strategia rozwoju gminy gorlice-ostat1
advertisement
Załącznik do Uchwały Nr XX/200/13 Rady Gminy Gorlice z dnia 30 stycznia 2013 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013 - 2020+ Pracownia Projektowa MAGNUS MEDIA GORLICE grudzień 2012 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE ..................................................................................................................... 3 POZYCJA WYJŚCIOWA ............................................................................................................ 8 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY .............................................................................. 8 POŁOŻENIE I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY ................................................................ 8 POŁOŻENIE FIZYCZNO-GEOGRAFICZNE .................................................................... 11 LUDNOŚĆ ............................................................................................................................. 18 WARUNKI ŻYCIA................................................................................................................. 24 ZASOBY MIESZKANIOWE .............................................................................................. 24 OŚWIATA ......................................................................................................................... 25 OCHRONA ZDROWIA ..................................................................................................... 25 POMOC SPOŁECZNA ....................................................................................................... 26 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA .................................................................................... 26 ZAOPATRZENIE W WODĘ ............................................................................................. 26 ODBIÓR ŚCIEKÓW ......................................................................................................... 29 DOSTĘP DO SIECI TELEKOMUNIKACYJNEJ ............................................................... 36 DOSTĘP DO SIECI ELEKTROENERGETYCZNEJ .......................................................... 36 ZAOPATRZENIE W GAZ ................................................................................................. 37 ZAOPATRZENIE W CIEPŁO ........................................................................................... 37 DOSTĘPNOŚĆ KOMUNIKACYJNA ..................................................................................... 38 GOSPODARKA ..................................................................................................................... 41 ROLNICTWO .................................................................................................................... 41 PRZEMYSŁ I USŁUGI ...................................................................................................... 46 BEZROBOCIE ................................................................................................................... 48 MODEL DŁUGOFALOWEGO ROZWOJU GMINY ................................................................. 51 ANALIZA SWOT ...................................................................................................................... 55 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE 2020+ .............................................................. 62 MISJA GMINY GORLICE..................................................................................................... 63 WIZJA GMINY GORLICE .................................................................................................... 63 PLAN STRATEGICZNY DLA GMINY GORLICE ................................................................. 63 NA LATA 2013-2020+ ........................................................................................................ 63 2 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 WPROWADZENIE Zarządzanie strategiczne w samorządzie to kierowanie rozwojem podległego mu obszaru, z uwzględnieniem długofalowych prognoz, opartych na analizie potencjału miejsca, jego szans i występujących zagrożeń, przy założeniu wieloletniej perspektywy działania. Jest to więc długofalowy proces, u źródeł którego leży dogłębna weryfikacja stanu posiadania, potrzeb i oczekiwań społecznych i która jest skorelowana z zasadami planowania przestrzennego oraz troską o jakość środowiska naturalnego. Podmiotem planowania przestrzennego w samorządzie jest człowiek, funkcjonujący w społeczeństwie oraz we wspólnym otoczeniu przyrodniczym. Dla uzyskania układu symbiotycznego wprowadzono zasadę zrównoważonego rozwoju, która będzie podstawą dla określania kierunków rozwojowych GMINY GORLICE, zawartych w niniejszym dokumencie. Zrównoważony rozwój definiuje się jako rozwój społeczno - gospodarczy, w którym następuje integrowanie działań logistycznych i inwestycyjnych, mających na celu wzrost gospodarczy, a także działań prospołecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej i trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Celem jest zagwarantowanie możliwości zaspokajania potrzeb obywateli, zarówno obecnie, jak i w wieloletniej perspektywie. Uznając iż działania lokalne muszą mieć kontekst ogólnokrajowy oraz, z uwagi na swobodny przepływ ludzi, idei, technologii i towarów w ramach Unii Europejskiej, również odniesienie do strategii europejskich, niniejszy dokument został powiązany z krajowymi i europejskimi strategiami rozwojowymi, w szczególności ze Strategią rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa (SZRWRiR) do 2020 r., która jest skorelowana ze strategią gospodarczą UE 2020 – Europa 2020. Jej podstawowym postulatem jest osiągnięcie wzrostu gospodarczego obszarów wiejskich, który będzie: • inteligentny − dzięki bardziej efektywnym inwestycjom w edukację, badania naukowe i innowacje; • zrównoważony − dzięki zdecydowanemu przesunięciu w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i konkurencyjnego przemysłu; • sprzyjający włączeniu społecznemu, ze szczególnym naciskiem na tworzenie nowych miejsc pracy i ograniczanie ubóstwa. 3 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 Strategia koncentruje się na pięciu dalekosiężnych celach w dziedzinie: zatrudnienia, badań naukowych, edukacji, ograniczenia ubóstwa oraz w zakresie klimatu i energii. Strategia rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa (SZRWRiR) do 2020 r., w której jako cel główny określono poprawę jakości życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa dla zrównoważonego rozwoju obszaru winna być realizowana w oparciu o pięć następujących celów szczegółowych: • Wzrost jakości kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich; Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich • dostępności przestrzennej; • Bezpieczeństwo żywnościowe; Wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego; • • Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. Uznając powyższe cele jako kierunkowe, mieszkańcy GMINY GORLICE na spotkaniach konsultacyjnych dokonali, wraz z autorami niniejszej Strategii, analizy potrzeb społecznych i obszarowych oraz możliwości implementacji celów SZRWRiR do warunków lokalnych. Jednocześnie wskazano, iż wolność decydowania o sobie, jaką gminy uzyskały w 1990 roku, należy rozumieć jako umiejętność decydowania o kierunkach rozwoju, w tym o inwestycjach, z uwzględnieniem i poszanowaniem interesów całej społeczności gminnej oraz wspólnego środowiska życia. Decydowanie o sobie to w pierwszej kolejności umiejętność tworzenia źródeł przychodu, w drugiej zaś dopiero decydowania o jego redystrybucji. Dlatego też Strategia Rozwoju Gminy Gorlice ma w pierwszej kolejności odpowiedzieć na pytanie: jak w długiej perspektywie zbudować źródła przychodów, by stworzyć stabilny układ społeczno-gospodarczy, pozwalający na dobre i przyjazne funkcjonowanie społeczeństwa GMINY GORLICE we własnej „małej ojczyźnie”. Zmiany makro- i mikro- ekonomiczne w Polsce i w Europie oraz prognozowane obniżenie dochodów samorządów powinny wzmocnić potrzebę traktowania gminy jako organizmu quasi gospodarczego, gdzie przychody stać się winny celem dla realizacji wszystkich innych zadań własnych. Wzmacnianie potencjału własnego GMINY GORLICE jest związane również z jej charakterem jako gminy satelickiej, zlokalizowanej wokół miasta powiatowego. GMINA GORLICE, z uwagi na jej podmiejski charakter, nie tylko od strony zabudowy, ale również mentalności jej mieszkańców, upodabnia się do miejskich standardów rozwojowych. Główny rynek pracy dla mieszkańców GMINY to miasto Gorlice. Jest to spowodowane faktem, iż atrofii ulega rolnictwo w GMINIE GORLICE. Liczba gospodarstw rolnych od 2002 r. skurczyła się o ponad 15%. Daleko bardziej uległa zmniejszeniu liczba osób utrzymujących się z rolnictwa. Równolegle nie powstał 4 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 własny, tj. gminny potencjał gospodarczy w zakresie przemysłu i usług. Jego rozwój, choć dynamiczny w statystyce liczbowej, nie ma większego wpływu na rynek pracy w GMINIE GORLICE. Sytuacja ta wskazuje, iż należy zmodyfikować cele rozwojowe w zakresie potencjału gospodarczego GMINY. Myślenie perspektywiczne w tym zakresie powinno obejmować wytworzenie własnego zaplecza gospodarczego, którego celem będzie utworzenie nowych miejsc pracy, ale równocześnie dostarczenie dochodów podatkowych dla GMINY. Budowa na terenie GMINY lokalnego potencjału gospodarczego powinna spowodować, częściowe przynajmniej, uniezależnienie się od gorlickiego rynku pracy. Jest to o tyle ważne, że w obecnym stanie rzeczy, samorząd GMINY GORLICE i jej mieszkańcy praktycznie nie mają żadnego wpływu na jakość gorlickiego rynku pracy, a są przy tym od niego mocno uzależnieni. Sytuacja ta winna implikować dualistyczne myślenie. Z jednej strony, powinno się koncentrować na budowie własnego potencjału gospodarczego, z drugiej zaś na tworzeniu międzygminnych układów funkcjonalnych, między innymi z Miastem Gorlice, w zakresie gospodarki i usług komunalnych. Połączenie potencjałów gospodarczych i komunalnych ma na celu nie tylko obniżkę kosztów działalności samorządów, ale w szczególności tworzenie mocnych produktów gospodarczych i ich wspólny marketing. Zadania te należy traktować przy tym jako postulat o wysokim priorytecie. Biorąc pod uwagę fakt mocnego dążenia mieszkańców GMINY GORLICE do poprawy swoich standardów życiowych, ważnym kierunkiem strategicznym winno być podniesienie jakości usług w zakresie wychowania, edukacji i kultury. Zmiany społeczne, jakie dokonują się w GMINIE GORLICE, leżą u podstaw dość ostrej preorientacji preferencji osobistych mieszkańców GMINY. W szczególności widoczne jest to w dążeniu do podnoszenia poziomu wiedzy i dostępności do niej. Ten postulat został wyartykułowany w dyskusjach publicznych, a potwierdza go stosunkowo wysoki poziom wykształcenia mieszkańców GMINY na tle innych obszarów wiejskich. Ma on jednak daleko szersze konsekwencje strategiczne. Następstwem takiej postawy jest konieczność nie tylko zapewnienia dostępu do edukacji, ale również przygotowanie odpowiednich miejsc pracy, które stworzą ofertę dla osób o wysokim poziomie wykształcenia, dając im możliwość rozwoju i realizacji własnych ambicji zawodowych. Podnoszenie jakości społeczeństwa generuje przy tym wzrost oczekiwań w zakresie poziomu przestrzeni i usług publicznych. Dlatego też niniejsza Strategia zakłada stworzenie warunków do równoległego rozwoju: PRZESTRZENI i CZŁOWIEKA biorąc pod uwagę, iż zarówno przestrzeń jak i człowiek w niej funkcjonujący mają tworzyć układ symbiotyczny. 5 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 Stąd też przestrzeń winna być budowana przez człowieka i dla człowieka, z uwzględnieniem jej jakości i przydatności dla przyszłych pokoleń. Dlatego też ochrona jakości środowiska musi być traktowana jako postulat rozwojowy, a wykorzystanie czystej przestrzeni do rozwoju gospodarczego jako postulat gospodarczy. Strategia Rozwoju Gminy Gorlice odwołuje się przy tym do Ustawy o samorządzie gminnym i traktuje zawarte w niej zadania i kompetencje samorządu gminnego jako narzędzia i instrumenty do kształtowania ładu przestrzennego i tworzenia warunków do podnoszenia jakości życia społecznego. Do zadań samorządu gminnego należą sprawy: • ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, • ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, • gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, • wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, • lokalnego transportu zbiorowego, • ochrony zdrowia, • pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, • gminnego budownictwa mieszkaniowego, • edukacji publicznej, • kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury, • kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, • targowisk i hal targowych, • zieleni gminnej i zadrzewień, • cmentarzy gminnych, • porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego, • utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, • polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, • wspierania i upowszechniania idei samorządowej, • promocji gminy, • współpracy z organizacjami pozarządowymi, • współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw. 6 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 Biorąc pod uwagę, iż realizacja polityki rozwoju lokalnego i realizacja zadań własnych samorządu w zakresie zaspokajania potrzeb zbiorowych wspólnoty jest podstawowym zadaniem samorządu gminnego, społeczność GMINY GORLICE podjęła decyzję o sporządzeniu dokumentu o charakterze strategicznym, który ukierunkuje realizację zadań pod kątem określenia najpilniejszych potrzeb wspólnoty gminnej, dokona ustalenia kolejności ich wdrażania i kierunków zaangażowania środków finansowych, zarówno własnych, jak i zewnętrznych. Strategia Rozwoju Gminy Gorlice jest koncepcją działania, zmierzającego do zrównoważonego i długotrwałego rozwoju, określa cele oraz przedstawia procedury niezbędne do ich osiągnięcia. Jest przy tym najwyżej usytuowanym planem w hierarchii procesu zarządzania GMINĄ oraz scenariuszem postępowania, powstałym z uwzględnieniem głosów wszystkich środowisk. Wskazuje ona na problemy stojące przed GMINĄ, nakreśla wizję jej rozwoju, wyodrębnia główne cele, jakie powinny być na przestrzeni okresu planowania zrealizowane, a także daje narzędzie w postaci programów działania, których realizowanie przybliża GMINĘ do przyjętych celów strategicznych. Okres planowania Strategii Rozwoju Gminy Gorlice przyjęto na lata 2013-2020, korelując go z okresem programowania funduszy strukturalnych UE. Założono przy tym rozszerzenie okresu planowania na lata kolejne dla uzyskania pełnej funkcjonalności dokumentu. 