Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Nazwa modułu BIOCHEMIA Kierunek studiów obowiązkowy Wydział Lekarski z Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim (WLA) Kierunek Lekarski (KL) Specjalność nie dotyczy Poziom studiów II stopień/jednolite (2J) Forma studiów Rok studiów stacjonarne Semestr studiów Liczba przypisanych punktów ECTS 03 / 04 Wydział PUM II Strona internetowa wykłady/ćwiczenia 170h (20h wykł; 150h ćw); egzamin 4 sem. Prof. dr hab. n. med. Dariusz Chlubek [email protected] Prof. dr hab. n. med. Dariusz Chlubek Dr hab. n. biol. Irena Baranowska-Bosiacka Dr hab. n. med. Violetta Dziedziejko Dr n. med. Marta Goschorska Dr hab. n. med. Monika Rać Dr hab. n. med. Krzysztof Safranow Dr n. med. Piotr Wieczorek Dr n. med. Janina Zawierta www.pum.edu.pl Język prowadzenia zajęć Polski Formy prowadzenia zajęć Osoba odpowiedzialna za moduł Osoby prowadzące zajęcia Strona 1 z 10 Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. Informacje szczegółowe Cele modułu Wiedzy Wymagania wstępne w zakresie Umiejętności Kompetencji społecznych Celem nauczania biochemii jest poznanie procesów życiowych na poziomie molekularnym i wyjaśnienie związków pomiędzy strukturą i funkcją biocząsteczek w żywym organizmie. Wiedza ta jest podstawą zrozumienia działania poszczególnych tkanek i narządów, a w konsekwencji funkcjonowania całego organizmu w zdrowiu i chorobie. Pozwala także świadomie reagować na pojawienie się procesów patologicznych poprzez wdrożenie skutecznego leczenia. Umożliwia podejmowanie działań profilaktycznych w odniesieniu do chorób cywilizacyjnych np. cukrzycy. Celem nauczania biochemii jest także przygotowanie studentów do studiowania przedmiotów klinicznych. Zna wzory podstawowych związków chemicznych. Wyjaśnia pojęcia: atomu, cząsteczki, związku chemicznego, reakcji chemicznej, grupy funkcyjnej. Rozpoznaje i definiuje związki organiczne: węglowodory, alkohole, aldehydy, ketony, kwasy, estry, etery, amidy, aminy. Zna pojęcie wiązania chemicznego, klasyfikuje rodzaje wiązań chemicznych. Definiuje pojęcia: rozpuszczalności, dyfuzji, osmozy, ciśnienia osmotycznego, molarności. Zna pojęcia: roztworu, stężenia molowego, stężenia procentowego, stężenia normalnego, dysocjacji elektrolitycznej, jonu, anionu, kationu. Potrafi posługiwać się właściwie podstawowym sprzętem laboratoryjnym (umie korzystać z pipety automatycznej, odmierza właściwe objętości roztworów, przygotowuje roztwory zgodnie z zaleconym stężeniem, potrafi miareczkować). Wykonuje obliczenia chemiczne w oparciu o znajomość chemii i matematyki. Stosuje właściwie zasady funkcjonowania w laboratorium chemicznym. Potrafi reagować właściwie w sytuacjach awaryjnych w laboratorium chemicznym (działanie związków żrących, łatwopalnych, trujących, działanie wysokiej temperatury itp.). Potrafi pracować w zespole i właściwie realizować zadania wymagające precyzji, postępując według ściśle ustalonej procedury. Potrafi zachowywać się odpowiedzialnie w sytuacjach awaryjnych. Posiada nawyk samokształcenia. Opis efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) numer efektu kształcenia KL2JPW01 KL2JPW02 KL2JPW03 KL2JPW04 KL2JPW05 KL2JPW06 Student, który zaliczył moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: opisuje gospodarkę wodno-elektrolitową w układach biologicznych opisuje równowagi kwasowo-zasadowe i mechanizm działania buforów i ich znaczenie w homeostazie ustrojowej zna budowę prostych związków organicznych wchodzących w skład makrocząsteczek obecnych w komórkach, macierzy zewnątrzkomórkowej i płynów ustrojowych opisuje