Krążące markery nowotworowe - Zakład Biochemii Farmaceutycznej

advertisement
Analityka medyczna IV rok
Klasyfikacja biochemicznych
markerów nowotworowych
mgr Agnieszka Jeleń
Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki
Zakład Biochemii Farmaceutycznej
Nieswoiste biochemiczne wskaźniki
chorób nowotworowych
1
- morfologia krwi
- odczyn Biernackiego
- stężenie białka całkowitego
- hiperkalcemia
Swoiste biochemiczne wskaźniki chorób
nowotworowych = markery nowotworowe
1
Komórkowe markery nowotworowe
Antygeny błon komórkowych komórek nowotworowych
Krążące markery nowotworowe
Substancje uwalniane do krążenia przez komórki nowotworowe, ale w
niektórych przypadkach także przez komórki prawidłowe!!
np. PSA – antygen sterczowy
CEA – antygen karcinoembrionalny
AFP – α-fetoproteina
HCG – gonadotropina kosmówkowa
Krążące
markery nowotworowe
Markery bezpośrednie - związki będące bezpośrednimi produktami
komórek nowotworowych
Markery pośrednie – związki produkowane przez prawidłowe komórki,
których stężenie ulega zmianie w wyniku odpowiedzi organizmu na
toczący się proces nowotworowy
2.1
Krążące
markery nowotworowe
1) Neoantygeny – antygeny swoiste dla nowotworu
2) Antygeny towarzyszące nowotworom
- antygeny płodowo-zarodkowe (np. AFP, CEA)
- antygeny łożyskowe (np. hCG, SP-1)
- antygeny transplantacyjne (np. CA 19.9, CA 125, CA 50, CA 15.3)
- enzymy i izoenzymy (np. PAP, PSA, NSE)
3) Hormony produkowane eutopowo i ektopowo
4) Nieswoiste markery nowotworowe
(np. cytokiny, receptory cytokin, białka ostrej fazy
pierwiastki śladowe)
2.2
Markery bezpośrednie
na różnych etapach rozwoju komórki
Markery proliferacji – stężenie koreluje z intensywnością podziałów
komórkowych
TPS – swoisty tkankowy antygen polipeptydowy
Markery różnicowania – stężenie zależy od masy komórek nowotworowych
CA 125, CA 19.9
Markery obumierania – stężenie koreluje z intensywnością rozpadu
obumarłych komórek nowotworowych
TPS – swoisty tkankowy antygen polipeptydowy
CYFRA 21.1
3
Podział ze względu na przydatność w
diagnostyce
4
1) Markery diagnostyczne
2) Markery prognostyczne
3) Markery predykcyjne
Markery diagnostyczne
/Pomocne w diagnostyce??
„marker diagnostyczny idealny”
O wysokiej czułości diagnostycznej
O wysokiej swoistości diagnostycznej
O wysokiej swoistości narządowej
NIE ISTNIEJE
4
Markery prognostyczne (rokownicze)
4
Identyfikacja pacjentów ,u których występuje niezależne od
leczenia ryzyko specyficznego rokowania (np. zgonu)
W sytuacji braku możliwości wdrożenia jakiegokolwiek
leczenia, marker prognostyczny odnosi się do rokowania bez
wdrażania terapii systemowej lub przewiduje niezależność
rozwoju choroby od zastosowania terapii
Są to zwykle markery związane z potencjałem
wzrostowym, metastatycznym i inwazyjnością guza
Markery predykcyjne
Informuje o prawdopodobieństwie
uzyskania jakiegoś konkretnego efektu
(np. uzyskania remisji) w wyniku
określonego sposobu leczenia
Są to najczęściej markery będące
celem terapii albo ściśle związane z
targetem terapii
4
Zasadnicze znaczenie w rozpoznaniu rodzaju
nowotworu ma badanie histopatologiczne i
cytologiczne, badania biochemiczne
niejednokrotnie mogą właściwie ukierunkować
proces diagnostyczny.
Download