7 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 POZYCJA WYJŚCIOWA OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY POŁOŻENIE I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINA GORLICE jest gminą wiejską położoną w południowo-wschodniej części województwa małopolskiego, w powiecie gorlickim. POWIAT GORLICKI WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE POWIERZCHNIA LICZBA MIESZKAŃCÓW (stan na 31.12.2011 r.) WSKAŹNIK ZALUDNIENIA 103,43 km2 17.091 tj.: 15% mieszkańców powiatu 164 mieszkańców/km2 8 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 GMINA GORLICE zajmuje powierzchnię 103,43 km2, na której położone jest 10 jednostek administracyjnych. Jest to trzecia pod względem obszarowym gmina Powiatu Gorlickiego, zajmująca ponad 10% jego powierzchni. GMINA GORLICE liczy 17.091 mieszkańców (stan na 31.12.2011 r. – dane Urzędu Gminy Gorlice). Pod względem liczby ludności GMINA znajduje się na 3 miejscu w powiecie (15% mieszkańców powiatu). GMINA charakteryzuje się również wysokim wskaźnikiem zaludnienia: 164 mieszkańców/km2. 9 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 GMINA GORLICE otacza pierścieniem Miasto Gorlice, pełniące funkcję głównego ośrodka gospodarczego, usługowego i kulturalnego oraz będące centrum administracyjnym GMINY. GMINA GORLICE sąsiaduje z gminami: od zachodu z gminą Grybów w powiecie nowosądeckim, od północy z gminą Łużna, Moszczenica, Biecz, od wschodu z gminą Lipinki, od południa z miastem Gorlice, gm. Sękowa, gm. Uście Gorlickie i gm. Ropa. W skład GMINY wchodzi 10 sołectw: SOŁECTWA BIELANKA BYSTRA DOMINIKOWICE KLĘCZANY KOBYLANKA KWIATONOWICE ROPICA POLSKA STRÓŻÓWKA SZYMBARK ZAGÓRZANY Do najważniejszych szlaków komunikacyjnych na terenie GMINY należy droga o statusie krajowym nr 28 Zator - Medyka. Przez teren GMINY przebiega również linia kolejowa Nowy Sącz – Grybów – Stróże – Gorlice – Jasło – Krosno z odnogą Gorlice Zagórzany. POTENCJAŁ GMINA GORLICE, poprzez fakt, iż jej tereny otaczają z trzech stron miasto Gorlice jest ściśle z nim powiązana funkcjonalnie. Jej udziałem są również wszystkie problemy jakie dotykają wschodnią część Małopolski oraz w szczególności powiat gorlicki. Stąd też potencjał miejsca należy rozpatrywać w kontekście parametrów rozwojowych południowo-wschodniej części Małopolski, powiatu gorlickiego oraz miasta Gorlice. Południowo-wschodnia część Małopolski jest obszarem o charakterze rolniczym. Jest to najsłabiej uprzemysłowiony teren województwa, gdzie istnieją pojedyncze większe ośrodki przemysłowe, takie jak Tarnów, Nowy Sącz i Gorlice. Obszar ten odznacza się bardzo niewielką przedsiębiorczością lokalną. Rynek pracy niektórych wymienionych ośrodków, np. Gorlic, gdzie bezrobocie utrzymuje się obecnie na wysokim poziomie, znajduje się pod znacznym wpływem pojedynczych pracodawców przemysłowych, będących w trudnej sytuacji ekonomicznej. Stąd też powiat gorlicki w rankingu zamożności powiatów polskich wymieniany jest w grupie samorządów o stosunkowo niskich dochodach własnych w przeliczeniu na mieszkańca. Przy średniej krajowej, wynoszącej 1232,09 zł (dane dla roku 2010), dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca w powiecie gorlickim wynoszą 825,17 zł. Stopa bezrobocia na poziomie 12,4% (31.10.2012) jest o 2 punkty procentowe wyższa niż średnia dla Małopolski. Na niewysokim poziomie kształtuje się również przeciętne miesięczne wynagrodzenie, które w powiecie gorlickim wynosi ok. 77% średniej krajowej. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest słaby lokalny rynek pracy i niewielkie możliwości wytwórcze gorlickiego rolnictwa. Wskaźnik aktywności 10 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 gospodarczej, mierzony liczbą podmiotów na 10.000 mieszkańców, w powiecie gorlickim przyjmuje wartość na poziomie 70% średniej małopolskiej. Ok. 35% potencjału przemysłowego i usługowego powiatu zlokalizowane jest w mieście Gorlice, co dla mieszkańców GMINY GORLICE, z uwagi na bliskość dojazdu, ma duże znaczenie. Jednakże w bardzo mocny sposób rynek pracy GMINY WIEJSKIEJ GORLICE wiąże się z z rynkiem sąsiedniego miasta, powodując ścisłe uzależnienie. W praktyce koniunktura na rynku pracy w mieście Gorlice w sposób jednoznaczny przekłada się na aktywność zawodową mieszkańców GMINY WIEJSKIEJ GORLICE. POŁOŻENIE FIZYCZNO-GEOGRAFICZNE Obszar GMINY GORLICE należy do prowincji Karpaty i Podkarpacie, podprowincji Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, makroregionu Pogórze Środkowobeskidzkie - w obrębie mezoregionów: Pogórze Ciężkowickie i Obniżenie Gorlickie oraz makroregionu Beskid Środkowy — w obrębie mezoregionu Beskid Niski. Pogórze Ciężkowickie znajduje się pomiędzy dolinami rzek Białej i Wisłoki, a od południa sąsiaduje z Obniżeniem Gorlickim nad rzeką Ropą i Kotliną Stróży nad rzeką Białą. Obniżenie Gorlickie mieści się pomiędzy Pogórzem Ciężkowickim na północy, a Beskidem Niskim na południu. W pogórską powierzchnię denudacyjną jest wcięta dolina rzeki Ropy. Obniżenie Gorlickie zajmuje powierzchnię około 200 km2. Beskid Niski zajmuje na terenie Polski powierzchnię 2.100.200 km2, występujące wzniesienia osiągają wysokości blisko 1000 m n.p.m. Przeważają tu szerokie i kopulaste grzbiety, przełęcze niskie, łatwo dostępne. Obszar GMINY GORLICE należy zaliczyć do terenów dość urozmaiconych, charakterystycznych dla pogórzy. Występują tu pogórza średnie, z pasmami grzbietów o spłaszczonych wierzchowinach, osiągające wysokość ok. 300-400 m n.p.m. i pocięte głębokimi dolinami o stromych stokach w ich dolnych partiach. Istotnymi cechami ukształtowania obszaru jest występowanie lokalnie stromych stoków oraz znacznej ilości terenów osuwiskowych i zagrożonych osuwiskami. Różnica wysokości pomiędzy najniżej położonym punktem terenu, w rejonie miejscowości Klęczany (ok. 265 m n.p.m.) a najwyżej położonym punktem na terenie GMINY (Maślana Góra — 753 m n.p.m.) w Szymbarku, wynosi 488,0 m n.p.m. POTENCJAŁ Lokalizacja GMINY GORLICE na pograniczu Pogórza Ciężkowickiego i Beskidu Niskiego czyli w terenach o wysokich parametrach środowiskowych, pozwala na zakwalifikowanie jej do obszarów o podwyższonych możliwościach rozwojowych w obszarze turystyki. Szczególnie predystynowane do tego są tereny południowej części GMINY, w tym sołectwo Szymbark i Bielanka, naturalnie włączone w gorlicki obszar turystyczny. Atutem GMINY są: - zabytki, z niepowtarzalnym dworem w Szymbarku, - rezerwat przyrody na Jeleniej Górze w Szymbarku, - sanktuarium w Kobylance, kościółek w Szymbarku, cerkiew w Bielance, 11 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 - pejzaże widokowe w Kwiatonowicach, Bielance oraz Szymbarku. Na terenie GMINY utworzono dla turystów ścieżkę turystyczno–przyrodniczo– edukacyjną pn. Szlakiem Architektury Drewnianej, która prowadzi od cerkwi na Wólce do Beskidzkiego Morskiego Oka w Szymbarku, mijając po drodze: obiekt kasztelu, skansen i kościół św. Wojciecha, rezerwat „Jelenia Góra”. Na terenie GMINY GORLICE znajduje się wiele cennych pamiątek przeszłości, które wpisane zostały do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego, min.: − Bielanka – cerkiew p.w. Opieki NMP; szkoła łemkowska, spichlerz, − Kobylanka – kościół paraf. p.w. Św. Jana Chrzciciela, z dzwonnicą, − Szymbark – kościół par. p.w. św. Wojciecha, − Szymbark – dwór obronny Gładyszów, teren skansenu, kaplica p.w. NMP, cerkiew, ob. kościół p.w. Narodzenia NMP, − Zagórzany – zespół pałacowo-parkowy, − liczne cmentarze z okresu I wojny światowej oraz przydrożne kapliczki. Możliwe do wykorzystania turystycznego i rekreacyjnego są tereny zlokalizowane nad brzegiem rzeki Ropy. WARUNKI KLIMATYCZNE Według regionalizacji klimatycznej R. Gumińskiego GMINA GORLICE położona jest w obrębie Dzielnicy Podkarpackiej. Klimat kształtują przede wszystkim masy powietrza polarno-morskiego (65% częstości występowania w ciągu roku) i polarnokontynentalnego (25%). Przestrzenne rozmieszczenie pięter klimatycznych według Hessa zalicza teren powiatu gorlickiego, a tym samym GMINĘ GORLICE do umiarkowanie ciepłego regionu. Obszar GMINY znajduje się w strefie znacznych rocznych opadów atmosferycznych. Na przestrzeni wielolecia, przekraczały one 800 mm rocznie. Wielkość opadów zmniejsza się w kierunku wschodnim. Specyficzną cechą klimatyczną są wyższe temperatury jesienią niż wiosną. • Średnia temperatura lipca — 17,3oC, stycznia – 3,7 oC, • Średnia temperatura roczna — 7 oC, • Zachmurzenie największe w grudniu — 72%, najmniejsze w lipcu — 52%, • Zachmurzenie średnio w roku — 55-70%, • Średnie opady roczne — 809 mm, • Przewaga wiatrów zachodnich i południowo-zachodnich. Okres wegetacyjny trwa średnio od 220 dni w kotlinach podkarpackich do 200 dni na wysokości około 700 m n.p.m. i do 120 dni przy granicy lasów. 12 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 WARUNKI HYDROGRAFICZNE Sieć wód powierzchniowych na terenie GMINY jest stosunkowo dobrze rozwinięta. Wody powierzchniowe występujące tutaj należą do Regionu Wodnego Górnej Wisły, w zlewni rzeki Ropy. Głównym ciekiem jest rzeka Ropa, stanowiąca lewobrzeżny dopływ rzeki Wisłoki, o całkowitej długości 78,7 km (w województwie małopolskim 54,8 km) i całkowitej powierzchni zlewni 974 km2. Na terenie GMINY GORLICE Ropa przepływa na odcinku ok. 10 km. Zlewnia Ropy odwadnia najwyższe pasma Beskidu Niskiego i przepływa przez tereny gmin Biecz, Gorlice, Uście Gorlickie, Ropa. Spadek rzeki od źródeł do zapory Klimkówka wynosi 20%. Największe dopływy to Sękówka, która przepływa przez gminę Sękowa i gminę miejską Gorlice oraz Zdynia, przepływająca przez gminę Uście Gorlickie. Do większych cieków odwadniających obszar GMINY należą też Moszczanka, Bielański, Dominikowa, będące dopływami rzeki Ropy. Ropa i jej dopływy charakteryzują się wahaniami wodostanów i stwarzają zagrożenie wylewami. Reżim wodny Ropy jest obecnie sterowany funkcjonowaniem zbiornika zaporowego „Klimkówka". Na terenie GMINY GORLICE nie występują jeziora. Do charakterystycznych elementów sieci wodnej GMINY należą jedynie mniejsze zbiorniki wodne w postaci stawów, śródpolnych oczek wodnych i wyrobisk poeksploatacyjnych, wypełnionych wodą, zasilane głównie wodami powierzchniowymi. Na ogół są one płytkie i zarastające. WARUNKI GLEBOWE Gleby na terenie GMINY GORLICE są zróżnicowane. Pod względem typologicznym są to gleby brunatne wyługowane i kwaśne lub pseudobielicowe. Jedynie w dolinach cieków występują mady ciężkie lub średnie. Gleby gliniasto-kamieniste, piaszczystokamieniste, rzadziej gliniaste okrywają strome stoki i najwyższe wzniesienia Beskidu Niskiego. Są to gleby leśne, które w obiegu wody spełniają głównie rolę, związaną z zasilaniem głębszych zbiorników wód gruntowych. Spłaszczenia wierzchowinowe w niższych położeniach, stoki niższych wzniesień zbudowanych z mniej odpornych piaskowców okryte są glebami gliniasto-ilastymi, słabo szkieletowymi. Gleby te, rozwinięte na iłach i łupkach, mają niekorzystne właściwości wodno-tlenowe. W dnach dolin, a zwłaszcza w Obniżeniu Gorlickim występują gleby gliniasto-pylaste na żwirach rzecznych. Są to gleby żyzne, najczęściej wykorzystywane rolniczo. W obniżonych partiach terenu w dolinie rzeki Ropy i jej dopływów oraz w lokalnych zagłębieniach występują gleby pochodzenia organicznego, wśród nich mady, najczęściej średnie lub ciężkie, torfy i mursze, o niewielkiej miąższości. Na terenie GMINY występują gleby klas bonitacyjnych od II do VI. 13 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 Gleby występujące na terenie GMINY sprzyjają uprawom zbóż, ale również roślin na cele energetyczne, np. wierzby energetycznej, która ma stosunkowo niskie wymagania glebowe. Może być uprawiana zarówno na glebach użytkowanych rolniczo, jak i na nieużytkach, można nimi obsadzić łąki, skarpy, niecki. POTENCJAŁ Warunki glebowe GMINY GORLICE pod względem przydatności rolniczej należy scharakteryzować jako średnie. Przeprowadzona przez Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach analiza pozwoliła na ustalenie wskaźnika jakości i przydatności rolniczej terenu na poziomie 52,4 w 125 punktowej skali. Jest to poziom o około 20% niższy niż średnia dla Polski. W GMINIE 49,39% powierzchni zostało zakwalifikowanych jako posiadające niekorzystne warunki gospodarowania (ONW), co oznacza, iż kierunki upraw winny koncentrować się na roślinach o niewielkich wymaganiach glebowych. OBSZARY CHRONIONE Na terenie GMINY GORLICE znajdują się następujące obszary chronione: Obszar Chronionego Krajobrazu Cały obszar GMINY GORLICE leży na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu, utworzonego Rozporządzeniem Nr 27 Wojewody Nowosądeckiego (Dz. Urz. Woj. Nowosądeckiego Nr 43/97 poz. 147) i Wojewody Małopolskiego (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego Nr 11/99 poz. 77). Rezerwat przyrody Jelenia Góra – rezerwat leśny utworzony w 1984 roku, położony w m. Szymbark, o powierzchni 12,97 ha. Znajdują się tam chronione stanowiska jaworzyny górskiej i stanowiska rzadkiej w kraju paproci – języcznika zwyczajnego. Pomniki przyrody Na terenie GMINY GORLICE znajduje się 6 obiektów, objętych ochroną w formie pomników przyrody, tj.: • dąb szypułkowy, położony w miejscowości Szymbark, • dąb szypułkowy „Aleksander” w miejscowości Zagórzany, • na terenie prywatnej posesji w Kwiatonowicach znajdują się 4 pomniki przyrody: jesion wyniosły o obwodzie 183 cm, katalpa o obwodzie 133 cm, lipa drobnolistna o obwodzie 280 cm oraz grupa drzew – graby pospolite (5 szt. zwane „zieloną altaną”), ustanowione Rozporządzeniem Nr 6 Wojewody Małopolskiego z dnia 13 kwietnia 2004 roku (poz. 1096). 