budowę lipidów i polisacharydów oraz ich funkcje w strukturach komórkowych i pozakomórkowych charakteryzuje struktury I-, II-, III- oraz IVrzędowe białek; zna modyfikacje potranslacyjne i funkcjonalne białka oraz ich znaczenie zna funkcje nukleotydów w komórce, SYMBOL (odniesienie do) EKK K_B.W1 K_B.W2 Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W10 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W11 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W12 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W13 testy wyboru Strona 2 z 10 Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. KL2JPW07 KL2JPW08 KL2JPW09 KL2JPW10 KL2JPW11 KL2JPW12 KL2JPW13 KL2JPW14 KL2JPW15 KL2JPU01 KL2JPU02 KL2JPU03 KL2JPU04 KL2JPU05 struktury I- i ll-rzędową DNA i RNA oraz strukturę chromatyny zna funkcje genomu, transkryptomu i proteomu człowieka oraz podstawowe metody stosowane w ich badaniu; opisuje procesy replikacji, naprawy i rekombinacji DNA, transkrypcji i translacji, oraz degradacji DNA, RNA i białek; zna koncepcje regulacji ekspresji genów opisuje podstawowe szlaki kataboliczne i anaboliczne, sposoby ich regulacji oraz wpływ czynników genetycznych i środowiskowych pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W14 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W15 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy zna profile metaboliczne podstawowych narządów i układów K_B.W16 zna pojęcia: potencjał oksydacyjny organizmu i stres oksydacyjny K_B.W17 zna enzymy biorące udział w trawieniu, mechanizm wytwarzania kwasu solnego w żołądku,rolę żółci, przebieg wchłaniania produktów trawienia oraz zaburzenia z nimi związane zna konsekwencje niewłaściwego odżywiania, w tym długotrwałego głodowania, przyjmowania zbyt obfitych posiłków oraz stosowania niezbilansowanej diety zna konsekwencje niedoboru witamin lub minerałów oraz ich nadmiaru w organizmie zna czynność i mechanizmy regulacji wszystkich narządów i układów organizmu człowieka, w tym układu: krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowego, i powłok skórnych oraz rozumie zależności istniejące między nimi zna mechanizm działania hormonów, oraz konsekwencje zaburzeń regulacji hormonalnej potrafi przewidzieć kierunek procesów biochemicznych w zależności od stanu energetycznego komórek; posługuje się podstawowymi technikami laboratoryjnymi, takimi jak analiza jakościowa, miareczkowanie, kolorymetria, pehametria, chromatografia, elektroforeza białek i kwasów nukleinowych obsługuje proste przyrządy pomiarowe oraz ocenia dokładność wykonywanych pomiarów testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W18 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W19 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W20 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.W25 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy K_B.U6 testy wyboru pytania otwarte (esejowe) egzamin testowy ocenianie ciągłe na ćwiczeniach K_B.U9 ocenianie ciągłe na ćwiczeniach K_B.U10 ocenianie ciągłe na ćwiczeniach korzysta z baz danych, w tym internetowych, i wyszukuje potrzebną informację za pomocą dostępnych narzędzi K_B.U11 ocenianie ciągłe na ćwiczeniach umie zaplanować i wykonać proste badanie naukowe oraz zinterpretować jego wyniki i wyciągnąć wnioski K_B.U14 ocenianie ciągłe na ćwiczeniach K_B.W26 Strona 3 z 10 Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. Macierz efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) w odniesieniu do form zajęć KL2JPW01 KL2JPW02 KL2JPW03 KL2JPW04 KL2JPW05 KL2JPW06 KL2JPW07 KL2JPW08 KL2JPW09 KL2JPW10 