LEGIONELLA – ważne informacje

PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W TARNOWIE
LEGIONELLA – ważne informacje
LEGIONELLOZA to infekcja bakteryjna mogąca powodować łagodne
choroby układu oddechowego lub zapalenie płuc. Kojarzona jest głównie
z 2 jednostkami chorobowymi: tzw. chorobą legionistów i gorączką
Pontiac.
Legionellozę wywołują bakterie z rodzaju Legionella obejmujące 45
gatunków i 64 grupy serologiczne. Większość przypadków występuje jako
pojedyncze, odizolowane przypadki. Przypadki zbiorowe (grupowe) są
stosunkowo rzadkie.
Nieco historii o legionellozie
Nazwa legionella pojawiła się w latach 70. XX w. W 1976 r. wśród
uczestników konwentu Legionu Amerykańskiego zorganizowanego w
Filadelfii w rocznicę podpisania Deklaracji Niepodległości Stanów
Zjednoczonych odnotowano nietypowe grupowe zachorowania na zapalenie
płuc. Ogółem zachorowało 221 z czego 34 osoby zmarły (29 uczestników i
5 osób z obsługi hotelu). Dochodzenie przeprowadzone przez Centrum
Zwalczania i Zapobiegania Chorób z Atlanty ostatecznie 18 stycznia 1977 r.
dowiodło, że to bakteria Legionella pneumophila jest odpowiedzialna za te
zachorowania.
W toku dochodzenia ustalono, że do rozwoju bakterii doszło w
hotelowym systemie klimatyzacji.
Bakteria, która zainfekowała uczestników zjazdu
„Legionella pneumophila" a choroba „legionellozą".
została
nazwana
Podobne zachorowania występowały już wcześniej. Zachorowania te
zostały retrospektywnie potwierdzone z 1947 r.
Jak poważna jest choroba ?
Oszacowano, że 10-40% zdrowych, dorosłych posiada przeciwciała
legionella pneumophila. Mogą one ujawnić poprzednie ekspozycje
organizmu na legionellę, lecz tylko mały procent ludzkości wystawionej na
narażenie tej bakterii wykazuje objawy legionellozy.
Symptomy (objawy) legionellozy obejmują od łagodnych chorób
układu oddechowego, aż po ciężkie zapalenie płuc sporadycznie
powodujące śmierć.
Około 5-30% ludzi cierpiących na ciężką odmianę choroby
legionistów umiera.
Rozprzestrzenianie się legionellozy
Legionella rozprzestrzenia się poprzez powietrze z wody i z gleby.
NI E ZACHODZI ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ CHOROBY Z
CZŁOWIEKA NA CZŁOWIEKA.
Zakażenie następuje na skutek wdychania aerozolu wodnopowietrznego, a nie poprzez spożycie wody.
Występowanie bakterii Legionella
Bakteria ta jest szeroko rozpowszechniona środowisku –np. w
strumieniach, stawach, kurkach ciepłej i zimnej wody, zbiornikach
wodnych, wieżach chłodniczych, urządzeniach klimatyzacyjnych (w
tym również samochodowych), a nawet w ziemi z wyrobisk.
Źródłem zakażenia pałeczkami Legionella w obiektach mogą być
instalacje wody ciepłej, zbiorniki do jej magazynowania, kurki czerpalne,
sitka prysznicowe, urządzenia klimatyzacyjne, nawilżacze, baseny
z hydromasażem i inne urządzenia stosowane w balneoterapii, urządzenia
do wspomagania oddychania, turbiny dentystyczne, dializatory itp.
