Strategia rozwoju Gminy Czerwin na lata 2010-2017
advertisement
Załącznik do uchwały Nr XXXVIII/9/2010 Rady Gminy Czerwin z dnia 26.04.2010 roku RADA GMINY W CZERWINIE WÓJT GMINY CZERWIN __________________________________________________________ Strategia Rozwoju Gminy Czerwin na lata 2010-2017 CZERWIN, kwiecień 2010 Wprowadzenie Strategia rozwoju gminy jest kluczowym elementem planowania rozwoju lokalnego. Strategia to podstawowy dokument planistyczny określający kierunki, cele i priorytety rozwoju społeczno –gospodarczego Gminy. Strategia gminy, będąc zgodną z dokumentami strategicznymi na poziomie powiatu, województwa, kraju oraz Unii Europejskiej, ma odpowiadać na potrzeby lokalnych społeczności. Celem opracowania Strategii Rozwoju jest zbudowanie ramowego schematu działań, na którym mogą opierać się lokalne władze, organizując swoje przyszłe działania, a także pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego oraz przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia gospodarczego i społecznego w zagrożonych obszarach gminy przez szybszy wzrost ekonomiczny i wzrost zatrudnienia. Podstawą Strategii Rozwoju Gminy powinno być założenie maksymalnego wykorzystania szeroko rozumianych wewnętrznych zasobów oraz potencjału miejscowych podmiotów. Dokument ten powinien być oparty o dokładną inwentaryzację istniejących zasobów Gminy i walorów jej lokalizacji. Strategia definiuje kierunek procesu przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych na terenie Gminy przyczyniający się do poprawy jakości życia mieszkańców, stanu środowiska naturalnego i kulturowego, przywrócenia ładu przestrzennego oraz do ożywienia gospodarczego (stworzenie mechanizmu zachęt do rozwoju rolnictwa, przedsiębiorczości, i inwestowania na terenie Gminy), a także odbudowy więzi społecznych. Zatem celem budowy Strategii jest wzrost gospodarczy i społeczny Gminy. Może być on osiągnięty przez rozwijanie nowych form działalności gospodarczej, zwiększenie potencjału turystycznego i kulturalnego, rozwój infrastruktury technicznej i społecznej, z uwzględnieniem zagadnień ochrony stanu środowiska naturalnego i zrównoważonego rozwoju gospodarczospołecznego. Strategia Rozwoju Gminy jest tworzona po to, by ukierunkować opisane wyżej przemiany. Świadoma i planowa realizacja zadań opisanych w Strategii, zaowocuje bardziej efektywnym wykorzystaniem istniejących możliwości. Poszczególne działania maksymalnie wykorzystują efekt synergii i kierunkują korzystne zmiany w rejonie objętym Strategią. Strategia rozwoju gminy nie jest dokumentem zamkniętym. W zależności od zaistniałych okoliczności możliwa jest weryfikacja powziętych założeń, w szczególności zaś konkretyzacja wstępnych celów rozwoju, dostosowanie ich do realnych możliwości jak również wprowadzenie zmian na podstawie głębokich analiz. O wszystkich zmianach w proponowanej Strategii Rozwoju Gminy Czerwin (nowe zadania, modyfikacja obszarów problemowych) będzie decydował Wójt oraz Rada Gminy Czerwin. Z uwagi na dość długi okres obowiązywania strategii, przyjęto, że musi to być dokument uniwersalny koncentrujący się na rozwiązaniu najważniejszych problemów rozwojowych gminy i jej mieszkańców. 2 Spis treści: I. Ogólna charakterystyka gminy Czerwin......................................................................5 1. Położenie gminy Czerwin...........................................................................................5 2. Zagospodarowanie przestrzenne...............................................................................6 3.Środowisko przyrodnicze.............................................................................................6 3.1. Położenie geograficzne i ukształtowanie terenu......................................................6 3.2. Budowa geologiczna i zasoby surowcowe .............................................................6 3.3. Zasoby wodne.........................................................................................................7 3.4. Warunki glebowe.....................................................................................................8 3.5. Zasoby leśne............................................................................................................8 4. Warunki demograficzne..............................................................................................8 5. Infrastruktura techniczna...........................................................................................11 5.1 Gospodarka wodna. ...............................................................................................11 5.2 Gospodarka ściekowa.............................................................................................12 5.3 Gospodarka odpadami............................................................................................12 5.4 Sieć energetyczna i telefoniczna.............................................................................12 5.5 Zaopatrzenie w gaz..................................................................................................13 5.6 Zaopatrzenie w ciepło. .............................................................................................13 5.7 Transport..................................................................................................................13 5.7.1 Drogi i szlaki komunikacyjne.................................................................................13 5.7.2 Drogi gminne........................................................................................................13 5.7.3 Transport publiczny..............................................................................................13 6. Działalność gospodarcza.................................................................................14 7. Rolnictwo...................................................................................................................15 8. Strefa społeczna .......................................................................................................16 8.1 Oświata....................................................................................................................16 8.2 Kultura i sport...........................................................................................................17 8.3 Dziedzictwo kulturowe.............................................................................................17 8.4 Opieka medyczna....................................................................................................18 8.5 Pomoc społeczna....................................................................................................18 3 8.6 Bezpieczeństwo publiczne......................................................................................18 9. Bezrobocie................................................................................................................20 II. Ogólna charakterystyka źródeł finansowania oraz struktury wydatków gminy Czerwin...............................................................................21 III. Identyfikacja głównych problemów w gminie Czerwin............................................23 1. Główne problemy zidentyfikowane w obszarze: Rozwój rolnictwa...........................23 2. Główne problemy zidentyfikowane w obszarze Rozwój przedsiębiorczości........... 23 3. Problemy zidentyfikowane w obszarze: Wszechstronny rozwój mieszkańców.......24 4. Problemy zidentyfikowane w obszarze: Rozwój infrastruktury społecznej...............26 5. Główne problemy zidentyfikowane w obszarze infrastruktury technicznej i środowiska naturalnego....................................................................................................................27 IV. Zamierzenia strategiczne.........................................................................................30 1 Analiza SWOT............................................................................................................30 2. Cele rozwoju gminy Czerwin.....................................................................................35 2.1 Zasady formułowania celów rozwoju.......................................................................35 3. Misja Gminy...............................................................................................................36 4. Cele strategiczne.......................................................................................................37 4.1 Obszar I: ROZWÓJ ROLNICTWA...........................................................................37 4.2 Obszar II: ROZWOJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI.......................................................39 4.3. Obszar III : WSZECHSTRONNY ROZWÓJ MIESZKAŃCÓW...............................42 4.4 Obszar IV : ROZWÓJ INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ....................................44 4.5. Obszar V : INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I OCHRONA ŚRODOWISKA ...47 V. Lista planowanych działań strategicznych na obszarze Gminy Czerwin w latach 2010-2017.....................................................................................................................52 VI. Plan finansowy realizacji zadań priorytetowych na lata 2010-2017 dla gminy Czerwin..............................................................................................................58 VII. System wdrażania Strategi Gminy Czerwin...........................................................62 4 I. Ogólna charakterystyka gminy Czerwin. 1. Położenie gminy Czerwin. Administracyjnie gmina Czerwin położona jest na terenie województwa mazowieckiego i stanowi jedną z 11 gmin należących do powiatu ostrołęckiego. Gmina Czerwin graniczy z gminami: Goworowo, Troszyn, Rzekuń (powiat ostrołęcki), Stary Lubotyń, Ostrów Mazowiecka, Wąsewo (powiat ostrowski) oraz Śniadowo (powiat łomżyński). Całkowita powierzchnia gminy Czerwin wynosi 17.113 ha. Schemat nr 1. Lokalizacja gminy Czerwin 5 Na terenie gminy znajduje się 46 miejscowości: Andrzejki – Tyszki, Bobin, Borek, Buczyn, Choromany – Witnice, Chruśnice, Czerwin, Damiany, Dąbek, Dobki Nowe, Dobki Stare, Dzwonek, Filochy, Gocły, Gostery, Grodzisk Duży, Grodzisk Wieś, Gucin, Gumki, Janki Młode, Jarnuty, Księżopole, Laski Szlacheckie, Laski Włościańskie, Łady – Mans, Malinowo Nowe, Malinowo Stare, Piotrowo, Piski, Pomian, Seroczyn, Skarżyn, Sokołowo, Stylągi, Suchcice, Tomasze, Tyszki – Ciągaczki, Tyszki – Nadbory, Wiśniewo, Wiśniówek, Wojsze, Wólka Czerwińska, Wólka Seroczyńska, Załuski, Zaorze, Żochy, wchodzących wskład 44 sołectw. Gmina Czerwin położona jest na trasie Ostrołęka – Ostrów Mazowiecka. Ośrodek gminny położony jest w połowie drogi między oboma miastami. Zachodnią część gminy przecina linia kolejowa Ostrołęka – Ostrów Mazowiecka – Lublin. 2. Zagospodarowanie przestrzenne. Teren gminy wyróżnia się zwartymi wsiami, w układzie jednej lub paru ulic. Dominuje tu zabudowa zagrodowa i mieszkaniowa jednorodzinna. Nielicznie występuje zabudowa letniskowa. W miejscowości Czerwin występuje również zabudowa wielorodzinna, w postaci bloków mieszkalnych. Wieś gminna Czerwin z istniejącymi obiektami administracji i usług publicznych (urząd gminy, ośrodek zdrowia, posterunek policji, kościół, cmentarz) stanowi punkt centralny. Gmina posiada obowiązujące, przyjęte Uchwałą Nr XXXIV\31\2005 Rady Gminy Czerwin z dnia 23 grudnia 2005 roku studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy. Aktualnie gmina zamierza przystąpić do sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla miejscowości Czerwin. 3.Środowisko przyrodnicze. 3.1. Położenie geograficzne i ukształtowanie terenu. Gmina Czerwin według podziału fizyczno – geograficznego położona jest się w pasie Nizin Środkowopolskich (318), w makroregionie: Nizina Północnomazowiecka (318.6), w mezoregionie: Międzyrzecze Łomżyńskie (318.67). Rzeźba terenu gminy ukształtowana została w wyniku działania lodowca, wód polodowcowych oraz rzecznych. Główną formę dolinną stanowi tu rzeka Orz. Wysoczyznę charakteryzują rozległe obszary silnie zrównane erozyjnie, na ogół płaskie, pokryte płatami osadów sandrowych. 3.2. Budowa geologiczna i zasoby surowcowe . 6 Wysoczyzna morenowa, na której położona jest gmina zbudowana jest z osadów plejstoceńskich należących do stadiału północno mazowieckiego zlodowacenia środkowopolskiego. Ze stadiałem północnomazowieckim związane jest występowanie piasków i żwirów wodnolądowych oraz glin zwałowych. W tych otworach u schyłku plejstocenu zostały wycięte doliny rzek, które w holocenie zostały wypełnione przez mułki, piaski i żwiry rzeczne, z których zbudowane są trasy zalewowe. Osady te wyścielają dna wszystkich form dolinowych zarówno czynnych jak i wyłączonych z sieci odpływu. W zagłębieniach bezodpływowych występują namuły. Wśród holoceńskich osadów dolinowych występują także nieliczne torfy (obecnie zdegradowane poprzez odwodnienie). Występują także utwory eoliczne, które są po ustąpieniu ostatniego na tym obszarze lądolodu. Ze względu na uwarunkowania wynikające z budowy geologicznej na terenie gminy występują znaczne surowce mineralne. Poszukiwawcze prace geologiczne na terenie gminy Czerwin wykazały występowanie kruszywa naturalnego grubego. Surowiec jest eksploatowany do głębokości ok. 35 m. Na terenie gminy Czerwin funkcjonują cztery zakłady górnicze o powierzchni terenów górniczych przekraczającej 90 ha. Na terenie gminy zlokalizowane są największe złoża piasku i żwiru – Rostki Borowe. 