KL2JPW11 KL2JPW12 KL2JPW13 opisuje gospodarkę wodnoelektrolitową w układach biologicznych opisuje równowagi kwasowozasadowe i mechanizm działania buforów i ich znaczenie w homeostazie ustrojowej zna budowę prostych związków organicznych wchodzących w skład makrocząsteczek obecnych w komórkach, macierzy zewnątrzkomórkowej i płynów ustrojowych opisuje budowę lipidów i polisacharydów oraz ich funkcje w strukturach komórkowych i pozakomórkowych charakteryzuje struktury I-, II-, IIIoraz IV-rzędowe białek; zna modyfikacje potranslacyjne i funkcjonalne białka oraz ich znaczenie zna funkcje nukleotydów w komórce, struktury I- i ll-rzędową DNA i RNA oraz strukturę chromatyny zna funkcje genomu, transkryptomu i proteomu człowieka oraz podstawowe metody stosowane w ich badaniu; opisuje procesy replikacji, naprawy i rekombinacji DNA, transkrypcji i translacji, oraz degradacji DNA, RNA i białek; zna koncepcje regulacji ekspresji genów opisuje podstawowe szlaki kataboliczne i anaboliczne, sposoby ich regulacji oraz wpływ czynników genetycznych i środowiskowych zna profile metaboliczne podstawowych narządów i układów zna pojęcia: potencjał oksydacyjny organizmu i stres oksydacyjny zna enzymy biorące udział w trawieniu, mechanizm wytwarzania kwasu solnego w żołądku,rolę żółci, przebieg wchłaniania produktów trawienia oraz zaburzenia z nimi związane zna konsekwencje niewłaściwego odżywiania, w tym długotrwałego głodowania, przyjmowania zbyt obfitych posiłków oraz stosowania niezbilansowanej diety zna konsekwencje niedoboru witamin lub minerałów oraz ich nadmiaru w x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Inne … Zajęcia praktyczne Ćwiczenia Ćw. projektowe Ćwiczenia kliniczne Ćw. laborat. Symbol modułu lub Student, który zaliczył moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: Zajęcia seminaryjne numer efektu kształcenia Wykład Forma zajęć dydaktycznych Strona 4 z 10 Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. KL2JPW14 KL2JPW15 KL2JPU01 KL2JPU02 KL2JPU03 KL2JPU04 KL2JPU05 organizmie zna czynność i mechanizmy regulacji wszystkich narządów i układów organizmu człowieka, w tym układu: krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowego, i powłok skórnych oraz rozumie zależności istniejące między nimi zna mechanizm działania hormonów, oraz konsekwencje zaburzeń regulacji hormonalnej potrafi przewidzieć kierunek procesów biochemicznych w zależności od stanu energetycznego komórek; posługuje się podstawowymi technikami laboratoryjnymi, takimi jak analiza jakościowa, miareczkowanie, kolorymetria, pehametria, chromatografia, elektroforeza białek i kwasów nukleinowych obsługuje proste przyrządy pomiarowe oraz ocenia dokładność wykonywanych pomiarów korzysta z baz danych, w tym internetowych, i wyszukuje potrzebną informację za pomocą dostępnych narzędzi umie zaplanować i wykonać proste badanie naukowe oraz zinterpretować jego wyniki i wyciągnąć wnioski x x x x x x x x x x x x x x x Treść modułu (przedmiotu) kształcenia Symbol treści kształcenia TK…..01 TK…..02 TK…..03 TK…..04 Opis treści kształcenia Białka: struktura molekularna, właściwości Znaczenie biomedyczne aminokwasów, peptydów, białek. Klasyfikacja i nomenklatura peptydów i białek. Struktury białek: pierwszorzędowa, drugorzędowa, trzeciorzędowa i czwartorzędowa. Wiązania stabilizujące struktury białek: wiązania mocne i wiązania słabe. Właściwości białek. Funkcje białek w organizmie. Charakterystyczne cechy struktury kolagenu. Punkt izoelektryczny białka. Metody rozdziału białek. Nukleozydy i nukleotydy. Struktura i funkcja kwasów nukleinowych