fizyka kl. III

Wymagania na poszczególne oceny z przedmiotu FIZYKA
kl. 3
dział: Przemiany energii w zjawiskach cieplnych
Stopień dopuszczający (wymagania konieczne, które obejmują treści elementarne, przystępne i bezpośrednio
użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia). Uczeń:
 rozumie związek energii wewnętrznej ciała z jego temperaturą,
 opisuje rolę izolacji cieplnej w życiu codziennym,
 wie, na czym polega topnienie, krzepnięcie, parowanie i skraplanie,
 wie, że różne substancje krzepną i wrą w różnych temperaturach,
 odczytuje z tabeli temperatury topnienia, wrzenia, ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania.
Uczeń potrafi:
 rozpoznać na przykładach przypadki, w których wskutek wykonanej pracy wzrasta energia mechaniczna, a w
których energia wewnętrzna,
 rozpoznać przykłady zmiany energii wewnętrznej ciała przez wymianę ciepła z otoczeniem,
 rozpoznać na przykładach konieczność używania dobrych i złych przewodników ciepła.
Stopień dostateczny (wymagania podstawowe).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
 wymienia składniki energii wewnętrznej,
 wie, że zmiana energii wewnętrznej następuje przez wykonanie pracy lub wymianę ciepła z otoczeniem,
 wie, co nazywamy ciepłem,
 wie, że ciepło może przechodzić z ciała o temperaturze wyższej do ciała o temp. niższej,
 rozumie, że energia mechaniczna ciała jako całości nie wpływa na energię wewnętrzną tego ciała,
 rozumie sens fizyczny pojęć: ciepło właściwe, ciepło topnienia, ciepło parowania,
 rozumie praktyczne znaczenie dużej wartości ciepła właściwego wody,
 wie, że podczas topnienia i wrzenia temperatura substancji nie zmienia się,
 wie, od czego zależy szybkość parowania cieczy,
 podaje przykłady znaczenia w przyrodzie dużej wartości ciepła topnienia lodu i ciepła parowania wody.
Stopień dobry (wymagania rozszerzające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
 wyjaśnia dlaczego podczas ruchu z tarciem nie jest spełniona zasada zachowania energii mechanicznej,
 wie, że energia wewnętrzna zależy od masy ciała,
 potrafi posługiwać się pierwszą zasadą termodynamiki,
 wyjaśnia zjawisko konwekcji,
 opisuje zjawisko konwekcji w prawidłowym oczyszczaniu powietrza w mieszkaniach,
 opisuje zasadę działania wymiennika ciepła, chłodnicy i chłodziarki,
 wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania,
 opisuje zależność temperatury wrzenia od ciśnienia zewnętrznego,
 potrafi rozwiązywać proste zadania związane ze zmianą energii mechanicznej w wewnętrzną,
 potrafi rozwiązywać proste zadania z wykorzystaniem wzoru Q = mct,
 sporządza bilans cieplny dla wody i oblicza szukaną wielkość.
Stopień bardzo dobry (wymagania dopełniające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto potrafi:
 rozwiązywać jakościowe i ilościowe problemy związane z pierwszą zasadą termodynamiki,
 rozwiązywać zadania problemowe związane z zamianą energii mechanicznej w wewnętrzną,
 wykorzystać model budowy materii do objaśnienia zjawiska przewodzenia ciepła,
 sporządzić wykres zależności t(Q) oraz obliczać na jego podstawie ciepło właściwe i ciepła przemian, znając masę
ciała,
 uzasadnić, dlaczego w cieczach i gazach przepływ energii odbywa się głównie przez konwekcję,
 doświadczalnie wyznaczyć ciepło topnienia lodu,
 rozwiązywać zadania obliczeniowe z zastosowaniem bilansu energii wewnętrznej,
 formułować samodzielne wypowiedzi,
 rozwiązywać zadania obliczeniowe z wykorzystaniem poznanych wzorów,
dział: Drgania i fale sprężyste
Stopień dopuszczający (wymagania konieczne). Uczeń:
 rozpoznaje ruch drgający spośród innych ruchów,
 wie, że fale sprężyste nie mogą rozchodzić się w próżni,
 wie, jak powstaje echo,
 źródłem wydanych przez nas dźwięków są struny głosowe,


