Gruźlica w Europejskim Regionie WHO
advertisement
Ulotka informacyjna Kopenhaga, marzec 2016 Gruźlica w Europejskim Regionie WHO Gruźlica jest nadal istotnym problem zdrowia publicznego w Europejskim Regionie WHO. Według najnowszych szacunków, w 2014 r. w całym Regionie zdiagnozowano około 340 tys. nowych przypadków gruźlicy i odnotowano 33 tys. zgonów, głównie w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (Fig. 1). W ciągu ostatnich 10 lat liczba nowych przypadków gruźlicy spadała średnio o 5,2% rocznie. Niemniej w krajach, w których występuje najwięcej zachorowań, liczba zgłaszanych przypadków jest nadal niemal ośmiokrotnie wyższa niż w pozostałej części Regionu. Ryc.1 Szacowana zapadalność na gruźlicę na 100 tys. ludności w Europejskim Regionie WHO, 2014 Źródło: Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób / Europejskie Biuro Regionalne WHO. Dane z nadzoru epidemiologicznego i monitoringu gruźlicy w Europie w 2016 r. Wyniki leczenia również nie są zadawalające. Wskaźnik powodzenia leczenia nowych przypadków i wznów zgłaszanych w 2013 r. wynosił 76%, natomiast wśród pacjentów, którzy wcześniej przechodzili już leczenie było to 58%. W 2012 r. leczenie powiodło się tylko u 50% pacjentów, u których stwierdzono gruźlicę wielolekooporną (Ryc. 2). Gruźlica wielolekooporna (MDR-TB) W Europejskim Regionie WHO odnotowuje się najwyższe wskaźniki zapadalności na Źródło: Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób / Europejskie Biuro Regionalne WHO. Dane z nadzoru epidemiologicznego i monitoringu gruźlicy w gruźlicę wiololekooporną na świecie. 9 Europie w 2016 r. Sztokholm: Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób; 2016. spośród 30 krajów najbardziej obciążonych gruźlicą wielolekooporną znajduje się w tym Regionie.1 Odsetek przypadków gruźlicy wieololekoopornej wśród nowo zdiagnozowanych przypadków oraz wcześniej leczonych chorych wynosił w 2014 r. odpowiednio 18,4% i 46,2%. 1 Azerbejdżan, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Ukraina i Uzbekistan. 24 marca 2016, ulotka informacyjna str. 2 Według szacunków, co roku w Europejskim Regionie WHO około 73 tys. osób zapada na gruźlicę wielolekooporną. Z powodu ograniczonego dostępu do diagnostyki tylko 33 tys. z nich (45%) zostało zdiagnozowanych w 2014 r. Pomimo że obecnie niemal wszyscy chorzy na gruźlicę wielolekooporną mają dostęp do leczenia, wskaźnik powodzenia leczenia jest poniżej 75%, czyli celu przyjętego w Planie działania na rzecz zwalczania gruźlicy w Europejskim Regionie WHO 2016–2020.2 W 2014 r. zgłoszono 966 przypadków gruźlicy wywoływanej przez prątki o ekstremalnej lekooporności (XDR-TB). Ta postać gruźlicy stanowi około 18% wszystkich przypadków gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB), a większość z nich występuje w 15 państwach o największym obciążeniu chorobą. Zakażenie gruźlicą i HIV Gruźlica jest główną przyczyną zgonów osób żyjących z HIV, a odsetek chorych, u których stwierdza się te współistniejące zakażenia, które cechuje wysoka śmiertelność, rośnie w całym Regionie. Odsetek zakażeń HIV u chorych na gruźlicę wzrósł z 3,4% w 2008 r. do 8,0% w 2014 r. Niemal 17 tys. z szacowanych 20 tys. pacjentów HIV zarażonych również gruźlicą zostało zdiagnozowanych w 2014 r., ale tylko 37% z nich miało możliwość z korzystania z leczenia antyretrowirusowego. Odpowiedź WHO Współpracując z partnerami krajowymi i międzynarodowymi oraz organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, WHO realizowała Plan działania na rzecz zwalczania gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB) 2011-2015, pomagając państwom europejskim we wdrażaniu interwencji o udowodnionej skuteczności w celu wzmocnienia profilaktyki i zwalczania gruźlicy, w tym postaci wielolekoopornej (MDR-TB) i ekstremalnie opornej na leki (XDR-TB). WHO utworzyła również specjalną komisję - European Green Light Committee oraz inicjatywę obejmującą laboratoria - European Laboratory Initiative, aby pomóc państwom członkowskim w opracowaniu i/lub zrewidowaniu krajowych planów określających sposób reagowania na zagrożenie związane z postaciami gruźlicy lekoopornej. W ramach wsparcia WHO ustanawia normy i standardy, zapewnia pomoc techniczną, inicjuje partnerstwa, buduje potencjał, opracowuje i upowszechnia dowody naukowe potwierdzające skuteczność interwencji, a także prowadzi monitoring i ewaluację. Biuro Regionalne współpracuje z państwami członkowskimi i partnerami w celu wypracowania najlepszych rozwiązań w zakresie zapobiegania, diagnozowania i leczenia gruźlicy, dążąc do tego, aby opieka zdrowotna była bardziej efektywna i w większym stopniu skupiona na potrzebach człowieka. 