przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu w kilku

I.
ZLECAJĄCY
Urząd Gminy w X
ZLECENIOBIORCA
Dr Dorota Sylwestrzak, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, radca prawny
ul. Broniewskiego 66a/17, 87-100 Toruń
II. STAN FAKTYCZNY
Nauczyciel zatrudniony jest na ¼ etatu w trzech szkołach. W jednej szkole pracuje tylko
w poniedziałki i wtorki, w drugiej szkole w środy i czwartki, zaś w trzeciej szkole w piątki.
III. PRZEDMIOTEM OPINII JEST:
Zajęcie stanowiska w sprawie, czy w każdej ze szkół przysługują nauczycielowi po dwa dni
opieki bez względu na ilość godzin pracy w danym dniu?, Czy nauczyciel może otrzymać
łącznie 6 dni opieki w ciągu roku kalendarzowego?
IV. DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE
Akty prawne:
1.Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz.
94, z późn. zm., dalej jako kp)
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie
zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze
stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. z 1996 r. nr
62, poz. 286 ze zm.)
V. STAN PRAWNY
Według art. 188 kp „pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do
14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni,
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia”.
Zgodnie z art. 1891 kp zatrudnieni oboje rodzice lub opiekunowie dziecka z prawa zwolnienia
od pracy w wymiarze dwóch dni może skorzystać tylko jedno z nich. Celem ustalenia, czy
pracownik będzie korzystać z tego uprawnienia potrzebne jest złożenie pisemnego
oświadczenia o zamiarze lub jego braku skorzystania z 2 dni tytułem opieki nad dzieckiem do
lat 14. Złożenie niniejszego oświadczenia wyklucza możliwość podwójnego wykorzystania
tego uprawnienia. Oświadczenie to powinno być składane co roku. W myśl § 6 ust. 2 pkt 2 lit.
c Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie
zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze
stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika oświadczenie
o zamiarze lub jego braku skorzystania z 2 dni tytułem opieki nad dzieckiem do lat 14
przechowywane jest w części B akt osobowych pracownika.
Komentatorzy zgodnie przyjmują, że zwolnienie od pracy z art. 188 kp „przysługuje
w wymiarze 2 dni w roku kalendarzowym bez względu na liczbę dzieci wychowywanych
przez pracownika” (Por. A. Hintz, J. Skoczyński, [w:] L. Florek (red.), R. Celeda, K. Gonera,
G. Goździewicz, A. Hintz, A. Kijowski, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, B. Wagner, T. Zieliński,
Kodeks pracy. Komentarz, LEX, 2011, U. Jackowiak, [w:] U. Jackowiak, M. Piankowski, J.
Stelina, W. Uziak, A. Wypych-Żywicka, M. Zieleniecki, Kodeks pracy z komentarzem, wyd.
IV, Fundacja Gospodarcza 2004, Lex].
Należy podkreślić, że uprawnienie uregulowane w art. 188 kp „przysługuje z mocy prawa,
dlatego pracownik nie musi dopełniać żadnych szczególnych formalności ani umotywować
swej prośby o udzielenie zwolnienia. Uzgodnienia z pracodawcą wymaga natomiast ustalenie
konkretnego dnia (lub kolejnych dwóch dni), w którym pracownik zamierza skorzystać z
przysługujących mu dni wolnych” [Zob. U. Jackowiak, Sytuacja pracownicza kobiet, LEX,
1994].
Zauważa się, że „pracownik może wykorzystać dni przysługującego zwolnienia łącznie lub
osobno” [Zob. A. Hintz, Ibidem]. W sytuacji, gdy „pracownik nie wykorzysta
przysługujących dni zwolnienia od pracy w danym roku kalendarzowym, prawo do nich
wygasa” [Zob. A. Hintz, Ibidem].
WNIOSKI KOŃCOWE
1. Literalna wykładnia przepisu art. 188 kp prowadzi do jednoznacznych konkluzji.
W danym roku kalendarzowym pracownikowi wychowującemu dziecko do lat 14,
przysługuje zwolnienie od pracy w wymiarze dwóch dni. Z powyższego prawa
pracownik może skorzystać tylko raz w roku. Pracownik nie może otrzymać w danym
roku kalendarzowym powyżej dwóch ustawowo zagwarantowanych dni na
sprawowanie opieki nad dzieckiem, np. w wymiarze 4, 6 bądź 7 dni.
2. Należy podkreślić, że zwolnienie na opiekę nad dzieckiem, przysługuje pracownikowi
bez względu na ilość godzin pracy w danym dniu. Powyższe prawo nie jest
uzależnione również od wymiaru etatu, na jakim został pracownik zatrudniony. Gdyby
zamiarem ustawodawcy było uzależnienie prawa z art. 188 kp od wymiaru etatu, ilości
godzin pracy, wówczas prawo zwolnienia na opiekę nad dzieckiem zostałoby
uregulowane według zasad obowiązujących przy ustalaniu wymiaru urlopu
wypoczynkowego (art. 154 kp).
3. Należy zauważyć, że przepisy kodeksu pracy nie regulują w sposób jednoznaczny
sytuacji, w której pracownik pozostaje jednocześnie w kilku stosunkach pracy.
Zagadnienie to nie było dotychczas rozstrzygane w judykaturze. Problem ten nie był
również szerzej omawiany w nauce prawa pracy. W piśmiennictwie pojawił się
pogląd, zgodnie z którym „pozostawanie pracownika w równoległym zatrudnieniu
powoduje, że u każdego z pracodawców pracownikowi przysługuje zwolnienie na
opiekę nad dzieckiem przewidziane w art. 188 kp” [Zob. K. Piecyk, Wyjaśnienia,
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy. Teza nr 2, 116006/2, PiZS, 2010].
4. Biorąc pod uwagę literalne brzmienie przepisu art. 188 kp w zw. z ograniczeniami
unormowanymi w odniesieniu do pracownika pozostającego jednocześnie w kilku
stosunkach pracy u różnych pracodawców, należy przyjąć, że zwolnienie na opiekę
nad dzieckiem przysługuje z tytułu pozostawania w każdym stosunku pracy.
Powyższe pozwala na przyjęcie, że w sytuacji, gdy pracownik pozostaje jednocześnie
w kilku stosunkach pracy – zwolnienie w wymiarze dwóch dni w ciągu roku
kalendarzowego przysługuje pracownikowi u każdego pracodawcy. Złożenie wniosku
o udzielenie zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem u jednego pracodawcy, nie
powoduje
automatycznie
obowiązku
wykorzystania
zwolnienia
u
drugiego
pracodawcy.
Wykaz publikacji:
1. L. Florek (red.), R. Celeda, K. Gonera, G. Goździewicz, A. Hintz, A. Kijowski, Ł.
Pisarczyk, J. Skoczyński, B. Wagner, T. Zieliński, Kodeks pracy. Komentarz, LEX, 2011,
2. U. Jackowiak, M. Piankowski, J. Stelina, W. Uziak, A. Wypych-Żywicka, M. Zieleniecki,
Kodeks pracy z komentarzem, wyd. IV, Fundacja Gospodarcza 2004, Lex
3. U. Jackowiak, Sytuacja pracownicza kobiet, LEX, 1994
4. K. Piecyk, Wyjaśnienia, Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy. Teza nr 2, 116006/2, PiZS,
2010
Niniejsza porada prawna nie jest oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji.
Udzielane porady prawne nie mogą być wykorzystywane w jakichkolwiek postępowaniach
sądowych, administracyjnych i innych,
bowiem walor doradczo-informacyjny.
jako dowód na poparcie stanowiska stron, posiadają