opisuje mechanizm wytwarzanie dźwięku w instrumentach muzycznych,
wymienia, od jakich wielkości zależy wysokość i głośność dźwięku.
Stopień dostateczny (wymagania podstawowe). Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
 zna wielkości: okres, amplituda, częstotliwość, położenie równowagi, wychylenie,
 opisuje ruch wahadła i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach,
 doświadczalnie wyznacza okres i częstotliwość drgań wahadła i ciężarka na sprężynie,
 posługuje się pojęciami długości fali, szybkości rozchodzenia się fali, kierunku rozchodzenia się fali,
 podaje rząd wielkości rozchodzenia się fali dźwiękowej w powietrzu,
 wyjaśnia, co nazywamy ultradźwiękami i infradźwiękami.
Stopień dobry (wymagania rozszerzające). Uczeń spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:

odczytuje amplitudę i okres z wykresu x (t ) dla drgającego ciała,
 opisuje przykłady drgań tłumionych i wymuszonych,
 opisuje zjawisko izochronizmu wahadła,
 opisuje mechanizm przekazywania drgań jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fali na napiętej linie i fal
dźwiękowych w powietrzu,

stosuje wzory l = uT oraz l =
u
do obliczeń,
f

opisuje doświadczalne badanie związku częstotliwości drgań źródła z wysokością dźwięku,


podaje cechy fali dźwiękowej (częstotliwość 16 Hz – 20000 Hz, fala podłużna),
opisuje występowanie w przyrodzie i zastosowania infradźwięków i ultradźwięków (np. w medycynie).
Stopień bardzo dobry (wymagania dopełniające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
 wykorzystuje drugą zasadę dynamiki do opisu ruchu wahadła,

uzasadnia, dlaczego fale podłużne mogą się rozchodzić w ciałach stałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne tylko
w ciałach stałych,

potrafi rozwiązywać problemy jakościowe oraz rozwiązywać zadania obliczeniowe związane z ruchem drgającym i
falowym,
potrafi formułować samodzielne wypowiedzi dotyczące ruchu drgającego i falowego.

dział: Elektrostatyka
Stopień dopuszczający (wymagania konieczne). Uczeń zna:
 składniki atomu,
 sposoby elektryzowania ciał i umie je zademonstrować.
 niebezpieczeństwa związane z występowaniem w przyrodzie zjawisk elektrostatycznych.
Stopień dostateczny (wymagania podstawowe).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
 rozumie, że możliwość przemieszczenia się z ciał stałych mają tylko elektrony,
 potrafi wskazać wokół siebie przewodniki i izolatory,
 bada doświadczalnie oddziaływanie między ciałami naelektryzowanymi przez tarcie i formułuje wnioski,
 opisuje budowę przewodników i izolatorów (rolę elektronów swobodnych),
 analizuje przepływ ładunków podczas elektryzowania przez dotyk, stosując zasadę zachowania ładunku,
Stopień dobry (wymagania rozszerzające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
 określa jednostkę ładunku (1 C) jako wielokrotność ładunku elementarnego,
 wyjaśnia elektryzowanie przez tarcie (analizuje przepływ elektronów)potrafi korzystać z zasady zachowania
ładunku,
 objaśnia pojęcie „jon”,
 opisuje budowę krystaliczną soli kuchennej,
 rozumie na czym polega uziemienie,
 opisuje mechanizm zobojętniania ciał naelektryzowanych (metali i dielektryków)
 rozumie, na czym polega elektryzowanie przez indukcję.
Stopień bardzo dobry (wymagania dopełniające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:

wyjaśnia, jak rozmieszczony jest, uzyskany na skutek naelektryzowania, ładunek w przewodniku, a jak w
izolatorze,

potrafi formułować samodzielne wypowiedzi w jakościowych zadaniach problemowych.
dział: Prąd elektryczny
Stopień dopuszczający (wymagania konieczne). Uczeń:
 zna zasady bezpiecznego posługiwania się urządzeniami elektrycznymi,
 odróżnia dobre i złe przewodniki prądu,
 zna niektóre korzyści związane z używaniem prądu elektrycznego,
 zna źródła napięcia: ogniwo, akumulator, prądnicę,
 potrafi zbudować najprostszy obwód,
 wie, że natężenie prądu wyrażamy w amperach, a do jego pomiaru służą amperomierze,
 wie, że napięcie wyrażamy w woltach, a do jego pomiaru służą woltomierze,
 wie, że większe napięcie powoduje przepływ prądu o większym natężeniu,
 rozumie co to znaczy, że odbiorniki różnią się mocą,
 wie, że moc wyrażamy w watach i kilowatach,
 potrafi odnaleźć na odbiorniku jego dane znamionowe i zinterpretować je,
 wie, że liczniki elektryczne mierzą zużytą energię elektryczną w kilowatogodzinach,
 potrafi na podstawie danych znamionowych określić, który z odbiorników jest kosztowniejszy ze względu na
zużycie energii.
Stopień dostateczny (wymagania podstawowe).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
 rozumie, na czym polega przepływ prądu w przewodniku,
 rozumie, że obwód elektryczny musi być zamknięty, by płynął w nim prąd,
 wie, jak określa się natężenie prądu,
 potrafi wymienić niektóre skutki przepływu prądu,
 potrafi narysować schemat prostego obwodu elektrycznego,

