Wymagania edukacyjne z geografii

WYMAGANIA EDUKACYJNE GEOGRAFIA KLASA I
WYMAGANIA PROGRAMOWE
DZIAŁ WIEDZY
PODSTAWOWE
PONADPODSTAWOWE
GEOGRAFIA OD
PO LEKCJACH TEGO DZIAŁU UCZEŃ:
PO LEKCJACH TEGO DZIAŁU UCZEŃ:
PODSTAW
 przedstawia podział nauk geograficznych;
 przedstawia zakres zainteresowań poszczególnych
 wyjaśnia znaczenie terminów: geografia, diagram,
kartogram, kartodiagram, środowisko geograficzne,
krzywa hipsograficzna, mapa, plan, skala mapy;
 wymienia źródła informacji geograficznej;
 odróżnia (w atlasie lub podręczniku) kartogram od
nauk geograficznych;
 porównuje zalety i wady różnych źródeł wiedzy
geograficznej;
 do wskazanych danych liczbowych dobiera i
uzasadnia metodę prezentacji;
 odczytuje wysokości: względną i bezwzględną
kartodiagramu;
 wymienia ożywione i nieożywione elementy
wskazanych punktów (na rysunku poziomicowym);
 wskazuje na rysunku poziomicowym przykłady
środowiska;
 odróżnia wysokość względną od wysokości
wklęsłych i wypukłych form rzeźby terenu;
 wykazuje różnice między poszczególnymi formami
bezwzględnej;
 na rysunku hipsometrycznym wskazuje odpowiednią
rzeźby terenu i wskaże je na mapie;
 wskazuje na mapie najwyżej i najniżej położone
poziomicę;
 wymienia formy rzeźby lądów i dna oceanicznego;
 wymienia nazwy wklęsłych i wypukłych form rzeźby
punkty na powierzchni Ziemi;
 omawia zastosowanie krzywej hipsograficznej;
 porównuje treściowo wybrane fragmenty zdjęć
terenu;
1
WYMAGANIA PROGRAMOWE
DZIAŁ WIEDZY
PODSTAWOWE
PONADPODSTAWOWE
 wymienia i wskazuje w atlasie różne postacie skali
(satelitarnych, lotniczych) i map;
 wyjaśnia różnicę między mapami
mapy;
 wskazuje w atlasie przykłady map
ogólnogeograficznymi i tematycznymi;
 zamienia i porównuje różne postacie skal mapy;
ogólnogeograficznych i tematycznych;
 odróżnia plan od mapy oraz mapę turystyczną od
 wyjaśnia sposoby orientacji mapy;
 na podstawie mapy turystycznej przygotowuje opis
samochodowej;
 wskazuje wybrane elementy treści na mapie i planie;
 orientuje przy użyciu busoli mapę w terenie;
 objaśnia sposób pomiaru wysokości pagórka.
trasy wycieczki pieszej lub rowerowej;
 przygotowuje (na podstawie mapy) plan podróży
samochodowej;
 opisuje trasę wędrówki po mieście (z planem w ręku);
 orientuje mapę w terenie wskazaną metodą;
 mierzy wskazaną wysokość względną na mapie i w
terenie.
ZIEMIA – NASZA
PO LEKCJACH TEGO DZIAŁU UCZEŃ:
PO LEKCJACH TEGO DZIAŁU UCZEŃ:
PLANETA
 wymienia dowody kulistości Ziemi;
 podaje wartości podstawowych wymiarów Ziemi;
 wyjaśnia znaczenie terminów: elipsoida, geoida,
 wskazuje różnicę między elipsoidą obrotową a
górowanie Słońca, doba, słoneczny czas miejscowy,
czas strefowy, czas urzędowy, granica zmiany daty,
orbita, gwiazdozbiór, rok, przesilenie letnie i zimowe,
2
geoidą;
 przedstawia wzajemne rozmieszczenie kontynentów i
oceanów;
WYMAGANIA PROGRAMOWE
DZIAŁ WIEDZY
PODSTAWOWE
PONADPODSTAWOWE
równonoc wiosenna i jesienna, dzień polarny i noc
polarna;
 wskazuje na mapie przykłady elementów linii
brzegowej;
 podaje nazwy kontynentów i oceanów oraz wskaże je
 porównuje cechy południków i równoleżników;
 stosuje współrzędne geograficzne do odnalezienia
na mapie;
 szereguje kontynenty i oceany wg powierzchni;
 podaje nazwy elementów linii brzegowej;
 podaje cechy charakterystyczne południków i
równoleżników oraz wskazuje ich przykłady na
obiektów na mapie;
 na podstawie mapy określa rozciągłość południkową i
równoleżnikową wskazanych obiektów;
 wyjaśnia pozorny ruch ciał niebieskich po
nieboskłonie;
globusie i na mapach;
 określa na mapie współrzędne geograficzne
wskazanych obiektów;
 wykazuje wzajemną zależność cech oraz następstw
ruchu obrotowego Ziemi;
 odróżnia cechy ruchu obrotowego Ziemi od ich
 omawia działanie siły Coriolisa;
 przedstawia zależność między długością geograficzną
następstw;
 oblicza czas słoneczny w dowolnym miejscu na
a czasem słonecznym;
 wyjaśnia, dlaczego im dalej przesuwamy się na
Ziemi;
 wskazuje na mapie Europy strefy czasowe i podaje
wschód, tym czas staje się coraz późniejszy;
 wyjaśnia, dlaczego na Ziemi wyróżniono 24 strefy
ich nazwy;
 wymienia cechy ruchu obrotowego na Ziemi;
 wyjaśnia, którym kalendarzem posługujemy się
3
czasowe i dlaczego je wprowadzono;
 wyjaśnia konieczność wprowadzenia czasów
WYMAGANIA PROGRAMOWE
DZIAŁ WIEDZY
PODSTAWOWE
PONADPODSTAWOWE
urzędowych;
obecnie;
 wymienia terminy kardynalne (terminy zmiany
 wzajemnie przelicza czasy: strefowy i słoneczny;
 wyjaśnia mechanizm granicy zmiany daty;
astronomicznych pór roku);
 oblicza wysokość górowania Słońca w terminach
równonocy w dowolnym miejscu na Ziemi;
 podaje nazwy stref oświetlenia Ziemi i określa ich
 uzasadnia różne oświetlenie półkul północnej i
południowej w ciągu roku;
 wskazuje następstwa ruchu obiegowego Ziemi;
 przedstawia różnice między ruchem obrotowym a
granice.
ruchem obiegowym;
 omawia oświetlenie Ziemi w terminach kardynalnych;
 uzasadnia zmianę miejsc wschodu i zachodu Słońca w
ciągu roku;
 wyjaśnia zmienność czasu trwania dnia i nocy w
ciągu roku na Ziemi;
 przedstawia i stosuje zależności między szerokością
geograficzną a wysokością górowania Słońca;
 charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi.
ELEMENTY
PO LEKCJACH TEGO DZIAŁU UCZEŃ:
PO LEKCJACH TEGO DZIAŁU UCZEŃ:
ŚRODOWISKA
 wymienia nazwy elementów środowiska
 omawia zależności między elementami środowiska
przyrodniczego;
przyrodniczego;
4
WYMAGANIA PROGRAMOWE
DZIAŁ WIEDZY
PODSTAWOWE
PONADPODSTAWOWE
 wyjaśnia znaczenie terminów: atmosfera, litosfera,
pedosfera, hydrosfera, biosfera, antroposfera,
troposfera, pogoda, średnia temperatura, amplituda
temperatury, niż i wyż baryczny, izobara, wiatr, pasat,
 wskazuje przykłady zależności przyczynowoskutkowych w środowisku przyrodniczym;
 przedstawia zmiany temperatury w atmosferze (w
pionie i w poziomie);
monsun, front atmosferyczny, opady i osady
 oblicza amplitudę temperatury;
atmosferyczne, izohieta, chmura, izoterma, czynniki
 przedstawia genezę wiatru;
klimatotwórcze, fen, halny, piętra roślinne, strefy
 wyjaśnia globalną cyrkulację atmosfery;
roślinne, gleby strefowe, klimat;
 omawia mechanizm monsunów;
 wymienia elementy pogody;
 wykazuje różnice między opadami a osadami
 oblicza średnią temperaturę powietrza;
atmosferycznymi;
 określa, skąd i dokąd wieje wiatr;
 przedstawia rozmieszczenie opadów na Ziemi;
 rysuje schemat globalnej cyrkulacji atmosfery;
 wyjaśnia, dlaczego pada deszcz;
 przedstawia mechanizm wiania pasatów;
 wyjaśnia różnice między pogodą a klimatem;
 wymienia nazwy chmur;
 ustala gradację czynników klimatotwórczych;
 wyjaśnia genezę wybranych chmur;
 na podstawie klimatogramów charakteryzuje strefy
 charakteryzuje czynniki klimatotwórcze;
klimatyczne i typy klimatów;
 wymienia elementy klimatu;
 wykazuje wpływ efektu cieplarnianego na klimat i
 omawia genezę efektu cieplarnianego;
działalność gospodarczą człowieka;
 wymienia piętra roślinne w Tatrach;
 uzasadnia piętrowość roślinności w górach;
5
WYMAGANIA PROGRAMOWE
DZIAŁ WIEDZY
PODSTAWOWE
PONADPODSTAWOWE
 wskazuje na mapie i podaje nazwy stref
 wyjaśnia genezę fenu (halnego);
 wykazuje i uzasadnia różnice między poszczególnymi
klimatycznych;
 ogólnie charakteryzuje strefy klimatów;
strefami roślinnymi;
 wskazuje na mapie i podaje nazwy stref roślinnych;
 charakteryzuje wybrane gleby strefowe;
 podaje nazwy roślin charakterystycznych dla
 wykazuje wzajemną zależność klimatu, gleb i
roślinności;
poszczególnych stref;
 wskazuje na mapie i podaje nazwy gleb strefowych;
 wyjaśnia znaczenie terminów: magma, lawa, wulkan,
 przedstawia ogólny podział skał;
gejzer, skała, minerał, wietrzenie, krasowienie, ruchy
 wskazuje różnice między magmą a lawą;
masowe, erozja, akumulacja, źródło, ujście rzeki,
 wyjaśnia genezę trzęsień ziemi, tsunami, wulkanu,
terasa, meander, starorzecze, granica wiecznego
śniegu, lodowiec, lądolód, firn, abrazja, klif, mierzeja,
jezioro przybrzeżne, deflacja, korazja, wydma, grzyb
gejzeru;
 omawia działanie różnych rodzajów wietrzenia oraz
ruchów masowych;
 wskazuje na rysunku formy rzeźby krasu
skalny;
 przedstawia budowę wnętrza Ziemi;
zewnętrznego i wewnętrznego;
 wskazuje na mapie i podaje nazwy dużych płyt
litosfery;
 omawia działalność rzeźbotwórczą rzeki w
poszczególnych odcinkach jej biegu (stosując rysunek
 wymienia wewnętrzne i zewnętrzne procesy
rzeźbotwórcze;
odręczny);
 wyjaśnia genezę lejka i delty;
6
WYMAGANIA PROGRAMOWE
DZIAŁ WIEDZY
PODSTAWOWE
PONADPODSTAWOWE
 wskazuje na ilustracji elementy doliny rzecznej;
 uzasadnia przebieg granicy wiecznego śniegu;
 omawia odcinki biegu rzeki;
 przedstawia genezę lodu lodowca;
 wskazuje na mapie przykłady różnych ujść rzecznych;  omawia zmiany rzeźby spowodowane przez lodowiec
 omawia przebieg granicy wiecznego śniegu;
górski oraz przez lądolód;
 wykazuje różnice w działalności rzeźbotwórczej lodu
 wskazuje elementy lodowca;
 wyjaśnia różnicę między lodowcem górskim a
lodowca i wód roztopowych;
 przedstawia proces niszczenia wysokiego brzegu i
lądolodem;
wyrównywania niskiego wybrzeża;
 wyjaśnia genezę fal morskich;
 przedstawia genezę niszy abrazyjnej;
 wyjaśnia, skąd bierze się piasek na plaży;
 wymienia rodzaje pustyń;
 przedstawia działanie procesów rzeźbotwórczych na
 wskazuje różnice między deflacją a korazją;
 wskazuje na mapie największe pustynie świata.
pustyni piaszczystej, żwirowej i kamienistej;
 wskazuje podobieństwa i różnice między barchanem a
wydmą paraboliczną;
 wyjaśnia mechanizm korazji;
 wyjaśnia genezę pustyń zwrotnikowych.
7