Delfiny

Małgorzata Basta / Gr. POL/1D
1
Małgorzata Basta / Gr. POL/1D
Pochodzenie
Kiedyś całe życie skupiało się w oceanach, stopniowo rośliny
owady i kręgowce wyszły na ląd i zaczęły oddychać powietrzem. Przez setki miliomów
lat przodkowie delfinów ewoluowali jako ssaki. Zwierzęta te z wyglądu przypominały
dzisiejsze wilki, jednak spokrewnione były bardziej z krowami i zwierzyną płową. Około
50 mln lat temu protoplasci delfinów zaczęli poszukiwać pożywienia na bagnach i przy
ujściach rzek, chęć zajęcia głębszych wód wymusiła na nich kolejne zmiany ewolucyjne,
tak więc zwierzęta te stały się na powrót zwierzętami wodnymi. Najstarsze
skamieniałości waleni, które zostały odkryte dopiero w latach 80, należą do rodzaju
Pakicetus. Budowa kości pozwala stwierdzić, że ten bardzo pierwotny waleń miał jeszcze
cztery kończyny mógł więc poruszać się na lądzie i w wodzie. Wymarł prawdopodobnie
w miocenie, przed blisko 15 mln lat. W tym czasie równolegle z nim istniały już pierwsze
zębowce, do których zaliczane są także dzisiejsze delfiny. W różnych miejscach w
Europie naukowcy odkryli skamieniałości rodzaju Squalodon, jednego z najstarszych
zębowców, który miał już płetwy, nozdrza położone na wierzchu głowy, a wydłużony
pysk zawierał więcej zębów niż u jego przodków. Rodzina delfinowatych powstała przed
około 10 mln lat i dzisiaj liczy 21 gatunków, których przedstawiciele różnią się wielkością
i kształtem. Zamieszkują wszystkie oceany, od mórz polarnych aż po wody tropikalne.
Bez wątpienia należą do najwyżej rozwiniętych waleni, nie tylko z powodu swego
perfekcyjnego przystosowania do życia w wodzie, lecz także z powodu zdumiewającej
sprawności zmysłów i mózgu. Delfiny i morświny są małymi zębowcami, odżywiającymi
się przede wszystkim rybami i głowonogami. Największy przedstawiciel delfinowatych orka, chwyta także foki oraz inne delfiny. Różnica pomiędzy
przedstawicielami rodziny delfinowatych a morświnowatych jest niewielka. Morświny
mają inny kształt zębów: zęby są bocznie spłaszczone, dłutowate i piłkowane. Zęby
delfinów zaś stożkowate i ostro zakończone. Morświny nie maję także pyska w kształcie
dzioba, tak charakterystycznego dla wielu delfinów. Mimo tych różnic, delfiny i morświny
są do siebie bardzo podobne pod względem budowy, zasięgu występowania, zwyczajów,
stąd czasami łączy się je w jedną rodzinę.
2
Małgorzata Basta / Gr. POL/1D
Ciekawostki
1. Delfiny są ssakami morskimi, ale można je spotkać w wodach słodkich. Żyją w stadach,
przemierzając morskie głębiny w poszukiwaniu pożywienia: kalmarów i ryb, głównie
makreli. Często wypływają na powierzchnię, aby zaczerpnąć powietrza za pomocą
nozdrzy znajdujących się na wierzchu głowy. Delfiny są bardzo inteligentne i lubią
kontakt z człowiekiem. Małe przychodzą na świat około 11- stu miesięcy po zakończeniu
godów. Przez 5-ciu do 6- ciu miesięcy ssą matkę, dopóki nie urosną im zęby i nie zaczną
jeść ryb.
2. Delfiny mają słaby wzrok. Poruszają się w przestrzeni, wysyłając ultradźwięki, to znaczy
dźwięki bardzo wysokie, niesłyszalne dla człowieka. Napotykając jakąś przeszkodę
(nawet bardzo małą) lub ławicę ryb, ultradźwięki wracają do delfinów, ostrzegają je i
pozwalają im obrać właściwy kierunek.
3. Delfiny pływają ponad ławicami tuńczyków, które ostrzegają je, rzucając się do ucieczki
na widok zbliżającego się groźnego rekina. Delfinom zagrażają też rybacy; w czasie
połowów tuńczyka wiele delfinów wpada do sieci i ginie w nich. Dodatkowym
niebezpieczeństwem są również podwodne eksplozje oraz zanieczyszczenie wód.
4. Delfiny słyną ze swej inteligencji i poczucia humoru. Ich mózg ma mniej więcej takie
same możliwości jak nasz. Biorąc pod uwagę rozmiary ciała, delfiny mają ok. 220
gramów mózgu przypadające na każde 35 cm długości, podczas gdy my mamy ok. 255
gramów.
5. Delfiny są bardzo stadnymi zwierzętami. Ich stada liczą na ogół nawet do tysiąca
osobników. Jeśli natomiast zabraknie ryb - rozpadają się na mniejsze. Między członkami
stada wytwarzają się bardzo liczne więzi i niezawodne metody wzajemnego
porozumiewania się. Gdy stado znajduje się w niebezpieczeństwie, starsze delfiny tworzą
krąg wokół młodych, zapewniając im ochronę.
3
Małgorzata Basta / Gr. POL/1D
Gatunki delfinów
Delfiny oceaniczne
Delfiny przybrzeżne
Delfiny rzeczne
Delfiny butlonose
Delfin zachodnioafrykański
Delfin gangesowy
Delfin zwyczajny
Delfin długopyski
Delfin indyjski
Delfin białoboki
Delfin amazoński
Delfin chiński
Delfin białonosy
Humbak z Pacyfiku
Delfin mały
Delfin ciemny
Delfin krzyżowaty
Delfin południowy
Delfin skośnozęby
Delfin sarawacki
Delfin szary
Delfin hektora
Delfin chilijski
Delfin czarnogłowy
Delfin czarnopłaszczowy,
Delfin płaszczowy
Delfin długoszczęki
Delfin plamisty
Delfin pręgoboki
Delfin wysmukły
Delfin krótkogłowy
4
Małgorzata Basta / Gr. POL/1D
Występowanie
Cephalorhynchus, którego dalsze
Delfiny
butlonose
zaś
żyją
dwa gatunki występują na ograniczonym
zarówno w strefie przybrzeżnej jak i na
obszarze w pobliżu wybrzeży Ameryki Pld.
oceanie. Również w rzekach żyją delfiny
Delfin
u
słodkowodne. Delfiny niektórych gatunków
zachodnich wybrzeży Chile aż po Przylądek
słodkowodnych żyją wyłącznie w wodach
Horn, delfin czarnogłowy u wybrzeży
słodkich. Prawdopodobnie wywodzą się one
chilijskich i argentyńskich oraz wokół Wysp
od delfinów morskich. Ich skóra nie
Falklandzkich i Herguelen. Delfiny innych
wykazuje specjalnego przystosowania do
gatunków
szybkiego pływania i jest zrogowaciała.
chilijski
występuje
są
tylko
znacznie
szerzej
rozprzestrzenione. Delfina butlonosego i
Delfin
delfina zwyczajnego spotyka się wokół całej
występują w rzekach południowej Azji.
kuli ziemskiej, na pełnym morzu i w pobliżu
Delfin amazoński w Amazonce i Orinoko, a
wybrzeży wszystkich kontynentów poza
delfin mały na obszarze i u ujścia rzeki La
obszarami
Piata.
polarnymi.
Kilka
czynników
gangesowy
Najbardziej
i
delfin
indyjski
zagrożonym
i
może wpływać na zasięg występowania tych
najrzadszym waleniem jest chiński delfin
zębowców. Najważniejsze są temperatura,
rzeczny. W rzece Jangcy pozostało najwyżej
głębokość wody, zawartość soli i struktura
300 zwierząt tego gatunku. Wszystkie
powierzchni
dna
oraz
delfiny słodkowodne mają bardzo długi
występowanie
zwierząt
jako
dziób, liczne małe zęby i odżywiają się
morskiego
służących
pokarm. Delfiny gatunków żyjących u
przede
wybrzeży docierają nawet do wód słodkich.
uwstecznione oczy, raczej bezużyteczne w
Należące do rodziny delfinowatych delfin
mętnej wodzie. Zamiast nimi posługują się
mały i delfin długonosy, także delfin
włosami
krótkogłowy, który przebywa w lagunach i
zdobycz poruszy włosy, zostaje schwytana.
ujściach rzek Azji Południowej, i czasami
Oczy
wędruje w górę rzek. Inne, np. delfin
niewidoczne.
skośnozęby i białonosy, zadomowiły się na
pełnym morzu.
5
wszystkim
czuciowymi
delfina
rybami.
Mają
na dziobie. Gdy
gangesowego
są
prawie
Małgorzata Basta / Gr. POL/1D
Ja i delfiny...
6