buduje obwód elektryczny według podanego schematu,

mierzy natężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w którym odbiorniki są połączone szeregowo lub
równolegle,







mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, gdy odbiorniki są połączone szeregowo lub
równolegle
wie, że każdy odbiornik stawia prądowi pewien opór,
wie, że opór wyrażamy w omach i potrafi obliczyć opór ze wzoru R = U/I,
wie, że praca w odbiornikach jest wykonywana kosztem energii elektrycznej,
potrafi odczytać na liczniku zużytą energię elektryczną,
potrafi obliczyć pracę prądu ze wzoru W = U I t,
potrafi obliczyć moc odbiornika ze wzorów P = U I i P = W/t,

wyznacza opór elektryczny żarówki (lub opornika) przez pomiar napięcia i natężenia prądu,

wyznacza moc żarówki,

wykonuje pomiary masy wody, temperatury i czasu ogrzewania wody w czajniku,

potrafi określić zakres amperomierza i woltomierza.
Stopień dobry (wymagania rozszerzające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:

wskazuje kierunek przepływu elektronów w obwodzie i umowny kierunek prądu,

mierzy napięcie na żarówce (oporniku),

objaśnia proporcjonalność q ~ t ,

oblicza każdą wielkość ze wzoru I =

przelicza jednostki ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As),

wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elektryczny przewodnika

wykazuje, że w łączeniu szeregowym natężenie prądu jest takie samo w każdym punkcie obwodu,
a w łączeniu równoległym natężenia prądu w poszczególnych gałęziach sumują się,

wykazuje, że w łączeniu równoległym napięcia na każdym odbiorniku są takie same, a w łączeniu
q
,
t
szeregowym sumują się,

na podstawie doświadczenia wnioskuje o sposobie łączenia odbiorników sieci domowej,

opisuje przemiany energii elektrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce,

wyjaśnia rolę bezpiecznika w obwodzie elektrycznym,

opisuje doświadczalne wyznaczanie oporu elektrycznego żarówki oraz jej mocy

zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do trzech cyfr znaczących,





zna wzory na napięcie (U), natężenie (I), opór (R), pracę (W), moc (P) , potrafi obliczyć każdą z wielkości
występujących w nich, a także korzystać z kilku wzorów równocześnie,
potrafi wykonywać działania z uwzględnieniem wszystkich jednostek,
potrafi obliczyć koszt zużytej energii elektrycznej,
potrafi obliczać wielkości fizyczne na podstawie wykresów w prostych przypadkach,
potrafi wykorzystać prawa prądu elektrycznego w praktycznych sytuacjach.
Stopień bardzo dobry (wymagania dopełniające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
 potrafi rozwiązywać problemy ilościowe, wykorzystując poznane prawa i zależności,
 potrafi obliczać wielkości fizyczne na podstawie wykresów,
 potrafi sporządzić wykres na podstawie zależności podanej wzorem,
 potrafi rozwiązywać zadania dotyczące przemiany energii elektrycznej w mechaniczną i wewnętrzną,
 potrafi formułować samodzielne wypowiedzi w jakościowych zadaniach problemowych.
dział: Zjawiska magnetyczne. Fale elektromagnetyczne
Stopień dopuszczający (wymagania konieczne). Uczeń :

podaje nazwy biegunów magnetycznych i opisuje oddziaływania między nimi,

opisuje zachowanie igły magnetycznej w pobliżu magnesu,


opisuje sposób posługiwania się kompasem,
opisuje działanie elektromagnesu na znajdujące się w pobliżu przedmioty żelazne i magnesy.
Stopień dostateczny (wymagania podstawowe).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
 demonstruje działanie prądu w przewodniku na igłę magnetyczną umieszczoną w pobliżu,

opisuje budowę elektromagnesu,

na podstawie oddziaływania elektromagnesu z magnesem wyjaśnia zasadę działania silnika na prąd stały,

nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie
nadfioletowe, rentgenowskie),

podaje przykłady zastosowania fal elektromagnetycznych.
Stopień dobry (wymagania rozszerzające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:

opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania,

do opisu oddziaływania używa pojęcia pola magnetycznego,

wyjaśnia zasadę działania kompasu,

wyjaśnia zachowanie igły magnetycznej, używając pojęcia pola magnetycznego wytworzonego przez prąd
elektryczny,

opisuje rolę rdzenia w elektromagnesie,

wskazuje bieguny N i S elektromagnesu,

opisuje fale elektromagnetyczne jako przenikanie się wzajemne pola magnetycznego i elektrycznego,

podaje niektóre ich właściwości fal elektromagnetycznych (rozchodzenie się w próżni, szybkość c = 3Ч108 m s ).
Stopień bardzo dobry (wymagania dopełniające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:

opisuje rolę rdzenia w elektromagnesie,

doświadczalnie demonstruje, że zmieniające się pole magnetyczne jest źródłem prądu elektrycznego,

buduje model i demonstruje działanie silnika na prąd stały,

potrafi formułować samodzielne wypowiedzi w jakościowych zadaniach problemowych.
dział: Optyka
Stopień dopuszczający (wymagania konieczne). Uczeń :
 podaje przykłady źródeł światła,
 wskazuje kąt padania i odbicia od powierzchni gładkiej,
 podaje cechy obrazu powstającego w zwierciadle płaskim,
 szkicuje zwierciadło kuliste wklęsłe i wypukłe,
 opisuje oś optyczną główną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła,
 wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi optycznej po odbiciu od zwierciadła,

wskazuje praktyczne zastosowania zwierciadeł,

szkicuje przejście światła przez granicę dwóch ośrodków i oznacza kąt padania i kąt załamania,

rozpoznaje tęczę jako efekt rozszczepienia światła słonecznego,

opisuje bieg promieni równoległych do osi optycznej, przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą,

posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej optycznej,

wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie,

wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krótkowzroczności i dalekowzroczności,

podaje rodzaje soczewek (skupiająca, rozpraszająca) do korygowania wad wzroku.
Stopień dostateczny (wymagania podstawowe).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
 wymienia cechy wspólne i różnice w rozchodzeniu się fal mechanicznych i elektromagnetycznych,

wymienia sposoby przekazywania informacji i wskazuje rolę fal elektromagnetycznych,
 opisuje zjawisko rozproszenia światła na powierzchniach chropowatych,

doświadczalnie bada zjawisko załamania światła i opisuje doświadczenie,

wyjaśnia rozszczepienie światła w pryzmacie posługując się pojęciem „światło białe”,

opisuje światło białe, jako mieszaninę barw,

rysuje konstrukcje obrazów wytworzonych przez soczewki skupiające i rozpraszające,

rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone.
Stopień dobry (wymagania rozszerzające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
c
,
f

wykorzystuje do obliczeń związek l =



rysuje konstrukcyjnie obraz punktu lub figury w zwierciadle płaskim,
objaśnia i rysuje konstrukcyjnie ognisko pozorne zwierciadła wypukłego,
rysuje konstrukcyjnie obrazy w zwierciadle wklęsłym,

opisuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia,

wyjaśnia budowę światłowodów,

opisuje wykorzystanie światłowodów w medycynie i do przesyłania informacji,

wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne,

doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej,

oblicza zdolność skupiającą soczewki ze wzoru z =

opisuje zasadę działania prostych przyrządów optycznych,

opisuje rolę soczewek w korygowaniu wad wzroku,

podaje znak zdolności skupiającej soczewek korygujących krótkowzroczność i dalekowzroczność.
1
i wyraża ją w dioptriach,
f
Stopień bardzo dobry (wymagania dopełniające).
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:

wyjaśnia transport energii przez fale elektromagnetyczne,

wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku
jednorodnym,

wyjaśnia pojęcie gęstości optycznej (im większa szybkość rozchodzenia się światła w ośrodku tym rzadszy ośrodek),

wyjaśnia pojęcie światła jednobarwnego (monochromatycznego) i prezentuje je za pomocą wskaźnika laserowego,

potrafi rozwiązywać problemy jakościowe oraz rozwiązywać zadania obliczeniowe.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:
• potrafi stosować wiadomości w sytuacjach trudnych (nietypowych, problemowych),
• umie formułować problemy i dokonuje analizy lub syntezy nowych zjawisk,
• umie rozwiązywać problemy w sposób nietypowy,
• osiąga sukcesy w konkursach pozaszkolnych,
• sprostał wymaganiom na ocenę bardzo dobrą.