Nukleozydy i nukleotydy – budowa i funkcje. Struktura i funkcje DNA i RNA. Różne rodzaje RNA. Kontrola transkrypcji. Budowa promotorów bakteryjnych. Eksony i introny. Splicing. Modyfikacja potranskrypcyjna różnych RNA. Katalityczne właściwości RNA. Biosynteza białka Właściwości kodu genetycznego. Rodzaje mutacji i ich skutki. Rodzaje tRNA. Funkcje ramion tRNA. Etapy biosyntezy białka: inicjacja, elongacja i terminacja. Modyfikacje potranslacyjne białek. Wpływ antybiotyków na syntezę białek. Enzymy: właściwości ogólne i kinetyka reakcji enzymatycznych Znaczenie biomedyczne enzymów. Klasyfikacja i nomenklatura enzymów. Koenzymy. Kataliza Odniesienie do efektów kształcenia dla modułu KL2JP W03, W05 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W03, W06, W07 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W05, W07 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W05, KL2JP U02, U03, U04, U05 Strona 5 z 10 Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. TK…..05 TK…..06 TK…..07 TK…..08 TK…..09 TK…..10 TK…..11 biochemiczna. Teoria stanu przejściowego. Swoistość reakcji enzymatycznych. Izoenzymy: właściwości i znaczenie w diagnostyce enzymologicznej. Funkcjonalne i niefunkcjonalne enzymy osocza. Szybkość reakcji enzymatycznej. Czynniki wpływające na szybkość reakcji enzymatycznej. Kinetyka katalizy enzymatycznej. Miejsce aktywne i miejsce allosteryczne: budowa i znaczenie. Inhibicja reakcji enzymatycznych: hamowanie kompetycyjne i niekompetycyjne. Trucizny enzymów. Enzymy: mechanizmy działania i regulacja aktywności Znaczenie jonów metali w wiązaniu substratu i katalizie. Metaloenzymy i enzymy aktywowane przez metale. Mechanizmy regulujące aktywność enzymów: zmiany ilości enzymu, zmiany wielkości puli reagujących związków, zmiany sprawności katalitycznej enzymu. Enzymy konstytutywne i indukowane. Kompartmentacja enzymów. Kompleksy wieloenzymatyczne. Efektory allosteryczne. Sprzężenie zwrotne, modyfikacje kowalencyjne i ograniczona proteoliza w regulacji aktywności enzymatycznej. Białka pokarmowe. Trawienie białka. Wchłanianie aminokwasów Wartość biologiczna białka: białka pełnowartościowe, częściowo niepełnowartościowe i niepełnowartościowe. Bilans azotowy organizmu. Trawienie białek. Wytwarzanie i sekrecja kwasu solnego. Znaczenie kwasu solnego i enzymów proteolitycznych w trawieniu białek. Mechanizmy wchłaniania aminokwasów. Białka osocza. Biochemia immunoglobulin Znaczenie biomedyczne białek osocza. Podział i funkcje białek osocza. Właściwości białek osocza. Znaczenie białek osocza w transporcie substancji hydrofobowych. Ciśnienie onkotyczne w warunkach fizjologii i patologii. Białka ostrej fazy. Immunoglobuliny: nomenklatura i funkcja w mechanizmach obronnych organizmu. Struktura i właściwości immunoglobulin. Biosynteza aminokwasów endogennych. Przemiana aminokwasów w wyspecjalizowane produkty Niezbędne i nieniezbędne aminokwasy diety. Znaczenie biomedyczne aminokwasów endogennych. Szlaki biosyntezy aminokwasów endogennych. Fizjologicznie ważne produkty pochodzące z aminokwasów. Katabolizm azotu aminokwasów Międzynarządowa wymiana aminokwasów. Reakcje deaminacji, deamidacji i transaminacji: przebieg i lokalizacja narządowa. Reakcje uwalniające amoniak. Komórkowe mechanizmy wiązania i detoksykacji amoniaku. Cykl mocznikowy. Udział wątroby i mięśni w gospodarce azotowej ustroju: cykl purynowy i cykl alaninowy. Zaburzenia metaboliczne związane z reakcjami cyklu mocznikowego. Cykl kwasu cytrynowego. Utlenianie biologiczne. Łańcuch oddechowy Znaczenie biomedyczne procesów uzyskiwania i magazynowania energii