3.3. Zasoby wodne. Teren gminy Czerwin leży w zlewni rzeki Orz (na terenie gminy płynie na długości 20280 m), stanowiącej główny zasób wód powierzchniowych gminy. Uzupełnienie sieci wód powierzchniowych stanowią: Struga Daniszewo (długość 820 m), kanał Przyjmy Zalesie (długość 6680 m) oraz nienazwane rowy melioracyjne odwadniające teren ze spływem w kierunku rzeki Orz. Rzeka Orz przecina tereny gminy ze wschodu na zachód. Rzeka ma charakter rzek nizinnych: małe spadki poprzeczne i podłużne. Ze względu na niewielkie spadki terenu, proces odwadniania gminy jest utrudniony, najwyższe stany wód w rzekach występują wczesną wiosną w okresach roztopów wiosennych, a najniższe w okresie letnim. Na rzece Orz w km 30+820 znajduje się zbiornik retencyjny o powierzchni 8,2 ha, w tym 7,5 ha lustra wody. Długość zbiornika wynosi 57 m, a szerokość od 85 do 175 m. Głębokość zbiornika wynosi od 1,2 m do 1,4 m. W zbiorniku mieści się 100 tyś m3 wody. Teren gminy Czerwin zaliczyć należy do terenów zagrożonych deficytem wód powierzchniowych. Wody gruntowe na terenie gminy występują na różnych głębokościach w zależności od wyniesienia terenu nad poziom morza, oscylujących od 1 m do poniżej 4 m p.p.t. Wody gruntowe w dolinach rzeki występują na ogół płycej niż 1 m p.p.t., a miejscami bezpośrednio na powierzchni terenu, tworząc podmokłości. Na terenie gminy Czerwin nie posiadają lokalizacji Główne Zbiorniki Wód Podziemnych wymagające wysokiej ochrony. Zasobność wód podziemnych na terenie gminy nie była określana. Pierwsza warstwa wodonośna o swobodnym zwierciadle występuje na głębokości 2 m, zalega w utworach piaszczystych i stanowi źródło poboru dla studni kopany przy indywidualnych gospodarstwach domowych. Druga warstwa wodonośna występuje na głębokości 18 m. Posiada ona nie ciągłą warstwę izolacyjną od powierzchni terenu. 7 Udokumentowane zasoby eksploatacyjne wód podziemnych na terenie gminy Czerwin określono na poziomie 183 m3/ h. 3.4. Warunki glebowe. Na terenie gminy Czerwin gleby wykształciły się z wodnolodowcowych i wydmowych piasków, w mniejszym stopniu z glin zwałowych oraz utworów rzecznych i bagiennych. W obrębie gminy występują gleby bielicowe, brunatne i czarne ziemie, a w dolinach i zagłębieniach terenu gleby torfowe i mady. Na obszarze gminy występują generalnie gleby o wysokiej przydatności rolniczej. Charakterystyka gleb w gminie kształtuje się następująco: 1) grunty orne: - klasa II – 4 ha - klasa IIIa – 454 ha - klasa IIIb – 1033 ha - klasa IVa – 1181 ha - klasa V – 3018 ha - klasa VI – 2641 ha 2) użytki zielone: - klasa II – 1 ha - klasa III – 132 ha - klasa IV – 1996 ha - klasa V – 1262 ha - klasa VI – 233 ha 3.5. Zasoby leśne. Według danych Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czerwin, opracowanego w grudniu 2005 r. tereny leśne zajmują 15,6% powierzchni gminy. Największe kompleksy leśne znajdują się w środkowej i zachodniej części gminy. Dominują Lasy Państwowe tworzące większe kompleksy leśne, natomiast lasy prywatne występują na ogół w rozproszeniu. Na terenie Lasów Państwowych dominują gospodarcze i ochronne funkcje lasu, w najbliższej przyszłości przewiduje się wzrost turystyczno–rekreacyjnej funkcji lasów, charakteryzujących się wysokimi walorami przyrodniczymi. 4. Warunki demograficzne. Liczba mieszkańców gminy jest jednym z czynników rozwoju i potencjalnych możliwości gospodarczych. W gminie Czerwin liczba ludności w ostatnich latach kształtowała się w następujący sposób: 8 tabela. Liczba ludności w gminie Czerwin w latach 2002-2007 Ludność Mężczyźni 2707 2683 2665 2626 2604 2595 Rok Ogółem 5390 5373 5342 5276 5235 5206 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Kobiety 2683 2690 2677 2650 2631 2611 Źródło: Urząd Statystyczny w Warszawie Gminę Czerwin charakteryzuje stała liczba zaludnienia. Według danych uzyskanych na koniec 2007 r. liczba ludności w gminie Czerwin wynosiła 5206 osób. Na przestrzeni ostatnich sześciu lat na terenie gminy odnotowano tylko niewielkie wahania liczby ludności – niestety spadkowe. Wielkość gęstości zaludnienia, wynosząca 31 osób/km2 (co stawia gminę na prawie ostatnim miejscu w powiecie, jeśli chodzi o Gminy wiejskie) Zaludnienie Gminy Czerwin na tle powiatu przedstawia poniższa tabela: Wyszczególnienie Liczba ludności Ogółem W tym W tym Mężczyźni Kobiety Powierzchnia Gęstość [km2] zaludnienia [os/km2] Myszyniec 7170 3701 3469 217 45 Baranowo 6724 3379 3345 198 34 Czarnia 2575 1311 1264 93 28 Czerwin 5235 2604 2631 170 31 Goworowo 8719 4472 4247 219 40 11039 5638 5401 258 43 8373 4292 4081 196 43 Kadzidło Lelis 9 Łyse 7944 4037 3907 247 32 Olszewo-Borki 9586 4870 4716 197 49 4611 4555 136 67 2473 2436 156 31 Rzekuń 9166 Troszyn 4873 Źródło: Urząd Statystyczny w Warszawie Obecne tendencje rozwojowe omawianego obszaru wskazują, że struktura ludnościowa będzie się zmieniać.. Kryzys w sektorze rolnym, ktory powodował – szczególnie w latach 90-tych – masowy odpływ ludności do miast, nie zaważył w decydujący sposob na strukturze społecznej gminy Czerwin. Liczba ludności wyjeżdżającej z gminy w poszukiwaniu nowych źródeł dochodu może wzrastać w najbliższych latach, co niestety nie jest równoważone ilością osób napływających do gminy. Tabela: Migracje wewnętrzne ludności w gminie Czerwin w latach 2004-2007. Rok Napływ Odpływ Saldo migracji 2004 52 65 -2.41 2005 15 71 -10.47 2006 60 81 -3.97 2007 45 77 -6.09 Źródło: Urząd Statystyczny w Warzszawie Tempo i przebieg zmian uzależnione będą, z jednej strony od rozwoju gospodarczego w skali regionalnej (powiat, województwo) oraz ogólnokrajowej, z drugiej od działań samej gminy i prowadzonej przez nią polityki dotyczącej kreowania nowych terenow aktywności gospodarczej, wykorzystania istniejących zasobów – szczególnie walorów rekreacyjnych, co w efekcie spowoduje zwiększenie ilości miejsc pracy na terenie samej gminy. Czynnikami, które są bardzo istotne z punktu widzenia demografii, kształtując liczbę ludności, są: przyrost naturalny i migracje. Ruch migracyjny ludności na terenie Gminy Czerwin na przestrzeni ostatnich kilku lat wykazuje tendencję wzrostową. Saldo migracji charakteryzował się dużym nieuporządkowaniem . Więcej osób ubywa z Gminy niż przybywa co w dużej mierze 10 uwarunkowane jest m. in. wynikiem braku wystarczającej ilości miejsc pracy i przenoszeniem się młodych osób do miasta w poszukiwaniu wyższego standardu życia. Na liczbę mieszkańców gminy wpływa przede wszystkim przyrost naturalny (różnica pomiędzy liczbą urodzeń a zgonów, często przeliczana na 1000 mieszkańców. Zmniejszenie przyrostu naturalnego na obszarach wiejskich spowodowane było spadkiem liczby urodzeń. Przyczyniły się do tego pogarszające się warunki materialne ludności wiejskiej. W gminie Czerwin przyrost naturalny w 2007 r. był ujemny wynosił - 0,57 % i był wyższy niż w latach ubiegłych (w roku 2003 wskaźnik ten kształtował się na poziomie -2,95%). Tabela. Ruch naturalny ludności w gminie Czerwin w latach 2002-2007. Rok Urodzenia 2002 2003 2004 2005 2006 2007 64 57 52 46 59 63 Zgony w liczbach naturalnych 71 73 61 73 79 66 Przyrost naturalny w% -7 -1.28 -16 -2.95 -9 -1.67 -27 -5.05 -20 -3.78 -3 -0.57 Źródło: Urząd Statystyczny w Warszawie Wysoki udział ludności w wieku przedprodukcyjnym (21.5%) i produkcyjnym (58.7%) w populacji ogółem świadczy o dużym potencjale rozwojowym Gminy. Z drugiej jednak strony oznacza wzrost zasobów pracy, co przy braku rozwoju Gminy rzutować może na wysoki poziom bezrobocia. Ludność w wieku poprodukcyjnym stanowi (19.8%) ogółu populacji mieszkańców. Jeżeli osoby będące obecnie w wieku produkcyjnym nie będą zakładały działalności gospodarczej, rozwijały się i udostępniały nowych miejsc pracy dla osób będących obecnie w wieku przedprodukcyjnym, to za kilka lat proporcje na rynku pracy przesuną się jeszcze bardziej na niekorzyść. Młodzi odejdą „za pracą” do miast, a w gminie pozostaną coraz starsi mieszkańcy. W dalszej perspektywie spowoduje to, stałe zmniejszanie się liczby urodzeń i pogłębianie procesu starzenia społeczeństwa. 5. Infrastruktura techniczna. 5.1 Gospodarka wodna. Na obszarze gminy Czerwin sieć wodociągowa obejmuje swym zasięgiem wszystkie miejscowości. Wodociąg zasilany jest z ujęć wód podziemnych zlokalizowanych w 11 miejscowościach Czerwin i Piski. Długość sieci wodociągowej wynosiła w 2009r 139.8 km i obsługuje 1140 przyłączy. Zużycie wody na mieszkańca wynosi średnio 3m3/miesiąc. 5.2 Gospodarka ściekowa. System kanalizacyjny istnieje tylko w miejscowości Czerwin. Odprowadzanie ścieków odbywa się poprzez system kanalizacji sanitarnej do mechaniczno–biologicznej oczyszczalni ścieków o przepustowości 227m3/dobę znajdującej się w miejscowości Czerwin. Oczyszczone ścieki są odprowadzane do rzeki Orz. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi 1.6 km. Do sieci kanalizacyjnej podłączonych jest 108 przyłączy. 5.3 Gospodarka odpadami. Na terenie Gminy Czerwin podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest ich składowanie na składowisku odpadów. Gmina Czerwin nie posiada własnego składowiska odpadów komunalnych. Zbierane na jej obszarze odpady komunalne deponowane są na składowiskach odpadów: w Ostrołęce i Starym Lubiejewie. Na składowiskach prowadzony jest monitoring zgodnie z przepisami o ochronie środowiska. Zbiórkę odpadów komunalnych na terenie Gm. Czerwin prowadzą wyspecjalizowane jednostki: - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o w Ostrowi Mazowieckiej, - „FUKS Asp” Sp. z o.o. w Ostrołęce, - MPK Sp. z o.o. w Ostrołęce. Z aktualnych obserwacji stanu środowiska w Gminie Czerwin wynika, że pomimo znacznego postępu stanu sanitarnego, na jej terenie powstają punktowe „dzikie wysypiska” śmieci. Dbałość o stan sanitarny wsi oraz stan środowiska przyrodniczego wymaga ich likwidacji. Odpady spalane są również w paleniskach domowych. 5.4 Sieć energetyczna i telefoniczna. Gmina Czerwin jest w 100% zelektryfikowana. Dystrybucją energii elektrycznej zajmuje się PGE Zakład Energetyczny Warszawa - Teren S.A. Jednostką organizacyjną skupiającą w swoich strukturach działalność związaną z zakupem i sprzedażą energii elektrycznej oraz obsługą klientów jest PGE Zakład Energetyczny Warszawa - Teren S.A oddział w Ostrołęce. W gminie występuje duża ilość stacji transformatorowych. Jest to związane z występowaniem na wsiach budownictwa rozproszonego. 12 Na terenie gminy działalność telekomunikacyjną prowadzi:Telekomunikacja Polska S.A. Są też zlokalizowane dwie stacje telefonii komórkowej. Z dostępu do internetu korzysta ok 35% mieszkańców. 5.5 Zaopatrzenie w gaz. Na terenie gminy Czerwin objęte siecią gazową są miejscowości Czerwin i Dzwonek. 5.6 Zaopatrzenie w ciepło. Mieszkańcy Gminy Czerwin zaopatrują się w ciepło poprzez indywidualne systemy grzewcze, takie jak: kotłownie domowe, piece akumulacyjne i węglowe, gazowe, a także kotłownie przy obiektach infrastruktury społecznej. 5.7 Transport. 5.7.1 Drogi i szlaki komunikacyjne. Sieć drogową na terenie gminy Czerwin tworzą ogólnodostępne drogi publiczne, w skład których wchodzą drogi wojewódzkie,powiatowe i gminne (krajowe nie występują). Zarządcami dróg, do właściwości, których należą sprawy z zakresu planowania budowy, modernizacji, utrzymania i ochrony dróg, są następujące organy administracji rządowej i samorządowej: dróg wojewódzkich – zarząd województwa, -droga wojewódzka nr 627 łącząca Ostrołękę z Sokołowem Podlaskim przebiega przez centrum miejscowości Czerwin, -droga wojewódzka nr 677 Łomżę z Ostrowią Mazowiecką zahacza teren gminy od strony wschodniej w miejscowości Wólka Seroczyńska dróg powiatowych – zarząd powiatu, - droga nr 2563W - droga nr 2564W - droga nr 2565W - droga nr 4401W Czerwin – Piski (8 977 m) Laski – Seroczyn – Wólka Seroczyńska (8 770m) Czerwin – Borek – Suchcice (7 751m) Długosiodło – Skarżyn – Damiany – Czerwin (6 981m) dróg gminnych – gmina. 5.7.2 Drogi gminne. Do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym nie zaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych. 13 Na terenie Gminy Czerwin istnieje 115 km dróg gminnych i lokalnych wiejskich o nawierzchni ulepszonej. Istnieje pięć obiekty mostowe. Na ogólny stan 115 km dróg gminnych 79.63 km stanowią drogi utwardzone. Pozostałą część 38.37 km zalicza się drogi o nawierzchni gruntowej i drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych. Stan techniczny dróg jest w zależności od odcinka: średni lub zły, ponieważ drogi są z koleinowane, zdeformowane w profilu podłużnym i poprzecznym, lokalnie występują liczne spękania podłużne i poprzeczne nawierzchni oraz występują przełomy i dziury. Wiele dróg na terenie Gminy nie odpowiadają normatywom technicznym, nie spełniają wymagań konstrukcji i nawierzchni pod ruch ciężki. Zdaniem zarządców dróg największym problemem jest brak odpowiedniej nośności i nieodpowiednie parametry dróg. Konieczne są więc prace inwestycyjne związane z remontem, przebudową, czy modernizacją nawierzchni dróg. Drogi na terenie gminy Czerwin wymagają remontów w zakresie wymiany i uzupełnienia nawierzchni, poszerzeniu pasa jezdni, budowie chodników na terenach zabudowanych. 5.7.3 Transport publiczny. Podstawowymi środkami transportu publicznego w powiązaniach zewnętrznych i wewnętrznych Gminy są: autobusy PKS będące własnością Przedsiębiorstwa PKS w Ostrołęce. 