Wybrane choroby wirusowe u ryb

Wybrane choroby wirusowe u ryb
Marek Matras
Państwowy Instytut Weterynarii – Państwowy Instytut Badawczy
Zakład Chorób Ryb
Kielce 2010r.
Gospodarstwa rybackie w Polsce
Procent gospodarstw
karpiowych
Procent gospodarstw
pstrągowych
0.5/41%
1.9/6.3%
0.38/18%
3.1/2.7%
1.5/1.5%
0.4/1.5%
2.4/3%
6.5/1%
4.9/3%
19,7/3%
6.9/0.5%
10.7/1.3
6.8/1.25%
20/3.3%
7.8/9.5%
3.3/6.15%
Wirusowa posocznica krwotoczna
VHS
Czynnik etiologiczny VHS
1. wirus z rodziny Rhabdowiridae, należacy do rodzaju
novirhabdovirus, posiadajacy otoczke.
2. genom: pojedyńczy łańcuch RNA.
3. wirus w kształcie pocisku o wymiarach 180 x 70 nm.
4. wrażliwy na np. substancje:
eter, chloroform, kwasy, jodofory, glicerol.
5. w temp. 60°C inaktywacja wirusa następuje po 30
minutach, w 20°C po 3 – 24 dniach, w temp. -20°C np.
w martwym pstrągu wirus przez wiele miesięcy
zachowuje właściwości infekcyjne. W temp. 10°C wirus
przeżywa 49 dni, w mule 40 dni, w temp. - 4°C wirus
może około 1 tyg przeżyć na sprzęcie rybackim
Gatunki ryb wrażliwe na infekcję śródlądowych
izolatów wirusa VHS
• Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss)
• Pstrąg potokowy (Salmo trutta morpha fario) – kilka przypadków
• Szczupak (Esox lucius) – 2-3cm rzadziej większe do 13 cm
• Lipień (Thymallus thymallus) – kilka przypadków
•
-
Głebielowate (Coregonidae):
Sieja (Coregonus laveratus)
Sielawa (Coregonus albula)
Peluga (Coregonus peled)
Wystepowanie
• W postaci klinicznej choroba ta może wystąpić w każdej porze roku
zwykle przy temperaturze wody 2°C-15°C
• Przypadki VHS występują również w ciągu lata przy wahaniach
temperatury, np. w nocy 13-14°C, a w dzień 18°C.
• Czynnikiem usposabiającym do wystąpienia VHS, oprócz wyżej
wspomniane temperatury, może być stres związany ze zmianą
warunków fizykochemicznych środowiska.
Rozprzestrzenienie przypadków zakażenia VHS w Polsce
w latach 2004 - 2008
11
26
1
1
3
1
1
5
2
5
8
2
Rozprzestrzenienie przypadków zakażenia VHS w Polsce
w roku 2009
7
4
1
2
1
3
1
4
Sposoby rozprzestrzeniania się wirusa VHS
-
Kontakt bezpośredni ryb.
- Za pośrednictwem wody.
- Na dziobach i szponach ptaków żywiących się rybami.
- Za pośrednictwem sprzętu rybackiego, basenów i
skrzynek do transportu ryb.
Patogeneza
Brama wejścia:
Skrzela i skóra
Okres inkubacji :
5-14 dni (2-11°C 1-2 tygodnie)
W dużym stopniu zależy od temperatury wody, miana
wirusa oraz bramy wejscia.
Śmiertelność:
u wlęgu do 100%
u ryby handlowej do 80%
Objawy kliniczne
• pociemnienie powłok
• wysadzenie gałek ocznych i wylewy
krwawe w gałce ocznej
• ruchy spiralne, gwałtowne szusy
• obrzęk ciała
• anemia skrzeli
• wybroczyny u nasady płetw
Zmiany anatomopatologiczne
• Wybroczyny w:
skrzelach
mięśniach
tłuszczu otrzewnowym
wątrobie
pęcherzu pławnym
w okolicy wyrostków
pylorycznych i otrzewnej ściennej
• Anemia narządów wewnętrznych
• Obrzęk nerek
Zakaźna martwica układu krwiotwórczego
IHN
Czynnik etiologiczny IHN
1. wirus z rodziny Rhabdowiridae, należacy do rodzaju
novirhabdovirus, posiadajacy otoczke.
2. genom: pojedyńczy łańcuch RNA.
3. wirus w kształcie pocisku o wymiarach 150-190 x 65-75
nm.
4. wrażliwy na działanie:
eteru, chloru, ozonu, jodofory, glicerol.
5. w środowisku przeżywa od 3 dni do kilku miesięcy, w
temp. 60°C inaktywacja wirusa następuje po 15
minutach, w 32°C po 10 godzinach , w temp. -80°C
wirus długo zachowuje właściwości infekcyjne.