w komórce. Charakterystyka reakcji cyklu kwasu cytrynowego i ich regulacja. Bilans energetyczny cyklu kwasu cytrynowego. Amfiboliczny charakter cyklu kwasu cytrynowego. Enzymy uczestniczące w reakcjach utleniania i redukcji. Utlenianie biologiczne. Łańcuch oddechowy Charakterystyka poszczególnych grup oksydoreduktaz. Reakcje wolnorodnikowe i reaktywne formy tlenu. Toksyczność tlenu. Elementy układu KL2JP W05, W08 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W09, W11, W12, W14, W15 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W05, W09, W14 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W03, W08, W09 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W14 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W08 KL2JP U01, U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W10 KL2JP U01, U02, U03, U04,U05 Strona 6 z 10 Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. TK…..12 TK…..13 TK…..14 TK…..15 TK…..16 TK…..17 TK…..18 TK…..19 antyoksydacyjnego krwi. Składniki mitochondrialnego łańcucha oddechowego. Potencjał redoks. Trucizny łańcucha oddechowego i związki rozprzęgające procesy utleniania i fosforylacje. Równowaga kwasowo – zasadowa w warunkach fizjologii: regulacja płucna Fizjologicznie ważne układy buforowe krwi i tkanek. Równanie Hendersona-Hasselbalcha. Udział układu oddechowego w utrzymywaniu homeostazy kwasowozasadowej. Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla. Równowaga kwasowo – zasadowa w warunkach fizjologii: regulacja nerkowa Udział nerek w utrzymywaniu homeostazy kwasowozasadowej. Mechanizmy reabsorpcji i regeneracji wodorowęglanów w kanalikach nerkowych. Amoniogeneza nerkowa. Wytwarzanie kwaśności miareczkowej i pH moczu. Cukry o znaczeniu fizjologicznym. Trawienie i wchłanianie cukrów. Metabolizm glikogenu Cukry o znaczeniu fizjologicznym. Synteza glikogenu: glikogenogeneza. Rozpad glikogenu: glikogenoliza. Metaboliczna i hormonalna regulacja procesów glikogenogenezy i glikogenolizy. Różnice w regulacji metabolizmu glikogenu w mięśniach i wątrobie. Zaburzenia związane z metabolizmem glikogenu. Metabolizm glukozy Synteza glukozy: glukoneogeneza. Substraty glukoneogenezy. Cykl kwasu mlekowego. Cykl alanina – glukoza. Regulacja metaboliczna i hormonalna glukoneogenezy. Rola glukoneogenezy w kontrolowaniu stężenia glukozy we krwi. Utlenianie glukozy: glikoliza. Regulacja metaboliczna i hormonalna glikolizy. Znaczenie glikolizy w warunkach tlenowych i beztlenowych. Bilans energetyczny glikolizy i tlenowego spalania glukozy. Szlak pentozofosforanowy. Szlak kwasu uronowego. Metabolizm fruktozy i galaktozy Rola fizjologiczna i lokalizacja tkankowa szlaku pentozofosforanowego. Charakterystyka reakcji szlaku pentozofosforanowego. Regulacja hormonalna szlaku pentozofosforanowego. Szlak kwasu uronowego i rola aktywnego glukuronianu. Metabolizm fruktozy. Metabolizm galaktozy. Defekty metabolizmu fruktozy i galaktozy. Tkankowy metabolizm glukozy Okres resorpcyjny i poresorpcyjny w gospodarce węglowodanowej. Transport glukozy do tkanek: tkanki insulinozależne i insulinoniezależne. Udział wątroby, tkanki tłuszczowej, mózgu, erytrocytów, mięśni i nerek w metabolizmie glukozy. Normoglikemia, hiperglikemia, hipoglikemia, glukozuria. Zaburzenia metabolizmu glukozy w cukrzycy. Lipidy o znaczeniu fizjologicznym. Trawienie i wchłanianie lipidów Występowanie lipidów w diecie. Trawienie lipidów w przewodzie pokarmowym: znaczenie poszczególnych enzymów. Wchłanianie produktów trawienia lipidów. Procesy emulsyfikacji i micelizacji. Szlak monoacyloglicerolowy. Udział glukozy we wchłanianiu