6. Działalność gospodarcza. Na terenie gminy Czerwin zarejestrowanych jest 205 przedsiębiorców. W ostatnich trzech latach nowych wpisów do ewidencji działalności gospodarczej odnotowano 69 , wykreśleń 4 i zawieszeń 5. W gminie handel praktycznie w całości znajduje się w rękach sektora prywatnego. Mała przedsiębiorczość, do której można zaliczyć prowadzenie sklepów spożywczych, przemysłowych oraz drobnych usług rozwija się w większości sołectw w gminie. Słabe strony handlu to niska konkurencyjność małych firm oraz ograniczony popyt. Gmina nie posiada potencjału przemysłowego. Na terenie gminy do większych podmiotów gospodarczych możemy zaliczyć: Boni Croissant - piekarnia, Eco Instruments Sp z o.o. - producent okien, Agro Krusz Sp z o.o. - kopalnia kruszywa, Mega Trans kopalnia - kruszywa, DSM Transport - usługi transportowe, Agro Bud - materiały budowlane, Jerzy Napiórkowski - usługi remontowo-budowlane, Bank Spółdzielczy, Grana Toil - stacja benzynowa 14 Pozostałe firmy to niewielkie przedsiębiorstwa zlokalizowane w samym Czerwinie i rozproszone po terenie gminy . Ludność gminy Czerwin jest zatrudniona również w usługach nieprodukcyjnych czyli w różnego typu administracji, szkolnictwie itp. 7. Rolnictwo. Gmina Czerwin jest terenem typowo rolniczym, w której brak jest dużych zakładów przemysłowych oraz większych obiektów handlowych. Rolnictwo jest więc podstawowym źródłem utrzymania większości mieszkańców gminy. Użytki rolne w całości są zagospodarowane przez indywidualne, rodzinne gospodarstwa rolne. Powierzchnia użytków rolnych na terenie Gminy Czerwin w 2009r. wynosiła 13262 ha użytków rolnych, z czego 9640 ha stanowią grunty orne. Struktura użytkowania ziemi w Gminie Czerwin w przedstawia się następująco (stan na 2009r.): Powierzchnia Wyszczególnienie ha % Powierzchnia ogólna 11715 X użytki rolnych ogółem (w tym): 13264 100 Grunty orne 9640 72.6 Sady 15 0.1 Łąki 2500 18.8 Pastwiska 1124 8.5 Źródło: ODR filia w Czerwinie. W gminie Czerwin w ostatnim dwudziestoleciu zachodziły zmiany zarówno w strukturze władania gruntami jak i w strukturze agrarnej gospodarstw indywidualnych. Wynikały one z transformacji ustroju politycznego i gospodarczego oraz możliwości adaptacyjnych społeczności lokalnych. Grupy obszarowe użytków rolnych Liczba gospodarstw Powierzchnia w ha 1 - 5 ha 292 584 5.1 – 10.0 458 2748 10.1 – 15.0 351 3861 15 15.1 – 30.0 264 4692 30.1 – 50.0 24 832 50.1 - 100 4 277 100.1 i więcej 2 285 ogółem 1395 13279 Źródło: ODR filia w Czerwinie. Gmina Czerwin należy do gmin wysoko rozwiniętych w produkcji mleka, wynika to w szczególności ze specyfikacji gruntów – gleby są ogólnie dobre. Około 50% gruntów zajmują użytki zielone, które są uprawiane w większości na gruntach ornych. 8. Strefa społeczna 8.1 Oświata. Gmina Czerwin posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą sieć placówek oświaty i wychowania. Potencjał edukacyjny Gminy tworzony jest przez 7 szkół podstawowych zlokalizowanych w miejscowościach: Czerwin, Piski, Malinowo, Gocły, Piotrowo, Laski, Dzwonek w których w r. szk. 2009-2010 naukę pobiera 373 dzieci, oraz 1 gimnazjum zlokalizowane w miejscowości Czerwin, w którym w r. szk. 2009-2010 pobiera naukę 192 uczniów. W gminie działa jedno przedszkole, z którego w roku szk. 2009-2010 korzysta łącznie 104 dzieci. Na terenie gminy istnieje 9 gminnych placówek oświatowych, w których zatrudnione jest 78 osoby. - Publiczne Przedszkole w Czerwinie - Publiczna Szkoła Podstawowa w Czerwinie - Publiczna Szkoła Podstawowa w Malinowie (filia SP w Czerwinie) - Publiczna Szkoła Podstawowa w Laskach (filia SP w Czerwinie) - Publiczna Szkoła Podstawowa w Dzwonku (filia SP w Czerwinie) - Publiczna Szkoła Podstawowa w Piskach - Publiczna Szkoła Podstawowa w Piotrowie (filia SP w Piskach) 16 - Publiczna Szkoła Podstawowa w Gocły - Publiczne Gimnazjum w Czerwinie Liczba dzieci pobierających naukę w roku szkolnym 2009 - 2010 wynosi: - dzieci przedszkolne 104 (w tym korzystających z dowozu – 44) - uczniów w szkołach podstawowych – 373 (w tym korzystające z dowozu – 252) - uczniów w szkole gimnazjalnej – 192 (w tym korzystające z dowozu – 152) Istotnym problemem szkół jest brak środków finansowych na prowadzenie zajęć pozalekcyjnych, gdyż na ten cel gmina nie otrzymuje środków z budżetu państwa. Aby uzyskać środki na realizację ww. zadań gmina Czerwin będzie przygotowywać projekty, które w formie wniosków będą składane w ramach konkursów unijnych, zwłaszcza do programu operacyjnego Kapitał Ludzki. Ważną rolę oświatowa pełni również Biblioteka Gminna – oraz jej dwie filie: wPiskach i Suchcicach. 8.2 Kultura i sport. W gminie nie funkcjonuje dom kultury. Działalność kulturalną przejęła Gminna Biblioteka Publiczna w Czerwinie oraz filie w Piskach i Suchcicach. Gminna Biblioteka publiczna istnieje od 1949 roku. W 2009 roku księgozbiory biblioteki osiągnęły liczbę około 32 tysięcy woluminów. Corocznie księgozbiór jest uzupełniany. Na terenie biblioteki w Czerwinie można skorzystać z czterech komputerów, które posiadają dostęp do internetu. Na terenie gminy organizowane są cyklicznie imprezy kulturalne, a wśród nich: - Jarmarki czerwińskie i dni kukurydzy - Konkursy czytelnicze - Spotkania z pisarzami - Urodziny biblioteki (Maj) - Konkursy o tematyce alkoholowej W gminie działają dwa uczniowskie kluby sportowe: UKS „LUKS” Czerwin i UKS „GRYF” Czerwin. 8.3 Dziedzictwo kulturowe. Na terenie Gminy Czerwin zachowały się zabytki takie jak: barokowy kościół pw. Świętej Trójcy z 1777r. w Czerwinie neogotycka kaplica grobowa Andlauerów z 1890r. w Czerwinie, bramy cmentarne z 1854 i 1890r. 17 dwór z XVIII/XIX w. w Czerwinie średniowieczne grodzisko w Grodzisku i pozostałości parku po dworskiego z XIXw. starożytny kurhan z I w. p.n.e. w Wojszach barokowy kościół z 1791r. w Piskach ruiny murowanego wiatraka holenderskiego z 1933r. w Gosterach 8.4 Opieka medyczna. Na terenie gminy w miejscowości Czerwin funkcjonują dwa ośrodki podstawowej opieki zdrowotnej i jedna filia w miejscowości Piski. Oraz trzy poradnie stomatologiczne i jeden punkt apteczny w Czerwinie. Ze specjalistycznej opieki medycznej mieszkańcy korzystają poza terenem gminy – np. w Ostrołęce lub Ostrowi Mazowieckiej. Dodatkowo w miejscowości Czerwin stacjonuje karetka pogotowia. 8.5 Pomoc społeczna. W chwili obecnej wiele osób i rodzin mieszkających na terenie Gminy znajduje się w trudnej sytuacji życiowej. Osoby te, wykorzystując własne środki oraz możliwości nie są w stanie tych trudności pokonać. Dlatego też pomoc społeczna jest organizowana przez administrację rządową, samorządową, która współpracuje z Kościołem, fundacjami, osobami fizycznymi i prawnymi. Najczęstszym powodem korzystania z rożnych form pomocy społecznej w gminie jest bezrobocie. Inne przyczyny korzystania z pomocy społecznej to bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, długotrwała choroba i niepełnosprawność, potrzeba ochrony macierzyństwa. Zadania z zakresu pomocy społecznej realizowane są przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Czerwinie, który jest jednostką budżetową Gminy Czerwin. W gminie Czerwin z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej pod koniec 2009 r. skorzystały 75 rodzin, w sumie 371 osób. Pomoc udzielana jest w formie zasiłków stałych, z zasiłków okresowych, jak również w formie pracy socjalnej. Z pomocy korzystają również dzieci w formie bezpłatnych obiadów w szkole. 8.6 Bezpieczeństwo publiczne. Gmina Czerwin jest objęta systemem zapewnienia bezpieczeństwa przez Komendę Miejską Policji w Ostrołęce. Na terenie Gminy Czerwin zlokalizowany jest Posterunek Policji, w 18 którym zatrudnionych jest pięciu pełnoetatowych pracowników . Posterunek dysponuje 2 radiowozami marki Suzuki Grand Vitara oraz Opel Astra II. Posterunek mieści się w budynku Gminy Czerwin. W roku 2009 na terenie gminy odnotowano 248 interwencji. Zgodnie z informacją uzyskaną z Sekcji Ruchu Drogowego KMP w Ostrołęce na terenie Gminy w roku 2009 wydarzyło się 3 wypadki drogowe i 37 kolizji. W celach prewencyjnych, w ramach wdrażania programu „Razem bezpieczniej”, pracownicy Posterunku Policji organizują spotkania z dziećmi i młodzieżą w szkołach i przedszkolu. Teren gminy objęty jest działaniem Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Ostrołęce. Zajmuje się ona sprawami bezpieczeństwa przeciwpożarowego, ratownictwa ogólnego i jest wspomagana przez Ochotnicze Straże Pożarne z terenu gminy. Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) mają swoje siedziby w: - Czerwine (liczba członków -16) - należy do Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego - Suchcice (liczba członków -16) - należy do Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego - Nadbory (liczba członków -8) - Choromanay (liczba członków -8) - Żochy (liczba członków -18) - Malinowo (liczba członków -8) - Damiany (liczba członków -8) - Dzwonek (liczba członków -8) - Tomasze (liczba członków -8) - Jarnuty (liczba członków -8) - Piski (liczba członków -8) - Laski (liczba członków -8) - Gocły (liczba członków -8) W stowarzyszeniach OSP w Czerwinie i Suchcicach i Malinowie istnieje Drużyna Młodzieżowa. Są też Drużyny Kobiece w Czerwinie i Dzwonku. Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska naturalnego przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem. Na terenie gminy jednostki OSP, posiadają strażnice wraz z garażami (oprócz Nadbory, Piski, Laski, Gocły), w których przechowywane są samochody pożarnicze i sprzęt przeciwpożarowy. 19 9. Bezrobocie. Przemiany zachodzące w systemie gospodarczym kraju spowodowały powstanie zjawiska bezrobocia. Zjawisko to dotknęło również gminę Czerwin i jest jednym z istotnych problemów gminy. Wg stanu na koniec 2002 r. W Powiatowym Urzędzie Pracy w Ostrołęce zarejestrowanych było 377 bezrobotnych z terenu gminy. W kolejnych latach następował wzrost tego zjawiska, ale już od 2004 roku stopniowy, powolny spadek liczby osób pozostających bez pracy. Dane te obrazuje tabela poniżej. Tabela: Poziom bezrobocia w Gminie Czerwin w latach 2002-2007. Liczba osób bezrobotnych Lata 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Źródło: PUP w Ostrołęce Liczba zarejestrowanych bezrobotnych 377 390 367 358 312 258 W tym z prawem do zasiłku dla bezrobotnych 60 50 41 44 45 44 Stopa bezrobocia w % 6.9 7.2 6.9 6.8 5.9 4.9 Na koniec 2007 r. liczba bezrobotnych w gminie spadła i wynosiła wg danych z Powiatowego urzędu Pracy w Ostrołęce 258 osób, a stopa bezrobocia spadła do około 4.9%. Przyczyną bezrobocia stała się recesja ekonomiczna, sytuacja na rynku rolnym, wprowadzanie nowych technologii ograniczających potrzebę użycia czynnika ludzkiego, niedostosowanie kwalifikacji osób poszukujących pracy do tych technologii. Obecnie jednak zmienia się to drastycznie – w dużych ośrodkach miejskich w Polsce przybywa nowych miejsc pracy dla osób słabiej wyedukowanych. Do tego nałożyło się zjawisko wyjazdu Polaków za pracą do innych krajów Unii Europejskiej. Kwestią niemierzalną pozostaje bezrobocie ukryte występujące powszechnie w Polsce, a szczególnie na terenach wiejskich i słabo zurbanizowanych. Z całą pewnością powiększa ono faktyczną liczbę osób pozostających bez stałego źródła utrzymania. W celu zmniejszenia bezrobocia gmina współpracuje z Powiatowym Urzędem Pracy w Ostrołęce. Jednak środki posiadane przez Urząd Gminy i pozyskane z PUP pozwalają tylko na doraźne zatrudnienie w ramach stażu, robót publicznych i interwencyjnych zaledwie kilku osób. 20 II. Ogólna charakterystyka źródeł finansowania oraz struktury wydatków gminy Czerwin. W zakresie prawidłowego funkcjonowania gminy oraz jej sukcesywnego rozwoju, fundamentalne znaczenie mają finanse. Racjonalnie prowadzona polityka finansowa może zwiększyć wydajność poszczególnych źródeł finansowania i przyczynić się do racjonalizacji ponoszonych wydatków, a w konsekwencji poprawić jakość i charakter świadczonych usług publicznych. Istnieje wiele płaszczyzn realizacji polityki finansowej przez samorząd terytorialny, jednak do najważniejszych można zaliczyć prognozowanie i planowanie finansowe, kształtowanie wpływów z tytułu podatków i opłat oraz działania na rzecz graniczenia ryzyka finansowego. Właściwe realizowanie polityki finansowej samorządu terytorialnego przejawia się w celowym i konsekwentnym oddziaływaniu władz samorządowych oraz ich organów na przebieg procesów związanych z lokalnymi i regionalnymi zasobami finansowymi. Procesy zarządzania są ściśle powiązane z otoczeniem, w którym zachodzą. Sytuacja finansów samorządów w dużej mierze jest pochodną rozwiązań systemowych. Najważniejszą kwestią z punktu widzenia polityki finansowej jest wielkość dochodów, którymi dysponuje samorząd, a na podstawie których ustalana jest struktura wydatków. Dochodami budżetu gminy są dochody własne, udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, subwencje, dotacje celowe z budżetu państwa na zadania administracji rządowej zlecone gminie oraz inne zadania zlecone ustawami. Transfery z budżetu państwa w postaci subwencji i rożnego rodzaju dotacji. Wyszczególnienie 2006r % 2007r % 2008r % 2009r % Dochody ogółem 10 977 738 100 10 831 010 100 12 218 296 100 13 494 284 100 4 525 711 41.4 4 327 346 40 4 610 023 37.8 5 306 721 39.2 820 519 7.6 994 226 7.7 917 679 6.8 w zł Dochody własne Udział w podatkach 597 688 5.4 stanowiących dochod budżetu państwa Subwencje 3 685 707 33.5 3 801 382 35 4 366 397 35.7 5 114 259 37.9 Dotacje celowe 2 168 632 19.7 1 881 762 17.4 2 297 919 18.8 2 155 625 16 Źródło: Dane Urzędu Gminy w Czerwinie 21 W strukturze dochodów budżetowych, dochody własne gminy w zależności od roku kształtowały się w granicach od 4 327 tys zł do blisko 5 306 tys zł. i stanowiły około 40% budżetu gminy. Dokonując dalszej analizy dochodów widzimy, że wpływy do budżetu gminy z tytułu dotacji celowych i subwencji wykazywały tendencję wzrostową. Tym samym zwiększa się ilość wolnych środków, jakie samorząd może przeznaczyć na rozwój społeczno-gospodarczy gminy. Jednym z wyznaczników świadczących o tempie rozwoju gminy są realizowane na jej terenie inwestycje. Udział wydatków inwestycyjnych w budżecie gminy Czerwin w ostatnich latach prezentuje tabela poniżej. Tabela: Udział wydatków inwestycyjnych w budżecie gminy Czerwin w latach 2006-2009 Wyszczególnienie 2006r % 2007r % 2008r % 2009 % Wydatki ogółem 11 405 100 12 132 100 13 522 100 12 790 100 Wydatki bieżące 8 737 76.6 8 975 73.8 9 535 70.5 10 367 81.1 Wydatki 2 668 23.4 3 156 26.2 3 986 29.5 2 423 18.9 w tys. zł majątkowe Źródło: Dane Urzędu Gminy w Czerwinie Zaobserwować tu można wielkość wydatków inwestycyjnych i bieżących. Większość z nich to wydatki bieżące. Wynika to z charakteru zadań, które wykonuje gmina (koszty zatrudnienia pracowników, nauczycieli, utrzymanie szkół, opał, zakupy bieżące). W ostatnich latach poczynione zostały następujące inwestycje w zakresie poprawy infrastruktury technicznej i społecznej, m.in.: - przebudowa dróg gminnych - budowa sieci wodociągowej z przyłączami - rozbudowę szkół podstawowych w Czerwinie i Piskach - zakup średniego samochodu ratowniczo-gaśniczego dla OSP 22 III. Identyfikacja głównych problemów w gminie Czerwin. 