2 Plan działania na rzecz zwalczania gruźlicy w Europejskim Regionie WHO 2016–2020 http://www.euro.who.int/en/aboutus/governance/regional-committee-for-europe/65th-session/documentation/working-documents/eurrc6517-rev.1-tuberculosis-actionplan-for-the-who-european-region-20162020 24 marca 2016, ulotka informacyjna str. 3 Planowanie z wyprzedzeniem Z końcem 2015 r. w Europejskim Regionie3 WHO zakończyło się wdrażanie Skonsolidowanego Planu Działania na rzecz Zapobiegania i Zwalczania Gruźlicy Wielolekoopornej i Ekstremalnie Opornej na Leki. Na podstawie doświadczeń zebranych w czasie jego realizacji i zgodnie ze Światową strategią całkowitego wyeliminowania gruźlicy (Global End TB Strategy) oraz Europejską Polityką Ramowa Zdrowie 2020, WHO opracowała Plan działania na rzecz zwalczania gruźlicy w Europejskim Regionie WHO 2016-2020, który powstał przy udziale państw członkowskich, partnerów, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i społeczności. Plan został jednogłośnie przyjęty przez państwa członkowskie Europejskiego Regionu WHO podczas 65 sesji Regionalnego Komitetu WHO dla Europy w Wilnie, 14-17 września 2015 r. Nowy plan przewiduje szereg jasno określonych działań, które podejmować będą wszystkie państwa członkowskie, również te, w których występuje niewiele nowych przypadków gruźlicy, a także partnerzy i WHO, dążąc do wyeliminowania gruźlicy z Regionu, zgodnie z Celami Zrównoważonego Rozwoju. Gruźlica Gruźlica jest chorobą zakaźną, a do zakażenia dochodzi na skutek wdychania bakterii znajdujących się w powietrzu wydychanym przez osobę zakażoną. Chorobę wywołują głównie prątki gruźlicy. Jedna trzecia ludności świata jest zakażona prątkiem gruźlicy, a u jednej dziesiątej z nich rozwinie się kiedyś choroba. Objawy są różne w zależności od miejsca, w którym rozwija się zakażenie. W przypadku gruźlicy płuc typowe objawy to kaszel z odksztuszaniem plwociny (niekiedy krwistej), płytki oddech i ból w klatce piersiowej. Ponadto występują objawy ogólne, takiej jak gorączka w godzinach wieczornych, poty nocne, utrata masy ciała i apetytu, zmęczenie i osłabienie mięśni. U osób żyjących z HIV lub cierpiących na inne choroby, które osłabiają system odpornościowy (cukrzyca; terapia immunosupresyjna) ryzyko rozwoju gruźlicy jest występuje duże większe. Gruźlica wielolekooporna (MDR-TB) nie poddaje się leczeniu za pomocą dwóch najsilniejszych leków stosowanych w leczeniu choroby. Lekooporność jest efektem niewystarczającego leczenia gruźlicy i/lub nieodpowiedniej kontroli zakażeń przenoszonych drogą kropelkową w placówkach opieki zdrowotnej i zbiorowego zakwaterowania. Postać gruźlicy ekstremalnie opornej na leki (XDR-TB) nie poddaje się leczeniu za pomocą najważniejszych leków stosowanych w terapii pierwszego i drugiego rzutu, a szanse na wyleczenie są znikome. Gruźlica może zaatakować każdego, ale najczęściej występuje wśród młodych dorosłych we wschodniej części Europejskiego Regionu WHO oraz wśród migrantów i starszych, rdzennych 3 Mapa drogowa zapobiegania i zwalczania gruźlicy lekoopornej. Skonsolidowany Plan Działania na rzecz Zapobiegania i Zwalczania gruźlicy wielolekoopornej i ekstremalnie opornej na leki w Europejskim Regionie WHO 2011-2015 http://www.euro.who.int/en/publications/abstracts/roadmap-to-prevent-and-combat-drug-resistant-tuberculosis 24 marca 2016, ulotka informacyjna str. 4 mieszkańców państw Europy Zachodniej. W przypadku gruźlicy szczególnie widoczne są powiązania z czynnikami społecznymi warunkującymi zdrowie, takimi jak migracja, odbywana kara pozbawienia wolności oraz marginalizacja społeczna. Więcej informacji znajduje się na stronie Biura Regionalnego WHO (http://www.euro.who.int/tb). W celu uzyskania dalszych informacji prosimy o kontakt z: Cristiana Salvi Communications Officer, Communicable Diseases and Health Security WHO Regional Office for Europe Tel.: +45 45336837 Email: [email protected] © Światowa Organizacja Zdrowia 2016. Wszystkie prawa zastrzeżone.
