Wytyczne GIS MSWiA dotyczące grypy.
advertisement
w sprawie ochrony zdrowia na wypadek wystąpienia epidemii grypy Celem wytycznych jest określenie procedur i standardów postępowania dla kierowników (dowódców) formacji resortu spraw wewnętrznych, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego Przeznaczone do ochrony bezpieczeństwa ludzi i utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Zawartość prezentacji Sytuacja epidemiologiczna w zakresie zachorowań na grypę wywołaną wirusem pandemicznym i wirusami sezonowymi na świecie i w Polsce Pochodzenie nowego wirusa A H1N1v Charakterystyka zachorowań na podstawie danych Światowej Organizacji Zdrowia Diagnostyka grypy Działania profilaktyczne, mające na celu zmniejszenie ryzyka zachorowań Leczenie Według Światowej Organizacji Zdrowia na grypę choruje rocznie: • około 100 milionów ludzi na świecie. W Unii Europejskiej powikłania po grypie sezonowej powodują śmierć: • od 40 do 200 tysięcy osób rocznie. W Stanach Zjednoczonych na grypę umiera rocznie: • 36 tysięcy osób. Ekosystemy wirusa grypy H1, H2, H3 Rezerwuary genetyczne HPAI H5N1 Handel, Handel żywym drobiem, Inne H3 H3, H7 Wzajemne mieszanie H10 H1-12 H14-15 H1-2, 4-7, H9-13, 15-16 Inne ptaki wodne? H1, H3 H1, H3, H4, H7, H13 Jerry L. Mothershead, MD, FACEPWydział medycyny ratunkowej Centrum medycyny stosowanej przy katastrofach i wypadkach wymagającej udzielenia pomocy humanitarnej Uniwersytet Nauk Medycznych Służb Mundurowych Bethesda, MD, USA Udział poszczególnych typów wirusa grypy w zachorowaniach w sezonie 2008/2009 w Europie Dominacja szczepu pandemicznego wśród poszczególnych typów wirusów grypy w etiologii zachorowań na świecie w okresie kwiecień-wrzesień 2009 zmienność antygenową wirusa typu A, przesunięcie antygenowe (antigenic drift) –mutacja punktowa skok antygenowy (antigenic shift)- wymiana genowa (reasortacja) - która następuje w wyniku zakażenia równocześnie różnymi szczepami wirusa, W wyniku wymiany segmentów RNA między szczepami dochodzi do powstania nowego szczepu lub podtypu o poważnych zmianach antygenowych Nowy wirus A H1N1 który wywołuje zachorowania pandemiczne we wszystkich krajach świata powstał w wyniku dryftu antygenowego wirusów świńskich, wirusa ptasiego i wirusa wywołującego zachorowania u ludzi Zdjęcie wirusa A/New Jersey/76 (Hsw1N1) spod mikroskopu elektronowego (37,800X) podczas I pasażu na kurzym jajku CDC/Dr. E. Palmer; R.E.Bates. Światowa Organizacja Zdrowia uznała, że wirus A H1N1 jest przyczyną zachorowań o charakterze pandemicznym. Biorąc pod uwagę możliwość reasortacji tego wirusa z wirusem A H5N1 bądź wirusem grypy sezonowej, istnieje poważna obawa wystąpienia jeszcze większej fali zachorowań, obarczonych znacznie wyższą śmiertelnością. Zachorowania wywołane wirusem A H1N1 na świecie (stan na 14.10.09) od lipca w większości krajów rejestruje się tylko zachorowania o ciężkim przebiegu, powikłane, leczone szpitalnie, zakończone zgonem Krajowy Punkt Centralny do spraw Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych Europa 100000 75000 Krajowy Punkt Centralny do spraw Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych 50000 25000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień Ameryka Środkowa i Południowa Meksyk 40000 100000 32000 75000 24000 50000 16000 25000 8000 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień Sytuacja epidemiologiczna w Polsce Na 14 października 2009 w Polsce potwierdzono 166 przypadków zakażeń wywołanych wirusem pandemicznym A H1N1. Większość zachorowań miała