skrypt wykładowy - farmakologia - amariae

skrypt wykładowy.doc
(989 KB) Pobierz
CZĘŚĆ I. – FARMAKOLOGIA OGÓLNA
Farmakologia - Nauka o środkach leczniczych (lekach) i ich działaniu na organizm (pharmakon
– lek; logos – nauka)
Zadania farmakologii:
- poszukiwanie nowych leków
- poznanie mechanizmu działania leków
- ustalenie wskazań leczniczych i przeciwwskazań
- ustalenie racjonalnego dawkowania leków
- ustalenie toksyczności i działań nieporządanych leków
Działy farmakologii:
- farmakodynamika – zajmuje się efektami działania leków i innych substancji chemicznych na
organizm, mechanizmami tego działania oraz strukturami wrażliwymi na te działania;
- farmakokinetyka – bada szybkość procesów wchłaniania leków, ich dystrybucji i eliminacji z
organizmu;
- farmakoterapia – zajmuje się zastosowaniem leczniczym leków
- Farmakologia kliniczna – zajmuje się metodami badania i działania leków na zdrowy i chory
organizm oraz ich praktycznym zastosowaniem
- farmakogenetyka – zajmuje się wpływem czynników dziedzicznych na działanie leków
- farmakologia rozwojowa – określa wpływ działania leku na organizm w zależności od wieku
- receptura – nauka o postaciach leków, ich zapisywaniu i sposobach sporządzania
- toksykologia – nauka o truciznach
Lek (środek leczniczy) – pierwiastek, związek chemiczny, związek pochodzenia naturalnego lub
otrzymany syntetycznie przygotowany w odpowiedniej postaci i przeznaczony do stosowania w
leczeniu i profilaktyce chorób oraz diagnostyce;
Surowiec farmaceutyczny – pierwiastek, związek chemiczny, związek pochodzenia naturalnego
lub otrzymany syntetycznie służący do produkcji leków;
Trucizna – każda substancja (także lek), która wprowadzona do organizmu, w odpowiednio dużej
dawce, powoduje zaburzenia czynności fizjologicznych (chorobę), a nawet śmierć;
Nazewnictwo leków:
a) nazwa chemiczna – kwas 2-(acetyloksy)-benzoesowy
b) nazwa międzynarodowa – acidum acetylosalicylicum (ustalana przez Międzynarodową
Komisję Nomenklaturową; kwas acetylosalicylowy – nazwa polska, ustalana przez Polską
Komisję Towarzystwa Farmaceutycznego)
c) nazwa handlowa – Aspirin C; Alka-Seltzer; Polopiryna; Calcipiryna; Polopiryna C
Podział leków:
A.
-
A. Ze względu na zastosowanie
leki stosowane w medycynie ludzkiej
leki stosowane w medycynie weterynaryjnej
-
-
-
-
B.
B. Ze względu na zastosowany surowiec farmaceutyczny
lek oryginalny – zawiera nową substancję leczniczą stosowaną po raz pierwszy
lek odtwórczy – lek produkowany z wykorzystaniem znanej substancji czynnej
C.
C. Ze względu na źródło farmaceutycznego pochodzenia
leki gotowe (preparaty farmaceutycznej) – leki wytwarzane z określonego surowca
farmaceutycznego, w określonej formie recepturowej, zazwyczaj masowo, przez
uprawnionego producenta
leki recepturowe (magistralne) – leki każdorazowo sporządzane indywidualnie przez
farmaceutę (ex tempore), w aptece, ściśle według przepisów farmakopealnych lub
ordynacji lekarza
leki galenowe (maści, mieszanki, napary, odwary, pudry, roztwory, zawiesiny)
leki nowogalenowe (kapsułki, kapsułki z mikrotabletkami, tabletki dojelitowe, wyciągi
tkankowe)
-
D.
D. Ze względu na zawartość substancji czynnych
leki proste
leki złożone
-
E.
E. Ze względu na charakter i miejsce działania
leki o działaniu ogólnym
leki o działaniu miejscowym
-
F. Ze względu na MRL
rozporządzenie Komisji UE nr 2377/90
F.
Aneks I – substancje farmakologiczne, dla których zostały wyznaczone najwyższe dopuszczalne
pozostałości
Aneks II – leki, dla których nie jest konieczne wyznaczanie MRL (tzw. substancje bezpieczne)
Aneks III – substancje farmakologiczne, dla których przyjęto tymczasowe wartości MRL (do 5
lat)
Aneks IV – leki wycofane ze stosowania u zwierząt żywnościowych; brak możliwości
wyznaczenia MRL, ponieważ każda pozostałość stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka (np.
związki o działaniu rakotwórczym)
MRL – maximum residue limit – najwyższa dopuszczalna pozostałość
ADI – acceptable daily intake – akceptowane dzienne pobranie określonej substancji
NOEL
ADI = ---------- mg/kg; μg/kg
SF
NOEL – no observe effect level – poziom, przy którym nie stwierdza się objawów szkodliwego
działania
SF – safety factor – współczynnik bezpieczeństwa
MIC – microbial inhibition concentration
Dzienny wskaźnik spożycia:
Mięśnie – 300g
Wątroba – 100g
Nerki – 50g
Tłuszcz – 50 g
Jaja – 100g
Mleko – 1.5l
Kodeks Żywnościowy FAO / WHO
Komitet ds. Pozostałości Leków Weterynaryjnych
Połączony Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (Joint FAO/WHO Expert
Committee on Food Additive – JEFTA)
Europejska Agencja Oceny Leków – European Agency for the Evaluation of Medical Products –
EMEA
Komitet ds. Leków Weterynaryjnych – Committee for Veterinary Medicinal Products – CUMP
Polska – ustawa z 1970r (pozostałości antybiotyków – „opcja zerowa”)
Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów
Biobójczych
Okres karencji – czas, w którym dochodzi do całkowitej lub prawie zupełnej eliminacji leku z
organizmu zwierzęcego
Rodzaje dawek:
- lecznicza (dosis curativa s.therapeutica) – widoczne są zauważalne efekty lecznicze
- toksyczna (dosis toxica)
- śmiertelna (dosis letalis)
LD5 – 5% zwierząt padło
LD50 – 50% zwierząt padło
LD100(99) – 100%(99%) zwierząt padło
- jednorazowa (pro dosi)
- dobowa (pro die) - dawka jednorazowa może być dawką dobową
- podprogowa (dosis subminimalis)
- progowa / minimalna (dosis minimalis) - spowoduje uchwytny efekt działania
- lecznicza (dosis curativa, therapeutica)
- maksymalna (dosis maximalis)
- nasycająca (uderzeniowa) - ilość leku którą podajemy jednorazowo, by uzyskać wysokie
stężenie; np. sulfonamidy – pierwsze 2 dawki podajemy 2-3 krotnie wyższe, zaś następne
są o połowę niższe; dawkę uderzeniową stosuje się w przypadku leków o dużym
powinowactwie do białek
- podtrzymująca
- próbna - gdy występuje podejrzenie o uczulenie; przykładem jest próba tuberkulinowa
- homeopatyczna - nieskończenie mała dawka leku
efektywna (dosis effectiva) – ED50
Okresy działania leków
1.
1.
1. okres utajenia (latencji) – zależy od drogi podania, postaci leku
2. całkowity czas działania leczniczego
Rodzaje leczenia:
- przyczynowe (etioterapeutyczne) – np. chemioterapeutyki przy zakażeniu bakteryjnym
objawowe (symptomatyczne) – np. lek przeciwkaszlowy przy infekcji układu
oddechowego
Metody leczenia objawowego
- homeopatyczna (similia similibus curantur
– podobne leczy się podobnym)
- allopatyczna (contraria contraribus curantur – przciwne leczy się przeciwnym)
- ośrodkowe lub obwodowe
- miejscowelub ogólne (resorbcyjne)
- wybiórcze lub niewybiórcze
- bezpośrednie (pierwotne) lub pośrednie (wtórne)
- dodatkowe lub uboczne
Efekt farmakologiczny – zmiana czynności komórki, narządu bądź całego organizmu pod
wpływem leku; bardzo małe dawki (dosis subminimalis) nie wywołują uchwytnego działania, ale
w miarę zwiększania dawki pojawia się uchwytny efekt – dosis minimalis; dalsze zwiększenie
dawki powoduje coraz większy efekt przy czym w pewnym zakresie dawek, działanie
