czynniki wpływające na bezpieczeństwo zdrowotne wody.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA BEZPIECZEŃSTWO
ZDROWOTNE WODY.
Wymagania dla jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określa Rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi (Dz. U. nr 61, poz. 417, z późn. zm.). Jest to akt wykonawczy do Ustawy z dnia 7 czerwca
2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006r. Nr
123, poz. 858, z późn. zm.).
Wartości parametryczne określone w w/w rozporządzeniu powinny
być przestrzegane w punktach
czerpalnych w terenie lub w zabudowaniach i obiektach z zaworów używanych zwykle do
pobierania wody.
Bezpieczeństwo zdrowotne wody gwarantuje odpowiednia ochrona i czystość ujęć/źródeł wody, a
także właściwy system jej uzdatniania i dystrybucji.
W celu ograniczenia zmian jakości wody w wyniku jej transportu od źródła do konsumenta, każde
zastosowanie materiału lub wyrobu używanego do uzdatniania i dystrybucji wody wymaga
pozytywnej oceny higienicznej właściwego państwowego powiatowego lub państwowego
granicznego inspektora sanitarnego ( § 18 w/w rozporządzenia ). Istotnym elementem tej oceny jest
aktualny atest higieniczny jednostki uprawnionej do wydawania takich atestów, dopuszczający do
kontaktu z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi określone wyroby, materiały czy też
preparaty.
Bezpieczeństwo zdrowotne wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi uzależnione też jest od
utrzymywania wody w stanie równowagi węglanowo - wapniowej, gdyż stan ten pozbawia wodę
agresywnych właściwości korozyjnych.
Jakość wody dostarczanej przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne odbiorcom usług
wodociągowych może w niekorzystnych warunkach eksploatacji i utrzymania instalacji
wodociągowej w budynkach ulec pogorszeniu. Okolicznościami sprzyjającymi zanieczyszczeniu
wody w instalacjach wodociągowych budynków są możliwości wystąpienia przepływu zwrotnego
wody zużytej, połączenia z obcą instalacją, wpływy czynników zewnętrznych, materiały i wyroby
stosowane w instalacjach, stagnacja wody, nieodpowiednia lub niewłaściwa konserwacja instalacji
wodociągowej.
Stagnacja wody w instalacjach budynków może spowodować obniżenie jakości wody w wyniku
znaczącego stężenia substancji rozpuszczonych lub substancji w zawiesinie oraz rozwoju bakterii.
Stopień pogorszenia jakości wody zależy od zastosowanych materiałów, jakości wody, jej
temperatury i czasu trwania wody w bezruchu. Ze względów higienicznych konieczne jest płukanie
instalacji wodociągowych po okresach bezruchu wody. Fragmenty instalacji, z których korzysta się
rzadko lub przez krótki okres czasu, powinny być po wykorzystaniu odizolowane oraz przepłukane
przed ponownym wprowadzeniem ich do eksploatacji. Przewody niewykorzystywane należy
odłączyć od instalacji wodociągowej. Ponadto każda niedostateczna lub niewłaściwa konserwacja
instalacji wodociągowej może spowodować obniżenie jakości wody.
Należy
też podkreślić, że odpowiedzialnym za zapewnienie bezpiecznego użytkowania
i eksploatacji instalacji wodociągowej jest właściciel lub zarządca budynku.
Uregulowania
prawne w tym zakresie zawarte są w Ustawie z dnia 7 lipca 1994r. - Prawo
budowlane (Dz. U. z 2006r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.) oraz Rozporządzeniu Ministra
Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690, z późn. zm.).
Zgodnie z § 113 ust. 6 cyt. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury wyroby zastosowane w
instalacji wodociągowej powinny być dobrane z uwzględnieniem korozyjności wody, tak aby nie
następowało pogorszenie jej jakości oraz trwałości instalacji, a także aby takich skutków nie
wywoływało wzajemne oddziaływanie materiałów, z których wykonano te wyroby.