łagodny przebieg Nie stwierdzono zgonów Meldunki Epidemiologiczne Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę w Polsce Wyniki badań wykonanych w Krajowym Ośrodku ds. Grypy Tygodniowe raporty z wojewódzkich stacji sanitarnoepidemiologiczna Wyniki badań od lekarzy POZ SENTINEL Info z Krajowego Punktu Centralnego ds. IHR NIZP-PZH Podejrzenia /rozpoznania od indywidualnych lekarzy i zoz Dwutygodniówki i tygodniowe raporty o zachorowaniach przesyłane przez zoz na drukach MZ Źródła polskich danych Próbki pobrane od pacjentów z objawami grypopodobnymi zbadane w NIZP-PZH w sezonie epidemicznym 2009-2010 Skumulowana liczba przypadków potwierdzonych i prawdopodobnych grypy wywołanej nowym wirusem A/H1N1 w Polsce Polska 200 150 100 50 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień tydzień Krajowy Punkt Centralny do spraw Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych Diagnostyka Badanie podmiotowe-wywiad Badanie przedmiotowe Badania dodatkowe Szczegółowe wirusologczne i serologiczne szybkie testy diagnostyczne immunochromatograficzne Oznaczanie przeciwciał przeciwko hemaglutyninie Ostateczne rozpoznanie- RT PCR Diagnostyka serologiczna i wirusologiczna grypy-Krajowy Ośrodek ds. grypy NIZP PZH Warszawa Kontrola zachorowań na grypę AH1N1trudne pytania i wątpliwości Czy typ A H1N1 v zdominuje zachorowania ? Czy wzrośnie wskaźnik zaraźliwości „R0” nowego typu grypy ? Jak zmieni się zjadliwość nowego typu grypy w następnych falach zachorowań Charakterystyka pandemii H1N1na podstawie danych WHO z okresu 25 kwietnia-27 lipca 2009r Zakres gromadzonych danych; wszystkie kraje Unii Europejskiej (27 krajów +Islandia, Lichtenstein i Norwegia) 20 190 przypadków potwierdzonych zachorowań spowodowanych nowym wirusem grypy A H1N1 Obraz kliniczny zakażeń wirusem A H1N1v U 4 osób (na 5 220 analizowanych przypadków) przebieg zakażenia był bezobjawowy Objawy infekcji dróg oddechowych u 87 % Gorączka- u 82 % Objawy żołądkowo-jelitowe u 13 % (częściej odnotowywane u osób poniżej 20 r.ż. ( u 15%) powikłania Spośród 1 674 opisanych przypadków, u 50 (3 %) osób odnotowano powikłania, wśród których najczęściej (56 %), stwierdzano zapalenie płuc (28 przypadków) W analizowanym okresie odnotowano 35 zgonów: 30 w Wielkiej Brytanii, 4 w Hiszpanii, 1 na Węgrzech Czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia Choroba płuc (57 %) Ciąża (13 %) Cukrzyca (9 %) Choroby układu krążenia (8 %). Cechy wirusa a możliwości zapobiegania zakażeniom Przeżywalność wirusa grypy w środowisku nieożywionym Wirusy są w stanie najdłużej przetrwać na twardych, gładkich powierzchniach, Powierzchnie twarde, gładkie – 24-48 godzin Plastik i stal nierdzewna – do 24 godzin Tkaniny, papier i ręczniki – od 8 do 12 godzin (BMC Infectious Diseases Aug 2006; 6:130) Wilgotność i temperatura środowiska Dla wirusów grypy optymalna jest niska wilgotność (30-40% ) i temperatura ok. 280Celsjusza Okres wylęgania i zakaźność Pojawienie się objawów chorobowych występuje po 2 – 3 dniach od chwili zakażenia wirusem. Według WHO osoba chora może zarażać inne osoby przez 7 dni od pojawienia się objawów (przy typowym przebiegu) Prawdopodobny przebieg zachorowań na nową grypę AH1N1 i przewidywane skutki społeczne Z dotychczasowych obserwacji wynika, że wirus łatwo przenosi się na kolejne osoby W wersji pesymistycznej przewiduje się, że zachoruje około 30% populacji, ale co ważne zachorowania wśród dzieci będą sięgały 50%. Absencja chorobowa może dotyczyć aż 25% ogółu zatrudnionych, przy fali zachorowań trwającej