BĘDĘ PRZEDSZKOLAKIEM CZYLI KILKA WSKAZÓWEK DLA

BĘDĘ PRZEDSZKOLAKIEM
CZYLI KILKA WSKAZÓWEK DLA RODZICÓW
Dziecko na progu wieku przedszkolnego
Od trzeciego roku życia dziecka zaczyna się okres zwany przedszkolnym. Dla
większości dorosłych oznacza to, że trzylatek może już pozostać przez dłuższy czas poza
domem i pod opieką osób trzecich. Zapisują więc dziecko do przedszkola w przekonaniu, że
to korzystne dla jego rozwoju.
Rozpoczęcie przez dziecko edukacji przedszkolnej jest momentem przełomowym w
jego życiu społecznym.
Układ nerwowy trzylatka jest nadal bardzo wrażliwy i delikatny. Zachowanie dziecka
cechuje znaczna jeszcze impulsywność, męczliwość i zmienność. Żyjąc w rodzinie, a
następnie w przedszkolu w określonych, stosunkowo stałych warunkach, organizm dziecka
stopniowo przystosowuje się do otaczającego środowiska.
Uczucia dziecka trzyletniego są zróżnicowane. Dziecko nie potrafi ukryć i tłumić
swoich uczuć, odzwierciedlają się one wyraźnie w zachowaniu: w gestach, mimice,
okrzykach, głośnym śmiechu, płaczu. Trzylatek nie jest w swoich uczuciach stały. Jego
emocje szybko powstają i gasną lub przechodzą w inne. Istnieje jeszcze duża zależność
emocjonalna dziecka od osób najbliższych, zwłaszcza od matki.
Trzylatek wykazuje w stosunku do rówieśników mimowolne uspołecznienie. Częściej
bawi się sam lub obok kolegi. Już kilkudniowy pobyt dzieci w prawidłowo prowadzonej
grupie przedszkolnej może prowadzić do wyraźnych zmian w tym zakresie. Często bowiem
dochodzi do spontanicznie zorganizowanej 2 – 3 osobowej grupy zabawowej. W zabawach
grupowych dziecko przyswaja sobie normy i reguły postępowania społecznego.
Rodzina i przedszkole to dwa środowiska, które odgrywają istotną rolę we wczesnej
socjalizacji. Dziecko ze środowiska rodzinnego musi przejść do środowiska społecznego
jakim jest przedszkole.
Przedszkole jest dla większości dzieci trzyletnich pierwszym środowiskiem
instytucjonalnym. Placówka ta pełni ważną rolę w procesie socjalizacji. Dziecko przebywając
przez cały dzień w grupie przedszkolnej poddawane jest nie tylko wpływom grupy
rówieśników, ale też celowym oddziaływaniom wychowawczym ze strony pracowników
przedszkola (nie tylko nauczycieli, ale i personelu pedagogicznego).Według Marii
Przetacznikowej różnorodna aktywność dziecka na terenie przedszkola – zabawy, zajęcia i
ciągły kontakt z innymi rówieśnikami ułatwiają mu przyswojenie podstawowych społecznych
norm postępowania istotnych z punktu widzenia współżycia w grupie społecznej „
Przedszkole stanowi najlepszy teren uspołeczniania i odgrywa istotną rolę w kształtowaniu się
samodzielności, zaufania do własnych sił, umiejętności przystosowania do środowiska i
rozwoju zainteresowań intelektualnych”. Grupa przedszkolna umożliwia dziecku wchodzenie
w interakcje innego rodzaju niż te, które występują w rodzinie, jest źródłem uczuć i emocji
pozytywnych i negatywnych, a także uczy nowych sposobów rozwiązywania konfliktów.
Grupa przedszkolna pozwala więc małemu dziecku zaspokoić naturalne potrzeby społeczne,
ale też poddaje dziecko umiarkowanej dyscyplinie przydatnej w późniejszym życiu.
Między środowiskiem rodzinnym, a przedszkolnym jest wiele różnic wynikających z
charakteru tych środowisk. Dziecko w przedszkolu nie jest już w centrum zainteresowania
najbliższego otoczenia, oczekuje się od niego dostosowania do zwyczajów i norm społecznomoralnych specyficznych dla grupy przedszkolnej. Zmiana warunków życia spowodowana
przejściem dziecka z domu do przedszkola narusza poczucie bezpieczeństwa dziecka, ale
może też być źródłem nowych korzystnych doświadczeń.
Prawidłowy przebieg socjalizacji w wieku przedszkolnym uzależniony jest od
adaptacji dziecka do przedszkola: Adaptacja do przedszkola jest odzwierciedleniem zdolności
przystosowawczych do środowiska pozarodzinnego i stanowi centralne doświadczenie
dziecka w tym okresie rozwoju. Przebieg procesu adaptacji odgrywa istotną rolę w rozwoju
dziecka: wpływa na jego postępy w przedszkolu.”
Pierwszą osobą dorosłą, która nawiązuje z dzieckiem kontakt w przedszkolu jest