lipidów. Lipidy o znaczeniu fizjologicznym. Transport i magazynowanie lipidów. Lipoproteiny Rola lipoprotein w transporcie i metabolizmie lipidów. Klasy apolipoprotein. Frakcje lipoprotein i ich metabolizm. Rola receptorów w metabolizmie lipoprotein. Udział wątroby i tkanki tłuszczowej w KL2JP W02, W09, W14 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W02, W09, W14 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W03, W04, W08, W09, W11, W12, W14, W15 KL2JP U01, U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W12, W14, W15 KL2JP U01, U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W12, W14, W15 KL2JPU 02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W11, W12, W14, W15 KL2JP U01, U02, U03, U04, U05 KL2JP W03, W04, W08, W09, W11, W12 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W12, W14 KL2JP U02, U03, U04, U05 Strona 7 z 10 Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. TK…..20 TK…..21 TK…..22 TK…..23 TK…..24 TK…..25 TK…..26 TK…..27 metabolizmie lipoprotein. Wątrobowa konwersja materiału węglowodanowego w lipidowy. Lipoliza wewnątrznaczyniowa i wewnątrzkomórkowa. Metabolizm kwasów tłuszczowych Biosynteza kwasów tłuszczowych: lipogeneza. Lokalizacja i regulacja lipogenezy. Katabolizm kwasów tłuszczowych: -oksydacja. Lokalizacja i regulacja oksydacji. Bilans energetyczny utleniania kwasów tłuszczowych. Osoczowy transport wolnych kwasów tłuszczowych. Transport kwasów tłuszczowych przez błony komórkowe i mitochondrialne. Biosynteza acylogliceroli i fosfolipidów. Tkankowy metabolizm kwasów tłuszczowych Okres resporpcyjny i poresorpcyjny w gospodarce lipidowej. Rola tkanki tłuszczowej w metabolizmie kwasów tłuszczowych. Magazynowanie i rozpad triacylogliceroli w tkance tłuszczowej: regulacja hormonalna. Metabolizm kwasów tłuszczowych w głodzie i cukrzycy. Ketogeneza: lokalizacja tkankowa i subkomórkowa. Regulacja ketogenezy. Ciała ketonowe. Ketoliza. Kwasica ketonowa. Regulacja hormonalna gospodarki węglowodanowolipidowej. Biochemia hormonów trzustkowych. Hormony żołądkowo-jelitowe Insulina: struktura molekularna, synteza, sekrecja, biodegradacja. Metaboliczna i hormonalna regulacja sekrecji insuliny. Glukagon: struktura, synteza, sekrecja. Oś jelitowo-trzustkowa. Metaboliczna aktywność insuliny i glukagonu. Hormony żołądkowo-jelitowe. Biochemia hormonów tarczycy i hormonów rdzenia nadnerczy Biosynteza hormonów tarczycy. Magazynowanie i sekrecja hormonów tarczycy. Działanie metaboliczne hormonów tarczycy. Katecholaminy: dopamina, noradrenalina, adrenalina. Regulacja syntezy katecholamin. Działania metaboliczne hormonów rdzenia nadnerczy. Metabolizm cholesterolu i kwasów żółciowych Źródła pokarmowe cholesterolu. Regulacja wchłaniania cholesterolu. Biosynteza cholesterolu i jej regulacja. Rola wątroby w obrocie metabolicznym cholesterolu. Katabolizm cholesterolu – synteza kwasów żółciowych. Kwasy żółciowe pierwotne i wtórne. Krążenie jelitowowątrobowe kwasów żółciowych. Biochemia hormonów steroidowych. Hormony kory nadnerczy i hormony gonadalne Cholesterol jako prekursor hormonów steroidowych. Hormony kory nadnerczy: mineralokortykosteroidy i glukokortykosteroidy. Hormony gonadalne: gestageny, estrogeny i androgeny. Synteza hormonów steroidowych. Działania metaboliczne hormonów steroidowych. Metabolizm porfiryn. Barwniki żółciowe. Metabolizm żelaza Biosynteza porfiryn. Hemoproteiny i żelazoproteiny. Synteza hemu. Degradacja hemu. Bilirubina: transport, metabolizm w wątrobie, wydzielanie do żółci, metabolizm w jelicie. Sterkobilinogen i urobilinogen. Różnicowanie hiperbilirubinemii. Źródła