1. Główne problemy zidentyfikowane w obszarze: Rozwój rolnictwa. Gmina Czerwin to obszar typowo rolniczy. Posiada gleby o zróżnicowanej wartości rolniczej, największy udział gleb w Gminie stanowią gleby V klasy bonitacyjnej, co w znacznej mierze zawęża możliwości produkcji rolniczej do roślin o mniejszych wymaganiach. Duży indywidualizm gospodarstw rolnych skutkuje niechęcią do łączenia się w grupy. Na terenie Gminy brak grup producenckich, czy stowarzyszeń, co uniemożliwia skuteczne negocjacje cenowe zarówno z dostawcami jak i odbiorcami . Zmieniające się na rynkach trendy w uprawie i hodowli, rosnące wymagania konsumentów oraz silna konkurencja stanowią motywację do podnoszenia własnych kwalifikacji. Stąd Władze Gminy muszą kłaść nacisk na poprawę systemów kształcenia ustawicznego, zwiększenie dostępu do ciekawej oferty kursów i szkoleń ułatwienie dostępu do usług doradczych i informacyjnych a zwłaszcza o możliwościach pozyskiwania dofinansowań. Dlatego zadaniem Gminy jest podejmowanie działań skierowanych na poprawę przepływu informacji w zakresie wykorzystania dotacji unijnych. Wpłynie to niewątpliwie na większy stopień zainwestowania w gospodarstwach. Na terenie Gminy brakuje gospodarstw ekologicznych. Kreowanie mody na zdrowy tryb życia i zdrowe odżywianie w połączeniu z wysokimi walorami środowiskowo-przyrodniczymi sprzyja tej gałęzi rozwoju rolnictwa. Naturalne metody upraw i hodowli stosowane w produkcji „zdrowej żywności” przyczyniają się dodatkowo do ochrony środowiska naturalnego. 2. Główne problemy zidentyfikowane w obszarze Rozwój przedsiębiorczości. Na terenie Gminy Czerwin brakuje większych zakładów przetwórczych, czy produkcyjnych zapewniających miejsca pracy miejscowej ludności. Przedsiębiorczość w dużej mierze skupia się na prowadzeniu małych zakładów handlowych i usługowych oraz niewielkich firm przetwórczych. Zdecydowane większość przedsiębiorstw w Gminie należy do sektora prywatnego. Najwięcej przedsiębiorstw działa w sektorze „handel i usługi” Firmy, zwłaszcza mikroprzedsiębiorstwa, charakteryzują się małą stabilnością i odpornością na mechanizmy rynkowe, małym stopniem rozwoju inwestycyjnego. Podobnie jak gospodarstwa rolne o małym areale, nastawione są na bieżące utrzymanie właścicieli. Trudno więc wydobyć środki na zwiększenie innowacyjności, większe inwestycje prowadzące do zwiększenia konkurencyjności, czy promocję. 23 Stagnacja w sferze przedsiębiorczości przenosi się bezpośrednio na stagnację w procesach inwestycyjnych w Gminie. Brakuje wytyczonych terenów przeznaczonych pod szeroko rozumianą przedsiębiorczość. Powinny być one wydzielone i uzbrojone w podstawową infrastrukturę techniczną. Jest to jeden z podstawowych atutów przyciągających inwestorów. Na terenie Gminy brakuje także informacji dla przedsiębiorców w zakresie podstawowej ich działalności, dla rozpoczynających działalność gospodarczą oraz dla chcących się rozwijać poprzez poszukiwanie dodatkowych źródeł finansowania inwestycji. Potrzebny jest punkt informacyjno-doradczy oraz organizowanie szkoleń dla przedsiębiorców, dzięki czemu zdobędą niezbędną wiedzę będą mogli podnosić konkurencyjność własnego biznesu. Problemem na terenie Gminy jest bezrobocie utrzymujące się na średnim poziomie. Problem ten w większym stopniu uderza w kobiety niż mężczyzn. Ponad połowa bezrobotnych to kobiety. Dodatkowo zjawisko to jest potęgowane ukrytym bezrobociem agrarnym. Bezrobocie to zjawisko skomplikowane, wielowymiarowy problem społeczny. Często dotyka całe rodziny, jest czynnikiem potęgującym ubóstwo i przyczyniającym się do rozwoju patologii społecznych. Efektem bezrobocia są także masowe wyjazdy ludzi młodych za granicę lub do miast w poszukiwaniu pracy. Odpływ młodej kadry skutkuje starzeniem się społeczeństwa Gminy. Ważne są zatem działania podejmowane zarówno w obszarze tworzenia miejsc pracy, poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy, jak i tworzenia warunków dla rozwoju umiejętności (programy nauczania dostosowane do potrzeb rynku, szkolenia kursy). Władze lokalne powinny brać aktywny udział w tworzeniu warunków sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości – wzrostu inwestycji na terenie Gminy, zróżnicowania gospodarki lokalnej, wzrostu liczby podmiotów gospodarczych, wzrostu zatrudnienia i w rezultacie wzrostu zamożności i stopy życia mieszkańców. 3. Problemy zidentyfikowane w obszarze: Wszechstronny rozwój mieszkańców. Czynnikiem, który bez wątpienia wywiera wpływ na rozwój danego obszaru stanowi potencjał ludzki. Aktywne społeczeństwo, wyposażone w niezbędną wiedzę i umiejętności adekwatne do rynku pracy chętnie podejmuje działania na rzecz rozwoju społecznego, gospodarczego i kulturalnego. Kształtowanie postaw otwartości, przedsiębiorczości, aktywności i tożsamości społecznej odbywa się już w momencie wczesnych lat edukacji. Stąd duża odpowiedzialność spoczywa na organach oświatowych w Gminie. Muszą one zapewnić możliwie wysoki poziom kształcenia na wszystkich poziomach edukacji, przygotowując dzieci i młodzież do konkurowania na trudnym rynku pracy oraz do podjęcia obowiązków dorosłego obywatela. Każda osoba powinna mieć możliwość podejmowania kształcenia w dowolnym momencie swojego życia. Wzrost wykształcenia, zdobywanie nowych umiejętności, czy wręcz 24 przekwalifikowanie podnoszą konkurencyjność na rynku pracy. Z kolei dostęp do kultury i możliwość czynnego uczestnictwa w życiu kulturalnym wpływa na budowanie osobowości, wrażliwości, kreatywności twórczej oraz wpływa na umocnienie poczucia tożsamości lokalnej, poszanowania tradycji, miejscowego folkloru i historii. Wpływa także na wewnętrzną integrację miejscowej ludności. Problemy związane ze szkolnictwem: Sieć szkół podstawowych i gimnazjum na terenie Gminy Czerwin zapewniają potrzeby edukacyjne młodych mieszkańców Gminy. Problemy pojawiają się w sferze bazy technicznej i wyposażenia. Wiele budynków wymaga modernizacji, czy rozbudowy. Tereny przyszkolne wymagają zagospodarowania (parkingi, ławki, place zabaw) i ogrodzenia terenu. Nie wszystkie szkoły posiadają boiska i sale gimnastyczne, konieczna jest więc ich dobudowa. Szkoły niestety nie prowadzą zajęć pozalekcyjnych, które powinny być dopasowane do potrzeb uczniów. Również program nauczania wymaga dopasowania do zaistniałych warunków społecznych i gospodarczych. W młodzieży trzeba rozwijać postawy przedsiębiorczości i społecznej aktywności. Szkoły wymagają ciągłego doposażenia w zakresie pomocy dydaktycznych i sprzętu. Władze Gminy stoją obecnie przed poważnymi trudnościami, których głównym źródłem jest niż demograficzny i wzrost kosztów utrzymania szkół i placówek oświatowych. Sieć szkół staje się coraz bardziej kosztowna, a tym samym trudna do utrzymania w tym kształcie w najbliższej przyszłości. Problemy związane ze sferą kulturalną: Mieszkańcy Gminy odczuwają spore braki w dostępie do usług kulturalnych. W gminie działalność kulturalną przejęła Gminna Biblioteka Publiczna w Czerwinie, która pełni rolę animatora życia kulturalnego. Ważne jest także dostosowanie oferty kulturalnej do potrzeb starszych i młodszych mieszkańców Gminy. Kalendarz imprez powinien spełniać oczekiwania wszystkich mieszkańców oraz stwarzać możliwość aktywnego uczestnictwa w pielęgnowaniu tradycji kulturalnych, lokalnych obrzędów itp. Duże braki można zaobserwować w bazie infrastruktury kultury. W gminie nie istnieje nic w rodzaju Domu Kultury ani świetlic środowiskowych. Konieczne jest więc wybudowanie bądź zaadoptowanie już istniejącego budynku na potrzeby kulturalne, z którego wszyscy mieszkańcy mogliby w pełni korzystać. Również Biblioteka wymaga przeniesienia do większych pomieszczeń, ponieważ brakuje czytelni i miejsc na nowe pozycje. 25 4. Problemy zidentyfikowane w obszarze: Rozwój infrastruktury społecznej. Infrastruktura społeczna na obszarach wiejskich, w tym również na obszarze Gminy Czerwin, wykazuje cechy niedoinwestowania i niedostosowania do istniejących potrzeb. Niedostateczny rozwój dotyczy szczególnie placówek służby zdrowia, instytucji pomocy społecznej, placówek kulturalnych, sportowo-rekreacyjnych, administracyjnych. Wszystkie wyżej wymienione instytucje nieodzownie wpływają na jakość życia mieszkańców, zaspokojenie potrzeb społecznych oraz bezpieczeństwa społecznego. Problemy związane z opieką społeczną: Jednym z największych problemów społecznych w Gminie Czerwin jest ubóstwo, często będące wynikiem bezrobocia. Zjawisko to coraz częściej wiąże się z „dziedziczeniem” ubóstwa przez kolejne pokolenia. Problem ten jest tym bardziej skomplikowany, że dotyka całe rodziny. W wyniku ubóstwa nasilają się takie problemy jak: konflikty w rodzinie, przemoc, rozpad małżeństw, alkoholizm. Pomoc społeczna powinna obejmować wszystkich potrzebujących. Na terenie Gm. Czerwin brakuje jednostek świadczących usługi społeczne dla określonych grup mieszkańców np. osób starszych, niepełnosprawnych, ciężko chorych, dzieci. Ważne jest odpowiednia zdolność Władz Gminy, ale także mieszkańców do reagowania na problemy społeczne i niwelowanie czynników przyczyniających się do pogłębiania różnic prowadzących do ubóstwa, bezrobocia, wykluczenia społecznego i patologii. Konieczna jest także poprawa bazy lokalowej OPS w Czerwinie. Problemy związane z opieką medyczną: Podstawowa opieka zdrowotna na terenie Gminy jest stosunkowo dobrze rozwinięta. W Gminie funkcjonują dwa wiejskie ośrodki zdrowia (na terenie Czerwina) i jedna filia w Piskach co wskazuje, że nie wszystkie miejscowości, są wyposażone w przychodnie. Mieszkańcy zamieszkujący przygraniczne tereny gminy mają trudności z korzystaniem z podstawowej opieki medycznej. Jeszcze większym problem stanowi specjalistyczna opieka medyczna, diagnostyczna, rehabilitacyjna i szpitalna, z której mieszkańcy Gminy zmuszeni są korzystać w pobliskiej Ostrowi Mazowieckiej lub nieco dalej oddalonej Ostrołęki. Jest to szczególnie uciążliwe, zwłaszcza dla starszych mieszkańców, którzy częściej korzystają z usług specjalistów, równocześnie mając większe problemy z dojazdem do miast. Istnieje potrzeba rozwoju usług medycznych na terenie Gminy oraz wkładu w rozwój bazy lokalowej. Budynki wymagają doinwestowania w zakresie zakupu sprzętu, wyposażenia. Ważne są także działania prowadzenia profilaktyki prozdrowotnej w Gminie poprzez 26 organizowanie bezpłatnych, czy dofinansowanie badań diagnostycznych i profilaktycznych, spotkanie ze specjalistami w szkołach. Problemy związane z infrastrukturą sportową: Na terenie Gminy doinwestowania wymaga przyszkolna infrastruktura,: boiska, bieżnie, sale gimnastyczne. W zakresie kultury fizycznej dzieci i młodzież mogą korzystać z boisk sportowych i przyszkolnych sal gimnastycznych. Brakuje też obiektów, które mogłyby rozszerzyć i uatrakcyjnić ofertę sportową Gminy, takich jak np. wielofunkcyjne boiska sportowe, basen, korty tenisowe dostępne dla wszystkich mieszkańców. Wkładu wymaga także przygotowanie oferty sportowej dla mieszkańców gminy, organizowanie ciekawych imprez sportowo-rekreacyjnych o zasięgu gminnym i międzygminnym. Problemy związane z administracją publiczną: Urzędy administracji publicznej maja służyć każdemu obywatelowi w zakresie jego potrzeb. W budynku Urzędu Gminy sukcesywnie są remontowane pomieszczenia i wymieniane jest stare umeblowanie. Jeszcze ważniejsze jest by kadra urzędnicza była kompetentna i przygotowana do świadczenia usług na wysokim poziomie dlatego pracownicy Urzędu Gminy powinni ciągle podnosić swoje kwalifikacje. Problemy związane z bezpieczeństwem: Mieszkańcy Gminy czują się na jej terenie bezpiecznie, jednak w związku z szerzeniem się zjawisk patologii, ważne jest poznanie rodzajów zagrożeń i umiejętność walki z nimi. Dlatego należy podejmować działania prewencyjne i edukacyjne na rzecz wzmocnienia współpracy między społecznością i Policją. Nadal występują braki w stanie technicznym bazy lokalowej oraz w wyposażeniu w sprzęt ratowniczy i gaśniczy jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej. 5. Główne problemy zidentyfikowane w obszarze infrastruktury technicznej i środowiska naturalnego Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna wsi jest jedną z głównych i najpoważniejszych barier rozwojowych. Braki te w widoczny sposób rzutują na rozwój gospodarczy regionu, atrakcyjność inwestycyjną obszaru oraz stan środowiska naturalnego, zostawiając obszary wiejskie daleko w tyle za miejskimi. Wpływają również na pogorszenie warunków życia 27 mieszkańców. Stąd konieczny jest rozwój sieci drogowej, wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowniczej, elektryfikacyjnej, telekomunikacyjnej. Poniżej opisano podstawowe problemy związane z infrastrukturą i ochroną środowiska naturalnego. Problemy związane z infrastrukturą drogową: Gmina Czerwin posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą sieć dróg – przez teren Gminy przebiegają drogi powiatowe i gminne. Nadal istnieje jednak wiele problemów związanych ze stanem technicznym układu komunikacyjnego. Stan dróg w zależności od odcinków jest zły lub bardzo zły. Wiele z nich jest zniszczonych, jezdnie posiadają liczne wyboje, koleiny, deformacje. Konieczne jest wybudowanie nowych odcinków dróg, które polepszą komunikację gminną. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt bezpieczeństwa drogowego: brak oświetlenia ulicznego oraz wystarczającej ilości chodników i poboczy zabezpieczających poruszanie się pieszych. Dobrze utrzymana sieć drogowa odgrywa dużą rolę w rozwoju gospodarczym Gminy. Brak odpowiedniej siec drogowej terenów inwestycyjnych w infrastrukturę techniczną przekładać się może proporcjonalnie na zainteresowanie inwestorów terenami Gminy. Ogranicza rozwój przedsiębiorczości i produkcji, tworzenie nowych miejsc pracy zarówno przez rodzimych przedsiębiorców, jak i inwestorów spoza Gminy. Problemy związane z infrastrukturą wod-kan: Problemem, który trapi władze Gminy Czerwin od wielu lat jest dokończenie kanalizowania miejscowości Czerwin jak i budowa przydomowych oczyszczalni ścieków dla miejscowości dalej oddalonych. Jednak ze względu na wysokie koszty inwestycji oraz skomplikowane procedury administracyjno-prawne proces ten bardzo rozciąga się w czasie. Konieczna jest również modernizacja oczyszczalni ścieków w Czerwinie Problemem związanym z brakiem kanalizacji na terenie gminy jest degradacja środowiska i zagrożenie zdrowia mieszkańców związane z gromadzeniem ścieków w wybieralnych zbiornikach, często nieszczelnych. Zanieczyszczenia przedostają się do wód gruntowych i powierzchniowych, co powoduje pogorszenie warunków sanitarnych obszaru. Wyposażenie Gminy w niezbędną infrastrukturę wodociągową i kanalizacyjna powoduje wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej terenu. Również rozwój rolnictwa wymaga powstania infrastruktury trwałej, która umożliwi działalność gminnych podmiotów gospodarczych w zakresie przechowywania, przetwarzania wyprodukowanych w gminie artykułów rolnych. Na terenie Gminy w czasie wzmożonych opadów i roztopów pojawiają się zagrożenia powodziami. Rozwiązaniem tych kwestii może być uregulowanie potoków przepływających przez teren Gminy. 28 Problemy związane z siecią telekomunikacyjną: Na terenie Gminy sieć telekomunikacyjna rozwinięta jest dobrze. Teren Gminy objęty jest także zasięgiem telefonii komórkowej. Dostęp do internetu w dużej mierze zapewniony jest dzięki Telekomunikacji Polskiej S.A. za pomocą usługi Neostrada. Stosunkowo niewiele gospodarstw posiada domowy dostęp do internetu a jest to przecież bogate źródło informacji i promocji, stąd koniecznością wydaje się podjęcie działań zmierzających do rozbudowy systemu telekomunikacji oraz budowa sieci internetowej w Gminie i zapewnienie dostępu do Internetu wszystkim wyrażającym taką potrzebę mieszkańcom. Ogromne zapotrzebowanie na tego typu usługi istnieje wśród młodzieży. Rozwój sieci i usług internetowych jest także bodźcem dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego, opartego na wiedzy, rozwoju przedsiębiorczości i nowych technologii. Utworzenie kawiarenek internetowych to działania wychodzące na przeciw potrzebom młodego pokolenia, które musi umieć korzystać z nowoczesnych narzędzi informatycznych w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, by uniknąć wykluczenia cyfrowego. Problemy związane z gospodarką energetyczną: W Gminie Czerwin brakuje wykorzystania odnawialnych źródeł energii: kolektory słoneczne, pompy ciepła, energia wiatrowa, wodna, źródła geotermalne, stąd konieczność wprowadzenia tych ekologicznych rozwiązań w systemach ogrzewania budynków prywatnych i publicznych. Wiele spośród gminnych budynków użyteczności publicznej wymaga termomodernizacji. Wpłynie to na zmniejszenie kosztów ogrzewania oraz ochronę środowiska przyrodniczego dzięki zmniejszeniu niskiej emisji. 29 IV. Zamierzenia strategiczne. 1 Analiza SWOT. Rozwój rolnictwa Słabe strony Mocne strony Tradycje rolnicze wśród mieszkańców Dobrej jakości gleby Czyste i nieskażone środowisko dające możliwość produkcji zdrowej żywności Istniejąca baza „silnych” gospodarstw rolnych Zagrożenia Szanse Możliwość korzystania z dopłat unijnych Tworzenie grup producenckich Brak grup producenckich Brak gospodarstw ekologicznych Intensywna produkcja rolna Niewielkie dotacje dla rolnictwa Duża biurokracja przy składaniu wniosków Mała opłacalność produkcji rolnej Brak długofalowej polityki rolnej w Gminie 30 Rozwój przedsiębiorczości Słabe strony Mocne strony Otwarcie władz Gminy na rozwój przedsiębiorczości Możliwość wykorzystania lokalnego kapitału ludzkiego w rozwoju przedsiębiorczości Szanse Wytyczenie nowych terenów pod zakłady produkcyjne oraz działalność gospodarczą Stworzenie systemu ulg i zachęt dla przedsiębiorców Chęć podnoszenia kwalifikacji zawodowych Umożliwienie zmiany kwalifiakcji zawodowych zwłaszcza dla osób odchodzących z rolnictwa Możliwość korzystania ze środków unijnych Przyszła budowa międzynarodowej drogi VIA BALTICA w bezpośrednim sąsiedztwie Gminy Brak odpowiednio rozwiniętej infrastruktury technicznej Brak wytyczonych terenów pod działalność gospodarczą i produkcyjną Brak inwestorów na terenie gminy Słaby dostęp do źródła informacji i doradztwa oraz źródeł finanasowania na terenach wiejskich Brak zakładów przetwórczych i przemysłowych Zagrożenia Odpływ przedsiębiorczych i wykształconych ludzi z terenu Gminy Niewielkie perspektywy zatrudnienia Brak inwestorów zewnętrznych 31 Wszestronny rozwój mieszkańców Słabe strony Mocne strony Bardzo dobre nastawienie ze strony władz samorządowych na rozwój szkolnictwa Wysoki poziom wykształcenia kadry pedagogicznej Sprawnie działający Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Szanse Utworzenie Gminnego Centrum Kultury Pobudzenie aktywności społeczności lokalnej Rozwój kapitału ludzkiego poprzez szkolenia Opracowanie bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych Dodatkowe środki (z budżetu państwa i funduszy unijnych) pozyskane na oświatę i pomoc społeczną Utworzenie świetlic środowiskowych na terenie gminy brak gminnego centrum kultury niewystarczająca baza sportowa brak oferty zajęć pozalekcyjnych brak imprez integracyjnych dala mieszkańców brak alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu niewystarczające środki na kulturę niewystarczające środki na udzielanie pomocy społecznej niedostosowanie obiektów użyteczności publicznej dla osób starszych i niepełnosprawnych Mała aktywność społeczności lokalnej Brak organizacji skupiających społeczność lokalną Brak promocji zdrowego trybu życia Zagrożenia Zagrożenia patologiami wśród młodzieży Ograniczone środki na kulturę i oświatę Tendencja do osłabienia się więzi międzyludzkich Zbyt mała liczba jednostek prowadzących działalność kulturalną 32 Rozwój infrastruktury społecznej Słabe strony Mocne strony Zaangażowanie władz Gminy w sprawy społeczności lokalnej Stosunkowo dobre zaplecze lokalowe szkół i ich wyposażenie Wydłużony czas pracy Ośrodka Zdrowia Karetka pogotowia stacjonująca w Czerwinie Szanse Utworzenie Gminnego Centrum Kultury Pobudzenie aktywności społeczności lokalnej Rozwój kapitału ludzkiego poprzez szkolenia Opracowanie bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych Dodatkowe środki (z budżetu państwa i funduszy unijnych) pozyskne na oświatę i pomoc społeczną Utworzenie świetlic środowiskowych na terenie gminy brak świetlic dla dzieci i młodzieży brak punktu konsultacyjnego (psycholog, logopeda, pedagog) brak wystarczającej liczby obiektów infrastruktury sportowej brak placów zabaw brak specjalistycznego wyposażenia medycznego niedostateczna baza lokalowa Ośrodka Pomocy Społecznej brak nowoczesnego sprzętu ratowniczego dla OSP Zagrożenia Pojawiające się przypadki wykluczenia społecznego osób dotkniętych alkoholizmem i innymi uzależnieniami Zbyt wysokie koszty utrzymania infrastruktury społecznej 33 Infrastruktura techniczna i ochrona środowiska Słabe strony Mocne strony Czyste środowisko naturalne Oczyszczalnia ścieków z siecią kanalizacyjną w miejscowości Czerwin Dobrze rozwinięta sieć energetyczna i telefoniczna Sieć wodociągowa obejmująca wszystkie miejscowości Zagrożenia Szanse Poprawa bezpieczeństwa poprzez modernizację dróg wraz z budową chodników Modernizacja oczyszczalni ścieków w Czerwinie Budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Promocja wśród mieszkańców Odnawialnych Źródeł Energi i upraw energetycznych Słabo rozwinięty system ochrony atmosfery gospodarstwach domowych Intensywna produkcja rolna niszcząca środowisko Zniszczone drogi z koleinami i wybojami Pokrycia dachowe zawierające azbest Brak całkowitej kanalizacji gminy Nieuporządkowana gospodarka wodna – brak regulacji potoku Orz Brak chodników w mniejszych miejscowościach Wysokie koszty modernizacji dróg Wysokie koszty związane z modernizacją oczyszczalni ścieków i sieci wodociągowej i kanalizacyjnej Trudności z pozyskiwaniem funduszy zewnętrznych Słaba edukacja ekologiczna mieszkańców Klęski żywiołowe 34 2. Cele rozwoju gminy Czerwin 2.1 ZASADY FORMUŁOWANIA CELÓW ROZWOJU CELOWOŚĆ, REALNOŚĆ i SYSTEMATYCZNOŚĆ działań Władz Gminy Czerwin na rzecz tworzenia jak najlepszego środowiska życia dla mieszkańców i funkcjonowania podmiotów gospodarczych składają się łącznie na wspólną cechę planowości podejmowanych działań. Dotyczy to zarówno działań o charakterze krótkookresowym (rocznym), średniookresowym (kadencyjnym), jak i długookresowym (perspektywicznym, obejmującym kilka następnych kadencji). Takie postępowanie jest zgodne z zasadą racjonalnego gospodarowania, polegająca na maksymalizacji efektów z wydatkowanych nakładów finansowych lub minimalizacji nakładów finansowych na uzyskanie założonych efektów, a także jest podstawą do wdrażania w życie zasady zrównoważonego rozwoju. Z kolei, głównym warunkiem urzeczywistnienia sformułowanych celów rozwoju Gminy Czerwin jest zabezpieczenie odpowiednich środków organizacyjnych, kadrowych, technicznych i finansowych, a także określenie terminów osiągania planowanych celów oraz podmiotów odpowiedzialnych za ich realizacje. Formułowanie strategicznych i operacyjnych celów rozwoju Gminy Czerwin jest ważne przynajmniej z czterech zasadniczych powodów, a mianowicie: - Cele wskazują podstawowe kierunki rozwoju Gminy. Dzięki ustaleniu celów następuje mobilizacja podmiotów odpowiedzialnych za ich realizacje (władz Gminy, pracowników urzędu i gminnych jednostek organizacyjnych), a także zyskują one źródło motywacji do konkretnych działań wykonawczych. Wzrasta również ich poczucie odpowiedzialności za losy mieszkańców Gminy; - Cele wyznaczają decyzje i działania realizacyjne. Władze Gminy na podstawie wyznaczonych celów, zwłaszcza operacyjnych formułują katalog zadań realizacyjnych, który w sposób szczegółowy określa sposoby ich realizacji; - Cele wpływają na koncentracje zasobów. Władze Gminy dysponują ograniczonymi zasobami kadrowymi, organizacyjnymi i technicznymi a przede wszystkim finansowymi (budżet Gminy) w stosunku do występujących potrzeb i jednocześnie szeroką gamę możliwych sposobów ich wykorzystania. Określając cele rozwoju Gminy, jej władze ustalają priorytety rozwojowe, co umożliwia koncentrację ograniczonych własnych zasobów finansowych na wybranych celach; - Cele pomagają w ocenie osiąganych postępów. Są one istotnym elementem procesu kontrolowania i monitorowania postępów w ich realizacji. Jeśli w wyniku kontroli okaże się, że nie realizujemy ich zgodnie z planem, albo napotykamy na nieoczekiwane przeszkody lub bariery w ich realizacji, to możemy podjąć od razu działania korygujące, modyfikując działania realizacyjne. Tak więc, punktem wyjścia racjonalnego kształtowania procesów rozwojowych w Gminie Czerwin jest określenie i hierarchizacja celów. Jest to niewątpliwie trudny proces, gdyż istnieje obecnie wiele różnorodnych dotąd niezaspokojonych potrzeb społecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych. Jednak wobec ograniczoności środków finansowych 35 będących w dyspozycji władz Gminy trzeba niestety, w ślad za tym, ograniczać liczbę i zakres celów rozwojowych. Proces ten powinien doprowadzić do wyboru takich celów, które z punktu widzenia dynamizowania procesów rozwojowych mają znacznie strategiczne. 3. MISJA GMINY Misja to opis wizji i głównego pola działań w przyszłości. Wskazuje nadrzędny kierunek rozwoju Gminy, dostosowuje kierunki działań do długoterminowych celów, równocześnie pełni funkcje motywacyjne i promocyjne. Misja Gminy to przesłanie, wokół którego skupiają się działania społeczności Gminy, zmierzające do jej zrównoważonego rozwoju, wzrostu społeczno-gospodarczego. Misją gminy Czerwin jest poprawa życia mieszkańców poprzez zapewnienie zrównoważonego, harmonijnego i długofalowego rozwoju opartego na przedsiębiorczości i rolnictwie. Strategia Rozwoju Gminy Czerwin powinna stanowić dokument bazowy, wspierać i synergicznie wpływać na realizację celów i działań sprecyzowanych w innych dokumentach planistycznych i strategicznych Gminy, takich jak Plan Rozwoju Lokalnego, Program Ochrony Środowiska i in., wpływając na jej ożywienie gospodarcze, ekonomiczne oraz rozwój w sferze społecznej, kulturalnej Obszary rozwojowe Gminy są zależne od siebie i wzajemnie się przenikają. Zadania zrealizowane w zakresie infrastruktury technicznej pomogą zrealizować zadania w sferze rolniczej, czy gospodarczej, pozytywnie wpłyną na ochronę środowiska i rozwój turystyki. Cele osiągnięte w ramach strefy społecznej i kapitału ludzkiego wpłyną na realizację celów w obszarach infrastrukturalnych, gospodarczych. Wytyczono pięć obszarów priorytetowych tj. Rozwój rolnictwa, Rozwój przedsiębiorczości, Wszechstronny rozwój mieszkańców, Rozwój infrastruktury społecznej, Infrastruktura techniczna i ochrona środowiska do których następnie zostały przypisane cele strategiczne, operacyjne i zadania. 36 4. CELE STRATEGICZNE Cele strategiczne są odpowiedzią na problemy zidentyfikowane w Gminie na podstawie analizy stanu społeczno-gospodarczego Gminy oraz analizy SWOT. Cele strategiczne wynikają ze sformułowanej wcześniej misji. Wytyczają ścieżki, którymi trzeba podążać, by osiągnąć założony w niej stan. Niniejsza Strategia postawiła przed sobą 5 celów strategicznych charakteryzujących każdy z pięciu obszarów: Rozwój rolnictwa, Rozwój przedsiębiorczości, Wszechstronny rozwój mieszkańców, Rozwój infrastruktury społecznej, Infrastruktura techniczn i ochrona środowiska. Z uwagi na fakt, iż rozwój infrastruktury technicznej wpływa na mniejsze obciążenie środowiska naturalnego zanieczyszczeniami, połączono w jeden obszar strategiczny infrastrukturę techniczną i środowisko przyrodnicze. Obszary: Wszechstronny rozwój mieszkańców i Rozwój infrastruktury społecznej są wynikiem pełnowymiarowej realizacji potrzeb mieszkańców na płaszczyźnie społecznej, edukacyjnej, kulturalnej, rozwoju intelektualnego, ochrony zdrowia. Powyższe cele będą osiągnięte poprzez realizację celów operacyjnych przypisanych do każdego z celów strategicznych. Celom operacyjnym zostały przyporządkowane zadania. Zadania realizacyjne są najbardziej szczegółowym elementem Strategii. Są to konkretne przedsięwzięcia o charakterze inwestycyjnym, organizacyjnym, restrukturyzacyjnym, za pomocą których realizowana będzie hierarchiczna struktura celów Strategii. 