Krążące markery nowotworowe - Zakład Biochemii Farmaceutycznej
advertisement
Analityka medyczna IV rok Klasyfikacja biochemicznych markerów nowotworowych mgr Agnieszka Jeleń Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki Zakład Biochemii Farmaceutycznej Nieswoiste biochemiczne wskaźniki chorób nowotworowych 1 - morfologia krwi - odczyn Biernackiego - stężenie białka całkowitego - hiperkalcemia Swoiste biochemiczne wskaźniki chorób nowotworowych = markery nowotworowe 1 Komórkowe markery nowotworowe Antygeny błon komórkowych komórek nowotworowych Krążące markery nowotworowe Substancje uwalniane do krążenia przez komórki nowotworowe, ale w niektórych przypadkach także przez komórki prawidłowe!! np. PSA – antygen sterczowy CEA – antygen karcinoembrionalny AFP – α-fetoproteina HCG – gonadotropina kosmówkowa Krążące markery nowotworowe Markery bezpośrednie - związki będące bezpośrednimi produktami komórek nowotworowych Markery pośrednie – związki produkowane przez prawidłowe komórki, których stężenie ulega zmianie w wyniku odpowiedzi organizmu na toczący się proces nowotworowy 2.1 Krążące markery nowotworowe 1) Neoantygeny – antygeny swoiste dla nowotworu 2) Antygeny towarzyszące nowotworom - antygeny płodowo-zarodkowe (np. AFP, CEA) - antygeny łożyskowe (np. hCG, SP-1) - antygeny transplantacyjne (np. CA 19.9, CA 125, CA 50, CA 15.3) - enzymy i izoenzymy (np. PAP, PSA, NSE) 3) Hormony produkowane eutopowo i ektopowo 4) Nieswoiste markery nowotworowe (np. cytokiny, receptory cytokin, białka ostrej fazy pierwiastki śladowe) 2.2 Markery bezpośrednie na różnych etapach rozwoju komórki Markery proliferacji – stężenie koreluje z intensywnością podziałów komórkowych TPS – swoisty tkankowy antygen polipeptydowy Markery różnicowania – stężenie zależy od masy komórek nowotworowych CA 125, CA 19.9 Markery obumierania – stężenie koreluje z intensywnością rozpadu obumarłych komórek nowotworowych TPS – swoisty tkankowy antygen polipeptydowy CYFRA 21.1 3 Podział ze względu na przydatność w diagnostyce 4 1) Markery diagnostyczne 2) Markery prognostyczne 3) Markery predykcyjne Markery diagnostyczne /Pomocne w diagnostyce?? „marker diagnostyczny idealny” O wysokiej czułości diagnostycznej O wysokiej swoistości diagnostycznej O wysokiej swoistości narządowej NIE ISTNIEJE 4 Markery prognostyczne (rokownicze) 4 Identyfikacja pacjentów ,u których występuje niezależne od leczenia ryzyko specyficznego rokowania (np. zgonu) W sytuacji braku możliwości wdrożenia jakiegokolwiek leczenia, marker prognostyczny odnosi się do rokowania bez wdrażania terapii systemowej lub przewiduje niezależność rozwoju choroby od zastosowania terapii Są to zwykle markery związane z potencjałem wzrostowym, metastatycznym i inwazyjnością guza Markery predykcyjne Informuje o prawdopodobieństwie uzyskania jakiegoś konkretnego efektu (np. uzyskania remisji) w wyniku określonego sposobu leczenia Są to najczęściej markery będące celem terapii albo ściśle związane z targetem terapii 4 Zasadnicze znaczenie w rozpoznaniu rodzaju nowotworu ma badanie histopatologiczne i cytologiczne, badania biochemiczne niejednokrotnie mogą właściwie ukierunkować proces diagnostyczny.