pokarmowe żelaza. Wchłanianie żelaza. Osoczowy transport żelaza i jego dystrybucja w organizmie. Rola transferryny i ferrytyny. Całkowita zdolność wiązania żelaza. Biochemia wątroby Centralna rola wątroby w metabolizmie białek, węglowodanów i lipidów. Detoksykacje wątrobowe. Metabolizm ksenobiotyków w wątrobie. Próby KL2JP W08 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W12, W14, W15 KL2JP U01, U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W12, W14, W15 KL2JP U01, U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W14, W15 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W12, W14 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W14, W15 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W14 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W14 KL2JP U02, U03, U04, U05 Strona 8 z 10 Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. TK…..28 TK…..29 TK…..30 TK…..31 TK…..32 czynnościowe oparte na metabolicznych funkcjach wątroby. Witaminy Klasyfikacja witamin: witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i w wodzie. Metabolizm witamin. Zaburzenia metaboliczne związane z hipo- lub hiperwitaminozami. Gospodarka wodno-elektrolitowa w stanach fizjologii Podstawowe prawa rządzące gospodarką wodnoelektrolitową. Przestrzenie wodne organizmu. Skład jonowy przestrzeni wewnątrzkomórkowej i pozakomórkowej. Metabolizm sodu. Metabolizm potasu. Metabolizm chlorków. Gospodarka wodno-elektrolitowa w stanach patologii Hipernatremia i hiponatremia. Hiperkaliemia i hipokaliemia. Hiperchloremia i hipochloremia. Przewodnienie i odwodnienie hipotoniczne, hipertoniczne i izotoniczne. Gospodarka wapniowo-fosforanowo -magnezowa Metabolizm wapnia. Metabolizm fosforu. Metabolizm magnezu. Parathormon i witamina D w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowo-megnezowej. Rola nerek, kości i przewodu pokarmowego w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowo-magnezowej Biochemia nerki Czynność kanalików nerkowych. Procesy filtracji, reabsorpcji i sekrecji. Rola nerki w zagęszczaniu i rozcieńczaniu moczu. Nerkowa regulacja stężenia sodu. Biochemiczne mechanizmy oddziaływania hormonów na czynność nerki. Skład i właściwości moczu jako wykładnik procesów biochemicznych zachodzących w organizmie. KL2JP W08, W12, W13 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W01, W08, W13 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W01, W13 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W08, W09, W13, W15 KL2JP U02, U03, U04, U05 KL2JP W01, W09, W13, W14, W15 KL2JP U02, U03, U04, U05 Piśmiennictwo i pomoce naukowe 1. R.K. Murray, D.K. Granner, V.W. Rodwell: Biochemia Harpera Ilustrowana. PZWL, Wydanie VI. Warszawa 2008. 2. E. Bańkowski: Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych. 3. S. Angielski, J. Rogulski: Biochemia kliniczna. PZWL, Warsawa 1991. Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma nakładu pracy studenta (udział w zajęciach, aktywność, przygotowanie sprawozdania, itp.) Godziny kontaktowe z nauczycielem Obciążenie studenta [h] Nauczyciel 170 Student Średnia 170 Przygotowanie do ćwiczeń Czytanie wskazanej literatury Napisanie raportu z laboratorium/przygotowanie projektu Przygotowanie do egzaminu Inne Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł 18 Uwagi Strona 9 z 10 Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora PUM…………………….. z dnia ………………….2012 r. Metody oceniania np.: E – egzamin- rozwiązanie problemu S – sprawdzenie umiejętności praktycznych R – raport D – dyskusja wyników P – prezentacja Inne - Strona 10 z 10