TEMAT:

TEMAT:
Wizualne oceny jasności gwiazd metodą NBA
POJĘCIA:
wielkość gwiazdowa, metoda Nijlanda-Błażki-Argelandera (NBA)
POMOCE:
atlas nieba, słaba latarka, ew. luneta
ZADANIE:
Wyznaczyć wizualne jasności gwiazd stosując metodę NBA
WSKAZÓWKI:
Oko ludzkie jest wystarczająco precyzyjnym instrumentem optycznym aby
móc dość precyzyjnie mierzyć jasności gwiazd bez pomocy kamer CCD czy fotopowielaczy.
Najlepiej sprawdza się metoda NBA której opis znajduje się poniżej. Aby ocenić jasność jakiejś
gwiazdy należy:
1. Przy pomocy mapki nieba, w pobliżu badanej gwiazdy, wybrać dwie gwiazdy o znanej jasności
i zbliżonym kolorze, tak by pierwsza (oznaczana zwykle jako a) była nieco jaśniejsza od
badanej gwiazdy (v) a druga (b) nieco od niej słabsza.
2. Ocenić, która z gwiazd a lub b ma jasność bardziej zbliżoną do jsaności gwiazdy v.
3. Niech dla przykładu będzie to gwiazda a. Różnicę jasności gwiazd a i v opisujemy liczbą m tym
większą im bardziej gwiazdy się różnią. I tak zapisujemy:
 a0v jeśli w gwiazdy mają identyczną jasność tzn. przenosząc wzrok pomiędzy
gwiazdami a i v równie często gwiazda a wydaje się jaśniejsza bądź słabsza od v
 a1v gdy gwiazd a częściej wydaje się jaśniejsza jednak nadal brak pewności (w
przeciwnym wypadku piszemy: b1a)
 a2v gdy po chwili wahania gwiazda a została oceniona jako jaśniejsza
 a3v gdy od razu mamy pewność, że a jest jaśniejsza
 a4v, a5v i wyższe stopnie należy stosować dla proporcjonalnie większych różnic
jasności.
4. Następnie porównujemy gwiazdy v i b, których różnica jasności w rozpatrywanym przykładzie
jest większa niż a i v. Ocenę oznacza się liczbą n. Kompletny zapis pojedynczej oceny jasności
może na przykład wyglądać tak: a 2 v 4 b.
5. Stopnie oceny jasności m i n powinny być proporcjonalne do różnic jasności gwiazd. Przykład
oceny a 2 v 4 b powinien odpowiadać sytuacji gdy obserwator ocenił różnicę jasności pomiędzy
v i b na dwa razy większą niż pomiędzy a i v.
6. Jasność gwiazdy badanej (w wielkościach gwiazdowych) obliczmy na podstawie jasności
katalogowych gwiazd porównania a i b oraz następującego wzoru:
an  bm
v
mn
Należy wykonywać oceny jasności dokładnie i pewnie (czas trwania danej oceny niech nie
będzie dłuższy niż 30 sekund). Jeśli gwiazd v jest gwiazdą zmienną można przy pomocy metody
NBA uzyskać jej krzywą zmian jasności pod warunkiem częstego powtarzania obserwacji
i dokładnego notowania ich czasu. Ponieważ wyniki zależą od pogody więc przed obserwacjami
należy sprawdzić przejrzystość powietrza. Przed obserwacjami przez ½ godziny oswoić wzrok
z ciemnością.
PRZEBIEG ĆWICZENIA:




Uszereguj według jasności dowolną, aktualnie widoczną grupę jasnych gwiazd (np. gwiazdy
Wielkiego Wozu, Oriona itp.)
Opisz w stopniach metody NBA różnice pomiędzy nimi (np. a2b3c1d0e )
Porównaj swoje oceny z danymi w katalogach i wyznacz jaką wartość ma Twój indywidualny
stopień różnicy jasności
Wyznacz wizualną jasność aktualnie widocznych gwiazd zmiennych porównując ją
z zaproponowanymi dla niej gwiazdami porównania:
Gwiazda
zmienna:
 Per
 Tau
 Gem
 Her
 Her
 Lyr
 Aql
 Cep
proponowane gwiazdy porównania
,,,, Per  Tri  And
,,,, Tau
,,,,,,, Gem
,, Her , Oph
,,, Her
,,, Lyr
,,,, Aql
,,,,,, Cep  Lac
OPRACOWANIE WYNIKÓW:
Rozwiązanie powinno zawierać opis przeprowadzonych
obserwacji i ich rezultatów. Oceń ich dokładność.
DANE:
Jasności gwiazd porównania:
 Per




 Tri
 And
 Tau




 Gem







 Her
1,90
2,96
3,08
3,10
3,93
3,58
2,28
3,63
3,75
3,80
3,86
4,40
3,18
3,19
3,40
3,51
3,65
4,06
4,22
4,99
2,81
3,16
3,92
 Her


 Lyr



 Cyg
 Aql




 Cep






 Lac
 Oph

3,99
4,48
4,52
3,30
4,34
4,46
5,04
3,94
3,37
3,44
3,90
4,28
4,86
2,60
3,32
3,62
3,68
4,23
4,46
4,56
3,85
2,94
3,42