Budowa komórki - Biologia.net.pl

Budowa komórki - Biologia.net.pl
Organizmy żywe zbudowane są z komórek. Komórka to podstawowa jednostka strukturalna
organizmu. Komórki budują tkanki.
Tkan
ka
to
zespół komórek wyspecjalizowanych w pełnieniu określonej funkcji. Tkanki budują narządy, a
narządu układy. Układy narządów składają się na organizm. Wśród organizmów żywych
występują takie, dla których komórka stanowi cały organizm (organizmy jednokomórkowe),
inne z kolei są zbudowane z wielu komórek ( organizmy wielokomórkowe ).
Komórki można podzielić ze względu na stopień złożoności budowy. Wyróżnia się komórki
prokariotyczne i eukariotyczne
. Komórki prokariotyczne są charakterystyczne dla komórek jednokomórkowych, z reguły
niewielkich rozmiarów i prostej budowy. Komórki prokariotyczne nie posiadają jądra
komórkowego. Funkcje jądra komórkowego pełni nukleoid (genofor). Informacja genetyczna
komórki nie jest oddzielona od reszty cytoplazmy żadną błoną. Komórki eukariotyczne to
komórki pierwotniaków, glonów, grzybów, roślin i zwierząt. Charakteryzują się znacznie
skomplikowaną budową, posiadają jądro komórkowe. Materiał genetyczny oddzielony jest od
reszty komórki podwójną osłonką jądrową.
Zarówno komórki prokariotyczne jak i eukariotyczne posiadają błonę komórkową. Jest to
struktura uniwersalna, występuje w każdej komórce i pełni niezwykle istotne funkcje.
1/4
Budowa komórki - Biologia.net.pl
Błona komórkowa
Błona komórkowa to struktura, która oddziela zawartość komórki od środowiska
zewnętrznego. Ma ona charakter półprzepuszczalny, a co za tym idzie, jest zdolna do wymiany
informacji ze środowiskiem zewnętrznym. Wszystkie błony komórkowe zbudowane są z trzech
podstawowych składników organicznych: lipidów i białek. Jeśli chodzi o lipidy to błonę budują f
osfolipidy, glikolipidy i triacyloglicerole
. W skład błony komórkowej wchodzi również pewna ilość węglowodanów.
Błona komórkowa utworzona jest z dwuwarstwy lipidowej, w której zanurzone są białka.
Posiada dwie warstwy – zewnętrzną i wewnętrzną, zbudowane z fosfolipidów i glikolipidów.
Cząsteczki fosfolipidów mają specyficzną właściwość. Posiadają w swej budowie część
rozpuszczalną w wodzie –
hydrofilową główkę i część nierozpuszczalną
w wodzie –
hydrofobowe
ogonki
. Ta
właściwość jest warunkiem ich przestrzennego ułożenia, a mianowicie częścią polarną, a więc
główkami hydrofilowymi, ustawiają się w kierunku środowiska uwodnionego, a więc na
zewnątrz komórki, natomiast w przeciwnym kierunku, do wnętrza komórki, ustawia się część
hydrofobowa. Błona komórkowa stoi zawsze na granicy pomiędzy środowiskami o wysokim
stopniu uwodnienia. Sama błona nie jest silnie uwodniona, poziom wody sięga 20%. W skład
błony komórkowej wchodzą również węglowodany, które na powierzchni jej zewnętrznej
warstwy tworzą pokład –
glikokaliks
2/4
Budowa komórki - Biologia.net.pl
.
Białka to drugi podstawowy składnik błon biologicznych. Wyróżniamy białka powierzchniowe i
integralne. Białka powierzchniowe są luźno związane z powierzchnią błony komórkowej po
wewnętrznej lub zewnętrznej stronie. Łączą się elektrostatycznie z główkami hydrofilowymi
fosfolipidów.
Białka integralne są ściśle i na trwałe
związane z błoną komórkową. Wnikają w błonę komórkową, mogą wystawać tylko po jednej
stronie błony, bądź zupełnie ją przenikać. Białka błonowe pełnią istotne funkcje w komórce.
Tworzą kanały jonowe i przenośniki błonowe. Są to białka błonowe odpowiedzialne za
transport jonów, wody i rozpuszczonych w wodzie substancji.
Kanały jonowe
to „otwory”, którymi jony i związki nisko cząsteczkowe przedostają się z jednej strony błony na
drugą.
Przenośniki błonowe
to struktury, które wiążą się z transportowaną substancją po jednej stronie błony, po czym
tworzą z nią nietrwały kompleks, a następnie, obracając się w dwu warstwie lipidowej,
przenoszą substancję na drugą stronę błony.
Błona komórkowa jest trwałą, ale niezwykle dynamiczną strukturą. Fosfolipidy, które ją
budują, mogą nieustannie obracać się wokół własnej osi, przemieszczać się w obrębie jednej
warstwy, bądź do warstwy sąsiedniej. Białka wbudowane w błonę również znajdują się w
ciągłym ruchu, zmieniając położenie pomiędzy fosfolipidami. Błona komórkowa jest również
ciągle przebudowywana. Fragmenty błon biologicznych odrywając się w jednym miejscu,
tworzą pęcherzyki, by zostać wbudowanym w innym miejscu błony. Błona komórkowa ma
zatem postać płynnej mozaiki.
Błona pełni funkcje bariery, która oddziela wnętrze komórki od środowiska otaczającego.
Błony wewnątrzkomórkowe mają zdolność kompartmentacji czyli przedziałowości, a więc
tworzą przedziały komórkowe, dzięki czemu mogą zachodzić jednocześnie różne procesy
biochemiczne na terenie komórki. Jest ona półprzepuszczalna, wybiórczo transportuje różne
związki chemiczne do lub z komórki. Błona pełni niezwykle ważną funkcję w transporcie
substancji w komórce. Dzięki swojej selektywności bierze udział w transporcie biernym i
aktywnym, tym samym zapewnia przemieszczanie różnych substancji, dzięki czemu
utrzymywana jest różnica stężeń po obu stronach błony. Umożliwia również przekazywanie
sygnałów pomiędzy środowiskiem wewnętrznym i zewnętrznym komórki. Zatem jest niezwykle
ważnym elementem w komunikacji międzykomórkowej.
3/4
Budowa komórki - Biologia.net.pl
Organella komórkowe:
-
aparat goldiego
rybosomy
lizosom
mitochondrium
chloroplasty, plastydy
wakuola
4/4