14 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 SUROWCE NATURALNE Na obszarze GMINY GORLICE znajdują się udokumentowane złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. Występują również pokłady kruszywa naturalnego, zalegające w osadach trzeciorzędowych i czwartorzędowych, które, ze względu na płytkość zalegania, są łatwe do eksploatacji na skalę przemysłową. Eksploratorem złóż na terenie GMINY GORLICE jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Oddział Sanocki Zakład Górnictwa Nafty i Gazu. Posiada on koncesje górnicze na eksploatację: • jednego złoża gazu ziemnego (Dominikowice-Gorlice); • trzech złóż ropy naftowej (Kobylanka-Gorlice, Dominikowice-KobylankaGorlice, Ropica Polska-Magdalena-Gorlice). ŚRODOWISKO NATURALNE Tereny GMINY GORLICE zostały zakwalifikowane do klasy A pod względem jakości powietrza. Rzeźba terenu i przypowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej − ukształtowanie terenu GMINY nie stwarza problemów w zagospodarowywaniu obszaru, a rzeźba terenu sprzyja rozwojowi rolnictwa, osadnictwa oraz rekreacji; − wydobycie gazu ziemnego i ropy naftowej przyczynia się do znacznych zmian w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej, w postaci obszarów wyłączonych z użytkowania, hałd oraz wyrobisk; − na terenie GMINY GORLICE występują tereny osuwiskowe i erozyjne oraz towarzyszące im procesy spełzywania i obrywania gruntu, co w znaczny sposób przyczynia się do zmian w rzeźbie terenu. Wody podziemne i powierzchniowe Wody podziemne − wody podziemne (poziom trzeciorzędowy) charakteryzują się wysoką jakością – Ib klasa czystości czyli naturalnie i słabo zanieczyszczone antropogenicznie, odpowiadające wodom do celów pitnych i gospodarczych, okresowo wymagające uzdatnienia, − wody ujmowane ze studni przydomowych (czwartorzędowy poziom wodonośny) są o zdecydowanie gorszej jakości, ze względu na przenikanie do wód zanieczyszczeń z powierzchni. Wody powierzchniowe − stan czystości cieków na terenie GMINY jest niezadowalający i wymaga podjęcia działań w kierunku uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej z naciskiem na rozbudowę kanalizacji sanitarnej, 15 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 − − − rzeka Ropa – wg badań jakości wód rzeka Ropa została zakwalifikowana do III klasy czystości ze względu na substancje biogenne, pozostałe cieki wodne, występujące na terenie GMINY, nie są objęte badaniami jakości wód, ale biorąc pod uwagę niedostateczną infrastrukturę istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej można przypuszczać, że cieki prowadzą wody w znacznym stopniu obciążone zanieczyszczeniami bakteriologicznymi, zbiorniki wodne są bardziej podatne na zanieczyszczenia, głównie ze względu na położenie w zagłębieniach terenu. Wieloletni dopływ słabo lub w ogóle nieoczyszczonych ścieków do zbiorników wodnych przyczynia się do obniżenia jakości wód zbiorników, a także do ich degradacji. Degradacja gleb − za podstawowe przyczyny degradacji chemicznej gleb na terenie GMINY GORLICE należy uznać przede wszystkim zanieczyszczenia, związane ze spalaniem paliw - osiadanie zanieczyszczeń pyłowych i chemicznych, zanieczyszczenia komunikacyjne, kwaśne deszcze, zanieczyszczenia transgraniczne z sąsiednich terenów oraz stosowanie niektórych nawozów w rolnictwie. Zatem, jednym z kierunków działań, mogących przyczynić się do poprawy wydajności i jakości produkcji rolnej na omawianym terenie jest wapnowanie gleb. − na terenie GMINY zawartość metali ciężkich w glebach utrzymuje się na ogół w przedziale zawartości naturalnych lub lekko podwyższonych. Punktowo jedynie zawartość kadmu i niklu jest nieco wyższa i odpowiada II stopniowi zanieczyszczenia. Powietrze atmosferyczne − głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie GMINY GORLICE są zanieczyszczenia komunikacyjno–liniowe, ze źródeł niskiej emisji (kotłownie, indywidualna zabudowa mieszkaniowa), a w mniejszym stopniu z zakładów produkcyjnych, − zanieczyszczenia komunikacyjne należą do czynników najbardziej obciążających powietrze atmosferyczne. Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych drogowych na terenie GMINY jest droga krajowa nr 28 oraz drogi wojewódzkie (nr 977, 993 i 979), a w dalszej kolejności drogi powiatowe i gminne, − na terenie GMINY GORLICE żaden z zakładów nie posiada decyzji Starosty Gorlickiego o dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń do powietrza, − zgodnie z „Oceną jakości powietrza w województwie małopolskim w 2010 roku” - wykonaną przez Wydział Monitoringu Środowiska Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie w marcu 2011 r. - Powiat Gorlicki znajduje się w strefie małopolskiej (PL 1203, typ P), a Strefa 16 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 małopolska została zakwalifikowana do klasy C - dla kryterium ochrony zdrowia oraz do klasy A – dla kryterium ochrony roślin, Strefa małopolska została zakwalifikowana również do opracowania programów ochrony powietrza (PM10, benzo(a)piren w pyle PM10, PM2,5). Środowisko akustyczne Hałas komunikacyjny − na obszarze GMINY największe i główne zagrożenie hałasem komunikacyjnym występuje wzdłuż największych szlaków drogowych jakimi są: droga krajowa Nr 28 oraz drogi wojewódzkie nr 977, 979 i 993, przechodzące przez tereny zwartej zabudowy mieszkaniowej, głównie we wsi Klęczany, Ropica Polska, Szymbark. Hałas przemysłowy − na obszarze GMINY nie występują zakłady przemysłowe, posiadające decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu. Awarie przemysłowe − na terenie GMINY GORLICE w istniejącym katalogu zagrożeń zaewidencjonowana jest Wytwórnia Mas Bitumicznych w Bielance, − do jednostek, których funkcjonowanie może spowodować awarie i zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego należą stacje paliw płynnych, − do źródeł stwarzających potencjalne awarie przemysłowe należą również przebiegające przez GMINĘ GORLICE linie przesyłowe gazu ziemnego (wysokiego i średniego ciśnienia), − zagrożeniem mogącym wystąpić na terenie GMINY jest również transport drogowy materiałów niebezpiecznych, stwarzający potencjalną możliwość wystąpienia awarii, − odrębne zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia i życia ludzi stanowi możliwość wystąpienia klęsk żywiołowych, które najczęściej mogą być spowodowane pożarami lasów bądź powodzią. POTENCJAŁ Środowisko naturalne GMINY GORLICE należy do jednych z czystszych w Małopolsce. Wielkość emisji zanieczyszczeń nie przekracza 0,5 tys. Mg/rok, natomiast gazów cieplarnianych 0,05 mln Mg/rok. Zakres stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM10 wynosi ok. 30 µg/m3. Notowane stężenia średnioroczne dwutlenku siarki wynoszą od 4 µg/m3 w Szymbarku i były najniższe w Małopolsce, podobnie jak średnioroczne stężenia dwutlenku azotu, które w Szymbarku wyniosło 7 µg/ m3 i było wielkością 10 razy mniejszą niż w Krakowie. Świadczy to o dużych możliwościach wykorzystania walorów środowiskowych w rozwoju rolnictwa ekologicznego, turystyki i rekreacji oraz ekologicznych obszarów mieszkalnych. 17 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 LUDNOŚĆ GMINA GORLICE liczy 17.091 mieszkańców, w tym 8.553 kobiet i 8.538 mężczyzn (dane wg Urzędu Gminy na dzień 31.12.2011 roku). Gęstość zaludnienia w GMINIE GORLICE wynosi 165 mieszkańców/km2, co stawia GMINĘ na trzecim miejscu w powiecie gorlickim. Najliczniejszym sołectwem GMINY GORLICE jest Szymbark, gdzie mieszka ponad 18% ogółu ludności GMINY. LP. MIEJSCOWOŚĆ 1 SZYMBARK 2 KOBYLANKA 3 ZAGÓRZANY 4 ROPICA POLSKA 5 DOMINIKOWICE 6 STRÓŻÓWKA 7 BYSTRA 8 KLĘCZANY 9 KWIATONOWICE 10 BIELANKA OGÓŁEM LICZBA LUDNOŚCI W R. 2011 W tym kobiety mężczyźni 3127 2501 2415 2143 2090 1695 1524 788 611 197 17091 1543 1259 1234 1093 1032 835 770 402 288 97 8553 UDZIAŁ % DO OGÓLNEJ LICZBU MIESZKAŃCÓW GMINY 1584 1242 1181 1050 1058 860 754 386 323 100 8538 18,30% 14,63% 14,13% 12,54% 12,23% 9,92% 8,92% 4,61% 3,57% 1,15% 100,00% Źródło: UG Gorlice 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 LICZBA LUDNOŚCI W POSZCZEGÓLNYCH SOŁECTWACH GMINY GORLICE Na przestrzeni ostatnich lat widoczny jest stały, o charakterze liniowym, wzrost liczby ludności GMINY GORLICE. Średnioroczny przyrost ludności kształtuje się na poziomie 74 osób. 18 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 STAN LUDNOŚCI GMINY GORLICE W LATACH 2001 - 2011 Rok Liczba ludności Kobiety 2001 16 334 8 209 2002 16 412 8 241 2003 16 494 8 264 2004 16 515 8 269 2005 16 603 8 332 2006 16 683 8 370 2007 16 760 8 403 2008 16 769 8 407 2009 16 894 8 448 2010 16 999 8 506 2011 17 091 8 553 Mężczyźni 8 125 8 171 8 230 8 246 8 271 8 313 8 357 8 362 8 446 8 493 8 538 Źródło: UG Gorlice 17 200 17 000 16 800 16 600 16 400 16 200 16 000 15 800 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 KSZTAŁTOWANIE SIĘ LICZBY LUDNOŚCI W LATACH 2001-2011 Na trend wzrostowy mają w szczególności wpływ: dodatni przyrost naturalny oraz dodatnie saldo migracji. RUCH NATURALNY LUDNOŚCI GMINY GORLICE 2004 2005 2006 2007 URODZENIA ŻYWE 172 160 174 166 ZGONY OGÓŁEM 164 146 159 127 PRZYROST 8 14 15 39 NATURALNY 2008 174 155 19 2009 184 106 78 2010 192 142 50 2011 181 145 36 Źródło: GUS Przyrost naturalny w ostatnich 8 latach wykazuje średnioroczną wielkość na poziomie powyżej 32 osób. 19 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 PRZYROST NATURALNY MIGRACJE W GMINIE GORLICE [OSOBY] 2004 2005 SALDO MIGRACJI 20 49 WEWNĘTRZNYCH SALDO MIGRACJI ZAGRANICZNYCH SALDO MIGRACJI OGÓŁEM 2006 72 2007 48 2008 15 2009 14 2010 40 2011 46 -7 1 -4 -19 -2 -1 5 0 13 50 68 29 13 13 45 46 Źródło: GUS Widoczny jest stały przypływ nowych mieszkańców do GMINY. Jest to głównie migracja osadnicza z miast, w szczególności z miasta Gorlice, co oznacza, że GMINA WIEJSKA GORLICE staje się atrakcyjnym miejscem do zamieszkania. Liczba nowych mieszkańców z miasta na przestrzeni ostatnich 10 lat przekracza rocznie 100 osób. Charakterystyczna dla GMINY GORLICE jest przy tym stosunkowo niewielka migracja jej mieszkańców za granicę. MIGRACJE NA POBYT STAŁY WG TYPU I KIERUNKU 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ZAMELDOWANIA z miast ze wsi z zagranicy WYMELDOWANIA do miast na wieś za granicę 143 82 60 1 148 65 78 5 217 149 67 1 138 65 73 0 193 129 58 6 163 101 61 1 189 144 41 4 176 88 77 11 181 118 61 2 131 73 57 1 235 144 87 4 167 82 77 8 254 165 85 4 225 122 80 23 184 102 81 1 171 101 67 3 142 94 46 2 129 78 48 3 204 116 78 10 159 95 59 5 203 144 55 4 157 93 60 4 OGÓŁEM -5 79 30 13 50 68 29 13 13 45 46 Źródło: GUS 20 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 70 60 50 40 30 20 10 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 SALDO MIGRACJI Sytuację ludnościową w GMINIE GORLICE należy określić jako stacjonarną. Charakteryzuje się ona niskim udziałem grupy w wieku przedprodukcyjnym do 25% i znacznym udziałem ludności w wieku poprodukcyjnym 15% i więcej. STRUKTURA DEMOGRAFICZNA LUDNOŚCI GMINY GORLICE (2011 R.) WIEK LICZBA LUDNOŚCI % UDZIAŁ 0 - 15 LAT 3 083 18,04 15 - 25 LAT 2 801 16,39 25 - 65 LAT, w tym: 8 648 50,07 MĘŻCZYŹNI 4 565 26,71 KOBIETY 3 992 23,36 POWYŻEJ 65 LAT, w tym: 2 650 15,50 MĘŻCZYŹNI 871 5,09 KOBIETY 1 779 10,41 Źródło: GUS Zróżnicowane tempo przyrostu naturalnego i długość trwania życia decydują o strukturze wiekowej społeczeństw. Biorąc pod uwagę udział poszczególnych grup wiekowych w ogólnej liczbie ludności, społeczeństwo GMINY GORLICE należy uznać za dojrzałe – określane jako stacjonarne (zastojowe), w których dzieci i młodzieży poniżej 19 roku życia jest 25-35%, ludności w wieku 20-64 lata – 55-60%, natomiast ludności powyżej 65 roku życia – 5-15%. 21 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 30 25 20 15 10 5 0 0 - 15 LAT 15 - 25 LAT 25 - 65 LAT MĘŻCZYŹNI 25 - 60 LAT POWYŻEJ 65 POWYŻEJ 60 KOBIETY LAT LAT KOBIETY MĘŻCZYŹNI STRUKTURA DEMOGRAFICZNA LUDNOŚCI GMINY GORLICE (2011 R.) Widoczny jest jednak wyraźny trend starzenia się społeczeństwa GMINY. W ciągu ostatniego dziesięciolecia liczba dzieci do 15-go roku życia w strukturze demograficznej GMINY spadła z blisko 24% do niespełna 17%. Obserwowany jest przy tym wzrost procentowego udziału osób w wieku poprodukcyjnym z 14.6% do 16,2%. STRUKTURA DEMOGRAFICZNA LUDNOŚCI W GMINIE GORLICE W LATACH 2001-2010 W LICZBACH BEZWZGLĘDNYCH 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 3908 2611 7435 2380 16334 3788 2443 7747 2434 16412 3431 2732 7751 2580 16494 3301 2795 7812 2607 16515 3201 2820 7935 2647 16603 3396 2817 7829 2641 16683 3029 2828 8244 2659 16760 2939 2831 8337 2662 16769 2911 2805 8466 2712 16894 2859 2794 8584 2762 16999 0 - 15 lat 15 - 25 lat 25 - 65 Powyżej 65 lat Ogółem Źródło: UG Gorlice STRUKTURA DEMOGRAFICZNA LUDNOŚCI W GMINIE GORLICE W LATACH 2001-2010 W PROCENTACH 0 - 15 lat 15 - 25 lat 25 - 65 Powyżej 65 lat Ogółem 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 23,9 16,0 45,5 14,6 100,0 23,1 14,9 47,2 14,8 100,0 20,8 16,6 47,0 15,6 100,0 20,0 16,9 47,3 15,8 100,0 19,3 17,0 47,8 15,9 100,0 20,4 16,9 46,9 15,8 100,0 18,1 16,9 49,2 15,9 100,0 17,5 16,9 49,7 15,9 100,0 17,2 16,6 50,1 16,1 100,0 16,8 16,4 50,5 16,2 100,0 Źródło: UG Gorlice, analiza własna 22 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 60,0% 50,0% 40,0% 0 - 15 lat 15 - 25 lat 30,0% 25 - 65 20,0% Powyżej 65 lat 10,0% 0,0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 ROZKŁAD POSZCZEGÓLNYCH GRUP AKTYWNOŚCI NA PRZESTRZENI 2001-2010 Biorąc pod uwagę obecne tempo rozwoju społeczeństwa GMINY GORLICE można przyjąć, iż do 2020 roku liczba mieszkańców GMINY wzrośnie o ok. 5% i wyniesie 17820 osób. LICZBA LUDNOŚCI W ROKU 2011 ŚREDNI ROCZNY WZROST LICZBY LUDNOŚCI W LATACH 2001-2011 PROGNOZOWANY ROCZNY PRZYROST NATURALNY PROGNOZOWANE ROCZNE SALDO MIGRACJI ŚREDNI PROGNOZOWANY ROCZNY WZROST LICZBY LUDNOŚCI W LATACH 2011-2020 PRZEWIDYWANA LICZBA LUDNOŚCI W ROKU 2020 17.091 74 42 39 81 17.820 17820 17091 LICZBA LUDNOŚCI W ROKU 2011 PRZEWIDYWANA LICZBA LUDNOŚCI W ROKU 2020 PROGNOZOWANA LICZBA LUDNOSCI GMINY GORLICE W ROKU 2020 23 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 POTENCJAŁ Potencjał ludzki GMINY GORLICE jest jednym z najważniejszych jej atutów rozwojowych. Widoczny jest dynamiczny wzrost liczby ludności, co związane jest nie tylko z utrzymującym się na dość wysokim poziomie wskaźnikiem przyrostu naturalnego, ale również atrakcyjnością osiedleńczą GMINY, potwierdzoną dodatnim wskaźnikiem migracji. GMINA GORLICE, z uwagi na jej podmiejski charakter, nie tylko od strony specyfiki zabudowy, ale również mentalności jej mieszkańców, upodabnia się do miejskich standardów rozwojowych. W szczególności widoczne jest to w dążeniu do podnoszenia poziomu wiedzy i dostępności do niej. Ten postulat został wyartykułowany w konsultacjach do Strategii Rozwoju Gminy, a potwierdza go stosunkowo wysoki poziom wykształcenia mieszkańców GMINY na tle innych obszarów wiejskich. Jest to praktyczna realizacja unijnej polityki zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich i wiejskich, tym bardziej ostro zarysowana, iż dotyczy zrównania poziomu obszarów bezpośrednio sąsiadujących ze sobą. WARUNKI ŻYCIA ZASOBY MIESZKANIOWE Zasoby mieszkaniowe GMINY GORLICE to przede wszystkim budynki mieszkalne jednorodzinne, będące własnością prywatną. Według danych statystycznych w 2011 roku liczba mieszkań w GMINIE wynosiła 4424, przy łącznej powierzchni mieszkań około 413,0 tys. m2. Porównanie zasobów mieszkaniowych w latach 2006 – 2011 przedstawia tabela: ZASOBY MIESZKANIOWE GMINY GORLICE LICZBA MIESZKAŃ POWIERZCHNIA UŻYTKOWA MIESZKAŃ J.m. szt. 2005 4075 2006 4126 2007 4187 2008 4248 2009 4304 2010 4362 2011 4424 m2 363590 370641 379092 387177 395308 403695 413011 Źródło: GUS W ciągu ostatnich 6 lat o blisko 9% zwiększyła się liczba mieszkań w GMINIE GORLICE. Powiększył się również standard zamieszkania, w tym liczba mieszkańców przypadająca na jedno mieszkanie/dom. Obecnie w jednym mieszkaniu/domu przeciętnie mieszka 3,8 osoby. ZASOBY MIESZKANIOWE GMINY GORLICE – PORÓWNANIE LAT 2005 I 2011 2005 2011 WZROST/ ZMNIEJSZENIE [%] liczba mieszkań 4075 4424 8,56% przeciętna liczba osób/mieszkanie 4,0 3,8 -5,00% przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania 89,2 m2 93,4 m2 4,70% 2 przeciętna powierzchnia użytkowa / osobę 22,5 m 24,2 m2 7,56% 24 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 OŚWIATA Na terenie GMINY GORLICE funkcjonują placówki oświatowe, które prowadzą działalność w zakresie edukacji na poziomie szkoły podstawowej, gimnazjum oraz szkoły zawodowej. Funkcjonuje tu również 8 przedszkoli. JEDNOSTKI OŚWIATOWE NA TERENIE GMINY GORLICE RODZAJ PLACÓWKI LICZBA PLACÓWEK PRZEDSZKOLA SZKOŁY PODSTAWOWE GIMNAZJA SZKOŁA ZAWODOWA 8 11, w tym 2 szkoły podst. specjalne 11, w tym 2 gimnazja specjalne 1 SZKOŁA ZAWODOWA SPECJALNA LICZBA LICZBA ODDZIAŁÓW DZIECI/UCZNIÓW 24 553 73 1139 1 46 700 4 84 2 13 Przedszkola Samorządowe zlokalizowane są w Bystrej, Dominikowicach, Kobylance, Kwiatonowicach, Ropicy Polskiej, Stróżówce, Szymbarku, Zagórzanach. Zespoły Szkół, obejmujące szkoły podstawowe oraz gimnazja, zlokalizowane są w Bystrej, Dominikowicach, Klęczanach, Kobylance, Kwiatonowicach, Ropicy Polskiej, Stróżówce, Szymbarku, Zagórzanach. Ponadto na terenie Dominikowicach. GMINY znajdują się Warsztaty Terapii Zajęciowej w POTENCJAŁ Powolne wtapianie się obszarów przyległych do miasta powoduje wzrost oczekiwań społecznych i naturalną dążność do zrównania poziomu życia pomiędzy miastem a wsią. W szczególności jest to widoczne w dostępie do nauki, co związane jest z podnoszeniem świadomości i wykształcenia młodych mieszkańców GMINY GORLICE. W kontekście wyraźnego ludnościowego trendu rozwojowego GMINY GORLICE warto wskazać na wysoki, jak dla gminy wiejskiej, poziom wykształcenia jej mieszkańców oraz ich ambicje edukacyjne. Widoczny jest wysoki odsetek młodzieży podejmującej naukę w liceach oraz progresję tej decyzji w latach. Stąd też podnoszenie jakości standardów edukacyjnych staje się jednym z ważniejszych postulatów rozwojowych. Dlatego też mieszkańcy GMINY uznali, iż „Szeroka edukacja mieszkańców gminy” jest zadaniem priorytetowym. Wśród celów cząstkowych: wymieniono poprawę bazy lokalowej i dydaktycznej szkół oraz budowę sal gimnastycznych. OCHRONA ZDROWIA Na terenie GMINY funkcjonują 3 ośrodki zdrowia i 2 gabinety stomatologiczne, w których w 2011 r. udzielono 52.678 porad oraz 3 punkty apteczne. 