nawet 12 – 16 tygodni Prawdopodobny przebieg zachorowań na nową grypę AH1N1 i przewidywane skutki Liczba nowych przypadków będzie tak duża, że dostępność do placówek ochrony zdrowia będzie znacznie ograniczona. Pojawią się nowe problemy i zagrożenia bezpieczeństwa, a więc i nowe zadania dla organów ścigania, służb porządkowych i agencji ochroniarskich. Zapewnienie ochrony placówek służby zdrowia, „szturmowanych” przez ogromną liczbę ludzi. Profilaktyka Najważniejszym warunkiem jest po prostu unikanie bliskiego kontaktu z chorym człowiekiem Osoby zdrowe powinny podejmować działania profilaktyczne- aby uniknąć zachorowania Osoby chore powinny ograniczać do minimum kontakty z innymi osobami - aby uniknąć kolejnych zakażeń Osoby sprawujące opiekę nad osobami chorymi powinny stosować adekwatne środki ochrony osobistej Profilaktyka transmisji wirusaogólne zalecenia Należy unikać przebywania w tłumie ludzi, w dużych zbiorowiskach ludzkich jak kino, teatr, sala wykładowa, seminaryjna, lekcyjna, kościół, dyskoteka, klub itp. Zaniechać gestów i zachowań , które mogą zwiększać ryzyko nabycia/transmisji zakażenia np. witanie się z drugą osobą. Podstawowy reżim sanitarny Najważniejszymi i podstawowymi minimalizacji ryzyka zakażenia jest: warunkami - częste, dokładne mycie rąk, - wystrzeganie się dotykania rękami twarzy, ust, nosa, oczu, - ochrona nosa i ust podczas kichania i kaszlu Izolacja chorych Każdy człowiek mający objawy zakażenia w postaci gorączki, kaszlu, kataru, bólów stawowo-mięśniowych, znacznego osłabienia, objawów gastrycznych powinien być natychmiast oddzielony od osób zdrowych. Izolacja w miejscu zamieszkania Dotyczy w szczególności osób pozostających dłuższy czas w pomieszczeniach zamkniętych w skupiskach ludzkich takich jak internat, koszary, miejsca pełnienia dyżuru Izolacja w miejscu zamieszkania Jeżeli objawy chorobowe pojawiłyby się w domu osoba ta ma obowiązek pozostania w nim oraz niezwłocznego powiadomienia przełożonego o zachorowaniu Należy dążyć do ograniczania kontaktów osób chorych ze zdrowymi w miejscu pracy/pełnienia służby Izolacja w miejscu zamieszkania Zasadnym jest wstrzymanie się od odwiedzin osób chorych, zwłaszcza przez osoby, które dotychczas nie chorowały na grypę. Oczywiście nie powinno dochodzić do sytuacji pozostawienia osób chorych bez niezbędnej pomocy w zakresie zaopatrzenia w żywność i leki. Izolacja w przypadku skoszarowania i służb pełniących dyżur Jeśli objawy zachorowania stwierdzono u osoby przebywającej w miejscu skoszarowania należy zapewnić właściwe warunki izolowania: wydzielić osobne pomieszczenie zawierające tylko niezbędne sprzęty, odrębny – dedykowany węzeł sanitarny, ograniczyć do niezbędnego minimum poruszanie się i kontakt z innymi. Istotne środki ostrożności W czasie konieczności kontaktu z innymi osobami lub przemieszczenia się w obrębie placówki osoba chora powinna nosić maseczkę twarzową. Istotne środki ostrożności Należy także zapewnić możliwość spożywania posiłku w miejscu pobytu na wydzielonych naczyniach stołowych lub na naczyniach jednorazowego użytku. Przewiduje się pozostanie chorego w miejscu pełnienia służby do czasu wskazania miejsca jego dalszego leczenia przez lekarza. Sprzęt osobisty chorego powinien być oznakowany i zabezpieczony przed nieumyślnym użyciem go przez inne osoby lub zdeponowany do zamykanego pojemnika. Kohortacja W przypadku jednoczesnego stwierdzenia objawów chorobowych u większej liczby osób dopuszczalne jest ich grupowe odizolowanie (kohortacja) z zachowaniem wszystkich rygorów