4.1 Obszar I: ROZWÓJ ROLNICTWA Cel strategiczny: Zwiększenie dochodowości, opłacalności i efektywności produkcji rolnej Powyższy cel strategiczny będzie realizowany przez następujące cele operacyjne i zadania: 4.1.1 Poprawa konkurencyjności gospodarstw rolnych. - Poprawa struktury agrarnej na terenie Gminy – scalanie gruntów. - Zastosowanie nowoczesnych metod upraw i hodowli. - Specjalizacja gospodarstw w produkcji rolnej, zwłaszcza w produkcji mleka. - Wsparcie i rozwój rolnictwa ekologicznego. 37 Opis: Włączenie Polski w struktury Unii Europejskiej wymusza podniesienie konkurencyjności polskich gospodarstw w celu dostosowanie ich do funkcjonowania na Jednolitym Rynku Unii Europejskiej. Aby osiągnąć zakładany efekt należy podjąć szereg działań. Przede wszystkim należy dążyć do poprawy struktury agrarnej i specjalizacji gospodarstw rolnych na terenie Gminy. Większe jednostki mogą sobie pozwolić na zwiększenie skali produkcji, obniżenie kosztów jednostkowych, co w rezultacie wpływa na zwiększenie dochodowości. Większe i dobrze prosperujące gospodarstwa widzą potrzebę inwestowania w nowoczesny sprzęt, nowoczesne metody upraw i hodowli. Większe gospodarstwa podejmują również trud ubiegania się o środki zewnętrzne, w tym unijne, na prężny rozwój. Jednym z podstawowych działań związanych z podniesieniem opłacalności rolnej jest wykorzystywanie w produkcji roślinnej i zwierzęcej nowoczesnych metod upraw i hodowli, optymalne wykorzystanie gleb, wykorzystanie nowoczesnych maszyn i narzędzi rolniczych. Dużą alternatywą na podniesienie dochodowości gospodarstw jest tworzenie i wspieranie funkcjonowania gospodarstw ekologicznych. Obecnie panująca moda na zdrowy tryb życia, powoduje wzrost zapotrzebowania na zdrową żywność o wysokiej jakości. Powstawaniu tego typu gospodarstw sprzyjają wysokie walory środowiska naturalnego Gminy. 4.1.2 Wspieranie inicjatyw wspólnego gospodarowania. - Tworzenie na terenie Gminy grup producenckich (zwłaszcza w obszarze biopaliwa, biomasa). - Tworzenie stowarzyszeń, fundacji obsługujących obszar rolniczy. Opis: Inicjatywy wspólnego gospodarowania są bardzo słabo rozwinięte w środowisku rolniczym. Zmiany w obszarze rolnictwa powinny przebiegać na rzecz współpracy w kierunku grupowej produkcji dostosowanej do potrzeb rynku na wszystkich jej etapach oraz wspólnego poszukiwania i organizowania rynków zbytu, w tym organizacja sprzedaży produktów ekologicznych. Grupy producentów powinny się także zawiązywać w obszarach bezpośrednio związanych ze środowiskiem naturalnym: biopaliwa, biomasa. Produkcja rolna w Gminie w dużej mierze skupia się na produkcji mleka. Warto podejmować działania zmierzające do rozwoju w tej dziedzinie co niewątpliwie wpłynie na rozwój gospodarczy obszaru Gminy. 38 Tworzenie Stowarzyszeń to również sposób na integrację i prężny rozwój sfery rolnictwa. 4.1.3 Podnoszenie kwalifikacji zawodowych rolników. - Tworzenie punktów konsultacyjnych dla rolników. - Pomoc dla rolników – warsztaty, szkolenia. Opis: W wielofunkcyjnym rozwoju obszarów wiejskich ogromną rolę odgrywa kapitał ludzki – przygotowanie rolnicze i doświadczenie właścicieli gospodarstw, świadomość ekologiczna, aktywność społeczna, chęć integracji i dążenie do poprawy bytu. Ważne jest „ciągłe dostarczanie” Gospodarzom niezbędnej wiedzy w zakresie nowoczesnych metod upraw i hodowli, jakości i bezpieczeństwa produkcji rolnej, sposobu nawożenia gleb, innowacyjnych technologii, ekologii, prawa rolnego, elementów rachunkowości poprzez organizowanie szkoleń, warsztatów oraz stworzenie możliwości wymiany doświadczeń dzięki udziałowi np. w panelach dyskusyjnych. Gmina powinna podejmować działania zmierzające do zapewnienia dostępu do rzetelnej informacji i profesjonalnych usług doradczych poprzez stworzenie punktu konsultacyjnoinformacyjnego. 2. Obszar II: ROZWOJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Cel strategiczny: Tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości. Powyższy cel strategiczny będzie realizowany przez następujące cele operacyjne i zadania: 4.2.1 Wzrost konkurencyjności lokalnych przedsiębiorstw. - Rozwój lokalnej sieci handlowo-usługowej. - Wsparcie tworzenia mikroprzedsiębiorstw – utworzenie systemu ulg i zachęt dla przedsiębiorców. 39 - Tworzenie warunków dla podejmowania form działalności pozarolniczej: drobna wytwórczość, rękodzielnictwo, rzemiosło. - Poprawa dostępu do informacji na rzecz przedsiębiorstw – stworzenie centrum informacji dla przedsiębiorców i pracodawców, dla osób rozpoczynających działalność biznesową. - Pomoc dla przedsiębiorców - organizowanie szkoleń w zakresie możliwości wykorzystania i sposobu pozyskiwania środków UE. Opis: Rozwój przedsiębiorczości w dużej mierze determinuje wzrost gospodarczy Gminy. Dlatego niezmiernie ważne jest zapewnienie warunków dla powstawania, rozwoju i poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw. Wzrost konkurencyjności firmy bezsprzecznie zależy od jej innowacyjności, możliwości inwestycyjnych oraz ustawicznego poszerzania kwalifikacji jej pracowników i kadry zarządczej. Kluczowy problemem, jaki się pojawia w tej kwestii jest słaby dostęp do informacji, doradztwa i źródeł finansowania na obszarach wiejskich. Dlatego należy przedsiębiorcom umożliwić korzystanie z usług doradczych i informacji poprzez tworzenie centrum doradztwa, czy punktów doradczych i konsultacyjnych. Duże wyzwanie stoi przed instytucjami wspierającymi przedsiębiorców, którzy powinni świadczyć wysokiej jakości usługi. Wsparcie merytoryczne w formie doradztwa i szkoleń potrzebne jest zwłaszcza w zakresie konsultingu, projektowania, marketingu, czy promocji i zatrudnienia, a także w zakresie możliwości pozyskiwania i wykorzystania środków unijnych w procesie rozwoju firmy. Pomoc potrzebna jest także przedsiębiorcom rozpoczynającym własną działalność nie tylko w formie doradztwa, ale także w formie ułatwienia skomplikowanych i czasochłonnych procedur administracyjnych związanych z założeniem firmy. Tworzenie mikroprzedsiębiorstw, czy małych firm rodzinnych jest sposobem na zwiększenie zatrudnienia oraz poprawę życia na wsi. Pomysłem na różnicowanie gospodarski wiejskiej może być podejmowanie dodatkowej działalności pozarolniczej w zakresie produkcji i usług, drobnej wytwórczości, rzemiosła, rękodzielnictwa. Dużą szansę rozwoju może dawać uprawianie zawodów zanikających. 4.2.2 Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Gminy. - Wytyczenie terenów pod zakłady produkcyjne oraz działalność gospodarczą. Opis: 40 O atrakcyjności inwestycyjnej obszaru w głównej mierze decyduje jego dostępność komunikacyjna, a więc połączenie z siecią dróg lokalnych oraz uzbrojenie terenów inwestycyjnych w niezbędne media: sieć elektryczną, gazową, wodociągową i kanalizacyjną, teleinformatyczną. Konieczne jest więc wytyczenie terenów pod inwestycje i działalność gospodarczą a następnie ich uzbrojenie. Ofertę inwestycyjną Gminy wzmacniać będzie systemem ulg i zachęt dla potencjalnych inwestorów. 4.2.3 Łagodzenie skutków bezrobocia. - Rozwój rynku informacji w zakresie pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego, szkoleń. - Dostosowanie oferty edukacyjnej i szkoleniowej do potrzeb rynku pracy, wzbogacenie programów nauczania o tematy z zakresu przedsiębiorczości. - Kontynuacja programu stażowego umożliwiającego absolwentom odbywanie praktyk jednostkach administracyjnych i firmach działających na terenie Gminy. w - Umożliwienie zmiany kwalifikacji zawodowych, zwłaszcza osobom odchodzącym z rolnictwa. Opis: Bezrobocie jest czynnikiem potęgującym wzrost ubóstwa i degradację ekonomiczną. Praca jest warunkiem bezpieczeństwa finansowego i społecznego, umacnia poczucie własnej wartości, akceptacji w społeczeństwie, solidarności, daje możliwość podnoszenia umiejętności i samorealizacji. Stąd walka z bezrobociem jest jednym z głównych zadań Władz Gminy. Należy podejmować działania zmierzające do powrotu osób bezrobotnych na rynek pracy, a więc zorganizowanie szkoleń dopasowanych do potrzeb tego rynku, organizowanie szkoleń w zakresie podejmowania własnej działalności gospodarczej. Ciekawą inicjatywą może być pomaganie absolwentom, jednej z najliczniejszych grup bezrobotnych, nauki zawodu poprzez umożliwienie odbywania praktyk zawodowych i staży np. w Urzędzie Gminy, czy jednostkach jej podległych, lokalnych przedsiębiorstwach. Likwidacja bezrobocia powinna odbywać się wielotorowo. W sposób pośredni - poprzez stworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji, przekwalifikowania, czy dostosowania kwalifikacji zawodowych do rynku pracy oraz w sposób bezpośredni – poprzez tworzenie miejsc pracy poza rolnictwem, realizację programów stażowych. 41 3. Obszar III : WSZECHSTRONNY ROZWÓJ MIESZKAŃCÓW Cel strategiczny: Zapewnienie wszechstronnego rozwoju mieszkańców dzięki zagwarantowaniu wysokiej jakości kształcenia, doskonaleniu umiejętności oraz kreowaniu postaw aktywności i zaangażowania społecznego Powyższy cel strategiczny będzie realizowany przez następujące cele operacyjne i zadania: 4.3.1 Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia na wszystkich poziomach edukacji. - Poprawa stanu technicznego budynków szkół oraz terenów przyszkolnych (parkingi, place zabaw, ławki) w Czerwinie i Piskach. Ogrodzenie terenu. - Poprawa stanu technicznego budynku przedszkola oraz terenu przy przedszkolnego (parkingi, plac zabaw, ławki) - Zaopatrzenie szkół i przedszkola w nowoczesne pomoce dydaktyczne, sprzęt. - Rozwój przyszkolnej infrastruktury sportowej (sale gimnastyczne, boiska sportowe). - Opracowanie bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych (koła przedmiotowe i artystyczne, sekcje sportowe, warsztaty) pozwalającej rozwijać zainteresowania uczniów. - Utworzenie programu stypendialnego dla uczniów wybitnie uzdolnionych. - Wsparcie działań związanych z doskonaleniem zawodowym nauczycieli. - Propagowanie idei kształcenia ustawicznego: kursy i szkolenia dokształcające dorosłych, zwłaszcza językowe, komputerowe. Opis: Kapitał ludzki odgrywa bardzo dużą rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym obszaru. Doskonalenie zasobów ludzkich odbywa się przede wszystkim poprzez dostęp do edukacji, stąd ważne jest zapewnienie jak najlepszych warunków kształcenia na wszystkich poziomach edukacji. Zagadnienie wysokiej jakości kształcenia niesie za sobą całe spektrum wytycznych, które muszą być spełnione, by system oświaty był skuteczny, począwszy od zagwarantowania 42 dobrej jakości bazy szkolno-sportowej, poziom nauczania, wysokie kwalifikacje kadry pedagogicznej, oferowanie możliwości poszerzania zainteresowań poprzez uczestnictwo w kółkach zainteresowań, klubach sportowych itd. Ważnym celem jest zatem dostępności i powszechności edukacji dla wszystkich grup wiekowych. Promowanie idei kształcenia ustawicznego jest szczególnie ważne w przypadku osób dorosłych, które nie mają dość wiary w siebie, by wrócić do przerwanej nauki, podnieść stopień wykształcenia, czy wręcz zdobyć nowy zawód. Warunkiem dynamicznego rozwoju gospodarczego jest dostosowanie programów kształcenia do potrzeb rynku pracy, budowania postaw przedsiębiorczości i aktywności społecznej już na poziomie przedszkola, szkoły podstawowej czy gimnazjum. Rozwój kapitału ludzkiego nie może zaistnieć bez wykształconej, aktywnej i kreatywnej kadry pedagogicznej, stąd pojawia się konieczność w nieustanne jej doskonalenie. Niezmiernie ważną kwestią wpływającą na wyrównywanie szans edukacyjnych jest także tworzenie systemów stypendialnych dla utalentowanych uczniów. 4.3.2 Zaspokojenie potrzeb kulturalnych i intelektualnych mieszkańców Gminy. - Budowa budynku Gminnego Centrum Kultury (wraz z Biblioteką) - Adaptacja i remonty istniejącej bazy kulturalnej (m.in. w Choromany, Daminy, Dzwonek, Gocły, Janki Młode, Jarnuty, Laski, Malinowo, Nadbory, Piski, Seroczyn, Suchcice, Tomasze, Wiśniewo, Zochy) - Opracowania kalendarza i organizacja kulturalnych imprez cyklicznych o charakterze gminnym i międzygminnym (przeglądy piosenki, festiwale, festyny wystawy, konkursy itp.) - Zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży poprzez stworzenie atrakcyjnej oferty zajęć oraz organizację miejsc spotkań: świetlice, kluby, sale gier i zabaw, warsztaty. - Stworzenie możliwości zaangażowania w życie kulturalne i społeczne Gminy dorosłym mieszkańcom poprzez uczestnictwo w różnych grupach i formacjach. Opis: Poszerzanie zasobów wiedzy, doskonalenie umiejętności, rozwijanie zainteresowań i talentów nierozerwalnie wiąże się z zaspokajaniem potrzeb kulturalnych, budowaniem aktywności społecznej i pewnego rodzaju uwrażliwienia na piękno otaczającego świata. 43 Niestety na terenie Gminy nie ma Domu Kultury gdzie mieszkańcy Gminy mogliby prowadzić życie kulturalne. Dlatego w najbliższej przyszłości planuje się go wybudowanie, w którym miała by swoje miejsce również Biblioteka Publiczna. Bardzo ważna jest międzypokoleniowa integracja społeczeństwa Gminy i zaspokajanie potrzeb kulturalnych wszystkich mieszkańców. Najmłodszych poprzez ciekawą organizację czasu wolnego dzięki organizacji miejsc spotkań (świetlice, kluby, sale gier). Jednym z ciekawszych pomysłów na zagospodarowanie czasu, zwłaszcza młodzieży i dzieciom jest tworzenie świetlic środowiskowych w których mogliby korzystać również z kawiarenek internetowych. Ambicją Władz gminy jest utworzenie takiego lokalu w każdym sołectwie. Wreszcie konieczne jest stworzenie możliwości zaangażowania w życie kulturalne Gminy dorosłym mieszkańcom poprzez uczestnictwo w różnych klubach i kołach, np. Koło Gospodyń Wiejskich itp. Wielopokoleniowa integracja mieszkańców najłatwiej odbywa się poprzez wspólne spędzanie czasu, dlatego działania Gminy powinny skupiać się na opracowaniu kalendarza i organizowaniu imprez kulturalnych, rodzinnych imprez plenerowych, festynów, festiwali, konkursów, wystaw. Przyczyni się to do budowania postaw wspólnoty i solidarności społeczności gminnej. 