25 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 Specjalistyczną opiekę szpitalną o zasięgu ponadregionalnym realizuje Szpital Specjalistyczny w Gorlicach. POMOC SPOŁECZNA Dla terenu GMINY GORLICE organizacją pomocy społecznej zajmuje się Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Gorlicach. Realizuje on zadania związane z zaspokajaniem niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwieniem im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka, a także zapobieganiem powstawania sytuacji, zmuszających do korzystania z tego typu pomocy. Ze świadczeń pomocy społecznej skorzystało w 2010 roku 2194 osób w 695 gospodarstwach domowych, co stanowi 13,4% ogółu mieszkańców GMINY. W 2010 r. w formie świadczeń i zasiłków wypłacono łącznie 11.153 tys. zł. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ZAOPATRZENIE W WODĘ Gospodarka wodna w GMINIE GORLICE jest obecnie tylko w niewielkim stopniu uregulowana. GMINA posiada niski stopień zwodociągowania – 11,6% mieszkańców GMINY jest objętych siecią wodociągową. W GMINIE znajduje się 48,67 km czynnej sieci wodociągowej, liczba połączeń wodociągowych z budynkami wynosi 512. Na przestrzeni ostatnich lat obserwowana jest stała dynamika przyrostu sieci wodociągowej w GMINIE GORLICE. Ponad 30% zwodociągowania obejmuje sołectwa: Dominikowice i Ropica Polska, ok. 20% sołectwo Bystra i poniżej 10% sołectwa: Stróżówka i Szymbark. Pozostałe sołectwa pozbawione są sieci wodociągowej. POZIOM ZAOPATRZENIA W WODĘ MIESZKAŃCÓW GMINY GORLICE PARAMETR długość czynnej sieci rozdzielczej długość czynnej sieci rozdzielczej stanowiącej własność GMINY połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania woda dostarczona gospodarstwom domowym ludność korzystająca z sieci wodociągowej J.m. 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 km 1,8 1,8 1,8 22,7 30,9 31,2 31,2 33,0 35,0 39,5 48,67 km 0 0 0 20,9 29,1 29,4 29,4 31,2 33,2 37,7 37,7 szt. 116 118 123 232 329 353 353 357 378 392 512 dam3 14,1 13,5 13,3 20,6 26,5 32,8 32,2 39,4 42,8 43,8 b.d. osoba 381 392 413 835 1204 1294 1297 1319 1400 1490 1952 Dane: GUS, UG Gorlice 26 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 2500 2000 1500 1000 500 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 WZROST POZIOMU ZAOPATRZENIA W WODĘ MIESZKAŃCÓW GMINY GORLICE CHARAKTERYSTYKA SIECI WODOCIĄGOWEJ W UJĘCIU SZCZEGÓŁOWYM Miejscowość Liczba mieszkańców osoba Bielanka Bystra Dominikowice Klęczany Kobylanka Kwiatonowice Ropica Polska Stróżówka Szymbark Zagórzany RAZEM 197 1524 2090 788 2501 611 2143 1695 3127 2415 17091 Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej osoba 0 288 766 0 0 0 726 125 47 0 1 952 Wskaźnik zwodociągowania Długość sieci wodociągowej Liczba przyłączy % km Szt. 0 18,90 36,65 0 0 0 33,88 7,37 1,50 0 11,42 0 5,6 21,7 0 0 0 12,5 3,5 5,4 0 48,7 0 61 184 0 0 0 212 35 20 0 512 Zużycie wody z wodociągu na 1 mieszkańca wynosi 2,6 m3/miesiąc. Poza układem lokalnych wodociągów GMINA GORLICE zaopatrywana jest w wodę głównie za pomocą studni kopanych. Na terenie GMINY znajduje się ok. 4000 studni kopanych o głębokości do 8 m, w większości wyposażonych w urządzenia hydroforowe. Wody podziemne pobierane są za pomocą studni głębinowych. Na terenie GMINY zlokalizowanych jest 7 studni głębinowych, w tym: − 4 studnie głębinowe w Dominikowicach, w tym 3 pracujące, jedna wywiercona do podłączenia, − 2 studnie zlokalizowane w Stróżówce dla potrzeb wodociągu w Ropicy Polskiej - rejon Magdalena, − 1 studnia w Bystrej wywiercona dla zasilania w przyszłości lokalnego wodociągu. 27 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 Wody powierzchniowe pobierane są z rzeki Ropy w Ropicy Polskiej na potrzeby Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Gorlicach oraz z potoku „bez nazwy” - dopływu Bystrzanki w miejscowości Bystra. Z wodociągu w Ropicy Polskiej korzystają mieszkańcy GMINY GORLICE, łącznie przyłączonych jest do niego 212 budynków. Z ujęcia w Bystrej korzysta 61 gospodarstw. Właścicielem sieci wodnej, z wyjątkiem wodociągu w Ropicy Polskiej (właściciel Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Gorlicach) jest GMINA GORLICE, która jest również w większości eksploratorem sieci. Jedynie dwa odcinki wodociągu: w Ropicy Polskiej i Stróżówce eksploatuje M.P.G.K. POTENCJAŁ Zaopatrzenie w wodę w GMINIE GORLICE odbywa się w oparciu o ujęcia wody, stanowiące własność GMINY GORLICE oraz o sieć wodociągową, należącą do GMINY GORLICE oraz do MPGK w Gorlicach (Ropica Polska i Stróżówka). Do końca 2012 r. do sieci wodociągowej przyłączono 1952 odbiorców, co stanowi 11,42% wszystkich mieszkańców GMINY. Obserwowany jest przy tym, w ostatnich latach, znaczny rozwój sieci kanalizacyjnej należącej do GMINY GORLICE. Mimo znaczących nakładów i umiejętności korzystania ze środków zewnętrznych na realizację sieci wodociągowych, ich długość w GMINIE GORLICE jest mocno niewystarczająca. Powyżej przedstawione dane jasno pokazują bardzo złą sytuację w zakresie infrastruktury wodociągowej w GMINIE GOLICE: W 5 sołectwach (z ogólnej liczby 10) nie ma infrastruktury wodociągowej. W 3 sołectwach, w których jest infrastruktura wodociągowa, woda jest dostarczana tylko do niewielkiej liczby mieszkańców (od 1,5% do 18,9%). Wskaźnik zwodociągowania obliczony dla całej GMINY jest bardzo niski i wynosi 11,6%. Dla porównania w 2010 roku wskaźnik zwodociągowania gmin w Małopolsce wyniósł 75,73%, w tym dla gmin wiejskich wskaźnik ten wynosił 55,03%. 28 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 LOKALIZACJA ISTNIEJĄCYCH SIECI WODOCIĄGOWYCH SOŁECTWA: BYSTRA, STRÓŻÓWKA, SZYMBARK, ROPICA POLSKA ODBIÓR ŚCIEKÓW Długość czynnej sieci kanalizacyjnej na terenie GMINY GORLICE wynosi 180,7 km, liczba połączeń prowadzących do budynków wynosi 2386, co stanowi zaopatrzenie 53,9% mieszkań. Liczba ludności korzystającej z oczyszczalni wynosi ok. 9000 osób. Właścicielem sieci kanalizacyjnej jest GMINA GORLICE. 29 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 POZIOM DOSTĘPU MIESZKAŃCÓW GMINY GORLICE DO KANALIZACJI SANITARNEJ PARAMETR długość czynnej sieci kanalizacyjnej długość czynnej sieci kanalizacyjnej stanowiącej własność GMINY połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania ścieki odprowadzone ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej J.m. 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 km 16,8 26,0 33,6 48,2 79,1 96,9 110,6 120,7 145,7 180,7 180,7 km 16,8 26,0 33,6 48,2 79,1 96,9 110,6 120,7 145,7 180,7 180,7 szt. 272 393 519 758 928 1177 1402 1595 1742 2204 2386 dam3 40,4 44,0 63,1 87,4 89,5 113,3 260,3 318,3 189 225 230 osoba 1048 1548 2009 2844 3415 4196 4847 5392 5796 7463 9026 Dane: GUS, UG Gorlice Widoczna jest duża dynamika rocznego przyrostu osób podpiętych do sieci kanalizacyjnej. W latach 2002 do 2010 po ok. 500 osób, w ostatnich 2 latach powyżej 1500 osób rocznie. 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 WZROST POZIOMU DOSTĘPU MIESZKAŃCÓW GMINY GORLICE DO KANALIZACJI SANITARNEJ W 100% skanalizowane jest sołectwo Klęczany, powyżej 70% Kobylanka i Ropica Polska, powyżej 50% sołectwa: Dominikowice, Stróżówka, Szymbark i Zagórzany. Natomiast sołectwa: Bielanka, Bystra i Kwiatonowice nie posiadają sieci kanalizacyjnej w ogóle. 30 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 mk Bielanka Bystra Dominikowice Klęczany Kobylanka Kwiatonowice Ropica Polska Stróżówka Szymbark Zagórzany RAZEM 197 1524 2090 788 2501 611 2143 1695 3127 2415 17091 mk % 0 0 1098 788 1809 0 1528 1026 1561 1174 9026 0 0 52,54 100,00 72,33 0 71,30 60,53 49,92 48,61 52,57 Wskaźnik koncentracji Długość kanalizacji sanitarnej Wskaźnik skanalizowania Liczba mieszkańców Miejscowość Liczba mieszkańców korzystających z kanalizacji sanitarnej CHARAKTERYSTYKA SIECI KANALIZACYJNEJ W UJĘCIU SZCZEGÓŁOWYM km mk/km 0 0 25,78 18,98 48,35 0 21,07 14,00 32,73 19,78 180,7 0 0 42,59 41,52 37,41 0 72,52 73,29 47,69 59,35 49,72 Obecnie budowane są nowe odcinki sieci kanalizacji na terenie czterech sołectw: MIEJSCOWOŚĆ LP. 1 DOMINIKOWICE 2 KOBYLANKA 3 KWIATONOWICE 4 ZAGÓRZANY OGÓŁEM DŁUGOŚĆ SIECI KANALIZACJI SANITARNEJ [mb] 27889 10830 11499 10102 60320 ILOŚĆ PRZYŁĄCZY DO BUDYNKÓW [szt.] 157 59 82 72 370 Źródło: UG Gorlice Po zakończeniu inwestycji wskaźniki dotyczące zaopatrzenia w sieć kanalizacyjną w GMINIE GORLICE osiągną wielkość: LP. MIEJSCOWOŚĆ 1 BIELANKA 2 BYSTRA 3 DOMINIKOWICE 4 KLĘCZANY 5 KOBYLANKA 6 KWIATONOWICE 7 ROPICA POLSKA 8 STRÓŻÓWKA 9 SZYMBARK 10 ZAGÓRZANY OGÓŁEM DŁUGOŚĆ SIECI KANALIZACJI SANITARNEJ [mb] 0 0 53673 18983 59180 11499 21067 14000 32734 29882 241018 LICZBA PRZYŁĄCZY DO BUDYNKÓW [szt.] 0 0 443 220 574 82 404 260 397 376 2756 Źródło: UG Gorlice 31 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 - długość czynnej sieci kanalizacyjnej na terenie GMINY GORLICE - 241,02 km - liczba połączeń prowadzących do budynków - 2756 szt. tj. 62,3% mieszkań - liczba ludności korzystającej z oczyszczalni - ok. 11000 osób Na terenie, który nie został wyposażony w sieć kanalizacyjną, budynki zaopatrzone są w zbiorniki bezodpływowe (szamba). Na terenie GMINY nie ma zlokalizowanej oczyszczalni ścieków. Zlewnią dla wszystkich ścieków bytowych z terenu GMINY jest oczyszczalnia ścieków w Gorlicach, będąca własnością Miasta Gorlice i w zarządzie Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej. Ścieki z indywidualnych gospodarstw domowych odprowadzane do zbiorników bezodpływowych, wywożone są taborem asenizacyjnym do punktu zlewczego na terenie oczyszczalni ścieków w mieście Gorlice. Oczyszczalnia miejska w Gorlicach jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną, której przepustowość wynosi 15000 m3/d. POTENCJAŁ GMINA GORLICE nie ma w pełni zorganizowanego systemu odprowadzania ścieków. Obecnie jedynie 52,57% mieszkańców GMINY podłączonych jest do systemu kanalizacyjnego. Po zakończeniu realizowanych obecnie inwestycji wskaźnik ten wzrośnie do poziomu 62,3%. Do sieci kanalizacyjnej przyłączono dotychczas 9026 mieszkańców. Terytorialnie siecią kanalizacyjną objęto 7 z 10 sołectw. Podstawowe parametry sieci kanalizacyjnej w GMINIE GORLICE przedstawiają się następująco: całkowita długość sieci kanalizacyjnej - 180,7 km ilość przyłączy kanalizacyjnych 2.386 sztuk Właścicielem sieci kanalizacyjnej jest GMINA GORLICE, która jest również w większości eksploratorem sieci. Zlewnią dla wszystkich ścieków bytowych z terenu GMINY GORLICE jest oczyszczalnia ścieków w Gorlicach, będąca własnością Gminy Miejskiej Gorlice w zarządzie Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej. Oczyszczalnia ścieków w Gorlicach została zaprojektowana na 87.500 RLM, obecnie obsługuje ok. 30.000 RLM. Z uwagi na duże rezerwy oczyszczalni w Gorlicach, nie występuje konieczność budowy oczyszczalni lokalnej w GMINIE GORLICE. Trudnością w rozwoju sieci kanalizacyjnej jest niski wskaźnik koncentracji liczby mieszkańców na 1 km sieci, wynoszący ok. 50, co oznacza, iż koszty zrzutu 1 m3 ścieków są relatywnie wysokie. 32 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 LOKALIZACJA ISTNIEJĄCYCH I PROJEKTOWANYCH SIECI KANALIZACYJNYCH SOŁECTWA: KOBYLANKA, DOMINIKOWICE, KLĘCZANY Na mapie linią czerwoną zaznaczono odcinki sieci kanalizacji w budowie. 33 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 LOKALIZACJA ISTNIEJĄCYCH I PROJEKTOWANYCH SIECI KANALIZACYJNYCH SOŁECTWA: KWIATONOWICE, ZAGÓRZANY, STRÓŻÓWKA Na mapie linią czerwoną zaznaczono odcinki sieci kanalizacji w budowie. 