Kolonizacji wymienionych rezerwuarów przez bakterie Legionella, sprzyjają:
temperatura (25-45°C), korozja, niskie stężenie środka dezynfekcyjnego,
zastoiny wody, oraz czynniki biotyczne (obecność innych mikroorganizmów,
biofilmu)
Czynniki ryzyka wystąpienia legionellozy
POZA
SZPITALNE
ZWIĄZANE Z
PODRÓŻĄ
SZPITALNE
Sposób
transmisji
wdychanie aerozolu
wodno-powietrznego
wdychanie aerozolu
wodno-powietrznego
Źródła legionelli
wieże chłodnicze,
instalacje wody
ciepłej i zimnej,
baseny SPA, baseny
termalne, nawilżacze
powietrz, domowa
instalacja
wodnokanalizacyjna,
wieże chłodnicze,
instalacje wody
ciepłej i zimnej,
baseny SPA, baseny
termalne, nawilżacze
powietrza
Rezerwuary
legionelli
tereny
przemysłowe, centra
handlowe,
restauracje, kluby
(w tym sportowe),
prywatne domy,
tereny rekreacyjne
przeznaczone do
spędzania wolnego
czasu
odległość od źródła
transmisji, źle
zaprojektowane i/lub
utrzymane chłodzące
systemy wody (np.
klimatyzacje), nie
wystarczające
przeszkolenie
pracowników
odpowiedzialnych za
dany obiekt
hotele, statki
wycieczkowe,
obozy, centra
handlowe,
restauracje, kluby
(w tym
sportowe),ośrodki
wypoczynkowe
wdychanie aerozolu
wodnopowietrznego,
zainfekowane rany
wieże chłodnicze,
instalacje wody
ciepłej i zimnej,
baseny SPA, baseny
termalne,
rezerwuary wody,
urządzenia do terapii
oddechowej,
medyczny sprzęt
przeznaczony do
leczenia
szpitale, sprzęt
medyczny
Środowiskowe
czynniki ryzyka
przebywanie w
złożone systemy
miejscach
dystrybuujące wodę,
zaprojektowanych do
długie odcinki rur,
krótkoterminowych i
słaba kontrola nad
sezonowych pobytów, temperaturą wody,
"przerywane"
niskie natężenie
wykorzystanie pokoi i
przepływu wody
wody, "przerywane
zaopatrzenie w wodę,
zmienna regulacja
temperatury wody,
złożone systemy
wodne, brak
wyszkolonego
personelu do
zarządzania
systemami wody
POZA
SZPITALNE
Osobowe
czynniki ryzyka
wiek powyżej 40 lat,
płeć - mężczyźni,
palenie, schorzenia
leżące u podstaw
takich chorób jak
cukrzyca,
chroniczne choroby
serca,
immunosupresja,
przewlekła
niewydolność nerek,
podróżowanie,
nowotwory układu
krwionośnego,
nadmiar żelaza
ZW IĄZANE Z
PODRÓŻĄ
wiek powyżej 40 lat,
płeć - mężczyźni,
palenie,
nadużywanie
alkoholu, zmienny
(nieregularny)tryb
życia, schorzenia
leżące u podstaw
takich chorób jak
cukrzyca,
chroniczne choroby
serca, choroby
immunosupresyjne
SZPITALNE
wiek powyżej 25 lat,
pacjenci po
transplantacji, inne
choroby
immunosupresyjne,
pacjenci po
operacjach
(szczególnie w
obrębie głowy
i szyi), nowotwory
(w szczególności
białaczki i
chłoniaki),
schorzenia leżące u
podstaw takich
chorób jak cukrzyca,
pacjenci leczenia za
pomocą sprzętu do
terapii oddechowej,
chroniczne choroby
serca i płuc, palenie,
nadużywanie
alkoholu
Objawy legionellozy
We wczesnym okresie choroby oznaki legionellozy mogą dawać objawy
grypopodobne takie jak: utrata apetytu, bóle mięśni, bóle głowy, zmęczenie,
z towarzyszącą wysoką temperaturą i dreszczami w ciągu 24 godzin.
Inne objawy takie jak: suchy kaszel, ból brzucha czy okazjonalnie
biegunka mogą być również obecne.
Temperatura często sięga 39°C-41°C. Rentgen klatki piersiowej może
wykazać obecność zapalenia płuc.
Charakterystyka choroby legionistów oraz gorączki Pontiac
Charakterystyka
Okres inkubacji
Czas trwania
Współczynnik
śmiertelność
Wskaźnik
zapadalności
Objawy
Choroba legionistów
Gorączka Pontiac
2-10 dni, rzadko do 20 dni
5 godzin-3 dni (najczęściej
24-48 godzin)
2-5 dni
bez przypadków
śmiertelnych
Tygodnie
Zmienny, w zależności od
wrażliwości, w szpitalach u
pacjentów może sięgać 4080%
0,1-5% populacji 0,414% w szpitalach
Często niespecyficzne
Utrata sił
Wysoka gorączka
Bóle głowy
Suchy kaszel czasami
krwioplucie
Dreszcze
Bóle mięśni
Trudności w oddychaniu,
bóle w klatce
Biegunka (25-50%
przypadków)
Wymioty, nudności (1030% przypadków)
Objawy ze strony układu
nerwowego (50%
przypadków)
Niewydolność nerek
Hiponatremia chorobowy stan
obniżonego poziomu
sodu w surowicy krwi
(zawartość sodu w
surowicy < 133 mmola/l)
Poziom dehydrogenazy
mleczajowej > 700
jednostek/ml
Brak odpowiedzi
organizmu na antybiotyki
do 95%
Objawy grypopodobne
(umiarkowane
do ciężkiej grypy)
Utrata sił, zmęczenie
Wysoka gorączka,
dreszcze
Bóle mięśni
Bóle głowy
Bóle stawów
Biegunka
Wymioty, nudności
(u niewielkiej ilości osób)
Trudności w oddychaniu,
duszności, suchy kaszel
Legionella często powoduje objawy podobne do tych powodowanych
przez inne organizmy, włączając w ] to inne rodzaje bakterii
powodujących zapalenie płuc i grypę.
Od kiedy diagnoza jest uzależniona od hodowli organizmów czy
porównywania wyników badań próbek I pobranych podczas i kilka
tygodni
po chorobie, diagnoza ta
może być potwierdzona po
wyzdrowieniu pacjenta.
Przypadki, szczególnie te związane z grupowymi ogniskami, są
badane celem znalezienia prawdopodobnych, środowiskowych źródeł
bakterii legionella.
Podstawy prawne
Zgodnie z obowiązującymi przepisami tj. ustawą z dnia 5 grudnia
2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych
u ludzi (Dz. U. Nr 234 poz. 1570 z późn. zm.) legionelloza znajduje się w
wykazie chorób zakaźnych obowiązkowo rejestrowanych w Polsce.
Informacje dotyczące liczby zgłoszeń przypadków legionellozy
w Polsce można znaleźć na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia
Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny http://www.pzh.gov.pl/ w
zakładce meldunki epidemiologiczne.
Informacje dla użytkowników wody
1. bakterie legionella były, są i będą w naszym otoczeniu.
2. wniknięcie
bakterii
poprzez wdychanie
a nie
do
organizmu
aerozolu
następuje
wodno-powietrznego,
przez spożycie wody.
3. jeśli w sieci zostanie potwierdzone
wysokie
skażenie bakteriami legionella najważniejsze
jest
zdjęcie sitek pryszniców i zastąpienie szybkiego
prysznica kąpielą.
4. nie można zarazić się legionellozą od innych osób.
5. lekarze mają obowiązek zgłaszania przypadków
Legionellozy do Państwowej Inspekcji Sanitarnej .
6. Służby Sanitarne czuwają nad sytuacją
epidemiologiczną w
stosowne
Polsce
i
przeprowadzają
dochodzenia epidemiologiczne mające na
celu ustalenie źródła ogniska.
Informacje dla administratorów i zarządców obiektów
1. rozwój bakterii następuje w szczególności w zbiornikach
wody, ślepych końcówkach sieci.
2. ważne są przeglądy instalacji oraz utrzymanie odpowiedniej
temperatury wody ciepłej - w tym celu można nawiązać
współpracę z Miejskim Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej
jeśli woda ta dostarczana jest centralnie.
3. rozwój i ilość bakterii w sieci zależy od rodzaju materiału
z jakiego wykonano sieć, temperatury ciepłej wody.
4. należy wprowadzić okresową dezynfekcję termiczną
sieci (powiadamiając
wcześniej
mieszkańców
celem
uniknięcia oparzeń gorącą wodą).
5. należy informować mieszkańców, użytkowników o podejmowanych
działaniach, udzielać im wszelkich niezbędnych informacji aby
uniknąć niepotrzebnej paniki.