4. Obszar IV : ROZWÓJ INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ Cel strategiczny: Sprawnie funkcjonująca infrastruktura społeczna, świadcząca wysokiej jakości usługi mieszkańcom oraz zapewniająca im poczucie bezpieczeństwa. Powyższy cel strategiczny będzie realizowany przez następujące cele operacyjne i zadania: 4.4.1 System pomocy społecznej chroniący potrzebujących mieszkańców Gminy. - Poprawa bazy lokalowej Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Czerwinie. - Utworzenie systemu opieki nad osobami starszymi, niepełnosprawnymi - Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego i marginalizacji osób dotkniętych trwałym bezrobociem, ubóstwem, niepełnosprawnością, alkoholizmem. 44 Opis: W każdej społeczności pojawiają się osoby, które zmuszone są do korzystania z różnych form pomocy. Tam, gdzie chodzi o najważniejszą wartość, jaką jest zdolność przetrwania, standard świadczonych usług społecznych powinien być na jak najwyższym poziomie. Jednym z największych problemów społecznych z jakimi boryka się Gmina jest ubóstwo, będące wynikiem w dużej mierze bezrobocia. Wyjątkowo przykrą konsekwencją tego zjawiska jest dziedziczenie ubóstwa przez kolejne pokolenia. Z kolei konsekwencją bezrobocia i społeczeństwa jest pojawianie się różnego rodzaju patologii. Dlatego ważne jest, by system opieki społecznej obejmował wszystkie grupy, którym grozi wykluczenie społeczne: rodziny wielodzietne i wieloproblemowe, osoby bezrobotne, niepełnosprawne, ciężko chore, starsze, samotne, dotknięte różnego rodzaju uzależnieniami. Ważne jest, by wszyscy mieszkańcy Gminy czuli się w niej bezpiecznie i mieli świadomość, że nie zostaną pozostawieni sami sobie w trudnej sytuacji. Dlatego Władze Gminy postanowiły zapewnić opiekę różnym grupom społecznym poprzez powołanie odpowiednich ośrodków: Na poziom świadczonych usług wpływa dostosowanie do potrzeb i odpowiedni stan infrastruktury technicznej i wyposażenia Ośrodka Pomocy Społecznej. 4.4.2 Wysokiej jakości usługi w zakresie ochrony zdrowia. - Zwiększenie dostępności do podstawowej opieki medycznej, lekarzy specjalistów i diagnostyki medycznej. - Prowadzenie profilaktyki prozdrowotnej wraz z uwzględnieniem profilaktyki uzależnień w Gminie (np. organizowanie, czy dofinansowanie badań diagnostycznych, spotkań ze specjalistami w szkołach). Opis: Na jakość i komfort życia mieszkańców duży wpływ ma dostęp i poziom oferowanych usług medycznych. Podstawowa opieka zdrowotna na terenie Gminy jest dobrze zorganizowana. Braki występują natomiast w dostępie do specjalistycznych usług medycznych, diagnostyki. Na terenie Gminy brakuje ośrodka rehabilitacyjnego. Za utworzeniem takiej jednostki przemawia fakt starzenia się społeczeństwa, a co za tym idzie wzrost zapotrzebowania na tego typu usługi medyczne. Ważne jest także podjęcie działań na rzecz zwiększenia profilaktyki ochrony zdrowia, z włączeniem profilaktyki uzależnień w szkołach i wśród mieszkańców. 45 4.4.3 Powszechny dostęp do sportu i rekreacji na terenie Gminy. - Rozwój bazy sportowo-rekreacyjnej na terenie Gminy: budowa boisk i obiektów infrastruktury towarzyszącej (zwłaszcza tereny przyszkolne). - Promowanie rozwoju utalentowanej sportowo młodzieży. - Propagowanie aktywnego spędzania czasu – organizowanie imprez sportowych, zawodów, turniejów, meczów o charakterze rodzinnym, gminnym i międzygminnym. - Organizowanie na terenie Gminy sportowych imprez cyklicznych, np. bieg o Puchar Wójta Gminy, turniej szachowy o Puchar Wójta Gminy, rajd rowerowy. Opis: Stworzenie optymalnych warunków do rozwoju sportu i rekreacji na terenie Gminy wiąże się z maksymalnym urozmaiceniem i uatrakcyjnieniem oferty zajęć sportowych oraz rozbudową infrastruktury, poprzez rozbudowę bazy sportowej, głównie szkolnej: boisk sportowych, infrastruktury towarzyszącej, sal gimnastycznych. Ważne jest promowanie aktywnego spędzania czasu wśród osób we wszystkich przedziałach wiekowych. Dostęp do sportu, udział w sportowych imprezach cyklicznych, wpłynie na poprawę kondycji fizycznej mieszkańców, da możliwość czynnego i ciekawego spędzania czasu, a dzięki organizowaniu rozmaitych imprez sportowych integracji społecznej w duchu zdrowej rywalizacji. Zagospodarowanie czasu wolnego, zwłaszcza młodym ludziom, promowanie utalentowanej sportowo młodzieży, jest sposobem na zwalczanie patologii społecznej. 4.4.4 Przejrzysta, przyjazna administracja. - Doskonalenie kadry urzędniczej i administracyjnej. Opis: Wpływ na życie mieszkańców często wywiera jakość obsługi administracyjnej. Każdy mieszkaniec Gminy przynajmniej raz w życiu musi odwiedzić jednostkę administracji publicznej. W niektórych przypadkach, konieczne są częstsze wizyty w Urzędzie. Procedury urzędowe powinny być jasne, przejrzyste i jak najmniej skomplikowane, czas obsługi jak najkrótszy, a kadra administracyjna kompetentna i dobrze przygotowana do pełnienia swoich obowiązków. Ustawiczne szkolenie administracyjnych. kadry administracyjnej wpłynie na wysoką jakość usług 46 4.4.5 Wzrost poczucia bezpieczeństwa mieszkańców Gminy. - Programy profilaktyki w środowiskach zagrożonych patologiami. - Działania edukacyjne związane z rozpoznawaniem i unikaniem zagrożeń oraz udzielaniem pierwszej pomocy. - Modernizacja oraz doposażenie w sprzęt ratowniczy gminnych jednostek OSP. Opis: Jednym z ważniejszych czynników wpływających na komfort życia jest poczucie bezpieczeństwa. Mieszkańcy powinni umieć zdefiniować zagrożenia, a następnie wiedzieć, jak ich unikać i jak z nimi walczyć. Ważne jest także objecie opieką i monitoringiem środowisk zagrożonych patologiami. Działania Gminy powinny skupić się także na współpracy z Policją w zakresie prewencji i edukacji społeczeństwa oraz modernizacji, rozbudowie bazy lokalowej jednostek OSP oraz doposażeniu ich w niezbędny sprzęt ratowniczy. 5. Obszar V : INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I OCHRONA ŚRODOWISKA Powyższy cel strategiczny będzie realizowany przez następujące cele operacyjne i zadania: Cel strategiczny: Pełny zakres infrastruktury technicznej poprawiający bezpieczeństwo i komfort życia mieszkańców, stymulujący rozwój gospodarczy i wpływający na ochronę walorów środowiska naturalnego. 4.5.1 Wysoka jakość wody oraz racjonalne jej wykorzystanie. - Modernizacja przestarzałych odcinków sieci wodociągowej. - Zmniejszenie zagrożenia powodziami regulacja rzeki Orz oraz innych na terenie Gminy. Opis: Infrastruktura sieci wodociągowej wymaga modernizacji na odcinkach, gdzie jest ona przestarzała i zdekapitalizowana. Działania Gminy powinny zmierzać do zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody na potrzeby mieszkańców, rolnictwa i przemysłu. Racjonalna 47 gospodarka wodna wiąże się także z ochroną przed klęskami powodziowymi tzn. działaniami związanymi z retencją wodną oraz regulacją lokalnych rzek i potoków. 4.5.2 Uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie Gminy. - modernizacja oczyszczalni ścieków w Czerwinie - dokończenie kanalizowania miejscowości Czerwin - budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w pozostałych miejscowościach Opis: Jak w przypadku większości obszarów wiejskich, Gmina Czerwin charakteryzuje się bardzo niskim stopniem skanalizowania. Słabo rozwinięta infrastruktura sieci kanalizacji sanitarnej i oczyszczania ścieków jest przyczyną skażenia wód powierzchniowych, które są często źródłem wody pitnej. Wpływa to na zagrożenie zdrowia mieszkańców. Infrastruktura komunalna jest jednym z najważniejszych czynników stymulujących rozwój. Brak uporządkowanej gospodarki ściekowej wpływa na stan środowiska, obniża atrakcyjność turystyczną i inwestycyjną obszaru. Działania Gminy będą się skupiać na dokończeniu kanalizowania miejscowości Czerwin oraz zachęcenia wszystkie pozostałe gospodarstwa domowe budowania przydomowych oczyszczalni ścieków. Rozwój gospodarki ściekowej na terenie Gminy będzie miał wpływ na zmniejszenie kosztów zewnętrznych kosztów środowiska dla gospodarki, osiągnięcie dyrektyw UE, pobudzenie gospodarcze i inwestycyjne na obszarze Gminy. 4.5.3 Rozwiązanie problemów gospodarki odpadami komunalnymi. - Wdrożenie nowoczesnych i ekologicznych systemów gospodarki odpadami – system segregacji śmieci. - Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. 48 Opis: Na terenie Gminy system unieszkodliwiania odpadów polega na ich składowaniu na wysypiskach śmieci w Ostrołęce i Starym Lubiejewie.. Konieczne jest wdrożenie nowoczesnych i ekologicznych systemów gospodarki odpadami, segregację, recykling w połączeniu z działaniami edukacyjnymi w celu podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców i uświadomienia im ich odpowiedzialności za środowisko. Władze Gminy muszą się także uporać z problemem niekontrolowanego wprowadzania odpadów do środowiska takimi jak dzikie wysypiska śmieci, czy spalanie odpadów w kotłach grzewczych. Gmina musi także podjąć działania związane z usuwaniem ze środowiska odpadów zawierających azbest. 4.5.4 Racjonalna gospodarka energetyczna. - Zwiększenie stopnia i promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w budownictwie indywidualnym i budynkach użyteczności publicznej, w szczególności z wykorzystaniem kolektorów słonecznych, pomp ciepła, źródeł geotermalnych, energii wiatrowej i wodnej. - Termomodernizacja obiektów gminnych: Opis: Racjonalna gospodarka energetyczna w dużej mierze wiąże się z inwestycjami w infrastrukturę: wymianą starych systemów ogrzewania na nowe, bardziej przyjazne dla środowiska, termomodernizacją budynków (zwłaszcza gminnych obiektów użytku publicznego). Ważne jest także zwiększenie stopnia wykorzystania odnawialnych źródeł energii w budownictwie indywidualnym i publicznym, a w szczególności wykorzystanie kolektorów słonecznych, pomp ciepła, źródeł geotermalnych, energii słonecznej, wiatrowej, wodnej, biopaliwa i biomasy. Oszczędne gospodarowanie energią wpłynie na zmniejszenie kosztów ponoszonych na ogrzewanie, a także wpłynie na mniejszy stopień zanieczyszczenia powietrza dzięki obniżeniu niskiej emisji. 4.5.5 Wysoka dostępność komunikacyjna Gminy. - Wysoki standard sieci drogowej – modernizacja i przebudowa dróg gminnych, wiejskich i dojazdowych, poszerzenie dróg oraz związany z tym wykup ziemi 49 - Poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego i pieszego poprzez budowę oświetlenia ulicznego, właściwe oznakowanie oraz budowę chodników i ciągów pieszorowerowych przy następujących drogach: Opis: Jednym z głównych czynników rozwoju gospodarczego jest dostępność komunikacyjna obszaru mająca wpływ na jego spójność w strukturach wojewódzkich i regionalnych. Układ komunikacyjny decyduje o możliwościach inwestycyjnych, powstawaniu stref aktywności gospodarczej oraz mobilności mieszkańców. Gmina Czerwin posiada dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną, jednak wiele dróg wymaga modernizacji, bądź przebudowy nawierzchni. Konieczna jest także budowa oświetlenia ulicznego, chodników i oznakowanie dróg w celu zapewnienia bezpieczeństwa pieszym i kierowcom. 4.5.6 Rozwój społeczeństwa informacyjnego na terenie Gminy. -. Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu - kawiarenka internetowa w każdym sołectwie. Opis: Jeżeli chodzi o infrastrukturę techniczną, szczególnie ważna kwestią jest niwelowanie zapóźnień informatycznych. Obszary wiejskie są najsłabiej wyposażone w infrastrukturę społeczeństwa informacyjnego oraz dostęp do usług internetowych. Wielu mieszkańców nie posiada w swoim gospodarstwie domowym komputera lub w ogóle nie potrafi się nim posługiwać. Internet jest bogatym źródłem informacji. Może być wykorzystywany w procesie poszukiwania pracy, źródeł finansowania inwestycji, wiedzy o tematyce rolniczej. Jest to sposób aktywizacji mieszkańców. Z kolei młodzież może wykorzystać narzędzia informatyczne, by przygotować się do lekcji, wykorzystać aplikacje do tworzenia prezentacji, referatów, a tym samym wzmocnić własną kreatywność. Gmina zamierza realizować ideę przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu i zamierza utworzyć przynajmniej jedną kawiarenkę internetową w każdym sołectwie. Tworzenie i rozbudowa infrastruktury teleinformatycznej podnosi atrakcyjność inwestycyjną, turystyczną obszaru, sprzyja także powstawaniu przedsiębiorstw i podmiotów gospodarczych. 50 4.5.7 Ochrona przyrody oraz edukacja ekologiczna mieszkańców Gminy. - Ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej. - Poprawa świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy w zakresie właściwych postaw korzystania ze środowiska (segregowanie odpadów i recykling, racjonalne zużycie wody, energii elektrycznej i cieplnej, ochrona czystości wód, wykorzystanie niekonwencjonalnych źródeł energii etc.). Opis: Priorytetem działania władz gminnych powinna być pamięć o ochronie i zachowaniu elementów przyrody, krajobrazu oraz różnorodności biologicznej, nadających obszarowi niepowtarzalność. Dziedzictwo przyrodnicze jest czynnikiem wzmacniającym poczucie tożsamości. Jednym z ważniejszych zagadnień związanych z zachowaniem więzi ze środowiskiem i miejscem zamieszkania jest świadomość ekologiczna. Ważne są zatem akcje edukacyjne, kampanie ekologiczne skierowane do wszystkich mieszkańców, dotyczące metod ochrony środowiska, racjonalnej gospodarki zasobami przyrody. Tematyka szkoleń oprócz podstawowych zagadnień dbałości o stan środowiska, jak ochrona wód, powietrza, segregacja odpadów i zbiórka surowców wtórnych, ochrona gleb, powinna także dotyczyć wykorzystania przyjaznych dla środowiska technologii rolniczych i produkcyjnych, dobrych praktyk ekologicznych. 51 V. Lista planowanych działań strategicznych na obszarze Gminy Czerwin w latach 2010-2017 Obszar priorytetowy I: Rozwój rolnictwa Cel strategiczny: Zwiększenie dochodowości, opłacalności i efektywności produkcji rolnej. Cele Operacyjne Zadania I1.1 Poprawa struktury agrarnej na terenie Gminy – scalanie 1. Poprawa konkurencyjności gruntów. gospodarstw rolnych. 