nauczycielka, równocześnie zapewniająca opiekę kilkunastu innym dzieciom. Jest to dla
dziecka sytuacja nowa. Nie zajmuje już ono tak częstej pozycji równoległej, ani centralnej,
jaką zwykle miało dotychczas w rodzinie. Należy w tym miejscu podkreślić, iż dziecko w tym
wieku potrzebuje jeszcze bardzo bliskiego fizycznego kontaktu z matką lub inną osobą, która
zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa, pozostaje z nim w kontakcie emocjonalnym, reaguje
na szereg jego potrzeb życiowych itp.
Dziecko 3-letnie przez pierwsze dni pobytu w przedszkolu jest zdezorientowane. Nie
wie, z kim ma nawiązać bliższy kontakt emocjonalny i kto będzie zaspokajał jego potrzeby.
Nauczycielka nie jest w stanie od razu nawiązać dłuższych kontaktów z każdym dzieckiem.
Na ogół najwięcej zajmują ją te, które rozpaczają po rozstaniu z rodzicami. Niepokój czy
nawet lęk przed nieznanym odczuwa nie tylko dziecko, ale także dorosły.
Drugi aspekt tego zagadnienia wiąże się z zaspokajaniem potrzeb dnia codziennego,
czyli odżywianiem, odpoczynkiem poobiednim, załatwieniem potrzeb fizjologicznych.
Czynności te wywołują u dzieci najwięcej reakcji negatywnych i różnych form protestu. W
związku z tym bardzo ważny jest zakres i poziom posiadanych umiejętności
samoobsługowych dzieci, który z pewnością ma wpływ na ich poczucie bezpieczeństwa w
nowym otoczeniu. Poziom tych umiejętności postrzegany jest jako element dojrzałości
przedszkolnej. Dzieci mniej samodzielne mogą czuć się bezradne, opuszczone, niezaradne, a
to ma też wpływ na ich samopoczucie i stosunek do nowego środowiska. Nauczycielka
zdobywa informacje o tych umiejętnościach dziecka dopiero w trakcie jego pobytu w grupie
przedszkolnej na ogół wówczas, kiedy ono nie radzi sobie z tymi czynnościami.
Dziecko wchodząc w nowe środowisko – środowisko przedszkolne- wchodzi również
w nową przestrzeń. Przestrzeń w jakiej dziecko ma poruszać się samodzielnie, nastręcza
wielu trudności. Jest ona z reguły dużo większa i inna od domowej. Obowiązują nowe zasady
korzystania, np. z łazienki, szatni itp. Często obserwuje się u dzieci poczucie zagubienia, a
pojęcie „moje przedszkole” utożsamiają tylko ze swoją salą zabaw.
Trudności w przystosowaniu się dzieci do nowych warunków mogą wiązać się też z
brakiem orientacji w zakresie organizacji i rytmu dnia w oddziale przedszkolnym. Zdobywać
ją będą dopiero w toku własnych doświadczeń. Dziecko w pierwszych dniach pobytu w
przedszkolu ma bardzo skąpy zasób wiedzy o czynnościach, które będzie wykonywało i w
jakiej kolejności, jak długo one trwają.
Trzecim aspektem działań, których oczekuje od dziecka nowe środowisko, jest
uczenie się roli przedszkolaka. Charakter sprawowania opieki nad dziećmi w przedszkolach
wymaga od nich pewnego podporządkowania się narzuconej im organizacji życia i
przestrzegania pewnych reguł postępowania grupowego. Dziecko musi nauczyć się
przestrzegania kolejności, przebywania w większym hałasie.
Przekraczanie progu przedszkola przez dziecko 3-letnie to moment rozpoczęcia życia
w dwóch środowiskach rodzinnym i instytucjonalnym. Są dzieci, które niechętnie idą do
przedszkola i takie, które oczekują tego momentu z niecierpliwością. Jest to w pewnym
stopniu uzależnione od wieku, w którym dziecko przekracza próg przedszkolny. Zdarza się,
że starsze dziecko idąc po raz pierwszy do przedszkola napotyka większe trudności niż 3 –
latek. Również reakcje dzieci w momencie pierwszego rozstania z rodzicami bywają
różnorodne. Są dzieci, które stawiają opór i są smutne, lecz gdy zobaczą salę, rówieśników
zapominają o troskach. Inne natomiast, które chętnie idą do przedszkola w ostatniej chwili
zmieniają zdanie i najchętniej by uciekły do mamy. U każdego dziecka tempo procesu
adaptacji może być różne.
Przygotowanie dziecka do rozstania z rodzicami to zadanie bardzo ważne i
jednocześnie trudne. Wymaga wielu przemyślanych poczynań personelu przedszkola
oraz dużego zaangażowania rodziców.
KILKA PROPOZYCJI, KTÓRE UŁATWIĄ DZIECKU START W PRZEDSZKOLU