34 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 LOKALIZACJA SIECI KANALIZACYJNYCH SOŁECTWA: STRÓŻÓWKA, ROPICA POLSKA, SZYMBARK 35 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 DOSTĘP DO SIECI TELEKOMUNIKACYJNEJ Na terenie GMINY GORLICE zlokalizowane są 3 obiekty telefonii komórkowej – stacji nadawczych, należących do różnych operatorów oraz kilkadziesiąt stacji transformatorowych: STACJA BAZOWA TELEFONII KOMÓRKOWEJ CENTERTEL STACJA BAZOWA TELEFONII KOMÓRKOWEJ ERA GSM WIEŻA I URZĄDZENIE NADAWCZO-ODBIORCZE PLUS GSM Maślana Góra w Szymbarku Zalipie w Szymbarku Nowa Wieś w Szymbarku poziom emisji: I strefa – 0,1 w/m2 II strefa – 0,025 w/m2 poziom emisji: od 0,003 w/m2 do 0,007 w/m2 poziom emisji: do 0,5 w/m2 Poziom emisji dla tego rodzaju anten kształtuje się na poziomie powyżej 0,1 kV /m2. Pola elektromagnetyczne telefonii komórkowej są wypromieniowywane na bardzo dużych wysokościach, w miejscach niedostępnych dla ludzi. DOSTĘP DO SIECI ELEKTROENERGETYCZNEJ W energię elektryczną zaopatrzeni są mieszkańcy GMINY w 100%. Teren GMINY obsługiwany jest przez ENION S.A. Oddział w Krakowie. Na terenie GMINY GORLICE zlokalizowane są: linie wysokiego napięcia 110 kV stacje elektroenergetyczne linie średniego napięcia stacje transformatorowe linie niskiego napięcia − dwutorowa napowietrzna relacji Ciężkowice - Stróżówka oraz Tuchów Stróżówka − jednotorowa napowietrzna relacji Grybów - Stróżówka − dwutorowa napowietrzna relacji Stróżówka - Wiertnicza − dwutorowa napowietrzna relacji Stróżówka - Glinik − jednotorowa napowietrzna relacji Glinik - Biecz − 110/15kV Stróżówka − 110/15/6kV Glinik − sieć napowietrzna SN 15 kV − sieć kablowa SN 15 kV stacje transformatorowe - 15/0,4 kV − linie napowietrzne nN − linie kablowe + przyłącza kablowe nN 13,5 km 107,7 km 6,7 km 106 szt. 327,3 km 18,0 km 36 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 ZAOPATRZENIE W GAZ W energię gazową zaopatrzonych jest 77,6% mieszkań. Długość sieci gazowej ogółem wynosi 244,8 km, w tym 9,2 km sieci przesyłowej oraz 235,6 km sieci rozdzielczej. Liczba czynnych przyłączy do budynków wynosi 3753. GMINA GORLICE zaopatrywana jest w gaz ziemny wysokometanowy - systemowy (normowany). Na terenie GMINY GORLICE znajduje się sieć gazowa średnich i niskich ciśnień wraz ze stacjami redukcyjno-pomiarowymi I-go i II-go stopnia: Gazociąg w/c Stacje redukcyjnopomiarowe Sieć gazowa rozdzielcza 7,9 km − gazociąg w/c relacji Gorlice – Siołkowa o średnicy DN 250 i ciśnieniu PN 2,5 MPa, wraz z odgałęzieniem DN 50 do stacji SRP Szymbark − gazociąg w/c relacji Warzyce – Gorlice o średnicy DN 1,3 km 300 i ciśnieniu MOP= 5,5 MPa, wraz z odgałęzieniem DN 50 do stacji SRP Szymbark − SRP I-go ST Szymbark o przepustowości 400 Nm3/h oraz SRP II-go o przepustowości 100 Nm3/h − SRP II-go ST Kobylanka nr 1 − SRP II-go ST Kobylanka nr 2 − SRP II-go ST Kobylanka nr 3 − SRP II-go ST Kobylanka nr 4 − SRP II-go ST Kobylanka nr 5 − SRP II-go ST Dominikowice nr 1 − SRP II-go ST Dominikowice nr 2 − SRP II-go ST Dominikowice nr 3 − SRP II-go ST Dominikowice nr 4 Długość sieci rozdzielczej 235,6 km Długość przyłączy 143,8 km Liczba przyłączy 3753 szt. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO Potrzeby cieplne GMINY pokrywane są ze źródeł pracujących na paliwie węglowym oraz paliwie gazowym. Na terenie GMINY GORLICE występują budynki o łącznej powierzchni ogrzewanej ok. 434,2 tys. m2 (budynki jednorodzinne, wielorodzinne, użyteczności publicznej), dla których zapotrzebowanie ciepła określono na około 388 MW/rok. W GMINIE GORLICE budynki mieszkalne jednorodzinne stanowią 98,9% wszystkich obiektów, a budynki użyteczności publicznej – 0,5%. Pod względem wielkości zajmowanej powierzchni użytkowej budynki mieszkalne jednorodzinne stanowią 93%, a budynki użyteczności publicznej - 6,6%. Minimalny procent stanowią 37 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 mieszkania w budynkach wielorodzinnych oraz mieszkania znajdujące się w budynkach szkolnych. Zaopatrzenie w ciepło odbywa się wyłącznie poprzez indywidualne piece grzewcze. W budynkach indywidualnych są to piece o mocy ok. 20 KW. Domy kultury, szkoły, ośrodki zdrowia posiadają kotłownie gazowe. Moc każdego pieca dostosowana jest do powierzchni ogrzewanej budynku. Większość potrzeb cieplnych zaspokajana jest przy wykorzystaniu paliwa węglowego, gdyż pomimo dużego zgazyfikowania terenu (77,6%) tylko 8,5% gospodarstw domowych wykorzystuje gaz do ogrzewania budynków. STRUKTURA ZAOPATRZENIA W CIEPŁO W GMINIE GORLICE Rodzaj zabudowy Budynki jednorodzinne Budynki wielorodzinne Budynki użyteczności publicznej RAZEM Rodzaj paliwa Paliwa stałe 4016 2 0 4018 Gaz 346 0 24 370 Dane: GUS, UG Gorlice POTENCJAŁ Na terenie GMINY GORLICE nie istnieją systemy ciepłownicze. Potrzeby cieplne na terenie GMINY pokrywane są głównie z paliwa stałego – 91,5% i paliwa gazowego – 8,5%. Największe zapotrzebowanie na moc cieplną wykazują budynki jednorodzinne, które stanowią 93% ogólnych potrzeb GMINY. Wśród działań racjonalizujących użytkowanie ciepła na terenie GMINY należy założyć przedsięwzięcia: • Wewnętrzne – polegające na poprawie sprawności istniejącego (w obrębie obiektu) systemu grzewczego; • Zewnętrzne – polegające na dywersyfikacji źródeł ciepła. energetycznej DOSTĘPNOŚĆ KOMUNIKACYJNA Do najważniejszych szlaków komunikacyjnych na terenie GMINY należy droga krajowa nr 28, której długość na terenie GMINY wynosi 9,274 km oraz drogi wojewódzkie o numerach 977, 979 i 993 o łącznej długości 9,205 km. Wymienione drogi pełnią ważną funkcję komunikacyjną, zapewniając połączenie GMINY z innymi ośrodkami oraz spełniają istotne znaczenie gospodarcze i turystyczne. Podobne znaczenie mają drogi powiatowe, których łączna długość na terenie GMINY wynosi 29,9 km. Ponadto, na terenie GMINY funkcjonuje sieć dróg gminnych i 38 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 wewnętrznych, służących miejscowym potrzebom. Łączna długość dróg gminnych wynosi ok. 128,0 km. Zestawienie danych dotyczących dróg istniejących na terenie GMINY GORLICE przedstawiono w poniższej tabeli: Nr Droga krajowa 28 Drogi wojewódzkie 977 979 993 Drogi powiatowe 1474K 1469K 1507K 1480K 1484K 1486K 1488K 1499K 1494K Drogi gminne 270501K – 270518K 270519K – 270530K 270531K – 270541K, 270543K – 270544K 270545K – 270549K, 270656K – 270657K 270550K – 270561K, 270654K, 270655K 270563K – 270570K, 270658K 270571K – 270583K 270584K – 270592K 270593K – 270635K 270636K – 270653K Przebieg Długość [km] Zator – Wadowice – Gorlice – granica Państwa 9,274 Tarnów - Konieczna Zakliczyn - Gromnik Gorlice - Kryg 1,835 4,775 2,595 Zagórzany - Kwiatonowice Gorlice - Łużna Szymbark - Bystra - Szalowa Rozdziele - Lipinki Libusza - Kobylanka Gorlice - Dominikowice Sękowa - Dominikowice Bielanka - Ropa Szymbark - Uście Gorlickie 5,200 4,300 6,000 0,950 0,725 4,500 2,000 1,600 6,300 Bielanka Bystra Dominikowice 17,110 7,198 9,910 Klęczany 2,290 Kobylanka 9,790 Kwiatonowice 3,060 Ropica Polska Stróżówka Szymbark Zagórzany 7,110 5,010 54,780 11,740 Natężenie ruchu pojazdów samochodowych na drodze krajowej i na drogach wojewódzkich w roku 2010 na terenie GMINY GORLICE: Nr drogi 28 28 Długość 8,8 km 7,1 km Odcinek Ropa - Gorlice Gorlice - Biecz Pojazdy ogółem 5857 9388 w tym: samochody osobowe 4719 4719 39 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 977 979 993 6,4 km 6,4 km 14,3 km Moszczenica - Gorlice Moszczenica - Gorlice Gorlice – gr. Woj. 4431 2736 2444 3793 2210 1938 SIEĆ DRÓG PUBLICZNYCH NA TERENIE GMINY GORLICE POTENCJAŁ Sieć dróg publicznych na terenie GMINY GORLICE o długości 178 km jest blisko dwukrotnie wyższa niż średnia krajowa, liczona wskaźnikiem długości dróg na 10 tys. mieszkańców, który dla Polski wynosi 68 km. Wskaźnik gminny o wysokości 104 km/10 tys. mieszkańców zbliża się do wskaźnika UE27, co oznacza że dostępność komunikacyjna w ramach GMINY jest dobra. W ostatnich latach dokonano modernizacji części dróg, w tym w szczególności drogi krajowej nr 28, dróg 40 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 wojewódzkich oraz dróg powiatowych, m.in. w sołectwach: Kobylanka i Dominikowice, tworząc sprawne układy komunikacyjne i poprawiając dostępność komunikacyjną dla mieszkańców GMINY. Również GMINA zmodernizowała część dróg gminnych. Jednak część dróg gminnych wymaga remontu. Zdecydowanie gorzej wygląda dostępność zewnętrzna. Powiat gorlicki uznany jest w krajowych i małopolskich dokumentach analitycznych za jeden z najgorzej skomunikowanych w Polsce. Uznano w nich, iż deficyt dostępności komunikacyjnej jest barierą dla wzrostu poziomu rozwoju gospodarczego. GOSPODARKA ROLNICTWO Na terenie GMINY znajduje się 5.785 ha użytków rolnych. Przeważają gleby średniej i słabej klasy bonitacyjnej. Ze względu na warunki glebowo-klimatyczne wyróżnia się w GMINIE dwa rejony: • rejon północny – określony jako tereny podgórskie, • rejon południowy – określony jako tereny górskie. Gospodarstw prowadzących działalność rolniczą jest 2489. Podstawową produkcją rolniczą jest uprawa zbóż, ziemniaków oraz warzyw. W strukturze obszarowej gospodarstw rolnych 96,3 % stanowią gospodarstwa małoobszarowe o wielkości 1 do 5 ha. Gospodarstwa duże powyżej 10 ha stanowią 0,6 % ogólnej powierzchni w GMINIE, natomiast 3,1 % powierzchni to gospodarstwa średnie od 5 do 10 ha. STRUKTURA OBSZAROWA GOSPODARSTW ROLNYCH [dane dla 2010 r.] POWIERZCHNIA GOSPODARSTW ROLNYCH do 1 ha 1 – 5 ha 5 - 10 ha 10 ha i więcej RAZEM LICZBA GOSPODARSTW ROLNYCH UDZIAŁ PROCENTOWY W OGÓLNEJ LICZBIE GOSPODARSTW ROLNYCH 1 406 1 417 92 16 2 931 48,0% 48,3% 3,1% 0,6% 100,0% Źródło: GUS, powszechny spis rolny 2010 41 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 do 1 ha 1 – 5 ha 5 - 10 ha 10 ha i więcej STRUKTURA OBSZAROWA GOSPODARSTW ROLNYCH – STAN NA ROK 2010 W ciągu ostatnich 8 lat w strukturze rolnej w GMINIE GORLICE zaszły drastyczne zmiany. O ponad 25% zmniejszyła się liczba gospodarstw do 10 ha i aż o 31% gospodarstw od 5 do 10 ha. O 33% natomiast wzrosła liczba gospodarstw o areałach ponad 10 ha. STRUKTURA OBSZAROWA GOSPODARSTW ROLNYCH – PORÓWNANIE W LATACH 2002 I 2010 WIELKOŚĆ WZROST/ZMNIEJSZENIE 2002 2010 GOSPODARSTW [Szt.] [%] do 1 ha 1 447 1 406 -41 -2,83% 1 – 5 ha 1 863 1 417 -446 -23,94% 5 - 10 ha 134 92 -42 -31,34% 10 ha i więcej 12 16 4 33,33% RAZEM 3 456 2 931 -525 -15,19% Źródło: GUS, powszechny spis rolny 2002, powszechny spis rolny 2010 Struktura użytkowania następująco: gruntów w gospodarstwach STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW UŻYTKI ROLNE GRUNTY OGÓŁEM UŻYTKI ROLNE OGÓŁEM UŻYTKI ROLNE W DOBREJ KULTURZE POD ZASIEWAMI SADY ŁĄKI TRWAŁE PASTWISKA TRWAŁE LASY I GRUNTY LEŚNE POZOSTAŁE GRUNTY rolnych przedstawia się OGÓŁEM [ha] 5 784,8 4 524,1 4 193,0 1397,4 64,9 2 286,1 327,7 661,7 598,9 [%] 100,0 78,2 72,5 24,2 1,1 39,5 5,7 11,4 10,4 Źródło: GUS, powszechny spis rolny 2010 Mimo, iż ponad 90% gruntów rolnych w GMINIE GORLICE pozostaje w dobrej kulturze rolnej, widoczne jest ich bardzo niskie wykorzystanie pod zasiewy. Jedynie niewiele ponad 30% gruntów wykorzystywanych jest pod zasiewy, niespełna 1,5% to 42 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 sady, zaś łąki stanowią niewiele ponad 7% użytków rolnych ogółem. Pozostała część gruntów rolnych to łąki. WYKORZYSTANIE ROLNICZE GRUNTÓW W GOSPODARSTWACH ROLNYCH UŻYTKI ROLNE OGÓŁEM [ha] UŻYTKI ROLNE OGÓŁEM 4 524,1 UŻYTKI ROLNE W DOBREJ KULTURZE 4 193,0 POD ZASIEWAMI 1397,4 SADY 64,9 PASTWISKA TRWAŁE 327,7 [%] 100,00% 92,68% 30,89% 1,43% 7,24% Źródło: GUS, powszechny spis rolny 2010 Odchodzenie mieszkańców wsi GMINY GORLICE od rolnictwa widoczne jest w szczególny sposób w analizie porównawczej rolniczego wykorzystania gleby w roku 2002 i 2010. Ogólna liczba gospodarstw rolnych spadła o ponad 15%, areał użytków rolnych skurczył się o ponad 20%. O blisko 35% zmniejszyła się powierzchnia gruntów wykorzystanych pod zasiewy, o blisko 60% terenów pastwiskowych. W ich miejsce pojawiły się łąki oraz grunt nie wykorzystywany rolniczo. Tak drastyczny spadek rolniczego użytkowania gruntów w ciągu 8 ostatnich lat wskazuje na trwały i szybko postępujący trend zmiany sposobu gospodarowania. Tradycyjne niegdyś rolnictwo ulega szybkiej atrofii. STRUKTURA W GOSPODARSTWACH ROLNYCH – PORÓWNANIE W LATACH 2002 I 2010 j.m. 2002 2010 WZROST/ WZROST/ ZMNIEJSZE ZMNIEJSZEN NIE IE % LICZBA GOSPODARSTW szt. 3456 2931 -525 ROLNYCH -15,19% GOSPODARSTWA szt. 2555 2489 -66 PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZĄ -2,58% GOSPODARSTWA szt. 3452 2928 -524 INDYWIDUALNE -15,18% POWIERZCHNIA GRUNTÓW: ha 6854,4 5784,8 -1069,6 -15,60% • GRUNTY OGÓŁEM ha 5800,7 4524,10 -1276,6 • UŻYTKI ROLNE OGÓŁEM -22,01% ha 2132,8 1397,4 -735,4 -34,48% • POD ZASIEWAMI ha 79,1 64,9 -14,2 • SADY -17,95% ha 1743,9 2286,10 542,2 31,09% • ŁĄKI TRWAŁE ha 797,4 327,7 -469,7 • PASTWISKA TRWAŁE -58,90% ha 629 661,7 32,7 5,20% • LASY I GRUNTY LEŚNE ha 424,7 598,9 174,2 41,02% • POZOSTAŁE GRUNTY Źródło: GUS, powszechny spis rolny 2002, powszechny spis rolny 2010 Od jakości gleb występujących na terenie GMINY uzależniona jest struktura gatunkowa upraw. Znaczący udział w produkcji rolnej mają uprawy o mniejszych 43 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 wymaganiach glebowo-wodnych – żyto, mieszanki zbożowe, pszenżyto i ziemniaki. Zboża stanowią ponad 70% upraw. STRUKTURA PRODUKCJI ROŚLINNEJ NA TERENIE GMINY RODZAJ UPRAW OGÓŁEM [ha] 991,8 274,3 14,1 5,5 Zboża ogółem Ziemniaki Warzywa gruntowe Pozostałe [%] 71,0 19,6 1,0 0,4 Źródło: GUS, powszechny spis rolny 2010 Zboża ogółem Ziemniaki 1% Warzywa gruntowe Pozostałe 1% 21% 77% STRUKTURA PRODUKCJI ROŚLINNEJ NA TERENIE GMINY – STAN NA ROK 2010 Porównanie wielkości produkcji podstawowych produktów rolnych w latach 2002 i 2010 wskazuje na ponad 25% spadek produkcji zbóż i ponad 50% ziemniaków. STRUKTURA PRODUKCJI ROŚLINNEJ NA TERENIE GMINY – PORÓWNANIE W LATACH 2002 I 2010 RODZAJ UPRAW 2002 2010 WZROST/ ZMNIEJSZENIE [ha] [ha] [ha] [%] Zboża ogółem 1 344,9 991,8 -353,1 -26,25% Ziemniaki 564,3 274,3 -290 -51,39% Warzywa 34 14,1 gruntowe -19,9 -58,53% Pozostałe 54,6 5,5 -49,1 -89,93% Źródło: GUS, powszechny spis rolny 2002, powszechny spis rolny 2010 Bezpośredni wpływ na rodzaj upraw, oprócz jakości gleb, ma również produkcja zwierzęca prowadzona na terenie GMINY. Część uzyskanych plonów jest 44 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 wykorzystywana jako pasza. Dominującym kierunkiem produkcji zwierzęcej na terenie GMINY jest tucz bydła opasowego i mlecznego, trzody chlewnej oraz drobiu. STRUKTURA PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ NA TERENIE GMINY RODZAJ HODOWLI LICZBA POGŁOWIA [SZT.] BYDŁO 1614 1004 • w tym krowy TRZODA CHLEWNA 576 50 • w tym lochy DRÓB 56897 50957 • drób kurzy KONIE 162 Źródło: GUS, powszechny spis rolny 2010 Konie - 162 Drób 56897 Trzoda chlewna 576 Bydło 1614 STRUKTURA PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ NA TERENIE GMINY STAN NA ROK 2010 Porównując strukturę produkcji zwierzęcej w latach 2001 i 2010 widoczny jest, podobnie jak w innych dziedzinach produkcji rolnej, znaczący spadek. Pogłowie bydła zmniejszyło się o ponad 25%, a trzody chlewnej o ponad 40%. STRUKTURA PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ NA TERENIE GMINY – PORÓWNANIE W LATACH 2002 I 2010 RODZAJ HODOWLI LICZBA POGŁOWIA [SZT.] WZROST/ZMNIEJSZENIE 2002 2010 [szt.] [%] BYDŁO 2176 1614 -562 -25,83% 1625 1004 -621 -38,22% • w tym krowy TRZODA CHLEWNA 967 576 -391 -40,43% 46 50 4 8,70% • w tym lochy DRÓB 35366 56897 21531 60,88% KONIE 217 162 -55 -25,35% OWCE 191 0 -191 -100,00% KOZY 211 0 -211 -100,00% Źródło: GUS, powszechny spis rolny 2002, powszechny spis rolny 2010 45 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 PRZEMYSŁ I USŁUGI Na terenie GMINY GORLICE (dane GUS, stan na 31.12.2011) zarejestrowanych było 1125 podmiotów gospodarczych. Większość z przedsiębiorców prywatnych stanowią niewielkie 2-3-osobowe firmy rodzinne, tj. mikroprzedsiębiorstwa (94% wszystkich podmiotów). PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ W GMINIE GORLICE W LATACH 2002-2011 OGÓŁEM SEKTOR PUBLICZNY SEKTOR PRYWATNY 2002 776 2003 816 2004 748 2005 767 2006 800 2007 850 2008 908 2009 1011 2010 1065 2011 1125 40 46 46 47 48 48 47 47 47 48 736 770 702 720 752 802 861 964 1018 1077 Źródło: GUS Na przestrzeni ostatnich 8 lat widoczny jest dość zdecydowany wzrost liczby podmiotów gospodarczych. Porównanie roku 2002 do 2010 wykazuje, że liczba firm w GMINIE GORLICE wzrosła o blisko 45%. 1200 1000 800 600 400 200 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ W GMINIE GORLICE W LATACH 2002-2011 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ W GMINIE GORLICE – PORÓWNANIE LAT 2002 I 2011 2002 2011 WZROST/ZMNIEJSZENIE [SZT.] [%] OGÓŁEM 776 1125 349 44,97% SEKTOR PUBLICZNY 40 48 8 20,00% SEKTOR PRYWATNY 736 1077 341 46,33% Źródło: GUS Najbardziej uprzemysłowionym sołectwem w GMINIE GORLICE jest Szymbark, w którym zarejestrowano 209 podmiotów gospodarczych. Pod względem liczby 46 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 podmiotów przypadających na 10.000 mieszkańców przewodzi Bielanka. Jednak średni poziom uprzemysłowienia GMINY stanowi jedynie 63% średniej wojewódzkiej. PODMIOTY GOSPODARCZE W SEKTORZE PRYWATNYM W GMINIE GORLICE W ROKU 2011 W STOSUNKU DO LICZBY LUDNOSCI MIEJSCOWOŚĆ LICZBA LICZBA LUDNOŚCI LICZBA % PODMOIOTÓW PODMIOTÓW WZROST/ZMNIEJSZ NA 10 TYS. ENIE DO LUDNOŚCI WSKAŹNIKA WOJEWÓDZKIEGO* BIELANKA 20 197 1015,23 102,44% KLĘCZANY 79 788 1002,54 101,16% ROPICA POLSKA 176 2143 821,28 82,87% STRÓŻÓWKA 117 1695 690,27 69,65% SZYMBARK 209 3127 668,37 67,44% KOBYLANKA 161 2501 643,74 64,96% ZAGÓRZANY 127 2415 525,88 53,07% DOMINIKOWICE 102 2090 488,04 49,25% KWIATONOWICE 26 611 425,53 42,94% BYSTRA 60 1524 393,70 39,73% OGÓŁEM 1077 17091 630,16 63,59% Źródło: GUS * WSKAŻNIK WOJEWÓDZKI 991 PODMIOTÓW NA 10.000 LUDNOŚCI Słabością gminnej gospodarki jest fakt, iż 94% stanowią mikroprzedsiębiorstwa, w tym firmy jednoosobowe. Jedynie 6% to firmy większe. PODMIOTY WG KLAS WIELKOŚCI MIKROPRZEDSIĘBIORSTWA (0 – 9 pracowników) MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWA (10 – 49 pracowników) ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA (50 -249 pracowników) 2009 955 51 5 2010 1004 56 5 2011 1058 62 5 Źródło: GUS Najwięcej przedsiębiorstw działa w sektorze handlu hurtowego i detalicznego – 255, w budownictwie – 249, w przetwórstwie przemysłowym – 143, w obsłudze prawnej, rachunkowo-księgowej i doradztwie podatkowym – 82, w działalności usługowej 70. Nowym zjawiskiem gospodarczym na terenie GMINY jest rozwijający się rynek gospodarstw agroturystycznych i ekologicznych. Do najważniejszych podmiotów gospodarczych na terenie GMINY GORLICE należą między innymi: • Polskie Górnictwo Nafty i Gazu S. A. w Warszawie – Kopalnia w Kobylance; • Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe „OLPAK”– Stacja Paliw w Ropicy Polskiej; • Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Lukrecja” w Klęczanach; 47 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 • • • • • • • • • • • • Wytwórnia Mas Bitumicznych w Bielance; Zakład Złomowania Pojazdów w Ropicy Polskiej; Zakład Złomowania Pojazdów w Zagórzanach; Mechanika Pojazdowa Kobylanka; Mechanika Pojazdowa Stróżówka; Mechanika Pojazdowa Szymbark; „Autodywan” Szymbark; Zakład Metalowy w Kwiatonowicach; Pracownia Cukiernicza w Stróżówce; „Stemik” Sp. z o. o. w Klęczanach; Wytwórnia Pieczywa Cukierniczego w Dominikowicach; „Hydroel” Zakład Wiertniczo – Geologiczny w Zagórzanach. BEZROBOCIE Na koniec roku 2011 na terenie GMINY GORLICE zarejestrowanych było 920 bezrobotnych, z czego 546 osób to były kobiety (59,3%). Uprawnionych do zasiłku było 121 osób, co stanowi 13,2% wszystkich bezrobotnych na terenie GMINY. Dużą grupę (50,4%) stanowią osoby długotrwale bezrobotne. W 2011 roku widoczny jest, podobnie jak w innych gminach powiatu gorlickiego, nieznaczny spadek liczby bezrobotnych. Jednakże możemy mówić o deficycie ok. 1000 miejsc pracy dla mieszkańców GMINY GORLICE. LICZBA BEZROBOTNYCH wg stanu na dzień 31 grudnia 2008, 2010 i 2011 roku Jednostka terytorialna powiatu Powiat gorlicki Biecz (miasto i wieś) Bobowa (miasto i wieś) Gorlice miasto Gorlice wieś Lipinki Łużna Moszczenica Ropa Sękowa Uście Gorlickie Liczba bezrobotnych wg stanu na dzień: 31.12.2008 31.12.2010 31.12.2011 5690 997 318 1690 880 378 436 232 199 301 259 6446 1208 434 1746 1053 440 467 253 237 348 260 5870 1028 390 1653 920 406 443 234 231 293 272 Stan na 31.12.2011 r. w odniesieniu do: 31.12.2008 31.12.2010 103% 103% 123% 98% 105% 107% 102% 101% 116% 97% 105% 91% 85% 90% 95% 87% 92% 95% 92% 97% 84% 105% Źródło: PUP Gorlice Poniżej przedstawiono podstawowe dane dotyczące bezrobocia na terenie GMINY GORLICE za lata 2008-2011. 48 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 BEZROBOCIE W GMINIE GORLICE Bezrobotni Ogółem - mężczyźni - kobiety Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Wiek bezrobotnych: 18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 Liczba uprawnionych do zasiłku Długotrwale bezrobotne 2008 880 290 590 8,8% 2009 1080 470 610 10,7% 2010 1053 468 585 10,3% 2011 920 374 546 8,1% 221 239 237 153 26 4 162 521 324 305 255 168 25 3 160 527 312 293 234 180 32 2 159 532 257 238 206 178 35 6 127 464 Źródło: PUP Gorlice 1200 1000 800 600 400 200 0 2008 2009 2010 2011 BEZROBOCIE W GMINIE GORLICE POTENCJAŁ GMINA GORLICE stopniowo i konsekwentne zmienia swoje oblicze gospodarcze. Widoczne jest odchodzenie od rolnictwa i próba realizacji przez mieszkańców GMINY własnych ambicji zawodowych w formie działalności gospodarczych w obszarach nierolniczych. Potwierdza to spadek areałów wykorzystywanych dla produkcji rolnej i znaczny wzrost rejestrowanych w GMINIE firm. Wydaje się, że jest to trwała i nieodwracalna zmiana, a tereny GMINY powoli stają się mieszkalnym osiedlem podmiejskim. Fakt ten wynika niewątpliwie z obniżenia opłacalności produkcji rolnej, która przy niskiej klasie bonitacji gruntu, jaka w większości występuje na terenie 49 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 GMINY GORLICE, w praktyce zawsze wykazywać będzie niewielkie parametry dochodowe oraz ze zmiany mentalności, zwłaszcza młodych ludzi. Czy zjawisko to jest pozytywne trudno oceniać, jednak staje się faktem, z którym należy się zmierzyć. W pierwszej kolejności należy zadać sobie pytanie, czy GMINA jest przygotowana na szybko postępujące przekształcenia preferencji zawodowych swoich mieszkańców. Niewątpliwie nie. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w żadnej mierze nie próbuje odpowiedzieć na zapotrzebowanie społeczne i nie tworzy obszarów aktywności gospodarczej, a lokalna infrastruktura komunikacyjna nie zakłada przystosowania dla ciężkiego transportu. Przedsiębiorczość w GMINIE budowana jest jakby obok normalnego nurtu funkcjonowania społeczeństwa. Brak lokalnego, pozarolniczego rynku pracy powoduje, że głównym ośrodkiem gospodarczym dla mieszkańców GMINY GORLICE jest miasto Gorlice. Gorlice, ze swoim przemysłem i usługami były zawsze miejscem pracy dla mieszkańców GMINY WIEJSKIEJ GORLICE, jednakże likwidacja drugiego źródła przychodów, jakim było rolnictwo, skazuje mieszkańców GMINY GORLICE na pełne uzależnienie od gorlickiego rynku pracy. Jego zachwiania mogą mieć fatalne skutki dla mieszkańców GMINY GORLICE i doprowadzić do powiększenia i tak wysokiego poziomu bezrobocia. Pozbawianie się własnego potencjału gospodarczego ma również niekorzystny wpływ na budżet GMINY, który skazany jest jedynie na przychody z podatków dochodowych od pracowników i jest również zależny od poziomu i wielkości cudzego rynku pracy. Naturalnym jest, że gminy satelickie, otaczające duże ośrodki przemysłowe są z nimi powiązane rynkiem pracy, jednak niepewna przyszłość przemysłu gorlickiego, każe myśleć o stworzeniu alternatywnego, własnego zaplecza pracy. Równolegle wydaje się być celowym budowanie wspólnych, międzygminnych związków, mających na celu rozwój infrastruktury pracy i jej marketing. 50 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 MODEL DŁUGOFALOWEGO ROZWOJU GMINY Model długofalowego rozwoju GMINY GORLICE budowany jest w oparciu o zasadę, iż Podmiotem Głównym, czyli punktem odniesienia dla wszystkich działań strategicznych będzie człowiek – mieszkaniec GMINY GORLICE. Jego przestrzeń życiowa realizowana jest w trzech obszarach: • gospodarczym • społecznym • przestrzennym. Obszary strategiczne przenikają się i uzupełniają, tworząc układ synergiczny. Obszar rozwoju I – GOSPODARKA, ze względu na zmiany preferencji gospodarczych przez mieszkańców GMINY uznany został za priorytetowy. Wydzielono w nim: • Podobszar – PRODUKCJI I USŁUG • Podobszar – ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO • Podobszar – REKREACJI I TURYSTYKI 51 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 Biorąc pod uwagę potencjał miejsca, te trzy obszary odpowiadają na zapotrzebowanie społeczne. Na nich powinna koncentrować się większość działań gospodarczych GMINY. Stąd też przygotowana musi być przestrzeń dla ich realizacji opisana w obszarze rozwoju III. Obszar rozwoju III – PRZESTRZEŃ. Winna ona być zagospodarowana, przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju, w postaci: • • • • Terenów ekologicznych, będących zapleczem dla rozwoju rolnictwa ekologicznego, rekreacji i turystyki oraz mieszkalnictwa ekologicznego. Atut czystości środowiska naturalnego GMINY GORLICE staje się atutem gospodarczym. Stąd też wprowadzone pojęcie mieszkalnictwa ekologicznego, jako lokalnego produktu gospodarczego. Mieszkalnictwo ekologiczne to oferta terenów czystych środowiskowo, w pełni skanalizowanych i zwodociągowanych, o ekologicznych systemach grzewczych. Jednocześnie obszary o podwyższonych parametrach środowiskowych winny być zapleczem rozwoju rolnictwa ekologicznego, które zyskuje mocną pozycję na rynku odbiorców. Wprowadzenie marki produktów ekologicznych może być początkiem dobrych praktyk w marketingu lokalnych towarów rolnych i wsparciem dla ich producentów. Marka towarów pogórzańskich ma szansę stać się lokalnym produktem rynkowym. Czyste środowisko to również zaplecze dla turystyki i rekreacji, które należy traktować jako mocne produkty o charakterze incydentalnym, a nie powszechnym. GMINA GORLICE, mimo ciekawych terenów nie stanowi naturalnego zaplecza dla rozwoju turystyki i nie jest konkurencyjna wobec gmin, leżących na południu powiatu gorlickiego. Bliskość miasta Gorlice i niewielka liczba atrakcji turystycznych powoduje, że turystyka, w tym agroturystyka mają niewielkie szanse ekonomicznej opłacalności. Jednakże dobre wykorzystanie występujących na terenie GMINY terenów dla rozwoju turystyki masowej ma szanse powodzenia. Obszarami takimi są: Szymbark i zakole rzeki Ropy, które może być miejscem dużego kompleksu rekreacyjno-sportowego oraz Bielanka ze swoimi urokliwymi terenami. Warto wskazać również na atut drogi krajowej nr 28, przy której można lokalizować obiekty o charakterze campingowym; Terenów mieszkalnictwa ekologicznego; Terenów przemysłowych, zlokalizowanych minimum w dwóch przeciwległych rejonach GMINY dla uzyskania dobrej dostępności dla pracowników. Terenów komunikacyjnych, niezbędnych do rozwoju gospodarczego GMINY. Powyższe dwa obszary strategiczne można nazwać dochodowymi w sensie fiskalnym, zarówno dla mieszkańców GMINY, jak i dla jego budżetu. Po przeanalizowaniu terenów GMINY GORLICE pod kątem lokalizacji stref przemysłowych i rekreacyjnych wskazano: 52 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 Obszar lokalizowany teren przy drodze nr lokalizacji obszarów Ropą, jako miejsce akwenu wodnego na na północnym-wschodzie GMINY w sołectwie Stróżówka oraz 28 w miejscowości Szymbark jako tereny atrakcyjne pod kątem przemysłowych oraz teren w sołectwie Szymbark nad rzeką lokalizacji obszaru rekreacyjnego, z możliwością wytworzenia rzece Ropie. Tereny te wskazano na mapie. Obszar rozwoju II – SPOŁECZEŃSTWO, to obszar wzmacniający pozaekonomiczny potencjał mieszkańców GMINY. Jak dalece powiązany jest on z poprzednimi obszarami wskazano na poniższym schemacie. Ważnym jest, by redystrybucja środków, choć w części przekładała się na wzmocnienie potencjałów obszaru I i II, 53 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 tworząc układ wzajemnych relacji. Stąd też mocny nacisk na naukę, jako podstawę rozwoju społecznego i gospodarczego i wsparcie rozwoju osobistego mieszkańców GMINY w obszarze kultury. Pełna dostępność do służby zdrowia i jej komputeryzacja i sieciowanie jest postulatem cywilizacyjnym. 54 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 ANALIZA SWOT Analiza uwarunkowań rozwojowych SWOT, mająca postać analizy silnych i słabych stron GMINY oraz szans i zagrożeń, została opracowana na podstawie: zdiagnozowanej w pierwszej części Strategii sytuacji społeczno — gospodarczej GMINY GORLICE oraz na podstawie przeprowadzonych konsultacji społecznych. Analizie poddane zostały następujące obszary rozwojowe: 1. Gospodarka 2. Społeczeństwo 3. Przestrzeń W sposób szczegółowy wyznaczono dla tych obszarów podstawowe mocne i słabe strony, wynikające z uwarunkowań wewnętrznych oraz szanse i zagrożenia, wynikające z uwarunkowań zewnętrznych czyli czynników niezależnych od mieszkańców i władz GMINY. GOSPODARKA MOCNE STRONY SŁABE STRONY ROLNICTWO EKOLOGICZNE • Tradycje i duże doświadczenie w • Słaba jakość gleb i niskie zdolności produkcji rolnej. produkcji rolnej pod względem asortymentowym. • Wysoka jakość środowiska naturalnego, pozwalająca na intensyfikację rolnej • Małe i rozdrobnione gospodarstwa rolne. produkcji ekologicznej. • Starzejące się społeczeństwo i brak następców, chcących prowadzić gospodarstwa rolne. • Mała skala indywidualnej produkcji rolnej. • Niski poziom specjalizacji produkcji rolniczej. • Brak zakładów przetwórczych i organizacji zbytu. • Brak akceptacji młodych ludzi do pracy w rolnictwie. • Brak organizacji wspierających rolników. PRODUKCJA I USŁUGI • Niski wskaźnik przedsiębiorczości. • Duże zasoby siły roboczej. • Niekorzystna segmentacja wielkościowa • Dobry poziom wykształcenia lokalnych przedsiębiorstw, wśród których potencjalnych pracowników. przeważają firmy zatrudniające jedynie • Kreatywność i zaradność kilku pracowników. (przedsiębiorczość) mieszkańców • Wolne tereny z możliwością • Słaba kondycja finansowa małych i 55 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 • • • • • • • • • • • • przeznaczenia ich na inwestycje. Przychylność władz dla istniejącej i powstającej przedsiębiorczości. średnich przedsiębiorstw. • Brak zapisów planistycznych, pozwalających na rozwój przedsiębiorczości i usług. • Słaba dostępność komunikacyjna. • Niewystarczająca promocja gospodarcza GMINY. TURYSTYKA I REKREACJA Tereny znajdujące się w obszarze • Słabo rozwinięta baza noclegowa i oferta rozwoju turystyki o dobrych parametrach usług okołoturystycznych. środowiskowych. • Słaby rozwój agroturystyki. Zasoby terenowe, pozwalające na ich • Brak produktów turystycznych. turystyczne i rekreacyjne wykorzystanie. • Słaba promocja turystyczna. Wysokie walory przyrodnicze i kulturowe. • Niedostateczna liczba szlaków Liczne atrakcje turystyczne. turystycznych i przygotowanych do przyjęcia ruchu turystycznego atrakcji turystycznych. SZANSE ZAGROŻENIA ROLNICTWO EKOLOGICZNE Rosnący popyt na zdrową żywność. • Niska opłacalność indywidualnej produkcji rolnej. Możliwość tworzenia grup producenckich. Możliwość wypromowania produktu • Niestabilna polityka rolna. lokalnego. Możliwość korzystania z pomocy funduszy UE. PRODUKCJA I USŁUGI Możliwość wykorzystania wsparcia • Trudności w pozyskaniu przez firmy finansowego UE przez firmy na kapitału na inwestycje. inwestycje rozwojowe, zarówno w • Ograniczenie tempa rozwoju zakresie tworzenia obszarów gospodarczego. inwestycyjnych, jak również dla rozwoju • Niestabilna i skomplikowana polityka indywidualnych przedsiębiorstw. podatkowa. Możliwość połączenia potencjałów • Brak efektywnej polityki państwa, gospodarczych kilku gmin, w tym miasta wspierającej sektor małych i średnich Gorlice. przedsiębiorstw. • Ograniczona wiedza na temat zewnętrznych środków pomocowych. • Skomplikowana procedura ubiegania się o środki z UE. • Ograniczona współpraca na linii władza – przedsiębiorca –organizacja pozarządowa. • Wysokie koszty i ryzyko podejmowania działalności gospodarczej. • Wysokie koszty stworzenia i utrzymania nowych miejsc pracy. • Wysokooprocentowane kredyty bankowe, ograniczające powstawanie nowych oraz rozwój istniejących firm. TURYSTYKA I REKREACJA Możliwość tworzenia produktów • Bliskość miasta powiatowego o 56 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 • • • • turystycznych we współpracy z innymi gminami, w tym gminami słowackimi. Możliwość dywersyfikacji działalności rolniczej w kierunku agroturystyki, której sprzyjają warunki przyrodnicze i kulturowe. Wzrost zainteresowania regionalnymi produktami i kulturą. Rosnący popyt na agroturystykę i turystykę weekendową. Wzrost zapotrzebowania na usługi okołoturystyczne. charakterze przemysłowym i wynikające z tego problemy dla rozwoju turystyki. SPOŁECZEŃSTWO MOCNE STRONY • • • • • • • • • • • • • SŁABE STRONY NAUKA Deklarowana przez młodzież chęć • Braki w infrastrukturze szkolnej, w tym kształcenia się. brak dwóch sal pełnowymiarowych i terenów sportowych przy części obiektów Dobrze rozwinięta sieć placówek szkolnictwa podstawowego i szkolnych. ponadpodstawowego – łatwy dostęp do • Brak programu wyrównywania szans edukacji. wśród młodzieży. Dobry stan budynków i wyposażenia • Niedostateczna liczba zajęć dodatkowych szkół. w placówkach szkolnych. Proedukacyjna polityka GMINY. • Duża odległość od ośrodków akademickich. • Brak polityki aktywizacji edukacyjnej seniorów. KULTURA I SPORT Bogata kultura ludowa. • Mała oferta kulturalna dla młodzieży. Folklor i lokalne tradycje. • Niski stopień wykorzystania istniejącej bazy kulturalnej. Działalność Ośrodka Kultury Gminy Gorlice. • Brak programów aktywizacji sportowej społeczeństwa. Działalność Zespołu Folklorystycznego „Beskidy”. • Słabe wykorzystanie infrastruktury szkół dla działalności kulturalnej i sportowej, Prężnie działające Koła Gospodyń skierowanej do całej społeczności Wiejskich. wiejskiej. Działalność orkiestry strażackiej. • Słabo rozwinięta oferta spędzania Organizowane imprezy i przeglądy kulturalne. wolnego czasu. • Brak ścieżek rowerowych i miejsc Duża liczba dobrze działających klubów rekreacyjnych. sportowych. • Brak profesjonalnej infrastruktury Dobrze zorganizowany sport szkolny. sportowej, w tym basenów. ZDROWIE I PRZESTRZEŃ ŻYCIA 57 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 • • • • • • • • • • Wzrastająca liczba ludności. Wzrost urodzeń. Wzrost liczby osób osiedlających się w GMINIE. Zmniejszający się poziom bezrobocia. Dobra organizacja systemu pomocy społecznej. Dobry poziom bezpieczeństwa i porządku publicznego. Działalność jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej. Dobra dostępność do ośrodków służby zdrowia. Dobry dostęp do specjalistycznej opieki medycznej. Wysoka jakość usług świadczonych przez Urząd Gminy. • • • • • • • • • • • • • • • SZANSE • • • • • • Starzenie się społeczeństwa GMINY. Niski poziom integracji społecznej. Zła sytuacja dochodowa mieszkańców. Brak miejsc pracy. Wysoka stopa bezrobocia. Duży udział młodych ludzi w strukturze bezrobotnych. Migracja osób młodych i wykształconych w poszukiwaniu pracy i lepszych warunków życia. Występowanie ubóstwa i patologii społecznych. Duża liczba osób korzystających z pomocy społecznej. Niewystarczający nadzór nad bezpieczeństwem i porządkiem publicznym. Niska jakość specjalistycznej opieki medycznej. Brak polityki opieki i podnoszenia jakości życia seniorów. Brak atrakcyjnych inicjatyw dla młodzieży. Zbyt mały udział organizacji pozarządowych w życiu społecznym. Brak ogólnodostępnych przestrzeni rekreacyjnych, w tym parków wiejskich. ZAGROŻENIA NAUKA • Wysokie koszty kształcenia na poziomie wyższym. KULTURA I SPORT Możliwość wykorzystania z obiektów • Ograniczone środki budżetu GMINY na szkolnych do prowadzenia działalności dofinansowanie placówek oświatowych i kulturalnej i sportowej dla całej kulturalnych. społeczności wiejskiej. • Ograniczone środki finansowe na rozwój Możliwość pozyskania animatorów życia imprez kulturalnych i sportowych. kulturalnego i sportowego. • Duża konkurencja w ubieganiu się o środki zewnętrzne na kulturę i sport. Możliwość wykorzystania wsparcia finansowego UE na rozwój infrastruktury kultury i sportu oraz organizację działań w tym zakresie. ZDROWIE I PRZESTRZEŃ ŻYCIA Duże zainteresowanie osiedlaniem się na • Niezbyt stabilna sytuacja na lokalnym terenie GMINY, czemu sprzyjają rynku pracy, która może doprowadzić do relatywnie niskie ceny gruntów. wzrostu bezrobocia, zachwiania bezpieczeństwa ekonomicznego i Zmniejszająca się liczba migracji za zwiększonej migracji. granicę. Bliskość ośrodków kształcenia ponadgimnazjalnego. 58 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 PRZESTRZEŃ MOCNE STRONY • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • SŁABE STRONY TERENY EKOLOGICZNE • Niska klasa gruntu. Dobrze zachowane środowisko przyrodnicze. • Słaba regulacja rzek oraz wałów Stosunkowo niski stopień ochronnych i przeciwpowodziowych. zanieczyszczenia środowiska. • Niski stopień kanalizacji GMINY. Ograniczona liczba zakładów • Duża liczba przydomowych kotłowni na przemysłowych. węgiel i koks. Zasoby czystej wody. • Niski poziom świadomości ekologicznej szczególnie wśród dorosłych Duża lesistość terenu. mieszkańców GMINY. Występowanie obszarów chronionych. TERENY MIESZKALNE Szybki rozwój budownictwa • Brak planistycznie wyodrębnionych indywidualnego. terenów osadniczych. Duża podaż terenów, które mogą być • Braki w infrastrukturze drogowej. przeznaczone pod budownictwo • Niedostateczna jakość ciągów mieszkaniowe. drogowych. Czyste środowisko naturalne i ładna • Brak wyodrębnionych ciągów pieszych okolica. przy drogach. Bliskość terenów turystycznych i • Brak parków wiejskich i przestrzeni rekreacyjnych. rekreacyjnych. Dobrze rozwinięta sieć drogowa i łatwy • Niedostateczne wyposażenie części dostęp do ponadlokalnych centrów terenów GMINY w sieć wodociągową i handlowych i administracyjnych. kanalizacyjną. Dobry dostęp do centrum powiatu, • Brak lokalnego rynku pracy. będącym jednocześnie ośrodkiem gospodarczym i najpoważniejszym lokalnym rynkiem pracy. Dobrze rozwinięta sieć placówek szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego oraz łatwy dostęp do placówek ponadgimnazjalnych. Wysoki poziom zgazyfikowania GMINY. Dobrze rozwinięta sieć energetyczna. Dostęp do telefonii stacjonarnej i komórkowej. Dobry stan infrastruktury sportowej. Dostęp do Internetu. Przychylność władz dla rozwoju osadnictwa. TERENY PRZEMYSŁOWE Duże rezerwy terenowe dla budowy • Brak zapisów planistycznych dla budowy obszarów gospodarczych. stref aktywności gospodarczej. Dobra dostępność do drogi krajowej nr • Rozdrobnienie własnościowe terenów, 28 oraz ciągów wojewódzkich i mogących służyć budowie stref powiatowych. gospodarczych. Wysoki poziom zgazyfikowania GMINY. • Niedostateczna dostępność do głównych ośrodków wzrostu województwa i kraju. Dobrze rozwinięta sieć energetyczna. Dostęp do telefonii stacjonarnej i • Niedostateczna dostępność kolejowa. komórkowej. • Braki w infrastrukturze drogowej. 59 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 • • • • • • • • • • • • Dostęp do Internetu. Przychylność władz dla rozwoju przedsiębiorczości i usług. • • Niedostateczna jakość ciągów drogowych. Niedostateczne wyposażenie części terenów GMINY w sieć wodociągową i kanalizacyjną. DOSTEPNOŚĆ KOMUNIKACYJNA Przebieg przez teren GMINY drogi • Brak ciągów szybkiej komunikacji z krajowej nr 28 i sieci dróg wojewódzkich głównymi centrami województwa. i powiatowych. • Niedostateczna dostępność kolejowa. Wysoki wskaźnik długości dróg w gminie • Zły stan techniczny części dróg przypadających na 10. tys. mieszkańców. lokalnych. • Niedobory w zakresie infrastruktury okołodrogowej. • Niedostateczne zapewnienie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. • Brak planu bezpieczeństwa w ruchu drogowym, obejmującego kierunki działań w zakresie realizacji ciągów pieszych, przejść dla pieszych, tworzenia stref zamieszkania i ograniczenia prędkości, budowy sygnalizacji świetlnej. SZANSE ZAGROŻENIA TERENY EKOLOGICZNE Możliwość ubiegania się o • Wysokie koszty inwestycji. dofinansowanie inwestycji w zakresie • Duża konkurencja w ubieganiu się o infrastruktury technicznej ze środków zewnętrzne środki pomocowe. zewnętrznych. • Zagrożenie klęskami żywiołowymi, w tym Możliwość wspierania rozwoju w szczególności powodziami. przedsięwzięć sprzyjających poprawie • Rosnące natężenie ruchu drogowego. środowiska naturalnego. • Wzrost poziomu zanieczyszczenia Możliwość pozyskania zewnętrznych środowiska. środków finansowych na realizację zadań • Wzrost poziomu hałasu. z zakresu ochrony środowiska • Zagrożenie degradacją stanu jakości wód naturalnego. powierzchniowych oraz wód wgłębnych z Wzrastająca świadomość ekologiczna powodu nieuporządkowanej gospodarki społeczeństwa. ściekowej. TERENY MIESZKALNE Możliwość ubiegania się o • Wysokie koszty inwestycji. dofinansowanie inwestycji w zakresie • Duża konkurencja w ubieganiu się o infrastruktury technicznej i społecznej ze zewnętrzne środki pomocowe. środków zewnętrznych. • Trudności w pozyskaniu przez Duże zainteresowanie osiedlaniem się na inwestorów kapitału na inwestycje. terenie GMINY. • Wysokooprocentowane kredyty bankowe na inwestycje. TERENY PRZEMYSŁOWE Bliskość Gorlickiej Strefy Gospodarczej. • Wysokie koszty inwestycji. Bliskość granicy Państwa ze Słowacją i • Słabość lokalnych rynków 60 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 • • • Ukrainą. Możliwość tworzenia zintegrowanych, międzygminnych obszarów ekonomicznych, wraz z budową wspólnych systemów marketingu gospodarczego. Możliwość ubiegania się o dofinansowanie ze środków zewnętrznych inwestycji w zakresie projektowania i budowy infrastruktury technicznej obszarów gospodarczych. kooperacyjnych i rynków zbytu. • Brak środków publicznych na poprawę dostępności komunikacyjnej, w tym kolejowej do głównych centrów gospodarczych województwa i kraju. • Brak jasnej deklaracji o możliwości połączenia gorlickiego układu drogowego z autostradą A4. • Wyłączenie połączenia kolejowego Gorlic z wojewódzkiego układu komunikacyjnego. • Ograniczenia wynikające z uregulowań dotyczących obszarów chronionych. • Duża konkurencja w ubieganiu się o zewnętrzne środki pomocowe. DOSTĘPNOŚĆ KOMUNIKACYJNA Możliwość ubiegania się o • Wysokie koszty inwestycji. dofinansowanie inwestycji w zakresie • Duża konkurencja w ubieganiu się o infrastruktury drogowej ze środków zewnętrzne środki pomocowe. zewnętrznych. • Niewystarczające nakłady na remonty i modernizacje dróg powiatowych. • Rosnące natężenie ruchu na drogach. • Wzrost zagrożenia wypadkami drogowymi. 61 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE 2020+ Zakłada się dwukierunkowy rozwój gospodarczy i społeczny GMINY z wykorzystaniem zasobów naturalnych i istniejącej infrastruktury. Ograniczenie produkcji rolnej, której jesteśmy świadkami, generuje konieczność budowy alternatywnego potencjału gospodarczego. Jest nim sektor przemysłu i usług. Proponuje się wytyczenie dwóch stref aktywności gospodarczej na terenie GMINY w sołectwach Stróżówka i Szymbark. Tereny te, dzisiaj słabo zagospodarowane, posiadają dobry dostęp do regionalnego układu drogowego. Strefa gospodarcza w sołectwie Stróżówka zlokalizowana będzie przy drodze wojewódzkiej, biegnącej do Tarnowa. Może ona zostać połączona funkcjonalnie z istniejącą na terenie miasta Gorlice Strefą Aktywności Gospodarczej, co zwiększy jej potencjał kooperacyjny, marketingowy i promocyjny. Przez miejski układ drogowy strefa w Stróżówce połączona będzie z drogą krajową nr 28. Z tą samą drogą może być również skomunikowana strefa przemysłowa w Szymbarku. Lokalizacja stref gospodarczych na terenie GMINY zwiększy potencjał gminnego rynku pracy, stworzy, alternatywny dla gorlickiego, potencjał wytwórczy i pozwoli na zwiększenie wpływu z tytułu podatków do budżetu GMINY. Drugim obszarem aktywności winno być rolnictwo ekologiczne i turystyka. Oba z nich wykorzystują wysokie parametry środowiskowe GMINY GORLICE, które należy wzmacniać poprzez realizację systemowych rozwiązań w zakresie ochrony środowiska. Tereny, poprzez zapisy planistyczne, powinny być prawnie zabezpieczone przed degradacją. Stąd też należy je wyposażyć w systemy kanalizacji ściekowej lub indywidualne lub grupowe oczyszczalnie ścieków. Tereny te powinny być pozbawione węglowych systemów grzewczych i wyposażone w ekologiczne źródła ciepła. W podobny sposób powinny być kształtowane ekologiczne obszary mieszkaniowe. Pojęcie to łączy w sobie widoczny obecnie trend przenoszenia się ludzi z miast, głównie z Gorlic, w tereny wiejskie z ofertą zamieszkania ekologicznego. Oferta ekologicznych terenów mieszkaniowych jest na tyle interesująca, iż trafia do dość licznej grupy docelowej oraz pozwala na zwiększenie udziału w podatkach od osób indywidualnych z tytułu zamieszkania na terenie GMINY. Dlatego też misją GMINY GORLICE jest: 62 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 MISJA GMINY GORLICE GMINA GORLICE - teren łączący w sobie wysokie parametry środowiskowe, piękno krajobrazu, urok niespotykanych gdzie indziej miejsc, ze standardami typowymi dla obszarów miejskich. Ekologia jest tutaj produktem życia i dla życia, a obszary mieszkalne tworzą przestrzeń zdrowia i odpoczynku. To obszar atrakcyjny kulturowo i przyrodniczo, budujący swoją tożsamość samodzielnie, ale jednocześnie jest otwarty na współpracę międzyobszarową dla rozwoju wspólnego potencjału gospodarczego i społecznego. Człowiek jest tutaj najważniejszym podmiotem i głównym celem wszystkich działań strategicznych. Bo człowiek powinien być tu wolny otaczającą go przestrzenią i mocny siłą wspólnoty gminnej. WIZJA GMINY GORLICE GMINA GORLICE – atrakcyjne miejsce życia, pracy i odpoczynku. Czysty ekologicznie teren, o wysokich parametrach infrastruktury komunalnej, bogaty dziedzictwem kulturowym i dbający o rozwój osobisty mieszkańców poprzez dobrze wyposażoną i zarządzaną infrastrukturę edukacyjną, kulturalną i sportową. Miejsce otwarte dla inwestorów i przyjazne dla pracowników. Miejsce otwarte dla wszystkich gości. Dla tych, którzy chcą być tutaj jeden dzień i dla tych, którzy chcą tutaj spędzić całe swoje życie. PLAN STRATEGICZNY DLA GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020+ Obszar rozwojowy Cel strategiczny Cel operacyjny Zadanie I. I.1. I.1.1. I.1.1.1. I.1.1.2. I.1.1.3. Cel operacyjny Zadanie GOSPODARKA Budowa infrastruktury dla rozwoju przedsiębiorczości i usług. Budowa stref aktywności gospodarczej. Przygotowanie koncepcji budowy stref aktywności gospodarczej, wraz z niezbędnymi opiniami i zgodami. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w zakresie budowy stref aktywności gospodarczej wraz z infrastrukturą techniczną i dostępowymi ciągami drogowymi. Realizacja działań inwestycyjnych w zakresie budowy infrastruktury drogowej i sieciowej w strefach aktywności gospodarczej oraz w zakresie infrastruktury dostępowej. I.1.2. Budowa lokalnych obszarów aktywności gospodarczej. I.1.2.1. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania 63 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 I.1.2.2. I.1.2.3. Cel operacyjny Zadanie I.1.3. Promocja gospodarcza GMINY GORLICE. I.1.3.1. Opracowanie programu promocji gospodarczej GMINY GORLICE. Budowa, samodzielnie lub we współpracy z innymi gminami, instytucji zajmującej się promocją gospodarczą terenu. Opracowanie metodologii oraz przygotowanie materiałów promocyjnych, ich dystrybucja i prezentacja w ramach zorganizowanej kampanii promocji oferty gospodarczej GMINY. I.1.3.2. I.1.3.3. Cel strategiczny Cel operacyjny Zadanie I.2. I.2.1. I.2.1.1. I.2.1.2. I.2.1.3. Cel operacyjny Zadanie Opracowanie planu rozwoju rolnictwa ekologicznego w GMINIE. Przeprowadzenie prac planistycznych i dokonanie zmian w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, mających na celu określenie obszarów rolnictwa ekologicznego oraz minimalnych standardów zagospodarowania terenu. Podniesienie jakości środowiska naturalnego w obszarach rolnictwa ekologicznego, poprzez pełne wyposażenie terenów w systemy kanalizacji wiejskiej oraz infrastrukturę wodociągową, promocję i wsparcie przy realizacji ekologicznych systemów grzewczych oraz budowę infrastruktury drogowej wraz z dojazdami do pól. Promocja i marketing rolnictwa ekologicznego oraz ekologicznych produktów lokalnych. I.2.2.1. Opracowanie i wdrożenie systemów promocji i marketingu produktów rolnictwa ekologicznego oraz wprowadzenie marki produktowej. Wspieranie grup producenckich. Wsparcie szkoleniowe i doradcze dla rolników w zakresie produkcji ekologicznej. Promocja przetwórstwa i marketingu produktów rolnictwa ekologicznego. I.2.2.4. Zadanie Wzmocnienie konkurencyjności i poprawa marketingu lokalnego rolnictwa ekologicznego. Wzmocnienie organizacyjne i infrastrukturalne dla rozwoju rolnictwa ekologicznego. I.2.2. I.2.2.2. I.2.2.3. Cel strategiczny Cel operacyjny przestrzennego w zakresie budowy lokalnych obszarów aktywności gospodarczej, w tym dopuszczenie budowy infrastruktury gospodarczej i usługowej w ramach posesji mieszkalnych. Poprawa jakości układów drogowych do lokalnych obszarów aktywności gospodarczej. Wyposażenie lokalnych obszarów aktywności gospodarczej w infrastrukturę kanalizacyjną i wodociągową. I.3. I.3.1. Budowa lokalnej oferty turystycznej. Budowa infrastruktury i marketing lokalnych produktów turystycznych. I.3.1.1. Identyfikacja miejsc o potencjale turystycznym, 64 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 I.3.1.2. I.3.1.3. I.3.1.4. I.3.1.5. I.3.1.6. I.3.1.7. I.3.1.8. I.3.1.9. I.3.1.10. Cel operacyjny Zadanie I.3.2. Promocja turystyczna GMINY GORLICE. I.3.2.1. Opracowanie planu promocji turystycznej GMINY GORLICE. Budowa, samodzielnie lub we współpracy z innymi gminami, instytucji zajmującej się promocją turystyczną terenu. Przygotowanie cyklicznych wydarzeń eventowych o charakterze promocyjnym. Opracowanie metodologii oraz przygotowanie materiałów promocyjnych, ich dystrybucja i prezentacja w ramach zorganizowanej kampanii promocyjnej. Stworzenie i rozpowszechnienie kalendarza imprez cyklicznych. Promocja lokalnych produktów. Organizacja punktów informacyjnych (tablice informacyjne), punkty informacji turystycznej. I.3.2.2. I.3.2.3. I.3.2.4. I.3.2.5. I.3.2.6. I.3.2.7. Obszar rozwojowy Cel strategiczny Cel operacyjny Zadanie przystosowanie infrastrukturalne obiektów i terenów, przygotowanie otoczenia i dostępności oraz ich oznakowanie turystyczne. Budowa kompleksu rekreacyjno-turystycznego w m. Szymbark, w tym budowa zbiornika wodnego i jego wykorzystanie dla celów rekreacyjnych, budowa otoczenia przystosowanego dla turystów i wyposażenie go w niezbędne urządzenia rekreacyjne i sportowe. Budowa miejsc rekreacji narciarskiej i rowerowej, w tym: tras biegowych i tras rowerowych. Budowa publicznej infrastruktury, służącej rozwojowi turystyki. Tworzenie kulturowych i historycznych produktów turystycznych wraz z budową otoczenia infrastrukturalnego. Poprawa stanu technicznego istniejących szlaków turystycznych. Tworzenie nowych szlaków dla potrzeb turystyki pieszej, rowerowej i przyrodniczo-edukacyjnej. Renowacje zabytkowych obiektów dziedzictwa kulturowego wraz z ich otoczeniem. Budowa pól namiotowych, campingów. Zagospodarowanie cieków wodnych pod organizację rekreacji wodnej. II. II.1. II.1.1. SPOŁECZEŃSTWO Podniesienie standardów edukacyjnych. Dokończenie realizacji programu modernizacji szkół i przedszkoli wiejskich. II.1.1.1. Budowa, rozbudowa placówek edukacyjnych i wychowawczych oraz dostosowanie ich do wymagań nowoczesnego systemu oświaty. Utworzenie nowoczesnych pracowni przedmiotowych w placówkach edukacyjnych oraz ich wyposażenie w niezbędny sprzęt i pomoce naukowe. II.1.1.2. 65 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 Cel operacyjny Zadanie II.1.1.3. Pełna komputeryzacja placówek oświatowych. II.1.2. Dokończenie realizacji programu budowy zaplecza sportowego. II.1.2.1. Budowa sali sportowej przy Zespole Szkół w Kobylance. Modernizacja i wyposażenie sal sportowych zlokalizowanych przy szkołach gminnych. Budowa nowych boisk sportowych przy gminnych placówkach edukacyjnych oraz modernizacja i wyposażenie istniejącej infrastruktury sportowej. II.1.2.2. II.1.2.3. Cel operacyjny Zadanie II.1.3. Wyrównanie szans kształcenia oraz stworzenie optymalnych warunków rozwoju dla dzieci i młodzieży. II.1.3.1. II.1.3.2. Zwiększenie dostępu do nauki języków obcych. Rozszerzenie pozalekcyjnej oferty zajęć dla dzieci i młodzieży. Rozszerzenie oferty zajęć wyrównawczych. II.1.3.3. Cel operacyjny II.1.4. Wdrożenie nowoczesnych programów edukacyjnych. Zadanie I.1.4.1. Podejmowanie działań dla opracowania i wdrożenia autorskich i nowatorskich programów edukacyjnych. Modernizacja pomieszczeń szkolnych i przedszkolnych oraz ich wyposażenie w sprzęt i pomoce naukowe dla wdrażania autorskich i nowatorskich programów edukacyjnych. I.1.4.2. Cel strategiczny Cel operacyjny Zadanie II.2. II.2.1. Rozwój społeczeństwa informacyjnego. Rozwój infrastruktury teleinformacyjnej. II.2.2.1. Tworzenie warunków do budowy i rozbudowy sieci informatycznych. Zwiększenie liczby osób korzystających z dostępu do sieci informatycznych. Tworzenie punktów bezpłatnego dostępu do Internetu. II.2.2.1. II.2.2.1. Cel operacyjny Zadanie II.2.2. Podniesienie jakości usług publicznych w oparciu o systemy teleinformatyczne. II.2.2.1. Zwiększenie wykorzystania systemów informatycznych w administracji oraz poprawa dostępności do elektronicznych zasobów informacyjnych w administracji gminnej. Wprowadzeniu systemu obiegu dokumentów w administracji gminnej. II.2.2.1. Cel strategiczny Cel operacyjny Zadanie Cel operacyjny Zadanie II.3. II.3.1. Zwiększenie dostępu do kultury. Podniesienie jakości infrastruktury obiektów kultury. II.3.1.1. Budowa, modernizacja, rozbudowa i doposażenie obiektów kultury. II.3.2. Podniesienie jakości oferty kulturalnej dla mieszkańców GMINY. II.3.2.1. Poszerzenie i uatrakcyjnienie oferty miejscowych domów kultury. Organizacja imprez kulturalno-turystycznych dla II.3.2.2. 66 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 II.3.2.3. II.3.2.4. Cel strategiczny Cel operacyjny Zadanie II.4. II.4.1. Zwiększenie dostępu do sportu i rekreacji. Poprawa standardów lokalnej infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. II.4.1.1. Budowa parków wiejskich wraz z placami zabaw dla dzieci, jako miejsca spotkań i odpoczynku. Budowa kompleksów sportów wodnych wraz z basenami. Modernizacja istniejącej infrastruktury sportu i rekreacji. II.4.1.2. II.4.1.3. Cel strategiczny Cel operacyjny Zadanie II.5. II.5.1. Podniesienie jakości lokalnej służby zdrowia. Poprawa infrastruktury i sprawności działania lokalnej służby zdrowia. II.5.1.1. Poprawa infrastruktury budowlanej i wyposażenia lokalnej służby zdrowia. Wprowadzenie informatycznych systemów diagnostycznych i cyfrowego przesyłu informacji. II.5.1.2. Cel strategiczny Cel operacyjny Zadanie II.6. II.6.1. Podniesienie jakości życia seniorów. Integracja wewnątrz i międzypokoleniowa seniorów. II.6.1.1. Stworzenie programu integracji wewnątrz i międzypokoleniowej seniorów. Otwarcie wiejskich klubów seniorów. Włączenie młodzieży do działań na rzecz seniorów. Stworzenie Rady Seniorów. Realizacja ogólnopolskich i wojewódzkich programów na rzecz seniorów. Przystosowanie dostępności infrastruktury publicznej dla seniorów i osób niepełnosprawnych. II.6.1.2. II.6.1.3. II.6.1.4. II.6.1.5. II.6.1.6. Obszar rozwojowy Cel strategiczny mieszkańców. Większe wykorzystanie szkół jako miejsca życia kulturalnego. Inicjowanie międzygminnej oraz międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju kultury. III. III.1. Cel operacyjny III.1.1. Zadanie III.1.1.1. III.1.1.2. III.1.1.3. III.1.1.4. III.1.1.5. PRZESTRZEŃ Podniesienie jakości środowiska naturalnego GMINY. Poprawa jakości powietrza. Opracowanie mapy potrzeb energetycznych oraz wskazanie najważniejszych kierunków działania dla uzyskania optymalizacji gospodarki energetycznej w GMINIE. Przygotowanie przez GMINĘ GORLICE programu dywersyfikacji źródeł energii dla odbiorców prywatnych. Realizacja działań informacyjnych i promocyjnych na rzecz zwiększania efektywności energetycznej oraz zmniejszenia niskiej emisji. Opracowanie programu dywersyfikacji źródeł ciepła w obiektach gminnych. Wykonanie termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej oraz zmiana ich systemów grzewczych na 67 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 III.1.1.6. III.1.1.7. III.1.1.8. ekologiczne. Wdrożenie systemów energii solarnej dla odbiorców indywidualnych i publicznych. Przeprowadzenie prac badawczych oraz inwestycyjnych na rzecz wykorzystania energii geotermalnej dla celów grzewczych. Przeprowadzenia prac badawczych oraz inwestycyjnych na rzecz wykorzystania energii wiatrowej dla celów energetycznych. Cel operacyjny III.1.2. Poprawa jakości gleby i wód. Zadanie III.1.2.1. III.1.2.2. Kontynuacja budowy systemów kanalizacji wiejskiej. Budowa indywidualnych i grupowych przydomowych oczyszczalni ścieków w obszarach, dla których budowa kanalizacji wiejskiej jest nieopłacalna. Budowa gminnego systemu kanalizacji deszczowej. III.1.2.2. Cel strategiczny III.2. Cel operacyjny III.2.1. Zadanie III.2.1.1. III.2.1.2. III.2.1.2. Cel strategiczny Cel operacyjny Zadanie Podniesienie jakości mieszkalnictwa na terenie GMINY i stworzenie nowych obszarów osadniczych. Przygotowanie planistyczne i infrastrukturalne na rzecz tworzenia ekologicznych obszarów mieszkaniowych. Opracowanie planu tworzenia ekologicznych obszarów mieszkaniowych. Realizacja infrastruktury technicznej dla uzyskania wysokiej jakości środowiska naturalnego. Stworzenie mechanizmów na rzecz utrzymania wysokich standardów środowiskowych w ekologicznych obszarach mieszkaniowych. III.3. III.3.1. Rozwój aktywności gospodarczej. Przygotowanie terenów dla rozwoju działalności przemysłowej i usługowej. III.3.1.1. Przygotowanie koncepcji budowy stref aktywności gospodarczej, wraz z niezbędnymi opiniami i zgodami. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w zakresie budowy lokalnych obszarów aktywności gospodarczej, w tym dopuszczenie budowy infrastruktury gospodarczej i usługowej. Wykup i scalenie terenów dla rozwoju obszarów gospodarczych. III.3.1.2. III.3.1.3. Cel operacyjny III.3.2. Budowa infrastruktury dla rozwoju stref aktywności gospodarczej. Zadanie III.3.2.1. Realizacja działań inwestycyjnych w zakresie budowy infrastruktury drogowej i sieciowej w strefach aktywności gospodarczej. Realizacja działań inwestycyjnych w zakresie budowy infrastruktury dostępowej do stref aktywności gospodarczej. Stworzenie systemu ochrony środowiska i minimalizacji negatywnego wpływu działalności przemysłowej na pozostałe obszary GMINY i gmin III.3.2.2. III.3.2.3. 68 | Strona STRATEGIA ROZWOJU GMINY GORLICE NA LATA 2013-2020 sąsiednich. Cel strategiczny Cel operacyjny III.4. III.4.1. Poprawa dostępności komunikacyjnej GMINY. Poprawa stanu technicznego dróg lokalnych i infrastruktury okołodrogowej. III.4.1.1. III.4.1.2. III.4.1.3. III.4.1.4. III.4.1.5. III.4.1.6. III.4.1.7. Opracowanie strategii rozbudowy i modernizacji sieci drogowej, uwzględniającej potrzeby społeczne, gospodarcze, rozwojowe oraz ekologiczne, ze wskazaniem harmonogramu działań inwestycyjnych. Modernizacja istniejącej infrastruktury drogowej. Budowa nowych dróg gminnych. Poprawa dostępności dojazdowej do pól. Budowa mostów, chodników, przejść dla pieszych. Budowa parkingów. Budowa oświetlenia drogowego. Cel operacyjny III.4.2. Podniesienie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Zadanie III.4.2.1. Opracowanie planu bezpieczeństwa na drogach, określającego niezbędne działania inwestycyjne zapewniające podniesienie bezpieczeństwa pieszych i pojazdów w ruchu drogowym. Budowa chodników w miejscach o intensywnym ruchu pieszych. Dostosowanie ciągów pieszych dla osób niepełnosprawnych. Poprawa oznakowania poziomego i pionowego dróg lokalnych i regionalnych. Budowa i modernizacja oświetlania dróg, w tym w szczególności przejść dla pieszych. Wyznaczenie przejść dla pieszych w obszarach o dużej intensywności ruchu pieszego, w tym w okolicach szkół. Budowa systemów sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej przejść dla pieszych. Oddzielenie ciągów komunikacji pieszej od ciągów przeznaczonych dla ruchu pojazdów w miejscach dużej intensywności ruchu pieszego. Zadanie III.4.2.2. III.4.2.3. III.4.2.4. III.4.2.5. III.4.2.6. III.4.2.7. III.4.2.8. Cel operacyjny III.4.3. Zwiększenie dostępności lokalnego układu drogowego do ciągów wojewódzkich i krajowych. Zadanie III.4.3.1. Działanie na rzecz realizacji krajowych ciągów drogowych, łączących powiat gorlicki z autostradą A4. Współpraca z zarządami dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych w realizacji projektów podnoszących jakość i bezpieczeństwo podróżowania na terenie GMINY. III.4.3.2. MAGNUS MEDIA 30-009 KRAKÓW ul. Friedleina 4-6/201 tel. 12-632-25-08 [email protected] 69 | Strona