opisanych powyżej Podstawowe zasady utrzymania reżimu sanitarnego na terenie stacjonowania oddziałów zwartych i służb dyżurującychpodsumowanie Wymagane jest utrzymanie właściwego reżimu sanitarnego w całym obiekcie, a w szczególności: wielokrotne w ciągu doby mycie i odkażanie sprzętów lub ich części takich jak drzwi, klamki, poręcze, powierzchnie biurek, szafki, słuchawki telefonów. Wydzielenie osobnego pomieszczenia, do czasowego pobytu chorego funkcjonariusza Wydzielenie osobnego – dedykowanego węzła sanitarnego Wydzielenia miejsca do spożywania posiłków wraz z podstawową zastawą kuchenną lub zestawem jednorazowego użytku – może to być pomieszczenie przeznaczone do tymczasowego pobytu chorego, przed wizytą lekarza. Częste wietrzenie pomieszczeń Warunki bezpiecznego transportu Jeśli wskazana jest konsultacja, diagnostyka lub leczenie w warunkach szpitalnych, chory powinien być przewieziony środkiem transportu sanitarnego. Transport osoby chorej nie może odbywać się powszechnie dostępnymi środkami komunikacji. Wnętrze pojazdu, którym transportowano osobę chorą należy poddać rutynowym czynnościom porządkowym z zastosowaniem detergentów lub środków dezynfekcyjnych Bardzo istotne jest wywietrzenie pomieszczeń i pojazdów Ze względu na potencjalne zagrożenie dla zdrowia publicznego niedopuszczalne jest zaniechanie izolacji i odsyłanie funkcjonariuszy z podejrzeniem zakażenia do miejsca zamieszkania czasem nawet bardzo odległego. Podczas podróży środkami komunikacji publicznej istnieje realne ryzyko kontaktu z wieloma osobami i niekontrolowane rozprzestrzenianie się zakażeń. IZOLACJA CHORYCH PODLEGAJĄCYCH ZATRZYMANIU W przypadku PDOZ- ów, aresztów tymczasowych i aresztów w celu wydalenia, osadzonych należy grupować w celach zgodnie z omówionymi wcześniej zasadami izolacji. Środki ochrony osobistej personelu Osobom kontaktującym się z chorym należy zapewnić maseczki twarzowe pyłochronne z filtrem FFP3 oraz rękawiczki ochronne, możliwość umycia oraz dezynfekcji rąk Zasady bezpiecznego używania masek twarzowych Maska raz założona po zdjęciu jej z twarzy nadaje się tylko do utylizacji. Całkowicie zabronione jest czasowe noszenie masek nasuniętych na czoło lub pod brodą – („bo akurat nie ma chorego”). W ten sposób łatwo dochodzi do przeniesienia wirusów „osadzonych” na powierzchni maski, na skórę twarzy i głowy, spojówki oka oraz błony śluzowe, co w efekcie może prowadzić do rozwoju zakażenia. ZAKŁADANIE MASKI Procedura zdejmowania masek Podczas zdejmowania maski łatwo może dojść do skażenia rak! Należy unikać dotykania tej części maski, która przylegała do twarzy Odciągnąć od głowy „gumki” lub „troki” przytrzymujące maskę Pochylić się do przodu w celu uzyskania efektu „odpadnięcia” maski od twarzy Trzymając za elementy wiążące maskę zdjąć i wyrzucić do pojemnika na odpady ZDEJMOWANIE MASKI Postępowanie po zdjęciu maski Niezwłoczne umyć mydłem ręce i twarz lub co najmniej odkazić ręce alkoholowym środkiem dezynfekującym Aby dezynfekcja była skuteczna konieczne jest wcieranie użytego środka w skórę dłoni przez czas określony przez producenta! Zalecany czas przebywania w masce twarzowej W większości instrukcji użytkowania masek nie ma jednoznacznego określenia czasu używania. Z pewnością maska zawilgocona musi zostać wymieniona na nową. Zależy to od intensywności oddychania i mówienia. Wg producenta masek pełnotwarzowych „MASKPOL” filtr może być stosowany przez 24 godziny. Maska Triosyn może być użytkowana przez 8 godzin. Leczenie W większości przypadków chorzy wymagają przestrzegania kilkudniowego reżimu łóżkowego oraz stosowania tzw. leków objawowych. Powszechnie zalecane jest leczenie w domu. Bardzo istotne jest zapewnienie łączności telefonicznej z placówkami ochrony zdrowia i osobami chętnymi do udzielenia pomocy-„Przyjaciółmi na wypadek grypy”. Zapewnienie dostępności wizyt domowych ( w zależności od problemu lekarz, pielęgniarka, wolontariusz) może znacząco ograniczyć liczbę nowych zachorowań Leczenie Przewiduje się, że w większości przypadków leczenie tzw. lekami objawowymi, dotychczas stosowanymi w przypadku grypy sezonowej będzie wystarczające. U chorych z przewidywanym ciężkim przebiegiem klinicznym, wynikającym przede wszystkim z obecności chorób podstawowych, wskazane jest stosowanie leków antywirusowych ( w Polsce dostępny jest zanamivirTamiflu). Terapia takich pacjentów jest zwykle trudna, dlatego decyzję o wdrożeniu leczenia przyczynowego powinna poprzedzać szczegółowa diagnostyka a leczenie powinno być prowadzone w warunkach szpitalnych. Współpraca Służb z Państwową Inspekcją Sanitarną MSWiA Polegać będzie przede wszystkim na udzielaniu porad w celu osiągnięcia właściwego poziomu reżimu sanitarnego oraz prowadzenia właściwej izolacji czy kohortacji chorych funkcjonariuszy Współpraca Służb z Państwową Inspekcją Sanitarną MSWiA Raportowaniu przez poszczególnych komendantów i szefów służb nowych zachorowań za mijającą dobę do Państwowych Inspektorów Sanitarnych MSWiA w celu oceny bieżącej sytuacji epidemiologicznej i ewentualnego wdrożenia działań wyprzedzających. Będzie to miało niezwykle istotne znaczenie przy planowaniu zabezpieczenia kadrowego na dowolnym obszarze. Współpraca Służb z Państwową Inspekcją Sanitarną MSWiA Wszyscy Państwowi Inspektorzy Sanitarni MSWiA na obszarze województw będą uczestniczyć w istotnych naradach poszczególnych służb lub posiedzeniach zespołów kryzysowych wojewody jako doradcy Współpraca Służb z Państwową Inspekcją Sanitarną MSWiA Państwowi Inspektorzy Sanitarni MSWiA w razie potrzeby prowadzić będą szkolenia i doradztwo merytoryczne w granicach swojej właściwości dla poszczególnych służb Profilaktyka poprzez uodpornienie czynne czyli szczepienia Najpewniejsza forma stosowanej profilaktyki Dotyczy zarówno szczepienia przeciwko grypie sezonowej jak i nowej grypie typu A H1N1 v Szczególnie dużą podatność na zachorowanie grypą sezonową mają dzieci i dorośli powyżej 65 roku życia Szczególnie dużą podatność na zachorowanie nowym typem grypy - A H1N1 v mają dzieci, kobiety w ciąży, chorzy z chorobami przewlekłymi Osobną grupę stanowią funkcjonariusze służb którzy z racji pełnienia obowiązków służbowych w sposób szczególny narażeni są na częsty bezpośredni kontakt z osobami chorymi na grypę Wytyczne uwzględniają postanowienia wynikające z następujących aktów normatywnych: Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. (z późniejszymi zmianami) o Państwowej Inspekcji Sanitarnej; Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi; ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym; ustawa z dnia 18 kwietnia 2002r. o stanie klęski żywiołowej ustawa z dnia 30 maja 1996 r. o rezerwach państwowych i zapasach obowiązkowych paliw; rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007r. w sprawie szczegółowego postępowania z odpadami medycznymi PODZIĘKOWANIA Za cenne uwagi, uzupełnienie treści i oprawę graficzną pragnę serdecznie podziękować Pani Barbarze Jankowskiej Pani Sabinie Rudnickiej GŁÓWNY INSPEKTOR SANITARNY MSWiA dr n. med. Maciej KISIEL tel: (22) 845-70-49 [email protected]
