variola major

advertisement
Zanim pojawiły się pierwsze szczepionki, ospa
prawdziwa była tak rozpowszechniona, że
często uważano ją za stan prawidłowy, a nie za
chorobę. Chorował na nią prawie każdy
człowiek.
Z jej powodu zmarło ok. 300 milionów ludzi.
Oblicze ospy prawdziwej
ospa prawdziwa była wśród nas przez bardzo długi czas




mumia faraona Ramzesa V (1100 r. p. n. e.)
nosi znamiona sugerujące to zakażenie
VIII w. n. e. - ospa trafiła do Europy
(była przyczyną śmierci pięciu europejskich
monarchów)
1520 r. - ospa została zawleczona do Ameryki
przez wojska Hernanda Corteza
(w ciągu dwóch lat zmarło 3 – 4 mln Azteków)
1763 r. - po raz pierwszy użyto wirusów ospy
jako broni biologicznej
(podczas epidemii zmarło ponad 50%
członków
wielu
szczepów
Indian
Północnoamerykańskich)
Oblicze ospy prawdziwej
ospa prawdziwa była wśród nas przez bardzo długi czas




1937 r. - ostatnie rodzime zachorowanie na
ospę prawdziwą w Polsce
1953 r. - ospa została zawleczona z Indii do
Gdańska i Gdyni
(zanotowano 13 zachorowań, w tym 2 zgony)
1962 r. - ospa została zawleczona z Indii do
Gdańska
(zanotowano 29 zachorowań)
1963 r. - ospa została zawleczona z Indii do
Wrocławia,
a
następnie
do
Opola,
Wieruszowa i Gdańska
(zanotowano 99 zachorowań, w tym 7 zgonów)
Oblicze ospy prawdziwej
ospa prawdziwa była wśród nas przez bardzo długi czas




1966 r. - rozpoczęcie programu eradykacji
ospy prawdziwej
1977 r. - ostatnie zakażenie wirusem ospy
prawdziwej drogą naturalną (w Somalii)
1978 r. - odnotowano dwa zakażenia
laboratoryjne wirusem ospy (w laboratoriach
Uniwersytetu w Birmingham w Wielkiej
Brytanii)
1980 r. - Światowa Organizacja Zdrowia
(WHO) ogłosiła eradykację ospy prawdziwej
Wirusy ospy prawdziwej zdeponowano w dwóch referencyjnych
laboratoriach WHO: w Moskwie i Atlancie.
Ponowne pojawienie się tej choroby może być
spowodowane jedynie celowym uwolnieniem wirusa.
Oblicze ospy prawdziwej
Czynnik etologiczny – wirus variola







rodzina: Poxviridae
rodzaj: Orthopoxvirus
rozmiar: 320 x 270 nm
struktura: złożona, kapsyd składa się z
systemu kanalików i może być
otoczony osłonką
kwas nukleinowy: dsDNA, koduje
ponad 100 polipeptydów
replikacja: wyłącznie w cytoplazmie
komórek
rezerwuar wirusa: człowiek
Oblicze ospy prawdziwej
Postać choroby




variola major (śmiertelność 30%)
variola
major
postać
krwotoczna
(śmiertelność bliska 100%)
variola major - postać złośliwa
(śmiertelność powyżej 50%)
variola minor (śmiertelność ok. 1%)
Okres wylęgania

10 - 12 dni (niekiedy 8 - 17 dni)
Sposób przenoszenia

droga kropelkowa
(kontakt bezpośredni i pośredni)
Zakaźność

każdy chory - źródło zakażenia 10 - 20 osób
Oblicze ospy prawdziwej
Przebieg choroby





brak objawów (10 - 12 dni)
gorączka, zmęczenie, bóle głowy,
pleców, brzucha (3 - 4 dni)
postępująca wysypka: plamista,
grudkowa, pęcherzykowa, krostkowa
(8 - 9 dni)
tworzenie strupów
dołkowate blizny
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
pierwsza szczepionka wynaleziona przez człowieka
WARIOLIZACJA – pierwsza metoda
zapobiegania zachorowaniu na ospę
prawdziwą (celowe zakażanie wirusem
ospy prawdziwej pochodzącym od chorych
z łagodnym przebiegiem choroby)
(nazwa pochodzi od łac. variola vera –
ospa prawdziwa)

początkowo stosowana w Indiach

od X w. n. e. w Chinach

następnie w Turcji, skąd trafiła do Europy
Zachodniej
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
pierwsza szczepionka wynaleziona przez człowieka
Wariolizacja
trafiła
do
Europy
Zachodniej w XVIII w. za sprawą lady
Mary
Wortley
Montagu,
żony
brytyjskiego ambasadora w Turcji,
która rozpowszechniła tę technikę
wśród arystokratycznych i królewskich
rodzin Anglii i innych państw Europy.
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
pierwsza szczepionka wynaleziona przez człowieka
W 1796 roku Edward Jenner, praktykujący
na wsi angielski lekarz, odkrył pierwszą na
świecie szczepionkę.
Zaobserwował, że kobiety zatrudnione
przy dojeniu krów, które miały na rękach
blizny spowodowane ospą krowią, nie
chorowały na ospę prawdziwą, nawet
przebywając wśród chorych na ospę
prawdziwą członków rodziny.
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
pierwsza szczepionka wynaleziona przez człowieka