Natomiast §113 ust. 7 tego rozporządzenia nakłada obowiązek stosowania w instalacjach
wodociągowych zabezpieczeń uniemożliwiających wtórne zanieczyszczenie wody, zgodnie
z wymaganiami dla przepływów zwrotnych, określonymi w Polskiej Normie dotyczącej
zabezpieczenia przed przepływem zwrotnym (PN – EN 1717:2003).
Bezpieczeństwo zdrowotne wody to również zadbanie o właściwe utrzymanie oraz eksploatację
instalacji ciepłej wody użytkowej w budynkach. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca
2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. nr 61, poz. 417,
z późn. zm.). w załączniku 1 D określa wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać
ciepła woda. Wymagania te odnoszą się do bakterii Legionella sp.
Bakterie z rodzaju Legionella są wszechobecne w środowisku, ale ich stężenia w warunkach
naturalnych są tak niewielkie, że nie stanowią one żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego.
Legionelle mogą jednak gwałtownie namnażać się w wodzie podgrzanej do temperatury 30-45 ° C
i tym samym stwarzać zagrożenie dla zdrowia, jeśli zostaną wchłonięte do układu oddechowego
razem z powietrzem w postaci małych kropel wody ( aerozoli ). Zagrożenia dla zdrowia pojawiają
się np. podczas korzystania z prysznica. Zakażenia pałeczkami z rodzaju Legionella wywołują 3
postaci Legionellozy: zapalenie płuc tzw. „ chorobę legionistów”, gorączkę Pontiac oraz postać
pozapłucną u chorych w immunosupresji i po przeszczepieniu narządów. Oprócz sprzyjającej
temperatury ciepłej wody zbliżonej do 40°C ryzyko występowania i namnażania bakterii z rodzaju
Legionella w instalacjach wodociągowych
związane jest z brakiem recyrkulacji, obecnością
osadów oraz biofilmu.
Główne miejsca występowania tych mikroorganizmów to zbiorniki akumulacyjne ciepłej wody,
osady w separatorach i odmulaczach, ślepe odcinki sieci, elementy instalacji pokryte osadem
wapiennym, kamieniem kotłowym, takie jak: prysznice, wylewki baterii, nasadki sitkowe baterii
umywalkowych.
Problem zapobiegania namnażaniu pałeczek Legionella w systemach wodociągowych jest przede
wszystkim problemem właściwych rozwiązań technicznych.
Bezpieczeństwo zdrowotne wody w tym zakresie zapewnia przestrzeganie obowiązującego prawa,
a w szczególności § 120 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w
sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr
75, poz. 690, z późn. zm.) o treści „ Instalacja wodociągowa ciepłej wody powinna umożliwiać
uzyskanie w punktach czerpalnych wody o temperaturze nie niższej niż 55°C i nie wyższej niż
60°C” oraz § 120 ust. 3 o treści: „Instalacja wodociągowa ciepłej wody powinna umożliwiać
przeprowadzanie ciągłej lub okresowej dezynfekcji metodą chemiczną lub fizyczną (w tym
okresowe stosowanie metody dezynfekcji cieplnej), bez obniżania trwałości instalacji i
zastosowanych w niej wyrobów. Do przeprowadzenia dezynfekcji cieplnej niezbędne jest
zapewnienie uzyskania w punktach czerpalnych temperatury wody nie niższej niż 70°C i nie
wyższej niż 80°C”. Ograniczenia temperatury ciepłej wody w punktach czerpalnych dotyczą
budynków przeznaczonych na zbiorowy pobyt dzieci i osób niepełnosprawnych, gdzie w instalacji
ciepłej wody powinny być stosowane termostatyczne zawory mieszające z ograniczeniem
maksymalnej temperatury do 43°C, a w instalacjach prysznicowych do 38°C, zapobiegające
poparzeniu (§ 302 w/w rozporządzenia Ministra Infrastruktury).
Sporządził:
Oddział Higieny Komunalnej
Wojewódzkiej Stacji
Sanitarno – Epidemiologicznej
w Gdańsku
16 marca 2011r.