farmakologiczne jest proporcjonalne do logarytmu dawki (stężenia); w miarę zwiększania dawki
efekt farmakologiczny może zmieniać się jakościowo, tzn. czynność komórki, narządu lub
organizmu może ulec początkowo pobudzeniu, następnie podrażnieniu, zahamowaniu, a w końcu
porażeniu; zależy od dawki lub stężenia jeżeli chcemy wzmożyć efekt zwrotnie to zwiększamy
dawkę 10 krotnie;
Aktywność leku – właściwość wyzwalania określonego efektu, wynika ona z powinowactwa do
receptora, np. jeśli lek A wywiera taki sam efekt w dawce mniejszej niż lek B, to stwierdzamy, że
ma większą aktywność; efekt końcowy jest taki sam, dawka leku A jest mniejsza niż leku B;
Intensywność działania leku – właściwość wyzwalania maksymalnego efektu określonej
wielkości, np. jeśli lek A w maksymalnej dawce jest w stanie wywołać większy efekt maksymalny
niż lek B w najwyższej dawce, to stwierdzamy, że ma większą intensywność działania;
intensywność działania leku wynika z tzw. wewnętrznej aktywności leku;
Aktywność wewnętrzna leku – zdolność do wywoływania reakcji fizjologicznej o natężeniu
względnym do działania naturalnego mediatora chemicznego (np. pilokarpina i arekolina oraz
acetylocholina); im wyższa aktywność wewnętrzna leku przy jednocześnie dużym powinowactwie
do receptora, tym silniejsze i bardziej wybiórcze działanie; duże powinowactwo leku do receptora
przy braku wewnętrznej aktywności powodują blokadę receptora;
Wskaźnik leczniczy (index therapeuticum) – stosunek między dawką bezpieczną, działającą
skutecznie a dawką mogącą wywołać nieporządne objawy toksyczne; informuje jak duży jest
przedział pomiędzy leczniczym a toksycznym działaniem leku
DL50
DL25 DL0.1
Wskaźnik leczniczy= ------- lub ------- lub -------DE50 DE25 DE0.99
Miejsca wchłaniania leków:
- skóra
- płuca
- błona śluzowa jamy ustnej
- błona śluzowa żołądka
- błona śluzowa jelit
- błona śluzowa nosa
- spojówki
- błona śluzowa pochwy i cewki moczowej
- tkanka podskórna (s.c. – injectio subcutanea)
- tkanka mięśniowa (i.m. – injectio intramuscularis)
Inne drogi podania leków
- doodbytniczo (per rectum)
- donaczyniowo (i.v. – injectio intravenosa, i.a. – injectio intraarterialis)
- dotchawicowo (injectio intratrachealis)
- śródskórnie (injectio intracutanea)
- dowymieniowo (injectio intraperitonealis)
- nadoponowo lun podoponowo
- dosercowo
Mechanizmy działania leków:
1. fizykochemiczny („strukturalnie nieswoisty”) – np. środki neutralizujące HCl, solne leki
przeczyszczające (MgSO4, Na2SO4)
2. teoria receptorowa – podstawowym warunkiem działania leku jest jego reakcja z białkiem
komórkowym, powodująca zmiany jego czynności
Receptor – swoiste miejsce wiązania leku w komórce lub ma jej powierzchni, pośredniczące
w działaniu leku, musi mieć powinowactwo do leku
Receptory jonotropowe (kanałowe receptory jonowe) – regulują działanie kanałów jonowych
 hamujące
- receptor GABA – leki powodują uspokojenie zwierzęcia
receptor benzodiazepinowy – pobudzenie prowadzi do aktywacji kanału chlorkowego i
zwiększenia napływu jonu Cl- do wnętrza neuronu, czego efektem jest hiperpolaryzacja
błony neuronu – hamowanie OUN
 pobudzające
receptor nikotynowy (N) – pobudzenie powoduje napływ jonów sodowych i wypływ
potasowych
N1 – występuje w zwojach układu autonomicznego
...
Plik z chomika:
amariae
Inne pliki z tego folderu:


5. przeciwdrgawkowe, pobudzające etc. pdf.pdf (2803 KB)
 3. środki znieczulenia ogólnego.pdf (4056 KB)
 1. OUN - farmakologia.pdf (2333 KB)
 0. współczulny.pdf (1980 KB)
4. środki rozkurczające mięśnie szkieletowe.pdf (1207 KB)
Inne foldery tego chomika:


chirurgia
diagnoza
 epi
 farmacja
 ochrona
Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl