Strategiczna Prognoza Oddziaływania ZM.PL.GM.PONIATOWA
advertisement
Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa ZAKŁAD PROJEKTOWO-BUDOWLANY PRACOWNIA PROJEKTOWO-STUDIALNA EKO-PLAN ul. Braci Wieniawskich 1/244 20-844 Lublin PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO USTALEŃ ZMIAN MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY PONIATOWA Kierownik Pracowni: mgr inż. Marek Kozłowski Autor opracowania: mgr Joanna Martyna Czopek 1 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Lublin 2011 SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE 2 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Obszar opracowania obejmuje pojedyncze tereny zlokalizowane w różnych częściach gminy Poniatowa. Podstawę prawną Prognozy oddziaływania na środowisko stanowi: ● Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami); ● Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 (Dz. U. 2008 nr 199 poz. 1227 z późniejszymi zmianami); ● Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami); ● Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004r nr 92 poz. 880 z późniejszymi zmianami); ● Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r o przedsięwzięciach mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213 poz.1397); ●Dyrektywę Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne; ● Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływów niektórych planów i programów na środowisko. Celem Prognozy jest określenie charakteru prawdopodobnych skutków i oddziaływań na środowisko przyrodniczo-kulturowe, które mogą być spowodowane realizacją zalecanych lub dopuszczonych przez Plan sposobów zagospodarowania i użytkowania terenu. Zgodnie z art.51 ust.2 ww. ustawy z dnia 3 października 2008r. Prognoza w szczególności określa, analizuje i ocenia przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko w tym m.in. na różnorodność biologiczną, zwierzęta, rośliny, wodę, powierzchnię ziemi, krajobraz, zasoby naturalne, a także system przyrodniczy i powiązania przyrodnicze obszaru oraz prawne formy ochrony przyrody. Jej zakres przedmiotowy został dostosowany do skali Planu oraz stopnia szczegółowości i precyzji jego ustaleń. Zarówno projekt Planu jak i zapisy prognozy poddawane są otwartej dyskusji w toku formalno-prawnym poprzez procedurę opiniowania oraz wyłożenia tych dokumentów do wglądu publicznego. Dokumentami w powiązaniu, z którymi została sporządzona Prognoza były: ● Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa- Lublin 2010; ● Uzgodnienie zakresu prognozy z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Lublinie (pismo: RDOŚ-06-WSTV-7041/67/09/10/as); ● Uzgodnienie zakresu prognozy z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Opolu Lubelskim (pismo:ONS-700/42/09); ● Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa (zmiana) - Lublin 2010; ● Ekofizjografia podstawowa, miasto i gmina Poniatowa - Lublin 2003; ● Wstępna ocena lokalizacji (screening) przedsięwzięcia polegającego na budowie farmy elektrowni wiatrowych w gminie Poniatowa – Białystok 2009; ● RAPORT dotyczący oceny oddziaływania na środowisko projektowanej farmy wiatrowej w miejscowości Wymysłów (gmina Poniatowa, województwo lubelskie, w części dotyczącej oddziaływania na nietoperze (Chiroptera); ● Sprawozdanie z monitoringu ornitologicznego na terenie planowanej farmy elektrowni wiatrowej w miejscowości w Wymysłów, gm. Poniatowa za okres IX.2009 - IX.2010. – Białystok 2010; ● Strategia rozwoju Gminy Poniatowa 2009-2010 – Poniatowa 2008; ● Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do roku 2015; ● Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011 – Lublin 2008; ● Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Lublin 2002; Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii w Województwie LubelskimLublin 2009; 3 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Przestrzenne Aspekty Lokalizacji Energetyki Wiatrowej Województwie Lubelskim – Lublin 2009; ● Polityka ekologiczna państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 – Warszawa 2008. Ilekroć w niniejszym dokumencie jest mowa o Planie, rozumie się przez to Zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa i analogicznie przez określenie Prognoza rozumie się Prognozę oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa. 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU – JEGO CELE I POWIAZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI Celem regulacji zawartych w ustaleniach zmiany Planu jest: ustalenie przeznaczenia terenów; ochrona lokalnych interesów publicznych poprzez unormowanie i podporządkowanie działań inwestycyjnych wymogom zachowania ładu przestrzennego oraz ukształtowanie prawidłowego układu komunikacyjnego z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań; określenie przeznaczenia oraz zasad zagospodarowania poszczególnych terenów, tak, aby umożliwić kształtowanie ładu przestrzennego w sposób zapewniający ochronę środowiska i zdrowia ludzi oraz wartości kulturowych gminy. Wszystkie rodzaje przeznaczenia terenu wraz z ich symbolami przedstawia poniższy spis: MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; RM - tereny zabudowy zagrodowej; EW - tereny energetyki wiatrowej; R1 - tereny upraw polowych; R2 - tereny upraw polowych, ogrodniczych, sadowniczych z dopuszczeniem zabudowy; ZL - tereny lasów; RL - tereny zalesień; W - tereny infrastruktury technicznej – ujęcie wody; KD - tereny komunikacji. Plan sporządzony został w powiązaniu przede wszystkim z: Zmianą studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa - Lublin 2010; Ekofizjografią podstawową miasta i gminy Poniatowa – Lublin 2010; Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego - Lublin 2002; Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego 2006-2020 – Lublin 2006; Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 – Warszawa 2008. 3. METODY STOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY Ponieważ obecnie nie funkcjonują powszechnie ujednolicone metody wykonywania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko, dlatego też Prognozę tę sporządzono przy zastosowaniu metod opisowych, analiz jakościowych wykorzystujących dostępne wskaźniki stanu środowiska oraz identyfikacji i wartościowania skutków przewidywanych zmian w środowisku. Prace prognostyczne polegały na przeprowadzeniu studiów dokumentów charakteryzujących strukturę przyrodniczą terenu gminy Poniatowa (stan istniejący i dotychczasowe przekształcenia środowiska) oraz analizy istniejących i projektowanych inwestycji w obszarze Planu i jego sąsiedztwie. Materiały źródłowe, w oparciu o które sporządzono Prognozę wymienione zostały w wykazie materiałów, zamieszczonym na końcu opracowania. Zakres prac nad Prognozą został dostosowany do charakteru, specyfiki i precyzji zapisów Planu. Celem ułatwienia oceny jak i prezentacji wyników oddziaływań poszczególnych 4 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa funkcji terenu na środowisko było wykorzystanie uproszczonej i dostosowanej do potrzeb tegoż dokumentu analizy macierzowej. Ocenę przeprowadzono kompleksowo dla jednego wariantu ustaleń planistycznych zaproponowanych przez projektanta urbanistę. Zaznaczyć tu trzeba, że na etapie planu miejscowego nie określone są konkretne realizacyjne rozwiązania technologiczne, co ma wpływ na jakościowy (a nie ilościowy) charakter Prognozy. 4. PRZEWIDYWANE DOKUMENTU METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ Zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 23 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym organ sporządzający miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dokonuje analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy (w tym skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu). Do metod analizy skutków realizacji postanowień planistycznych generalnie należeć może: prowadzenie rejestru miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; rejestrowanie wniosków o sporządzenie miejscowych planów lub ich zmianę i gromadzenie materiałów z nimi związanych; rejestrowanie wniosków o zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne bądź zmiany funkcji terenu; ocenę zgodności wydanych decyzji i pozwoleń budowlanych z projektem; ocena i aktualizacja form ochrony przyrody i najcenniejszych siedlisk przyrodniczych; oceny rozwoju gospodarczego (przedsiębiorczości, rozwoju budownictwa, przemian struktury agrarnej, powierzchni urządzonych terenów zieleni i wzrostu lesistości). W poniższej tabeli przedstawione zostały proponowane wskaźniki służące analizie jakości środowiska i realizacji Planu: WSKAŹNIK JEDNOSTKA WARTOŚĆ W ROKU Jakość powietrza, odnawialne źródła energii Ocena jakości powietrza na podstawie pomiarów wykonanych klasa przez WIOŚ Liczba instalacji ogrzewania i podgrzewania wody gospodarczej szt. w oparciu o źródła powodujące niską emisję (węgiel kamienny) Liczba instalacji ogrzewania i podgrzewania wody gospodarczej w oparciu o paliwa ekologiczne (gaz, olej opałowy, energia szt elektryczna) Liczba instalacji ogrzewania i podgrzewania wody gospodarczej szt. wykorzystującej odnawialne źródła energii Jakość wód, gospodarka wodno-ściekowa Zwodociągowanie obszaru % Długość sieci wodociągowej km Jakość wody w sieci wodociągowej klasa Gospodarstwa podłączone do kanalizacji %/ ilość Gospodarstwa podłączone do bezodpływowych zbiorników na %/ilość nieczystości (szamb) Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków szt. Ilość ścieków odprowadzanych z terenu tys.m3/rok gminy Pobór wód (wodociągi) na terenie gminy tys.m3/rok Klasa czystości wód w rzekach klasa Gospodarka odpadami Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych ogółem Mg/r Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych na 1 mieszkańca kg/M/r 5 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Odsetek odpadów komunalnych składowanych na wysypiskach % Poziom odzysku odpadów zbieranych selektywnie w stosunku do całkowitej ilości tych odpadów zawartych w odpadach % komunalnych Ochrona przyrody, bioróżnorodności, krajobrazu Obszar gminy objęty ochrona przyrody lub krajobrazu % Lesistość obszaru % Liczba nasadzeń drzew na terenach gminy szt Liczba pomników przyrody w gminie szt Inne formy ochrony przyrody w granicach gminy (parki, ha rezerwaty, użytki) Klimat akustyczny na podstawie Uciążliwość akustyczna dróg wojewódzkich pomiarów (wymienić poszczególne drogi w tej klasie) Zarządcy drogi lub WIOŚ / dB na podstawie Uciążliwość akustyczna dróg powiatowych pomiarów (wymienić poszczególne drogi w tej klasie) Zarządcy drogi lub WIOŚ / dB na podstawie Uciążliwość akustyczna dróg gminnych pomiarów (wymienić poszczególne drogi w tej klasie) Zarządcy drogi lub WIOŚ/dB Zakłady produkcyjne WIOŚ /dB Obiekty usługowe WIOŚ/ dB Promieniowanie elektromagnetyczne Ilość stacji bazowych telefonii komórkowych szt Linie elektryczne (napowietrzne i podziemne) szt. Gospodarka i infrastruktura Liczba miejsc noclegowych szt. Liczba miejsc parkingowych na obszarze gminy(w tym szt. sezonowych obsługujących ruch turystyczny) Długość ścieżek rowerowych km Udział gospodarstw posiadających atesty ekologiczne w ogólnej % liczbie gospodarstw Ilość gospodarstw agroturystycznych szt. Zgodnie z art. 25 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. oraz w celu uniknięcia powielania monitorowania w myśl zasady Dyrektywy 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko wpływ ustaleń projektu tegoż Planu na środowisko przyrodnicze w zakresie: jakości poszczególnych elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska, obszarach występowania przekroczeń, występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian kontrolowany będzie w ramach systemu Państwowego Monitoringu Środowiska. Wyniki prowadzonego monitoringu prezentowane będą corocznie w Raportach o stanie środowiska, wydawanych w formie ogólnodostępnej publikacji, ale źródłami danych w tym zakresie mogą też być: Wojewódzka Baza Danych (prowadzona przez Marszałka Województwa), źródła administracyjne wynikające z obowiązków sprawozdawczych lub zapisów ustawowych (decyzje, zezwolenia, pozwolenia) czy badania statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego. Ponadto w zakresie monitoringu poszczególnych elementów środowiska odpowiedzialne są: jednostki i instytucje związane z gospodarką wodną, zarządy dróg, starostwa powiatowe, urzędy wojewódzkie, a w zakresie ochrony przyrody Lasy Państwowe, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz inne, jednostki wspomagające, zatrudniające ekspertów tej dziedziny (np. IMGW, RZGW). 6 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Zaleca się, by monitorowanie skutków wdrażania i funkcjonowania ustaleń Planu (w zakresach badań nie objętych monitoringiem WIOŚ) prowadziła Rada Gminy Poniatowa. Wskazane jest dokonywanie oceny stanu realizacji ustaleń Planu i wpływu na środowisko w cyklach rocznych. Za najistotniejsze z punktu widzenia ochrony środowiska, należy uznać monitorowanie polegające na: pomiarach poziomów hałasu w obrębie wydzielonych terenów energetyki wiatrowej i zabudowy mieszkaniowej (2 razy w roku w okresie najintensywniejszego użytkowania tych terenów); kontrole (pojedyncze badanie) najbliżej zlokalizowanych wód powierzchniowych i stanu jakości wód podziemnych (minimum 2 razy w roku); pomiar emisji niskiej (w okresie sezonu grzewczego i najintensywniejszego użytkowania traktów komunikacyjnych) w sąsiedztwie skupisk zabudowy mieszkaniowej; monitoring ptaków i nietoperzy w obrębie urządzeń energetyki wiatrowej (badaniu ich śmiertelności i automatycznej rejestracji aktywności w pobliżu elektrowni wiatrowych). Ze względu na fakt, iż badania wykonane dla potrzeb oceny oddziaływania na środowisko oraz zaproponowane na ich podstawie warunki funkcjonowania farmy nie mogą całkowicie wykluczyć prawdopodobieństwa wystąpienia znaczącego negatywnego oddziaływania farmy na nietoperze (jako grupę zwierząt szczególnie na tym terenie cenną), a jedynie mogą co najwyżej znacząco je zmniejszyć - niezbędne jest przeprowadzenie odpowiedniego monitoringu poinwestycyjnego po uruchomieniu farmy. Wynika to przede wszystkim z faktu możliwości zmian w wykorzystywaniu przestrzeni przez nietoperze, zarówno po powstaniu farmy jaki i zupełnie niezależnie od tego. Z obserwacji wynika, że nietoperze w niektórych sezonach spontanicznie opuszczają daną kryjówkę (np. kolonię rozrodczą) i wykorzystują w tym czasie zupełnie inną, położoną nawet kilka-kilkanaście km dalej. Dlatego w takich przypadkach ich aktywność na monitorowanej powierzchni może być niższa. W następstwie takich sytuacji jest wówczas niższa rejestracja aktywności podczas badanego sezonu niż średnia wieloletnia aktywność w danej okolicy. Sytuacji takich nie sposób przewidzieć. Zdarza się, że nietoperze zaczynają traktować nowy element krajobrazu jako nowe miejsce żerowania lub godów – co skutkuje ich zabijaniem przez łopaty wirnika. Może to spowodować np. konieczność zastosowania dodatkowych środków zapobiegawczych czy łagodzących. Monitoring po uruchomieniu farmy powinien być prowadzony przez co najmniej 3 lata, w trakcie pierwszych 5 lat jej funkcjonowania (w 1, 2 i 5 roku; 1, 2 i 4; albo 1, 2 i 3). Poszukiwania martwych nietoperzy należy przeprowadzać w odstępach 5-dniowych, co najmniej w okresach 1 kwietnia – 15 maja, 15 czerwca – 15 lipca, 1 sierpnia – 1 października. Badania śmiertelności wymagają na każdej farmie dodatkowo co najmniej 2-krotnej kontroli skuteczności odnajdowania ofiar w danym miejscu i przez dany zespół oraz szybkości ich znikania z powierzchni. W przypadku jeśli zaszła istotna zmiana, mogąca mieć znaczenie dla skuteczności odnajdowania ofiar (np. zmiana sposobu zagospodarowania istotnej części badanej powierzchni lub zmiana zespołu prowadzącego badania), kontrolę tę należy powtórzyć. Automatyczną rejestrację aktywności nietoperzy prowadzi się na wysokości osi rotora, a jeśli jest to niewskazane ze względów technicznych (np. wpływ hałasu powodowanego przez urządzenia na jakość nagrań) – na wieży poniżej rotora w odpowiednim od niego oddaleniu, lecz wciąż na wysokości pracy łopat. Rejestrację należy prowadzić na co najmniej 1/3 elektrowni wiatrowych, przez wszystkie sezony aktywności nietoperzy. W przypadku jeśli monitoring w pierwszym roku wykaże brak śmiertelności nietoperzy oraz brak lub znikomą ich aktywność, w kolejnych latach monitoring można ograniczyć do jednej z dwóch wskazanych form, która w danym wypadku będzie uznana za skuteczniejszą. Jednak w przypadku, jeśli w drugim roku stwierdzona zostanie śmiertelność lub zwiększona aktywność – w trzecim roku należy powrócić do równoległego stosowania obu metod. W przypadku jeśli monitoring wykaże znaczące negatywne oddziaływanie na nietoperze lub jego istotne niebezpieczeństwo, należy ustalić i zastosować odpowiednie działania zapobiegawcze lub łagodzące i rozpocząć ponowny 3-letni monitoring. Wraz z rozwojem doświadczeń w naszym kraju metody badania i monitoringu porealizacyjnego będą się rozwijały i zmieniały, dlatego właściwym będzie aktualizowaniem ich dla potrzeb przedmiotowej farmy. 7 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Generalnie, monitoring w kwestii pozostałych aspektów powinien być zgodny i regulowany takimi aktami prawnymi jak przede wszystkim z: 1. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.); 2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455); 3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728); 4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093); 5. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008); 7. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.); 8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz. 826); 9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN (Dz. U. Nr 106, poz. 729) i z 7 listopada 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN (Dz. U. Nr 210, poz. 1535); 10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 35 poz. 308); 11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporządzanie map akustycznych, oraz sposobów określania granic terenów objętych tymi mapami (Dz. U. z 2007 r. Nr 1, poz. 8); 12. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych ujętych na mapach akustycznych oraz ich układu i sposobu prezentacji (Dz. U. Nr 187, poz. 1340); 13. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących rejestru zawierającego informacje o stanie akustycznym środowiska (Dz. U. Nr 82, poz. 500); 14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 16, poz.87). 15. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281); 16. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. Nr 52, poz. 310); 17. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 5, poz. 31); 18. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 216, poz. 1377); 19. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 828); 20. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. (Dz. U. Nr 165 poz. 1359); 22. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. (Dz. U. z 2007 r. Nr 39 poz. 251 ze zm.); 23. Ustawa o odpadach wydobywczych z dnia 10 lipca 2008 (Dz. U. z 2008 r. Nr 138 poz.865); 8 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa 24. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów. (Dz. U. Nr 112 poz. 1206); 25. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. (Dz. U. Nr 63 poz. 638 z późn. zm.); 26. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. (Dz. U. z 2007 r. Nr 90 poz. 607); 27. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.); 28. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896); 29. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093); 30. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4 poz. 44); 31. Rozporządzenie Dyrektora RZGW Nr 5/2003 z 17 grudnia 2003 r. w sprawie określenia wód podziemnych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć (Dz. U. Województwa Lubelskiego Nr 1/2004 poz. 9); 32. Rozporządzenie Dyrektora RZGW Nr 9/2008 z dnia 16 maja 2008 r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszaru szczególnie narażonego w gminie Komarówka Podlaska (Dz. U. Województwa Lubelskiego Nr 73/2008, poz. 2073); 33. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (dz. U. Nr 192, poz. 1883); 34. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). 5. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO Ponieważ gmina Poniatowa nie leży w bezpośrednim sąsiedztwie granicy państwa (miasto gminne leży w odległości około 125 km od niej), a Plan nie wprowadza funkcji przemysłu ciężkiego czy działalności emitującej szkodliwe substancje do gruntu, wód czy atmosfery oraz funkcji zmieniających warunki siedliskowe i gruntowo-wodne na tak dużą skalę (zgodnie z Konwencją o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym - Dz. U. z 1999r. Nr 96 poz. 1110 oraz art. 104-117 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 r. -Dz. U. nr 199, poz. 1227) nie prognozuje się dalekosiężnych, transgranicznych oddziaływań na środowisko. 6. ANALIZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH JEGO ZMIAN PRZY BRAKU REALIZAJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU Położenie i aktualne zagospodarowanie terenu Gmina Poniatowa pod względem fizjograficznym w większości leży w obrębie Równiny Bełżyckiej, a jedynie południowo – zachodni jej fragment znajduje się w granicach Kotliny Chodelskiej będących elementami Wyżyny Lubelskiej. Pod względem administracyjnym zlokalizowana jest w północno – wschodniej części powiatu opolskiego. Przez jej obszar przebiegają drogi o charakterze ponadlokalnym, jak główna, wojewódzka Nr 832 łącząca Lublin z miastem Opole Lubelskie. 9 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Teren ten jest lekko pofałdowany i stanowi mozaikę pól uprawnych, plantacji malin, aronii, czarnej porzeczki, chmielu oraz sadów owocowych. W centralnej części pomiędzy jednym zgrupowaniem siłowni wiatrowych a drugim znajduje się zwarty drzewostan (głównie bór sosnowy z gęstym podszytem oraz las mieszany) o powierzchni ok. 80 ha. We wschodniej i zachodniej części znajdują się jeszcze 4 mniejsze drzewostany o powierzchni nie większe niż 40 ha każdy. Charakterystyczną cechą terenów objętych Planem jest brak cieków i naturalnych zbiorników wodnych. Na terenie farmy zlokalizowano tylko jedno niewielkie sztuczne oczko na północ od miejscowości Spławy. Budowa geologiczna Obszar gminy Poniatowa znajduje się w zasięgu Niecki Lubelskiej, gdzie w budowie geologicznej podstawowe znaczenie posiadają utwory górnej kredy. Zasadniczy profil powierzchniowy budowy geologicznej tworzą zasodowane wychodnie mastrychtu, wykształcone głównie w postaci margli, opok i opok marglistych. Erozyjne obniżenia utworów kredowych w obszarze północnym, wschodnim, zachodnim i południowo-zachodnim pokrywają zwarte powierzchnie lessów i użytków lessopodobnych (mułki lessowe, lessy piaszczyste i gliniaste). W erozyjnych obniżeniach dolinno- rzecznych, charakterystycznych dla morfogenezy utworów kredowych i lessowych, znajdują się piaski i gliny deluwialne oraz piaski wodnolodowcowe w wyższych partiach, w niższych partiach występują holoceńskie namuły, mchy i piaski pylaste. W granicznych, północnych obszarach gminy (powyżej Giełczwi) odsłaniają się zwarte powierzchnie utworów trzeciorzędowych (paleocen)-gezy, opoki i piaski glaukonitowe. Gmina położona jest w większości w obrębie mezoregionu Wyniosłości Giełczewskiej, stanowiącej najwyższą, środkową część Wyżyny Lubelskiej (wzniesienia od 180 do 280 m, kulminacja w gminie 278m) a tylko niewielki fragment pd.-zach. (Kol. Biskupie) znajdują się w granicach Roztocza Zachodniego. Wyniosłość Giełczewska jest wyniesioną wyżyną o dość urozmaiconej rzeźbie, mającej charakter garbu zbudowanego z odpornych skał kredowych, w większości przykrytych płatami lessów. Rzeźba poziomu wierzchowinowego wykazuje ścisły związek z właściwościami pokrywającego obszar lessu, charakterystycznymi formami są tu rozcięcia erozyjne starej fazy - suche doliny płaskodenne lub miechowate oraz młode rozcięcia erozyjne - wąwozy (wskaźnik gęstości wąwozów w gminie wynosi km/km" powierzchni). Doliny rzek (Giełczew, Wierzbówka) są wąskie, głęboko wcięte w podłoże o płaskim dnie. Roztocze Zachodnie odznacza się typową rzeźbą, lessową, pociętą gęstą siecią suchych dolin, wąwozów i parowów z odsłonięciami trzeciorzędowych utworów. Rzeźba terenu W przeważającej części gminy, tj. w granicach Równiny Bełżyckiej rzeźba terenu jest dość monotonna. Cechuje ją słabe rozczłonkowanie powierzchni i niewielkie deniwelacje (515m). Kluczowym elementem krajobrazu są występujące w kilku poziomach wysokościowych (210-215 m n.p.m.; 220-225 m n.p.m.), rozległe powierzchnie wierzchowinowe. Wysoczyzny przechodzą łagodnie w proste, wyrównane stoki, urozmaicone jedynie przez suche doliny denudacyjne o dość szerokich, nieckowatych dnach, płaskich zboczach i najczęściej niewielkich spadkach. Bardziej urozmaicona rzeźba występuje w strefie krawędziowej Równiny Bełżyckiej (zachodnia i południowa część gminy). Deniwelacje sięgające miejscami 50 m (okolice wsi Kowala) przyczyniają się do większego rozczłonkowania obszaru. Stoki rozcięte są miejscami przez system suchych dolin erozyjno - denudacyjnych oraz młodych rozcięć erozyjnych. Strefa krawędziowa jest również obszarem alimentacji dla większości cieków występujących na obszarze gminy: Kowalanki, Poniatówki, Wronówki. Doliny tych rzek w górnym biegu są stosunkowo głębokie, wąskie, miejscami stromościenne. W obrębie Kotliny Chodelskiej, w miejscach gdzie na powierzchni terenu odsłaniają się węglanowe skały górnokredowe (zrównania podstokowe), rozwinęły się zjawiska krasowe reprezentujące, wśród których to form powierzchniowych dominują werteby (niewielkich rozmiarów, koliste lub eliptyczne zagłębienia bezodpływowe). Obszar ich występowania jest jednak ograniczony; największe skupisko wertebów znajduje się w okolicach Plizina oraz na północ od Lasu Kowalskiego (między Poniatową Sporniakiem a Kowalą). Na międzyrzeczu Poniatówki i Wronówki występują ponadto, wydmy śródlądowe, najczęściej dość niskie, rzadko tworzące wyraźne wzniesienia (z wyjątkiem tzw. Ruskiej Góry – 12 m wydmy paraboliczna na północ od Dąbrowy Wronowskiej). Większe deniwelacje, niż w centralnej części gminy (ok 30 m.) i 10 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa rozczłonkowanie powierzchni, cechuje również północną, peryferyczną jej część. Ze względu na obecność w podłożu utworów lessowych i lessopodobnych, okolice Niezabitowa, Kocianowa i Ludwinowa wyróżniają się obecnością dość głęboko wciętych, wąskich dolin erozyjno denudacyjnych oraz młodych rozcięć erozyjnych okresowo prowadzących wodę. Formy te stanowią zamknięcie systemu wąwozowego uchodzącego do rzeki Bystrej. Najwyżej wyniesiony punkt na terenie gminy stanowi jedna z kulminacji w obrębie rozległego zrównania wierzchowinowego we wschodniej części gminy, w rejonie wsi Poniatowa - Kolonia -231 m n.p.m. Teren najniżej położony w gminie- 154,5 m n.p.m. - znajduje się w dnie doliny Wronówki na południowy - zachód od Plizina. Z surowców naturalnych na terenie gminy Poniatowa znaczenie gospodarcze odgrywają jedynie złoża surowców skalnych. Gleby Na omawianym terenie przeważają gleby płowe (pseudobielicowe) wytworzone z lessu i pyłu zwykłego. W części południowej występują gleby bielicoziemne wytworzone z różnych utworów piaszczystych. W dolinie cieku Kowalanki i cieku spod Kraczewic występują czarne ziemie wytworzone z pyłów zwykłych oraz rzadziej gleby torfowe i mady. Wśród gruntów rolnych dominują średnio dobre gleby z klasy IIIa i IIIb. Większość użytków zielonych gminy Poniatowa zaliczono do IV i V klasy bonitacyjnej. Wśród gruntów ornych największy procent w części środkowej gminy stanowi kompleks pszenny dobry, w części północnej dominuje kompleks żytni bardzo dobry i żytni dobry, w części południowej największy udział mają kompleksy żytni bardzo dobry, żytni dobry, a w okolicach Plizina i na północ od Pachanek kompleks żytni słaby i bardzo słaby. Przeważają użytki zielone średnie i słabe występujące głównie w dolinach małych cieków. Brak jest wyników badania jakości gleb tego obszaru. Wody podziemne W hydrogeologicznym podziale Polski omawiana gmina zaliczana jest do regionu lubelsko - radomskiego, podregionu lubelskiego. Występowanie i zasoby wód podziemnych w obszarze przedmiotowej gminy wykazują swoiste cechy, które uzależnione są od lokalnych warunków hydrogeologicznych. Faza litosferyczna obiegu wody w gminie jest prosta i wykazuje bardzo ścisłe związki z warunkami hydrogeologicznymi. Gmina leży w obrębie proponowanego obszaru ochronnego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) nr 406 (Lublin). Stwierdza się tu obecność dwóch poziomów wodonośnych pozostających w stałym związku hydraulicznym: kredowego i czwartorzędowego. Występowanie wód piętra czwartorzędowego ograniczone jest do dolin rzecznych i partii wierzchowinowych, gdzie nierówności podłoża kredowego maskowane są przez utwory czwartorzędu. Zwierciadło łych wód jest swobodne i występuje zwykle na głębokości 2-8 m, a warstwę wodonośną tworzą przede głównie holoceńskie namuły i piaski rzeczne w dolinach rzek oraz plejstoceńskie piaski akumulacji wodno lodowcowej - w obszarach pozadolinnych. Główny, użytkowy poziom wodonośny tworzą wody piętra kredowego eksploatowane przez większość studni kopanych i głębinowych na obszarze gminy. Warstwę wodonośną stanowią silnie uszczelinione opoki, wapienie i kreda pisząca górnego mastrychtu. Wody podziemne tego piętra mają charakter wód szczelinowo warstwowych - ich zwierciadło jest najczęściej swobodne. Głębokość występowania pierwszego horyzontu wód podziemnych na obszarze gminy jest różna i zmienia się od 2-5 m. w strefie zboczy dolin, do ponad 20 m na wierzchowinach. Płytkie wody gruntowe narażone są na skażenia pochodzące z użytkowania terenu: w utworach o dobrej przepuszczalności mają zmieniony skład chemiczny a niekiedy bakteriologiczny zaś wody położone głębiej i izolowane od zewnętrznych wpływów osadami nieprzepuszczalnymi, cechują się wysokimi parametrami jakościowymi. Według danych WIOŚ jakość wód podziemnych na tle jednolitych wód podziemnych w najbliżej badanych źródłach w 2009r. wahała się na granicy I i II klasy. Wody powierzchniowe Gmina Poniatowa charakteryzuje się bardzo rzadką siecią rzeczną (o wskaźnikach gęstości najrzadszych w kraju). Wszystkie rzeki w jej obrębie są stosunkowo krótkie, mają niewiele, często tylko okresowe dopływów i prowadzą stosunkowo niewiele wody. Cały obszar 11 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa gminy położony jest w dorzeczu Wisły, w zlewniach Chodelki (południowa, centralna i zachodnia część) oraz Bystrej (północno - wschodnia część gminy). Dział wodny (II rzędu) między tymi zlewniami przebiega z północnego - zachodu na południowy – wschód (wzdłuż linii Kolonia Niezabitów - Wólka Łubkowska – Poniatowa Kolonia). Południowa i zachodnia część obszaru odwadniana jest przez prawobrzeżne dopływy Chodelki: Poniatówkę, której źródła znajdują się w Płowiznach i Poniatowej – Wsi), Wronówkę ze źródłami we Wronowie, Kowalankę ze źródłami we wsi Kowala, a na krótkim odcinku również przez bezimienny ciek zasilany przez źródło w Leśniczówce. W granicach gminy Poniatówka przyjmuje też wody bezimiennego cieku spod Kraczewic. Część północna obszaru, należąca do dorzecza Bystrej, jest drenowana wyłącznie przez bezimienne cieki uchodzące bezpośrednio do Bystrej (źródła w Niezabitowie, i Kocianowie), bądź epizodyczne cieki zasilające górny odcinek Czerki. Zbiorniki wodne na obszarze gminy zajmują niewielkie powierzchnie. Są to przede wszystkim: kompleks stawów w dnie doliny Poniatówki (Młynki Kraczewskie, Pachanki Wronowskie) oraz zbiornik zaporowy na bezimiennym cieku w Poniatowej (Zalew Poniatowa). Ponadto, w strefie rozwoju powierzchniowych zjawisk krasowych stwierdza się występowanie małych, okresowo podmokłych zagłębień bezodpływowych (wertebów). Ich rola w retencjonowaniu wody jest jednak niewielka. Brak jest oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych przez WIOŚ w 2009r. w punkcie pomiarowo-kontrolnym Poniatowa Bełżyce. Generalnie Raport podaje, na północ i wschód od niego płyną wody potencjalnie zagrożone, a na zachód wody niezagrożone. Klimat i stan powietrza Według podziału klimatycznego gmina Poniatowa lokuje się na pograniczu lubelsko – chełmskiej i opolsko - puławskiej dziedziny klimatycznej, w której wpływ na kształtowanie się klimatu na tym obszarze ma powietrze polarno – morskie stanowiące łącznie ok. 90% częstości występowania wszystkich typów mas powietrza. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń (3,6°C), najcieplejszym lipiec (17,9°C), a amplituda temperatur rocznych wynosi 22°C. Charakterystyczną cechą klimatu tego obszaru jest długi czas trwania okresów: letniego (100110 dni) i wegetacyjnego (okres ze średnią dobową temperaturą powietrza powyżej 5 °C trwa tutaj ok. 220 dni). Opady w ciągu roku rozłożone są nierównomiernie - z rocznej sumy opadu 600mm na lato przypada 230-240mm. Pokrywa śnieżna tworzy się zwykle w ostatniej dekadzie listopada lub w pierwszej grudnia, zanika zaś między 10 a 20 marca. Długość trwania pokrywy śnieżnej na terenie gminy wynosi średnio 80-90 dni. Topoklimat (klimat lokalny) jest modyfikacją mezoklimatu przez warunki naturalne konkretnego miejsca. Obszary wierzchowinowe gminy, zbudowane z jednorodnych form geomorfologicznych, mają również jednolity topoklimat. Duże rejony o klimacie lokalnym kształtowanym przez suche podłoże stanowią i mogą stanowić podstawę lokalizacji zabudowy mieszkaniowej. Są to tereny o najkorzystniejszych warunkach klimatycznych dla zdrowia człowieka. W terenach zagłębień bezodpływowych, dolin rzecznych i terenach płytkiego zalegania wód wierzchówkowych następuje pogorszenie warunków biotopoklimatycznych Do tych naturalnych zagłębień terenowych, napływają w czasie bezwietrznych i bezchmurnych nocy masy chłodnego powietrza, powodując zjawisko inwersji termicznej. Średnie wartości temperatur w dolinach są niższe niż na wierzchowinach, a wilgotność względna większa. Są to tereny o niekorzystnych warunkach dla zabudowy, ale bardzo ważnych dla rolnictwa na użytkach zielonych. Specyficzny klimat wnętrza kompleksów leśnych nie ma znaczenia dla planów urbanizacyjnych, zaś należy tu podkreślić korzystne oddziaływanie lasów na tereny sąsiednie (łagodzący wpływ na temperatury ekstremalne, wilgotność powietrza, przewietrzanie, zawartość tlenu i olejków eterycznych). Wpływ na klimat lokalny ma również oddziaływanie antropogenie. W obszarze miasta i gminy Poniatowa różnorodność form rzeźby i pokrycia terenu w istotny sposób modyfikuje warunki klimatyczne opisywanego obszaru. Poza tym najkorzystniejszymi cechami wyróżniają się zbocza o ekspozycji południowej, południowo wschodniej i południowo -zachodniej. Najbardziej niekorzystne są zbocza o ekspozycji północnej, a zwłaszcza wąwozy i doliny rzeczne. Są to obszary o znacznie gorszych warunkach insolacyjnych i termiczno - wilgotnościowych, dużych amplitudach temperatur dobowych i rocznych, narażone na spływy i stagnację zimnego powietrza. Występują tu często inwersje termiczne i przymrozki radiacyjne. 12 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa W 2009 r. gmina Poniatowa zlokalizowana w lubelsko-puławskiej strefie, należącej do klasy A (dla ochrony zdrowia i roślin), co oznacza, że stężenia substancji na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych, a głównym celem działań jest utrzymanie jakości powietrza na tym samym lub lepszym poziomie. Flora Florę w gminie Poniatowa reprezentują lasy, zadrzewienia przydrożne, śródpolne i przykorytowe, roślinność denna (zieleń niska w dnach rzecznych) oraz różne formy zieleni przydomowej. Zdecydowana większość terenu wykorzystywana jest rolniczo. Najciekawsze w gminie Poniatowa gatunki roślin oraz zbiorowiska roślinne skoncentrowane są w południowej części, na obszarach leśnych, nielicznych łąkach związanych z dolinami rzecznymi oraz na niewielkich zbiornikach wód stojących. Wynika to z rolniczego charakteru gminy, a w szczególności obecności znacznych obszarów jednolitych krajobrazowe agrocenoz dominujących w północnej i środkowej części gminy. Ze względu na rolę biocenotyczną i środowiskotwórczą najcenniejsze w strukturze przyrodniczej są lasy. Pomimo, że są to lasy w większości gospodarcze stanowią duży walor środowiska ożywionego. Z biocenotycznego punktu widzenia bardzo ważnym walorem lasów jest występowanie w gminie dużych kompleksów leśnych. Lasy w obrębie gminy są ważnym czynnikiem modyfikującym lokalne warunki mikroklimatyczne i wodne. Przeciwdziałają degradacji gleb w wyniku erozji, odgrywają znaczną rolę w oczyszczaniu powietrza, wód i gleb z zanieczyszczeń chemicznych. Ponadto wzbogacają krajobraz i są miejscem wypoczynku. Ich atrakcyjność wynika z bogatego składu gatunkowego i obecności wielu rzadkich i chronionych gatunków flory i fauny. Najczęstszym typem lasu w gminie Poniatowa jest kontynentalny bór mieszany, który wykształcił się na siedliskach boru mieszanego świeżego. Gatunkami dominującymi są sosna zwyczajna i dąb szypułkowy, z domieszką grabu zwyczajnego, brzozy brodawkowatej i topoli osiki. Kolejnym zbiorowiskiem jest subkontynentalny bór świeży, który wykształca się na ubogich piaszczystych glebach bielicowych. W warstwie drzew poza sosną znajduje się dąb szypułkowy i brzoza brodawkowata. W miejscach bardziej suchych, w okolicach „Góry Ruskiej" wykształcił się bór chrobotkowi, charakteryzujący się występowaniem porostów z rodzaju Ciadortia, a poza tym dużym ubóstwem roślinności runa. W południowej części gminy, w największym kompleksie leśnym, zachowały się niewielkie płaty dąbrowy świetlistej. Jest to zbiorowisko w typie siedliskowym lasu mieszanego z dominacją dębów i stałą naturalną domieszką sosny i bogatym składzie florystycznym runa. Grąd subkontynentalny na terenie gminy Poniatowa zachował się jedynie fragmentarycznie, zwykle na glebach lessopodobnych w północnej i środkowej części gminy m.in, w kompleksach na północ i południe od wsi Bliźniak oraz na zachód od Wólki Łubkowskiej, a także w niektórych wydzieleniach lasów otaczających miasto Poniatowa. Gatunkiem dominującym jest w nich zwykle grab. W drzewostanie występuje ponadto dąb szypułkowy, sosna zwyczajna z domieszką czereśni, brzozy brodawkowatej rzadziej lipy drobnolistnej i topoli osiki oraz jarzębina i klon zwyczajny. Warstwa krzewów jest bogata w gatunki i dobrze rozwinięta. Na siedliskach mokrych, w bezodpływowych obniżeniach terenu w pobliżu łąk i cieków wykształcają się fragmentarycznie zbiorowiska leśne z panującą olszą czarną. Pod względem titosocjologicznym są to płaty olsu porzeczkowego, z olsza czarną i brzoza brodą i jesionem w miejscach przesuszonych, który wykształciła się np. w dolinie Poniatówki i cieku płynącego na południe od Plizina. W sąsiedztwie olsów wykształciły się zbiorowiska łęgowe zajmujące siedliska żyźniejsze z poziomym ruchem wody jak np. płaty zespołu Circaeo-Alnetum. W drzewostanie oprócz olszy czarnej zaznacza się domieszka jesionu. Warstwę krzewów budują: czeremcha zwyczajna, kruszyna, bez czarny i trzmielina zwyczajna. Typy roślinności fitocenoz łąkowych i pastwiskowych są zróżnicowane i związane z poziomem uwilgotnienia podłoża oraz ze sposobem użytkowania. Miejsca stale mokre zajmują zbiorowiska szuwarowe. Ze zbiorowisk półnaturalnych większe powierzchnie zajmuje zespół Cirsio-Polygonetum, mniejsze - zespół Scirpetum silvatici i Filipendulo-Geranietum. Płaty tych zespołów wykształcają się przy ciekach, także na obrzeżach olszyn. Największą powierzchnię zajmują łąki świeże, tzn. o umiarkowanym stopniu uwilgotnienia. Dominuje zespół Poo- 13 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Festucetum rubrae z kostrzewą czerwoną natomiast na niewielkich powierzchniach wykształcają się zespoły: Alopecuretum pratensis z dominującym wyczyńcem łąkowym, Holcetum lanati z panującą kłosówką wełnistą i Arrhenatheretum medioeuropaeum (łąka rajgrasowa). Przesuszone i zdegradowane łąki, zajmują fitocenozy pastwiskowe: LolioCynosuretum z życicą trwałą i Deschampsietum caespitosae ze śmiałkiem darniowym. Zbiorniki wód stojących w gminie Poniatowa są nieliczne (Poniatowa i Młynki Kraczewskich). W tej m kompleks stawów rybnych utworzonych na rzece Poniatówka stwierdzono występowanie m.in. zespołu rdestnicy grzebieniastej, moczarki kanadyjskiej oraz rogatka sztywnego. W obrębie przepustu wodnego stanowi unikalne na Wyżynie Lubelskiej siedlisko dla mszaków, glonów i porostów. Stwierdzono na nim po raz pierwszy w makroregionie lubelskim Coliema fuscovirens. W dolinie Poniatówki w Młynkach Kraczewskich, znajdują się dwa niewielkie płytkie stawy, które nie są już wykorzystywane do hodowli ryb. Wykształcił się tu zespół Lemno- Spirodeletum polyrrhizae z panującą rzęsą drobną z domieszką spirodeli wielokorzeniowej. Ponadto spotyka się tu, owadożernego pływacza zwyczajnego. Na brzegach cieków oraz w niżej położonych i stale podtopionych częściach dolin rzecznych wykształcają się zbiorowiska szuwarowe. Najczęstszym zbiorowiskiem na tym terenie jest zespół szuwaru trzcinowego. Ponadto, na brzegach cieków wykształcają się także płaty szuwaru mannowego, oraz zespoły: ponikła błotnego, kropidła wodnego i rzepichy ziemnowodnej. Niewielkie powierzchnie zajmują zbiorowiska wielkich turzyc (na i podmokłych olszynach i łąkach). W obrębie zabudowy stwierdzono występowanie 12 gatunków roślin naczyniowych podlegających całkowitej ochronie prawnej, 5 ochronie częściowej i 4 lokalnie rzadkie, Nie odnotowano natomiast gatunków wpisanych do „Polskiej Czerwonej Księgi Roślin" ani na „Listę roślin zagrożonych w Polsce". Wśród roślin zagrożonych na Lubelszczyźnie znalazł się powojnik prosty. Szata roślinna została przekształcona w kierunku jednostronnego rolniczego wykorzystywania. Pomimo tego lasy to ważny element wzbogacający środowisko biotyczne. Jednocześnie duże tereny gminy stanowią obszary bez trwałej szaty roślinnej lub o rozczłonkowanych, naturalnych układów ekologicznych. Fauna Niezbyt liczne obszary zachowujące seminaturalny i naturalny charakter, jak i niewielka lesistość gminy, dominacja terenów zagospodarowanych rolniczo decydują o stosunkowo niewielkim zróżnicowaniu fauny. Najlepiej poznaną grupą kręgowców na terenie gminy są ptaki występujące w liczbie100 gatunków stwierdzonych w okresie lęgowym (w większości występujące pospolicie). Brak tutaj gatunków związanych z terenami podmokłymi, gdyż istniejące stawy hodowlane pozbawione są roślinności szuwarowej, która stanowi miejsce gniazdowania i żerowania licznej grupy ptaków. Najliczniejszą grupą ptaków lęgowych są więc gatunki leśne (mimo niewielkich ich kompleksów, ogólnie penetrowanych) oraz związane z zakrzewieniami. Licznie reprezentowane są również gatunki polne i związane z terenami zabudowanym. Na terenie gminy nie stwierdzono gatunków zwierząt wymienianych w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt". Wszystkie gatunki ptaków (poza gatunkami łownymi) objęte są ścisłą ochroną gatunkową. Gatunki ryb poławiane w zbiornikach powierzchniowych to: karp, płoć, karaś, karaś srebrzysty, leszcz, lin, ciernik, szczupak, okoń, sum oraz objęty ochroną gatunkową śliz. W rzece Poniatówce występują dodatkowo raki rzeczne. Na terenie gminy stwierdzono występowanie następujących chronionych gatunków płazów: kumaka nizinnego, ropuchy zielonej, ropuchy szarej, rzekotki drzewnej, żaby moczarowej, żaby trawnej oraz żaby wodnej. Płazy występowały nielicznie i poza pospolitymi gatunkami w dużym rozproszeniu. Z gadów natrafiono jedynie na kilka stanowisk jaszczurki zwinki. Nad rzeką Poniatówką nielicznie występuje zaskroniec. We wszystkich występujących grupach zwierząt przeważają gatunki środkowoeuropejskie. Omawiany teren został opisany w Atlasie Ptaków Lęgowych Lubelszczyzny, na którego polu atlasowym obejmującym omawiany teren, w latach 1986 – 2005 stwierdzono od 101 do 120 gatunków ptaków. Na 8 polach przyległych stwierdzono 101- 120 gatunków (4 pola), 121 – 140 gatunków (3 pola) i 141 – 160 gatunków (1 pole), w związku z czym mogą tu gniazdować następujące kluczowe gatunki ptaków: Bąk (Botaurus stellaris) według publikacji gniazdowanie możliwe, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; 14 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Bocian biały (Ciconia ciconia) zagęszczenia w powiecie Opolskim wynoszą od 5,5 do 10 par na 100 km2, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Krakwa (Anas strepera) gniazdowanie prawdopodobne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Cyranka (Anas qarquedula) gniazdowanie możliwe, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Czernica (Aythya fuligula) gniazdowanie prawdopodobne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Trzmielojad (Pernis apivorus) gniazdowanie pewne, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Błotniak stawowy (Circus aeruginosus) gniazdowanie prawdopodobne, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Kuropatwa (Perdix perdix) gniazdowanie pewne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Przepiórka (Coturnix coturnix) gniazdowanie prawdopodobne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Zielonka (Porzana parva) gniazdowanie możliwe, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Derkacz (Crex crex ) gniazdowanie możliwe, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Czajka (Vanellus vanellus) gniazdowanie możliwe, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 2; Płomykówka (Tyto alba) gniazdowanie prawdopodobne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Zimorodek (Alcedo athhis) gniazdowanie możliwe, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Dudek (Upupa epops) gniazdowanie możliwe, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Krętogłów (Jynx torquilla) gniazdowanie możliwe, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Dzięcioł zielony (Picus viridis) gniazdowanie możliwe, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 2 Dzięcioł czarny (Dryocopus martius) gniazdowanie możliwe, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Dzięcioł średni (Dendrocopos medius) gniazdowanie możliwe, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Lerka (Lulula arborea) gniazdowanie pewne, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Skowronek (Alauda arvensis) gniazdowanie pewne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Brzegówka (Riparia riparia) gniazdowanie pewne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Dymówka ( Hirundo rustica) gniazdowanie pewne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Pleszka (Phoenicurus phoenicurus) gniazdowanie możliwe, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 2 Świstunka leśna (Phylloscopus sibilatrix) gniazdowanie pewne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 2; Muchołówka szara (Muscicapa striata) gniazdowanie pewne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Sikora uboga (Parus palustris) gniazdowanie możliwe, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Gasiorek (Lanius collurio) gniazdowanie pewne, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; Wróbel domowy (Passer domesticus) gniazdowanie pewne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Makolągwa (Carduelis canabina) gniazdowanie pewne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 3; Ortolan (Emberiza hortulana) gniazdowanie prawdopodobne, gatunek wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej; 15 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Potrzeszcz (Emberiza clandra) gniazdowanie prawdopodobne, gatunek o niekorzystnym statusie SPEC 2. W sumie na polu atlasowym stwierdzono obecność 32 gatunków kluczowych. Pięć z nich to ptaki wodno – błotne (bąk, cyranka, czernica, zielonka i zimorodek), które z pewnością nie gniazdują na terenie planowanej farmy wiatrowej ze względu na brak odpowiednich siedlisk (zbiorników wodnych i cieków). Pozostałą grupę stanowią ptaki szponiaste (3 gatunki), dzięcioły (4 gatunki), ptaki krajobrazu rolniczego (11 gatunków), ptaki wnętrza i skraju lasu (6 gatunków) oraz gatunki związane z osiedlami ludzkimi lub wieloma typami siedlisk (3 gatunki). Najbliższa znana kolonia ptaków (czapla siwa – Ardea cirenea) znajduję się w pobliżu miejscowości Chodlik tj. ok. 8 km na zachód od planowanej farmy wiatrowej w rejonie kompleksu stawów ”Pomorze”. Roczny monitoring na terenie planowanej farmy elektrowni wiatrowych w miejscowości Wymysłów gm. Poniatowa trwał od 26.IX.2009 do 24.IX.2010, a obserwacje przelotów prowadzono przez 17 dni na trzech, odpowiadających załącznikom Planu i Prognozy powierzchniach. Ryc.1 Lokalizacja obszarów monitoringowych. W tym okresie łącznie zaobserwowano 1 103 „przelotów” tj. przelatujących pojedynczych osobników, par lub grup ptaków. Łącznie było to 9 615 osobników, w grupie tej rozpoznano 52 gatunki ptaków. Największe zaobserwowane stado liczyło 1 200 osobników (szpaki). Średnio obserwowana grupa przelatujących ptaków liczyła 8,72 osobników. Wyraźnie dominowały przeloty lokalne (73,68% tj. 7 083 osobniki) nad przelotami dalekodystansowymi (26,32% - 2 532 osobniki). Jest to szczególnie widoczne na powierzchni A (odpowiadająca załącznikowi 1 do Planu), gdzie przelot lokalny stanowi aż 90%. Tak wyraźna przewaga tego przelotu wynika z obecności dużych stad ptaków owocożernych w okresie jesiennym (szpaki i kwiczoły). Ptaki te miały tu dogodne żerowisko dzięki obecności drzew i krzewów owocowych. Na pozostałych dwóch powierzchniach przelot lokalny stanowi 71 %. Przy przelocie lokalnym zdecydowana większość ptaków przemieszczała się na wysokości do 20 metrów. Przy przelocie dalekodystansowym najwięcej ptaków obserwowano na wysokości od 20 do 50 metrów. Opisane tendencje były obserwowane na wszystkich powierzchniach. W przypadku przelotu dalekodystansowego w okresie jesiennym ptaki zgodnie z oczekiwaniami preferowały kierunek południowy i południowo – zachodni, natomiast wiosną północy i północno – wschodni. Przy przelocie lokalnym ze względu na niewielką próbę (u niewielu osobników określono kierunek przelotu) nie zauważono wyraźnych preferencji. 16 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Kierunek lotów w tym przypadku jest uwarunkowany lokalnymi czynnikami takimi jak: miejsca z pokarmem czy ukształtowanie i pokrycie terenu. W czasie obserwacji przelotu ptaków najwięcej osobników i gatunków stwierdzono na powierzchnia A tj. 715 osobników (23 gatunki) w czasie przelotu dalekodystansowego i 4016 osobników (31 gatunki) w czasie przelotów lokalnych. Najmniej osobników stwierdzono na powierzchni B tj. 740 osobników (24 gatunki) w czasie przelotu dalekodystansowego i 1219 osobników (29 gatunków) w czasie przelotów lokalnych. Natomiast na powierzchni C stwierdzono 1077 osobników (29 gatunków) w czasie przelotu dalekodystansowego i 1841 osobniki (29 gatunków) w czasie przelotów lokalnych. Jak już było wspomniane, tak znaczna przewaga przelotu lokalnego na powierzchni A wynika ze znacznego urozmaicenia terenu tej powierzchni i dostępności pokarmu dla ptaków owocożernych w okresie wędrówki (jabłonie, aronia, śliwy i maliny). Na powierzchniach B i C (dwa mniejsze obszarowo załączniki Planu/Prognozy) wymienione powyżej uprawy występowały na znacznie mniejszym obszarze. Na poszczególnych powierzchniach w czasie przelotu dominowały inne gatunki ptaków, najbardziej zbliżone pod tym względem były powierzchnia B i C. Na powierzchni A najczęściej obserwowano szpaki – łącznie 2981 osobników (65 osobników w czasie przelotu dalekodystansowego i 2916 osobników w czasie przelotu lokalnego), grzywacze - łącznie 402 osobniki (36 osobników w czasie przelotu dalekodystansowego i 366 w czasie przelotu lokalnego) i kwiczoły - łącznie 221 osobniki (27 osobników w czasie przelotu dalekodystansowego i 194 w czasie przelotu lokalnego). Na powierzchni B najczęściej obserwowano skowronki – łącznie 467 osobników (226 osobników w czasie przelotu dalekodystansowego i 241 osobników w czasie przelotu lokalnego), gawrony - łącznie 353 osobniki (19 osobników w czasie przelotu dalekodystansowego i 334 osobników w czasie przelotu lokalnego) i dymówki - łącznie 246 osobniki (36 osobników w czasie przelotu dalekodystansowego i 210 osobników w czasie przelotu lokalnego). Natomiast na powierzchni C najczęściej obserwowano przeloty szpaków – łącznie 621 osobników (73 osobniki w czasie przelotu dalekodystansowego i 548 osobników w czasie przelotu lokalnego), skowronki łącznie 459 osobniki (243 osobniki w czasie przelotu dalekodystansowego i 216 osobniki w czasie przelotu lokalnego) i potrzeszcze - łącznie 283 osobniki (11 osobników w czasie przelotu dalekodystansowego i 272 osobników w czasie przelotu lokalnego). Trzeba przyznać, iż liczba stwierdzonych gatunków jest dość niska, wynika to z tego, iż teren obserwacji to krajobraz rolniczy (z dala od dużych zbiorników wodnych i dolin rzecznych) - do chwili obecnej na terenie kraju stwierdzono 446 gatunków ptaków (strona www Komisji Faunistycznej). W czasie 30 kontroli wykonanych w okresie IX 2009 – IX 2010 na terenie planowanej farmy wiatrowej w zależności od powierzchni stwierdzono od 44 do 28 gatunków lęgowych oraz od 66 do 44 gatunków żerujących i odpoczywających (pozostałe). Najwięcej gatunków zaobserwowano na powierzchnia A (teren 7 planowanych turbin), a najmniej na powierzchni C (teren 3 planowanych turbin). Jest to wynikiem m.in. długości samego transektu (na pow. A jest on najdłuższy), jak i mozaiki siedlisk (powierzchnia C to głownie pola uprawne o powierzchnia A to mozaika pól uprawnych, sadów i niewielkich śródpolnych zadrzewień). Największe zgrupowania osobników obserwowano na powierzchni A (667 osobników wykazujących zachowania lęgowe i 6628 nie wykazujących zachowań lęgowych). Natomiast największą liczbę osobników wykazujących zachowania lęgowe stwierdzono na powierzchni B, a najwięcej osobników żerujących i odpoczywających stwierdzono na powierzchni C. Na wszystkich powierzchniach dominującymi gatunkami lęgowymi były ptaki krajobrazu rolniczego tj skowronek, trznadel, cierniówka lub potrzeszcz. Natomiast wśród osobników nie wykazujących zachowań lęgowych na powierzchni A ze względu na sady owocowe dominowały szpaki i kwiczoły. Natomiast na powierzchni B i C ze względu na znaczny udział pól uprawnych i niewielki udział sadów owocowych lub ich brak dominowały skowronki. Natomiast szpaki i kwiczoły były obserwowane w znacznie mniej licznie. Lista stwierdzonych tu gatunków jest stosunkowo krótka i uboga, co wynika z monokultury siedlisk oraz niewielkiej liczby stref ekotonalnych. Na kwadracie na powierzchni A stwierdzono 11 gatunków terytorialnych oraz 8 gatunków nie wykazujących zachowań godowych. Gatunkiem zdecydowanie dominującym był skowronek gniazdujący na terenach otwartych. Pozostałe gatunki stwierdzone w to ptaki także ptaki krajobrazu rolniczego wymagające udziału zakrzaczeń i stref ekotonalnych. Kwadrat na powierzchni C był uboższy 17 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa pod względem ornitologicznym. Stwierdzono tu 5 gatunków terytorialnych i 3 gatunki nie wykazujące zachowań godowych. Na tej powierzchni również dominował skowronek. Ponadto stwierdzono 3 terytorialne samce potrzeszcza. Mniejsza liczba gatunków na tej powierzchni wynika z mniejszej ilości zakrzaczeń i stref ekotonalnych w porównaniu z powierzchnią A. W czasie obserwacji przelotu oraz w czasie przemarszu po transekcie szczególną uwagę zawracano na lęgowe gatunki ptaków objęte ochroną w ramach Dyrektywy Ptasiej EU (załącznik nr I), ptaki szponiaste, blaszkodziobe, krukowate oraz pozostałe gatunki gniazdujące kolonijnie. Przy obserwacji tych gatunków starano się wyznaczyć terytoria lęgowe, miejsca żerowisk oraz odnaleźć gniazda. Poniżej zamieszczono opis stwierdzonych gatunków: - Derkacz (Crex crex, CX) – w czasie kontroli stwierdzono tylko jednego terytorialnego samca derkacza na nieużytku za zachód od miejscowości Kowala Pierwsza. - Myszołów zwyczajny (Buteo buteo, B) - na badanym terenie zlokalizowano 1 rewir lęgowy tego gatunku, zadrzewienie na zachód od miejscowości Kowala Pierwsza. - Pszczołojad (Pernis apivorus, PEA) – w centralnej części planowanej farmy wiatrowej zlokalizowano rewir lęgowy tego gatunku, było to niewielkie zadrzewienie śródpolne. Błotniak stawowy (Circus aeuriginosus) - w czasie każdej kontroli obserwowano żerujące pojedyncze ptaki obu płci. Osobniki te należały do nie lęgowej populacji lub do pary gniazdującej poza badanym terenem. - Dzięcioł czarny (Dryocopus martius) w pobliżu planowanej farmy wiatrowej w zadrzewienich zlokalizowano dwa rewiry lęgowe tego gatunku. - Puszczyk zwyczajny (Strix aluco) – w pobliżu planowanej farmy wiatrowej w zadrzewienich zlokalizowano dwa rewiry lęgowe tego gatunku. - Sowa uszata (Asio otus) – w pobliżu planowanej farmy wiatrowej w zadrzewienich zlokalizowano dwa rewiry lęgowe tego gatunku. - Gąsiorek (Lanius collurio) - na badanym terenie stwierdzono gniazdowanie co najmniej 19 par tego gatunku. Ptaki zasiedlały niewielkie zakrzaczenie i zadrzewienia śródpolne. Gatunek ten spotykano również na skraju większych obszarów leśnych i osiedli ludzkich. - Ortolan (Emberiza hortulana) - na całym badanym terenie zlokalizowano 2 stanowiska tego gatunku na powierzchni C. Stanowiska były zlokalizowane na skraju niewielkich zadzrzewień, a także na w otwartym krajobrazie rolniczym zawsze w pobliżu większych drzew. - Potrzeszcz (Emberiza clandra) – na penetrowanym obszarze stwierdzono 4 stanowisk tego gatunku, 3 na powierzchni C i 1 na powierzchni B. Ptaki zasiedlały otwarty krajobraz rolniczy z mozaiką pól uprawnych, łąk i nieużytków. Z kolei opracowanie zbiorowe pod redakcją Pawła O.Sidło, Bogumiły Błaszkowskiej i Przemysława Chylareckiego pt. Ostoje ptaków o randze europejskiej w Polsce, potwierdzają rangę przyległych terenów (Małopolski Przełom Wisły, Lasy Janowskie, Ostoja Kozienicka, Dolina Tysiemnicy). W trakcie rocznego monitoringu terenów przeznaczonych pod lokalizacje planowanych urządzeń energetyki wiatrowej łącznie przeprowadzono też 28 kontroli nietoperzy (17 czterogodzinnych i 11 całonocnych), co przedstawiono na kolejnych załącznikach graficznych pod tekstem. Podczas I-go OKRESU monitoringu (15 - 31 marca - opuszczanie zimowisk, 1 kwietnia 15 maja - wiosenne migracje, tworzenie kolonii rozrodczych) na badanej powierzchni przeprowadzono 8 kontroli, skupiając się na opuszczaniu przez nietoperze zimowisk, określeniu natężenia wiosennej migracji nietoperzy oraz tworzeniu kolonii rozrodczych. W okresie tym zarejestrowano 102 przeloty nietoperzy (rysunek poniżej). W trakcie prowadzenia nasłuchów w tym okresie monitoringu stwierdzenia nietoperzy rejestrowanych były pojedyncze na całej powierzchni. Początkowo aktywność nietoperzy na terenie planowanej inwestycji była niska. Wyniki takie sugerują, iż na badanej powierzchni nie występowała wyraźna intensywna migracja z zimowisk (gatunków osiadłych). Natomiast w czasie 3 ostatnich kontroli zauważono niewielki wzrost aktywności związany prawdopodobnie z okresem wiosennej migracji dalekodystansowych migrantów (11 maja), a następnie kształtowaniem się kolonii rozrodczych (28 maja i 8 czerwca). Kontrole w tym okresie zostały rozciągnięte w czasie, ze względu na panujące warunki pogodowe – długie okresy chłodu i opadów deszczu. Co również mogło być przyczyną przedłużającej się migracji wiosennej, która z reguły zawiera się pomiędzy 20 kwietnia a 5 maja. 18 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Ryc.2 I okres monitoringu. II OKRES trwał od 1 czerwca do 31 lipca i obejmował rozród, szczyt aktywności lokalnych populacji. Podczas II-go OKRESU – przeprowadzono 4 kontrole, w czasie których łącznie zarejestrowano 106 stwierdzeń nietoperzy (rysunek poniżej). Nietoperze z okolicznych kolonii odwiedzały niektóre miejsca żerowiskowe zlokalizowane na powierzchni lub dokonywały przelotów nad powierzchnią do żerowisk położonych poza obrębem powierzchni. Aktywność nietoperzy w tej części monitoringu była wysoka, jednak dość niska jak na analizowaną porę sezonu. Zwykle w lipcu notowane są wyraźniejsze szczyty aktywności lokalnych populacji. Prawdopodobnie zostało to spowodowane niesprzyjającą pogodą (częste opady atmosferyczne) w maju i początku czerwca. Warunki takie uniemożliwiają nietoperzom żerowanie, a w związku z tym powodują zwolnienie rozwoju płodów u ciężarnych samic lub opóźnienia w rozwoju osobników młodych, co w monitoringu skutkowało przesunięciem bądź wydłużeniem szczytu aktywności lokalnych populacji aż na miesiąc sierpień. 19 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Ryc.3 II okres monitoringu. W III-cim OKRESIE III (1 sierpnia – 15 września - rozpad kolonii rozrodczych i początek jesiennych migracji, rojenie) monitoringu przeprowadzono 6 kontroli i zarejestrowano 137 stwierdzeń nietoperzy (rysunek poniżej). Aktywność przypadająca na ten okres monitoringowy była dość wysoka podczas nocy sierpniowych kiedy prawdopodobnie wystąpił szczyt aktywności lokalnych populacji – prawdopodobnie przesunięty z lipca ze względu na okresy niesprzyjającej pogody w maju i początku czerwca. Pod koniec tego okresu (8 i 16 września) rozpoczęła się migracja borowców wielkich (obserwowano 5 os. jeszcze przed zapadnięciem zmroku, których kierunkowe przeloty na zachód i południowy zachód świadczyły o migracji). Ponadto odnaleziono miejsce rojenia się (karlików większych) wokół kryjówki godowej. Ryc.4 III okres monitoringu. 20 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa W IV-tym OKRESIE (rysunek powyżej) trwającym od 16 września do 31 października (jesienne migracje i rojenie oraz 1 listopada - 15 listopada - jesienne migracje) przeprowadzono 9 kontroli i zarejestrowano 35 stwierdzeń nietoperzy. Aktywność nocna nietoperzy przypadająca na ten okres monitoringowy była dość niska, przy czym odnosiła się głównie do nietoperzy stacjonarnych. Odnotowano natomiast 7 nietoperzy (borowców wielkich) odbywających kierunkowe przeloty jeszcze przed zapadnięciem zmroku (mapa poniżej). Ryc.5 IV okres monitoringu. Odnotowano jedynie kilka przelotów wyżej wymienionych najcenniejszych gatunków, związane były one prawdopodobnie z pojawieniem się na powierzchni pojedynczych osobników w czasie długodystansowych migracji sezonowych (mroczek posrebrzany), albo też z przypadkową penetracją badanego obszaru przez osobniki z odległych kryjówek dziennych (nocek duży, mroczek pozłocisty). Pozostałe gatunki należą do pospolitych i rozpowszechnionych w skali regionu, kraju i środkowej Europy. Najliczniej na badanej powierzchni występowały 3 gatunki, które łącznie stanowiły 73,68% wszystkich stwierdzeń. Były to: - borowiec wielki – 101 stwierdzeń - gatunek odbywający długodystansowe migracje i uważany za najsilniej narażony na kolizje z turbinami wiatrowymi; - karlik większy – 95 stwierdzeń - występował niemal równie licznie, jest także zaliczany do długodystansowych migrantów, również wykazujący wysoką śmiertelność na farmach wiatrowych; - mroczek późny – 84 stwierdzeń – jest uważany za gatunek osiadły, należy do nietoperzy o średnim zagrożeniu kolizjami z turbinami wiatrowymi (Rodrigues i in. 2008). Pozostałe gatunki były reprezentowane mniej licznie – po kilkanaście stwierdzeń (karliki drobny i malutki) lub pojedynczo (stwierdzenia nocka dużego, mroczka pozłocistego i posrebrzanego). Wszystkie stwierdzone gatunki są objęte ścisłą ochroną gatunkową (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Dz. U. Nr 220, poz. 2237), objęte zapisami Konwencji Berneńskiej (załącznik III – karlik malutki, załącznik II – pozostałe gatunki), Konwencji Bońskiej, Załącznikiem IV Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej oraz ratyfikowanym przez Polskę Porozumieniem o Ochronie Nietoperzy w Europie (EUROBATS). Szczególnie cennym jest stwierdzenie nocka dużego Myotis myotis, nietoperza umieszczonego w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej UE. Na uwagę zasługują także stwierdzenia mroczka pozłocistego i posrebrzanego. Poszczególne części powierzchni (transekty) charakteryzowały się nieco innymi wartościami indeksów aktywności zarówno pomiędzy sobą (co wynikało z faktu, iż przebiegały 21 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa one przez różne środowiska np.: pola, sady, skraje lasów, drogi ze szpalerami drzew) jak i wraz z upływem czasu (aktywność stopniowo rosła wraz z upływem sezonu - najwyższe wartości notowano latem). Najwyższe wartości indeksu zanotowano na transekcie 2 (droga Kowala – Niezabitów) Wynikały one najprawdopodobniej z kierunkowych przelotów wzdłuż tej drogi, która jest obsadzona drzewami umożliwiającymi nietoperzom orientację w czasie lotu. Ponadto w połowie tej drogi znajduje się Las Choiny, który jest dogodnym żerowiskiem. Z podobnych przyczyn na transektach 3 i 6, notowano również bardzo wysoką aktywność. Na pozostałych transektach aktywność była umiarkowana lub niska. Podczas wszystkich kontroli stwierdzono łącznie 380 nietoperzy. Z czego 368 stwierdzeń zarejestrowano podczas typowej aktywności nocnej, natomiast 12 na jesiennych przelotach kierunkowych przed zapadnięciem zmroku. Ponadto zarejestrowano także głosy socjalne (godowe) karlików większych rojących się przy kryjówce godowej (te sekwencje nie zostały wliczone w ogólną liczbę podawaną powyżej), ze względu na trudną do ustalenia liczbę osobników. Podobnie zarejestrowana aktywność podczas rojenia przy kryjówkach wśród zbudowań nie była wliczana do ogólnej aktywności na powierzchni. Stwierdzone na badanej powierzchni nietoperze należały do co najmniej 8 gatunków i były to: - borowiec wielki Nyctalus noctula (101 stwierdzeń, 26,6%); - karlik większy Pipistrellus nathusii (95 stwierdzeń, 25%); - mroczek późny Eptesicus serotinus (84 stwierdzeń, 22,1%); - karlik malutki Pipistrellus pipistrellus (15 stwierdzeń, 4%); - mroczek pozłocisty Eptesicus nillssonnii (5 stwierdzeń, 1,3%); - karlik drobny Pipistrellus pygmaeus (13 stwierdzeń, 3,4%); - mroczek posrebrzany Vespertilio murinus (2 stwierdzenia, 0,5%); - nocek duży Myotis myotis (1 stwierdzenie, 0,2%). Część zarejestrowanych stwierdzeń nietoperzy oznaczono tylko do rodzaju: - nocek Myotis sp./ gacek Plecotus sp. – 16 stwierdzeń, 4,2%; - karlik Pipistrellus sp. – 12 stwierdzeń, 3,2%; - mroczek Eptesicus sp. – 11 stwierdzeń, 2,9%. Niewielkiej części sekwencji sygnałów echolokacyjnych nie udało się oznaczyć – Chiroptera indeterminata - 25 stwierdzeń (6,6%). System przyrodniczy gminy Przyrodniczy System Gminy budują: ● węzeł ekologiczny Las Poniatowa – jest to największy kompleks leśny położony w południowo - zachodniej części gminy. Ma on kontynuację w gminie Opole Lubelskie. Znajduje się on na siedliskach lasu mieszanego świeżego (LMsw), boru mieszanego świeżego(BMsw) z niewielkimi fragmentami boru świeżego (Bsw). Przeważa drzewostan sosnowy i dębowy. W jego obszarze znajdują się wydmy śródlądowe, najczęściej dość niskie, rzadko tworzące wyraźne wzniesienia. Wyjątek w tym względzie stanowi tzw. Ruska Góra - wydma paraboliczna na północ od Dąbrowy Wronowskiej - wznosząca się ok. 12 m ponad otaczającą płaską równinę akumulacji glacjalnej (wskazana do objęcia ochroną jako stanowisko dokumentacyjne). W miejscach bardziej suchych, w okolicach wydmy parabolicznej „Ruska Góra" wykształcił się bór chrobotkowy. Kompleks ten stanowi cenne zaplecze przyrodnicze oddziałujące zasilająco na pozostałe układy ekologiczne gminy. Przez teren węzła ekologicznego przepływają rzeki Poniatówka, Wronówka i bezimienny ciek spod Kraczewic urozmaicając siedliska i podnosząc jego walory przyrodnicze. Jest to teren występowania rzadkich roślin i zwierząt. Do obniżenia walorów ekologicznych i przyrodniczych tego obszaru przyczyniło się umiejscowienie w środku kompleksu leśnego terenów przemysłowych. ● korytarz ekologiczny doliny Kowalanki - jest to początkowy odcinek doliny Kowalanki łączący teren gminy Poniatowa z obszarami ekologicznymi na terenie gminy Karczmiska i dalej w kierunku Korytarza Ekologicznego Środkowej Wisły. Jest to obszar wąskiej doliny, której funkcje ekologiczne są ograniczone zabudową często wchodzącą w obszar doliny. Rzeka w całym swym górnym biegu jest zasilana przez liczne źródła podzboczowe. Strefa źródliskowa jest bardzo atrakcyjna krajobrazowo. Teren wskazany do ochrony jako użytek ekologiczny. ● korytarz ekologiczny doliny bezimiennego cieku spod Kraczewic - jest to głęboko wcięta, wąska dolina. Rzeka w swym górnym biegu jest zasilana przez liczne źródła podzboczowe. W 22 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa strefie przydolinnej znajduje się gęsta zabudowa (Kraczewice, Poniatowa). Przy zachodniej granicy gminy Poniatowa ciek łączy się z doliną Poniatówki dającej połączenie w kierunku Korytarza Ekologicznego Środkowej Wisły. Teren częściowo wskazany do ochrony jako użytek ekologiczny. ● korytarz ekologiczny doliny Poniatówki - Dolina Poniatówki umożliwia migracje roślin i zwierząt w kierunku Korytarza Ekologicznego Środkowej Wisły. To strefa doliny rzeki Poniatówki z głęboko wciętą, wąską doliną, z przewagą łąk i pastwisk, częściowo podmokła. Rzeka w całym swym górnym biegu jest zasilana przez źródła podzboczowe. Należy podkreślić rolę bezpośredniego oddziaływania korytarza na sąsiednie obszary wierzchowinowe. W zachodniej części teren korytarza ekologicznego rozszerza się na największy kompleks leśny w gminie. W początkowym biegu rzeki do doliny zbliża się zabudowa (Poniatowa Wieś, Pachanki Wronowskie). Teren wskazany do ochrony jako użytek ekologiczny. ● korytarz ekologiczny doliny Wronówki - jest to początkowy odcinek doliny Wronówki łączący teren gminy Poniatowa z obszarami ekologicznymi na terenie gminy Opole Lubelskie i dalej w kierunku Korytarza Ekologicznego Środkowej Wisły. Jest to środkowy odcinek rzeki Wronówki, zasilany przez liczne, choć mało wydajne źródła dolinne i podzboczowe. Dolina z przewagą łąk i pastwisk, częściowo podmokła. Teren wskazany do ochrony jako użytek ekologiczny. ● sięgacze ekologiczne - funkcjonalnie spełniają rolę zbliżoną do korytarzy ekologicznych, lecz w mniejszym zakresie komunikacji. Są to przeważnie tereny antropogenne, przebiegają przez tereny uprawiane rolniczo. Wyodrębnione są w oparciu o suche doliny, wąwozy i obniżenia terenowe. Łączą ze sobą tereny o większym potencjale ekologicznym. Często ich funkcje łącznikowe są przerwane w wyniku wprowadzenia zabudowy (Niezabitów, Kolonia Szczuczki). Konieczne jest wzmocnienie sięgaczy ekologicznych poprzez wprowadzenie zadrzewień śródpolnych i przydrożnych. Sięgacze ekologiczne stanowią o spójności PSG Poniatowa. 7. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ DOKUMENTU PRZEWIDYWANEGO ZNACZĄCEGO Nie przewiduje się wystąpienia znaczących oddziaływań (rozumianych jako przekroczenia określonych prawem standardów jakości środowiska) wynikających z realizacji zapisów Planu (co zostało szerzej omówione w rozdz10 Prognozy). 8. OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ SKUTKÓW REALIZACJI DOKUMENTU DLA ISTNIEJĄCYCH OBSZARÓW CHRONIONYCH Problemami środowiska przyrodniczego gminy wg. Strategii są: Do najistotniejszych problemów ochrony środowiska w gminie należą: zmniejszanie się powierzchni terenów wolnych od zainwestowania urbanistycznego, zwarta zabudowa zagrodowa koncentrująca się w najbliższym sąsiedztwie PSG Poniatowa (miasto Poniatowa, Poniatowa Wieś, Kowala, Kraczewice, Pachanki Wronowskie) jest kolizyjna z krajobrazem, a przede wszystkim z funkcjami ekologicznymi systemu przyrodniczego. Wymaga to odwrócenia tendencji urbanizacyjnych i koncentrowania zabudowy na wierzchowinach; powstawanie form o charakterze antropogennym: nasypów, skarp, dróg, rowów melioracyjnych, wyrobisk; degradacja jakościowa wód, kontrolowane i niekontrolowane zrzuty ścieków i wód o pogorszonych parametrach jakościowych niekorzystnie oddziałują na stan sanitarny cieków, zaś rolnicze i bytowe skażenia łatwo przedostają się do wód gruntowych; zmiany obiegu wody i przyspieszenie odpływu cieków zmniejszyło zasoby wodne gminy, a przede wszystkim warunki fizyczne i geochemiczne siedlisk dolinnych, ekosystemy dolinne należą do grupy jednostek zantropogenizowanych i wymagają przekształceń w kierunku ich unaturalnienia; odlesienie spowodowało zmiany w warunkach odpływu, zasilania i zasobów wodnych. 23 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa dotychczasowa gospodarka wodno-ściekowa w sposób decydujący wpływa na niską jakość wód powierzchniowych i płytkich wód gruntowych. Ponadto największym zagrożeniem jest zbliżanie się zabudowy do dolin rzecznych. W wielu miejscach na terenie gminy doliny te są szczelnie zabudowane co ogranicza ich funkcje korytarzy ekologicznych (miasto Poniatowa, Kowala, Kraczewice, Pachanki Wronowskie, Poniatowa Wieś). W obrębie wierzchowiny odwodnienie wielu zagłębień spowodowało zmianę warunków siedliskowych i zubożenie ekosystemów łąkowych i łakowobagiennych. Gospodarowanie na gruntach ornych spowodowało wylesienie gminy. Brak systemowych rozwiązań oczyszczania ścieków komunalnych i produkcyjnych stwarza przede wszystkim zagrożenie dla stosunków wodnych w zakresie jakościowym. Wpływ na degradacją środowiska omawianego terenu ma również eksploatacja surowców skalnych. Eksploatacja i brak rekultywacji prowadzi do poważnych i często nieodwracalnych zmian: zniszczenia pokrywy glebowej, poważnego zniekształcenia rzeźby, powstawania skarp, obrywów wzmagających erozję przyległych terenów, a także obniżenia walorów krajobrazowych. Wpływ na degradacją środowiska omawianego terenu ma również eksploatacja surowców skalnych. Eksploatacja i brak rekultywacji prowadzi do poważnych i często nieodwracalnych zmian: zniszczenia pokrywy glebowej, poważnego zniekształcenia rzeźby, powstawania skarp, obrywów wzmagających erozję przyległych terenów, a także obniżenia walorów krajobrazowych. Z istniejących form ochrony przyrody w gminie Poniatowa występują: Ostoja Natura 2000 Opole Lubelskie PLH060054 (leżąca w odległości 5 km od najbliżej projektowanych elektrowni wiatrowych) ciągnie się na południe od ul.Opolskiej w Poniatowie i zajmuje powierzchnie 2 724,4ha. W ostoi znajduje się kolonia rozrodcza gatunku nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Obszar obejmuje również żerowisko nietoperzy, a zagrożony jest przez: brak szczelin i zakamarków umożliwiających ukrycie się nietoperzom, remont dachu przeprowadzony w niewłaściwym terminie, likwidacja kolonii nietoperzy, uszczelnienie strychu. Chodelski Obszar Chronionego Krajobrazu – obejmujący południowo - zachodnią część gminy. Zajmuje powierzchnie 23 336 ha i chroni zlewnię Chodelki z rozległymi lasami oraz jest powiązana (pełni rolę łącznika) z systemem nadwiślańskich obszarów chronionych. Generalnie dolina rzeki wraz z licznymi dopływami i kompleksami stawów rybnych jest atrakcyjnym miejscem lęgowym dla ptaków wodno – błotnych. Najcenniejsze miejsca w dolinie Chodelki to stawy „Pomorze” koło miejscowości Chodlik, kompleksy stawów pomiędzy Rozalinem a Opolem Lubelskim oraz stawy w miejscowości Chodel. użytki ekologiczne - Dolina Kowalanki –to górny odcinek rzeki Kowalanki z bardzo atrakcyjną krajobrazowo strefą źródliskową; - Dolina Poniatówki – jest to odcinek rzeki Poniatówki z głęboko wciętą, wąską doliną. Rzeka w całym swym górnym biegu jest zasilana przez źródła podzboczowe, z kompleksem stawów, w biegu środkowym rzeka meandruje. Obiekt godny ochrony ze względów krajobrazowych. - Dolina bezimiennego cieku spod Kraczewic – jest to prawobrzeżny dopływ Poniatówki w swym górnym i środkowym biegu z głęboko wciętą, wąską doliną. Rzeka w swym górnym biegu jest zasilana przez liczne źródła podzboczowe oraz kompleks stawów w Poniatowej. Obiekt godny ochrony ze względów krajobrazowych. - Dolina Wronówki – jest to środkowy odcinek rzeki Wronówki, zasilany przez liczne, choć mało wydajne źródła dolinne i podzboczowe. W lesie poniżej Plizina koryto rzeczne rozcina kompleks wydmowy. Obiekt godny ochrony ze względów krajobrazowych. Ochroną powinien być objęty środkowy bieg rzeki, na całym odcinku w granicach gminy. pomniki przyrody – dąb szypułkowy o obwodzie pnia 410cm, znajdujący się w zespole dworsko - parkowym w Niezabitowie i lipa drobnolistna o obwodzie pnia 440cm, znajdująca się w Kowali I. lasy ochronne znajdujące się w południowo – zachodniej części gminy, w granicach administracyjnych miasta zostały uznane za lasy ochronne. W gminie Poniatowa lasy ochronne wyznaczono jedynie na terenie lasów państwowych W celu ochrony proponuje się tez utworzenie: stanowiska dokumentacyjne 24 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa - Ruska Góra - jest to wydma piaszczysta, będąca przykładem wydmy parabolicznej o dużych walorach dydaktycznych. Położona jest na skraju lasu, przy południowo – wschodniej granicy miasta Poniatowa. Ochroną powinien być objęty las pomiędzy Dąbrową Wronowską a Pachankami Wronowskimi; •Piaskownia „Kocianów” – przedmiotem ochrony są ciekawe geologiczne struktury warstwowe (sedymentacyjne). Jest to duże odsłonięcie eksploatacyjne piasków wodnolodowcowych ze zlodowacenia środkowopolskiego (odry) o głębokości ok. 10 m i powierzchni ok. 2 ha widoczne na ścianach odsłonięcia eksploatacyjnego piasków. Obiekt ważny pod względem naukowo – dydaktycznym. Należy objąć ochroną ścianę odsłonięcia, z możliwością eksploatacji pozostałej, większej części kopalni. Zespó ł przyrodniczo – krajobrazowy •Wąwozy Niezabitowsko – Kocianowskie – jest to zespół młodych form erozyjnych i erozyjno denudacyjnych w zamknięciu systemu wąwozowego uchodzącego do rzeki Bystrej. Różne typy genetyczne form erozyjnych, zarówno suche, jak i prowadzące okresowo wodę (źródła i wysięki w Kocianowie). Obiekt interesujący krajobrazowe. Ma tu stanowisko parzydło leśne (gatunek znajdujący się pod ścisłą ochroną). Pomniki przyrody. Proponuje się objęcie ochroną najbardziej wartościowych okazów: •w zespole pałacowo – parkowym w Kraczewicach drzewa: – buk pospolity – odmiana purpurowa (o obwodzie pnia 320cm) – dwa jesiony wyniosłe (o obwodach pni 335cm i 325cm) – aleja grabowa – na osi pałacu – korkowiec amurski (o obwodzie pnia 250cm) – sosna wejmutka (o obwodzie pnia 210cm) •w zespole dworsko – parkowym w Niezabitowie – grab pospolity (o obwodzie pnia315cm) - dwie lipy drobnolistne (o obwodach pni 350cm i 320cm) •w Poniatowej Wsi – lipa drobnolistna (o obwodzie pnia 354cm ), rosnąca na brzegu stawu – dwa dęby szypułkowe (o obwodzie pni 524cm i 455cm) •w Dąbrowie Wronowskiej – dwa dęby szypułkowe (o obwodach pni 395cm i 350cm), na jednym z nich rośnie - chroniony porost – tarczownica skórzasta •w Młynkach Kraczewickich – stanowisko porostu – galaretnica czarna – na przepuście wody na rzece Poniatówka ze stawów rybnych do położonej 5m niżej doliny (jedyne stanowisko porostu a Lubelszczyźnie). Najbliższym Obszarem Specjalnej Ochrony Ptaków jest Małopolski Przełom Wisły (PLB 140006) położony w odległości ok. 18 km na zachód od planowanej farmy. Obszar obejmuje odcinek doliny Wisły między Józefowem a Kazimierzem. Charakterystyczne dla niego są wysokie brzegi, meandry i liczne wyspy. Jest to ostoja ptaków wodno – błotnych. Występuje tu co najmniej 14 gatunków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Małopolski Przełom Wisły jest jedną z najważniejszych w Polsce ostoi rybitwy rzecznej i białoczelnej. Jednocześnie obszar ten według kryteriów BirdLife International ma rangę Ostoi Ptaków (PLB 096, Małopolski Przełom Wisły) o znaczeniu europejskim (tzw IBA – Importan Bird Areas). Ostoja została wyznaczona na podstawie liczebności 4 gatunków, które mieszczą się w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków, są to: mewa czarnogłowa (Larus melanocephalus), rybitwa rzeczna (Sterna hirundo), rybitwa białoczelna (Sterna albifrons) i dzięcioł białoszyi (Dendrocopos syriacus). Kolejnymi Obszarami Specjalnej Ochrony Ptaków położonymi jednak znacznie dalej są: Ostoja Kozienicka (PLB 140013) ok. 40 km na północny - zachód, Lasy Janowskie (PLB 060005) ok. 50 km na południe oraz Dolina Tysiemnicy (PLB 060004) i Lasy Parczewskie (PLB 060006) ok. 60 km na północny – wschód. W wymienione obszary są również Ostojami Ptaków o randze europejskiej (tzw. IBA). Jak widać najbliżej położonym Obszarem Specjalnej Ochrony Siedlisk jest wymieniana już ostoja Opole Lubelskie (PLH 060054) ok. 5km na południowy – zachód. Obszar został powołany w celu ochrony koloni i miejsc żerowiskowych nocka dużego (Myotis myotis). Najbliższy faunistyczny (ornitologiczny) rezerwat przyrody znajduje się w granicach Małopolskiego Przełomu Wisły. Jest to rezerwat „Krowia Wyspa” powołany w roku 1991 o 25 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa powierzchni 62,3 ha w celu ochrony siedlisk ptaków wodno – błotnych. Znajduje się on w odległości ok 20 km od planowanej farmy wiatrowej. W niewielkiej odległości (ok 4 km na północny – zachód) znajduje się Kazimierski Park Krajobrazowy, a w odległości ok 15 km na południowy – zachód Wrzelowiecki Park Krajobrazowy. Gmina leży poza siecią ECONET-PL, a w północnej jej części znajduje się GZWP. 9. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA SZCZEBLA KRAJOWEGO I MIĘDZYNARODOWEGO UWZGLEDNIONE W OPRACOWYWANYM DOKUMENCIE Przy sporządzaniu Planu uwzględniono następujące cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu krajowym i międzynarodowym, w szczególności dotyczące: ochrony powierzchni ziemi, racjonalnego gospodarowania i zachowania wartości przyrodniczych określonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z późn. zm.), Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 (Dz. U. z 2004 Nr 92 poz.880 z późn.zm.) i Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2005, nr 228, poz.1947 z późn. zm.); utrzymanie norm odnośnie jakości gleb określonych w przepisach szczegółowych, tj.: Ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. nr 121, poz. 1266); ochrony wód powierzchniowych i podziemnych oraz prowadzenia odpowiedniej gospodarki wodno-ściekowej określonej w przepisach szczegółowych, tj.: Program Ochrony Środowiska województwa lubelskiego, ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2005 r., nr 239, poz. 2019 z późn. zm.), Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr.72 poz 747 z późn.zm.) i Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych 2003; ochrony powietrza określonych w przepisach szczegółowych, tj.: Program Ochrony Środowiska województwa lubelskiego; utrzymanie norm odnośnie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, określonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz odpowiednie rozporządzenia do niej; prawidłowej gospodarki odpadami określonej w przepisach szczegółowych, tj.: Ustawa 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. 2007, nr 39, poz.251 z późn.zm), Program Ochrony Środowiska województwa lubelskiego, Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011; ochrony korytarzy ekologicznych - zachowania i kształtowania ich drożności ekologicznoprzestrzennej zgodnie z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego i Ustawą o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004r; utrzymania procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, różnorodności biologicznej, ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów wraz z ich siedliskami oraz utrzymania i przywracania do właściwego stanu siedlisk przyrodniczych zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. nr 92. poz. 880 z późn. zm.), ustawą Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2013, Polityką ekologiczną państwa, Krajową strategią ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Programem; ochrony dzikiej fauny i flory oraz siedlisk naturalnych, zgodnie z Konwencją Berneńską z 1979 r., Dyrektywą Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikich zwierząt i roślin i Dyrektywą Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków; ● lokalizacji obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko, obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych, optymalizacji potrzeb transportowych, wykorzystywania odnawialnych źródeł energii i zachowania proporcji pomiędzy terenami zainwestowanymi i biologicznie czynnymi zgodnie z Polityką ekologiczną państwa na lata 2007 – 2010, Ustawą z dnia 12 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich 26 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa naprawie (Dz. U. 2007, nr. 75, poz.493 oraz z 2008, nr 138, poz.865), Dyrektywą 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko oraz Konwencją z Espoo z 1991r. o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście, transgranicznym. Ponieważ na terenie objętym zmianami Planu nie występują cenne elementy przyrody (ekosystemy, siedliska, gatunki) o randze międzynarodowej, czy chociażby krajowej w ocenie tej trudno odnieść się do Konwencji Berneńskiej o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz siedlisk, Konwencji o różnorodności biologicznej Rio de Janeiro z 1992, Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt - Bonn 1979, Konwencji o obszarach wodnobłotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza, jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, czy też Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. 10. OCENA ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA Jak widać w zamieszczonej poniżej tabeli przeznaczenie terenów pod planowane funkcje będzie nieznacznie oddziaływać na poszczególne elementy środowiska. Pomimo bezpośredniego i stałego charakteru niektórych oddziaływań przy zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań technicznych przekroczenie standardów jakości środowiska określonych prawem jest mało prawdopodobne. Zmiana Planu ustala: - nakaz zachowania istniejącej wartościowej zieleni, dopuszcza się wycinkę drzew wyłącznie w przypadkach szczególnych, związanych z pielęgnacją drzewostanu lub realizacją inwestycji dopuszczonych w Planie; - dla poszczególnych terenów nakazuje zagospodarowanie w sposób nie powodujący przekroczeń norm hałasu w terenach sąsiednich, zgodnie z obowiązującymi przepisami; - istniejące i projektowane zagospodarowanie terenu nie może powodować przekroczeń standardów jakości środowiska; - ustala się strefy zasięgu śmigła o promieniu równym długości łopat wirnika, nie więcej niż 50 metrów od miejsca posadowienia wieży elektrowni wiatrowej, dopuszcza się, aby strefa zasięgu śmigła wykraczała na działki sąsiednie, do których inwestor posiada tytuł prawny, poza granice działki na której jest posadowiona elektrownia wiatrowa. - ustala się ochronę Obszaru Wysokiej Ochrony Wód Podziemnych (OWO), obejmującego północną część gminy, w granicach którego obowiązuje zakaz lokalizacji obiektów uciążliwych i sposobów zagospodarowania, które mogą powodować zanieczyszczanie wód podziemnych oraz nakaz likwidacji punktowych ognisk zanieczyszczania hydrosfery; - wyznacza się Ekologiczny System Obszarów Chronionych (ESOCH), który stanowi przyrodniczo aktywny, ciągły przestrzennie układ, wiążący tereny chronione, w granicach którego obowiązuje: podporządkowanie zasad gospodarowania funkcjom stabilizującym równowagę przyrodniczą i ochronę środowiska, z dopuszczeniem jako uzupełniających: rekreacji (ciągi spacerowowidokowe), gospodarki leśnej oraz wodno-łąkowej, utrzymanie łąkowo-pastwiskowego i leśnego sposobu użytkowania terenu, wzbogacenie obszaru o nowe walory przyrodnicze: zalesienie, zadrzewienia, małą retencję, przywrócenie użytków zielonych na terenach dolinnych, obecnie użytkowanych jako grunty rolne, zasady gospodarowania w ESOCH należy podporządkować funkcjom stabilizującym równowagę przyrodniczą i ochronę środowiska, dopuszczając jako uzupełniające rekreację, gospodarkę leśną oraz łąkowo-stawową. W poniższych tabelach przedstawiono wstępne, potencjalne oddziaływanie realizacji wyznaczonych w Plan kierunków zagospodarowania, gdzie „+” oznacza występowanie oddziaływania (dodatkowo rozróżniono tu kolorystycznie charakter oddziaływań: kolorem zielonym oznaczono oddziaływania pozytywne, kolorem czerwonym negatywne, zaś żółtym oddziaływania takie, które mogą przynieść zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki), a „-” jego brak. 27 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Przeznaczenie terenu Czas WTÓRNE SKUMULOWANE KRÓTKOTERMINOWE ŚREDNIOTERMINOWE DŁUGOTERMINOWE STAŁE CHWILOWE LOKALNE PONADLOKALNE Flora i fauna, różnorodność biologiczna System przyrodniczy gminy Formy ochrony przyrody Wody Powietrze Powierzchnia ziemi, gleby i zasoby naturalne Klimat (w tym emisja hałasu i pól elektromagnetycznych) Krajobraz Zabytki i dobra materialne POŚREDNIE Ludzie + + - + + - + + - + - + + - - - - + + - + - - - - - - - - - - - - + + + + - - + + + - + - - + + + - + - - - + - - + + + - + + - + + + + - - + - + + + - - - - + + + + - + + - Realizacja ustaleń Planu Czas POŚREDNIE WTÓRNE SKUMULOWANE KRÓTKOTERMINOWE ŚREDNIOTERMINOWE DŁUGOTERMINOWE STAŁE CHWILOWE LOKALNE PONADLOKALNE Flora i fauna, różnorodność biologiczna System przyrodniczy gminy Formy ochrony przyrody Wody Powietrze Powierzchnia ziemi, gleby i zasoby naturalne Klimat (w tym emisja hałasu i pól elektromagnetycznych) Krajobraz Przestrzeń BEZPOŚREDNIE Rodzaj Ludzie Przestrzeń BEZPOŚREDNIE Rodzaj - + - - - - - - + + - + - - - + - - + + + - + + + - - + + - - - + + + + - + - - + + - - - + + - + + - + + - - - + + - + - - - - - - - + + - 28 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Zabytki i dobra materialne - - - - - - - - - - - Zdrowie i życie ludzi Bezpośredni, ale krótkotrwały lub chwilowy charakter, może mieć uciążliwość akustyczna związana z fazą realizacji ustaleń Planu - głównie budowy obiektów na poszczególnych działkach mieszkaniowych i terenach energetyki wiatrowej oraz dostawy potrzebnych do tego towarów. Terenów pod urządzenia energetyki wiatrowej (emitujące hałas) nie lokalizuje się w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy i stałego przebywania ludzi Plan nie wprowadza nowych urządzeń mogących stanowić źródło poważnych awarii. Realizacja ustaleń Planu nie powinna więc naruszać zapisów Rozporządzenia z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Projektowane zagospodarowanie terenu nie powinno zatem wprowadzić dodatkowych zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi (na terenie objętym projektem Planu oraz na terenach pozostających w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń Planu), pod warunkiem bezwzględnego wyegzekwowania wszystkich ustaleń zawartych w Planie. Poza terenami energetyki wiatrowej, terenami infrastruktury technicznej i inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej klasyfikowanych do inwestycji dla, których może być wymagane (w zależności od wielkości i parametrów technicznych) sporządzenia Raportu oddziaływania na środowisko nie lokalizuje się tu przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (w tym na zdrowie i życie ludzi) w rozumieniu ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227). Plan nie wprowadza też zakładów o zwiększonym czy też dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii produkcyjnej w myśl Rozporządzenia w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowe - Dz.U z 2002 r. nr 58 poz. 535. z późn.zm 192, poz. 1883). Od poszczególnych masztów energetyki wiatrowej wprowadzone zostały wolne od nowego zainwestowania strefy ochrony akustycznej. Elektrownie wiatrowe, z racji charakteru wykonywanej pracy związanej z przemianą energii wiatru na energie elektryczną są bowiem źródłem hałasu infradźwiękowego, który odbierane w organizmie głównie przez narząd słuchu oraz przez receptory czucia wibracji. Posiłkując się kryteriami dotyczącymi stanowisk pracy stwierdzono, że praca elektrowni wiatrowych nie stanowi źródła infradźwięków o poziomach mogących zagrozić zdrowiu ludzi, szczególnie, że elektrownie wiatrowe lokalizowane są w odległościach nie mniejszych niż 400 m od zabudowy mieszkalnej. Zmierzone poziomy infradźwięków farm wiatrowych w Szwecji w odległości 500 m od wieży turbiny zbliżone były praktycznie do poziomów tła. Infradźwięki stanowią problem głównie w środowisku pracy, gdyż ich głównym źródłem są liczne urządzenia wykorzystywane generalnie w przemyśle. Energia towarzysząca infradźwiękom może wywoływać zjawisko rezonansu narządów wewnętrznych człowieka, odczuwalne już od 100 dB. Poziom ciśnienia akustycznego 162 dB, przy częstotliwości 2 Hz, wywołuje ból ucha środkowego. Jak wskazują jednak wyniki pomiarów infradźwięków generowanych przez turbiny wiatrowe, ich poziom nie przekracza wartości, które mogłyby wywoływać tego typu objawy. Pozostałe uciążliwości hałasowe (np.komunikacyjne) też powinny mieścić się w określonych prawem normach. Obracające się łopaty wirnika turbiny wiatrowej rzucają również na otaczające je tereny cień, powodując tzw. efekt migotania, z którym to mamy do czynienia głównie w krótkich okresach dnia, w godzinach porannych i popołudniowych, gdy nisko położone na niebie słońce świeci zza turbiny, a cienie rzucane przez łopaty wirnika są mocno wydłużone (jest on szczególnie zauważalny w okresie zimowym, kiedy to kąt padania promieni słonecznych jest stosunkowo mały). Migotanie o częstotliwości powyżej 2,5 Hz, zwane efektem stroboskopowym, może być dla człowieka uciążliwe. Maksymalne częstotliwości migotania wywołanego przez współczesne turbiny wiatrowe nie przekraczają jednak 1 Hz, czyli znajdują się dużo poniżej progowej wartość 2,5 Hz i nie powinny być odbieranie jako szkodliwe. Aby efekt migotania ceni wywoływany przez elektrownie wiatrowe mógł osiągnąć częstotliwość efektu stroboskopowego, rotor wiatraka musiałby wykonywać 50 obrotów wirnika na minutę, tymczasem nowoczesne wolnoobrotowe turbiny obracają się z prędkością maksymalną 20 29 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa obrotów na minutę. Intensywność zjawiska migotania cieni, a tym samym jego odbiór przez człowieka, uzależnione są od kilku czynników (nie do końca znanych na tym etapie): - wysokości wieży i średnicy wirnika (tu prawdopodobnie: H=100 R=100. Nordex N100); - odległości obserwatora od farmy wiatrowej (im zabudowania mieszkalne są bardziej oddalone od inwestycji, tym efekt migotania cieni jest mniejszy. Zakłada się, że nie jest on w ogóle dostrzegalny przy odległości równej 10-krotnej długości łopaty wirnika, a więc średnio przy 500 m); - pory roku; - zachmurzenia – im większe zachmurzenie tym mniejsza intensywność migotania cieni; - obecności drzew pomiędzy turbiną wiatrową a obserwatorem – znajdujące się pomiędzy turbiną wiatrową a obserwatorem drzewa lub budowle znacznie redukują efekt migotania cieni; - orientacji okien w budynkach, które znajdują się w strefie migotania cieni; - oświetlenia w pomieszczeniu – jeśli dane pomieszczenie doświetlenie jest przez oświetlenie sztuczne bądź przez okno, które nie znajduje się w strefie oddziaływania cieni, intensywność zjawiska migotania cieni w danym pomieszczeniu będzie znacznie ograniczona. Wg. symulacji, przy założeniu, że w ciągu roku mamy tylko słoneczny dni efekt stroboskopowy wynosi ok. 100 godzin w roku (odniesienie rycina poniżej). Przede wszystkim farm wiatrowych (emitujące hałas i dające efekt stroboskopowy) nie lokalizuje się w sąsiedztwie zabudowy i stałego przebywania ludzi. Mimo tego należy zwrócić szczególną uwagę przy wyznaczaniu szczegółowych zasad zagospodarowania tych terenów na projektów wykonawczych i w fazie realizacji. Plan na terenach MN i RM dopuszcza usługi nieuciążliwe nie powodujące negatywnego oddziaływania na zabudowę mieszkaniową. Okresowe wzmożenie transportu kołowego na drogach dojazdowych, przede wszystkim na etapie realizacji planowanych inwestycji, nie powinno wpłynąć w sposób istotny na warunki komunikacyjne rejonu. Uciążliwości związane z eksploatacją tych terenów nie będą się wiązać z ograniczeniem korzystania np. z drogi publicznej, z wody, elektryczności, czy środków łączności. Okresowe wzmożenie transportu kołowego na drogach dojazdowych, przede wszystkim na etapie realizacji planowanych inwestycji, nie powinno wpłynąć w sposób istotny na warunki komunikacyjne rejonu. Uciążliwości związane z eksploatacją tych terenów nie będą się wiązać z ograniczeniem korzystania np. z drogi publicznej, z wody, elektryczności, czy środków łączności. 30 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Na terenach objętych zmianami Planu nie występują również ruchy osuwiskowe i zagrożenie powodzią. Potencjalnym źródłem zagrożenia dla zdrowia ludzi może być zatem niepełna realizacja wytycznych Planu, dotyczących zapewnienia odpowiedniej jakości środowiska na opisywanym terenie. Stałym, pozytywnym oddziaływaniem ustaleń Planu będzie poprawa jakości życia. Oddziaływania na ludzi będą miały zatem głównie bezpośredni, pozytywny, skumulowany i stały charakter o lokalnym zasięgu. Oddziaływania o charakterze chwilowym i negatywnym związane będą z sytuacjami awaryjnymi i ewentualnymi wypadkami. Flora i fauna, różnorodność biologiczna Z lokalnym, bezpośrednim zubożeniem lub zlikwidowaniem istniejącej roślinności spotkamy się w miejscu powstania nowych obiektów kubaturowy (MN, RM, EW i KD). Naturalne i seminaturalne zbiorowiska roślinne zastępowane będą roślinnością synantropijną, ruderalną oraz roślinnością ogrodową. Plan ustala też nie mniej niż 30% powierzchni biologicznie czynnej poszczególnych terenów (z wyjątkiem terenów energetyki). Oddziaływaniem pośrednim w odniesieniu do siedlisk flory i fauny na terenach zielonych (biologicznie czynnych) bezpośrednio przyległych do powierzchni nieprzepuszczalnych może być podsuszenie gruntów (w mikroskali). Mimo utraty istniejących siedlisk nie prognozuje się istotnych negatywnych strat dla bioróżnorodności, gdyż przedmiotowe zmiany Planu dotyczą niewielkich fragmentów przestrzeni, w obrębie terenów już zdegradowanych i przekształconych przez procesy urbanizacji. Ponadto Plan nakazuje zachowanie istniejącej wartościowej zieleni - dopuszcza się wycinkę drzew wyłącznie w przypadkach szczególnych, związanych z pielęgnacją drzewostanu, w innych wypadkach nakazuje się odtworzenie zniszczonego drzewostanu. Ponadto straty powierzchni biologiczne czynnej będą rekompensowane poprzez tereny lasów i zalesień. Ocena zagrożenia, jakie dla ptaków niesie możliwość zderzenia z elektrowniami wiatrowymi jest niezwykle trudna i wpływ na nią mają nie tylko charakter występowania ptaków na danym terenie (lęgowiska, żerowiska, miejsca wypoczynku, trasy migracyjne sezonowe lub stałe) i wielkości parku wiatrowego (liczba elektrowni wiatrowych, odległości pomiędzy poszczególnymi turbinami, sposobu rozmieszczenia turbin w przestrzeni), ale też; - rodzaj zastosowanych elektrowni wiatrowych – wysokość wieży, rodzaj wieży (tabularny, kratowany), średnica rotora, szybkość i częstość obrotów; - pogoda, pora dnia, widoczność; - gatunek ptaków; - sposób oświetlenia farmy oraz jej otoczenia. Dotychczasowe badania w obrębie funkcjonujących już elektrowni wiatrowych pozwoliły zauważyć, że odpychający efekt elektrowni wiatrowych zauważa się już w odległości od 250 m od turbiny, zagęszczenie lęgowe ptaków wróblowatych spada w odległości 200 m od turbiny, a w strefie 40 m gnieździ się przeszło 4-krotnie mniej ptaków niż na terenach oddalonych od siłowni o więcej niż 200 m. Odstraszające oddziaływanie siłowni na ptaki żerujące i odpoczywające na terenach otwartych, głównie ptaki siewkowe, kaczki i gęsi, zauważalne jest nieco wyraźniej w porównaniu do awifauny lęgowej, dystans ten wynosi zazwyczaj od 200 m do 500 m. Ptaki przelatujące przez tereny, na których zlokalizowane są farmy wiatrowe, omijają turbiny, zmieniając kierunek lotu w płaszczyźnie poziomej lub pionowej. Zachowanie to stanowi czynnik zmniejszający ryzyko kolizji i obniża wskaźnik śmiertelności ptaków wykorzystujących przestrzeń na obszarze farmy wiatrowej. Zaobserwowano również, że to nie efekt posadowienia turbin, ani także ich ilość oraz gabaryty, wpływają na wielkość populacji ptaków występujących w ich pobliżu, ale znajdujące się w sąsiedztwie roślinność i uprawy, które stanowią ich środowisko życia. Monitoring wykazał, że farma wiatrowa jest rozpoznawana ptaki, które nadkładają ok. 500 metrów w stosunku do swoich pierwotnych tras, by ją ominąć (a biorąc pod uwagę fakt, iż trasa migracyjna pokonywana np. przez gęsi wynosi ponad 1400 km, 500 metrów stanowi dodatkowy, lecz niezauważalny wysiłek energetyczny dla ptaków, który nie ma znaczenia dla ich kondycji). Dopiero konieczność omijania blisko 100 podobnych obiektów mogłaby wpłynąć na zauważalny ubytek masy ptaków. By ocenić wpływ planowanej farmy wiatrowej, z racji na brak aktualnych danych w dostępnej literaturze, szczególnie na temat wędrówki i zimowania ptaków brak możliwości 31 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa precyzyjnej oceny omawianego terenu pod względem ornitologicznym) w dniach 26.IX, 2.X i 20.X przeprowadzono wizję terenową (wyznaczono transekt po którym miał się odbywać przemarsz połączony z liczeniem ptaków oraz punkt obserwacyjny, z którego obserwowano przeloty ptaków, również penetracje terenu w poszukiwaniu cennych i kluczowych gatunków ptaków oraz policzono najliczniej występujące ptaki) w wyznaczonych trzech obszarach (A, B, C) lokalizacyjnie odpowiadających przedmiotowym załącznikom graficznym do Planu i Prognozy. Łącznie w trakcie przemarszu po transektach na terenie planowanej farmy wiatrowej stwierdzono 28 gatunków ptaków (2 963 osobniki). Najwięcej gatunków stwierdzono na powierzchni A (22), natomiast na powierzchni B i C ze względu na znacznie mniejszy obszar oraz ilość siedlisk stwierdzono o połowę mniej gatunków tj. odpowiednio 10 i 11. Ze względu na porę roku nie stwierdzono ptaków wykazujących zachowania godowe. Na badanym terenie największe zgrupowanie ptaków może liczyć 2 110 osobników. Ponad 80 % stwierdzonych osobników stanowiły 4 gatunki: szpak (1236 osobników, 58,58%), makolągwa (240, 11,37%), skowronek (154, 7,3%) i kwiczoł (147, 6,97%). Największą koncentrację ptaków ze względu na największą powierzchnię oraz bogatą bazę pokarmową (owoce na drzewach i krzewach) odnotowano na powierzchni A (1 574 osobniki), zdecydowanym dominatem był tu szpak. Na powierzchni B i C stwierdzono znacznie mniej osobników ze względu na mniejszy obszar i udział sadów i upraw malin, aronii i porzeczki. Gatunki związane z polami uprawnymi takie jak skowronek, makolągwa czy świergotek łąkowy miały tu większy udział w ogólnie stwierdzonej liczbie osobników. Łącznie podczas badań zaobserwowano 5 329 przelatujących osobników z 30 różnych gatunków. Największe obserwowane stada liczyły 1 200 osobników (szpaki), 700 (szpaki), 210 (gawrony) i 140 (szpaki), przelot wykonywany przez te ptaki miał charakter lokalny. Zdecydowana większość przelotów miała charakter lokalny i była wykonywana przez ptaki żerujące lub odpoczywające na terenie planowanej farmy wiatrowej lub w jej najbliższym otoczeniu. W czasie takich przelotów zaobserwowano 4 256 osobników z 22 różnych gatunków. Na uwagę zasługuje znaczny udział szpaków (2 781 osobników; 65,34 %), kolejnymi dominantami były grzywacze (340, 7,99%), gawrony (330, 7,75%), skowronki (247, 5,8%) i makolągwy (241, 5,66) oraz znaczna liczba kwiczołów (183 osobniki, 4,30%). Przy przelocie lokalnym wyraźnie zaznacza się różnica pomiędzy poszczególnymi powierzchniami. Na powierzchni A stwierdzono ponad 5 razy więcej ptaków w porównaniu z powierzchniami B i C. Świadczy to bogatej bazie pokarmowej na powierzchni A (sady z owocami, uprawy malin, aronii i porzeczki), stwierdzono tu również największe stada ptaków liczące po 1 200 i 700 osobników (szpaki). Przelotów daleko – dystansowych stwierdzono znacznie mniej (1 073 osobniki, 24 gatunki). Dominantami są skowronki (429 osobników, 29,98), zięby (260, 24,23%), kwiczoły (89, 8,29%) i grzywacze (47, 4,38%). Różnice w intensywności przelotu pomiędzy poszczególnymi powierzchniami nie są już tak znaczne jak w przypadku lotów lokalnych. Zdecydowana większość przelotów daleko - dystansowych (82,95%) odbywała się na wysokości od 20 do 50 metrów. Nie zaobserwowano żadnych przelotów na wysokości powyżej 200 metrów. W przypadku przelotów lokalnych znacząca większość lotów (98,42%) miała miejsce na wysokości poniżej 50 metrów. Tutaj również nie stwierdzono przelotów powyżej 200 metrów. Na terenie planowanej farmy elektrowni wiatrowych w miejscowości Wymysłów gm. Poniatowa, obserwacje przelotów prowadzono przez 17 dni, w trzech, odpowiadających załącznikom Planu obszarach. W tym okresie łącznie zaobserwowano 1 103 „przelotów” tj. przelatujących pojedynczych osobników, par lub grup ptaków. Łącznie było to 9 615 osobników, grupie tej rozpoznano 52 gatunki ptaków. Największe zaobserwowane stado liczyło 1 200 osobników (szpaki, powierzchnia A). Średnio obserwowana grupa przelatujących ptaków liczyła 8,72 osobników. Bardzo wyraźnie dominowały przeloty lokalne (73,68%, 7 083 osobniki) nad przelotami dalekodystansowymi (26,32%, 2 532 osobniki). Jak wykazał screening i roczny monitoring ornitologiczny dla większości gatunków (ptaki blaszkodziobe, ptaki szponiaste, żurawie) teren przyszłej farmy wiatrowej nie stanowi kluczowego miejsca na szlaku wędrówki, ani miejsca koncentracji i żerowania. Wyjątkiem są tu ptaki owocożerne (szpaki, kwiczy, drozdy), które w okresie wędrówki i zimowania intensywnie wykorzystują sady jako żerowisko. Największe koncentracje tych gatunków obserwowane są na powierzchni A i B (zał.1 i 2 Prognozy, obejmujące w sumie 11 turbin). Koncentracje wymienionych ptaków są 32 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa dość znaczne, chociaż w skali całego kraju spotyka się podobne, a nawet znacznie większe liczebności. W wyniku przeprowadzonych prac terenowych oraz na podstawie opublikowanych danych udało się wstępnie poznać skład awifauny na terenie planowanej farmy wiatrowej oraz terenów przyległych. Jak można było się tego spodziewać po budowie i pokryciu terenu planowanej farmy główny trzon stanowią gatunki krajobrazu rolniczego oraz ptaki związane z zabudową wiejską, skrajem lasu, a także mozaiką tych siedlisk. Według dostępnej literatury na polu atlasowym (o przybliżonej powierzchni ok. 105 km2), na którym znajduje się planowana farma wiatrowa (o powierzchni ok. 12 km2) stwierdzono 31 lęgowych gatunków kluczowych (PSEW 2008), a ogólna liczba stwierdzonych gatunków lęgowych mieściła w przedziale 101 – 120. Gniazdowanie części gatunków można wykluczyć w związku z brakiem zbiorników i cieków wodnych oraz niektórych typów siedlisk na terenie planowanej farmy wiatrowej. Screenig ten dał następująca ocenę oddziaływania planowanej inwestycji na awifaunę: Parametr lokalizacji / prawdopodobi bardzo niskie średnie wysokie eństwo wysokie negatywnego oddziaływania Według dostępnej literatury na terenie planowanej farmy wiatrowej (ok. 12 km2) i polu atlasowym na którym jest położona farma Lęgowe ptaki (ok. 105 km2) drapieżne istnieje możliwość gniazdowania 6 gatunków ptaków szponiastych. Są to: błotniak stawowy, jastrząb, myszołów, kobuz, płomykówka i puszczyk. Zimujące ptaki Brak danych drapieżne Bocian biały – Na terenie farmy i najbliższym otoczeniu nie stwierdzono czynnego gniazda tego gatunku. Inne duże Według dostępnej ptaki lęgowe literatury (żurawie, w powiecie bociany) Opolskim zagęszczenie waha się w przedziale 5,5 -10 par na 100 km2. Jest to jedno z niższych zagęszczeń w kraju. Na 33 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Parametr lokalizacji / prawdopodobi eństwo negatywnego oddziaływania niskie średnie wysokie bardzo wysokie Lubelszczyźnie średnie zagęszczenie wynosi 25 par na 100km2, natomiast na wschód od Wisły 23 pary na 100 km2, a na pozostałym obszarze 8 par na 100 km2 (Sikora et all.2007). Żuraw – Według dostępnej literatury (Wójciak) gatunek ten nie gniazduje na terenie farmy i polu atlasowym. Według literatury (Wójciak 2005) na polu atlasowym gniazduje 31 gatunków kluczowych (PSEW2008). Na samej farmie wiatrowej część z nich nie gniazduje wobec braku odpowiednich siedlisk (np. ptaki wodno- błotne) Występowanie gatunków o niekorzystnym statusie ochronnym Gatunki gniazdujące kolonijnie Liczebność migrantów Według literatury (Wójciak 2008) najbliższa kolonia ptaków (czapla siwa) znajduje się w odległości ok. 8 km od granic planowanej farmy. W czasie kontroli na terenie farmy i najbliższej okolicy (ok. 1 km) nie stwierdzono koloni gawrona. Brak danych. W trakcie przeprowadzonych 3 kontroli nie stwierdzono intensywnego przelotu daleko – 34 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Parametr lokalizacji / prawdopodobi eństwo negatywnego oddziaływania niskie średnie wysokie bardzo wysokie dystansowego. Migracja była typowa dla śródlądzia kraju. Możliwość występowania wąskich gardeł szlaków migracyjnych Możliwość występowania dużych zgrupowań pozalęgowych i/lub regularnych przelotów lokalnych Brak Podczas kontroli stwierdzono znaczne zgrupowania szpaków, kwiczołów, grzywaczy i gawronów żerujących na terenie sadów upraw aronii, malin i czarnej porzeczki. Największe koncentracje obserwowano na powierzchni A. Największe obserwowane stado szpaków liczyło ok. 1200 osobników. Bardzo niskie. Najbliższy obszar OSOP Małopolski Przełom Wisły Oddziaływanie znajduje się w na OSOP odległości ok. 18 km Natura 2000 od granic projektowanej farmy wiatrowej. Jak wynika z powyższego zestawienia u większości gatunków kluczowych można spodziewać się bardzo niskiego lub średniego negatywnego oddziaływania planowanej inwestycji. Z literatury oraz na podstawie przeprowadzonej lustracji siedlisk wynika, iż awifauna lęgowa tego terenu jest typowa dla krajobrazu rolniczego. Obszar farmy nie podlega ochronie ze względu na występujące tu gatunki ptaków. Jedynym czynnikiem, który wyróżnia teren przyszłej farmy jest występowanie znacznych koncentracji polęgowych szpaków, kwiczołów, grzywaczy i gawronów; które obserwowano w trakcie 3 przeprowadzonych kontroli. Ich obecność warunkuje występowanie łatwo dostępnego pokarmu (sady owocowe, uprawy krzewów owocowych i jagodowych). Można spodziewać się, iż w miesiącach jesiennych i zimowych teren ten będzie intensywnie wykorzystywany przez grupę ptaków owocożernych. Jak wykazały roczne badania awifauna planowanej farmy wiatrowej jest stosunkowo uboga 35 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa typowa dla krajobrazu rolniczego, jej trzon stanowią pospolite gatunki polne (skowronek, trznadel i potrzeszcz), a także ptaki stref ekotonalnych. W czasie rocznych badań stwierdzono również 11 gatunków uznanych za kluczowe według PSEW 2008. Natomiast w okresie jesiennym i zimowym ze względu na bogatą bazę pokarmowa (sady, uprawy malin i aronii) stwierdzono znaczne koncentracje ptaków owocożernych (szpaki, kwiczoły) na części powierzchni A. Budowa na tym terenie 14 siłowni wiatrowych może mieć niekorzystny wypływ na populacje tych ptaków. W czasie badań nad migracją i wykorzystywania przestrzeni powietrznej stwierdzono, iż dla większości gatunków w tym kluczowych i kolizyjnych (ptaki blaszkodziobe, ptaki szponiaste, żurawie) teren przyszłej farmy wiatrowej nie stanowi kluczowego miejsca na szlaku wędrówki, ani miejsca koncentracji i żerowania (poza wymienionymi wyjątkami). Drzewa i krzewy owocowe stanowią dogodne miejsce do przerwania przelotu, żerowania, odpoczynku oraz prób zimowania dla tych gatunków. Według badań prowadzonych na terenie Wielkiej Brytanii (2009), gdzie analizowano zagęszczenia 12 gatunków ptaków wokół słowni wiatrowych u 7 gatunków stwierdzono znaczny spadek zagęszczenia w związku obecnością siłowni wiatrowej. W strefie 500 m od siłowni zagęszczenie u tych gatunków spadło od 15 do 53 %. Najsilniejsze niekorzystne oddziaływanie obserwowano u myszołowa zwyczajnego, błotniaka łąkowego, siewki złotej, kulika wielkiego i białorzytki. Na terenie planowanej farmy w związku z budową 14 siłowni (14 szt. x pole koła o promieniu 500m) to niekorzystne oddziaływanie w stosunku do awifauny wystąpi na powierzchni ok. 1 100 ha. W strefie tej nie stwierdzono ww gatunków poza myszołowem zwyczajnym. Należy natomiast przypuszczać, iż oddziaływanie to obejmie niektóre gatunki podobnej wielkości stwierdzone na terenie planowanej farmy (np. grzywacz, wilga). Z kolei badania przeprowadzone na terenie Minnesoty na terenach otwartych (1998) wykazały, iż zagęszczenia niewielkich ptaków wróblowatych strefie 200 m od słowni spady od 3 do 4 razy w porównaniu z obszarem kontrolnym. Należy przypuszczać, iż podobna sytuacja wystąpi na terenie planowanej farmy wiatrowej na powierzchni ok. 175 ha (14 szt. x pole koła o promieniu 200m) i dotknie ptaki krajobrazu rolniczego (głównie skowronek, trznadel i potrzeszcz). Jak podsumowuje raport monitoringowy: ‘Liczba stwierdzonych gatunków w czasie migracji jest dość niska, wynika to z tego, iż teren obserwacji to krajobraz rolniczy (z dala od dużych zbiorników wodnych i dolin rzecznych). W związku z powyższym należy przypuszczać, iż śmiertelność/kolizyjność ptaków będzie podobna jak na porównywalnych farmach wiatrowych na terenie śródlądzia. Dla przykładu obserwacje w terenu Minnesoty wykazały, iż w wyniku zderzeń z 73 turbinami zginęło 11 ptaków w przeciągu 2 lat (Higgins i in, 2007). Z kolei dane z 4 724 turbin na 18 różnych farmach (Sterner i in. 2007) mówią o tym, iż śmiertelność ptaków drapieżnych przeliczeniu na 1 turbinę wynosi od 0,0 do 1 osobnika w skali roku. Natomiast dane krajowe z terenu wybrzeża (Gnieżdżewo, gm Puck) gdzie pracuje 11 turbin i nasilenie migracji jest znacznie intensywniejsze niż na śródlądziu wykazały, iż w czasie wiosennej migracji w latach 2007 – 09 śmiertelność waha się od 2 do 3 ptaków w skali sezonu wiosennego. Należy przypuszczać, iż przypadku planowanej farmy wiatrowej śmiertelność w wyniku kolizji będzie się kształtować się na podobnym poziome (P.Zieliński, G.Bela, A.Marchlewski 2009)’. Negatywne oddziaływanie elektrowni wiatrowych na chiropterofaunę może polegać na: - niszczeniu kwater lub ich zakłócaniu; - przecinaniu tras przelotów nietoperzy, w tym tras migracyjnych; - stawianiu konstrukcji budowlanych na terenach łownych i uniemożliwieniu przez to korzystania z podstawowych obszarów łownych lub stworzeniu zagrożenia kolizjami (przy czym lokalizacje w terenie zadrzewionym/pokrytym roślinnością krzewiastą prawdopodobnie stanowią większe ryzyko, niż lokalizacje w terenie otwartym). Przypuszcza się, że przyczyną kolizji może być fakt, że nietoperze nie są w stanie ocenić swoim ultradźwiękowym systemem echolokacyjnym ani dużych prędkości (nawet do 200 km/h na końcu skrzydła), ani rozmiaru wirników. Do nietoperzy mało kolizyjnych ze względu na niski lot i żerowanie w pobliżu siedliska zalicza się tylko trzy gatunki: Nocka Nettera, nocka Bechsteina i mopka. W odniesieniu do śmiertelności nietoperzy przy turbinach wiatrowych w ogóle i przy turbinach wiatrowych postawionych w pobliżu obszarów licznie zadrzewionych udokumentowano podwyższone ryzyko zderzeń w bezpośredniej bliskości obszarów 36 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa zadrzewionych (w odległości 0 – 50 m od podstawy masztu). W przeprowadzanych badaniach udowodniono znaczącą zależność ryzyka kolizji od prędkości wiatru. Najwyższe wskaźniki śmiertelności przez uderzenie stwierdzono dla prędkości wiatru ok. 2 m/s na wysokości 10 m. Wraz ze wzrastającą prędkością wiatru aktywność nietoperzy silnie maleje, a w konsekwencji zmniejsza się ryzyko uderzenia w obszarze wirników. Ponad 95% wszystkich aktywności nietoperzy ma miejsce przy prędkości wiatru poniżej 6 m/s. Przy prędkości 6,5 m/s w obszarze gondoli nie zarejestrowano prawie żadnych odgłosów nietoperzy. Jeśli chodzi o techniczne parametry turbin wiatrowych zwiększone ryzyko zderzeń stwierdzono przy średnicy łopat wirnika wynoszących 80 m i więcej oraz przy pozostającej przestrzeni swobodnej pomiędzy wirnikiem a górną krawędzią terenu na poziomie mniejszym od 30 m. Na podstawie wyników rocznego monitoringu chiropterologicznego na badanym obszarze można stwierdzić, że teren projektowanej farmy zespołu elektrowni wiatrowych nie jest szczególnie cenny dla nietoperzy oceniając go w skali kraju lub regionu. Co prawda zarejestrowano tu kilka cenniejszych gatunków (nocek duży, mroczek pozłocisty, mroczek posrebrzany), jednak pojawiały się one na badanym obszarze sporadycznie i reprezentowane były przez pojedyncze osobniki. Pozostałe gatunki należą do pospolitych w skali regionu i kraju. Łącznie, gatunki o bardzo silnym narażeniu na kolizje (przedstawiciele rodzajów Nyctalus, Pipistrellus i Vespertilio) stanowiły 62,6% zarejestrowanych osobników (238 stwierdzeń). Gatunki o narażeniu silnym bądź średnim (rodzaj Eptesicus) 29,2% (111 stwierdzeń). Natomiast gatunki o mniejszym stopniu narażenia (rodzaje Myotis, Plecotus) 4,4% (17 stwierdzeń). Nie znaleziono tu również większych (ani utrzymujących się przez dłuższy czas) koncentracji żerujących nietoperzy, poza zachodnim skrajem lasu Choiny oraz dwóch mniejszych, które są położone pomiędzy miejscowościami: Spławy a Borek i Wólka Łubkowska. Największa śmiertelność nietoperzy na farmach wiatrowych jest zwykle notowana w okresie wędrówek sezonowych. Dotyczy ona głównie wędrownych gatunków nietoperzy. Na powierzchni w Wymysłowie migracja wiosenna osiągała wysokie natężenie i przejawiała się dość wyraźnym szczytem aktywności migrantów (11 maja). Migracja ta była skupiona głównie na transekcie 2 oraz 6. Mniej wyraźnie zaznaczyła się jesienna migracja nietoperzy, słabo wyrażony szczyt aktywności borowca wielkiego i karlika większego miał miejsce we wrześniu, przy czym migracja borowców wielkich była rozciągnięta do listopada. Do początku października aktywność nietoperzy na badanej powierzchni spadła do pojedynczo rejestrowanych osobników, ostatnie borowce wielkie odnotowano jeszcze 10 i 15 listopada.W trakcie monitoringu w pobliskich miejscowościach zlokalizowano 3 kryjówki letnie wykorzystywane przez nietoperze. Nie stwierdzono kryjówek zimowych. Zarejestrowane głosy godowe (socjalne) wskazują na obecność kryjówek godowych terytorialnych samców karlika malutkiego na skraju niewielkiego lasu na wschód od lasu Choiny. Jednakże oceniając ogólny poziom aktywności tych ssaków w ciągu całego okresu badań według skali Dürra (obecnie jedynym stosowanym wskaźnikiem w tego typu ocenach) dla całego sezonu i całej powierzchni łącznie, wyniosła 4,04 przelotu/godzinę. Jest to więc, według tego autora, wartość wysoka. Podczas kolejnych okresów monitoringu wartość tego indeksu (dla całej powierzchni) zmieniała się od 3,76 przelotu na godzinę w I okresie, 5,59 przelotu/godzinę w II-gim okresie i 5,67 w III-cim okresie, natomiast podczas okresu IV-tego spadła do 1,57 przelotu/godzinę. Najliczniejsze na badanej powierzchni gatunki (borowiec wielki i karlik większy) należą do najsilniej narażonych na śmierć w wyniku kolizji z turbinami wiatrowymi w Europie. Z uwagi na ten fakt planowana inwestycja może powodować pewne ryzyko wystąpienia śmiertelności nietoperzy, zwłaszcza w okresie letnim, gdy na terenie farmy wyraźnie zaznaczał się szczyt aktywności tych gatunków. Również podczas migracji: wiosennej (1-sza połowa maja) i jesiennej (1-sza połowa września) zarejestrowano wyraźne szczyty aktywności oraz łącznie zaobserwowanych 12 przelotnych osobników, co wskazuje na fakt iż przebiega tamtędy trasa migracji. Jak podaje literatura przedmiotu wówczas nietoperze mogą pojawiać się nawet na wysokości około 100 metrów nad ziemią, również na terenach otwartych, aktywnie podlatując do łopat wirnika i ponosząc śmierć w wyniku urazów zewnętrznych lub szoku ciśnieniowego (barotraumy) dostając się w obszar obniżonego ciśnienia za łopatą wirnika. Ponadto w zależności od tego jaki rodzaj turbin zostanie tu zastosowany potencjalny negatywny wpływ na nietoperze może być różny, gdyż dotychczasowe badania wykazują, że już przy zastosowaniu wież powyżej 65 m, śmiertelność nietoperzy gwałtownie zwiększa się, podobnie jak w przypadku elektrowni o mocy powyżej 0,5 MW na turbinę. Dlatego też, biorąc 37 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa pod uwagę powyższe można uznać, że realizacja inwestycji jest możliwa w proponowanej lokalizacji, jednakże pod kilkoma warunkami określającymi działania minimalizujące (określone w punkcie 11 Prognozy). Ustalenia Planu będą oddziaływać negatywnie (szczególnie na awifaunę i chiropterofaunę tego terenu, co zostało opisane powyżej), ale nie powinny stworzyć bezpośrednich, znaczących zagrożeń, zarówno dla flory jak i fauny opisywanego terenu. System przyrodniczy Tereny objęte punktowymi zmianami Planu generalnie leżą poza elementami systemu przyrodniczego gminy Poniatowa (nowe tereny zabudowy mieszkaniowej lokalizowane są w obrębie już zainwestowanych terenów, a elementy parku elektrowni wiatrowych są punktowymi zmianami terenów rolnych, osuniętych w odpowiedniej odległości od zabudowy i cennych obiektów przyrodniczych) więc ustalenia dokumentu planistycznego nie wpłyną znacząco na stan i funkcjonowanie jego elementów. Oddziaływania te określa się jako neutralne. Formy ochrony przyrody Ponieważ przedmiotowa zmiana Planu dotyczy niewielkich przestrzeni, a Plan jest kontynuacją zagospodarowania w sąsiedztwie i leży poza zasięgiem istniejących i projektowanych form ochrony przyrody nie przewiduje się znaczącego, bezpośredniego negatywnego oddziaływania na cele i przedmiot istniejących i projektowanych form ochrony przyrody (w tym na leżące najbliżej obszary Natura 2000 oraz ich integralność). Zgodnie z art.33 Ustawy o ochronie przyrody ”w Palnie nie przewiduje się podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony zostały wyznaczone obszary Natura 2000”. Najbliżej leżąca ostoja (bo w granicach gminy, na południe od miasta) to Opole Lubelskie PLH060054. Tam też, w jednym z budynków znajduje się kolonia nietoperza nocka dużego (Myotis myotis). Ponieważ rodzaj Myotis był najmniej licznym podczas monitoringu chiropterologicznego terenu planowanych elektrowni, a ponadto zaliczany jest on do grupy o najmniejszym stopieniu narażenia na kolizje z wiatrakami nie prognozuje oddziaływania znacząco negatywnego. Poparciem na to są załączniki graficzne opracowania „Przestrzenne Aspekty Lokalizacji Energetyki Wiatrowej Województwie Lubelskim”, na których północno-wschodnie tereny gminy proponuje do rozwoju energetyki wiatrowej, a wyklucza z takich inwestycji południową część gminy w rejonie miasta Poniatowa. Tereny objęte zmianą opracowania planistycznego zlokalizowane są poza Chodelskim Obszarem Chronionego Krajobrazu, dlatego też najbardziej kontrowersyjne formy zagospodarowania (turbiny wiatrowe) nie będą miały negatywnego wpływu na przedmiot ochrony tego obszaru. Wobec istniejących danych oddziaływanie to ocenia się jako oddziaływanie neutralne, lub negatywne, ale o lokalnym znaczeniu. Wody Dotychczasowy system obiegu wody może ulec dalszemu przekształceniu w kierunku typowym dla terenów zurbanizowanych, choć z racji na niewielkie nowe przestrzenie zainwestowania nie będzie to zauważalne. Pokrycie części obszaru szczelnymi nawierzchniami przyczyni się do minimalnego utrudnienia infiltracji wód opadowych do gruntu. Przewidywane ograniczenie infiltracji nie będzie jednak znaczące dla użytkowania lokalnych zasobów wód podziemnych. Plan nakazuje odprowadzanie ścieków w sposób nie powodujący zagrożenia dla jakości wód podziemnych i obowiązek podłączenia do sieci kanalizacji sanitarnej w terenach objętych zbiorczym systemem kanalizacji sanitarnej (w przypadku jej braku nakazuje odprowadzanie ścieków do zbiorników bezodpływowych z obowiązkiem wywozu do oczyszczalni ścieków lub przydomowych oczyszczalni ścieków, których realizacja wymaga przeprowadzenia wyprzedzająco badań hydrogeologicznych terenu. Stanowi to wystarczające zabezpieczenie wód tego terenu (w tym GZWP 406) przed wzrostem ilości zanieczyszczeń i zaliczane jest do stałych, pozytywnych ustaleń Planu. W obszarze opracowania nie przewiduje 38 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa się też wytwarzania agresywnych ścieków przemysłowych. Nieprzewidziane chwilowe zanieczyszczenie wód podziemnych może nastąpić jedynie w pojedynczych, incydentalnych wypadkach podczas realizacji ustaleń Planu, ale mimo to nie powinno to wpłynąć na pogorszenie dotychczasowego stanu jednolitych części wód podziemnych (odn. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23.07.2008 w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych -Dz.U. Nr 143, poz.896 i Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20.08.2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych - Dz.U. Nr 162. poz.1008). Generalnie w zagospodarowaniu terenu obowiązuje uwzględnienie prawnych wymogów ochrony środowiska dotyczących ochrony wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniem przez odpady i ścieki technologiczne, obowiązuje zabezpieczenie przed przenikaniem zanieczyszczeń do gruntu, odwodnienie placu i odprowadzenie ścieków i wód skażonych. Oddziaływania te charakteryzowane są zatem, jako zarówno bezpośrednie jak i pośrednie (czasem skumulowane), o różnym rozmieszczeniu czasowym, ale zawsze lokalnej skali. Powietrze Przewidywane jest minimalne zwiększenie rozmiarów emisji zanieczyszczeń (oddziaływanie bezpośrednie, krótkoterminowe), wiążące się z wprowadzeniem nowej zabudowy (MN i RM głównie w sezonie grzewczym) oraz minimalnym wzrostem natężenia ruchu samochodowego (emisja spalin), aczkolwiek w przypadku utrzymania standardów emisyjnych nie powinno dojść do przekroczenia dopuszczalnych norm, określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. nr 47 poz. 281). Energia elektryczna pozyskiwana z wiatru powszechnie uznawana jest za energię ekologicznie czystą, gdyż jej wytwarzanie nie pociąga za sobą konieczności spalania paliw kopalnych, a tym samym emisji szkodliwych substancji do atmosfery. Nowa Dyrektywa UE 2009/28/WE w sprawie promocji stosowania energii z odnawialnych źródeł, nadaje wręcz instalacjom wykorzystującym OZE status narzędzi służących ochronie środowiska poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych oraz innych zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery przez konwencjonalne źródła energii. Chwilowe lub krótkoterminowe negatywne oddziaływania (np. wzrost zapylenia) mogą wystąpić w fazie realizacji dopuszczonych z Planie form zagospodarowania terenu. Pozytywnym aspektem jest wprowadzenie terenów lasów i zalesień oraz pozostawienie cennej roślinności wysokiej, pełniącej pośrednio rolę izolacyjną. Będzie to zatem oddziaływanie bezpośrednie i średnioterminowe, jak też i chwilowe lub krótkoterminowe, ale należące do mało szkodliwych (lokalnych). Powierzchnia ziemi, gleby i zasoby naturalne Zaliczane do oddziaływań bezpośrednich (stałych, ale jedynie lokalnych) przekształcenia powierzchniowej warstwy ziemi opisywanego obszaru związane będą z wykopami pod fundamenty nowych obiektów budowlanych oraz przebudową dróg. Prace te nie będą naruszać głębokich warstw podłoża i nie zmienią istniejącego ukształtowania terenu. Realizacja ustaleń Planu nie wymaga wielkoskalowych przemieszczeń gruntu i jego wymiany, a gospodarka odpadami stałymi i ciekłymi nie powinna wpływać na zmianę geochemizmu powierzchni litosfery zachowując jej dotychczasową kondycję. Na jakość gleb wpłynąć może minimalnie intensywniejszy ruch komunikacyjny głównie w fazie realizacji ustaleń Planu. Plan porządkuje gospodarkę wodno-ściekową i reguluje gospodarkę odpadową, co powinno wystarczająco ochronić podłoże przed znacząco negatywnymi zmianami jakościowymi. Zmiany Planu pozostawiają duże powierzchnie terenów rolnych akceptując istniejące użytkowanie otwartych przestrzeni. Projektowane użytkowanie terenu nie będzie generowało powstawania odpadów komunalnych ilościowo i jakościowo istotnych. Ilość wytwarzanych odpadów zwiększy się proporcjonalnie do wzrostu liczby mieszkańców. Przypuszczalnie będą to przede wszystkim (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz. U. 2001 nr 112, poz. 1206): niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne z grupy 20 03 01, segregowane odpady opakowaniowe – opakowania ze szkła 15 01 07, opakowania z tworzyw sztucznych 15 01 02, oraz inne frakcje zbierane w sposób selektywny 20 01 99. Wywóz nieczystości stałych odbywać się będzie na gminne 39 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa wysypisko śmieci. Powstające odpady niebezpieczne należy gromadzić selektywnie i wywozić do najbliżej położonych miejsc, gdzie zostaną poddane odzyskowi lub unieszkodliwione zgodnie z obowiązującymi wymaganiami przepisów prawnych, w szczególności z ustawą o odpadach. Realizacja inwestycji wymaga ponadto szczegółowego rozpoznania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych. Projektowane zagospodarowanie terenu opracowania nie wpłynie znacząco na jakość zasobów środowiska naturalnego. Oddziaływania terenów objętych zmianami Planu na środowisko będą należeć zarówno do bezpośrednich, chwilowych, czy krótkotrwałych jak i stałych, ale zawsze o zasięgu jedynie lokalnym. Klimat (w tym emisja hałasu i pól elektromagnetycznych) Minimalne, praktycznie niezauważalne podwyższenie temperatury powietrza na skutek emisji ciepła antropogenicznego, pochodzącego ze spalania paliw i przyrostu powierzchni sztucznych powodujących podwyższenie temperatury radiacyjnej podłoża będzie niezauważalne. Na terenie opracowania głównym źródłem hałasu stałego będzie ruch komunikacyjny i ewentualnie praca urządzeń energetyki wiatrowej. Nieznaczny wzrost poziomu hałasu można będzie prawdopodobnie zaobserwować w fazie realizacji jak i eksploatacji w obrębie ciągów komunikacji i skupisk rezerw terenów energetyki wiatrowej, wykorzystujących emitujące hałas urządzenia. Turbina wiatrowa jest źródłem dwóch rodzajów hałasu: - hałasu mechanicznego, emitowanego przez przekładnię i generator - szumu aerodynamicznego, emitowanego przez obracające się łopaty wirnika, którego natężenie jest uzależnione od prędkości skrajnych części łopat. Dzięki zaawansowanym technologiom izolacji gondoli, hałas mechaniczny został w stosowanych obecnie modelach turbin ograniczony do poziomu poniżej szumu aerodynamicznego i może on być słyszalny tylko w starszych modelach turbin. W związku z tym, że źródłem szumu aerodynamicznego jest przepływające przez łopaty wirnika powietrze, hałas ten jest nieunikniony i dominuje w bezpośrednim sąsiedztwie farmy wiatrowej. Generalnie w literaturze przyjmuje się, że elektrownia wiatrowa oddalona o 350 m emituje hałas 35-45dB. Tu N100 przy pełnej produkcji (ok. 5 % w roku) wywarza 106 decybeli. W promieniu odległości 400 metrów poziom będzie równy 45 decybeli, a większej niż 650 metrow spadnie do 35 decybeli. Tereny największej uciążliwości akustycznej są jednak izolowane przestrzennie od obszarów stałego zamieszkania oraz przebywania ludzi. Ponadto Plan w wyznaczonych wokół przewidzianej lokalizacji poszczególnych masztów strefie ograniczonego zainwestowania zakazuje lokalizacji funkcji podlegających ochronie akustycznej przed hałasem wyższym niż 40 dB i 45 dB. Należy dodatkowo pamiętać o obostrzeniach Rozporządzenia Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska. Ze względu na lokalizację turbiny wiatrowej na przypuszczalnej wysokości ok. 100 m nad poziomem gruntu poziom pola elektromagnetycznego generowanego przez elementy elektrowni, w poziomie terenu (na wysokości 1,8 m) jest w praktyce pomijalny. Urządzenia generujące fale elektromagnetyczne (zarówno generator jak i transformator) znajdą się wewnątrz gondoli i są zamknięte w przestrzeni otoczonej metalowym przewodnikiem o właściwościach ekranujących, co w konsekwencji powoduje, że efektywny wpływ elektrowni wiatrowej na kształt klimatu elektromagnetycznego środowiska będzie równy zero. Pole generowane przez generator będzie polem o częstotliwości 100Hz, natomiast pole generowane przez transformator – polem o częstotliwości 50Hz. Wypadkowe natężenie pola elektrycznego na wysokości 1,8 m n.p.t. wyniesie ok. 9 V/m, tj. znacznie poniżej wartości występującej naturalnie. Wypadkowe pole magnetyczne wyniesie w tym miejscu ok. 4,5 A/m, a więc również mniej niż pole naturalne. Dla poszczególnych terenów Plan nakazuje jednak zagospodarowanie w sposób nie powodujący przekroczeń norm, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zwiększona, chwilowa czy krótkotrwała emisja hałasu nastąpi też na etapie budowy nowych obiektów mieszkaniowousługowych. Zakładając przeciętne natężenie ruchu samochodowego oraz zachowanie przez 40 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa mieszkańców zasad współżycia społecznego w obrębie terenów podlegających ochronie akustycznej stwierdzić można, że pogorszenie klimatu akustycznego omawianego terenu nie będzie znaczące i nie powinno osiągać ponadnormatywnych wartości. Normalne warunki użytkowania tych terenów (poza okresem realizacji ustaleń Planu) nie wskazują na potrzebę zastosowania ekranów akustycznych, a dopuszczalne poziomy hałasu określone są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 120, poz. 826) zgodnie z wymogami Planu nie zostaną przekroczone. Minimalizacji komunikacyjnych uciążliwości akustycznych służyć również mogą proponowane w Prognozie nasadzenia w obrębie ciągów komunikacyjnych zieleni i pozostawienie istniejącego drzewostanu. Plan nie wprowadza też funkcji i urządzeń dających podstawy do prognozowania przekroczeń określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. nr 192, poz. 1883) – projektowana linia wysokiego napięcia posiada wyznaczona wolna od zabudowy strefę ochronną.. Sumując ocenić można, że oddziaływania planowanego przeznaczenia terenu na szeroko pojęty klimat będą miały zarówno bezpośredni, jak i pośredni, okresowy i lokalny charakter. Krajobraz Zmiana w krajobrazie opisywanego obszaru sprowadzi się do przekształcenia pojedynczych, niezabudowanych działek na przestrzenie zabudowane. Urządzenia energetyki wiatrowej w zależności od ich gabarytów i konstrukcji mogą stanowić trwały i znaczący akcent architektoniczny (łączna powierzchnia omawianej lokalizacji wynosi bowiem ok. 12 km2. Planowana farma elektrowni wiatrowych ma się składać z 14 siłowni umiejscowionych w trzech skupiskach), niejednokrotnie widoczny ze znacznej odległości, co niewątpliwie jest bezpośrednią, negatywną ingerencją w krajobraz o charakterze ocenianym powszechnie jako negatywny, choć teren gminy nie jest zaliczany w przytaczanych już wcześniej opracowaniach do obszarów o wysokich, a nawet umiarkowanych walorach krajobrazowych. Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii w Województwie Lubelskim w tym aspekcie podaje, że w krajobrazie falistym oddziaływania widokowe turbin mogą być widoczne z 3 km (odległość ta jest dwukrotnie większa w krajobrazie bardziej monotonnym). Dodatkowo, w obszarach narażonych na przebywanie ptaków działaniem eliminującym powinno być wykluczenie w sąsiedztwie nowych zalesień w celu maskowania farm wiatrowych, nie tylko zmieniających nasilenie wiatrów, ale by nie ‘zwabiać’ ptactwa do gniazdowania i związanych z tym migracji dobowych. Ważna jest też kolorystyka samych masztów. Farma wiatrowa, jako zespół kilkunastu elektrowni wiatrowych wraz z tzw. infrastrukturą towarzyszącą (stacją transformatorową, drogami dojazdowymi, masztem do pomiaru prędkości wiatru, itp.), rozmieszczonych na terenie o znaczącej powierzchni, może więc stać się elementem dominującym w krajobrazie danego regionu. Będzie to oddziaływaniem skumulowanym z planowanymi w sąsiedniej gminie (Karczmiska) elektrowniami wiatrowymi. Negatywny wpływ farmy wiatrowej na otaczający ją krajobraz maleje wraz ze wzrostem odległości od inwestycji. Na tej podstawie w literaturze wyróżniono następujące strefy tzw. „wizualnego oddziaływania” elektrowni wiatrowych: Strefa I (w odległości do 2 km od farmy wiatrowej) – farma wiatrowa jest elementem dominującym w krajobrazie. Obrotowy ruch wirnika jest wyraźnie widoczny i dostrzegany przez człowieka. Strefa II (w odległości od 1 do 4,5 km od farmy wiatrowej w warunkach dobrej widoczności) – elektrownie wiatrowe wyróżniają się w krajobrazie i łatwo je dostrzec, ale nie są elementem dominującym. Obrotowy ruch wirnika jest widoczny i przyciąga wzrok człowieka. Strefa III (w odległości od 2 do 8 km od farmy wiatrowej) – elektrownie wiatrowe są widoczne, ale nie są „narzucającym się” elementem w krajobrazie. W warunkach dobrej widoczności można dostrzec obracający się wirnik, ale na tle swojego otoczenia same turbiny wydają się być stosunkowo niewielkich rozmiarów. 41 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Strefa IV (w odległości powyżej 7 km od farmy wiatrowej) – elektrownie wiatrowe wydają się być niewielkich rozmiarów i nie wyróżniają się znacząco w otaczającym je krajobrazie. Obrotowy ruch wirnika z takiej odległości jest właściwie niedostrzegalny. Niestety na tym etapie nie znane są tak dokładne dane techniczne (moc czy wysokość wiatraków) – rezerwuje się jedynie tereny pod ewentualną ich lokalizacje (z zachowaniem strefy ograniczonego zainwestowania). Pozytywnym aspektem jest jedynie to, że największe dominanty krajobrazowe (maszty urządzeń energetyki wiatrowej) lokowane są poza najcenniejszymi krajobrazowo terenami gminy (objęcia ochroną w postaci OChK). Zachowanie walorów krajobrazowych zależeć będzie przede wszystkim od dalszego zagospodarowania poszczególnych działek, co ograniczone będzie do skali lokalnej (mikroskali) i będzie miało charakter oddziaływań pośrednich, długotrwałych lub nawet stałych. W celu uniknięcia drastycznych agresywnych elementów i form oddziałujących na estetykę otoczenia Plan ustala np. pokrycie dachów dachówką, blachodachówką lub materiałami bitumicznymi z zakazem stosowania materiałów o jaskrawych kolorach, obowiązek kolorystyki elewacji w naturalnych kolorach materiałów, grodzenie o wysokości max do 2,0m, wykonane w technice materiałów tradycyjnych takich jak: kamień, drewno, stal itp., za wyjątkiem prefabrykowanych przęseł betonowych, ograniczenia wysokościowe budynków. Mogą to być zatem stałe, ale zarówno negatywne, jak i pozytywne oddziaływania realizacji ustaleń Planu na środowisko. Zabytki i dobra materialne Na terenie objętym zmianami Planu nie występują obszary i obiekty widniejące na rejestrach czy ewidencjach zabytków oraz stanowiska archeologiczne podlegające ochronie konserwatorskiej - teren ten nie jest przedmiotem zainteresowania konserwatorskiego Bezpośrednie sąsiedztwo terenów przeznaczonych pod alternatywne źródła energii (a nawet sama widoczność np. farmy wiatrowej) mogą przyczynić się do spadku wartości nieruchomości. Ponadto turbiny wiatrowe, podobnie jak inne wysokie budowle mogą też zaburzać sygnały elektromagnetyczne wykorzystywane w telekomunikacji, nawigacji oraz przez urządzenia radarowe. Skala zaburzeń pola elektromagnetycznego jest uzależniona od: lokalizacji farmy wiatrowej w stosunku do położenia nadajnika i odbiornika fal elektromagnetycznych, charakterystyki łopat wirnika (m.in. od rodzaju materiału, z którego zostały wykonane), charakterystyki odbiornika, częstotliwości sygnału, rozchodzenia się fal w powietrzu atmosferycznym. Z racji na niewielką ilość nadajników na terenie tej gminy, nie prognozuje się tego typu oddziaływań, a proces uzgodnień z odpowiednimi instytucjami w fazie realizacji inwestycji wyeliminuje ewentualne kolizje. Generalnie wprowadzenie terenów pod alternatywne źródła energii (elektrownie wiatrowe) jest pozytywnym (w kontekście dóbr materialnych) ustaleniem Planu, bo oceniając dobro materialne jako wszystkie środki, które mogą być wykorzystane, bezpośrednio lub pośrednio, do zaspokojenia potrzeb ludzkich stwierdzić należy jednoznacznie, że zapisy projektu Planu służą ogólnemu rozwojowi fragmentów gminy, a więc wzbogaceniu dóbr materialnych przy wykorzystaniu już istniejących (przez np. dogęszczenie i rozbudowę istniejących terenów zabudowy mieszkaniowej i potrzebną infrastrukturę). Będą to w przewadze pośrednie (ale też i bezpośrednie), pozytywne oddziaływania długotrwałe i stałe. 11. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE LUB OGRANICZENIE NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODWISKO MOGĄCYCH WYNIKAĆ Z REALIZACJI USTALEŃ ZMIANY PLANU Celem zapobiegania i minimalizowania uciążliwości proponowanych w Planie funkcji należy stosować przy jego realizacji najnowsze dostępne technologie i wysokiej jakości urządzenia oraz materiały, a przede wszystkim należy respektować wszystkie proekologiczne ustalenia zawarte w uchwale Planu, które regulują szereg ważnych aspektów 42 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa ochrony środowiska. Ograniczenia negatywnego oddziaływania skutków realizacji Planu zawarte są przede wszystkim w szeregu dość wyczerpujących ustaleń, nakazów i zakazów dotyczących terenu objętego Planem i dopuszczonych na nim funkcji mających na celu ochronę wartości kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych. Ewentualne negatywne oddziaływanie, (których wykrycie na etapie Prognozy nie było możliwe) nowo wprowadzonych czy też zintensyfikowanych funkcji (wszelkiej zabudowy i działalności gospodarczej) na poszczególne komponenty środowiska można będzie ograniczyć poprzez wprowadzenie następujących działań: ograniczanie prowadzenia prac realizacyjnych do pory dziennej optymalizację czasu pracy, tak by ograniczyć liczbę przejazdów ciężkich, samochodów i maszyn; preferowanie nasadzenia gatunków o największych zdolnościach tłumienia hałasu jak klon jawor, czy lipa drobnolistna; projektowanie i budowanie rozproszonego odwodnienia dróg do otaczającego terenu (np. poprzez ograniczanie stosowania krawężników zwiększających okresową koncentrację zanieczyszczeń); generalne stosowanie urządzeń proekologicznych i dbałości o utrzymanie ich sprawności i właściwego funkcjonowania; maskowanie zielenią elementów dysharmonijnych lub ich usuwanie; stosowanie sprawnych technicznie maszyn i środków transportu podczas etapu budowy; zabezpieczenie (uszczelnienie) terenów zapleczy budowy; chronienie terenu przed zanieczyszczeniami substancjami ropopochodnymi i smarami używanymi w urządzeniach mechanicznych i pojazdach, poprzez zastosowanie mas bitumicznych i innych (właściwych) materiałów budowlanych; wyposażanie systemów odprowadzania wód opadowych w osadniki, piaskowniki i separatory substancji ropopochodnych; racjonalne stosowanie środków do zwalczania śliskości w okresie zimowym i używanie chemicznych środków ochrony roślin w okresie wegetacji upraw (np. owadobójczych i chwastobójczych) w sposób zapewniający właściwe działanie, a jednocześnie nie powodujący nadmiernego zanieczyszczenia i degradacji środowiska; identyfikacje lokalnych ujęć wody położonych w pobliżu realizowanych inwestycji i ustalenie dla nich stref ochronnych (ze szczególnym uwzględnieniem zakazu lokalizowania w tych strefach zaplecza budowy, czy miejsc obsługi sprzętu budowlanego i pojazdów); tworzenie projektowanych i nowych form ochrony przyrody (w tym ochrona rezerwatowa cennych zbiorowisk); zakaz wprowadzania nowej zabudowy na tereny otwarte; odtwarzanie zniszczonych siedlisk w miejscach zastępczych np. przesadzenie szczególnie cennych roślin, przeniesienie fragmentów (np. z dziuplami) ściętych drzew, stanowiących np. siedlisko występowania cennych gatunków bezkręgowców lub porostów w miejsca, gdzie będą mogły znaleźć siedliska zastępcze; unikanie nadmiernego niszczenia warstwy gleby, nie dopuszczać do naruszania stateczności skarp, czy niszczenia urządzeń melioracyjnych; rekultywacje terenów narażonych na zmianę i degradację oraz nakaz rekultywacji obszarów sąsiednich zniszczonych w trakcie realizacji przedsięwzięcia. W celu ograniczenia negatywnego oddziaływania urządzeń energetyki wiatrowej na najbardziej narażone gatunki ptaków i nietoperzy należałoby: - standardowo nie zalesiać terenów, na których staną turbiny i nie wprowadzania ciągów zieleni w ich pobliże, a w miarę potrzeby także wskazanie np. okresów roku, pór doby i prędkości wiatru, przy których wiatraki należy wyłączać); - prowadzić monitoring poinwestycyjny (zawsze co min.3 lata) polegający na badaniu śmiertelności osobników i automatycznej rejestracji ich aktywności w pobliżu wiatraków na wysokości osi rotora. Wskazane jest ponadto zaniechanie: - montowania sztucznego oświetlenia terenu inwestycji energetyki wiatrowej (nie powinno się budować oświetlania i latarni) gdyż światło przyciąga i koncentruje owady, zapewniając łatwe 43 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa miejsce żerowania dla nietoperzy, wykluczy to możliwość powstania miejsc koncentracji owadów jako pokarmu ptaków i nietoperzy. - tworzenia elementów liniowych krajobrazu na terenie inwestycji i w jej sąsiedztwie, wzdłuż których mogą poruszać się nietoperze - nie powinno się nasadzać krzewów, drzew, budować płotów, itp. całoroczne monitorowanie powierzchni elektrowni wiatrowej detektorami ultradźwięków w celu wcześniejszego określenia zwiększającej się aktywności nietoperzy. W przypadku stwierdzenia kolizji tych zwierząt z wiatrakami (stwierdzenia martwych zwierząt pod turbinami siłowni wiatrowych) konieczne będzie uwzględnienie środków łagodzących negatywny wpływ inwestycji, czyli czasowego ograniczenia pracy siłowni wiatrowych w okresie od 1 maja do 1 października głównie w czasie aktywności nietoperzy w godzinach nocnych (od zachodu do wschodu słońca - wówczas wiatraki powinny całkowicie przestać pracować) lub wyłączanie turbin w okresie aktywności nietoperzy przy prędkościach wiatru poniżej 6 m/s. W celu minimilzacji prawdopodobieństwa kolizji należy wyłączyć część powierzchni A z palowanej farmy wiatrowej. Aby ograniczyć ryzyko śmiertelności nietoperzy w trakcie eksploatacji zespołu elektrowni wiatrowych w okolicach Wymysłowa wskazane są następujące działania minimalizujące: 1. Rezygnacja z części inwestycji na największym obszarze (rezygnacja z turbin o numerach: 3, 4, 8, 9) lub ewentualnie jako alternatywę można w wymienionych turbinach zastosować system „Chirotech”, który odpowiednio sterowałby ich pracą, tak aby automatycznie były wyłączane gdy występuje aktywność nietoperzy. Wymienione turbiny położone są w pobliżu lasów lub liniowych elementów krajobrazu wzdłuż których przemieszczają się nietoperze i aktywność w ich pobliżu jest wysoka, dlatego mimo iż w tych przypadkach minimalna zalecana odległość 200m jest zachowana, to sugerowana byłaby większa. 2. Ewentualnie przesunięcie turbiny nr 8 w stronę północną – tak aby maksymalnie oddalić ją od lasu gdzie istnieje miejsce rojenia karlików większych w okresie godowym. Ewentualnie jako alternatywę można w zastosować system „Chirotech”, który odpowiednio sterowałby ich pracą, tak aby automatycznie były wyłączane gdy występuje aktywność nietoperzy. 3. Utrzymywanie nowych, liniowych elementów infrastruktury będących w zarządzie lub użytkowaniu inwestora, takich jak drogi techniczne, w stanie bezdrzewnym – nieobsadzanie ich drzewami i krzewami, jak również usuwanie spontanicznie pojawiających się, nowych zakrzewień w takich miejscach, gdyż takie przekształcenia szaty roślinnej mogłyby doprowadzić do wzrostu aktywności nietoperzy na omawianym obszarze; 4. W okresie od 1 czerwca do 31 sierpnia wyłączanie turbin wiatrowych o numerach: 3, 4, 8, 9 na terenie farmy w godzinach między zachodem a wschodem słońca przy prędkości wiatru poniżej 6 m/s, kiedy zachodzi około 80% przypadków kolizji nietoperzy z łopatami wirników proponowany okres obligatoryjnego wyłączania elektrowni pokrywa się ze stwierdzonymi szczytami aktywności lokalnych populacji, a także częściowo (sierpień) z okresem największej śmiertelności nietoperzy opisywanym w literaturze przedmiotu; Ewentualnie jako alternatywę można zastosować system „Chirotech”, który odpowiednio sterowałby ich pracą, tak aby automatycznie były wyłączane gdy występuje aktywność nietoperzy. 5. W okresie od 1 września do 31 października wyłączanie turbin wiatrowych o numerach: 3, 4, 8, 9 , 10, 11, 12 na terenie farmy w godzinach między zachodem a wschodem słońca przy prędkości wiatru poniżej 6 m/s, kiedy zachodzi około 80% przypadków kolizji nietoperzy z łopatami wirników - okres obligatoryjnego wyłączania turbin pokrywa się obserwacjami migrujących borowców wielkich na badanym terenie, a także ze szczytami aktywności borowca wielkiego i karlika większego podczas wędrówki jesiennej, opisywanymi w literaturze (a zarazem z okresem największej śmiertelności nietoperzy); (Rodrigues i in. 2008), Ewentualnie jako alternatywę można zastosować system „Chirotech”, który odpowiednio sterowałby ich pracą, tak aby automatycznie były wyłączane gdy występuje aktywność nietoperzy. 6. Przeprowadzenie trzyletniego monitoringu porealizacyjnego, opartego o poszukiwanie ewentualnych zabitych nietoperzy i automatyczną rejestrację ich aktywności przy wybranych wiatrakach, pozwalającego oszacować aktualny wpływ inwestycji na chiropterofaunę, zgodnie 44 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa z metodyką zawartą w aktualnych, krajowych „Wytycznych dotyczących oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze” oraz opracowaniach Brinkmanna (2006) i Arnetta (2005). 7. W przypadku, gdyby odnotowano wysoką śmiertelność nietoperzy w którymkolwiek z okresów fenologicznych, należy rozszerzyć okres wyłączania wybranych turbin w nocy podczas słabego wiatru (ok. 4-6 m/s). Szczególną uwagę należy zwrócić na okres od 20 kwietnia do 5 maja, kiedy odnotowano szczyt aktywności nietoperzy związany z migracją wiosenną, choć – w świetle dotychczasowej literatury – śmiertelność tych zwierząt w tym okresie jest relatywnie niska. Z drugiej strony, w przypadku, gdyby monitoring aktywności nietoperzy w kolejnych latach nie zarejestrował niektórych szczytów aktywności nietoperzy w okresie migracji sezonowych, możliwa byłaby korekta terminów wyłączania turbin, lub całkowita rezygnacja z tego rozwiązania. Środki mające ograniczyć ewentualne, zauważone po realizacji farmy wiatrowej zaburzenia pola elektromagnetycznego to: - zainstalowanie tzw. anteny kierunkowej; - ustawienie anteny w kierunku innego nadajnika; - zainstalowanie wzmacniacza sygnału; - zmiana położenia anteny; - zainstalowanie anteny satelitarnej lub telewizji kablowej. Zastosowanie się do wszystkich ustaleń Planu i powyższych propozycji powinno wystarczająco ograniczyć lub nawet wykluczyć negatywne oddziaływanie ustaleń zmiany Planu na środowisko. Celem uzyskania pewności, że funkcja nie oddziałuje negatywnie na środowisko jest ustalenie obowiązku monitoringu (odniesienie m.in. pkt 4 niniejszej Prognozy). 12. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko mówi, że zakres prognozy oddziaływania na środowisko powinien przedstawiać rozwiązania alternatywne do rozwiązań przyjętych w projekcie Planu (w szczególności w odniesieniu do obszarów Natura 2000, które na obszarze tego Planu i w jego bezpośrednim sąsiedztwie nie występują). W przypadku przedmiotowej zmiany Planu lokalizacja projektowanych funkcji wynika z konkretnych wniosków właścicieli nieruchomości, które to zostały rozpatrzone i w obecnym zasięgu i formie zaakceptowane przez organ sporządzający Plan oraz uwarunkowań przyrodniczych i wytycznych przytaczanych wyżej opracowań dotyczących np. alternatywnych źródeł energii. Determinantami rozmieszczenia obszarów o nowej funkcji były również już istniejące obszary zainwestowania urbanistycznego (np. tereny wolne od zabudowy, by zachowana została strefa uciążliwości akustycznych). Nowe inwestycje polegać mają przede wszystkim na dopełnieniu istniejącej już zabudowy lub usankcjonowaniu nowej zabudowy wyznaczonej w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy rozwiązania alternatywne nie mogą polegać na zmianie tych zapisów w planie. Działania zastępcze w skali pojedynczej inwestycji powinny polegać na wyborze wariantu lokalizacyjnego (na dzień dzisiejszy wiadomo, że po przeprowadzonym monitoringu ptaków i nietoperzy oraz screenignu inwestor zrezygnował z 3 planowanych początkowo lokalizacji turbin, co zostało zobrazowane poniżej), konstrukcyjnego i technologicznego (porozumienie pkt.11 Prognozy), który będzie w najmniejszym stopniu negatywnie oddziaływać na środowisko w ujęciu konkretnej inwestycji. Rozwiązania alternatywne o szerszej skali winny skupiać się na hamowaniu działań powodujących rozpraszanie zabudowy i związanej z tym konieczności prowadzenia inwestycji drogowych (i in. infrastrukturalnych) dla obsłużenia tej zabudowy, a także na maksymalnym ograniczeniu (lub zakazie) wprowadzania zabudowy w sąsiedztwie lasów. 45 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Ryc. 6.. Ostateczna lokalizacja turbin 13. PODSUMOWANIE W wyniku przeprowadzonych analiz i ocen stwierdza się, że zaprojektowane w Planie funkcje będą miały wpływ: - pozytywny (np. wprowadzenie terenów lasów i zalesień); - neutralny (brak wpływu, wpływ nieznaczący jak np. tereny upraw rolnych); - negatywny, rozumiany, jako oddziaływanie zauważalne lecz nie powodujące naruszenia standardów środowiskowych jak (np. tereny zabudowy mieszkaniowej), czy stale i znacząco wpływających na stan oraz liczebność gatunkową obszaru (tereny energetyki wiatrowej, kolizyjne dla nietoperzy czy ptaków, głównie owocożernych – żerujących tu głównie na obszarze A zgrupowań szpaków, kwiczołów, grzywaczy i gawronów, o ile turbiny same w sobie nie będą działać na nie odstraszająco). Po zastosowaniu wszystkich, wymienionych działań łagodzących i ograniczających niepożądany wpływ na środowisko nie przewiduje się oddziaływań znacząco negatywnych tj. powodujących zasadniczą zmianę czy naruszenie określonych prawem parametrów i standardów jakości środowiska, znaczącego zagrożenia dla liczebności i bioróżnorodności gatunków, istotnych barier dla migracji, zagrożenia dla obszarów przyrodniczo cennych, w tym dla celu i przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 oraz integralności tego obszaru. Powyższe stwierdzenia są uwarunkowane wypełnieniem wszystkich nakazów i zakazów Planu oraz Prognozy. Szczegółowe zestawienie prognozowanych rodzajów oddziaływań zapisów Planu na środowisko przedstawia poniższa (rozdz.14 Prognozy). Zaznaczyć tu jednak należy, że szacunkowy i opisowy charakter Prognozy wynika między innymi z mimo wszystko ogólnego charakteru zapisów Planu, a skutki określonego sposobu zagospodarowania będą zależne od zastosowania konkretnych rozwiązań technologicznych, których nie da się przewidzieć na etapie projektowania. Prognoza dotyczy skumulowanych efektów i wypadkowej skutków wielu potencjalnych, przyszłych przedsięwzięć, ale czas ich realizacji i zastosowane rozwiązania nie są wiadome. Przeznaczenie terenu pod zmianę zagospodarowania z jednej strony powoduje obiektywne koszty środowiskowe procesu urbanizacji, z drugiej jednak strony oceniany dokument obliguje do zagospodarowania terenu w nowym standardzie ekologicznym. 46 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa 14. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Obszar opracowania obejmuje pojedyncze tereny zlokalizowane w różnych częściach gminy Poniatowa. Gmina Poniatowa to gmina miejsko-wiejska w województwie lubelskim, w powiecie opolskim. mina Poniatowa ma obszar 84,16 km², w tym : 76% zajmują użytki rolne, a 16% użytki leśne. Gmina stanowi 10,47% powierzchni powiatu. Podstawę prawną Prognozy oddziaływania na środowisko stanowi: ● Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami); ● Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 (Dz. U. 2008 nr 199 poz. 1227 z późniejszymi zmianami); ● Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami). Celem Prognozy jest określenie charakteru prawdopodobnych skutków i oddziaływań na środowisko przyrodniczo-kulturowe, które mogą być spowodowane realizacją zalecanych lub dopuszczonych przez Plan sposobów zagospodarowania i użytkowania terenu. Dokumentami w powiązaniu, z którymi została sporządzona Prognoza były: ● Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa- Lublin 2010; ● Uzgodnienie zakresu prognozy z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Lublinie (pismo: RDOŚ-06-WSTV-7041/67/09/10/as); ● Uzgodnienie zakresu prognozy z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Opolu Lubelskim (pismo:ONS-700/42/09); ● Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa (zmiana) - Lublin 2010; ● Ekofizjografia podstawowa, miasto i gmina Poniatowa - Lublin 2003; ● Strategia rozwoju Gminy Poniatowa 2009-2010 – Poniatowa 2008; ● Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do roku 2015; ● Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011 – Lublin 2008; ● Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Lublin 2002; Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii w Województwie LubelskimLublin 2009; Przestrzenne Aspekty Lokalizacji Energetyki Wiatrowej Województwie Lubelskim – Lublin 2009; ● Polityka ekologiczna państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 – Warszawa 2008. ● Wstępna ocena lokalizacji (screening) przedsięwzięcia polegającego na budowie farmy elektrowni wiatrowych w gminie Poniatowa – Białystok 2009. ● RAPORT dotyczący oceny oddziaływania na środowisko projektowanej farmy wiatrowej w miejscowości Wymysłów (gmina Poniatowa, województwo lubelskie, w części dotyczącej oddziaływania na nietoperze (Chiroptera). ● Sprawozdanie z monitoringu ornitologicznego na terenie planowanej farmy elektrowni wiatrowej w miejscowości w Wymysłów, gm. Poniatowa za okres IX.2009 - IX.2010. – Białystok 2010. ● Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki – Szczecin 2008. ● Atlas Ptaków Lęgowych Lubelszczyzny - Lublin 2005. ● Wind energy developments and Natura 2000 – EC 2010. ● www.oddzialywaniawiatrakow.pl. 47 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Celem regulacji zawartych w ustaleniach zmiany Planu jest: ustalenie przeznaczenia terenów; ochrona lokalnych interesów publicznych poprzez unormowanie i podporządkowanie działań inwestycyjnych wymogom zachowania ładu przestrzennego oraz ukształtowanie prawidłowego układu komunikacyjnego z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań; określenie przeznaczenia oraz zasad zagospodarowania poszczególnych terenów, tak, aby umożliwić kształtowanie ładu przestrzennego w sposób zapewniający ochronę środowiska i zdrowia ludzi oraz wartości kulturowych gminy. Wszystkie rodzaje przeznaczenia terenu wraz z ich symbolami przedstawia poniższy spis: MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; RM - tereny zabudowy zagrodowej; EW - tereny energetyki wiatrowej; R1 - tereny upraw polowych; R2 - tereny upraw polowych, ogrodniczych, sadowniczych z dopuszczeniem zabudowy; ZL - tereny lasów; RL - tereny zalesień; W - tereny infrastruktury technicznej – ujęcie wody; KD - tereny komunikacji. Prognoza stwierdziła, że w Planie uwzględnione zostały cele i zasady ochrony środowiska szczebla krajowego i międzynarodowego (w tym wspólnotowego) i nie wykazała drastycznych sprzeczności wynikających z unormowań prawnych wymagających radykalnych zmian projektu dokumentu. Zapisy projektu uchwały są poprawne w odniesieniu do obowiązków z zakresu ochrony środowiska - gospodarki wodno-ściekowej, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem i ochrony wód podziemnych oraz ochrony przyrody (wody powierzchniowe, zagrożenie powodziowe, strefy ochronne ujęć i obszary ochronne rzek na tym terenie i w jego sąsiedztwie nie występują). Przystępując do prognozowania potencjalnych skutków realizacji ustaleń Planu należy też wskazać szereg czynników ograniczających formułowanie Prognozy. Szacunkowy i opisowy charakter prognozy wynika między innymi z elastycznego i ogólnego charakteru zapisów ustaleń Planu, które nie determinują sztywno sposobu zagospodarowania terenu. Skutki określonego sposobu zagospodarowania będą zależne od zastosowania konkretnych rozwiązań technologicznych, których nie da się przewidzieć na etapie prac planistycznych. Przeprowadzona Prognoza wykazała, że projektowany sposób zagospodarowania przestrzennego poszczególnych obszarów gminy Poniatowa (po zastosowaniu wszystkich jego zapisów i zaleceń samej Prognozy) nie wpłynie znacząco na pogorszenie stanu środowiska - nie prognozuje się przekroczeń określonych prawem standardów jakości środowiska. Nie stwierdza się też transgranicznych oddziaływań ustaleń Planu. W poniższej tabeli przeanalizowane zostało, w jaki sposób realizacja projektowanych funkcji wpłynie na: przedmiot ochrony, cele ochrony i integralność obszarów Natura 2000 ustanowionych i potencjalnych położonych w najbliższym rejonie projektu zmian Planu; bioróżnorodność, ludzi, zwierzęta, rośliny, chronione siedliska przyrodnicze, gatunki chronione, system przyrodniczy gminy i regionu, powierzchnię ziemi, topoklimat i klimat akustyczny, zasoby naturalne, zabytki i inne dobra kultury. W poniższej tabeli wyróżniono następujące rodzaje oddziaływań na środowisko: ‘ ++ ‘ znaczące korzystne oddziaływanie - oddziaływanie powodujące korzystne zmiany w środowisku, najczęściej wtórne, pojawiające się w dłuższym horyzoncie czasowym, prowadzące do poprawy wybranych elementów środowiska przyrodniczo-kulturowego w wymiarze ponadlokalnym; ‘ + ‘ słabe korzystne oddziaływanie – zauważalne pozytywne oddziaływanie, nie powodujące ilościowo istotnych zmian w środowisku; 48 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa ‘ O ‘ oddziaływanie neutralne - całkowity brak wpływu lub wpływ nieznaczący oddziaływanie nie powodujące odczuwalnych (mierzalnych) skutków w środowisku; ‘ – ‘ słabe niekorzystne oddziaływanie – oddziaływanie zauważalne, powodujące odczuwalne skutki środowiskowe, lecz nie powodujące przekroczeń standardów, czy istotnych zmian ilościowych i jakościowych, możliwe do ograniczenia; ‘ -- ‘ znaczące niekorzystne oddziaływanie – ma istotny wpływ negatywny – oddziaływanie powodujące zasadniczą zmianę określonych parametrów jakości środowiska, zagrożenia dla obszarów przyrodniczo cennych. MN EW R1 R2 ZL W KD RM RL Ludzie o/+ -/+ o/+ o/+ + -/o/+ + Bioróżnorodność – flora, fauna System przyrodniczy gminy Istniejące i potencjalne obszary Natura 2000 oraz inne formy ochrony przyrody Wody Powietrze Powierzchnia ziemi, gleby i zasoby naturalne Klimat (w tym akustyczny) Krajobraz Zabytki i dobra materialne -/o/+ - o/+ -/o/+ + o -/o o o o/+ o + o o o - o/+ o + o o -/o -/o -/o -/o -/o/+ -/o -/o -/o + + + o -/o - - -/o -/o/+ - + o -/o -/o/+ o/+ -/o -/o o/+ o/+ + o/+ -/o/+ o/+ + + o o o + -/o o o/+ W wyniku przeprowadzonych analiz i ocen stwierdza się, iż zaprojektowane w Planie funkcje będą miały w przewadze wpływ neutralny (brak wpływu, wpływ nieznaczący) lub negatywny (rozumiany, jako oddziaływanie zauważalne, lecz nie powodujące naruszenia standardów środowiskowych). Oddziaływania negatywne (w odniesieniu do liczebności głównie osobników nietoperzy) należy minimalizować zgodnie z zaleceniami Prognozy. Nie przewiduje się oddziaływań znacząco negatywnych tj. powodujących zasadniczą zmianę określonych parametrów jakości środowiska, zagrożenia dla liczebności i bioróżnorodności gatunków, istotnych bariery dla migracji, zagrożenia dla obszarów przyrodniczo cennych, w tym dla celu i przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 oraz integralności tego obszaru. Powyższe stwierdzenia są uwarunkowane wypełnieniem wszystkich nakazów i zakazów Planu oraz zaleceń Prognozy. Efektywne i pełne wdrożenie ustaleń Planu i zaleceń Prognozy powinno stanowić wystarczające zabezpieczenie przed potencjalnymi negatywnymi, przyszłymi zmianami w środowisku przyrodniczym, a celem uzyskania pewności, że projektowane funkcje nie oddziałują negatywnie na środowisko jest ustalenie obowiązku monitoringu. 15. WYKAZ WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW Opracowania i strony internetowe: ● Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa- Lublin 2010. ● Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa (zmiana) - Lublin 2010. ● Ekofizjografia podstawowa, miasto i gmina Poniatowa - Lublin 2003. ● Wstępna ocena lokalizacji (screening) przedsięwzięcia polegającego na budowie farmy elektrowni wiatrowych w gminie Poniatowa – Białystok 2009; ● RAPORT dotyczący oceny oddziaływania na środowisko projektowanej farmy wiatrowej w miejscowości Wymysłów (gmina Poniatowa, województwo lubelskie, w części dotyczącej oddziaływania na nietoperze (Chiroptera); 49 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa ● Sprawozdanie z monitoringu ornitologicznego na terenie planowanej farmy elektrowni wiatrowej w miejscowości w Wymysłów, gm. Poniatowa za okres IX.2009 - IX.2010. – Białystok 2010; ● Strategia rozwoju Gminy Poniatowa 2009-2010 – Poniatowa 2008. ● Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą do roku 2015. ● Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011 – Lublin 2008. ● Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Lublin 2002. Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii w Województwie LubelskimLublin 2009. Przestrzenne Aspekty Lokalizacji Energetyki Wiatrowej Województwie Lubelskim – Lublin 2009. ● Polityka ekologiczna państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 – Warszawa 2008. ● Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki – Szczecin 2008. ● Atlas Ptaków Lęgowych Lubelszczyzny - Lublin 2005. ● Wind energy developments and Natura 2000 – EC 2010. ● www.oddzialywaniawiatrakow.pl. Akty prawne: Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 października 2008 (Dz. U. 2008, nr 199, poz. 1227). Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. 2003, nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami). Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008, nr 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2004, nr 92. poz. 880 z późniejszymi zmianami. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. 2004, nr 121, poz. 1266). Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. 2005, nr 239, poz. 2019 z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. 2005, nr 45, poz.345 z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2005, nr 228, poz.1947 z późniejszymi zmianami). Ustawa z 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. 2007, nr 39, poz.251 i nr 88 poz. 587 oraz z 2008 r., nr.138, poz.865). Ustawa z dnia 12 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007, nr 75, poz.493 oraz z 2008, nr 138, poz.865). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2007, nr 120, poz. 826). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r o przedsięwzięciach mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213 poz.1397); Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii produkcyjnej (Dz. U. Nr 58, poz. 535). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003, nr 192, poz. 1883). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20.08.2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162,poz.1008). Rozporządzenie w Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 217, poz.2141). 50 Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Poniatowa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne (Dz. U. Nr 128, poz. 1347). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008, nr 47, poz. 281). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2004r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz.2313 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia (Dz. U. Nr 103, poz.664 ). Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu. Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Dyrektywa 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko. Dyrektywa Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikich zwierząt i roślin. Dyrektywa rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków. Dyrektywę 96/62/EU z dnia 27 września 1996 r. w sprawie jakości powietrza. Dyrektywę 96/61/EC z 24 września 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń. Dyrektywę Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne. Dyrektywę Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów. Dyrektywę 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającą ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Programem działań – 2003. Konwencji Berneńskiej o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz siedlisk. Konwencja o różnorodności biologicznej z 1992r. Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt - Bonn 1979 r. Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza, jako środowisko życiowe ptactwa wodnego – Ramsar 1971. Europejska Konwencja Krajobrazowa-Florencja 2000. Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście, transgranicznym z 1991r. (Konwencja z Espoo). Konwencję w sprawie transgranicznego przemieszczania zanieczyszczeń na dalekie odległości, sporządzoną w Genewie 13 listopada 1979 r. Opracowała: mgr Joanna Czopek 51