Gatunki ryb wrażliwe na infekcję wirusa IHN
• Wiele gatunków łososi oceanu spokojnego
• Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss) – w temp. 1012°C do 1 miesiąca , rzadziej chorują starsze ryby
• Pstrąg potokowy (Salmo trutta morpha fario)– średnio
wrażliwy
• Łosoś atlantycki (Salmo salar) – w wieku 1-2 miesięcy
Występowanie
• Na IHN chorują najczęściej młode łososie oraz młode
pstrągi w wieku do 2-ch miesięcy
• IHN występuje najczęściej w okresie od późnej jesieni do
wiosny przy temperaturze wody 10°C - 12°C
• Rozprzestrzenienie geograficzne:
-
Północna Ameryka
-
Azja (Japonia, Tajwan, Korea, Chiny)
-
Europa
(Austria, Belgia, Czechy, Francja, Niemcy, Polska, Słowenia,
Szwajcaria, Włochy)
Sposoby rozprzestrzeniania się wirusa IHN
- Za pośrednictwem ikry
- Kontakt bezpośredni
- Za pośrednictwem wody
Patogeneza
Brama wejścia:
Skrzela, przewód pokarmowy, skóra.
Okres inkubacji :
5-14 dni
W dużym stopniu zależy od temperatury wody,
miana wirusa oraz bramy wejścia.
Śmiertelność:
- ryby od wyklucia do 2 miesięcy życia śmiertelność przewyższa 90%,
- ryby od 2 do 6 miesięcy życia - ponad 50%,
- ryby powyżej 1 roku do 2 lat życia - do 10%.
- ryby powyżej 2 roku życia - choroba zwykle nie
występuje w postaci klinicznej
Objawy kliniczne
•
•
•
•
•
•
Wysadzenie gałek ocznych
Pociemnienie skóry
Obrzęk jamy ciała w przedniej 1/3 części
Wychudzenie
Anemia skrzeli
Pseudoodchody
Zmiany anatomopatologiczne.
• Wybroczyny w:
tłuszczu otrzewnowym,
pęcherzu pławnym,
otrzewnej narządowej,
osierdziu,
na oponach mózgowych
mięśniach.
• W żołądku i w jelicie chorych ryb nie stwierdza
•
się pokarmu, a zamiast niego jedynie żółtawobiały, wyglądający jak mleko wysięk.
Wątroba, nerki i śledziona są blade (anemia), a
w jamie ciała gromadzi się płyn wysiękowy.
Czynnik etiologiczny infekcji KHV
- wirus z rodziny Herpesviridae CyHV-3
określany jako KHV-koi herpeswirus lub CNGV
- wirus zapalenia nerki i martwicy skrzeli
- genom: linearny dwuniciowy DNA
- 20-ścienny nukleokapsyd o średnicy 80-110nm
- całkowita wielkość wirusa 180-230 nm
- inaktywacja wirusa:
UV oraz w temperaturze 50°C następuje w ciągu 1 minuty
jodofory 200mg/litr w ciągu 20 minut
chlorek benzakolu 60mg/litr w ciągu 30 minut
alkohol etylowy 30% w ciągu 20 minut
Wrażliwe gatunki
KARP (Cyprinus carpio)
KOI KARP (Cyprinus carpio)
Występowanie
wirusa KHV na
świecie i w Europie
państwa, w których stwierdzono KHV
państwa, w których nie stwierdzono KHV
państwa z podejrzeniem wystąpienia KHV
Rozprzestrzenienie przypadków zakażenia KHV w Polsce
w roku 2009
2
6
2
4
4
Ilość przypadków KHV
w poszczególnych
województwach
7
7
5
3
6
- częstotliwości występowania KHV w poszczególnych miesiącach
35
35
31
30
25
liczba obiektów
zakażonych KHV
20
13
15
9
10
5
6
0
0
0
0
2
0
0
Częstotliwość występowania KHV w poszczególnych
miesiącach na podstawie danych w latach 2005 - 2009
0
Patogeneza
Brama wejścia:
Skrzela, skóra
Okres inkubacji
5-21 dni
W dużym stopniu zależy od temperatury wody
śnięcia po 24-48 godzinach od wystąpienia objawów
Zjawisko latencji
Śmiertelność
około 90%
Objawy kliniczne
1 bezładne pływanie tuż pod powierzchnią wody
2 gromadzenie się tuż przy dopływie wody
3 przyspieszone ruchy wieczka skrzelowego
4 zmiany w skórze i skrzelach
Martwica i zanik naskórka oraz martwica skrzeli
Martwica skrzeli oraz niewielkie ogniska martwicze w skórze głowy
Zniszczenie ponad 50% skrzeli i zapadnięcie gałek ocznych
Dziękuję za uwagę