1.2 Zastosowanie nowoczesnych metod upraw i hodowli. 1.3 Specjalizacja gospodarstw w produkcji rolnej, zwłaszcza w produkcji mleka. 1.4 Wsparcie i rozwój rolnictwa ekologicznego. 2.Wspieranie inicjatyw wspólnego gospodarowania. 3.Podnoszenie kwalifikacji zawodowych rolników. 2.1 Tworzenie na terenie Gminy grup producenckich (zwłaszcza w obszarze biopaliwa, biomasa). 2.2 Tworzenie stowarzyszeń, fundacji obsługujących obszar rolniczy - Tworzenie punktów konsultacyjnych dla rolników. - Pomoc dla rolników – warsztaty, szkolenia. Obszar priorytetowy II: Rozwój przedsiębiorczości. Cel strategiczny: Tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości. Cele operacyjne Zadania 1.1 Rozwój lokalnej sieci handlowo-usługowej. 1.Wzrost konkurencyjności lokalnych przedsiębiorstw. 1.2 Wsparcie tworzenia mikroprzedsiębiorstw – utworzenie 52 systemu ulg i zachęt dla przedsiębiorców. 1.3 Tworzenie warunków dla podejmowania form działalności pozarolniczej: drobna wytwórczość, rękodzielnictwo, rzemiosło. 1.4 Poprawa dostępu do informacji na rzecz przedsiębiorstw – stworzenie centrum informacji dla przedsiębiorców i pracodawców, dla osób rozpoczynających działalność biznesową. 1.5 Pomoc dla przedsiębiorców - organizowanie szkoleń w zakresie możliwości wykorzystania i sposobu pozyskiwania środków UE. 2. Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Gminy. 3.Łagodzenie skutków bezrobocia. 2.1 Wytyczenie terenów pod zakłady produkcyjne oraz działalność gospodarczą. 3.1 Rozwój rynku informacji w zakresie pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego, szkoleń. 3.2 Dostosowanie oferty edukacyjnej i szkoleniowej do potrzeb rynku pracy, wzbogacenie programów nauczania o tematy z zakresu przedsiębiorczości. 3.3 Wdrożenie programu stażowego umożliwiającego absolwentom odbywanie praktyk w jednostkach administracyjnych i firmach działających na terenie Gminy. 3.4 Umożliwienie zmiany kwalifikacji zawodowych, zwłaszcza osobom odchodzącym z rolnictwa. Obszar priorytetowy III: Wszechstronny rozwój mieszkańców. 53 Cel strategiczny: Zapewnienie wszechstronnego rozwoju mieszkańców dzięki zagwarantowaniu wysokiej jakości kształcenia, doskonaleniu umiejętności oraz kreowaniu postaw aktywności i zaangażowania społecznego Cele operacyjne 1.Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia na wszystkich poziomach edukacji. Zadania 1.1 Poprawa stanu technicznego budynków szkół oraz terenów przyszkolnych (parkingi, place zabaw, ławki) w Czerwinie i Piskach. Ogrodzenie terenu. 1.2 Zaopatrzenie szkół w nowoczesne pomoce dydaktyczne, sprzęt. 1.3 Rozwój przyszkolnej infrastruktury sportowej (sale gimnastyczne, boiska sportowe). 1.4 Opracowanie bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych (koła przedmiotowe i artystyczne, sekcje sportowe, warsztaty) pozwalającej rozwijać zainteresowania uczniów. 1.5 Utworzenie programu stypendialnego dla uczniów wybitnie uzdolnionych. 1.6 Wsparcie działań związanych z doskonaleniem zawodowym nauczycieli. 1.7 Propagowanie idei kształcenia ustawicznego: kursy i szkolenia dokształcające dorosłych, zwłaszcza językowe, komputerowe 2.1 Budowa budynku Gminnego Centrum Kultury (wraz z Biblioteką) 2.Zaspokojenie potrzeb kulturalnych i intelektualnych mieszkańców Gminy. 2.2 Opracowania kalendarza i organizacja kulturalnych imprez cyklicznych o charakterze gminnym i międzygminnym (przeglądy piosenki, festiwale, festyny wystawy, konkursy itp.) 2.3 Zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży poprzez stworzenie atrakcyjnej oferty zajęć oraz organizację miejsc spotkań: świetlice, kluby, sale gier i zabaw, warsztaty. 2.4 Stworzenie możliwości zaangażowania w życie kulturalne i społeczne Gminy dorosłym mieszkańcom poprzez uczestnictwo w różnych grupach i formacjach 2.5 Adaptacja i remonty istniejącej bazy kulturalnej 54 Obszar priorytetowy IV: Rozwój infrastruktury społecznej. Cel strategiczny: Sprawnie funkcjonująca infrastruktura społeczna, świadcząca wysokiej jakości usługi mieszkańcom oraz zapewniająca im poczucie bezpieczeństwa. Cele operacyjne 1.System pomocy społecznej chroniący potrzebujących mieszkańców Gminy. 2. Wysokiej jakości usługi w zakresie ochrony zdrowia. Zadania 1.1 Poprawa bazy lokalowej Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Czerwinie. 1.2 Utworzenie systemu opieki nad osobami starszymi, niepełnosprawnymi 1.3 Ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego i marginalizacji osób dotkniętych trwałym bezrobociem, ubóstwem, niepełnosprawnością, alkoholizmem. 2.1 Zwiększenie dostępności do podstawowej opieki medycznej, lekarzy specjalistów i diagnostyki medycznej. 2.2Prowadzenie profilaktyki prozdrowotnej wraz z uwzględnieniem profilaktyki uzależnień w Gminie (np. organizowanie, czy dofinansowanie badań diagnostycznych, spotkań ze specjalistami w szkołach). 3. Powszechny dostęp do sportu i rekreacji na terenie Gminy. 3.1 Rozwój bazy sportowo-rekreacyjnej na terenie Gminy: budowa boisk i obiektów infrastruktury towarzyszącej (zwłaszcza tereny przyszkolne). 3.2 Promowanie rozwoju utalentowanej sportowo młodzieży. 3.3 Propagowanie aktywnego spędzania czasu – organizowanie imprez sportowych, zawodów, turniejów, meczów o charakterze rodzinnym, gminnym i międzygminnym. 3.4 Organizowanie na terenie Gminy sportowych imprez cyklicznych, np. bieg o Puchar Wójta Gminy, turniej szachowy o Puchar Wójta Gminy, rajd rowerowy. 55 4.1 Doskonalenie kadry urzędniczej i administracyjnej. 4. Przejrzysta, przyjazna administracja. 5. Wzrost poczucia bezpieczeństwa mieszkańców Gminy. 5.1 Programy profilaktyki w środowiskach zagrożonych patologiami. 5.2 Działania edukacyjne związane z rozpoznawaniem i unikaniem zagrożeń oraz udzielaniem pierwszej pomocy. 5.3 Modernizacja oraz doposażenie w sprzęt ratowniczy gminnych jednostek OSP. Obszar priorytetowy V: INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I OCHRONA ŚRODOWISKA Cel strategiczny: Pełny zakres infrastruktury technicznej poprawiający bezpieczeństwo i komfort życia mieszkańców, stymulujący rozwój gospodarczy i wpływający na ochronę walorów środowiska naturalnego. Cele operacyjne 1. Wysoka jakość wody oraz racjonalne jej wykorzystanie. 2. Uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie Gminy. Zadania 1.1 Modernizacja przestarzałych odcinków sieci wodociągowej. 1.2 Zmniejszenie zagrożenia powodziami regulacja rzeki Orz oraz innych na terenie Gminy. 2.1 Modernizacja oczyszczalni ścieków w Czerwinie 2.2 Dokończenie kanalizowania miejscowości Czerwin 2.3 Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w pozostałych miejscowościach 3. Rozwiązanie problemów gospodarki odpadami komunalnymi. 3.1 Wdrożenie nowoczesnych i ekologicznych systemów gospodarki odpadami – system segregacji śmieci. 3.2 Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. 4.1 Zwiększenie stopnia i promowanie wykorzystania 56 4. Racjonalna gospodarka energetyczna. 5. Wysoka dostępność komunikacyjna Gminy. odnawialnych źródeł energii w budownictwie indywidualnym i budynkach użyteczności publicznej, w szczególności z wykorzystaniem kolektorów słonecznych, pomp ciepła, źródeł geotermalnych, energii wiatrowej i wodnej. 4.2 Termomodernizacja obiektów gminnych: 5.1 Wysoki standard sieci drogowej – modernizacja i przebudowa dróg gminnych, wiejskich i dojazdowych, poszerzenie dróg oraz związany z tym wykup ziemi: 5.2 Poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego i pieszego poprzez budowę oświetlenia ulicznego, właściwe oznakowanie oraz budowę chodników i ciągów pieszorowerowych: 6. Rozwój społeczeństwa informacyjnego na terenie Gminy. 7. Ochrona przyrody oraz edukacja ekologiczna mieszkańców Gminy. 6.1. Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu - kawiarenka internetowa w każdym sołectwie. 7.1 Ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej. 7.2 Poprawa świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy w zakresie właściwych postaw korzystania ze środowiska (segregowanie odpadów i recykling, racjonalne zużycie wody, energii elektrycznej i cieplnej, ochrona czystości wód, wykorzystanie niekonwencjonalnych źródeł energii etc.). 57 VI. Plan finansowy realizacji zadań priorytetowych na lata 2010-2017 dla gminy Czerwin Źródła finansowania w okresie realizacji projektu Instytucje i podmioty uczestnicząc e we wdrażaniu Nakłady ogółem [tys. PLN] [tys. zł] Przewidywany okres realizacji Środki UE Środki Własne Projekt (przyjęto ok. 85%) Budżet państwa Uwagi Inne Poprawa stanu środowiska naturalnego: 1. - Dokończenie kanalizacji miejscowości Czerwin 100 15 - Modernizacja oczyszczalni ścieków w Czerwinie 1500 300 - Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków 4 000 - Program unieszkodliwiania materiałów niebezpiecznych zawierających azbest 50 - Zmniejszenie zagrożenia powodziami – regulacja potoków - uzbrijenie terenów pod budownictwo mieszkalne i inwestycje 85 1200 3400 2010-2017 600 50 . 500 100 400 1 000 500 500 FOGR Poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego i pieszego poprzez budowę oświetlenia ulicznego, właściwe oznakowanie oraz budowę chodników i ciągów pieszo-rowerowych przy następujących drogach: 2. - budowa oświetlenia ulicznego Grodzisk Wieś - ciąg pieszo-rowerowy Czerwin-Grodzisk -inne 20 1 000 2010-2017 20 250 750 2 000 58 Chodniki i ciągi pieszo-rowerowe razem: - Odnowa centrów wsi: wykonanie parkingów, placów zabaw, chodników, zakup ławek, urządzenie zieleni 697 174 523 500 125 375 225 1275 - odnowa miejscowości Czerwin 3. - odnowa miejscowości Czerwin 1 500 2010-2017 - odbudowa Dworu Szlacheckiego w Grodzisku 2 000 - inne Wysoki standard sieci drogowej – modernizacja i przebudowa dróg gminnych i dojazdowych, poszerzenie dróg oraz związany z tym wykup ziemi, dotyczy w szczególności dróg o następujących nazwach: - budowa drogi gminnej Andrzejki - budowa drogi gminnej Choromany-Wiśniewo-Zochy - budowa drogi gminnej Gucin-Tomasze - budowa drogi gminnej Janki Młode 4. - budowa drogi gminnej Laski Kolonie - budowa drogi gminnej Lady Mans- Chrostowo - budowa drogi gminnej Malinowo - Damiany - budowa drogi gminnej Piski ul. Ogrodowa - budowa drogi gminnej Sokołowo- Seroczyn - budowa drogi gminnej Załuski 60 60 300 300 400 400 80 80 100 50 250 250 50 50 100 100 100 2010 50 FOGR 100 50 50 120 120 - budowa drogi gminnej Czerwin ul. Kosakowskiego Wolności 59 - budowa drogi gminnej Dąbek 120 120 - budowa drogi gminnej Grodzisk Duży 40 40 - budowa drogi gminnej Skarżyn - Borek 400 200 - budowa drogi gminnej Stylągi-Stylągi Kol 100 100 - budowa drogi gminnej Suchcice ul. Młynarska 80 80 - Modernizacja i przebudowa dróg gminnych poprzez asfaltowanie wszystkich dróg o nawierzchni asfaltowej oraz utwardzanie dróg dojeżdżających do pól i pastwisk 17 000 200 2010-2017 Drogi razem 5. Zwiększenie stopnia i promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w budownictwie indywidualnym i budynkach użyteczności publicznej, w szczególności z wykorzystaniem kolektorów słonecznych, pomp ciepła, źródeł geotermalnych, energii wiatrowej i wodnej. 4 000 FOGR 2010-2017 600 3400 212.5 - - - - Modernizacja budynków użyteczności publicznej: 6. - termomodernizacja SP w Piskach 250 37.5 - wymiana więźby dachowej na SP w Czerwinie 150 75 - termomodernizacja Ośrodka Zdrowia w Czerwinie 500 75 425 - termomodernizacja Przedszkola w Czerwinie 500 75 425 - termomodernizacja Gimnazjum 300 45 255 - termomodernizacja ZGK 300 45 255 -inne 1 500 2010-2017 75 60 Rozwój bazy sportowo-rekreacyjnej na terenie Gminy: budowa boisk i obiektów infrastruktury towarzyszącej (zwłaszcza tereny przyszkolne): - budowa boisk wielofunkcyjnych Orlik 2012 w Czerwine 1200 7. 2010-2017 - budowa boisk wielofunkcyjnych Orlik 2012 w Piskach 1200 300 900 -inne 2 500 300 900 8 Kawiarenka internetowa (w miejscowościach posiadających odpowiednią bazę lokalową) 9 50 2010-2017 7.5 42.5 Modernizacja i doposażenie w sprzęt ratowniczy gminnych jednostek OSP 1 000 2010-2017 250 750 10 Budowa Gminnego Centrum Kultury (wraz z Biblioteką) lub rozbudowa Biblioteki 1 000 2010-2017 250 750 11 Adaptacja i remonty istniejącej bazy kulturalnej (m.in. w Choromany, Daminy, Dzwonek, Gocły, Janki Młode, Jarnuty, Laski, Malinowo, Nadbory, Piski, Seroczyn, Suchcice, Tomasze, Wiśniewo, Zochy) 300 2010-2017 45 255 5964 13178 RAZEM: Ministerstwo Sportu I Turystyki - 48967 1800- 3025 61 VII. System wdrażania Strategi Gminy Czerwin. Wyznaczenie zespołu do realizacji zadań. Zespół do realizacji zadań Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy zostanie wyznaczony po jej zatwierdzeniu przez Radę Gminy. System wdrażania Strategii System wdrażania Strategii powiązany będzie ściśle ze strukturą organizacyjną Urzędu Gminy Czerwin. Generalna zasada realizacji Strategii polega na przypisaniu zadań, merytorycznym działom (zgodnie z zakresami działania tych działów). Osobami odpowiedzialnymi za realizację zadań oraz stałe monitorowanie wykonywanych przedsięwzięć są wyznaczeni pracownicy Urzędu Gminy Czerwin. Realizacja strategii. Realizacja strategii rozwoju gminy Czerwin na lata 2010 – 2017 ma służyć mieszkańcom, instytucjom oraz organizacjom funkcjonującym zarówno na terenie gminy, jak i powiatu ostrołęckiego. Skuteczna i efektywna realizacja celów i zadań zapisanych w strategii zależna jest z jednej strony od sprzyjających uwarunkowań zewnętrznych, czyli szans rozwojowych, tkwiących zarówno w otoczeniu gminy, jak i ogólnej sytuacji państwa, z drugiej zaś – od sprzyjających uwarunkowań wewnętrznych w postaci aktywnych, systematycznych oraz skoordynowanych działań Rady Gminy, Wójta oraz pracowników urzędu na rzecz wprowadzenia ich w życie. Będą one wymagać podjęcia szeregu działań organizacyjnych, planistycznych i inwestycyjnych, które sprzyjać będą realizacji zapisanych w dokumencie tym strategicznych celów rozwoju oraz zadań inwestycyjnych. 62