14 maja 1796 r. Edward Jenner
zaszczepił ośmioletniego chłopca
Jamesa Phippsa wirusem ospy
krowiej pochodzącym z krost na
rękach dojarki Sarah Nelmes

7
tygodni
później
Jenner
inokulował Phippsa wirusem ospy
prawdziwej
chłopiec nie zachorował
W ten sposób narodziło się szczepienie nazwane przez E. Jennera
vaccination (od łac. vacca – krowa).
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
szczepionka I generacji
Zawiera zdolny do replikacji wirus vaccinia
(prawdopodobnie atenuowany wirus ospy krowiej lub atenuowany wirus ospy
prawdziwej)
Szczepionkowe szczepy krowianki:




New York City Board of Health
(NYCBH) - niska wirulencja
EM63 - pochodny NYCBH, niska
wirulencja
Lister - średnia wirulencja
Temple of Heaven - wysoka wirulencja
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
szczepionka I generacji
Postać szczepionki:

płynna, z dodatkiem glicerolu

liofilizowana
Sposób produkcji szczepionki:

namnażanie wirusa na skórze cieląt,
owiec lub bawołów

zebranie wirusa wraz z tkanką i
wydzieliną zakażonych miejsc

oczyszczanie
w
celu
redukcji
zawartości bakterii występujących na
skórze
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
szczepionka I generacji
Sposób podawania szczepionki – skaryfikacja
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
szczepionka I generacji





w miejscu szczepienia powstaje
zaczerwienienie
po 3 dniach powstaje czerwona
grudka przechodząca w pęcherzyk
po 7 dniach pęcherzyk przechodzi
w krostę ulegającą pępkowatemu
wciągnięciu
krosta pokrywa się strupem
strup odpada po ok. 3 tygodniach
pozostawiając bliznę
Szczepieniu zwykle towarzyszy łagodny odczyn poszczepienny – podwyższona
temperatura ciała, złe samopoczucie, powiększenie węzłów chłonnych.
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
szczepionka I generacji
Bezpieczeństwo szczepień
(niepożądane odczyny poszczepienne):

poszczepienne zapalenie mózgu
(zachorowanie 1/300 000; zgon 25%)

krowianka zgorzelinowa

wyprysk krowiankowy

krowianka uogólniona

krowianka kontaktowa

zapalenie mięśnia sercowego
1 zgon z powodu odczynu poszczepiennego na 1 mln szczepionych osób
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
szczepionka I generacji
Bezpieczeństwo szczepień






(przeciwwskazania do szczepień
profilaktycznych):
choroby skóry
białaczka, chłoniak i inne uogólnione
nowotwory
radioterapia, chemioterapia
przeciwnowotworowa
zakażenie wirusem HIV
wrodzone niedobory odporności
ciąża
W przypadku konieczności szczepienia, jednocześnie podawać
immunoglobulinę przeciwkrowiankową (VIG).
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
szczepionka I generacji
Skuteczność szczepionki:






wytworzenie przeciwciał w ciągu 10
dni od szczepienia podstawowego u
95% szczepionych
wytworzenie przeciwciał w ciągu 7
dni od szczepienia przypominającego
pełna skuteczność w ciągu 1 – 3 lat
od szczepienia
w ciągu 4 – 7 lat od szczepienia
możliwość zachorowania (choroba o
łagodnym przebiegu)
do 20 lat od szczepienia choroba nie
powoduje zgonu
powyżej 20 lat od szczepienia
odporność jest znikoma
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
szczepionka I generacji
Skuteczność szczepionki:

szczepienie wykonane w ciągu 4 dni
po pierwszym kontakcie z wirusem
ospy prawdziwej w pewnym stopniu
chroni przed zakażeniem i znacznie
zmniejsza
ryzyko
wystąpienia
ciężkiej choroby oraz zgonu
Od 1919 do 1980 r. szczepienie przeciwko ospie prawdziwej
było w Polsce szczepieniem obowiązkowym.
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej
szczepionka II generacji
Kierunki prowadzonych badań:




zwiększenie stopnia atenuacji wirusa
krowianki
produkcja szczepionki z namnażaniem
wirusa krowianki w hodowli komórkowej
produkcja szczepionki DNA
produkcja szczepionki podjednostkowej
Dotychczas nie nastąpiła rejestracja żadnej ze szczepionek
tego typu.
Download