W początkowym okresie dobrze jest odbierać dziecko wcześniej, ponieważ trzylatek
ma inne poczucie czasu i okres przebywania poza domem wydaje mu się bardzo długi;

Nie składajmy dziecku obietnic, których nie możemy wypełnić, np. nie mówmy, że
przyjdziemy po nie wcześniej, kiedy to jest niemożliwe;

Wdrażajmy do przestrzegania umów i zasad;

Przyzwyczajajmy do samoobsługi. Pozwólmy, aby dziecko samo mogło umyć ręce,
ubrać się czy samodzielnie zjeść posiłek;

Odzwyczajajmy od smoczków, nocniczków, pampersów;

Przygotujmy dla dziecka wygodne i praktyczne ubranko do samodzielnego ubierania,
takie w którym ono samo czuje się dobrze;

Pozwólmy dziecku uczestniczyć w przygotowaniach do przedszkola (wspólne
zakupy);

Pozwólmy dziecku zabrać ze sobą do przedszkola np. przytulankę, kocyk, poduszkę,
itp.;

Organizujmy dziecku kontakty z rówieśnikami;

Nie straszmy dziecka przedszkolem;
Bibliografia
1.
Kienig A., Przystosowanie dzieci trzyletnich do przedszkola, w: Guz S. (red.),
Edukacja przedszkolna na przełomie tysiącleci. WSP TWP, Warszawa 2001.
2.
Lubowiecka J., Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola. WSiP,
Warszawa 2000.
3.
Natowska H., Różnice indywidualne czy zaburzenia w rozwoju dziecka
przedszkolnego. WSiP, Warszawa 1986.
4. Rzadkiewicz M., Mamo, tato! idę do przedszkola. WSiP, Warszawa 2006.