Chemiczne i naturalne sposoby zwalczania chorób i szkodników Co niszCzy OgrOdnik doskonały ogród 300 zdjęć Objawów c hOrób i żerOwania szkOdnikó w * POlscy autOrzy Hanna Masternak • Anna Kulikowska co niszczy ogród Hanna Masternak Anna Kulikowska Co niszczy OGRÓd MULTICO Oficyna Wydawnicza Tekst: Hanna Masternak Zdjęcia: Anna Kulikowska Dyrektor wydawniczy: Marek Zakrzewski Projekt graficzny: Monika Żyła Skład i łamanie: Elżbieta Pich Korekta: Irmina Wala-Pęgierska Obróbka kolorystyczna zdjęć: Peter Parker © Copyright by MULTICO Oficyna Wydawnicza Wydanie I Warszawa 2011 ISBN 978-83-7763-175-1 MULTICO Oficyna Wydawnicza sp. z o.o. ul. Kazimierzowska 14, 02-589 Warszawa tel.: 22 564 08 00 faks: 22 564 08 03 e-mail: [email protected] Spis treści Wstęp Choroby i objawy ich występowania 9 10 Występowanie chorób 12 Choroby nieinfekcyjne Wpływ środowiska Niskie temperatury Wiosenne przymrozki Brak wody Nadmiar wody Światło Nieodpowiednie nawożenie 12 12 12 12 12 12 13 13 Objawy chorób nieinfekcyjnych Niekorzystne warunki klimatyczne Zaburzenia w odżywianiu roślin 14 14 16 Choroby infekcyjne Choroby wirusowe Choroby bakteryjne Choroby grzybowe 20 21 21 22 Objawy chorób infekcyjnych Choroby bakteryjne Choroby wirusowe Choroby grzybowe 24 24 27 28 Zamieranie roślin Naloty na liściach Plamistości liści Narośla i zniekształcenia Sadzaki 22 22 22 23 23 Szara pleśń Mączniak prawdziwy Mączniak rzekomy Plamistości liści i owoców Plamistość igieł Rdza Zniekształcenia liści Zamieranie części lub całych roślin Nekrozy – plamy na pędach Zrakowacenia, zamieranie kory Sadzaki 28 32 36 37 45 46 48 49 50 52 53 Szkodniki i objawy ich żerowania 54 Występowanie szkodników Nicienie Ślimaki Roztocza Owady Wciornastki Mączliki Mszyce Czerwce Zmienniki i ozdobniki Chrząszcze Błonkówki Motyle Muchówki Ssaki Objawy żerowania szkodników 56 56 56 57 57 57 58 58 58 59 59 59 60 60 61 62 Dziury wygryzione w liściach Zamieranie pędów i gałązek Tarczki na pędach i liściach Narośla na liściach i pędach Zniekształcenia liści Plamy na liściach Miny w liściach Owady żerujące gromadnie Uszkodzenia korzeni, cebul i pni 62 68 69 70 72 75 80 82 85 Chwasty – rośliny zbędne Chwasty głęboko się korzeniące Chwasty płytko się korzeniące 86 86 88 Trawnik Podstawowe zabiegi pielęgnacyjne Choroby i szkodniki na trawniku 90 90 91 Ochrona roślin 94 Programy ochrony 96 Program ochrony wrzosów i wrzośców 96 Program ochrony trawników 96 Program ochrony azalii i różaneczników97 Program ochrony róż 98 Program ochrony drzew i krzewów liściastych oraz pnączy 100 Program ochrony roślin iglastych 101 Program ochrony bylin, roślin jednorocznych i dwuletnich 102 Program ochrony roślin cebulowych i bulwiastych 103 Naturalne sposoby zwalczania chorób i szkodników 104 Odżywki wzmacniające rośliny i zwalczające choroby oraz szkodniki Wyciągi, wywary, napary, gnojówki i pułapki 105 10 rad, jak stosować środki chemiczne Stężenia preparatów Zużycie cieczy roboczej Polecane środki do ochrony roślin 106 107 107 108 Zapobieganie 104 110 Jak zapobiegać występowaniu chorób i szkodników 112 Kupowanie roślin 112 Przygotowanie gleby przed sadzeniem 113 Sadzenie roślin 114 Nawożenie 115 Niszczenie chwastów i ściółkowanie podłoża 115 Przycinanie roślin Pierwsze cięcie po posadzeniu Przycinanie drzew i krzewów 116 116 116 Ochrona pożytecznych mieszkańców ogrodu 117 |8| |9| WSTĘP O gród – królestwo roślin, bogactwo kształtów, kolorów i zieleni. Pachnący, wypełniony łagodnym szumem drzew, traw i śpiewem ptaków. Każdy z nas chciałby mieć taką oazę tylko dla siebie. Tymczasem często musimy się nią dzielić z nieproszonymi gośćmi, patrzeć, jak jakiś dziwny gatunek owada objada nasze rośliny, a nieznana choroba je oszpeca. Czy mamy się na to godzić? Jeśli chcemy się cieszyć zdrowymi, pięknymi roślinami, musimy się nimi opiekować. Powinniśmy poznać nie tylko ich wymagania dotyczące uprawy, ale i zagrożenia ze strony chorób i szkodników. Tylko wtedy będziemy wiedzieli, jak im pomóc. Ogrodnik jest lekarzem, a rośliny – pacjentami. Gdy są chore, przestają rosnąć, więdną, zmieniają wygląd, na liściach występują plamy lub uszkodzenia spowodowane żerowaniem owadów. Każdy ogrodnik powinien umieć odczytać sygnały o zagrożeniu wysyłane przez roślinę i odpowiednio zareagować. W książce opisano różnego typu uszkodzenia krzewów i drzew ozobnych, bylin, roślin cebulowych, kwiatów jednorocznych oraz trawy wywołane przez najczęściej występujące choroby i szkodniki. Ich rozpoznanie ułatwią tabele objawów, zawierające zdjęcia, niekiedy w powiększeniu. W opisach znajdują się także informacje, kiedy i jakim preparatem należy zwalczać chorobę czy szkodnika. Zwolennicy naturalnych metod ochrony znajdą wskazówki, jak przygotowywać wyciągi i wywary roślinne oraz kiedy je stosować. Lekarz-ogrodnik powinien mieć stały kontakt z pacjentem. Częste oglądanie roślin sprawi, że gdy tylko pojawią się pierwsze objawy, będziemy mogli rozpocząć leczenie. Im wcześniej zaczniemy, tym będzie ono skuteczniejsze. Rośliny w ogrodzie warto oglądać co 7–10 dni, najlepiej przez lupę, ponieważ niektóre szkodniki, np. przędziorki, skoczki czy wciornastki, są widoczne dopiero w powiększeniu. Lepiej zapobiegać niż leczyć. Ta stara maksyma odnosi się również do roślin ogrodowych. Pamiętajmy, że kupując zdrowe rośliny i zapewniając im dobre warunki wzrostu oraz wykonując odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne, znacznie ograniczymy występowanie chorób i szkodników. Profilaktyce poświęcony został osobny rozdział. Zdrowe rośliny rewanżują się obfitszym kwitnieniem i większym bogactwem kolorów. Zapraszają, by w ich sąsiedztwie odreagować trudy dnia codziennego, zregenerować siły i się zrelaksować. Mamy nadzieję, że dzięki tej książce Państwa ogrody pozostaną wolne od chorób i szkodników. Autorki i Wydawca Choroby i objawy ich występowania Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki.