Wykaz prowadzonych prac planu naukowego w 2016 r.
advertisement
PLAN NAUKOWY INSTYTUTU HEMATOLOGII I TRANSFUZJOLOGII NA ROK 2016 Warszawa, czerwiec 2015 I. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Działalność naukowa Instytutu Hematologii i Transfuzjologii finansowana jest przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ze środków na działalność statutową, Narodowe Centrum Nauki (NCN), Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR), Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) - projekty badawcze (granty) oraz dofinansowywana przez IHiT ze środków własnych. Prace naukowe przewidywane do realizacji w 2016 r. zgrupowano w 4 tematach głównych: Temat 1 – Hematologia a zdrowie publiczne Temat 2 - Bezpieczna krew Temat 3 - Komórkowe i molekularne składniki krwi w stanach zdrowia i choroby Temat 4 - Specjalistyczne metody diagnostyki i terapii chorób krwi i grantach: Terapie epigenetyczne w onkologii (GRANT NARODOWEGO CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU) Badania przedkliniczne i kliniczne nad przeciwnowotworowym działaniem nowej cząsteczki, pochodnej TRAIL, ukierunkowanej na sygnalizację śmierci komórki (GRANT NARODOWEGO CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU) Zapobieganie alloimmunologicznej małopłytkowości płodów i noworodków w Polsce (Badania finansowane ze środków Programu Polsko- Norweska Współpraca Badawcza, prowadzonego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2009 - 2014, w ramach Umowy Projektu nr Pol Nor/203111/69/2013) Ocena roli czynnika transkrypcyjnego FOXO1 w chłoniakach strefy brzeżnej (PROJEKT REALIZOWANY ZE ŚRODKÓW FUNDACJI HR. J. POTOCKIEGO) Wpływ mutacji aktywujących BRAF na nadekspresję immunoregulacyjnych cząstek Gal1 i PD-L1 w czerniaku (GRANT NARODOWEGO CENTRUM NAUKI) Identyfikacja kluczowych efektorów szlaku sygnałowego kinazy SYK prowadzących do zahamowania apoptozy i różnicowania komórek ostrej białaczki szpikowej (OBSz) (GRANT NARODOWEGO CENTRUM NAUKI) Integralność białek kompleksu ligazy E3 ubikwityny jako biomarker odpowiedzi na leczenie immunomodulujące u chorych na szpiczaka plazmocytowego (GRANT NARODOWEGO CENTRUM NAUKI) Łącznie Plan naukowy IHiT na 2016 r. obejmuje 38 prac (w tym 10 prac doktorskich) (stan na czerwiec 2015 r.) 2 II. CHARAKTERYSTYKA DZIAŁALNOŚCI POSZCZEGÓLNYCH ZAKŁADÓW, KLINIK I SAMODZIELNYCH PRACOWNI Zakład Diagnostyki Hematologicznej 1) 2) 3) 4) 5) Pracownia Genetyki Pracownia Immunofenotypowania Pracownia Hematologii Doświadczalnej Pracownia Patomorfologii Pracownia Analityki Medycznej Pracownia Genetyki Pracownicy Służby Zdrowia: Dr Katarzyna Borg - kierownik Dr Iwona Solarska Dr Urszula Bany-Łasiewicz Mgr Hanna Makuch-Łasica Mgr Grażyna Nowak Iwona Kania Pracownia Immunofenotypowania Adiunkt: Dr Urszula Podstawka Pracownicy Służby Zdrowia: Dr Jolanta Woźniak - kierownik Mgr Agnieszka Krzywdzińska Pracownia Hematologii Doświadczalnej Samodzielny pracownik nauki: Prof. nadzw. dr hab. Przemysław Juszczyński - kierownik Dr Emilia Białopiotrowicz Dr Patryk Górniak Dr Ewa Jabłońska Dr Przemysław Kiliszek Dr Anna Polak Dr Tomasz Sewastianik Dr Maciej Szydłowski Pracownia Patomorfologii Samodzielny pracownik nauki: Prof. dr hab. Monika Prochorec-Sobieszek - kierownik Adiunkt: Dr Anna Szumera-Ciećkiewicz Pracownicy Służby Zdrowia: Lek. Olga Szymańska-Giemza Mgr Edyta Derezińska 3 W 2016 roku realizowane będą następujące projekty: 1. Projekt „Eptheron: Epigenetic therapies in Oncology”. Projekt realizowany będzie przez konsorcjum Eptheron (Selvita S.A., Uniwersytet Jagielloński, COI, IHiT, Politechnika Wrocławska, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego). Modyfikacje epigenetyczne determinują strukturę i stopień upakowania chromatyny, przez co wpływają na ekspresję genów i szerokie spektrum procesów biologicznych ważnych dla różnicowania i proliferacji komórek. Zaburzenia regulacji epigenetycznej, wynikające ze zmienionej aktywności enzymów wpływających na modyfikacje epigenetyczne stanowią częstą cechę nowotworów człowieka. Mutacje dehydrogenazy izocytrynianowej (IDH1/2), obecne w znacznej części glejaków i ostrych białaczek szpikowych prowadzą do utraty naturalnej aktywności katalitycznej i produkcji -ketoglutaranu (-KG) i nabycia nowej funkcji produkcji 2-hydroxyglutaranu (2-HG). 2-HG hamuje aktywność dioksygenaz zależnych od KG, w tym hydroksylaz DNA, demetylaz histonowych i hydroksylaz prolinowych. Wskutek tych zaburzeń, dochodzi do hipermetylacji DNA, białek histonowych i zaburzeń w ekspresji genów, metabolizmie komórek i ich różnicowaniu. Z tego względu, farmakologiczna interwencja hamująca aktywność zmutowanych IDH1/2 i innych wtórnie deregulowanych enzymów może stanowić racjonalną strategię terapeutyczną w nowotworach człowieka z ich zaburzoną funkcją. Celem projektu EPTHERON (EPigenetic THerapies in ONcology), łączącego zróżnicowane zaplecze naukowe i doświadczenie instytucji naukowych i przedsiębiorcy, jest stworzenie nowych cząstek hamujących aktywność zmutowanych IDH1/2, metylotransferaz histonowych i hydroksylaz prolinowych. Rola tych enzymów w onkogenezie zostanie poddana dogłębnym badaniom. Otrzymane związki zostaną zbadane w modelach in vitro i in vivo nowotworów litych i hematopoetycznych, a biomarkery wrażliwości zostaną zdefiniowane w kompleksowych badaniach metabolomicznych i genetycznych. Efektem prac będą nowe cząsteczki o aktywności przeciwnowotworowej i nowym mechanizmie działania które w kolejnych fazach rozwoju będą mogły być testowane w badaniach klinicznych. 2. Projekt „Oncotrail” (Badania przedkliniczne i kliniczne nad przeciwnowotworowym działaniem nowej cząsteczki, pochodnej TRAIL, ukierunkowanej na sygnalizację śmierci komórki - powołanie Krajowego Ośrodka Badań Klinicznych wczesnej fazy w onkologii), będzie realizowany przez konsorcjum złożone z COI, IHiT, CMKP, IMID i Adamed. Cząstka TRAIL (TNF-related apoptosis inducing ligand) selektywnie indukuje apoptozę w niektórych komórkach nowotworowych i z tego względu jego zastosowanie terapeutyczne budzi duże nadzieje. TRAIL i inni agoniści receptorów TRAIL mają akceptowalny profil bezpieczeństwa, jednak niewielką skuteczność z powodu złożonych mechanizmów antyapoptotycznych w komórce nowotworu. Przełamanie tej oporności możliwe jest dzięki nowej, unikalnej cząsteczce AD-O56.9 łączącej ligand TRAIL z efektorowym peptydem powodującym uszkodzenia błon mitochondriów komórek nowotworowych. Poprzez indukowanie alternatywnych dróg śmierci komórki, AD-O56.9 wykazuje silną aktywność przeciwnowotworową w liniach komórkowych wrażliwych i opornych na TRAIL i prowadzi do całkowitych remisji w modelach zwierzęcych. Celem projektu ONCOTRAIL są badania nad cząsteczką AD-O56.9 od etapu badań przedklinicznych, poprzez badania toksykologiczne po badania kliniczne fazy I/Ib. Proponowane badania translacyjne pozwolą na wielopłaszczyznową charakterystykę próbek nowotworów oraz wykażą potencjalne biomarkery dla aktywności AD-O56.9. 3. Kontynuowane będą prace realizowane w ramach grantów Narodowego Centrum Nauki i Fundacji hr. J. Potockiego Do priorytetowych projektów naukowych ZDH w 2016 roku należeć będą projekty STRATEGMED „Eptheron” i „Oncotrail”. 4 Zakład Transfuzjologii 1) 2) 3) 4) 5) 6) Pracownia Zapewnienia Jakości Pracownia Transfuzjologii Klinicznej z Bankiem Krwi Pracownia Transfuzjologii Laboratoryjnej z Bankiem Komórek Krwiotwórczych Pracownia Organizacji Służby Krwi Ośrodek Dawców Szpiku Pracownia Mikrobiologii Samodzielni pracownicy nauki: Prof. dr hab. Magdalena Łętowska - kierownik Prof. dr hab. Halina Seyfried - konsultant Pracownia Zapewnienia Jakości Adiunkt: Dr Elżbieta Lachert – kierownik Asystent: Dr Jolanta Kubis Pracownicy Służby Zdrowia: Mgr Marta Gawryś Mgr Ewa Potocka Mgr Agata Płodzich Tech. Elżbieta Wiśniakowska Elżbieta Kowalczyk Pracownia Transfuzjologii Klinicznej z Bankiem Krwi Samodzielny pracownik nauki: Prof. dr hab. Ryszard Pogłód – kierownik Pracownicy Służby Zdrowia: Lek. Lech Rzymkiewicz Mgr Karolina Milewska Mgr Beata Wiśniewska Iwona Dziarnowska Bożena Knyt Monika Matusz Ewa Pietrowiak Mgr Milena Prusaczyk Ewa Szczepańska Marzena Wójcik Elżbieta Zawirska Pracownia Transfuzjologii Laboratoryjnej z Bankiem Krwiotwórczych Komórek Pracownicy Służby Zdrowia: Mgr Artur Ejduk – p.o. kierownika Mgr Tomasz Jankowski Mgr Karolina Pieńko Tech. Andrzej Bogdanik Tech. Małgorzata Pawlik 5 Pracownia Organizacji Służby Krwi Adiunkt: Dr Aleksandra Rosiek Pracownicy Służby Zdrowia: Mgr Anna Tomaszewska – kierownik Mgr Krystyna Dudziak Inż. Krzysztof Sutkowski - st. inspektor ds. informatyki Paweł Kłobukowski - st. inspektor ds. informatyki Ośrodek Dawców Szpiku Adiunkci: Dr Aleksandra Dąbrowska Pracownicy Służby Zdrowia: Lek. Monika Grzegorek – kierownik Lek. Lech Rzymkiewicz Mgr Aleksandra Czajkowska Monika Kacprzak Pracownia Mikrobiologii Pracownicy Służby Zdrowia: Mgr Ewa Mik - kierownik Mgr Anna Kuziak Tech. Bożena Wasilewska Działalność naukowa Zakładu Transfuzjologii w 2016 roku obejmować będzie przede wszystkim prace związane z realizacją tematu nr 2 „Bezpieczna krew”. W ramach współpracy z innymi Pracowniami i Zakładami zostaną wykonane następujące prace: 1. „Ocena jakości koncentratów krwinek płytkowych, przechowywanych w roztworze wzbogacającym T–PAS+”. Celem tej pracy będzie sprawdzenie własności funkcjonalnych krwinek płytkowych przechowywanych w roztworze wzbogacającym T–PAS+ oraz ocena przy jakiej proporcji osocza i roztworu wzbogacającego jakość przechowywanych KKP będzie najwyższa. 2. „Analiza przetoczeń koncentratu krwinek czerwonych (KKCz) w Instytucie Hematologii i Transfuzjologii w okresie 2014-2016”. Cele badania to: analiza rocznego zużycia KKCz w klinikach IHiT w okresie kolejnych 3 lat, ocena przestrzegania wskazań do przetoczenia KKCz oraz ocena występowania reakcji poprzetoczeniowych. 3. „Działalność jednostek organizacyjnych służby krwi w Polsce w 2015 roku”. Celem badania jest przedstawienie podstawowych aspektów działalności jednostek organizacyjnych polskiej służby krwi w roku 2015 oraz porównanie uzyskanych wyników z obserwacjami z lat wcześniejszych, przy uwzględnieniu m.in.: organizacji służby krwi, liczby dawców, liczby i metod donacji poszczególnych składników krwi, dodatkowych metod preparatyki (w tym inaktywacji biologicznych czynników chorobotwórczych w labilnych składnikach krwi). 4. „Analiza czynników wpływających na zmienność stanu zasobów składników krwi na terenie Polski”. Celem badania jest identyfikacja czynników wpływających na zmienność stanu zasobów składników krwi na terenie Polski, przy uwzględnieniu m.in.: rodzaju i grupy krwi składnika, zmienności sezonowej w poszczególnych miesiącach, zróżnicowania regionalnego. 6 Zakład Immunologii Hematologicznej i Transfuzjologicznej 1) 2) 3) 4) 5) 6) Pracownia Konsultacyjna Immunologii Krwinek Czerwonych Pracownia Immunologii Leukocytów i Płytek Krwi Pracownia Immunopatologii Ciąży Pracownia Genetyki Komorek Krwi i Chimeryzmu Pracownia Niedokrwistości Uwarunkowanych Genetycznie Pracownia Grup Krwi i Prób Zgodności Samodzielni pracownicy nauki: Prof. dr hab. Ewa Brojer - kierownik Adiunkci: Dr Katarzyna Guz Dr Agnieszka Orzińska Dr Małgorzata Uhrynowska Asystent: Mgr Justyna Spychalska Pracownicy Służby Zdrowia: Dr Bogumiła Michalewska Mgr Pamela Bartoszewicz Mgr Justyna Bednarz Mgr Anna Główka Mgr Ewa Gołaszewska Mgr Anna Kiszło Mgr Edyta Klimczak-Jajor Mgr Agnieszka Kowalska Mgr Magdalena Krzemieniowska Mgr Katarzyna Kuziora Mgr Patrycja Łopacz Mgr Hanna Łopieńska Mgr Magdalena Michalik Mgr Anna Myślińska Mgr Justyna Pastuszka Mgr Monika Pelc-Kłopotowska Mgr Anna Piekarska Mgr Magdalena Piłat Mgr Sylwia Purchla-Szepioła Mgr Hanna Pyl Mgr Joanna Skulimowska Mgr Justyna Smolarczyk-Wodzyńska Mgr Ewelina Sokół Mgr Beata Wojciechowska Mgr Agnieszka Wróbel Inż. Jadwiga Sak-Budzisz Beata Sierocka W roku 2016 planujemy utworzyć profesjonalny bank próbek osób z chorobami i powikłaniami poprzetoczeniowymi wynikającymi z alloimmunizacji, z wrodzonymi i nabytymi niedokrwistościami oraz dawców krwi o unikalnych fenotypach/genotypach 7 antygenów komórek krwi. Kontynuować będziemy badania dla identyfikacji dawców krwi nie posiadających tzw. antygenów powszechnie występujących. W dziedzinie badań nad konfliktem matczyno-płodowym skoncentrujemy się nad konfliktem w antygenie HPA-1a. W ramach grantu PREVFNAIT pt. „Zapobieganie alloimmunologicznej małopłytkowości płodów i noworodków w Polsce” będziemy dążyć do opracowania systemu powszechnych badań przeglądowych antygenu HPA–1a i analizy ich efektywności i kosztów. Badania nad AIMP/N na materiale pochodzącym od kobiet ze zrealizowanym konfliktem będą też prowadzone w ramach pracy doktorskiej. Podejmiemy współpracę z Centrum Zdrowia Dziecka nad ekspresją kotwicy GPI u chorych z wrodzonymi zaburzeniami glikozylacji. Priorytetowe projekty naukowe: 1. Badania wybranych antygenów grup krwi w Polsce w celu identyfikacji dawców bez antygenów powszechnie występujących. 2. Zapobieganie alloimmunologicznej małopłytkowości płodów i noworodków w Polsce – w ramach grantu z programu Polsko-Norweska Współpraca Naukowo-Badawcza. 3. Utworzenie biobanku próbek dawców i chorych. 8 Zakład Wirusologii 1) Pracownia Badań Weryfikacyjnych 2) Pracownia Wirusologii Klinicznej 3) Pracownia Kontroli Jakości i Analiz Samodzielny pracownik nauki: Prof. nadzw. dr hab. Piotr Grabarczyk - kierownik Pracownicy Służby Zdrowia: Mgr Aleksandra Kalińska Mgr Aneta Kopacz Mgr Dorota Kubicka-Russel Mgr Grzegorz Liszewski Mgr Justyna Śledź Mgr Joanna Sierżęga Mgr Ewa Sulkowska Mgr Katarzyna Tkaczuk Mgr Paula Bryłka Mgr Paulina Zwolińska Tech. Anna Chrzanowska Tech. Ewa Noceń Tech. Anna Potępa Zofia Grzywacz W 2016 roku Zakład Wirusologii będzie kontynuował działalność naukową dotyczącą bezpieczeństwa przetoczeń w Polsce. Zgromadzone dane epidemiologiczne poszerzone o dane dotyczące zakażeń u dawców wielokrotnych zostaną wykorzystane do kalkulacji, z zastosowaniem odpowiednich modeli matematycznych, oceny aktualnego ryzyka zakażeń wirusami przenoszonymi drogą krwi. Ważnym elementem aktualizacji oceny ryzyka zakażeń przez transfuzję będą badania dot. czułości analitycznej oraz klinicznej testów używanych w polskim krwiodawstwie. Ryzyko powikłań potransfuzyjnych dotyczy nie tylko wirusów obligatoryjnie badanych u dawców krwi, ale także tych, które nie są rutynowo badane. Ważnym elementem analizy tego aspektu ryzyka będą badania dotyczące epidemiologii zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu E (HEV). W krajach Europy Zachodniej i Południowej zakażenia HEV stanowią istotny problem epidemiologiczny, jednak ich znaczenie kliniczne wciąż wymaga wyjaśnienia. Częstość zakażeń w Polsce również pozostaje nieznana. Kontynuowane będą badania dot. czynników warunkujących eliminację lub przetrwanie zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV) we wczesnej fazie zakażenia. Analizowane będą zmienność genetyczna wirusa oraz odpowiedź immunologiczna (grant Narodowego Centrum Nauki). Priorytetowe projekty naukowe: „Badanie czynników warunkujących eliminację lub przetrwanie zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV) we wczesnej fazie zakażenia: wpływ zmienności genetycznej wirusa oraz odpowiedzi immunologicznej” Celem projektu jest zbadanie czynników oddziałujących we wczesnej fazie zakażenia, które warunkują eliminację lub przetrwanie zakażenia HCV. Analizowane są czynniki zarówno ze strony gospodarza: aktywacja odpowiedzi układu immunologicznego i uwarunkowania 9 genetyczne (genotyp IL28B), jak również ze strony wirusa: złożoność populacji oraz występowanie charakterystycznych motywów sekwencji HVR1 i 5’UTR HCV przy użyciu technik głębokiego sekwencjonowania. Badaniami została objęta unikalna grupa dawców krwi, u których w trakcie badań przeglądowych stwierdzono HCV w tzw. okienku serologicznym, tj. na wczesnym etapie zakażenia (RNA HCV dodatni, anty-HCV ujemni). Dodatkowym efektem projektu będzie uzyskanie wartościowych próbek, bardzo szczegółowo scharakteryzowanych, które w przyszłości będą mogły być wykorzystywane do oceny testów przeglądowych wprowadzanych do krwiodawstwa. Badania podstawowe. Narodowe Centrum Nauki, grant Opus, badania będą prowadzone we współpracy z prof. M. Radkowskim (Warszawski Uniwersytet Medyczny; I Wydział Lekarski; Zakład Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych), Pracownicy Zakładu Wirusologii IHiT w projekcie występują w roli wykonawców badań (w tym kierownik ZW w roli głównego wykonawcy). Dodatkowo podjęta zostanie ponowna próba uzyskania środków na finansowanie (NCN/NCBiR) badań dotyczących wyłaniających się czynników zakaźnych istotnych dla bezpieczeństwa transfuzji krwi w Polsce, w tym wirusa zapalenia wątroby typu E (HEV) – projekt był opisywany szczegółowo w Planie naukowym IHiT na rok 2014. W roku 2015 zebrano blisko 6.000 próbek od dawców – po 200 od dawców pierwszorazowych oraz po 50 od dawców wielokrotnych z każdego z 22 Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Próbki zbierane były w czterech grupach wiekowych. Znany jest dokładny wiek dawców oraz płeć. Zebrany materiał może zostać wykorzystany do analizy epidemiologicznej dot. występowania markerów zakażenia innymi wyłaniającymi się czynnikami zakaźnymi, szczególnie wartościowe byłoby poszerzenie badań o HTLV-I/II i WNV, które są istotne nie tylko w krwiodawstwie, ale także w transplantologii. 10 Zakład Immunogenetyki 1) Pracownia Zgodności Tkankowej 2) Pracownia Doboru Dawców Komórek Krwiotwórczych Samodzielni pracownicy nauki: Prof. nadzw. dr hab. Jacek Nowak - kierownik Pracownicy Służby Zdrowia: Dr Urszula Szlendak Mgr Anna Bućko Mgr Joanna Dziopa Mgr Elżbieta Graczyk-Pol Mgr Sławomir Gwozdowicz (1/2 etatu) Mgr Renata Mika-Witkowska Mgr Anna Marosz-Rudnicka Mgr Klaudia Nestorowicz (1/2 etatu) Mgr Marta Rogatko-Koroś Mgr Emilia Wojciechowska Lic. Agnieszka Gawron Działalność naukowa Zakładu Immunogenetyki w 2016 r. będzie kontynuacją działalności prowadzonej w poprzednich latach i obejmować będzie następujące kierunki: 1) Kontynuacja opracowania tematu częstości populacyjnej par HLA/KIR w polskiej populacji. 2) Kontynuacja opracowania tematu znaczenie konstelacji genów KIR i ligandów HLA u dawców i biorców przeszczepu komórek krwiotwórczych. 3) Badania w zakresie ekspresji cząsteczek HLA, poziomu fosfatydyloinozytolu oraz występowania wewnątrzkomórkowych białek biorących udział w apoptozie w zależności od ich związku z nocną napadową hemoglobinurią. 4) Kontynuacja opracowań wyników badań PCR-RFLP do genotypowania polimorfizmu genów MHC klasy III: NFKBIL1, HSPA1A i B oraz NOTCH4 celem dokładniejszej charakterystyki wpływu niezgodności haplotypów MHC na przebieg po transplantacji krwiotwórczych komórek macierzystych od niespokrewnionego dawcy. 5) Określenie zasad modyfikacji algorytmu doboru niespokrewnionego dawcy krwiotwórczych komórek macierzystych z uwzględnieniem liczby niezgodnych szerokich haplotypów MHC. 6) Określenie zasad modyfikacji algorytmu doboru rodzinnego dawcy krwiotwórczych komórek macierzystych z uwzględnieniem doboru dawcy haploidentycznego, jako alternatywy w przypadku braku zgodnego dawcy rodzinnego i niespokrewnionego. 7) Znaczenie HLA klasy I w narkolepsji z katapleksją (projekt międzynarodowy wraz z European Narcolepsy Network, EU-NN). Priorytetowe projekty naukowe: 1. Ocena poziomu fosfatydyloinozytolu i białek enzymów zależnych od mutacji genu PIG-A oraz ekspresji HLA-DR w komórkach układu krwiotwórczego u chorych z nocną napadową hemoglobinurią. 2. Konstelacja genów KIR i ligandów HLA u dawców i biorców przeszczepu krwiotwórczych komórek macierzystych. 11 Klinika Hematologii 1) 2) 3) 4) 5) Oddział Diagnostyki Hematologicznej Oddział Chorób Układu Krwiotwórczego Oddział Chorób Układu Chłonnego Oddział Intensywnej Opieki Hematologicznej Poradnia Hematologiczna Samodzielni pracownicy nauki: Prof. dr hab. Krzysztof Warzocha - kierownik Prof. dr hab. Ewa Lech-Marańda - z-ca kierownika Prof. nadzw. dr hab. Joanna Góra-Tybor - kierownik Oddziału Chorób Układu Krwiotwórczego Prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Jamroziak - kierownik Oddziału Chorób Układu Chłonnego Adiunkci: Dr Ilona Seferyńska - kierownik Oddziału Intensywnej Opieki Hematologicznej Dr Ewa Mendek-Czajkowska Pracownicy Służby Zdrowia: Dr Bożena Budziszewska - kierownik Oddziału Diagnostyki Hematologicznej Dr Aleksandra Hołowiecka Dr Izabela Kopeć - Poradnia Hematologiczna dla Kobiet w Ciąży Dr Agata Malenda Dr Elżbieta Mądro Dr Bartosz Puła Lek. Monika Chełstowska Lek. Monika Dąbrowska - kierownik Poradni Hematologicznej Lek. Anna Ejduk Lek. Małgorzata Jarzembowska Lek. Agnieszka Kołkowska Lek. Agnieszka Końska Lek. Kinga Kos-Zakrzewska Lek. Beata Kwaśniak Lek. Wioletta Makowska Lek. Anna Paczek Lek. Elżbieta Patkowska Lek. Joanna Sawczuk-Chabin Lek. Urszula Walczak Lek. Joanna Wasilewska Lek. Ewa Zaczek W 2016 roku planowana jest kontynuacja wdrażania i optymalizacji nowych metod diagnostycznych oraz nowych metod leczenia nowotworów układu krwiotwórczego i chłonnego. Większość nowych metod terapii będzie realizowana w ramach badań prowadzonych we współpracy z Polską Grupą ds. Leczenia Białaczek u Dorosłych (PALG), Polską Grupą Badawczą Chłoniaków (PLRG), Polską Grupą Szpiczakową (PGSz) oraz Polskim Konsorcjum Szpiczakowym (PKSz) – stowarzyszeniem powołanym w 2014 r., którego celem jest propagowanie rozwoju badań klinicznych inicjowanych przez badacza dotyczących terapii szpiczaka plazmocytowego (SzP) w Polsce. Wdrażanie nowych metod leczniczych będzie realizowane w ramach badań klinicznych sponsorowanych prowadzonych w Klinice oraz badań klinicznych własnych prowadzonych w 12 ramach PALG (protokół ALL6, protokół dotyczący oceny odpowiedzi w +7 dobie po chemioterapii indukującej u chorych na ostre białaczki szpikowe) i PLRG (badanie PLRG8, badanie dotyczące profilaktyki zajęcia ośrodkowego układu nerwowego u chorych na chłoniaki rozlane z dużych komórek B, badanie dotyczące zastosowania bendamustyny u pacjentów z nawrotową postacią chłoniaka Hodgkina, badanie nad zastosowaniem radioterapii na węzły chłonne śródpiersia jako leczenia uzupełniającego pierwszej linii u chorych na pierwotnego chłoniaka śródpiersia). Nowym badaniem będzie monitorowanie populacji polskich chorych leczonych ibrutynibem w ramach program wczesnego dostępu do leku Imbruvica dla chorych z nawrotową lub oporną CLL, którzy wyczerpali inne opcje leczenia „Ibrutinib (PCI-32765, JNJ54179060) Named Patient Program” zainicjowanym przez firmę Janssen-Cilag. Długotrwałe monitorowanie chorych leczonych ibrutynibem w rutynowej praktyce klinicznej pozwoli na weryfikację danych na temat skuteczności i działań niepożądanych ibrutynibu pochodzących z wyselekcjonowanych populacji leczonych w badaniach klinicznych. Ważnym elementem działalności Kliniki będzie kontynuacja badań epidemiologicznych dotyczących zachorowalności na nowotwory układu krwiotwórczego. Dane epidemiologiczne pochodzące z utworzonego w 2004 r. w IHiT Rejestru Zachorowań na Ostre Białaczki u Dorosłych w Polsce, zostaną porównane z danymi z Rejestru prowadzonego przez NFZ. Uzyskane informacje mogą być pomocne do oszacowania zapotrzebowania na specjalistyczne leczenie hematologiczne w kraju, a także mogą posłużyć do oceny potencjalnej liczby chorych mogących wziąć udział w planowanych badaniach klinicznych. W temacie optymalizacji nowych metod diagnostycznych najważniejszym badaniem jest projekt prowadzony w ramach PLAG dotyczący oceny choroby resztkowej metodą molekularną w oparciu o rearanżację Ig/TCR w ostrej białaczce limfoblastycznej (OBL) oraz badanie dotyczące oceny immunogenności Peg-Asparaginazy u chorych leczonych z powodu OBL (kierownik projektu- prof. dr hab. med. E. Lech-Marańda). W Klinice kontynuowane będzie również retrospektywne badanie oceniające znaczeniem obecności minimalnej choroby resztkowej (MRD, minimal residual disease) oznaczanej metodą immunofenotypowania u chorych na ostre białaczki szpikowe (OBS) na poszczególnych etapach leczenia (kierownik projektu: prof. nadzw. dr hab. Joanna Góra-Tybor). Metoda ta oparta jest o identyfikację fenotypów charakterystycznych dla blastów białaczkowych, tzw. LAPs (leukemia associated phenotypes), co jest możliwe u około 80-90% chorych. Dotychczasowe obserwacje wskazują, że ocena MRD po leczeniu indukującym remisję może być ważnym czynnikiem prognostycznym, a także może przyczynić się do indywidualizacji terapii poremisyjnej. Projekt badawczy będzie miał następujące cele: 1) scharakteryzowanie rodzajów LAPs u chorych na OBS; 2) ocena częstości występowania dodatniej MRD w poszczególnych grupach ryzyka OBS (niskie, pośrednie, wysokie); 3) ustalenie zależności pomiędzy obecnością dodatniej MRD a ryzykiem wznowy, czasem do progresji (PFS, progression-free survival) i całkowitym czasem przeżycia (OS, overall survival). W 2016 r. planowane jest zakończenie projektu polegającego na ocenie wybranych polimorfizmów w obrębie genu CRBN (cereblon), które mogą wpływać na ekspresję cereblonu oraz warunkować skuteczność lub/i toksyczność terapii SzP za pomocą talidomidu i lenalidomidu (kierownik projektu: prof. nadzw. dr hab. med. Krzysztof Jamroziak). Materiał do izolacji genomowego DNA stanowiły próbki krwi obwodowej chorych na SzP leczonych w polskich ośrodkach hematologicznych, którzy w przeszłości otrzymywali talidomid w pierwszej linii leczenia lub lenalidomid w dowolnej linii terapii. Genotypowanie wybranych polimorfizmów zostało wykonane w ramach współpracy z międzynarodowym konsorcjum szpiczakowym IMMEnSE. W bieżącym roku zostanie przeprowadzona analiza statystyczna oceniająca retrospektywnie związek analizowanych wariantów polimorficznych genu CRBN z parametrami skuteczności leczenia talidomidem lub lenalidomidem (odpowiedź kliniczna, 13 PFS, OS) oraz nasileniem działań niepożądanych tych leków, szczególnie polineuropatii obwodowej. Uzyskane wyniki mogą przyczynić się do indywidualizacji terapii SzP za pomocą leków immunomodulujących. Najważniejsze badania dotyczące nauk podstawowych, które będą prowadzone przez pracowników Kliniki w 2016 roku przedstawiono poniżej. Priorytetowe projekty naukowe: 1. Tytuł projektu: „Integralność białek kompleksu ligazy E3 ubikwityny jako biomarker odpowiedzi na leczenie immunomodulujące u chorych na szpiczaka plazmocytowego”. (Grant OPUS, Nr 2014/13/B/NZ5/03160, kierownik grantu: prof. dr hab. Ewa LechMarańda). Ekspresja białka CRBN (cereblon) jest niezbędna do przeciwnowotworowego działania leków immunomodulujących (IMiDs). Utrata lub niska ekspresja CRBN może stanowić biomarker oporności na IMIDs u chorych na szpiczaka plazmocytowego (SzP). Znaczenie ekspresji pozostałych białek kompleksu (DDB1 i CUL4A) dla odpowiedzi na IMiDs nie jest znane. W dotychczas przeprowadzonych badaniach pilotażowych oceniono ekspresję dwóch białek kompleksu tj. CUL4A i DDB1 metodą immunohistochemiczną w materiale archiwalnym (trepanobiopsje) pochodzącym od chorych na SzP. Wysoką ekspresję CUL4A i DDB1 stwierdzono u 83% chorych na SzP. Obserwowano dodatnią korelację pomiędzy ekspresją białek CUL4A i DDB1 (p= 0,001, 2 test). Ponadto, u chorych na SzP, którzy odpowiedzieli na leczenie lenalidomidem w porównaniu z pacjentami nieodpowiadającymi na terapię, zaobserwowano tendencję do wyższej ekspresji DDB1 (89,5% vs. 10,5%, p= 0,06, 2 test). Nie stwierdzono różnic w ekspresji CUL4A w odniesieniu do odpowiedzi na leczenie lenalidomidem, jednak częstość zgonów związanych z progresją SzP była wyższa u pacjentów z niską ekspresją CUL4A w porównaniu do tych z wysoką ekspresją CUL4A (75% vs. 28%, p=0,07, 2 test). Główne zadania badawcze projektu: 1. Ocena ekspresji genów oraz białek CRBN, DDB1, CUL4A oraz Roc1 w ustalonych liniach komórkowych szpiczaka plazmocytowego oraz komórkach szpiku kostnego (materiał archiwalny) uzyskanego od 200 chorych na SzP. 2. Określenie roli CRBN, CUL4A, DDB1 oraz Roc1 w przeciwnowotworowym działaniu IMiDs na podstawie badań czynnościowych z wykorzystaniem ustalonych linii komórkowych szpiczaka plazmocytowego. 3. Ocena ekspresji białek IKZF1 oraz IKZF3 w kontekście integralności białek kompleksu ligazy E3 ubikwityny na podstawie badań czynnościowych z wykorzystaniem ustalonych linii szpiczaka plazmocytowego oraz w komórkach plazmatycznych wyizolowanych ze szpiku kostnego od 50 dotychczas nieleczonych chorych na SzP. 4. Ocena potencjalnych korelacji pomiędzy ekspresją poszczególnych elementów kompleksu E3 ligazy ubikwityny a parametrami klinicznymi i prognostycznymi u chorych na SzP. 2. Tytuł projektu: „Wpływ polimorfizmu genów enzymów metabolizujących aminy katecholowe na skuteczność i tolerancję inhibitorów kinazy tyrozynowej BCR-ABL w terapii przewlekłej białaczki szpikowej”. Kierownik projektu: prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Jamroziak. Obecna terapia przewlekłej białaczki szpikowej (PBSz) polega na przewlekłym, codziennym stosowaniu doustnych leków z grupy inhibitorów kinazy tyrozynowej BCR-ABL (TKI), przede wszystkim imatynibu. Wykazano, że jednym z kluczowym czynników obniżających skuteczność leczenia PBSz za pomocą TKI jest nieprzestrzeganie przez pacjentów zaleceń lekarskich dotyczących dawkowania, przy czym pomijanie nawet pojedynczych dawek 14 imatynibu prowadzi do istotnego pogorszenie rokowania. Istotnym powodem nieregularnego przyjmowania leków mogą być ich działania niepożądane. Większa część objawów niepożądanych jest konsekwencją biologicznej aktywności leku, przy czym toksyczność TKI wynika często z ich nieselektywnego działania w stosunku do kinazy BCR-ABL (tzw. efekty off-target”). Jednak niektóre działania niepożądane są konsekwencją samego faktu przyjęcia leku i związanych z tym negatywnych oczekiwań chorego, wynikających np. z wiedzy o profilu działań niepożądanych stosowanego leku. W badaniach klinicznych kontrolowanych placebo, u części osób w ramieniu kontrolnym obserwuje się niekorzystne objawy charakterystyczne dla badanego leku, pomimo, że chorzy ci otrzymują obojętną substancję. Mechanizm ten nazywany jest efektem nocebo (przeciwieństwo efektu placebo). Natężenie efektu nocebo jest indywidualne i zależy prawdopodobnie od złożonych mechanizmów psychologicznych. Uważa się jednak, że efekty placebo i nocebo są ściśle kontrolowane przez określone mechanizmy neurobiologiczne w ośrodkowym układzie nerwowym, miedzy innymi za pośrednictwem monoamin, i mogą mieć również określone podłoże genetyczne. Wstępne analizy genetyczne wykazały korelację pomiędzy niektórymi czynnościowymi wariantami genetycznymi enzymów metabolizujących aminy katecholowe, szczególnie dopaminę, a wystąpieniem efektu nocebo i placebo. Miedzy innymi wykazano, że funkcjonalny polimorfizm G/T (rs6323) genu oksydazy monoaminowej A (MAO) związany ze zwiększenie aktywności MAO oraz niesynonimiczny polimorfizm Val158Met w genie Ometylotrasferazy katecholowej (COMT) korelują z redukcja efektu placebo i nasileniem efektów typu nocebo. Wiedza o podłożu molekularnym efektu nocebo u chorych na PBSz leczonych przewlekle imatynibem jest bardzo ograniczona. Celem badania będzie ocena związku badanych wariantów genetycznych COMT i MAO ze skutecznością i tolerancją imatynibu u chorych z rozpoznaniem PBSz. Materiałem do badań będzie genomowego DNA wyizolowane od chorych na PBSz leczonych imatynibem. Oczekiwanym wynikiem pracy jest weryfikacja, czy badane warianty genetyczne COMT i MAO są związane z wynikami leczenia imatynibem chorych na PBSz. Wykazanie takiego związku sugerowałoby, że przyczyną może być nieprzestrzeganie zaleceń dotyczących dawkowania imatynibu związane z wystąpieniem objawów niepożądanymi typu efektu nocebo. 15 Klinika Transplantacji Komórek Krwiotwórczych 1) Oddział Kliniczny 2) Poradnia Potransplantacyjna Dr Kazimierz Hałaburda - kierownik Adiunkci: Dr Barbara Nasiłowska-Adamska Dr Agnieszka Tomaszewska Asystent: Dr Andrzej Szczepiński W 2016 r. będą kontynuowane lub podejmowane kolejne zagadnienia badawcze dotyczące różnych aspektów transplantacji komórek krwiotwórczych. Dotyczą one przede wszystkim diagnostyki i profilaktyki powikłań potransplantacyjnych. Zagadnieniem, którym Zespół Kliniki będzie zajmował się w 2016 r., jest choroba przeszczep przeciw gospodarzowi – będzie kontynuowana praca oceniająca terapię cGvHD z zastosowaniem sirolimusu i takrolimusu w ramach pracy planowej. Na koniec 2016 roku zostanie dokonana wstępna ocena skuteczności tego leczenia i ewentualnych działań niepożądanych z nim związanych. Ponadto we współpracy z Kliniką Onkologii i Chorób Wewnętrznych Centrum Onkologii Instytutu w Warszawie i Instytutem Kardiologii w Aninie będzie nadal prowadzone badanie prospektywne oceniające wpływ chemioterapii/radioterapii mieloablacyjnej na występowanie wczesnych i późnych powikłań kardiologicznych pt.: „Kardiotoksyczność wysokodawkowanej chemioterapii z następowym przeszczepieniem macierzystych komórek krwiotwórczych w materiale wieloośrodkowym”. Planowane jest także rozpoczęcie w 2016 roku obserwacyjnego badania prospektywnego dotyczącego profilaktyki występowania reaktywacji CMV przy pomocy gancyklowiru u chorych po transplantacjach allogenicznych komórek krwiotwórczych. 16 Klinika Zaburzeń Hemostazy i Chorób Wewnętrznych 1) Oddział Zaburzeń Hemostazy 2) Oddział Chorób Wewnętrznych 3) Poradnia Kinezyterapii Samodzielny pracownik nauki: Prof. dr hab. Jerzy Windyga - kierownik Adiunkt: Dr Anna Sikorska Pracownicy Służby Zdrowia: Dr Magdalena Górska-Kosicka Dr Robert Wasilewski Lek. Anna Buczma Lek. Adela Gwozdowska Lek. Sławomir Jurek Lek. Joanna Sowińska (rezydent) Zakład Hemostazy i Chorób Metabolicznych 1) Pracownia Hemostazy 2) Pracownia Choroby von Willebranda 3) Pracownia Porfirii Samodzielni pracownicy nauki: Prof. dr hab. Jerzy Windyga - kierownik Prof. dr hab. Ksenia Bykowska Pracownicy Służby Zdrowia: Dr Agnieszka Lipniacka Dr Edyta Odnoczko Lek. Ewa Stefańska-Windyga (Przychodnia Specjalistyczna) Mgr Paulina Adamczyk-Wojciechowska Mgr Beata Baran Mgr Ewelina Ejchman-Pac Mgr Magdalena Marchewka Działalność naukowa Kliniki i Zakładu dotyczy różnych problemów hemostazy, skaz krwotocznych i zakrzepic oraz porfirii. W 2016 roku prowadzone będą badania w głównych tematach nr 1 i 4 Planu naukowego IHiT. W ramach projektu „Optymalizacja rozpoznawania i leczenia zaburzeń hemostazy - hemofilii powikłanej inhibitorem, choroby i zespołu von Willebranda, rzadkich skaz krwotocznych pokrewnych hemofilii oraz stanów prozakrzepowych” Zakład podejmie badania dotyczące indukcja tolerancji immunologicznej (ITI) u chorych na hemofilię A powikłaną wieloletnią obecnością inhibitora czynnika VIII (FVIII). Zasadniczym celem badania jest określenie skuteczności ITI z zastosowaniem małych i standardowych dawek FVIII u dorosłych pacjentów z hemofilią A powikłaną inhibitorem FVIII, których – w przeciwieństwie do dzieci – uważa się za źle rokujących, co do uzyskania stanu immunotolerancji. Drugim badaniem realizowanym w ramach tego tematu będzie ocena efektów trzeciorzędowej profilaktyki krwawień w grupie chorych na ciężką hemofilię A i B. Jego celem jest opracowanie: 1) zasad kwalifikacji pacjentów z ciężką 17 hemofilią A i B do trzeciorzędowej profilaktyki krwawień oraz 2) zasad oceny skuteczności trzeciorzędowej profilaktyki krwawień. Nowym tematem badawczym ZH jest „Analiza mutacji w genie syntazy hydroksymetylobilanu (HMBS) wykrytych w latach 2009-2016 w polskich rodzinach z ostrą przerywaną porfirią (AIP)”. Zostaną rozpoczęte również badania dotyczące oceny tromboelastometrycznych właściwości skrzepu oraz maksymalnego stężenia i potencjału generowanej trombiny u polskich pacjentów z rzadko występującymi wrodzonymi niedoborami czynników krzepnięcia krwi. Wyniki uzyskanych danych pilotażowych posłużą do stworzenia aplikacji grantowej. 18 Klinika Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Metabolicznej 1) 2) 3) 4) Oddział Chirurgii Ogólnej Oddział Chirurgii Onkologicznej i Metabolicznej Pracownia Endoskopowa Poradnia Chirurgiczna Samodzielni pracownicy naukowi: Prof. dr hab. Andrzej B. Szczepanik - kierownik Prof. dr hab. Alfred Jerzy Meissner - konsultant Adiunkci: Dr Wojciech Jaśkowiak Dr Andrzej Misiak Dr Konrad Pielaciński Pracownicy służby zdrowia: Prof. dr hab. Marek Dedecjus Dr Sławomir Huszcza Lek. Wojciech Dąbrowski Lek. Sławomir Gajda Lek. Michał Kuryłowicz W 2016 r. w Klinice prowadzona będzie praca nad zastosowaniem rekombinowanego aktywnego czynnika VII u chorych z wrodzonym niedoborem czynnika VII (hypoprokonwertynemia) poddanych leczeniu chirurgicznemu. Ze względu na rzadkość skazy krwotocznej podawana w piśmiennictwie liczba leczonych chorych jest niewielka. Schemat leczenia substytucyjnego oraz dawkowanie czynnika rF VIIa są w dalszym ciągu w trakcie oceny. W pracy zostanie oceniony opracowany w Instytucie Hematologii schemat zabezpieczający hemostazę śród- i pooperacyjną. Kontynuowana będzie prospektywna, randomizowana praca oceniająca wartość kliniczną ciągłego śródoperacyjnego neuromonitoringu nerwu błędnego z analizą sygnału elektrycznego w czasie rzeczywistym w prognozowaniu i prewencji uszkodzenia nerwów krtaniowych wstecznych podczas operacji wycięcia tarczycy. Prowadzone będą prace nad optymalizacją leczenia chirurgicznego chorych ze schorzeniami hematologicznymi, zwłaszcza ze skazami krwotocznymi. Przedstawione będą zasady leczenia omijającego przy zastosowaniu aktywowanych koncentratów zespołu protrombiny i aktywnego rekombinowanego czynnika VII w endoskopowej skleroterapii żylaków przełyku w hemofilii A powiązanej inhibitorem o wysokim mianie. 19 Klinika Chirurgii Naczyniowej 1) Oddział Chirurgii Naczyniowej 2) Poradnia Chirurgii Naczyniowej 3) Pracownia Radiologii Zabiegowej Samodzielni pracownicy naukowi: Prof. nadzw. dr hab. Piotr Szopiński - kierownik Adiunkt: Dr Eliza Pleban Asystent: Dr Adam Wiszniewski Pracownicy Służby Zdrowia: Dr Marcin Janas Dr Jacek Michalak Dr Maciej Stryga Lek. Radosław Bilski Lek. Tomasz Dobrowolski Lek. Marcin Sitarz Działania naukowe Kliniki w 2016 roku będą obejmowały przygotowanie materiałów i kontynuację prac związanych z prowadzeniem dwóch projektów badawczych. Kontynuowana będzie praca w ramach projektu „Analiza wyników angioplastyki tętnicy udowej powierzchownej z użyciem cewnika balonowego powlekanego paclitaxelem w zależności od stopnia uwapnienia blaszki miażdżycowej, ocenianego metodą wirtualnej histologii (IVUS)”. Planowane jest także rozpoczęcie prac z nowego tematu „Badanie stężenia aminokwasów w surowicy pacjentów ze zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej leczonych implantacją stentu lub endarterektomią”. W ramach przewodu doktorskiego prowadzone będą badania z tematu „Ocena wyników odległych angioplastyki tętnic podudzia przy użyciu cewników balonowych pokrytych paclitaxelem u chorych na cukrzycę”. Organizowane będą także szkolenia indywidualne i cykliczne warsztaty z zakresu chirurgii naczyniowej dla lekarzy z Polski i zagranicy oraz dla pielęgniarek. 20 Temat 1 „Hematologia a zdrowie publiczne” 21 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 1.1 1/006/2010 1/006/2010 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 1.1 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 1.1 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 1.1 w Planie Naukowym 2015) Epidemiologia chorób nowotworowych układu krwiotwórczego Wstęp: W Instytucie Hematologii i Transfuzjologii został utworzony Rejestr Zachorowań na Ostre Białaczki u Dorosłych w Polsce, który w 2004 roku uzyskał akceptację Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Rejestr opierał się na zgłoszeniach zachorowań przesyłanych ze wszystkich ośrodków hematologicznych w kraju. Od 2013 włączymy do Rejestru dane dotyczące pacjentów leczonych z powodu wszystkich rodzajów nowotworów układu krwiotwórczego w Klinice Hematologii IHT. Dane będą zbierane na podstawie kart zgłoszenia nowotworu, przekazywanych do Zakładu Epidemiologii Centrum Onkologii. Dane zebrane na podstawie zgłoszeń posłużą analizie danych odnośnie struktury wiekowej chorych, podtypu poszczególnych nowotworów i rodzaju leczenia. Hipoteza badawcza: Dane uzyskane z Rejestru i prowadzonych baz danych mogą być pomocne do oszacowania zapotrzebowania na specjalistyczne leczenie hematologiczne w kraju, w tym na wysokonakładowe procedury lecznicze, jak przeszczepianie szpiku. Dane te służyć również będą szacowaniu liczebności chorych w planowanych próbach klinicznych. Dotychczasowa realizacja celów badania: W ramach dotychczasowej pracy zgromadzono, zarchiwizowano w bazie danych dane ankietowe z partycypujących ośrodków. Uzyskano również dane z Rejestru NFZ dotyczące zachorowań i zgonów z powodu ostrych białaczek. W 2015 r. wykonano analizę statystyczną oraz porównano dane z Rejestru Zachorowań na Ostre Białaczki u Dorosłych w Polsce z danymi NFZ. Wstępne wyniki opublikowano w pracy: Seferyńska I., Warzocha K.: „Raport z rejestru zachorowań na ostre białaczki u osób dorosłych w Polsce w latach 2004-2010 prowadzonego przez Instytut Hematologii i Transfuzjologii w imieniu Polskiej Grupy ds. Leczenia Białaczek u Dorosłych (PALG)” Hematologia 2014; 5, 2: 162-172. Proponowane modyfikacje planu: Podsumowanie danych z rejestru uzyskanych od 2004 roku oraz porównanie danych z rejestru z danymi uzyskanymi z NFZ. Dane NFZ mogą stanowić bardziej kompletne źródło informacji niż dane ankietowe. Od 2013 r. włączone zostały do Rejestru dane dotyczące pacjentów leczonych z powodu wszystkich rodzajów nowotworów układu krwiotwórczego w Klinice Hematologii IHiT. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Dane uzyskane z Rejestru i prowadzonych mogą być pomocne do oszacowania zapotrzebowania na specjalistyczne leczenie hematologiczne w kraju. Dane te służyć również będą szacowaniu liczebności chorych w planowanych próbach klinicznych. Pozostały okres realizacji pracy w latach: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Publikacja uzyskanych wyników w postaci pracy oryginalnej. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Publikacja Wykonawcy: K. Warzocha, I. Seferyńska, E. Lech-Marańda, B.K. Budziszewska, B. Kalinowska 22 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 1.2 1/001/2016 1/…../2016 (PRACA NOWA) Opracowanie algorytmu badań HLA: Badanie antygenów zgodności tkankowej dla doboru zgodnego w HLA rodzinnego dawcy komórek krwiotwórczych a w razie niepowodzenia umożliwienia wszczęcia doboru dawcy niespokrewnionego lub doboru dawcy haploidentycznego Wstęp: Projekt obejmuje modyfikację przyjętego obecnie w Polsce algorytmu badań HLA pod nazwą „badanie antygenów zgodności tkankowej przy typowaniu dawców szpiku”, finansowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia, jako świadczenie NFZ nr 5.10.00.0000016. Algorytm wykonania tych badań został przyjęty w 2004 roku (ostatnia modyfikacja w 2007 r.). Merytoryczna zawartość algorytmu jest ograniczona do jednorazowego wykonania typowania HLA pacjenta i członków jego najbliższej rodziny w zakresie HLA-A, B i DRB1 na poziomie niskiej rozdzielczości lub metodą serologiczną, o ograniczonej wiarygodności. Zakres ten nie spełnia wymogów Europejskiej Federacji Immunogenetyki (EFI). Od tego czasu doszło do kilku pomyłek w typowaniu HLA w związku z brakiem typowania weryfikacyjnego. Nastąpił również rozwój metod badawczych w zakresie genotypowania HLA oraz zgromadzono szereg danych klinicznych w na temat znaczenia niezgodności HLA i zakresu oraz poziomu rozdzielczości wykonywanych badań zgodności tkankowej w procesie selekcji dawcy komórek krwiotwórczych dla bezpieczeństwa biorcy i skuteczności przeszczepienia komórek krwiotwórczych. Zmieniła się również dostępność różnych grup potencjalnych dawców, w tym doszło do znacznego zmniejszeni odsetka chorych posiadających zgodnego rodzinnego dawcę (z ok. 25-30% do 18-22%). Bardzo istotne było również wdrożenie nowej metody postępowania podczas przeszczepień haploidentycznych bez wstępnej eliminacji komórek T w połączeniu z podaniem wysokich dawek cyklofosfamidu po przeszczepieniu (Haplo-BMT ptCy). Metoda ta uczyniła transplantację od rodzinnego dawcy haploidentycznego bardziej bezpieczną i dostępną dla ośrodków transplantacyjnych nieposiadających specjalistycznego laboratorium wykonującego selekcję komórek z T-deplecją, w tym dla większości klinik transplantacji szpiku w Polsce. Jednorazowe badanie HLA może być obarczone błędem technicznym lub administracyjnym. Stwarza to zagrożenie bezpieczeństwa pacjenta poprzez możliwość omyłkowego stwierdzenia braku zgodnego dawcy rodzinnego. Wszczęcie poszukiwania dawcy niespokrewnionego na podstawie niepotwierdzonych wyników może się przyczynić do dramatycznego opóźnienia transplantacji, jak to miało miejsce w jednym z krajowych ośrodków. Problem ten jako tzw. istotne zdarzenie niepożądane, jest obecnie wyjaśniany przez komisję powołaną przez MZ, w skład której wchodzi pracownik IHiT. Waga problemu jest istotna, gdyż sytuacja taka może doprowadzić do przeszczepienia szpiku od nieoptymalnego dawcy niespokrewnionego. Dlatego konieczne jest uwzględnienie w algorytmie doboru rodzinnego dawcy dodatkowych badań weryfikacyjnych. Możliwość doboru rodzinnego dawcy haploidentycznego nie jest w dotychczasowej procedurze uwzględniona, co uniemożliwia wykorzystanie tych szeroko dostępnych dawców (większość pacjentów posiada krewnego I stopnia lub rodzeństwo połowicznie zgodne). Aktualna procedura pozostaje w tyle za rozwojem transplantologii. Hipoteza badawcza: Propozycja stworzenia zmodyfikowanej procedury NFZ, która mogłaby rozwiązać problemy związane z bezpieczeństwem biorcy szpiku, dostępnością rodzinnego dawcy haploidentycznego i tempem rozpoczęcia doboru dawcy niespokrewnionego: 1. Brakuje w obecnym systemie możliwości wiarygodnego potwierdzenia wstępnych, jednorazowych badań HLA-A, B i DRB1 w rodzinach. 2. Zakres badań obejmujący tylko 3 loci jest zbyt wąski, a jego poszerzenie o typowanie C i DQB1 mogłoby uwiarygodnić zgodność szerokich haplotypów MHC pomiędzy rodzinnym dawcą a pacjentem. 23 3. Zbadanie pacjenta kierowanego do doboru dawcy niespokrewnionego już na wstępie w zakresie A, B, C, DRB1 i DQB1 mogłoby przyśpieszyć dobór niespokrewniony. 4. Stworzenie możliwości doboru rodzinnego dawcy haploidentycznego byłoby z wielką korzyścią dla chorych, gdyż metoda Haplo-BMT ptCy jest coraz częściej wykorzystywana w transplantologii szpiku w związku z wysoką dostępnością i w znacznym stopniu zaczyna wypierać transplantacje krwi pępowinowej. Cele badania: Poprawa bezpieczeństwa biorcy szpiku oraz umożliwienie wykonania przeszczepienia komórek krwiotwórczych ze wskazań życiowych przez: - wybór dawcy rodzinnego identycznego w HLA na podstawie zweryfikowanych wyników badań lub - wybór dawcy rodzinnego częściowo niezgodnego w HLA na podstawie zweryfikowanych wyników badań, - rozszerzenie badań zgodności tkankowej pacjenta do zakresu wymaganego przy kwalifikacji do doboru dawcy niespokrewnionego lub - wybór rodzinnego dawcy haploidentycznego na podstawie zweryfikowanych wyników badań HLA. Plan realizacji projektu i metodyka: Analiza piśmiennictwa, analiza przypadków własnych i z innych ośrodków, sporządzenie draftu „opisu świadczenia” i przygotowanie argumentacji, konsultacja z konsultantami krajowymi, przewodniczącymi towarzystw naukowych, klinicystami i specjalistami i przedstawicielami jednostek kontrolujących. Przekazanie wniosku do konsultantów i przewodniczących towarzystw celem zgłoszenia wniosku do MZ. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Dostosowanie praktyki medycznej w Polsce w zakresie selekcji rodzinnych i haploidentycznych dawców szpiku do aktualnych standardów bezpieczeństwa i skuteczności poprzez: 1. Wiarygodne potwierdzenie istnienia zgodnego dawcy rodzinnego o pełnej zgodności z pacjentem w zakresie szerokich haplotypów HLA lub 2. Wiarygodny dobór dawcy haploidentycznego lub 3. Wykluczenie istnienia zgodnego dawcy rodzinnego, pozwalające skierować pacjenta na szybką ścieżkę doboru dawcy niespokrewnionego. Rodzaj pracy: praca rozwojowa. Referencje: - Sureda et al. (2015) Indications for allo- and auto-SCT for haematological diseases, solid tumours and immune disorders: current practice in Europe, 2015. Bone Marrow Transplantation, 1–20. doi: 10.1038/bmt.2015.6 - Howard et al. (2015) Recommendations for Donor Human Leukocyte Antigen Assessment and Matching for Allogeneic Stem Cell Transplantation: Consensus Opinion of the Blood and Marrow Transplant Clinical Trials Network (BMT CTN). Biol Blood Marrow Transplant 21 4-7. - Kekre N, Antin JH. Hematopoietic stem cell transplantation donor sources in the 21st century: choosing the ideal donor when a perfect match does not exist. Blood. 2014;124(3):334-343. - Effie W. Petersdorf, Theodore A. Gooley, Claudio Anasetti, Paul J. Martin, Anajane G. Smith, Eric M. Mickelson, Ann E. Woolfrey, John A. Hansen. Optimizing Outcome After Unrelated Marrow Transplantation by Comprehensive Matching of HLA Class I and II Alleles in the Donor and Recipient. Blood 1998;92(10):3515-3520. - Valcárcel et al. One antigen mismatched related vs. HLA-matched unrelated donor hematopoietic transplantation in adults with acute leukemia: CIBMTR results in the era of molecular HLA typing. Biol Blood Marrow Transplant. 2011;17(5):640– 648. - Bayraktar et al. Strategies in haploidentical stem cell transplantation in adults. Turk J Hematol 2013;30:342-350. - Kasamon et al. Nonmyeloablative HLA-haploidentical BMT with high-dose posttransplantation cyclophosphamide: Effect of HLA disparity on outcome. Biol Blood Marrow Transplant. 2010;16(4):482–489. Okres realizacji pracy: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Przygotowanie algorytmu, sporządzenie opisu świadczenia, zebranie uwag konsultantów. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Sprawozdanie. Wykonawcy: J. Nowak, U. Szlendak, J. Dziopa, E. Wojciechowska, A. Bućko, K. Nestorowicz, S. Gwozdowicz, A. Malinowska, D. Pawliczak, A. Drapała (RN 14.03.2016) 24 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 1.3 1/002/2016 1/…../2016 (PRACA NOWA) Analiza mutacji w genie syntazy hydroksymetylobilanu (HMBS) wykrytych w latach 2009-2016 w polskich rodzinach z ostrą przerywaną porfirią (AIP) Wstęp: Ostra przerywana porfiria (AIP), jedna z czterech ostrych porfirii wątrobowych, jest chorobą metaboliczną, uwarunkowaną genetycznie, wywołaną obniżoną aktywnością syntazy hydroksymetylobilanu (HMBS). Niedobór HMBS spowodowany jest mutacjami w genie kodującym ten enzym. Badanie mutacji w genie HMBS jest obecnie najlepszą metodą wykrywania (wykrywalność 98,1%) bezobjawowych nosicieli defektywnego genu. W bazie danych Pracowni Porfirii zarejestrowanych jest 384 rodzin z AIP, w tym 675 osób z jawną postacią AIP i 1194 osoby z utajoną postacią choroby. W pracy doktorskiej z 2008 roku „Mutacje genu deaminazy porfobilinogenu (PBGD) w rodzinach polskich z ostrą przerywaną porfirią (AIP)” przebadano 274 osoby ze 100 rodzin, w tym 118 z jawną i 75 osób z utajoną postacią AIP, wykryto 51 różnych mutacji, w tym 16 nowych. Hipoteza badawcza: Analiza mutacji w genie HMBS wykrytych w latach 2009-2016 pozwoli odpowiedzieć na pytania: 1) w ilu rodzinach z AIP zarejestrowanych w bazie danych Pracowni Porfirii wykryta jest mutacja sprawcza, 2) ile mutacji w genie HMBS wykryto, w tym ile nowych, 3) jakiego typu są to mutacje, jaki jest ich charakter i w jakich fragmentach genu HMBS występują najczęściej. Cele badania: Określenie liczby rodzin z AIP oraz osób z jawną i utajoną postacią choroby, u których wykryto mutacje sprawcze; określenie liczby, typu, charakteru i częstości występowania wykrytych mutacji, ze szczególnym uwzględnieniem mutacji nowych. Plan realizacji projektu i metodyka: Praca będzie miała charakter retrospektywny (poza rokiem 2016) i przeprowadzona zostanie w oparciu o analizę danych zebranych w Pracowni Porfirii w latach 2009-2016. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Ustalenie, w których rodzinach z AIP wykryta jest mutacja sprawcza, co ma duże znaczenie dla diagnozowania bezobjawowych członków rodziny; ustalenie, w których rodzinach z AIP nie wykryto jeszcze mutacji sprawczej z powodu braku badań genetycznych u pacjentów z jawną postacią choroby i próba dotarcia do takich pacjentów z informacją o możliwości i znaczeniu wykonania u nich badań genetycznych. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane Referencje: 1. Puy H, Gouya L, Deybach JC: Porphyrias. Lancet 2010, 375, 924-937. 2. Wathley SD, Badminton M: Role of genetic testing in the management of patients with inherited porphyria and their familiers. Ann Cli Biochem 2013, 50, 204–216. 3. Szlendak U: Mutations of porphobilinogen deaminase gene (PBGD) in Polish Families with acute intermittent Porphyria (AIP). Doctoral Thesis, Institute of Haematology and Transfusion Medicine, Warsaw, 2009. 4. Whatley SD, Mason NC, Woolf JR, Newcombe RG, Elder GH, Badminton MN: Diagnostic strategies for autosomal dominant acute porphyrias: retrospective analysis of 467 unrelated patients referred for mutational analysis of the HMBS, CPOX or PPOX gene. Clin Chem 2009, 55, 1406–1414. Okres realizacji pracy w latach: 2016 Zadania do wykonania w 2016 r.: Wykonanie całej pracy. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Nazwiska wykonawców: A. Lipniacka, R. Wasilewski, J. Windyga 25 Temat 2 „Bezpieczna krew” 26 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 2.1 2/001/2016 2/…../2016 (PRACA NOWA) Ocena jakości koncentratów krwinek płytkowych (KKP) przechowywanych w roztworze wzbogacającym T–PAS+ Wstęp: Wdrożenie do rutynowego przechowywania KKP roztworu nowej generacji -T– PAS+ znacznie poprawi bezpieczeństwo przetaczanych KKP poprzez zmniejszenie ryzyka wystąpienia alergicznych i gorączkowych reakcji poprzetoczeniowych, a zastąpione roztworem wzbogacającym osocze może być zużyte do innych celów. Zanim jednak roztwór T–PAS+ zostanie wprowadzony do rutynowego stosowania, konieczne jest dokonanie oceny jakości KKP przechowywanych w omawianym roztworze nowej generacji. Należy w szczególności określić optymalny stosunek osocza do roztworu wzbogacającego w mieszaninie służącej do przechowywania KKP. Hipoteza badawcza: Należy przypuszczać, że KKP przechowywane w roztworze wzbogacającym nowej generacji T–PAS+ będą charakteryzować się wysoką jakością funkcjonalną. Cele badania: Celem badania będzie ocena jakości funkcjonalnej krwinek płytkowych przechowywanych przez 5 dni w mieszaninie składającej się z osocza i roztworu wzbogacającego T–PAS+. Plan realizacji projektu i metodyka: Jakość KKP przechowywanych w mieszaninie osocza i roztworu wzbogacającego nowej generacji oceniana będzie na podstawie badań biochemicznych i funkcjonalnych przechowywanych przy jego wykorzystaniu krwinek płytkowych. Uzyskane wyniki zostaną porównane z wynikami analogicznych badań wykonanych w grupie kontrolnej (KKP przechowywane w 100% osoczu). KKP otrzymywane będą poprzez zlewanie 8-10 kożuszków leukocytarno–płytkowych (zgodnych w układzie ABO) oraz 2 jednostek osocza. Otrzymane KKP dzielone będą na dwie równe wagowo porcje. Jedna z porcji zawieszana będzie w osoczu a druga w mieszaninie składającej się z 70% roztworu wzbogacającego T–PAS+ i 30 % osocza. Grupę kontrolną (K) stanowić będą koncentraty krwinek płytkowych zawieszane tylko w osoczu, natomiast grupę badaną (B) stanowić będą KKP zawieszane w w/w mieszaninie. Oba rodzaje KKP przechowywane będą do 5 dni w temp. 20-24°C w warunkach stałego mieszania. Badania przeprowadzane będą w 1, 3 i 5 dniu przechowywania. Zarówno w KKP grupy kontrolnej (K), jak i KKP grupy badanej (B), wykonane będą następujące badania laboratoryjne: oznaczanie liczby krwinek płytkowych i średniej objętości krwinek płytkowych (MPV), oznaczanie pH, pO2, pCO2; zdolność krwinek płytkowych do odpowiedzi na szok hipotoniczny (HRS), oznaczanie ekspresji antygenów CD 42b i CD 62 metodą cytometryczną, badanie stężenia glukozy i dehydrogenazy mleczanowej. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Przeprowadzone badania pozwolą uzyskać odpowiedź na pytanie, jaki jest optymalny stosunek osocza do roztworu wzbogacającego, w przypadku gdy do przechowywania KKP stosowany jest roztwór nowej generacji T–PAS+. Badania te ułatwią pracownikom centrów krwiodawstwa i krwiolecznictwa wdrożenie preparatyki KKP przechowywanych w roztworze wzbogacającym T–PAS+. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane Referencje: 1. Cardigan R., Sutherland J., Garwood M., Bashir S., Tuner C., Smith K., Hancock V., Wiltshire M., Pergande C.,Williamson L.M.: In vitro function of buffy coat-derived platelet concentrates stored for 9 days in CompoSol, PASII or 100% plasma in three different storage bags. Vox Sanguinis 2008, 94: 103-112. 2. Diedrich B., Sandgren P., Jansson B., Gulliksson H., Svensson L., Shanwell A.,: In vitro and in vivo effects of potassium and magnesium on storage up to 7 days of apheresis platelet concentrates in platelet additive solution. Vox Sanguinis 2008, 94: 96-102. 27 3. Hornsey V.S., McColl K., Drummond O., McMillan L., Morrison A., Morrison L., MacGregor I.R., Prowse C.V.: Extended storage of platelets in SSP platelet additive solution. Vox Sanguinis 2006, 91: 41-46. 4. Meer P.F., Gulliksson H., AuBuchon J.P., Prowse C., Richter E., Wilde-Eggen J.: Tnterruption of agitation of platelet concentrates: effects on in vitro parameters. Vox Sanguinis 2005, 88: 227-234. 5. Gulliksson H., AuBuchon J.P., Vesterinen M., Sandgren P., Larsson S., Picard C.A., Herschel I., Roger J., Tracy J.E., Langweiler M., : Storage of platelets in additive solutions: a pilot in vitro study of the effects of potassium and magnesium Vox Sanguinis 2002, 82: 131-136 Okres realizacji pracy: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Realizacja całej pracy. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Praca przygotowana do druku/publikacja. Wykonawcy: E. Lachert, A. Płodzich, A. Rosiek, R. Pogłód, M. Łętowska 28 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 2.2 2/002/2016 2/…../2016 (PRACA NOWA) Analiza przetoczeń koncentratu krwinek czerwonych (KKCz) w Instytucie Hematologii i Transfuzjologii w okresie 2014-2016 Wstęp: Zwiększenie zapotrzebowania na składniki krwi i perspektywa zmniejszenia zasobów krwi wynikająca przede wszystkim z sytuacji demograficznej (starzenie się społeczeństwa implikujące zarówno zmniejszenie liczby krwiodawców, jak i wzrost liczby pacjentów ze schorzeniami wymagającymi leczenia krwią), wymagają, aby szpitale oceniły swą aktualną sytuację w zakresie oceny prawidłowości krwiolecznictwa i podjęły działania zmierzające do zmniejszenia liczby niezgodnych ze wskazaniami przetoczeń składników krwi. Przeprowadzane w wielu krajach analizy wskazują na niewłaściwe stosowanie KKCz. Jednocześnie, coraz większa liczba badań wskazuje, że stosowanie składników krwi, zwłaszcza KKCz, w oparciu o tzw. wskazania restrykcyjne jest co najmniej równoważne w kontekście skuteczności i bezpieczeństwa z praktyką przetaczań opartą o tzw. wskazania liberalne (dopuszczającą wyższe wartości progowe stężenia Hb do transfuzji KKCz). Hipoteza badawcza: Przetaczanie KKCz w Instytucie Hematologii i Transfuzjologii jest zgodne z aktualnymi wskazaniami, przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa krwiolecznictwa. Zużycie składników krwi w okresie 3 lat w okresie 2013-2015 nie wzrosło. Cele badania: Analiza zużycia KKCz w Klinikach IHiT w okresie rocznym w okresie kolejnych 3 lat. Ocena poprawności krwiolecznictwa (przestrzegania wskazań do przetoczenia KKCz). Ocena występowania reakcji poprzetoczeniowych. Plan realizacji projektu i metodyka: Analiza zostanie przeprowadzona w oparciu o zamówienia na KKCz złożone do Banku Krwi w latach 2014-2016. Podstawowym ocenianym parametrem analizy będzie liczba jednostek KKCz wydanych z Banku Krwi. Zużycie, tj. liczba przetoczonych jednostek KKCz, oceniane będzie w odniesieniu do rozpoznania choroby, wieku i płci pacjenta, a także liczby łóżek i liczby hospitalizowanych pacjentów. Ocena poprawności prowadzonego krwiolecznictwa i przestrzegania wskazań do transfuzji oparta będzie na analizie wartości podstawowego wskaźnika laboratoryjnego stanowiącego wskazanie do przetoczenia KKCz, tj. stężenia Hb. Analiza powikłań poprzetoczeniowych po KKCz zostanie przeprowadzona w oparciu o przesyłane z Klinik do Banku Krwi zgłoszenia powikłań poprzetoczeniowych. Metody: analiza retrospektywna. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Analiza w/w parametrów pozwoli na ustalenie wielkości zużycia KKCz w Klinikach IHiT w poszczególnych latach, przy uwzględnieniu liczby łóżek i pacjentów. Pozwoli też na ustalenie, czy przetoczenia odbywają się zgodnie ze wskazaniami. W przypadku stwierdzenia niekorzystnych zmian w zużyciu KKCz, możliwe będzie opracowanie działań korygujących. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane. Referencje: 1. Carson JL, Terrin ML, Noveck H i wsp. FOCUS Investigators. Liberal or restrictivetransfusion in high-risk patients after hip surgery. N Engl J Med. 2011; 365:2453-62. 2. Carson JL, Carless PA, Hebert PC. Outcomes using lower vs. higher hemoglobin thresholds for red blood cell transfusion. JAMA 2013;309:83-84 3. Politsmakher A, Doddapaneni V, R, Dosik H .Effective Reduction of Blood Product Use in a Community Teaching Hospital: When Less Is More. Am J Med. 2013;126:894–902 4. Szczepiorkowski ZM, Dunbar NM. Transfusion guidelines: when to transfuse.Hematology Am Soc Hematol Educ Program. 2013;2013:638-44. 5. Shander A, Fink A, Javidroozi M i wsp. Appropriateness of allogeneic red blood cell transfusion: the international consensus conference on transfusion outcomes. Transfus Med Rev. 2011; 25:232-246. 6. Hofmann A, Farmer S, Towler SC. Strategies to preempt and reduce the use of blood products: an Australian perspective. Current Opinion in Anesthesiology 2012. 25: 66-73. 29 Okres realizacji pracy: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Realizacja całej pracy. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Praca przygotowana do druku/publikacja. Wykonawcy: R. Pogłód, A. Rosiek, M. Grzegorek, E. Lachert, M. Łętowska 30 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 2.3 2/003/2016 2/…../2016 (PRACA NOWA) Ocena ryzyka wirusowych zakażeń potransfuzyjnych w Polsce Wstęp: W poprzednich latach gromadzone były, a następnie weryfikowane dane dot. wykrywania zakażeń wirusami zapalenia wątroby typu B, C i HIV u polskich dawców krwi. Obejmują one liczbę zakażonych osób seropozytywnych (z anty-HCV, anty-HIV oraz z HBsAg) oraz dawców zakażonych na wczesnym etapie zakażenia (bez markerów serologicznych, ale z wykrytymi kwasami nukleinowymi wirusów). Badania przeglądowe krwi dawców są unikalnym źródłem danych epidemiologicznych, ponieważ stanowią najobszerniejsze tego typu regularnie wykonywane badanie - każdego roku, każdy z markerów zakażenia zostaje przebadany w ponad milionie próbek pobieranych od około 300 tysięcy dawców. Częstość wykrywanych zakażeń u krwiodawców zależy zarówno od powszechności występowania patogenu w populacji, jak i jakości prowadzonych badań (m.in. ich czułości, algorytmu potwierdzania wyników reaktywnych). Mimo stosowania bardzo czułych metod, które osiągnęły maksymalną możliwą czułość (czynnikiem ograniczającym jest przede wszystkim objętość badanego materiału), wciąż istnieje ryzyko przeniesienia czynnika zakaźnego z toczonym składnikiem krwi. Ryzyko to wynika m.in. z istnienia tzw. „okienka diagnostycznego” czyli okresu czasu między zakażeniem dawcy a momentem, kiedy marker zakażenia osiąga stężenie, które może zostać wykryte w badaniu przeglądowym. Ryzyko przeniesienia zakażenia ze składnikiem krwi dawcy badanego przeglądowo (tzw. „ryzyko resztkowe”) jest zatem wypadkową m.in. sytuacji epidemiologicznej na danym terenie oraz czułości stosowanych testów. W poprzednich latach Zakład Wirusologii IHiT uczestniczył w badaniach wieloośrodkowych, których celem była ocena czułości analitycznej oraz klinicznej testów przeglądowych stosowanych m.in. w Polsce. W ostatnich latach zostały opracowane modele matematyczne, które pozwalają obliczyć prawdopodobieństwo przeniesienia zakażenia przez krew sprawdzaną przed przetoczeniem w badaniu przeglądowym na obecność markerów zakażenia HCV, HBV i HIV. Dotychczas tego typu kalkulacje zostały przeprowadzone jedynie dla RCKiK w Warszawie w oparciu o dane z roku 2012. Zgodnie z uzyskanymi wynikami ryzyko zakażenia na milion przetoczonych koncentratów krwinek czerwonych (KKCz) przy zastosowaniu testów TMA i prowadzeniu badań w pojedynczych donacjach (IDT) wynosi 0,16. W przypadku HIV ryzyko wynosi 0,15. Ekstrapolując te dane na cały kraj (IDT metodą TMA), w ciągu 10 lat można spodziewać się 1-2 (1,78) zakażeń HCV i zbliżonej liczby zakażeń HIV (1,68). Przy zastosowaniu badań MP8 prawdopodobieństwo zakażenia każdym z wirusów przez KKCz jest dwukrotnie wyższe. Hipoteza badawcza: Ryzyko resztkowe zakażenia HCV, HBV oraz HIV zależy od sytuacji epidemiologicznej na danym obszarze oraz od czułości metody badań przeglądowych NAT. W związku z tym, że w poszczególnych regionach Polski odnotowuje się różną częstość poszczególnych zakażeń a badania przeglądowe wykonywane są dowolnym z dopuszczonych (po ewaluacji w IHiT) do badań systemów, które różnią się czułością, należy spodziewać się, że parametr ten jest zróżnicowany w różnych częściach Polski. Cele badania: Określenie ryzyka zakażenia HBV, HCV i HIV przez transfuzję w poszczególnych regionach Polski uwzględniając aktualną sytuację epidemiologiczną. Parametr będzie kalkulowany dla systemów o różnej czułości. Plan realizacji projektu i metodyka: Zgromadzenie danych epidemiologicznych za rok 2014 i 2015 oraz ich weryfikacja. Uzupełnienie danych dotyczących zapadalności (dane dot. dawców wielokrotnych oraz zakażeń seronegatywnych, obejmujące m.in. okres między donacją indeksową (w której wykryto markery zakażenia) oraz ostatnią donacją ujemną. 31 Kalkulacja ryzyka z zastosowaniem modelu RDE (Incidence rate and infectious WP risk-day equivalent) opracowanego przez Weusten i wsp. (2011) oraz modelu NAT-yield and WP ratio, Busch M i wsp. (2007). Analiza danych, dyskusja wyników na zjeździe naukowym oraz przygotowanie publikacji. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Uzyskane wyniki będą miały istotną wartość praktyczną. Pozwolą w sposób racjonalny dobierać metodykę prowadzenia badań przeglądowych w zależności od sytuacji epidemiologicznej regionu. Rodzaj pracy: Badanie naukowe stosowane. Referencje: 1. Bruhn R, Lelie N, Custer B, Busch M, S. Kleinman, International NAT Study Group Prevalence of human immunodeficiency virus RNA and antibody in first-time, lapsed, and repeat blood donations across five international regions and relative efficacy of alternative screening scenarios. Transfusion 2013;53 Suppl 3:2399412. 2. Bruhn R, Lelie N, Busch M, Kleinman S, and the International NAT Study Group. Relative efficacy of nucleic acid amplification testing and serologic screening in preventing hepatitis C virus transmission risk in seven international regions. Transfusion, Article first published online: 27 FEB 2015 | DOI: 10.1111/trf.13024 3. Grabarczyk P, Koppelman M, Boland F, Sauleda S, Fabra C, Cambie G, Kopacz A, O’Riordan K, van Drimmelen H, Vermeulen M, O’Riordan J, Lelie N. Inclusion of human immunodeficiency virus type 2 (HIV-2) in a multiplex transcription mediated amplification assay does not affect detection of HIV-1 and hepatitis B and C virus genotypes: A multi-Center performance evaluation study. Transfusion, accepted for publication 09_01_2015 4. Vermeulen M, van Drimmelen H, Coleman C, Mitchel J, Reddy R, Lelie N. A mathematical approach to estimate the efficacy of individual-donation and minipool nucleic acid amplification test options in preventing transmission risk by window period and occult hepatitis B virus infections. Transfusion. 2014; 54(10): 2496-504. 5. Weusten J, Vermeulen M, van Drimmelen H, Lelie N. Refinement of a viral transmission risk model for blood donations in seroconversion window phase screened by nucleic acid testing in different pool sizes and repeat test algorithms. Transfusion. 2011;51 (1): 203-15. 6. Busch MP, Glynn SA, Stramer SL, Strong DM, Caglioti S, Wright DJ, Pappalardo B, Kleinman SH; NHLBIREDS NAT Study Group. A new strategy for estimating risks of transfusion-transmitted viral infections based on rates of detection of recently infected donors. Transfusion. 2005; 45(2): 254-64. Okres realizacji pracy: 2 lata (2016-2017). Zadania do wykonania w 2016 r.: Zgromadzenie danych epidemiologicznych za rok 2014 i 2015 oraz ich weryfikacja. Uzupełnienie danych dotyczących zapadalności (dane dot. dawców wielokrotnych oraz zakażeń seronegatywnych, obejmujące m.in. okres miedzy donacją indeksową oraz ostatnią donacją ujemną). Wstępna kalkulacja ryzyka dla poszczególnych regionów z uwzględnieniem prowadzenia badań przeglądowych systemami o różnej czułości. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport Wykonawcy: P. Grabarczyk, E. Sulkowska, M. Łętowska, A. Kopacz 32 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 2.4 2/003/2015 2/003/2015 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 2.3 w Planie Naukowym 2015) Opracowanie metod identyfikacji dawców bez antygenów grupowych o wysokiej częstości występowania dla chorych immunizowanych Wstęp: Chorzy, którzy ulegli immunizacji antygenami erytrocytów o wysokiej częstości występowania stanowią istotny problem dla transfuzjologów. Muszą otrzymywać krew bez antygenów, do których skierowane są obecne u nich przeciwciała. Dawcy o takich fenotypach są trudno osiągalni. Według definicji wprowadzonej przez Międzynarodowe Towarzystwo Przetaczania Krwi ISBT do dawców rzadkiej grupy krwi zalicza się takich, których fenotyp występuje w populacji rzadziej niż 1/1000. ISBT rekomenduje, by w poszczególnych krajach tworzyć rejestry takich dawców oraz banki krwi od nich pobranej, na wypadek konieczności transfuzji u zimmunizowanego chorego. Każdy kraj powinien typować takich dawców i włączać się do tworzenia ogólnoświatowego rejestru. Zakres badań w poszczególnych krajach może być różny i powinien być ustalany na podstawie obserwacji wykrywania przeciwciał do antygenów powszechnych u chorych danego kraju. W Polsce badania swoistości przeciwciał do antygenów powszechnych wykonuje Pracownia Immunologii Krwinek Czerwonych ZIHiT; wydaje ona też zalecenia dotyczące doboru krwi dla takich chorych, których spełnienie sprawia trudności ze względu na brak odpowiednich dawców. Pracownia identyfikuje tego typu przeciwciała u 80-100 pacjentów rocznie. RCKiK-i w miarę możliwości przy pomocy surowicy immunizowanego chorego, wykonują w takich przypadkach badania członków rodziny, czy mieszkańców regionu, z którego pochodzi chory. Badania przy pomocy metod serologicznych mogą być jednak zastosowane w ograniczonym zakresie ze względu na brak komercyjnie dostępnych odczynników. Konieczne jest więc utworzenie w Polsce rejestru i banku krwi tych dawców, do którego włączy się dawców wytypowanych przy pomocy metod molekularnych. Muszą one być wykonywane przy pomocy metod o wysokiej przepustowości ze względu na konieczność przebadania dużej liczby dawców (od jednego do kilku tysięcy). System badań masowych oparty na zastosowaniu biorobotów opracowaliśmy ostatnio w ramach grantu PREVFNAIT. Opracowaliśmy go z myślą o perspektywicznych zastosowaniach dla masowych badań dawców w celu utworzenia rejestru dawców rzadkich grup. Przygotowując się do tych badań zamierzamy wystandaryzować w ciągu najbliższych dwóch lat metody oparte na technice real-time PCR do identyfikacji dawców bez antygenów powszechnie występujących: Kp(b), K0, LAN, Rh51, Co(a), Yt(a), Di(b), Jr(a-), Lu(b-), Wr(b) i innych, w miarę identyfikacji, przeciwciał u badanych chorych. Hipoteza badawcza: Metody biologii molekularnej pozwolą na identyfikację dawców nie posiadających antygenów powszechnych, do których wykrywa się przeciwciała w Polsce. Wystandaryzowane metody będą mogły być użyte do utworzenia rejestru/banku dawców do celów transfuzjologicznych. Dotychczasowa realizacja celów badania: Na podstawie informacji o sekwencjach nukleotydów kodujących analizowane antygeny (głównie polimorfizmy SNP) zawarte w bazach danych www.ensembl.org/index.html, www.ncbi.nlm.nih.gov/projects/SNP/ zostaną wykonane badania techniką real-time PCR z sondami MGB dla wykrywania polimorfizmów SNP: Kp(a/b), Co(a/b), Yt(a/b), Di(a/b), Wr(a/b), Lu(a/b). Zaczęto wdrażanie metod wykrywania trzech najczęściej spotykanych mutacji null w genie ABCG2, kodującym antygen Jra i wstępnie przeanalizowano rodzinę osoby o fenotypie Jr(a-), wykrywając mutację 7ABCG2 706T. Dla wykrywania najczęstszych mutacji generujących fenotyp Lan(a) będzie wdrażana technika real-time PCR z SYBR Green, zaś dla wykrywania fenotypu Vel ujemny - technika real-time PCR HRM. Zabezpieczono materiał genetyczny od rodziny pacjentki z fenotypem Lan(a-), Jr(a-). Standaryzacja metod będzie przeprowadzana przy 33 użyciu DNA izolowanego od chorych bez antygenu powszechnego (unikalne próbki z zasobów pracowni konsultacyjnej) oraz kolejnych dawców krwi. Izolacja DNA i badania techniką real-time PCR będą prowadzone przy pomocy metod zautomatyzowanych z użyciem stacji pipetujących w skali 96), w celu przedstawienia oferty dla RCKiK, by móc wykonać je w odpowiednio liczebnej grupie polskich dawców krwi. Dla weryfikacji genotypów rzadkich zidentyfikowanych w badaniach przesiewowych dawców zostaną wykonane badania potwierdzające testem FluoGene Rare firmy Inno-Train. Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu: Poszerzenie metodyki badań o dwie inne techniki real-time PCR (z SYBR Green i HRM). Wdrożenie techniki testem FluoGene Rare firmy Inno-Train. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Opracowane metody zostaną zastosowane do masowych badań u krwiodawców wykonywanych przy pomocy metod w pełni zautomatyzowanych. Oferta wykonania badań zostanie przedstawiona decydentom w dziedzinie krwiodawstwa. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane. Referencje: 1. Revelli N i wsp. The Lombardy Rare Donor Programme Blood Transfus. Jan 2014. 2. Hillyer CD, Shaz BH, Winkler AM, Reid M. Integrating molecular technologies for red blood cell typing and compatibility testing into blood centers and transfusion services. Transf. Med. Rev. 2008; 22: 117. 3. Meny GM, Flickinger C, Marcucci C The American Rare Donor Program J Crit Care. 2013 Feb;28(1):110. Okres realizacji pracy: 2 lata. Zadania do wykonania w 2016 r.: Zaprojektowanie primerów i sond oraz wykonanie badań dla 8 antygenów. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport Wykonawcy: K. Guz, B. Michalewska, A. Orzińska, M. Pelc-Kłopotowska, H. Łopieńska, E. Brojer 34 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 2.5 2/004/2015 2/004/2015 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 2.4 w Planie Naukowym 2015) Epidemiologia zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu E w Polsce na podstawie analizy serologicznych i molekularnych markerów zakażenia u dawców krwi – badania wstępne Wstęp: HEV jest małym, bezotoczkowym wirusem hepatotropowym RNA. Wirusowe zapalenie wątroby typu E (WZW E) jest chorobą tzw. „brudnych rąk". Wirus przenoszony jest drogą pokarmową, ale udokumentowano także wiele przypadków przeniesienia zakażenia przez przetoczenia krwi i jej składników. Zazwyczaj zakażenie przebiega bezobjawowo i w większości przypadków ulega spontanicznemu ograniczeniu, jednak u niektórych osób przebieg infekcji może mieć charakter ostry lub piorunujący prowadząc nawet do śmierci. Swoiste przeciwciała anty-HEV klasy IgG/IgM oraz RNA wirusa wykrywane są zarówno w surowicy, jak i w stolcu. Przypadki klinicznie ostrego przebiegu infekcji obserwowane są przede wszystkim u osób z obniżoną odpornością. Również zakażenia przewlekłe obserwowano dotychczas przede wszystkim wśród pacjentów w stanie immunosupresji, szczególnie po przeszczepach z utrzymującym się RNA HEV. Dane uzyskane w ostatnim czasie wskazują na powszechność zakażeń HEV w Europie. RNA HEV wykrywane jest w Holandii w 1/1761 donacji, w Austrii 1/10 000 donacji, w Anglii 1/2848 donacji, we Francji 1/2218 - 1/3800 donacji. Markery przebytego zakażenia (anty-HEV) wykrywane są wielokrotnie częściej. Przeciwciała skierowane do wirusa obecne są u 13,5% dawców w Austrii, 6-10% w USA, ok. 20% w Holandii, 14,5% w Niemczech. Dotychczas nie ma obszerniejszych analiz dot. sytuacji epidemiologicznej w Polsce. W jednej z ostatnich publikacji wykazano obecność przeciwciał u 15,9% z 182 pacjentów jednego ze szpitali. Według niektórych autorów dane dotyczące występowania markerów zakażenia HEV wśród dawców wskazują na konieczność rozpoczęcia badań przeglądowych u krwiodawców. Jednak wydaje się, że wiedza dotycząca zakaźności wirusa, skuteczności różnych metod diagnostycznych oraz znaczenia klinicznego wirusa wciąż pozostaje niewystarczająca do podjęcia decyzji co do wprowadzenia dodatkowych metod zapobiegania zakażeniom HEV przez transfuzję. Hipoteza badawcza: Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu E może występować na terenie Polski i stanowić potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa przetoczeń krwi. Potwierdzenie tej hipotezy będzie stanowić punkt wyjścia do określenia zasięgu geograficznego i skali epidemii w Polsce. Cele badania: Ustalenie epidemiologii zakażeń HEV w populacji polskiej na podstawie badań przeciwciał anty-HEV oraz anty-WNV oraz materiału genetycznego wirusów u osób bez objawów (dawcy krwi). Dokonanie analizy występowania markerów zakażenia w różnych regionach kraju, grupach wiekowych. Plan realizacji projektu i metodyka: W pierwszej kolejności badane będą swoiste przeciwciała w reprezentatywnej grupie pierwszorazowych dawców (po 100 próbek dla każdego z 21 RCKIK, w grupach wiekowych o takiej samej liczebności 19-29, 30-39, 40-49, 50-59 i ponad 60 lat), w przypadku uzyskania wyniku reaktywnego wykonane zostanie badanie RNA wirusa. W przypadku identyfikacji próbek zakażonych badanie polimorfizmu (analiza dostępnych próbek look back i follow-up, charakterystyka wirusologiczna: sekwencjonowanie, analiza ilościowa, analiza dostępnych danych klinicznych (morfologia, parametry biochemiczne itp.). Dotychczasowa realizacja celów badania: Zgromadzono materiał (osocze) do przeprowadzenia badań z 22 Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa z całej Polski. Każde centrum przesłało do Zakładu Wirusologii IHiT po 150-200 próbek od dawców pierwszorazowych z podziałem na cztery grupy wiekowe i płeć oraz dodatkowo po 50 próbek 35 osocza od losowo wybranych dawców wielokrotnych. Aktualnie trwają przygotowania do rozpoczęcia badań markerów zakażenia HEV (metody serologiczne oraz NAT). Proponowane modyfikacje planu: Proponujemy uzupełnić grupę badaną o próbki pochodzące od biorców krwi (chorych po transplantacjach, allo HSCT, n~150). Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Analiza sytuacji epidemiologicznej oraz znaczenia klinicznego HEV konieczna jest dla rozważenia wprowadzenia metod zapobiegania zakażeniom przez transfuzję. Rodzaj pracy: Badanie naukowe stosowane. Referencje: 1. Fischer C, Hofmann M, Danzer M, et al. Seroprevalence and incidence of hepatitis E in Blood Donors in Upper Austria. PLOS ONE 10, 3 2. Bura M, Michalak M, Chojnicki M, et al. Seroprevalence of anti-HEV IgG in 182 Polish patients. Postepy Higieny I Medycyny Doswiadczalnej 69: 320-326. 3. Teshale E.H, Denniston M.M., Drobeniuc J, et al. Decline in Hepatitis E Virus Antibody Prevalence in the United States From 1988-1994 to 2009-2010. Journal Of Infectious Diseases 211, 3: 366-373. Hogema B.M, Molier M, Slot E, et al. Past and present of hepatitis E in the Netherlands. Transfusion 54, 12: 3092-3096. 4. Hewitt P, Ijaz S, Brailsford S.R, et al. Hepatitis E virus in blood components: a prevalence and transmission study in southeast England. Lancet 384, 9956: 1766-1773. 5. Pillonel J, Gallian P, Sommen C, et al. Assessment of a transfusion emergent risk: The case of HEV Transfusion Clinique Et Biologique 21, 4-5: 162-166. 6. Gallian P, Piquet Y, Assal A, et al. Hepatitis E virus: Blood transfusion implications. Transfusion Clinique Et Biologique 21, 4-5: 173-177. 7. Gallian P, Lhomme S, Piquet Y, et al. Hepatitis E Virus Infections in Blood Donors, France. Emerging Infectious Diseases 20, 11: 1914-1917. 8. Wenzel J.J, Sichler M, Schemmerer M, et al. Decline in Hepatitis E Virus Antibody Prevalence in Southeastern Germany, 1996-2011. Hepatology 60, 4: 1180-1186. 9. Andonov A, Rock G., Lin L, et al. Serological and molecular evidence of a plausible transmission of hepatitis E virus through pooled plasma. Vox Sanguinis 107, 3: 213-219. Okres realizacji pracy: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Dokończenie badań markerów zakażenia HEV u dawców, badania u biorców krwi, analiza wyników oraz przygotowanie publikacji. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Publikacja. Wykonawcy: A. Kalińska, M. Łętowska, R. Pogłód, K. Hałaburda, J. Antoniewicz-Papis, P. Grabarczyk, E. Sulkowska, A. Kopacz 36 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 2.6 2/005/2015 2/005/2015 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 2.5 w Planie Naukowym 2015) Przeglądowe badania czynników zakaźnych przenoszonych drogą krwi w Polsce doskonalenie metodyki i analiza wyników Wstęp: Wprowadzenie do krwiodawstwa badań przeglądowych wykrywających markery zakażenia wirusów przenoszonych przez krew ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa toczonej krwi. Stosowane w Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa testy i metody przed wprowadzeniem do użycia podlegają ewaluacji w IHiT, gdzie sprawdzana jest m.in deklarowane przez producentów czułość i swoistość. Mimo stosowania bardzo czułych metod prowadzenia badań przeglądowych wciąż istnieje (niewielkie) prawdopodobieństwo zakażeń potransfuzyjnych (TT-HXV). Ryzyko to wynika z istnienia tzw. okienka diagnostycznego; występowania czynników zakaźnych, które nie są badane u dawców oraz braku stuprocentowej efektywności pozostałych procedur zapobiegających TT_HXV (leukoredukcji, inaktywacji, wywiadu epidemiologicznego oraz badania lekarskiego). Innym czynnikiem, który może zmniejszyć efektywność badania przeglądowego jest polimorfizm wirusa (w szczególności dotyczący antygenu HBs). Wykazano, że występowanie m.in. tzw. „mutantów ucieczki” może spowodować istotne obniżenie czułości klinicznej testu, a nawet jej całkowitą utratę. Konsekwencją wystąpienia takiego zjawiska jest brak wykrycia zakażenia i przeniesienie go na biorców. Innym ważnym dla gospodarki krwią/dostępności krwi parametrem ocenianych testów jest swoistość. Jego niski poziom kształtuje dodatkowe koszty towarzyszące prowadzeniu badań przeglądowych, gdyż każda próbka reaktywna musi przejść kosztowne badania weryfikacyjne. Wyniki fałszywie reaktywne uszczuplają zasoby/dostępność krwi i jej składników, ponieważ żadna donacja z wynikiem powtarzalnie reaktywnym, nawet jeśli jest to wynik nieswoisty, nie może być przetoczona. Wynik nieswoisty jest następstwem m.in. tzw. „wyników biologicznie fałszywie reaktywnych”. Częstość tego zjawiska zależy od metody i może się różnić między różnymi populacjami. Badania ewaluacyjne w IHiT pozwalają ustalić swoistość oraz czułość kliniczną testu na próbkach od polskich dawców krwi oraz służą ocenie czułości nie tylko względem pojedynczych form polimorficznych (które badane są w trakcie przyznawania CE IVD), ale w odniesieniu do podtypów zakażających mieszkańców Polski. Wyniki uzyskiwane w trakcie oceny mają znaczenie globalne, ponieważ dotyczą nowych testów, które są lub będą dostępne w różnych rejonach świata. W roku 2015 zakończono ocenę testów Monolisa HCV Ag-Ab ULTRA v2 firmy BIO-RAD (test IV generacji) oraz anty-HCV II Elecsys firmy Roche na aparacie cobas e601. Trwa ocena testów NAT nowej generacji firmy Roche, wykorzystujących polimerazę o zwiększonej efektywności (Test MPX, system cobas 6800). Dane dot. czułości aktualnie używanych testów przeglądowych konieczne są do oceny bieżącego ryzyka zakażeń przez transfuzję. Hipoteza badawcza: Zarówno czułość kliniczna, jak i swoistość testów Monolisa HCV AgAb ULTRA v2 firmy BIO-RAD, anty-HCV II Elecsys firmy Roche na aparacie cobas e601 oraz MPX w systemie cobas 6800 są nie mniejsze niż w testach dotychczas używanych. Cele badania: Dotychczasowe badania, m.in. na unikalnym panelu próbek NAT yields (IHiT) oraz na panelach serokonwersji wykazały, że test Monolisa HCV Ag-Ab ULTRA v2 firmy BIO-RAD, anty-HCV II Elecsys firmy Roche istotnie skracają okres okienka serologicznego. Wstępne wyniki dla systemu cobas 6800 wskazują na dalsze skrócenie okienka diagnostycznego. Plan realizacji projektu i metodyka: Weryfikacja danych epidemiologicznych dotyczących wykrywania czynników zakaźnych w centrach krwiodawstwa: HCV (anty-HCV, RNA HCV), HBV (HBsAg, DNA HBV), HIV (anty-HIV, RNA HIV), B19V (DNA B19V), treponema 37 pallidum (przeciwciała). Analiza danych statystycznych (częstości wyników powtarzalnie reaktywnych, wyników potwierdzonych, trendy w czasie, częstość w poszczególnych regionach itp.). Analiza źródeł zakażenia na podstawie ankiet epidemiologicznych wypełnionych przez osoby, u których wykryto zakażenie. Zgromadzenie danych do oceny ryzyka resztkowego (przede wszystkim dawcy zakażeni w okienku oraz dawcy wielokrotni). Uzupełnianie bazy dotyczącej „świeżych” zakażeń (dawcy zakażeni w okienku oraz dawcy wielokrotni) oraz zakażeń ukrytych HBV (OBI) – charakterystyka dawcy oraz charakterystyka wirusologiczna w szczególności analiza polimorfizmu). Badanie paneli rozcieńczeń materiału referencyjnego zawierającego określone stężenie markerów zakażenia oraz próbek od zakażonych dawców krwi (w miarę dostępności osocze zbadane testami ilościowymi, oceniony polimorfizm wirusa itp.). Proponowane modyfikacje planu: brak. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Pogłębiona analiza wyników oceny testów przeglądowych jest istotna dla gospodarki krwią w Polsce i w innych krajach – pozwala ocenić 1/ pozostałe ryzyko zakażeń (planowane w 2016 w ramach Planu naukowego IHiT) oraz 2/ wpływ stosowania testów na częstość dyskwalifikacji dawców krwi. Rodzaj pracy: Badanie naukowe stosowane. Referencje: Łętowska M. [red] Medyczne zasady pobierania krwi, oddzielania jej składników i wydawania obowiązujące w jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi. Rozdział 8 Diagnostyka czynników zakaźnych przenoszonych przez krew. Ewa Brojer, Maria Mikulska, Piotr Grabarczyk, Instytut Hematologii i Transfuzjologii, Warszawa 2011. M. Mikulska, E. Sulkowska, E.Noceń, P. Grabarczyk, G. Liszewski, E. Brojer, M. Łętowska oraz Zespół ds. Wirusologicznych Badań Epidemiologicznych RCKiK Częstość zakażeń wirusem HIV wśród krwiodawców w Polsce w latach 2008-2010. XXIV Zjazd PTHiT, Lublin, 18-20 września 2011, Acta Haematologica Polonica 2011, 42, Supp.: P-92. Brojer E, Grabarczyk P, Liszewski G, Mikulska M, Allain J-P, Łętowska M, and the Polish Blood Transfusion Service Viral Study Group. Characterization of HBV DNA positive/HBsAg negative blood donors identified in the Polish NAT screening program. Hepatology 2006, 44(6): 1666-1674. Brojer E, Gronowska A, Medyńska J, Grabarczyk P, Mikulska M, Łętowska M, Kryczka W, Gietka A. The HCV genotype frequency in HCV RNA positive/anti-HCV negative blood donors identified in NAT screening program in Poland. Transfusion 2004, 44(12): 1706-1710. Brojer E, Grabarczyk P, Kopacz A, Liszewski G, Mikulska M, Magdalena L. Decade of viral nucleic acid testing (NAT) in Poland (2000–2010); methods and yields. The 21st Regional Congress of the ISBT, Europe - Lisbon, Portugal, June 18-22, 2011. Vox Sanguinis 2011, 101, 1 Supp. P-313. Grabarczyk P, Garmiri P, Liszewski G, Doucet D, Sulkowska E, Brojer E, Allain J-P. and Polish Blood Transfusion Centers Viral Study Group. Molecular and serological characterization of hepatitis B virus genotype A and D infected blood donors in Poland. Journal of Viral Hepatitis 2010, 17: 444-452. Grabarczyk P. Badanie polimorfizmu wirusów przenoszonych drogą krwi w Polsce — wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV) oraz parvowirusa B19 (B19V). Journal of Transfusion Medicine 2011, tom 4, nr 2, 45–81. Candotti D, Grabarczyk P, Ghiazza P, Roig R, Sauleda S, Ludicone P, Schmidt M, Bird A, Crookes R, Brojer E, Miceli M, Amiri A, Li Ch, Allain J-P. Epidemiology and molecular characterization of occult hepatitis B infection (OBI) in European asymptomatic blood donors. Journal of Hepatology 2008, 49(4): 537-547. Grabarczyk P., Gdowska J., Liszewski G., Kopacz A., Piotrowski D., Górska J., Kuśmierczyk J, van Drimmelen H.,Lelie N., Lętowska M.,Brojer E. Head to head comparison of 1st and 2nd generation HBV/HCV/HIV-1 TMA blood screening assays. 31st International Congress of the ISBT in joint cooperation with the 43rd Congress of the DGTI, Berlin, Germany, June 26 – 1 July, 2010, Satelite symposium “Setting new standards in blood safety testing”. Pozostały czas realizacji pracy: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Charakterystyka donacji panelu ewaluacyjnego, analiza danych oraz przygotowanie publikacji. Forma rozliczenia pracy w 2016 r: Publikacja w czasopiśmie międzynarodowym oraz w krajowym Wykonawcy: A. Kopacz, G. Liszewski, D. Kubicka-Russel, E. Sulkowska, P. Grabarczyk, A. Kalińska, M. Łętowska 38 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 2.7 2/004/2016 2/…../2016 (PRACA NOWA) Działalność jednostek organizacyjnych służby krwi w Polsce w 2015 roku Wstęp: Zadaniem współczesnej służby krwi jest zarówno zapewnienie odpowiedniego do aktualnych potrzeb zaopatrzenia w bezpieczne składniki krwi do przetoczeń, jak i dostarczenie materiału wyjściowego do wytwarzania produktów krwiopochodnych. Służba krwi na całym świecie odgrywa zatem niezwykle ważną rolę w systemach opieki zdrowotnej, a jej pracownicy muszą w swojej codziennej pracy rozwiązywać szereg problemów, będących udziałem współczesnego krwiodawstwa i krwiolecznictwa. Pobieraniem krwi i oddzielaniem jej składników w Polsce zajmują się jednostki organizacyjne publicznej służby krwi, nad którymi nadzór merytoryczny pełni Instytut Hematologii i Transfuzjologii. Hipoteza badawcza: W roku 2015 w wynikach działalności polskiej służby krwi wystąpiły zjawiska zarówno pozytywne, jak i negatywne z punktu widzenia zapewnienia dostępności i bezpieczeństwa krwi i jej składników, niejednokrotnie będące następstwem wieloletnich tendencji. Cele badania: Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie podstawowych aspektów działalności jednostek organizacyjnych polskiej służby krwi w roku 2015 oraz porównanie uzyskanych wyników z obserwacjami z lat wcześniejszych, przy uwzględnieniu m.in.: zasad organizacji służby krwi, liczby dawców, liczby i metod donacji poszczególnych składników krwi, dodatkowych metod preparatyki (w tym inaktywacji biologicznych czynników chorobotwórczych w labilnych składnikach krwi). Plan realizacji projektu i metodyka: Analiza retrospektywna danych przesyłanych przez Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w postaci rocznych sprawozdań z działalności w roku 2015. Wykorzystane zostaną dane zgłoszone według ujednoliconego wzoru (szczegółowy formularz), opracowanego przez IHiT wspólnie z Narodowym Centrum Krwi (NCK). Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Przedstawienie analizy podstawowych aspektów funkcjonowania jednostek organizacyjnych polskiej służby krwi w minionym roku oraz porównanie uzyskanych wyników z danymi z lat wcześniejszych może służyć jako punkt wyjścia do analizy występujących problemów, porównania doświadczeń oraz oceny stosowanych metod. Celem tego działania jest wypracowanie optymalnych rozwiązań, a w konsekwencji wprowadzenie usprawnień działania i poprawę zaopatrzenia polskiej służby zdrowia w bezpieczną krew i jej składniki. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane. Referencje: 1. Dyrektywa 2002/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r., ustanawiająca normy jakości i bezpiecznego pobierania, testowania, przetwarzania, przechowywania i dystrybucji krwi ludzkiej i składników krwi oraz zmieniająca dyrektywę 2001/83/WE. 2. European Directorate for the Quality of Medicines & HealthCare (EDQM). Guide to the preparation, use and quality assurance of blood components. Recommendation No. R (95) 15, wyd. 17, 2013. 3. Łętowska, M. (red.). Medyczne zasady pobierania krwi, oddzielania jej składników i wydawania, obowiązujące w jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi. Instytut Hematologii i Transfuzjologii, Warszawa, 2014. 4. Ustawa dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. Nr 106, poz. 681 z późn. zm.). Okres realizacji pracy: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Realizacja całej pracy. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Praca przygotowana do druku/publikacja. Wykonawcy: A. Rosiek, A. Tomaszewska, E. Lachert, R. Pogłód, J. Antoniewicz-Papis, M. Łętowska 39 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 2.8 2/005/2016 2/…../2016 (PRACA NOWA) Analiza czynników wpływających na zmienność stanu zasobów składników krwi na terenie Polski Wstęp: Krew, składniki krwi i produkty krwiopochodne należą do najczęściej stosowanych środków leczniczych. Pomimo, że w Polsce odbywa się co roku ponad 1 000 000 donacji krwi i jej składników, okresowo występujące ich braki (dotyczące szczególnie KKCz) stanowią od lat istotny problem, a zarazem popularny temat doniesień w środkach masowego przekazu. Hipoteza badawcza: Stan zasobów składników krwi cechuje się zmiennością wynikającą z szeregu czynników, wpływających na bieżącą działalność jednostek organizacyjnych publicznej służby krwi. Cele badania: Celem badania jest analiza czynników wpływających na zmienność stanu zasobów składników krwi na terenie Polski przy uwzględnieniu w szczególności: rodzaju i grupy krwi poszczególnych składników, zmienności sezonowej występującej w poszczególnych miesiącach, zróżnicowania regionalnego. Plan realizacji projektu i metodyka: Analiza retrospektywna danych na temat stanu zasobów składników krwi (koncentrat krwinek czerwonych różnych grup, a także osocze świeżo mrożone), podawanych codziennie przez Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Identyfikacja czynników wpływających na zmienność zasobów krwi na terenie Polski może stanowić punkt wyjścia dla analizy związanych z nią problemów, a w następstwie umożliwić wypracowanie optymalnych rozwiązań w celu poprawy zaopatrzenia polskiej służby zdrowia w adekwatną ilość krwi i jej składników. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane. Referencje: 1. Dyrektywa 2002/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r., ustanawiająca normy jakości i bezpiecznego pobierania, testowania, przetwarzania, przechowywania i dystrybucji krwi ludzkiej i składników krwi oraz zmieniająca dyrektywę 2001/83/WE. 2. European Directorate for the Quality of Medicines & HealthCare (EDQM). Guide to the preparation, use and quality assurance of blood components. Recommendation No. R (95) 15, wyd. 17, 2013. 3. Łętowska, M. (red.). Medyczne zasady pobierania krwi, oddzielania jej składników i wydawania, obowiązujące w jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi. Instytut Hematologii i Transfuzjologii, Warszawa, 2014. 4. Ustawa dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. Nr 106, poz. 681 z późn. zm.). 5. Greinacher A., Fendrich K, Hoffmann W. Demographic Changes: The Impact for Safe Blood Supply. Transfus Med Hemother. 2010; 37(3): 141-148. Okres realizacji pracy: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Realizacja całej pracy. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Praca przygotowana do druku/publikacja. Wykonawcy: A. Rosiek, A. Tomaszewska, E. Lachert, J. Antoniewicz-Papis, R. Pogłód, M. Łętowska 40 Temat 3 „Komórkowe i molekularne składniki krwi w stanach zdrowia i choroby” 41 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 3.1 3/004/2014 3/004/2014 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 3.16 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 3.4 w Planie Naukowym 2015) Diagnostyka i patogeneza chorób nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego Wstęp Zdefiniowanie czynników patogenetycznych w chorobach nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego jest podstawą wdrożenia nowych testów diagnostycznych i zaplanowania nowoczesnych terapii. Opracowanie nowych i optymalizacja dotychczasowych metod diagnostycznych w tych chorobach pozwala na lepsze ich rozpoznawanie i zastosowanie odpowiedniego leczenia. Hipoteza badawcza Celem pracy jest opracowanie i zastosowanie nowych testów/technik diagnostycznych w oparciu o mechanizmy patogenetyczne nowotworów układu krwiotwórczego i chłonnego. Dotychczasowa realizacja celów badania W ramach tematu opublikowano prace oryginalne, opisy przypadków oraz prace poglądowe objęte oddzielnymi formularzami sprawozdań. Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu wraz z uzasadnieniem Planowana jest kontynuacja publikacji prac dotyczących optymalizacji diagnostyki i poszukiwania czynników patogenetycznych w chorobach nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne Optymalizacja diagnostyki i zdefiniowanie nowych czynników patogenetycznych mających znaczenie diagnostyczne w zakresie nowotworów układu chłonnego i krwiotwórczego umożliwia ustalenie prawidłowego, zgodnego z najnowszymi standardami rozpoznania, co wpływa na zastosowanie odpowiedniego, często celowanego leczenia i bardzo często wyleczenie chorego z chorobą nowotworową, co niesie za sobą szereg oczywistych korzyści zdrowotnych i ekonomicznych. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane Pozostały okres realizacji pracy w latach: 3 lata Zadania do wykonania w 2016 roku: Kontynuacja prac. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: praca przygotowana do druku / publikacja Wykonawcy: M. Prochorec-Sobieszek, A. Szumera-Ciećkiewicz, O. Szymańska-Giemza, J. Woźniak, U. Podstawka, K. Borg, M. Szydłowski, A. Polak, P. Górniak, E. Białopiotrowicz, E. Jabłońska, M. Kraj, H. Makuch-Łasica, I. Solarska, M. Wojtas, G. Nowak, E. DerezińskaWołek, M. Noyszewska-Kania, P. Juszczyński (RN 14.03.2016) 42 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 3.2 3/001/2016 (PRACA NOWA) Stworzenie banku próbek osocza, krwi i DNA Zakładu Immunologii Hematologicznej i Transfuzjologicznej Wstęp: Badania naukowe prowadzone w Zakładzie Immunologii Hematologicznej i Transfuzjologicznej (ZIHiT) dotyczą chorób i powikłań poprzetoczeniowych wynikających z alloimmunizacji komórkami krwi i obejmują także zagadnienia analizy podłoża genetycznego różnych antygenów komórek krwi. Badania prowadzone są we współpracy międzynarodowej oraz we współpracy z Regionalnymi Centrami Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK). Na najbliższe lata zaplanowano badania u kobiet w ciąży i u krwiodawców, od których pozyskamy unikalny materiał (dawcy homozygotyczni w różnych antygenach, wśród których poszukiwać będziemy dawców o rzadkich grupach krwi; kobiet z przeciwciałami do różnych antygenów). Wysiłek podejmowany dla pozyskania tego materiału jest bardzo duży. Stąd konieczność, by materiał ten został zarchiwizowany i mógł być wykorzystany w dalszych projektach naukowych, m.in. dla poszukiwania czynników predykcyjnych alloimmunizacji. Hipoteza badawcza: Stworzenie i utrzymywanie profesjonalnie skonstruowanego banku próbek i rejestru danych jest konieczne dla podejmowania badań naukowych w dziedzinie alloimmunizacji antygenami komórek krwi i polimorfizmów antygenów komórek krwi. To także jeden z elementów realizacji zadań statutowych IHiT w dziedzinie krwiodawstwa. Cele badania: Utworzenie banku próbek do badań naukowych, ekspertyz i opinii. Plan realizacji projektu i metodyka: W ramach grantu PREVFNAIT opracowano zautomatyzowane, przeprowadzane pod nadzorem programów komputerowych metody separacji różnego materiału do bankowania (osocze, pełna krew, DNA). Dla stworzenia profesjonalnego biobanku wdrożono też moduł zarządzania informacjami o zgromadzonym materiale w 96-dołkowych płytkach oraz w probówkach z kodem 2D (oprogramowanie ARCA skomunikowane ze stacją pipetującą i skanerami kodów 2D dla płytek i probówek). W ramach programu Optimed utworzono moduł PREVFNAIT, gdzie gromadzi się dane kliniczne i wyniki badań. Na tym module wzorowane będą odpowiednie moduły tworzonego obecnie banku i rejestru. Dla usprawnienia badań przesiewowych opracowano moduł zleceń grupowych według listy, z elektronicznym zaciąganiem wyników do systemu i ich automatycznym wydrukiem. W tworzeniu banku próbek osocza, krwi i DNA ZIHiT wykorzystane będą doświadczenia z grantu PREVFNAIT i utworzone będą moduły analogiczne do PREVFNAIT, służące do zarządzania biobankiem i dla elektronicznego wprowadzania wyników badań masowych. Wiele elementów na poziomie programów OPTIMED i ARCA korzystałoby z już utworzonych rozwiązań i byłoby wzbogacone o kolejne niezbędne elementy. Dla zainicjowania tematu biobanku nawiązano już współpracę z RCKiK, które będą przesyłały wyselekcjonowane próbki do badań. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Biobank próbek i rejestr danych jest konieczny dla podejmowania zadań naukowych. Jest też potrzebny do wykonywania zadań wynikających z nadzoru IHiT nad służbą krwi, na które przeznaczone są fundusze przyznawane przez Ministerstwo Zdrowia (MZ). W ramach dotacji nie można natomiast wykonać struktury zarządzania bankiem, o który aplikujemy w ramach obecnej pracy planowej. Bank jest też potrzebny do badań służących wydawaniu opinii dotyczących odczynników oraz wszelkich rekomendacji, w tym przygotowywanych dla MZ. Rodzaj pracy: rozwojowa. Referencje: ................ Okres realizacji pracy w latach: 2016-2018 43 Zadania do wykonania w 2016 r.: Utworzenie odpowiednich modułów w ramach systemów Optimed i ARCA dla separowania, archiwizowania i zarządzania próbkami biobanku oraz utworzenie rejestrów do wprowadzania danych osobowych, klinicznych, diagnostycznych i sterowania procesem zleceń badań z elektronicznym przechwytem wyników do bazy. Utworzenie infrastruktury informatycznej banku na podstawie doświadczeń z grantu PREVFNAIT. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Nazwiska wykonawców: A. Orzińska, K. Guz, B. Michalewska, M. Pelc-Kłopotowska, H. Łopieńska, M. Uhrynowska, I. Kopeć, M. Michalik, P. Łopacz, A. Wróbel, B. Wojciechowska, E. Brojer 44 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 3.3 3/002/2016 (PRACA NOWA) Ocena ekspresji cząsteczek glikozylofosfatydyloinozytolu (GPI) i białek związanych z GPI na komórkach krwi i/lub linii komórkowych u pacjentów z podejrzeniem wrodzonych zaburzeń glikozylacji Wstęp: W biosyntezie glikozylofosfatydyloinozytolu (glycosylphosphatidylinositol, GPI) zaangażowanych jest szereg białek enzymatycznych, których mutacje prowadzą do obniżenia lub zniesienia ekspresji cząsteczek GPI, pełniących rolę kotwicy dla wielu białek (GPIanchored proteins, GPI-AP) obecnych w zewnętrznej warstwie błony komórkowej. Do tej pory zidentyfikowano mutacje w sześciu genów (PIGA, PIGL, PIGM, PIGN, PIGO i PIGV) biorących udział w szlaku biosyntezy GTI. Ekspresja GPI jest w IHiT oceniana przy pomocy metod cytometrii przepływowej w diagnostyce nocnej napadowej hemoglobinurii. U chorych z opóźnieniem rozwoju umysłowego opisano mutacje niektórych genów zaangażowanych w syntezę GPI. Są to mutacje w genie PGAP2 kodującym białko uczestniczące w przebudowie kwasów tłuszczowych kotwicy GPI, która zachodzi w aparacie Golgiego i jest konieczne dla stabilnego związku białek zakotwiczonych GPI i tratw błony komórkowej. Opisano też kilka przypadków wrodzonych mutacji w genie PIGN związanych z zaburzeniami neurologicznymi i opóźnieniem rozwoju. U chorych tych, w badaniach za pomocą cytometrii przepływowej, wykazano dysfunkcję glikolipidu GPI i zmniejszoną ekspresję białek związanych z GPI na komórkach krwi i fibroblastach. W opisanych przez zespół Centrum Zdrowia Dziecka dwóch przypadkach chorych również obserwowano defekt w białkach związanych z GPI. U innych pacjentów ze wstępnym rozpoznaniem wrodzonych zaburzeń glikozylacji (CDGs, congenital disorders of glycosylation), u których nie stwierdzono odchyleń w profilu glikozylacji transferryny, profil ekspresji GPI jest nieznany. Hipoteza badawcza: Oznaczenie profilu GPI metodą cytometrii przepływowej w granulocytach może być przydatnym testem skriningowym u pacjentów z podejrzeniem wrodzonych zaburzeń glikozylacji, u których klasycznie stosowany test przesiewowy wypadł negatywnie, tzn. nie stwierdzono odchyleń w profilu glikozylacji transferryny. Profil ekspresji GPI u osób z „klasycznymi” defektami CDGS jest nieznany - wykonanie badań wypełni tę lukę. Cele badania: 1) Zweryfikowanie hipotezy, że oznaczenie profilu GPI w granulocytach może być przydatnym testem skrinningowym u pacjentów z podejrzeniem wrodzonych zaburzeń glikozylacji, u których klasycznie stosowany test przesiewowy wypadł negatywnie. 2) Dokonanie oceny zachowania się profilu GPI w klasycznych defektach CDGS. Plan realizacji projektu i metodyka: Materiał badany obejmować będzie: 1) Grupa badana dwoje pacjentów IPCZD z potwierdzonym molekularnie defektem biosyntezy GPI (PGAP2 i PIGN) i ewentualnie 1-2 nowo zidentyfikowane przypadki. 2) Grupa referencyjna 3-5 z potwierdzonym biochemicznie zespołem CDGS i/lub fruktozemią lub galaktozemią przed i po wprowadzeniu diety eliminacyjnej, z uwzględnieniem wartości CDT. Badania w IHiT obejmować będą przesiewowy test FLAER na leukocytach (wiązanie inaktywowanej aerolizyny do cząsteczek GPI. Jeśli wiązanie będzie niższe lub całkowicie zniesione, to oznacza, że na komórkach jest niedobór lub całkowity brak kotwic GPI. Dodatkowo oceniona będzie ekspresja białek związanych z GPI: CD24 na granulocytach, CD14 na monocytach. Jest bowiem prawdopodobne, że na komórkach chorych obecne są kotwice GPI (komórki są FLAER dodatnie), ale są one defektywne i nie są nośnikiem białka (np. CD24 ujemne). Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Wyniki będą miały zarówno znaczenie teoretyczne, bo zagadnienie profilu GPI u chorych z defektami CDGS jest nieznane. Ich wyniki będą miały dużą wartość publikacyjną. 45 Dodatkowo, cel projektu ma aspekt praktyczny. Badanie przy pomocy metod stosowanych rutynowo w IHiT może być przydatnym testem przeglądowym u pacjentów z podejrzeniem wrodzonych zaburzeń glikozylacji, u których klasycznie stosowany test przesiewowy wypadł negatywnie. Potwierdzenie takich wyników umożliwi rozszerzenie prowadzonych w Zakładzie badań diagnostycznych i zabieganie o nowych klientów. Koszty projektu są niewielkie w porównaniu z oczekiwanymi rezultatami. Rodzaj pracy: badanie naukowe podstawowe. Referencje: 1. Maydan G, Noyman I, Har-Zahav A, Neriah ZB, Pasmanik-Chor M, Yeheskel A, Albin-Kaplanski A, Maya I, Magal N, Birk E, Simon AJ, Halevy A, Rechavi G, Shohat M, Straussberg R, Basel-Vanagaite L. Multiple congenital anomalies-hypotonia-seizures syndrome is caused by a mutation in PIGN. J Med Genet. 2011 Jun;48(6):383-9. doi: 10.1136/jmg.2010.087114. Epub 2011 Apr 14. 2. Brady PD, Moerman P, De Catte L, Deprest J, Devriendt K, Vermeesch JR. Exome sequencing identifies a recessive PIGN splice site mutation as a cause of syndromic congenital diaphragmatic hernia. Eur J Med Genet. 2014 Sep;57(9):487-93. doi: 10.1016/j.ejmg.2014.05.001. Epub 2014 May 20. 3. Ohba C, Okamoto N, Murakami Y, Suzuki Y, Tsurusaki Y, Nakashima M, Miyake N, Tanaka F, Kinoshita T, Matsumoto N, Saitsu H. PIGN mutations cause congenital anomalies, developmental delay, hypotonia, epilepsy, and progressive cerebellar atrophy. Neurogenetics. 2014 May;15(2):85-92. doi: 10.1007/s10048-013-0384-7. Epub 2013 Nov 20. Erratum in: Neurogenetics. 2014 May;15(2):93. 4. Borowitz MJ, Craig FE, DiGiuseppe JA, Illingworth AJ, Rosse W, Sutherland DR, Wittwer CT, Richards SJ. Guidelines for the Diagnosis and Monitoring of Paroxysmal Nocturnal Hemoglobinuria and Related Disorders by Flow Cytometry. Cytometry Part B-Clinical Cytometry 2010:78B(4):211-228. 5. Hernandez-Campo PM, Almeida J, Sanchez ML, Malvezzi M, Orfao A. Normal patterns of expression of glycosylphosphatidylinositol-anchored proteins on different subsets of peripheral blood cells: A frame of reference for the diagnosis of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria. Cytometry Part B-Clinical Cytometry. 2006; 70B: 71-81 Okres realizacji pracy w latach: 2 lata (2016-2017) Zadania do wykonania w 2016 r.: Cytometryczna ocena ekspresji kotwic GPI (test FLAER) oraz białek związanych z GPI (CD24, CD14, CD59) na komórkach krwi u chorych z rozpoznanymi mutacjami w genach PIGN i PGAP2. Porównanie ekspresji GPI i GPI-AP u chorych i zdrowych osób. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport Nazwiska wykonawców: E. Brojer, J. Spychalska, E. Klimczak-Jajor, M. Uhrynowska, E. Pronicka i wsp. IPCZD 46 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 3.4 3/003/2016 (PRACA NOWA) Badanie stężenia aminokwasów w surowicy pacjentów ze zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej leczonych implantacją stentu lub endarterektomią Wstęp: Endarterektomia (CEA) i stentowanie (CAS) tętnicy szyjnej wewnętrznej są to dwa zabiegi chirurgiczne wykonywane w celu usunięcia zwężenia tętnicy szyjnej i zapobieganiu udarom niedokrwiennym mózgu. CEA zaczęto wykonywać w połowie 1950 roku. Stentowanie tętnicy szyjnej po raz pierwszy wykonano w 1989 roku. Metoda ta stała się interesującą alternatywą dla CEA, ponieważ jest krótsza i mniej inwazyjna, pozwala uniknąć znieczulenia ogólnego i cięcia na szyi. W 2002 r. wprowadzono pierwsze systemy neuroprotekcji mające zapobiegać incydentom neurologicznym podczas implantacji stentu. W ostatnim czasie pojawiły się doniesienia na temat wzrostu stężenia glutaminianiu u pacjentów po stentowaniu tętnicy szyjnej sugerujące, że ta metoda może się wiązać z większym uszkodzeniem mózgu. Hipoteza badawcza: Zmiana stężenia aminokwasów w surowicy pacjentów poddanych leczeniu dwoma metodami może pomóc ocenić, czy któraś z metod wiąże się z większym uszkodzeniem tkanki mózgowej. Cele badania: Celem pracy jest ocena zmian stężenia aminokwasów u pacjentów leczonych z powodu zwężenia tętnicy szyjnej wewnętrznej endarterektomią i implantacją stentu. Plan realizacji projektu i metodyka: U kolejnych pacjentów poddawanych stentowaniu lub endarterektomii tętnicy szyjnej wewnętrznej pobrane zostaną próbki krwi. Po odseparowaniu surowicy próbki zostaną przekazane do Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej Polskiej Akademii Nauk do dalszej analizy. Wyniki zostaną poddane analizie statystycznej i po opracowaniu przedstawione w formie publikacji i doniesienia zjazdowego. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Wykazanie możliwości uszkodzenia mózgu podczas zastosowania jednej z metod leczenia będzie ważnym argumentem w dyskusji nad wyższością jednej z metod. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane. Referencje: 1. Kastrup A, Nägele T, Gröschel K, Schmidt F, Vogler E, Schulz J, Ernemann U (2006) Incidence of new brain lesions after carotid stenting with and without cerebral protection. Stroke 37:2312-2316. 2. Roffi M, Mathias K (2013) History of carotid artery stenting. J Cardiovasc Surg (Torino) 54:1-10. 3. Krajcer Z (2005) Carotid stenting. Tex Heart Inst J 32:369-371. 4. Veith FJ (2008) Perspective: carotid stenting and the history of disruptive technology in vascular surgery. Semin Vasc Surg 21:115-116. 5. Gahremanpour A, Perin EC, Silva G (2012) Carotid artery stenting versus endarterectomy: a systematic review. Tex Heart Inst J 39:474-487. 6. Liu ZJ, Fu WG, Guo ZY, Shen LG, Shi ZY, Li JH (2012) Updated systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials comparing carotid artery stenting and carotid endarterectomy in the treatment of carotid stenosis. Ann Vasc Surg 26:576-90. 7. Nombela F, Blanco M, Pérez de la Ossa N, Caniego JL, Sobrino T, Escudero D, Campos F, Moro MÁ, Lizasoaín I, Dávalos A, Castillo J, Vivancos J (2013) Neuronal excitotoxicity after carotid angioplasty and stent placement procedures. Radiology 268:515-520. Okres realizacji pracy w latach: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Całość pracy. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Publikacja. Nazwiska wykonawców: P. Szopiński, E. Pleban 47 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 3.5 3/005/2016 (RN 14.03.2016) (PRACA NOWA) Patogeneza nabytej choroby von Willebranda (VWD) u chorych z nadpłytkowością samoistną (ET) na podstawie analizy klinicznej oraz laboratoryjnej oceny niedoboru czynnika von Willebranda (VWF), aktywacji płytek krwi, stopnia generacji trombiny i częstości występowania czynników ryzyka zakrzepicy Wstęp: Za przyczynę nabytej choroby von Willebranda (VWD) u chorych z ET uznaje się absorpcję multimerów czynnika von Willebranda (VWF) na powierzchni płytek krwi lub/i ich degradację przez enzymy proteolityczne takie jak ADAMTS13, katepsynę G i elastazę granulocytarną a także plazminę. Niedobór czynnika von Willebranda (typ1) lub obniżone stężenie wysokocząsteczkowych multimetrów VWF (typ 2A) stanowi u tych chorych ryzyko wystąpienia skazy krwotocznej. Nasze badania przeprowadzone w latach 2011-2014, opublikowane na XXVI Zjeździe PTHiT w Poznaniu (praca wyróżniona) wykazały brak korelacji pomiędzy wystąpieniem nabytej choroby von Willebranda a wystąpieniem skazy krwotocznej u chorych z ET i słabą korelację z liczbą płytek krwi a także znacznie częstsze występowanie mutacji JAK2 (V617) u chorych z AVWS(70%) niż bez AVWS(44%). Ponadto wykazaliśmy, że u badanych chorych z ET (z AVWS i bez AVWS) ryzyko wystąpienia zakrzepicy było takie same. Pomimo uzyskania interesujących wyników przebadana grupa chorych była zbyt mała do wyciągnięcia istotnych wniosków. Hipoteza badawcza: Nasza hipoteza badawcza zakłada: - niedobór VWF i wystąpienie skazy krwotocznej u chorych z ET są wtórne do aktywacji płytek krwi. AVWS jest markerem aktywacji płytek krwi; - nabyty niedobór VWF prowadzi do skazy krwotocznej. Wystąpienie mutacji JAK2 zmniejsza ryzyko krwawień. Cele badania: W obecnej pracy planowane jest przeprowadzenie badań w grupie 100-150 chorych z ET w celu : - wyjaśnienia czy niedobór czynnika von Willebranda (VWF) wykazuje korelację z aktywacją płytek krwi; - ustalenie korelacji pomiędzy wystąpieniem skazy krwotocznej/zakrzepicy, aktywacją płytek krwi, liczbą płytek krwi, liczbą granulocytów, generacją trombiny i czynnikami ryzyka zakrzepicy (JAK2, czynnikim V Leiden, mutacją genu protrombiny); - opracowanie wyników łącznie z wynikami uzyskanymi w latach 2011-2014. Plan realizacji projektu i metodyka: 1/ Grupę badaną będą stanowić chorzy (100 osób) ze świeżo rozpoznanym ET, którzy wyrażą zgodę na udział w pracy i przeprowadzenie objętych tą pracą badań. W całej grupie zostanie przeprowadzony wywiad rodzinny i chorobowy w kierunku skazy krwotocznej i zakrzepicy. 2/ Badania laboratoryjne będą oceniały: - niedobór VWF; - aktywację płytek krwi - stężenie PF4, mikropłytki; - generację trombiny (F1+2); - obecność mutacji prozakrzepowych. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Uzyskane wyniki mają znaczenie poznawcze, pozwolą na ocenę ryzyka powikłań krwotocznych u chorych z ET, mogą mieć wpływ na profilaktykę skazy krwotocznej/zakrzepicy u chorych z ET. Rodzaj pracy: badanie naukowe podstawowe. Referencje: 1. Tefferi A., Barbui T.: Polycythemia vera and Essentials thrombocythemia: 2015 update on diagnosis, riskstratification and management. Am J Hematol 2015, 90, 162-173. 2. Goyal J., Reddy VV., Margues MB.: Acquired von Willebrand’s disease In myelofibrosiis and Essentials thrombocythemia. Haemophilia 2013, 19(4):e256-7. 3.Federici AB., Budde U., Castaman G., Rand JH., Tiede A.: Current diagnostics and Therapeutic Approaches to patients with acquired von Willebrand syndrome:A 2013 update. Semin Thromb Hemost 2013, 39, 191-201 4. Szanto T., Schlammadinger A., Staeelens S., De Meyer S.F., Freson K., Pareyn I., Vauterin S., Harsfalvi J., Deckman H., Vanhoorelbeke K.: The A/T 1381 polymorphism In the A1 domain of von Willebrand factor 48 influences the affinity of von Willebrand factor for platelet glycoprotein Ibα. Thromb.Haemost., 2007, 98, 178185. 5. Bowen DJ., Collins PW., An amino acid polymorphism In von Willebrand factor correlates with increased susceptibility to proteolysis by ADAMTS13. Blood 2004, 103, 941-947. 6. Donner M et al.: An HpH1-polymorphism In von Willebrand factor gene, and its frequency among patients with various forms of von Willebrand’s disease. Br J Haematol. 1991, 78, 403-407. Okres realizacji pracy w latach: 3 lata (2016-2018). Zadania do wykonania w 2016 r.: Opracowanie ankiety, przygotowanie materiału do badań (osocze cytrynianowe, bezpłytkowe i DNA) od 30-50 chorych z ET. Wykonanie badań w kierunku niedoboru czynnika VWF, obecności czynników prozakrzepowych. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Nazwiska wykonawców: K. Bykowska, E. Mendek-Czajkowska, A. Bućko, B. Baran, B. Sokołowska, B. Ceglarek, K. Warzocha, J. Windyga 49 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 3.6 3/004/2016 (RN 14.03.2016) (PRACA NOWA) Powiązania białka szoku cieplnego HSP90α i sirtuiny 1 (SIRT1) w patogenezie chłoniaków rozlanych z dużych komórek B Wstęp: Nadekspresja białek opiekuńczych z grupy białek szoku cieplnego (HSPs) jest istotnym elementem patogenezy nowotworów, gdyż prowadzi do stabilizacji kluczowych onkogenów. Dlatego HSPs stanowią racjonalny cel terapeutyczny w komórkach nowotworowych. Część chłoniaków rozlanych z dużych komórek B (DLBCL) charakteryzuje się nadekspresją białka szoku cieplnego HSP90α (1). Badania z użyciem inhibitorów HSP90 wykazały, że białko to może stanowić atrakcyjny cel terapeutyczny w DLBCL (1,2). Mechanizmy prowadzące do nadekspresji HSP90α w komórkach DLBCL pozostają niewyjaśnione. Jednym z regulatorów ekspresji genu dla HSP90α jest czynnik transkrypcyjny HSF1 (heat shock factor 1), którego aktywność zależy od sirtuiny 1 (SIRT1), (3). Białko SIRT1 deacetyluje histony oraz liczne białka niehistonowe związane z nowotworzeniem, takie jak p53, FOXO i Bcl6. Zwiększona ekspresja SIRT1 jest niekorzystnym czynnikiem rokowniczym w DLBCL (4). Badania przeprowadzone w Zakładzie Hematologii Eksperymentalnej ujawniły, że linie modelowe DLBCL z nadekspresją HSP90α charakteryzują się zwiększonym poziomem SIRT1. Mechanizmy odpowiadające za nadekspresję SIRT1 w DLBCL nie zostały do tej pory zbadane. Eksperymenty koimmunoprecypitacji wykazały, że nadekspresja SIRT1 jest wynikiem zwiększonej stabilności tego białka w komórkach DLBCL wynikającej z bezpośredniego oddziaływania SIRT1 z HSP90α. Zahamowanie aktywności SIRT1 z użyciem inhibitora sirtuin (tenowina-6) w liniach modelowych prowadziło do obniżenia ekspresji genu HSP90α i w konsekwencji do śmierci komórek DLBCL. Hipoteza badawcza: Nasze dotychczasowe badania wskazują na istnienie mechanizmów wzajemnej regulacji pomiędzy SIRT1 i HSP90α. Nadekspresja HSP90α w chłoniakach DLBCL przyczynia się do zwiększonej stabilności SIRT1 w komórce, zaś zwiększony poziom SIRT1 prowadzi do nadekspresji HSP90α. Zakładamy, że farmakologiczne przerwanie patogenetycznego sprzężenia pomiędzy SIRT1 i HSP90α z użyciem inhibitorów obydwu białek może stanowić racjonalne połączenie w terapii chłoniaków DLBCL. Cele badania: Określenie regionu białka SIRT1 odpowiedzialnego za bezpośrednie oddziaływanie z HSP90α. Ocena wpływu łącznego zastosowania komercyjnie dostępnych inhibitorów sirtuin i HSP90 na żywotność komórek DLBCL. Zbadanie molekularnego mechanizmu odpowiedzialnego za cytotoksyczność inhibitorów sirtuin. Zbadanie ekspresji białek SIRT1 i HSP90α w diagnostycznych skrawkach parafinowych od chorych na DLBCL. Plan realizacji projektu i metodyka: Region białka SIRT1 oddziałujący z HSP90α zostanie zdefiniowany metodą koimmunoprecypitacji przy użyciu linii komórkowej HEK oraz specjalnie zaprojektowanych wektorów ze wstawkami kodującymi fragmenty SIRT1. Ocena toksyczności kombinacyjnego zastosowania inhibitorów SIRT1 i HSP90 na komórki linii DLBCL zostanie przeprowadzona testem MTS. W celu zbadania molekularnych mechanizmów odpowiadających za cytotoksyczność inhibitorów sirtuin w komórkach DLBCL, oceniony zostanie wpływ podania tych związków na deacetylację i aktywność wybranych substratów SIRT1 metodami western blot oraz ilościowym PCR w czasie rzeczywistym. Korelacja pomiędzy ekspresją białek SIRT1 i HSP90α w materiale pierwotnym zostanie oceniona metodą immunohistochemii w Pracowni Patomorfologii. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Proponowane badania mają na celu wyjaśnienie molekularnych mechanizmów prowadzących do nadekspresji SIRT1 i HSP90α w chłoniakach DLBCL. Uzyskane rezultaty mogą przynieść biologiczne uzasadnienie dla łączenia inhibitorów SIRT1 i HSP90 w terapii tego typu chłoniaków. 50 Rodzaj pracy: badanie naukowe podstawowe/badanie naukowe stosowane Referencje: 1. Abramson JS, Chen W, Juszczynski P, i wsp. 2008. The heat shock protein 90 inhibitor IPI504 induces apoptosis of AKT-dependent diffuse large B-cell lymphomas. Br J Hematol 144: 358-66. 2. Cerchietti LC, Lopes EC, Yang SN, i wsp. 2009. A purine scaffold Hsp90 inhibitor destabilizes Bcl6 and has specific anti-tumor activity in Bcl6 dependent B-cell lymphoma. Nat Med 15: 1369-76. 3. Westerheide SD, Anckar J, Stevens Jr. SM, i wsp. 2009. Stress-inducible regulation of heat shock factor 1 by the deacetylase SIRT1. Science 323: 1063-1066. 4. Jang KY, Hwang SH, Kwon KS, i wsp. 2008. SIRT1 expression is associated with poor prognosis of diffuse large B-cell lymphoma. Am J Surg Pathol 32:1523-31. Okres realizacji pracy w latach: 2 lata (2016-2017). Zadania do wykonania w 2016 r.: Określenie regionu SIRT1 odpowiedzialnego za bezpośrednie oddziaływanie z HSP90α. Ocena wpływu łącznego zastosowania komercyjnie dostępnych inhibitorów sirtuin i HSP90 na żywotność komórek DLBCL. Nazwiska wykonawców: E. Białopiotrowicz, M. Noyszewska-Kania, M. ProchorecSobieszek, P. Juszczyński 51 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 3.7 3/006/2016 (RN 14.03.2016) (PRACA NOWA) Charakterystyka funkcjonalna klonogennych komórek ostrej białaczki limfoblastycznej (OBL): rola komórkowych mechanizmów regulacji potencjału redox. Wstęp: Ostra białaczka limfoblastyczna (OBL) to heterogenna pod względem klinicznym i molekularnym grupa złośliwych rozrostów klonalnych wywodzących się z komórek prekursorów limfocytów B. Obecne standardy terapeutyczne pozwalają na uzyskanie całkowitej remisji w większości przypadków OBL, jednak u 20 % dzieci i 60 % dorosłych chorych dochodzi do wznów [1, 2]. Za najważniejszy czynnik predykcyjny pozwalający przewidywać nawrót choroby uznaje się obecnie stan MRD (ang. minimal residual disease). Dodatni stan MRD po leczeniu indukującym wskazuje, że w heterogennej populacji blastów OBL znajdują się klony zdolne do uniknięcia apoptozy wywołanej przez stosowane leki. Procesy śmierci i przeżycia komórek są ściśle kontrolowane przez wewnątrzkomórkowy stan redox. W fizjologicznych warunkach równowaga pomiędzy produkcją reaktywnych form tlenu (ROS) a usuwaniem ROS jest warunkiem zachowania homeostazy redox. Do zaburzeń stanu redox bardzo często dochodzi w komórkach nowotworowych na skutek zwiększonej produkcji ROS oraz zwiększonej aktywności systemów komórkowych pośredniczących w redukcji ROS. W ten sposób komórki nowotworowe nabywają zdolności do kontroli procesów życia i śmierci. Istotne znaczenie ma również fakt, że utrzymanie niskiego stężenia wewnątrzkomórkowego ROS jest kluczowe dla zachowania potencjału do samoodnowy hematopoetycznej komórki macierzystej (HSC) i utrzymania jej w fazie G0 [3]. Z danych literaturowych wynika, że jest to cecha wspólna z białaczkową komórką macierzystą (LSC) w przypadku ostrej białaczki szpikowej (AML) oraz nowotworową komórką macierzystą (CSC) w raku piersi [4, 5]. Cechą odróżniającą HSC od LSC jest metabolizm energetyczny. Glikoliza jest niezbędna do przetrwania HSC, a metabolizm OXPHOS jest niezbędny do przetrwania populacji komórek LSC w AML, wyłączenie tego metabolizmu specyficznie eliminuje populacje LSC pozostając bez wpływu na HSC [4]. Ponieważ metabolizm OXPHOS jest kluczowy dla przetrwania LSC, a przepływ elektronów przez łańcuch oddechowy sprzyja wyciekowi ROS, komórki te muszą być zaopatrzone w efektywne systemy redukcji ROS aby zapobiec nadmiernej proliferacji i utrzymać potencjał do samoodnowy. Komórki AML CD34+ (wzbogacone w LSC) oraz komórki raka piersi Thy1+ CD24+ Lin– (wzbogacone w CSC) charakteryzują się wyższą ekspresją systemów eliminujących ROS, co jest podstawą utrzymania homeostazy redox [4, 5]. Ponieważ z naszych obserwacji wynika, że komórki OBL o wyższym potencjale klonogennym charakteryzują się nadekspresją genów zaangażowanych w metabolizm ROS przypuszczamy, że utrzymanie tej populacji w komórkach OBL może zależeć od podobnego mechanizmu jaki istnieje w komórkach LSC w AML. Podsumowując, zależność nowotworowych komórek macierzystych od metabolizmu OXPHOS i wyższa aktywność systemów eliminujących ROS mogą być konserwowanym mechanizmem biologicznym identyfikującym komórki macierzyste w białaczkach. nowotworowych komórek macierzystych w wielu typach nowotworów, również w OBL. Wyższa aktywność systemów eliminujących ROS w komórkach macierzystych sugeruje ponadto, że komórki te mogą być potencjalnie wrażliwe na czynniki zmieniające równowagę redox. Z tego powodu szczegółowe zrozumienie biologii redox komórek OBL może stać się podstawą opracowania celowanych form terapii efektywnie eliminujących komórki o wyższym potencjale klonogennym w OBL. Hipoteza badawcza: Niskie stężenie wewnątrzkomórkowego ROS, zależność od metabolizmu OXPHOS oraz wyższa aktywność systemów eliminujących ROS charakteryzują komórki OBL o wyższym potencjale klonogennym. Deregulacja metabolizmu 52 energetycznego i homeostazy redox doprowadzi do eliminacji komórek opornych na konwencjonalne cytostatyki i zmniejszy ryzyko wznowy. Cele badania: Plan realizacji projektu i metodyka: Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Przewidujemy, iż identyfikacja mechanizmów kluczowych dla utrzymania populacji komórek OBL o wyższym potencjale klonogennym stanie się w przyszłości podstawą do opracowania celowanych form terapii wykorzystujących czynniki modulujące homeostazę redox i metabolizm energetyczny w OBL. Rodzaj pracy: Referencje: 1. Bassan R. Evolving strategies for the management of high-risk adult acute lymphoblastic leukemia. Haematologica. 2005 Oct;90(10):1299. PubMed PMID: 16219555. eng. 2. Klumper E, Pieters R, Veerman AJ, Huismans DR, Loonen AH, Hählen K, et al. In vitro cellular drug resistance in children with relapsed/refractory acute lymphoblastic leukemia. Blood. 1995 Nov;86(10):3861-8. PubMed PMID: 7579354. eng. 3. Jang YY, Sharkis SJ. A low level of reactive oxygen species selects for primitive hematopoietic stem cells that may reside in the low-oxygenic niche. Blood. 2007 Oct;110(8):3056-63. PubMed PMID: 17595331. Pubmed Central PMCID: PMC2018677. eng. 4. Lagadinou ED, Sach A, Callahan K, Rossi RM, Neering SJ, Minhajuddin M, et al. BCL-2 inhibition targets oxidative phosphorylation and selectively eradicates quiescent human leukemia stem cells. Cell Stem Cell. 2013 Mar;12(3):329-41. PubMed PMID: 23333149. Pubmed Central PMCID: PMC3595363. eng. 5. Diehn M, Cho RW, Lobo NA, Kalisky T, Dorie MJ, Kulp AN, et al. Association of reactive oxygen species levels and radioresistance in cancer stem cells. Nature. 2009 Apr;458(7239):780-3. PubMed PMID: 19194462. Pubmed Central PMCID: PMC2778612. eng. Okres realizacji pracy w latach: 2 lata (2016-2017). Zadania do wykonania w 2016 r.: Analiza bioinformatyczna poziomu ekspresji genów zaangażowanych w metabolizm mitochondrialnych oraz układów związanych z redukcją reaktywnych form tlenu w blastach OBL w oparciu o istniejące dane mikromacierzowe; Określenie aktywności metabolicznej populacji OBL z niską i wysoka zawartością ROS (poziom mleczanu, ATP); Ocena wrażliwości w/w populacji na inhibitory metabolizmu OXPHOS i systemów eliminujących ROS w połączeniu lub bez DNR; (poziom ATP, klonogenność, apoptoza, cykl komórkowy); Identyfikacja markerów różnicujących populacje OBL z niską i wysoką zawartością ROS (poziom ekspresji genów regulujących potencjał redox i potencjał macierzystości) Nazwiska wykonawców: Wykonawcy: A. Polak, P. Górniak, M. Szydłowski, E. LechMarańda, H. Makuch-Łasica, P. Juszczyński 53 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 3.8 (RN 27.06.2014) (PRACA NOWA) Kinaza cyklinozależna 8 jako cel terapeutyczny w chłoniakach rozlanych z dużych komórek B Wstęp: Kinazy zależne od cyklin (CDK) regulują wejście komórki w kolejne fazy cyklu komórkowego oraz mogą kontrolować transdukcję sygnałów, różnicowanie i apoptozę komórek. Ich aktywność podlega nadzorowi punktów kontrolnych na drodze mechanizmów molekularnych. Zablokowanie CDK w komórkach nowotworowych może prowadzić do upośledzenia proliferacji i indukcji apoptozy. Kompleks Cykliny C (CCNC) - CDK8 i jej homologa CDK19 (homologia całkowita na poziomie 77%, o obrębie domeny katalitycznej 94%) odgrywa kluczową rolę w regulacji transkrypcji1. Z jednej strony pełni funkcję regulatora negatywnego poprzez fosforylację i supresję czynników transkrypcyjnych (np. STAT1/5 i SMAD2)2-4; z drugiej natomiast aktywuje transkrypcję na drodze podstawowych mechanizmów transkrypcyjnych i poprzez uruchomienie szlaków p53 i Wnt/β-kateniny5,6. Geny dla CCNC i CDK19 leżą obok siebie w rejonie 6q21; delecję potwierdzono w wielu nowotworach m.in. raku płuca, jajnika, prostaty, białaczkach, mięsaku kościopochodnym7. Równoczesną delecję CCNC i CDK19 stwierdzono w 10% T-ALL8 i 7% DLBCL7. Obniżenie ekspresji CDK19 obserwowano w białaczkach, chłoniakach oraz raku przełyku natomiast nadekspresję i amplifikację CDK8 stwierdzono w około 50% raków jelita grubego9,6. W pierwszych badaniach w raku jelita grubego uzyskano obiecujące wyniki dotyczące wpływu hamowania CDK8 na blokowanie proliferacji komórek nowotworowych9. Gorsze rokowanie obserwowano również u chorych na raka piersi i w grupie pacjentek z rakiem jajnika opornym na terapię platyną . Podwójna rola pełniona przez kompleks CDK8 (onkogen vs. gen supresorowy) determinuje konieczność przeprowadzania analizy skuteczności terapii inhibitorami CDK8 w zależności od typu histopatologicznego nowotworu. Chłoniak rozlany z dużych komórek B (DLBCL) jest najczęstszym chłoniakiem nieziarniczym u dorosłych; stanowi 35% wszystkich chłoniaków B-komórkowych i niemal 80% chłoniaków agresywnych. Stanowi jedną z najbardziej heterogennych grup nowotworów pod względem biologicznym i genetycznym. Aktualny podział obejmuje klasyfikację powstałą w oparciu podgrupy molekularne [Cell of Orgin (COO) - 2 kategorie: z komórek B ośrodków rozmnażania (GCB) i z aktywowanych komórek B (ABC) lub Comprehensive Cluster (CCC) - 3 kategorie: host response, B-cell receptor signaling/proliferation, oxidative phosphorylation]10,11,12. O złożoności mechanizmów molekularnych wpływających na aktywację lub hamowanie czynników transkrypcyjnych może świadczyć fakt, iż w przygotowywanej najnowszej klasyfikacji WHO 2017 przewiduje się wprowadzenie kategorii wysokozłośliwego chłoniaka z komórek B z rearanżacją BCL2 lub/i BCL6 i z towarzyszącą nadekspresją MYC. Grupa ta charakteryzuje się słabszą reakcją na chemioterapię i znacznie gorszym rokowaniem13,14. Aktualnie nie ma dostępnych wyników badań pozwalających na doprecyzowanie mechanizmów wpływających na aktywność kompleksu CDK8 w DLBCL wraz z określeniem zależnych od niego substratów. Spośród nowotworów hematologicznych dostępne skąpe dane obejmują przede wszystkim ostre białaczki szpikowe15-18. Hipoteza badawcza: Wstępne bioinformatyczne analizy wskazują na podwyższoną ekspresję CDK8 w chłoniakach DLBCL typu ABC. Ponieważ CDK8 odpowiada za kalityczna aktywność kompleksu Mediatora (wiążącego się do DNA w ob.rębie tzw. super-enhancerów), CDK8 może regulować transkrypcję onkogenów zależnych od super-enhancerów. Zablokowanie kompleksu CDK8 w liniach komórkowych DLBCL może zatem spowodować apoptozę komórek nowotworowych. Cele badania: Ocena immunohistochemicznej ekspresji CDK8 z uwzględnieniem podziału na podgrupy molekularne ABC / GCB DLBCL (klasyfikacja WHO 2008) i "double- 54 expressor” high grade B-cell lymphoma (MYC and BCL2 and/or BCL6) high grade B-cell lymphoma (klasyfikacja WHO 2017). Ocena aktywności kompleksu CDK8 na liniach komórkowych z określeniem substratów E2F1. Ocena skutków inhibicji : SEL120 i shCDK8 Plan realizacji projektu i metodyka: Materiał utrwalony pochodzący od pacjentów z DLBCL: - Selekcja bloków parafinowych i próba utworzenia multibloku; - Immunohistochemiczna ocena CDK8 (metoda półilościowa i oprogramowanie do analizy obrazu Definies); - Reklasyfikacja grupy high grade B-cell lymphoma “double expressor”. Linie komórkowe: - Ocena ekspresji CDK8 w panelu linii – WB; - Ocena skutków inhibicji : SEL120 i shCDK8; - Apoptoza, cykl komórkowy (PI), żywotność(MTS); - Ekspresja p-E2F1, STAT5 S726, STAT1 S727 (WB) geny sygnaturowe E2F1/kompleksu Mediatora (RQ PCR). Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Otrzymane wyniki będą stanowić minimalną podstawę do rozszerzenia badań nad scharakteryzowaniem mechanizmów molekularnych regulujących działanie kompleksu CDK8. Określenie skutków inhibicji kompleksu CDK8 przez SEL120 może stanowić potencjalny cel terapeutyczny w DLBCL. Rodzaj pracy: badanie naukowe podstawowe Referencje: 1. Allen BL, Taatjes DJ. The Mediator complex: a central integrator of transcription. Nature reviews Molecular cell biology 2015;16:155-66. 2. Bancerek J, Poss ZC, Steinparzer I, et al. CDK8 kinase phosphorylates transcription factor STAT1 to selectively regulate the interferon response. Immunity 2013;38:250-62. 3. Putz EM, Gotthardt D, Hoermann G, et al. CDK8-mediated STAT1-S727 phosphorylation restrains NK cell cytotoxicity and tumor surveillance. Cell reports 2013;4:437-44. 4. Alarcon C, Zaromytidou AI, Xi Q, et al. Nuclear CDKs drive Smad transcriptional activation and turnover in BMP and TGF-beta pathways. Cell 2009;139:757-69. 5. Donner AJ, Szostek S, Hoover JM, Espinosa JM. CDK8 is a stimulus-specific positive coregulator of p53 target genes. Molecular cell 2007;27:121-33. 6. Morris EJ, Ji JY, Yang F, et al. E2F1 represses beta-catenin transcription and is antagonized by both pRB and CDK8. Nature 2008;455:552-6. 7. Trakala M, Malumbres M. Cyclin C surprises in tumour suppression. Nature cell biology 2014;16:1031-3. 8. Li N, Fassl A, Chick J, et al. Cyclin C is a haploinsufficient tumour suppressor. Nature cell biology 2014;16:1080-91. 9. Firestein R, Bass AJ, Kim SY, et al. CDK8 is a colorectal cancer oncogene that regulates beta-catenin activity. Nature 2008;455:547-51. 10. Caro P, Kishan AU, Norberg E, et al. Metabolic signatures uncover distinct targets in molecular subsets of diffuse large B cell lymphoma. Cancer cell 2012;22:547-60. 11. Chen L, Monti S, Juszczynski P, et al. SYK inhibition modulates distinct PI3K/AKT- dependent survival pathways and cholesterol biosynthesis in diffuse large B cell lymphomas. Cancer cell 2013;23:826-38. 12. Monti S, Savage KJ, Kutok JL, et al. Molecular profiling of diffuse large B-cell lymphoma identifies robust subtypes including one characterized by host inflammatory response. Blood 2005;105:1851-61. 13. Hu S, Xu-Monette ZY, Tzankov A, et al. MYC/BCL2 protein coexpression contributes to the inferior survival of activated B-cell subtype of diffuse large B-cell lymphoma and demonstrates high-risk gene expression signatures: a report from The International DLBCL Rituximab-CHOP Consortium Program. Blood 2013;121:4021-31; quiz 250. 14. Swerdlow SH, Campo E, Pileri SA, et al. The 2016 revision of the World Health Organization classification of lymphoid neoplasms. Blood 2016;127:2375-90. 15. Aleem E, Arceci RJ. Targeting cell cycle regulators in hematologic malignancies. Frontiers in cell and developmental biology 2015;3:16. 16. Dodurga Y, Oymak Y, Gunduz C, et al. Leukemogenesis as a new approach to investigate the correlation between up regulated gene 4/upregulator of cell proliferation (URG4/URGCP) and signal transduction genes in leukemia. Molecular biology reports 2013;40:3043-8. 55 17. Hales EC, Taub JW, Matherly LH. New insights into Notch1 regulation of the PI3K-AKT-mTOR1 signaling axis: targeted therapy of gamma-secretase inhibitor resistant T-cell acute lymphoblastic leukemia. Cellular signalling 2014;26:149-61. 18. Pelish HE, Liau BB, Nitulescu, II, et al. Mediator kinase inhibition further activates super-enhancerassociated genes in AML. Nature 2015;526:273-6. Okres realizacji pracy w latach: 2016-2017 Zadania do wykonania w 2016 r.: Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Nazwiska wykonawców: A. Szumera-Ciećkiewicz, M. Prochorec-Sobieszek, Noyszewska-Kania, M. Szydłowski, E. Jabłońska, P. Juszczyński 56 M. Temat 4 „Specjalistyczne metody diagnostyki i terapii chorób krwi” 57 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.1 4/016/2010 4/016/201 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.1/ 4.2 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.1 / 4.2 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.1 / 4.2 w Planie Naukowym 2015) Optymalizacja metod diagnostycznych i leczenia chorób nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego Wstęp: Badania diagnostyczne służą do ustalenia rozpoznania chorób, czynników prognostycznych, monitorowania wyników leczenia. Determinują wybór metod leczenia u chorych. Na całym świecie prowadzone są próby udoskonalenia diagnostyki w celu zwiększenia wyleczalności chorób nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego. W ostatnich latach wyniki badań cytogenetycznych i molekularnych stały się podstawą rozpoznawania, prognozowania i oceny skuteczności leczenia. Odsetek uzyskiwanych trwałych remisji w chorobach nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego jest wciąż niski, a odsetek nawrotów choroby jest wciąż znaczny. Na całym świecie prowadzone są próby udoskonalenia metod leczenia celem zwiększania wyleczalności chorób rozrostowych. Hipoteza badawcza: Zastosowanie nowych metod leczenia chorób nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego, jak też zastosowanie nowych metod diagnostycznych (metody cytogenetyczne oraz biologii molekularnej) pozwoli na lepszą diagnostykę, stratyfikację prognostyczną oraz optymalizację metod leczenia. Dotychczasowa realizacja celów badania: Celem pracy jest kontynuacja oceny skuteczności nowych metod leczenia nowotworów układu krwiotwórczego i chłonnego, jak też wdrażanie i optymalizacja nowych metod diagnostycznych, w tym cytogenetycznych i molekularnych. Większość nowych metod diagnostycznych i nowych metod leczenia będzie realizowana we współpracy z Polską Grupą ds. Leczenia Białaczek u Dorosłych (PALG), Polską Grupą Badawczą Chłoniaków (PLRG), Polską Grupą Szpiczakową (PGSz) oraz Polskim Konsorcjum Szpiczakowym. Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu wraz z uzasadnieniem: Planowana jest kontynuacja prowadzonych prac. Badania będą wykonywane według obowiązujących światowych standardów diagnostycznych. Ponadto będą prowadzone nowatorskie badania nad ustaleniem nowych czynników prognostycznych oraz monitorowaniem choroby resztkowej z zastosowaniem badań immunofenotypowych i molekularnych. Planowane jest również kontynuowanie wdrażanie nowych metod leczenia chorych wg programów terapeutycznych wprowadzanych przez PALG, PLRG i PGSz. Wyniki badań będą raportowane do ośrodków koordynujących badania kliniczne, jak również poddawane analizie wewnętrznej. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Opracowanie bardziej skutecznych metod diagnostycznych w chorobach nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego i zastosowanie uzyskanych danych do optymalizacji metod leczenia. Opracowanie bardziej skutecznych metod leczenia chorób nowotworowych układu krwiotwórczego i chłonnego. Pozostały okres realizacji pracy w latach: 3 lata. Zadania do wykonania w 2016 r.: Kontynuacje prac realizowanych dotychczas w ramach PALG, PLRG i PGSz dotyczących diagnostyki i leczenia ostrych i przewlekłych białaczek, chłoniaków i szpiczaka plazmocytowego. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raporty i publikacje, w tym część z nich przedstawiana będzie podczas konferencji PALG, PLRG oraz PGSz. Nazwiska wykonawców K. Warzocha, E. Lech-Marańda, P. Juszczyński, K. Jamroziak, J. Góra-Tybor, I. Seferyńska, B.K. Budziszewska, E. Mendek-Czajkowska, A. Malenda, B. 58 Puła, E. Mądro, A. Hołowiecka, M. Dąbrowska, T. Szpila, A. Ejduk, J. Sawczuk-Chabin, A. Kołkowska-Leśniak, E. Patkowska, W. Makowska, A. Paczek, M. Chełstowska, B. Kwaśniak, M. Jarzembowska, A. Końska, K. Kos-Zakrzewska, U. Walczak, J. Wasilewska, I. Solarska, H. Makuch-Łasica, K. Borg, B. Kruk 59 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.2 4/002/2015 4/002/2015 (PRACA KONTYNUOWANA Nr 4.4 w Planie Naukowym 2015) Ocena biosyntezy i klirensu czynnika von Willebranda (vWF) metodą oznaczania propeptydu czynnika von Willebranda (vWFpp) u chorych z wrodzoną chorobą von Willebranda (vWD) i nabytym zespołem von Willebranda (AVWS) Wstęp: Wrodzona choroba von Willebranda jest to skaza krwotoczna, dziedziczona autosomalnie dominująco. Jest ona spowodowana niedoborem osoczowej glikoproteiny (czynnika von Willebranda, VWF). VWF bierze udział w adhezji i agregacji płytek krwi (hemostaza pierwotna) i krzepnięciu (stabilizacja cz VIII, hemostaza wtórna). Nabyty zespół von Willebranda (AVWS) charakteryzuje się podobnymi objawami klinicznymi jak wrodzona choroba von Willebranda (VWD). Podobnie jak we wrodzonej VWD jest on spowodowany niedoborem tego samego, co w VWD osoczowego białka (VWF). AVWS pojawia się najczęściej w przebiegu chorób o podłożu immunologicznym, nowotworach stałych, chorobach mielo- i limfoproliferacyjnych, sercowo-naczyniowych, niedoczynności tarczycy, lub po zastosowaniu niektórych antybiotyków, leków przeciwdrgawkowych, środków zwiększających objętość osocza czy po rekombinowanym cz. VIII. Przyczyn niedoboru VWF w AVWS może być kilka: adsorpcja na powierzchni komórek, pojawienie się autoprzeciwciał, mechaniczna degradacja lub proteoliza. Jedną z metod pozwalających na ocenę biosyntezy VWF u chorych z wrodzoną VWD i AVWS jest oznaczenie propeptydu VWF (vWFpp). Propeptyd VWF jest to fragment syntetyzowanej w komórkach śródbłonka lub megakariocytach cząsteczki VWF, biorący udział w procesie multimeryzacji VWF. Obecność mutacji w vWFpp upośledza proces multimeryzacji i magazynowania vWF. Po multimeryzacji monomerów vWF, na drodze proteolizy (pod wpływem furyny), VWF pp zostaje odłączony od cząsteczki VWF. Niekowalencyjny kompleks vWFpp i VWF jest magazynowany w ciałkach Weibel-Palade komórek śródbłonka i ziarnistości alfa płytek, a następnie, pod wpływem czynników fizjologicznych i patologicznych, uwalniany do krążenia. Po uwolnieniu kompleks VWF-VWFpp dysocjuje i jego składowe pojawiają się niezależnie w krążeniu. W osoczu vWFpp krąży jako homodimer. Stężenie vWFpp w prawidłowym osoczu wynosi 1µg/ml (1j/dl), a jego czas półtrwania 2-3 godz.; natomiast stężenie vWF: Ag - około 10µg/ml (1j/dl) a czas półtrwania 8-12 godz. Oznacza to, że stosunek vWFpp do VWF:Ag wynosi w osoczu prawidłowym 1. Badania Madbhushi i wsp. (Blood, 2012) sugerują, że vWFpp w krążeniu może wiązać się z vWF i w ten sposób bierze udział w regulowaniu pierwotnej (płytkowej) hemostazy. Obniżone stężenie vWFpp w osoczu, świadczy o zmniejszonej syntezie czynnika von Willebranda (typ 1 i 3 VWD oraz AVWS w przebiegu niedoczynności tarczycy. Upośledzone stężenie antygenu vWF przy prawidłowym stężeniu vWFpp jest dowodem na skrócony czas półtrwania VWF w krążeniu. Skrócony klirens vWF: Ag występuje w AVWS, u części chorych z wrodzonym typem 1 VWD o ciężkim przebiegu (vWF: Ag<20j/ml), u których stosowanie DDAVP może być nieskuteczne, a także u chorych z typem 3 VWD z autoprzeciwciałami (8.1 - 8.7). W przeciwieństwie do vWF:RCo, stężenie provWF jest niezależne od grupy krwi (8.8). Oznaczanie vWFpp ma duże znaczenie nie tylko w diagnostyce VWD i AVWS, ale także u chorych z zakrzepową mikroangiopatią i DIC. Badanie vWFpp nie jest dotychczas w Polsce wykonywane. Hipoteza badawcza: Celem pracy jest wyjaśnienie, czy na podstawie stężenia VWFpp w osoczu i przy zastosowaniu wybranego testu można wnioskować: 1) o prawidłowości biosyntezy VWF w komórkach śródbłonka; 2) klirensie VWF z krążenia; 3) różnicować VWD i AVWS. Dotychczasowa realizacja celów badania: Zgodnie z harmonogramem, zgromadzono i opracowano piśmiennictwo dotyczące VWFpp. Przygotowano próbki do badań VWFpp od 50 60 osób z prawidłowym stężeniem VWF, 73 z obniżonym stężeniem VWF (AVWD) i 27 z podejrzeniem AVWS. Zakupiono odczynniki. Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu wraz z uzasadnieniem: Wyniki badań zostaną przedstawione na PTHiT w roku 2017 a nie jak podaliśmy omyłkowo w 2015 roku. Poszerzenie grup badanych do 50 osób z prawidłowym VWF, 100 z wrodzoną VWD lub podejrzeniem wrodzonej choroby von Willebranda. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Zastosowanie w diagnostyce rutynowej i badaniach naukowych nad AVWS i wrodzoną VWD. Rodzaj pracy: Badanie naukowe stosowane. Referencje: 1. Haberichter SL., Castaman G., Budde U., Peake I., Goodeve A., Rodeghiero F., FedericiAB., Batlle J., Meyer D., Mazurier C., Goudemand J., Eikenboom J., Schneppenheim R., Ingerslev J., Vorlova Z., Hhabart D., Holmberg L., Llethagen S., Pasi J., Hill FGH., Montgomery RR.: Identification of type 1 von Willebrand disease patients with reduced von Willebrand factor survival by assay of the vWF propeptide in the European study: Molecular and clinical markers for the diagnosis and management of type 1 vWD (MCMDM-1VWD). Blood, 2008, 111, 4979-4985. 2. Federici AB.: vWF propetide: a useful marker in VWD. Blood 2006, 3229-3230. 3. Haberichter SL., Christopherson PA., Flood VH.: Critical importance of VWF propeptide (VWFpp) In the diagnosis of type 1 v on Willebrand disease (VWD). 55th ASH Annual meeting and exposition, New Orleans, LA, 2013, 331 4. Hubbard AR., Hamill ML., Heath AB.: Assignment of a value for von Willebrand factor propeptide to the WHO 6th is factor VIII/von Willebrand factor, plasma (07/316). WHO/Bs/2011.2171 Expert Committee on biological standarization, Geneva 17 to 21 October 2011. 5. Federici AB., Canciani MT.: Clinical and laboratory versus molecular markers for a correct classification of von Willebrand disease. Haematol., 2009, 94, 610615. 6. Federici AB., Budde U., Castaman G., Rand JH., Tiede A.: Current diagnostics and therapeutic approaches to patients with acquired von Willebrand syndrome: A 2013 update 7. Budde U., Drewke E. Mainusch K., Schnepeneim R.: Laboratory diagnosis of congenital von Willebrand disease. Sem., Thromb. Hemost., 2002, 28 173-180 8. Ito-Habe N., Wada H., Matsumoto T., Ohishi K., Toyoda H., Ishikawa E., Nomura S., Komada Y., Ito M., Nobori T., Katayama N.: Elevated von Willebrand factor propeptide for diagnosis of thrombotic microangiopathy and for predicting a poor outcome. Int J Hematol., 2011, 93, 47-52. 9. Habe K., Wada H., Ito-Habe N, Hhatada T., Matsumoto T., Ohishi K., Maruyama K., Imai H., Mazutami H., Nobori T.: Plasma ADAMTS13, von Willebrand factor (AWF) and AWF propeptide profiles In patients with DIC and related diseases. Thromb Res 2012, 129, 598-602. 10. Casonato A., Daidone V., Padrini R.: Assessment oof von Willebrand factor propeptide improves the diagnosis of von Willebrand disease. Semin Thromb Hemost 2011, 37, 456-463. 11. Madabhushi SR., Shang C., Dayananda KM., Rittenhouse-Olson K., Murphy M., Ruan TE., Montgomery RR., Neelamegham S.: Von Willebrand factor (VWF) propeptide binding to VWF D’D3 domain attenuates platelet activation and adhesion. Blood 2012, 119, 4769-4778. 12. Eikenboom J., Federico AB., Dirven RJ., Castaman G., Rodeghiero F., Budde U., Schneppenheim R., Batlle J., Canciani MT., Goudemand J., Peake I., Goodeve A., MCMDM-1VWD Study Group. Blood 2013, 121, 23362339. Okres realizacji pracy w latach: 2 lata (2015-2016) Zadania do wykonania w 2016 r.: Wykonanie zaplanowanych badań: VWFpp, VWF:RCo, VWF:Ag. Opracowanie wyników i przygotowanie doniesienia na zjazd w 2017 roku. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Nazwiska wykonawców: K. Bykowska, E. Mendek-Czajkowska, B. Baran, J. Windyga 61 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.3 4/003/2015 4/003/2015 (PRACA KONTYNUOWANA Nr 4.5 w Planie Naukowym 2015) Optymalizacja rozpoznawania i leczenia zaburzeń hemostazy - hemofilii powikłanej inhibitorem, choroby i zespołu von Willebranda, rzadkich skaz krwotocznych pokrewnych hemofilii oraz stanów prozakrzepowych, m.in. wywołanych niedoborem ADAMTS13 Indukcja tolerancji immunologicznej u chorych na hemofilię A powikłaną wieloletnią obecnością inhibitora czynnika VIII Ocena efektów trzeciorzędowej profilaktyki krwawień w grupie chorych na ciężką hemofilię A i B Wstęp: Klinika Zaburzeń Hemostazy i Chorób Wewnętrznych oraz Zakład Hemostazy i Chorób Metabolicznych aktywnie uczestniczy w szeregu projektów naukowych i edukacyjnych, których celem jest optymalizacja zarówno metod diagnostycznych (klinicznych i laboratoryjnych), jak i sposobów leczenia różnych zaburzeń hemostazy. Przykładami mogą być: poszukiwanie optymalnych metod laboratoryjnego monitorowania stosowania nowych doustnych inhibitorów czynników krzepnięcia IIa i Xa, próba wykorzystania testów oceniających globalnie hemostazę w celu diagnozowania i leczenia wrodzonych skaz krwotocznych i trombofilii, uczestnictwo w próbach klinicznych oceniających bezpieczeństwo i skuteczność m.in. modyfikowanych genetycznie białek w leczeniu hemofilii i choroby von Willebranda. Ponadto we współpracy z ośrodkami i organizacjami krajowymi i zagranicznymi realizowane są różne projekty naukowe, zarówno o charakterze eksperymentów badawczych, ale także oparte o badania ankietowe, które swoją tematyką mieszczą się w zaproponowanym tytule obecnej pracy. Hipoteza badawcza: Prace obecnego projektu będą koncentrować się wokół 4 głównych hipotez: a) należy udoskonalić proces terapeutyczno-diagnostyczny hemofilii powikłanej inhibitorem o dużym mianie, albowiem leczenie krwawień w tej skazie wykazuje niezadawalającą skuteczność, a do monitorowania stosowania koncentratów omijających inhibitor wykorzystuje się jedynie obserwację kliniczną; b) test z desmopresyną u pacjentów z chorobą von Willebranda dostarcza nie tylko informacji terapeutycznych, ale także diagnostycznych; c) algorytmy postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w rzadkich skazach krwotocznych pokrewnych hemofilii wymagają istotnego udoskonalenia; d) poszerzenie wiedzy na temat czynników ryzyka w stanach zakrzepowo-zatorowych, w tym m.in. roli niedoboru ADAMTS13. Cele badania/Dotychczasowa realizacja celów badania: W 2015 r. realizowane są zadania: a) oceny skuteczności koncentratów czynników krzepnięcia u pacjentów z hemofilią i chorobą von Willebranda; b) stan EBM odnośnie leczenia hemostatycznego pacjentów z wrodzonymi skazami krwotocznymi, którzy są poddawani operacjom chirurgicznym; c) związek rodzaju stosowanego koncentratu czynnika VIII z ryzykiem wytworzenia inhibitora w populacji pacjentów z hemofilią A; d) ocena powinowactwa do czynnika VIII przeciwciał neutralizujących i nieneutralizujących czynnik VIII u ludzi. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Aktualizacja stanu wiedzy dotyczącej rozpoznawania i leczenia wybranych zaburzeń hemostazy, umożliwiająca optymalne postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w grupie chorych na wrodzone i nabyte skazy krwotoczne. Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu wraz z uzasadnieniem: bez modyfikacji. 62 Referencje: 1. Dargaud Y., Lienhart A., Negrier C. Prospective assessment of thrombin generation test for dose monitoring of bypassing therapy in hemophilia patients with inhibitors undergoing elective surgery. Blood 2010, 116: 57345737. 2. Federici A.B. The use of desmopressin in von Willebrand disease: the experience of the first 30 years (19772007). Haemophilia 2008, 14 (supl. 1), 5-14. 3. Rodeghiero F., Castaman G., Tosetto A. How I treat von Willebrand disease. Blood 2009; 114: 1158-1165. Nichols W. L., Hultin M. B., James A. H., Manco-Johnson M. J., Montgomery R. R., Ortel T. L., Rick M. E., Sadler J. E., Weinstein M., Yawn B. P. von Willebrand disease (VWD): evidence-based diagnosis and management guidelines, the National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI) Expert Panel report (USA). Haemophilia 2008; 14: 171-232. 4. Mariani G., Dolce A., Batorova A., Auerswald G., Schved J. F., Siragusa S., Napolitano M., Bjerre J., K. Ingerslev, J. Ingerslev on behalf of the STER and the International Factor VII Deficiency Study Groups. Recombinant, activated factor VII for surgery in factor VII deficiency: a prospective evaluation – the surgical STER. Br J Haematol 2011, 152: 340-346. 5. Antunes S. V., Tangada S., Stasyshyn O. i wsp. Randomized comparison of prophylaxis and on-demand regimens with FEIBA NF in the treatment of haemophilia A and B with inhibitors. Haemophilia 2014; DOI: 10.1111/hae.12246 6. Pier Mannuccio Mannucci, Paul Alexander Kyrle, Sam Schulman, Jorge Di Paola, Reinhard Schneppenheim, Joan Cox Gill. Prophylactic efficacy and pharmacokinetically guided dosing of a von Willebrand factor/factor VIII concentrate in adults and children with von Willebrand's disease undergoing elective surgery: a pooled and comparative analysis of data from USA and European Union clinical trials. Blood Transf 2013; 11: 533-540. 7. E. Santagostino, M. E. Mancuso, A. Tripodi i wsp. Severe hemophilia with mild bleeding phenotype: molecular characterization and global coagulation profile. J Thromb Haemost 2010; 8: 737-743. 8. Spero R. Cataland and Haifeng M. Wu How I treat: the clinical differentiation and initial treatment of adult patients with atypical hemolytic uremic syndrome. Blood 2014; 123: 2478-2484. Okres realizacji pracy w latach: 2 lata (2016-2017) Zadania do wykonania w 2016 r.: Aktualizacja postępowania okołooperacyjnego w hypoprokonwertynemii; optymalizacja leczenia choroby von Willebranda i hemofilii, m.in. postępowanie okołooperacyjne; długoterminowa profilaktyka krwawień w hemofilii powikłanej inhibitorem; stosowanie kwasu traneksamowego u pacjentów leczonych koncentratem aktywowanych czynników zespołu protrombiny; rola niedoboru ADAMTS13 w wybranych stanach zakrzepowo-zatorowych. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport Nazwiska wykonawców: J. Windyga, K. Bykowska, A. Gwozdowska, A. Buczma, A. Sikorska, E. Stefańska-Windyga, B. Ceglarek, M. Górska-Kosicka, J. Sowińska, S. Jurek, R. Wasilewski, B. Baran, E. Odnoczko 63 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.4 4/006/2015 4/006/2015 (PRACA KONTYNUOWANA Nr 4.8 w Planie Naukowym 2015) Zastosowanie rekombinowanego aktywnego czynnika VII w zabezpieczeniu hemostazy u chorych z wrodzonym niedoborem czynnika VII poddanych leczeniu operacyjnemu Wstęp: Wrodzony niedobór czynnika VII (hypoprokonwertynemia) jest rzadką dziedziczoną recesywnie skazą krwotoczną, której częstość występowania ocenia się na 1:500 000, jednakowo dotycząca mężczyzn i kobiet. W Polsce niedobór czynnika VII jest czwartą pod względem częstości występowania skazą krwotoczną. Klinicznymi objawami skazy są samoistne krwawienia do różnych narządów i powikłania krwotoczne, występujące po zabiegach pooperacyjnych. Objawy słabo korelują z aktywnością czynnika VII w osoczu. W profilaktyce śródoperacyjnych powikłań krwotocznych stosuje się osocze świeżo mrożone, koncentraty zespołu protrombiny, osoczopochodny koncentrat czynnika VII oraz rekombinowany, aktywny czynnik VII (rFVIIa). W chwili obecnej uważa się, że leczeniem substytucyjnym z wyboru w zabezpieczeniu hemostazy u chorych z hypoprokonwertynemią poddawanych leczeniu operacyjnemu jest rFVIIa. Jednakże ze względu na rzadkość skazy krwotocznej liczba leczonych chirurgicznie chorych jest niewielka. Wieloośrodkowy, międzynarodowy rejestr STER (Seven Treatment Evaluation Registry) w 2010 roku obejmował zaledwie 34 chorych z wrodzonym niedoborem czynnika VII leczonych operacyjnie, u których wykonano 41 operacji. Dawkowanie czynnika VII oraz schemat leczenia substytucyjnego są w dalszym ciągu w trakcie klinicznej oceny. Hipoteza badawcza: Ocena, czy zastosowanie rFVIIa jest skutecznym i bezpiecznym sposobem zabezpieczenia hemostazy u chorych z wrodzonym niedoborem czynnika VII poddawanych leczeniu operacyjnemu. Cele badania: Celem badania jest ocena lokalnego (opracowanego w Instytucie) schematu leczenia rekombinowanym, aktywnym czynnikiem VII, zabezpieczającym hemostazę śródoperacyjną i zapobiegającym powikłaniom krwotocznym po leczeniu operacyjnym chorych z wrodzonym niedoborem czynnika VII. Plan realizacji projektu i metodyka: Projekt przewidziany jest na 2 lata. W pierwszej fazie będzie obejmował akwizycję danych klinicznych pacjentów z hypoprokonwertynemią operowanych w Klinice Chirurgii, u których zastosowano jako lek zabezpieczający hemostazę rFVIIa. Dotychczasowe doświadczenia obejmują 9 chorych leczonych chirurgicznie, u których wykonano takie operacje jak: strumektomię, cholecystektomię laparoskopową, operacje przepuklin i żylaków kończyn dolnych, wycięcie nowotworu jelita grubego. U chorych tych zastosowano rFVIIa w zależności od aktywności czynnika VII (FVII:C) dzieląc je na grupy chorych z aktywnością poniżej i powyżej 10% normy. U chorych z ciężkim niedoborem stosowano początkowo rFVIIA, w dawce 30 ug/kg, a następnie 15 ug/kg przez 7 dni pooperacyjnych. Monitorowano czas protrombinowy oraz aktywność czynnika VII w osoczu. U żadnego pacjenta nie stwierdzono powikłań krwotocznych, a utrata krwi była porównywalna z utratą krwi u pacjentów bez skazy krwotocznej poddawanych takim samym operacjom. Kolejnym etapem będzie analiza danych i optymalizacja schematu leczenia substytucyjnego przy użyciu rFVIIa. Dotychczasowa realizacja celów badania: Dotychczasowe doświadczenia obejmują 9 chorych leczonych chirurgicznie, u których wykonano takie operacje jak strumektomię, cholecystektomię laparoskopową, operacje przepuklin i żylaków kończyn dolnych, wycięcie nowotworu jelita grubego. U chorych tych zastosowano rFVIIa w zależności od aktywności czynnika VII (FVII:C) dzieląc je na grupy chorych z aktywnością poniżej i powyżej 10% normy. U chorych z ciężkim niedoborem stosowano początkowo rFVIIA w dawce 30ug/kg, a następnie 15 ug/kg przez 7 dni pooperacyjnych. Monitorowano czas protrombinowy oraz aktywność czynnika VII w osoczu. U żadnego pacjenta nie stwierdzono powikłań 64 krwotocznych a utrata krwi była porównywalna z utratą krwi u pacjentów bez skazy krwotocznej poddawanych takim samym operacjom. Kolejnym etapem będzie analiza danych i optymalizacja schematu leczenia substytucyjnego przy użyciu rFVIIa. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: W pracy pragniemy udowodnić, że zastosowanie rFVIIa w profilaktyce krwawień śródoperacyjnych i pooperacyjnych u chorych z wrodzonym niedoborem czynnika VII jest skutecznym i bezpiecznym sposobem postępowania. Skutek praktyczny: wdrożenie do praktyki klinicznej schematu leczenia przy zastosowaniu rFVIIa. Rodzaj pracy: Badanie naukowe stosowane. Proponowane modyfikacje: nie dotyczy. Referencje: Brenner B, Wills J. Experience with recombinant-activated factor VII in 30 patients with congenital factor VII deficiency. Haemophilia 2007; 13:55-62. Mariani G, Dolce A, Batorova A et al. Recombinant, activated factor VII for surgery in factor VII deficiency; a prospective evaluation – the surgical STER. Br J Heamatol doi:10.1111/j 1365-2141.2010.08287.x Mariani G, Konkle BA, Ingerslev J. Congenital factor VII deficienncy: therapy with recombinant activated factor VII – a critical appraisal. Haemophilia 2006; 12:19-27. Tran HT, Tjonnfjord GE, Paus A et al. rFVIIa administered by continuous infusion during surgery in patient with severe congenital FVII deficiency. Haemophilia 2011 ; 17:1-7. Windyga J, Żbikowski P, Ambroziak P et al. Management of factor VII-deficient patients undergoing joint surgeries – preliminary results of locally developed treatment regimen. Haemophilia 2013; 19:82-93. Pozostały okres realizacji pracy: 2 lata (2015-2017) Zadania do wykonania w 2016 r.: Gromadzenie i analiza danych klinicznych z zastosowaniem opracowanego w IHiT protokołu leczenia substytucyjnego. Przygotowanie publikacji. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Nazwiska wykonawców: A. Szczepanik, A. Misiak, A. Wiszniewski, K. Pielaciński, W. Dąbrowski, S. Huszcza 65 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.5 4/001/2016 4/…../2016 (PRACA NOWA) Opis polskiej populacji w zakresie częstości genów i haplotypów KIR oraz częstości występowania genotypów licencjonujących komórki NK (pary receptor KIRodpowiadający ligand HLA) Wstęp: Istotną rolą komórek NK jest nadzór immunologiczny nad powstającymi spontanicznie komórkami nowotworowymi. Funkcja cytobójcza komórek NK jest uruchamiana poprzez rozpoznanie aktywujących ligandów występujących na powierzchni transformowanych komórek nowotworowych przez aktywujące receptory komórek NK. Własne komórki organizmu są chronione przed atakiem cytotoksycznych komórek NK dzięki ekspresji hamujących receptorów KIR (iKIR), które rozpoznają hamujące ligandy (własne cząsteczki HLA klasy I - HLA I) występujące na powierzchni niemal wszystkich komórek organizmu. Ligacja iKIR-HLA I hamuje komórki NK przed niszczeniem własnych prawidłowych komórek. Badania in vitro i na modelach zwierzęcych wykazały jednak dodatkowy, ciekawy efekt ligacji iKIR-HLA I, a mianowicie silne zwiększenie potencjału cytotoksycznego komórek NK. Zjawisko to określono jako edukację lub licencjonowanie dojrzałych komórek NK. Tylko licencjonowane komórki NK wykazują pełną aktywność cytotoksyczną, a komórki nie wykazujące ekspresji iKIR lub nie napotykające odpowiedniego ligandu HLA w środowisku nie podlegają licencjonowaniu i wykazują słabą cytotoksyczność po aktywacji. Klony komórek NK różnią się liczbą i swoistością występujących na ich powierzchni receptorów KIR (hamujące KIR mają ekspresję stochastyczną, czyli mniej lub bardziej przypadkową, a aktywujące KIR – dominującą, tzn. niemal wszystkie NK prezentują kodowane aKIR). Własne badania kliniczne (Nowak et al. 2015) wykazały ponadto, że ligacja aktywujących KIR z odpowiadającymi im ligandami HLA I może prowadzić do obniżenia potencjału cytotoksycznego komórek NK (downward education). W badaniu tym im większa była liczba odpowiednich par aKIR-HLA I u dawcy HSC tym mniej korzystne było PFS i RI u biorcy. Wyniki te wskazują na funkcjonalne znaczenie edukacji komórek NK również w zakresie par aktywujący KIR-HLA I, dla immunologicznego nadzoru nad nowotworem. Równowaga pomiędzy licencjonowanymi/edukowanymi a nielicencjonowanymi klonami komórek NK może mieć związek ze skutecznością nadzoru immunologicznego nad spontanicznie powstającymi transformowanymi komórkami nowotworowymi. Hipoteza badawcza: Opis swoistości i liczebności genów KIR w polskiej populacji wraz z danymi HLA umożliwi ocenę licencjonowania/edukacji komórek NK u zdrowych osób. Potencjalne różnice w zakresie liczby lub swoistości licencjonujących par genów i/aKIRHLA I u pacjentów z chorobami nowotworowymi w stosunku do grupy kontrolnej osób zdrowych będą dotyczyły licencjonowanych/edukowanych klonów komórek NK, a więc tych, które są najbardziej skuteczne i w pełni aktywne w zakresie cytotoksyczności przeciwnowotworowej (iKIR-HLA I) oraz klonów komórek NK o obniżonym potencjale cytotoksycznym (aKIR-HLA I). Zachorowanie na chorobę nowotworową układu krwiotwórczego może być zależne od obniżonej skuteczności nadzoru immunologicznego ze strony komórek NK w związku z nierównowagą w zakresie profilu ich licencjonowania/edukacji. Cele badania: 1) Stworzenie grupy kontrolnej zdrowych osób z polskiej populacji, prawidłowo opisanej w zakresie częstości i swoistości genów i haplotypów KIR oraz liczby i swoistości licencjonujących/edukujących par KIR-HLA I. 2) Testowanie hipotezy roboczej nt. związku zjawiska licencjonowania/edukacji komórek NK z nadzorem immunologicznym i rozwojem AML lub ALL u chorych. Grupa pacjentów będzie się wywodziła spośród osób z ustaloną diagnozą nowotworowej choroby układu krwiotwórczego przewidzianych do transplantacji komórek krwiotwórczych. 66 Plan realizacji projektu i metodyka: Genotypowanie KIR u ok. 350 zdrowych dawców z polskiej populacji (metodą SSP lub SSO-Luminex). Genotypowanie KIR u ok. 200 pacjentów z AML lub ALL. Genotypowanie HLA u wszystkich osób grupy kontrolnej i pacjentów (badania wykonywane na bieżąco do doboru par niespokrewniony dawca-biorca szpiku). Stworzenie baz danych obejmujących allele HLA i geny KIR (rozróżnienie KIR2DS4del i KIR4DS4norm !) osób zdrowych i pacjentów. Określenie przynależności grupowej HLA I do grup ligandów: C1, C2, Bw4, A3/11 i A1101/1102/C0102/0202/0302/0401/0501/1402/1601. Określenie występowania odpowiadających sobie par hamujących i aktywujących KIR-HLA I u każdej osoby badanej: pary hamujące - C1:KIR2DL2/3, C2:KIR2DL1, Bw4:KIR3DL1 i A3/11:KIR3DL2; pary aktywujące – C1:KIR2DS2/3,C2:KIR2DS1,Bw4:KIR3DS1,A1101/1102/C0102/0202/0302/0401/0501/140 2/1601: KIR2DS4norm i A1101/1102/C0102/0202/0302/0401/0501/1402/1601:KIR2DS4del). Podsumowanie liczebności par KIR-HLA u każdej osoby badanej, odrębnie w zakresie aktywacji i hamowania. Segregacja fazowa haplotypów KIR (metoda manualna lub adaptacja własnej metody PHASE). Zgromadzenie dostępnych w literaturze danych odnośnie częstości genów i haplotypów KIR w innych populacjach. Analizy statystyczne: częstość, liczebność, asocjacje z wybranymi chorobami nowotworowymi. Porównania populacyjne. Przygotowanie tabel i rycin. Przygotowanie manuskryptu pracy doktorskiej. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Prawidłowy opis polskiej populacji w zakresie genów i haplotypów KIR. Porównania populacyjne, mogące mieć znaczenie dla programów rekrutacji dawców komórek krwiotwórczych do rejestrów niespokrewnionych dawców szpiku. Nowatorski opis polskiej populacji w zakresie swoistości i liczebności par genów licencjonujących/edukujących komórki NK. Określenie związku i potencjalnego znaczenia licencjonowania/edukacji komórek NK w etiopatogenezie wybranych chorób nowotworowych układu krwiotwórczego. Przygotowanie manuskryptu pracy doktorskiej. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane. Referencje: - Niokou D, Spyropoulou-Vlachou M, Darlamitsou A, Stavropoulos-Giokas C. Distribution of killer cell immunoglobulin-like receptors in the Greek population. Hum Immunol. 2003;64(12):1167-76. - Farag et al. (2002) Natural killer cell receptors: new biology and insights into the graft-versus-leukemia effect. Blood 100: 1935-47. - Re F, Staudacher C, Zamai L, Vecchio V, Bregni M. Killer cell Ig-like receptors ligand-mismatched, alloreactive natural killer cells lyse primary solid tumors. Cancer. 2006;107(3):640-648. - Ruggeri L, Mancusi A, Capanni M, et al. Donor natural killer cell allorecognition of missing self in haploidentical hematopoietic transplantation for acute myeloid leukemia: challenging its predictive value. Blood. 2007;110(1):433-440. - Brunstein et al. Negative effect of KIR alloreactivity in recipients of umbilical cord blood transplant depends on transplantation conditioning intensity. Blood 2009; 113(22): 5628-34 - Kim et al. (2005) Licensing of natural killer cells by host major histocompatibility complex class I molecules. Nature 436:709-13. - Thomas LM, Peterson ME, Long EO. Cutting edge: NK cell licensing modulates adhesion to target cells. J Immunol. 2013;191(8):3981-5. - Joncker NT, Shifrin N, Delebecque F, Raulet DH. Mature natural killer cells reset their responsiveness when exposed to an altered MHC environment. J Exp Med 2010;207:2065-72. - Elliott JM, Wahle JA, Yokoyama WM. MHC class I-deficient natural killer cells acquire a licensed phenotype after transfer into an MHC class I-sufficient environment. J Exp Med 2010;207:2073-9. - Nowak et al. (2014) Donor NK cell licensing in control of malignancy in hematopoietic stem cell transplant recipients. American Journal of Hematology 2014, 89(10): E176-83. - Nowak et al. (2015) Role of donor activating KIR-HLA ligand-mediated NK cell education status in control of malignancy in hematopoietic cell transplant recipients. Biology of Blood and Marrow Transplantation 21 (5), 829-39. - Graef, T., Moesta, A.K., Norman, P.J., Abi-Rached, L., Vago, L., Older Aguilar, A.M., Gleimer, M., Hammond, J.A., Guethlein, L.A., Bushnell, D.A., et al. (2009). KIR2DS4 is a product of gene conversion with 67 KIR3DL2 that introduced specificity for HLA-A*11 while diminishing avidity for HLA-C. J Exp Med 206, 2557-2572 - Karabon L, Jedynak A, Giebel S, Wołowiec D, Kielbinski M, Woszczyk D, Kapelko-Slowik K, Kuliczkowski K, Frydecka I. KIR/HLA gene combinations influence susceptibility to B-cell chronic lymphocytic leukemia and the clinical course of disease. Tissue Antigens. 2011;78(2):129-38. - Majorczyk E, Pawlik A, Łuszczek W, Nowak I, Wiśniewski A, Jasek M, Kuśnierczyk P. Associations of killer cell immunoglobulin-like receptor genes with complications of rheumatoid arthritis. Genes Immun. 2007;8(8):678-83. - Hsu KC, Chida S, Geraghty DE, Dupont B. The killer cell immunoglobulin-like receptor (KIR) genomic region: gene-order, haplotypes and allelic polymorphism. Immunol Rev. 2002;190:40-52. Okres realizacji pracy: 2 lata (2016-2017) Zadania do wykonania w 2016 r.: Genotypowanie KIR u 350 osób grupy kontrolnej i 200 pacjentów z AML lub ALL. Kompletowanie baz danych grupy kontrolnej, pacjentów i częstości w populacjach zewnętrznych. Przyporządkowanie HLA klasy I osób badanych do grup ligandów KIR. Testowanie metod segregacji fazowej haplotypów: metody manualnej i algorytmu PHASE. Wstępne analizy. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Wykonawcy: J. Nowak, R. Mika-Witkowska 68 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.6 4/002/2016 4/…../2016 (PRACA NOWA) Genetyczna charakterystyka i znaczenie kliniczne nabycia nowego zakresu licencjonowania komórek NK dawcy poprzez ligację KIR-HLA u biorców z nowotworami krwi po transplantacji komórek krwiotwórczych od niezgodnego w HLA dawcy Wstęp: Istotną rolą komórek NK jest nadzór immunologiczny nad powstającymi spontanicznie komórkami nowotworowymi. Funkcja cytobójcza komórek NK jest uruchamiana poprzez rozpoznanie aktywujących ligandów występujących na powierzchni transformowanych komórek nowotworowych przez aktywujące receptory komórek NK. Własne komórki organizmu są chronione przed atakiem cytotoksycznych komórek NK dzięki ekspresji hamujących receptorów KIR (iKIR), które rozpoznają hamujące ligandy (własne cząsteczki HLA klasy I - HLA I) występujące na powierzchni niemal wszystkich komórek organizmu. Ligacja iKIR-HLA I hamuje komórki NK. Badania in vitro i na modelach zwierzęcych wykazały jednak dodatkowy, ciekawy efekt ligacji iKIR-HLA I, a mianowicie silne zwiększenie potencjału cytotoksycznego komórek NK. Zjawisko to określono jako edukację lub licencjonowanie dojrzałych komórek NK. Tylko licencjonowane komórki NK wykazują pełną aktywność cytotoksyczną, a komórki nie wykazujące ekspresji iKIR lub nie napotykające odpowiedniego ligandu HLA w środowisku nie podlegają licencjonowaniu i wykazują słabą cytotoksyczność po aktywacji. Klony komórek NK różnią się liczbą i swoistością występujących na ich powierzchni receptorów KIR (hamujące KIR mają ekspresję stochastyczną, czyli mniej lub bardziej przypadkową, a aktywujące KIR – dominującą, tzn. większość klonów NK prezentuje kodowane aKIR). Badania na modelach zwierzęcych wykazały, że po przeniesieniu licencjonowanych komórek NK do środowiska bez odpowiedniego ligandu HLA komórki NK w ciągu kilku dni tracą „licencję” na zabijanie komórek nowotworowych (zjawisko określono jako downward resetting – utrata licencji). Potwierdzono również zjawisko odwrotne – nabywanie licencjonowania, jeśli nielicencjonowane komórki NK posiadające iKIR zostaną umieszczone w środowisku licencjonujących HLA I. Powyższe badania in vitro i in vivo zostały wstępnie potwierdzone przez nasze badania kliniczne w transplantacjach komórek krwiotwórczych u chorych z nowotworami układu krwiotwórczego i chłonnego (Nowak et al. 2014). Wykazaliśmy między innymi, że brak HLA klasy I u niezgodnego biorcy wpływa wybitnie niekorzystnie na przeżycie biorcy i wznowę choroby nowotworowej, ale tylko w konstelacji, kiedy u dawcy występował zarówno odpowiedni receptor KIR jak i odpowiadający mu ligand HLA I. Potwierdziło to obserwowany wcześniej in vitro i in vivo fakt, że u dawcy komórki NK podlegały licencjonowaniu, a po transplantacji następował u biorcy zanik licencjonowania aktywnego klonu komórek NK dawcy. Jednocześnie brak u biorcy HLA I nie związanego z licencjonowaniem u dawcy nie powodował pogorszenia wskaźników przeżycia i wznowy w stosunku do biorców, którzy otrzymali przeszczep zgodny w całym zakresie HLA (10 alleli zgodnych na 10 badanych), u których licencjonowanie komórek NK dawcy nie uległo zmianie po transplantacji. Obecne badanie na rozszerzonej grupie par dawca biorca będzie zmierzało do wyjaśnienia komplementarnej hipotezy badawczej dotyczącej możliwości nabycia przez komórki NK dawcy licencjonowania w stosunku do posiadanych przez dawcę receptorów KIR, do których dawca nie posiada ligandu HLA. Dodatkowy swoisty ligand HLA u biorcy może się pojawić wskutek niezgodności HLA I pomiędzy dawcą a biorcą i doprowadzić do licencjonowania tych klonów komórek NK, które u dawcy licencjonowane nie były (upward licensing). Możliwość wystąpienia takiej korzystnej regulacji komórek NK zasugerowali w swoich badaniach na modelu zwierzęcym Elliott et al. (2010). Kliniczna 69 ocena zjawiska będzie możliwa dzięki modelowi HSCT z pojedynczą niezgodnością pary dawca-biorca w zakresie HLA klasy I. Rycina 1. Stratyfikacja pacjentów z niezgodnością ligandu HLA I w zakresie zmiany licencjonowania komórek NK dawcy po HSCT. Donor pool KIR genotype Cognate HLA ligands for some KIRs 1-4 licensing Change in Recipient pool Stratified recipients HSC with mismatched T HLA I licensing Missing ligandDownward statusresetting for licensing pair Mismatched HLA IUnchanged Not involved in licensing Newlicensing HLA ligand Upward licensing status Cognate with not donor involved KIR Mixed cases with Hypothesis: pairs, out of: different Different tumor C1:KIR2DL2/3 licensing status immunosurveillance C2:KIR2DL1 (different outcomes in malignant recipients Bw4:KIR3DL1 are possible) in strata A3/11:KIR3DL2 Hipoteza badawcza: Skuteczność nadzoru immunologicznego nad komórkami nowotworowymi u biorcy przeszczepu komórek krwiotwórczych może być uzależniona od zmiany statusu licencjonowania komórek NK dawcy spowodowanej niezgodnością HLA klasy I pomiędzy dawcą a biorcą oraz konstelacją KIR u dawcy w postaci zaniku licencjonowania, braku zmiany licencjonowania lub nabycia dodatkowego licencjonowania. W przypadku nabycia dodatkowej licencji (upward licensing) komórki NK dawcy mogą lepiej nadzorować wznowę/progresję nowotworu biorcy. Cele badania: Genotypowanie KIR u dawców i przyporządkowanie specyficzności HLA do grup ligandów KIR u dawców i biorców pozwoli na określenie rodzaju zmiany licencjonowania komórek NK po transplantacji i pozwoli na dokonanie stratyfikacji pacjentów w następujących grupach: zanik licencjonowania, bez zmiany licencjonowania, nabycie dodatkowego licencjonowania. Na podstawie zgromadzonych danych klinicznych pacjentów po transplantacji krwiotwórczych komórek macierzystych z powodu nowotworu układu krwiotwórczego lub chłonnego zostaną porównawczo ocenione następujące punkty końcowe w grupach stratyfikacyjnych: PFS (progression free survival – przeżycie wolne od progresji choroby), RI (relapse incidence – częstość wznowy), OS (overall survival – całkowite przeżycie), aGvHD (acute graft versus host disease - ostra choroba przeszczep przeciw gospodarzowi), TRM (transplantation related mortality – śmiertelność związana z przeszczepieniem). Plan realizacji projektu i metodyka: Genotypowanie KIR u ok. 200 dawców i biorców (metoda KIR-SSO Luminex). Genotypowanie HLA u ok. 200 dawców i biorców (wykonane w ramach procedur doboru pary niespokrewniony dawca-biorca). Stworzenie baz danych obejmujących allele HLA i geny KIR (rozróżnienie KIR2DS4del i KIR4DS4norm !) biorców i dawców. Stworzenie bazy danych klinicznych. Określenie przynależności grupowej HLA I do grup ligandów: C1, C2, Bw4, A3/11 i A1101/1102/C0102/0202/0302/0401/0501/1402/1601. Określenie występowania odpowiadających sobie par hamujący lub aktywujący KIR-HLA I u każdej osoby badanej: pary hamujące - C1:KIR2DL2/3, C2:KIR2DL1, Bw4:KIR3DL1 i A3/11:KIR3DL2; pary aktywujące – C1:KIR2DS2/3,C2:KIR2DS1, Bw4:KIR3DS1, 70 A1101/1102/C0102/0202/0302/0401/0501/1402/1601:KIR2DS4norm i A1101/1102/C0102/0202/0302/0401/0501/1402/1601:KIR2DS4del). Podsumowanie liczebności par KIR-HLA u każdej osoby badanej, odrębnie w zakresie aktywacji i hamowania. Stratyfikacja pacjentów w zakresie: zaniku licencjonowania, braku zmiany licencjonowania i nabycia dodatkowego licencjonowania. Porównania statystyczne w zakresie PFS, RI, OS, aGvHD i TRM. Analiza wielowariacyjna. Przygotowanie tabel i rycin. Przygotowanie manuskryptu pracy doktorskiej. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Przewidywane jest wykazanie poprawy nadzoru immunologicznego nad nowotworami układu krwiotwórczego i chłonnego w grupie chorych z konstelacją HLA-KIR oznaczającą ‘nabycie dodatkowego licencjonowania’ komórek NK po transplantacji w stosunku do pozostałych grup chorych. Pozwoli to na prospektywne wykorzystanie badań KIR u potencjalnych dawców szpiku w procedurze immunogenetycznego doboru optymalnego dawcy dla chorych z nowotworami. W zakresie podstawowej immunologii komórek NK wykazanie istotnych różnic pomiędzy grupami stratyfikacyjnymi pozwoli na uzupełnienie i rozwinięcie aktualnej hipotezy ‘missing self’, która obejmuje niezgodność ligandu HLA bez uwzględnienia zmienionego licencjonowania w podgrupach. W przypadku braku potwierdzenia hipotezy badawczej określone zostaną warunki weryfikacji hipotezy na większej grupie badanej. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane. Referencje: - Farag et al. (2002) Natural killer cell receptors: new biology and insights into the graft-versus-leukemia effect. Blood 100: 1935-47. - Re F, Staudacher C, Zamai L, Vecchio V, Bregni M. Killer cell Ig-like receptors ligand-mismatched, alloreactive natural killer cells lyse primary solid tumors. Cancer. 2006;107(3):640-648. - Ruggeri L, Mancusi A, Capanni M, et al. Donor natural killer cell allorecognition of missing self in haploidentical hematopoietic transplantation for acute myeloid leukemia: challenging its predictive value. Blood. 2007;110(1):433-440. - Brunstein et al. Negative effect of KIR alloreactivity in recipients of umbilical cord blood transplant depends on transplantation conditioning intensity. Blood 2009; 113(22): 5628-34 - Kim et al. (2005) Licensing of natural killer cells by host major histocompatibility complex class I molecules. Nature 436:709-13. - Thomas LM, Peterson ME, Long EO. Cutting edge: NK cell licensing modulates adhesion to target cells. J Immunol. 2013;191(8):3981-5. - Joncker NT, Shifrin N, Delebecque F, Raulet DH. Mature natural killer cells reset their responsiveness when exposed to an altered MHC environment. J Exp Med 2010;207:2065-72. - Elliott JM, Wahle JA, Yokoyama WM. (2010) MHC class I-deficient natural killer cells acquire a licensed phenotype after transfer into an MHC class I-sufficient environment. J Exp Med 207:2073-9. - Nowak et al. (2014) Donor NK cell licensing in control of malignancy in hematopoietic stem cell transplant recipients. American Journal of Hematology 2014, 89(10): E176-83. - Nowak et al. (2015) Role of donor activating KIR-HLA ligand-mediated NK cell education status in control of malignancy in hematopoietic cell transplant recipients. Biology of Blood and Marrow Transplantation 21 (5), 829-39. - Peterson ME, Long EO. Inhibitory receptor signaling via tyrosine phosphorylation of the adaptor Crk. Immunity 2008; 29: 578–588. - Chodniewicz D, Klemke RL. Regulation of integrin-mediated cellular responses through assembly of a CAS/Crk scaffold. Biochim Biophys Acta 2004; 1692: 63–76. - Arai A, et al. CrkL activates integrin-mediated hematopoietic cell adhesion through the guanine nucleotide exchange factor C3G. Blood 1999; 93: 3713–3722. - Katagiri K, et al. RAPL, a Rap1-binding molecule that mediates Rap1-induced adhesion through spatial regulation of LFA-1. Nat Immunol 2003; 4: 741–748. Okres realizacji pracy: 2 lata (2016-2017) Zadania do wykonania w 2016 r.: Genotypowanie KIR u ok. 200 dawców i biorców (metoda KIR-SSO Luminex). Genotypowanie HLA u ok. 200 dawców i biorców (badania wykonywane na bieżąco do doboru par niespokrewniony dawca-biorca). Stworzenie baz danych obejmujących allele HLA i geny KIR (rozróżnienie KIR2DS4del i KIR4DS4norm) 71 biorców i dawców. Stworzenie bazy danych klinicznych. Określenie przynależności grupowej HLA I do grup ligandów KIR. Określenie występowania odpowiadających sobie par składających się z hamującego lub aktywującego KIR i HLA I u każdej osoby badanej. Podsumowanie liczebności par KIR-HLA u każdej osoby badanej w zakresie aktywacji i hamowania. Stratyfikacja pacjentów w zakresie: zaniku licencjonowania, braku zmiany licencjonowania i nabycia dodatkowego licencjonowania. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Sprawozdanie. Wykonawcy: J. Nowak, M. Rogatko-Koroś 72 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.7 4/001/2014 4/001/2014 (PRACA KONTYNUOWANA Nr 4.3 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA Nr 4.9 w Planie Naukowym 2015) Sirolimus w skojarzeniu z takrolimusem w leczeniu przewlekłej choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi u chorych po transplantacji allogenicznych komórek krwiotwórczych Wstęp: Przewlekła choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi (cGvHD) i jej następstwa stanowią główną przyczynę chorobowości i śmiertelności pacjentów po transplantacjach allogenicznych komórek krwiotwórczych (aSCT). cGvHD stwierdza się u 40-70% chorych po transplantacji. Wykazano, że nasilenie objawów w przebiegu cGvHD (postać ograniczona lub rozległa) odwrotnie koreluje z prawdopodobieństwem przeżycia po przeszczepieniu. Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów klinicznych, chociaż pożądane jest histopatologiczne potwierdzenie rozpoznania. Leczenie cGvHD polega obecnie na eskalacji dawek już stosowanych leków immunosupresyjnych w skojarzeniu z glikokortykosteroidami stosowanymi przewlekle. Za główny mechanizm odpowiedzialny za rozwój cGvHD uznaje się upośledzenie rozwoju tolerancji immunologicznej przeszczepionych limfocytów wobec antygenów biorcy. Dlatego atrakcyjne wydaje się zastosowanie w leczeniu cGvHD sirolimusu - leku sprzyjającemu generacji limfocytów T regulatorowych. Obecnie stosowane leki immunosupresyjne działając przede wszystkim przez hamowanie syntezy i ekspresji receptora dla Il-2 hamują także proliferację Treg. Dotychczasowe nieliczne publikacje wskazują, że profilaktyka ostrej choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi takrolimusem w skojarzeniu z sirolimusem jest prawdopodobnie bardziej skuteczna niż postępowanie standardowe. Dane dotyczące leczenia cGvHD są fragmentaryczne. Dotyczą niewielkich grup chorych, przede wszystkim z postacią oporną na leczenie sterydami. Ich wyniki są jednak bardzo zachęcające do stosowania sirolimusu w leczeniu cGvHD w pierwszej linii leczenia, a nie tylko w postaciach sterydoopornych. Hipoteza badawcza: Sirolimus w skojarzeniu z takrolimusem jest skutecznym leczeniem pierwszego rzutu przewlekłej choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi. Dotychczasowa realizacja celów badania: Do chwili obecnej (styczeń - kwiecień 2014) do badania włączono 8 chorych. Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu wraz z uzasadnieniem: Realizacja pracy nie wymaga modyfikacji na obecnym etapie. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Leczenie cGvHD skojarzeniem sirolimusu i takrolimusu może się okazać postępowaniem bardziej skutecznym od dotychczasowych. Jeśli uzyskane wyniki okażą się korzystne, mogą stanowić podstawę do zmiany dotychczas stosowanego leczenia. Rodzaj pracy: Badanie naukowe stosowane. Referencje: Filipovich A H, Weisdorf D, Paveltic S i wsp.: National Institutes of Health Consensus Development Project on Criteria for Clinical Trials in Chronic Graft-Versus-Host Disease: Diagnosis and Staging Working Group eport. Biol Blood Marrow Transplant. 2005 (11): 945-955 Jurado M, Vallejo C, Perez-Simon J A i wsp.: Sirolimus as Part of Immunosuppressive Therapy for Refractory Chronic Graft-versus-Host Disease. Biol Blood Marrow Transplant. 2007(13): 701-706 Cutler C, Antin J H: Sirolimus Immunosuppression for Graft-vesus Host Disease Prophylaxis and Therapy: an Update. Curr Opin Hematol 2010(17): 500-504 Pidala J, Tomblyn M, Nishihori T i wsp.: Sirolimus Demonstrates Activity in the Primary Therapy of Acute Graft-versus-Host Disease Without Systemic Glucocorticosteroids. Haematologica 2011 69(9): 1352-1356 Abouelnasr A, Roy J, Cohen S i wsp.: Defining the Role of Sirolimus in the Management of Graft-versus-Host Disease: From Prophylaxis to Treatment. Biol Blood Marrow Transplant. 2013(19): 12-21 Pozostały okres realizacji pracy: 1 rok. 73 Zadania do wykonania w 2016 roku: Dalsza rekrutacja chorych do badania; ocena wyników leczenia i działań niepożądanych. Forma rozliczenia pracy w 2016: Raport. Wykonawcy: K. Hałaburda, A. Tomaszewska, B. Nasiłowska-Adamska, A. Szczepiński 74 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.8 4/003/2014 4/003/2014 (PRACA KONTYNUOWANA Nr 4.5 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA Nr 4.11 w Planie Naukowym 2015) Prospektywna, randomizowana ocena wartości ciągłej stymulacji nerwu błędnego w prognozowaniu i prewencji uszkodzenia nerwów krtaniowych wstecznych podczas operacji wycięcia tarczycy Wstęp: Ze względu na ciągle istniejące ryzyko uszkodzenia NKW w trakcie operacji gruczołu tarczowego, na początku lat sześćdziesiątych zaproponowano wdrożenie narzędzi diagnostycznych pod postacią neuromonitoringu, służących śródoperacyjnej identyfikacji nerwu krtaniowego wstecznego, co miało umożliwić lepszą identyfikację tego nerwu, a co za tym idzie jego ochronę przed uszkodzeniem. Technika śródoperacyjnego neuromonitoringu (IONM) ewoluowała intensywnie w ostatnich latach prowadząc do ciągłej stymulacji nerwu błędnego (NX) z analizą sygnały elektrycznego w czasie rzeczywistym. Hipoteza badawcza: 1. Ciągły śródoperacyjny neuromonitoring nerwów krtaniowych wstecznych (CIONM) pozwala na śródoperacyjne rozpoznanie zaburzeń funkcji NKW. 2. Zastosowanie analizy trendów sygnału CIONM pozwala na prewencję uszkodzenie NKW. Cele badania: Celem badania jest ocena wartości klinicznej ciągłego śródoperacyjnego neurmonitoringu (CIONM) w prewencji i prognozowaniu uszkodzenia NKW. Ocena wartości ciągłej stymulacji. Plan realizacji projektu i metodyka: W roku 2014 rozpoczęto akwizycję danych klinicznych pacjentów operowanych zastosowania CIONM oraz pacjentów operowanych bez IONM i operowanych z przerywanym IONM NKW. Kolejnym etapem będzie prospektywną analiza z randomizacją danych klinicznych, parametrów śródoperacyjnych i obserwacji follow-up pacjentów (N=60) podzielonych na trzy wyżej wymienione grupy. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: W pracy pragniemy udowodnić, iż wartość rutynowego stosowania IONM w skutecznej prewencji obustronnej parezy NKW. Ponadto pragniemy zoptymalizować technikę CIONM tak, aby w niedalekiej przyszłości mogła być rutynowo stosowana w operacjach tarczycy. Dotychczasowe nasze i europejskie doświadczenia potwierdzają słuszność tych założeń. Proponowane modyfikacje planu: nie ma Rodzaj pracy: Praca rozwojowa Referencje: 1. Lamade W, Meyding-Lamade U, Buchhold C, et al. First continuous nerve monitoring in thyroid gland surgery. Chirurg. 2000; 71: 551–557. 2. Ulmer C, Friedrich C, Kohler A, Rieber F, Basar T, Deuschle M, Thon KP, Lamadé W. Impact of continuous intraoperative neuromonitoring on autonomic nervous system during thyroid surgery. Head Neck. 2011; 33: 976-984. 3. Dralle H, Lorenz K, Machens A. State of the art: surgery for endemic goiter-a plea for individualizing the extent of resection instead of heading for routine total thyroidectomy.Langenbeck's Archives of Surgery. 2011; 396: 1137-1143. 4. Dralle H, Sekulla C, Lorenz K, Brauckhoff M, Machens A. German IONM Study Group. Intraoperative monitoring of the recurrent laryngeal nerve in thyroid surgery. World J Surg. 2008; 32: 1358-1366. 5. Chiang FY, Lu IC, Kuo WR, Lee KW, Chang NC, Wu CW. The mechanism of recurrent laryngeal nerve injury during thyroid surgery--the application of intraoperative neuromonitoring. Surgery. 2008; 143: 743-749. Pozostały okres realizacji pracy: 1 rok Zadania do wykonania w 2016 r.: Aktualizacja danych klinicznych pacjentów z zastosowaniem ciągłego precyzyjnego śródoperacyjnego neuromonitoringu oraz pacjentów operacyjnych bez zastosowania neuromonitoringu. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Wykonawcy: M. Dedecjus, S. Huszcza, A. Misiak, K. Pielaciński, W. Dąbrowski, A.B. Szczepanik 75 KARTA PRACY PLANOWEJ 4.9 4/011/2013 4/011/2013 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.32 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.21 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.16 w Planie Naukowym 2015) Patofizjologia i diagnostyka chorób spowodowanych immunizacją w stosunku do komórek krwi i wrodzonych niedokrwistości i małopłytkowości Cel pracy/Aktualny stan wiedzy: Alloimmunizacja i autoimmunizacja antygenami obecnymi na komórkach krwi, a także wrodzone i nabyte defekty tych komórek są podłożem szeregu chorób hematologicznych, których diagnostykę prowadzi Zakład Immunologii. Diagnostyka ta jest sukcesywnie modyfikowana i unowocześniana. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Publikowanie prac poglądowych i oryginalnych oraz prezentacja wykładów dotyczących patofizjologii tych schorzeń i postępów w diagnostyce jest istotne dla upowszechniania wiedzy na ten temat. Pozostały okres realizacji pracy: 2 lata. Zadania do wykonania w 2016 r.: Pisanie prac, doniesień i prezentacja wykładów. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Przygotowanie raportu o upowszechnianiu wiedzy lub/i publikacji. Wykonawcy: K. Maślanka, M. Uhrynowska, B. Michalewska, K. Guz, A. Orzińska, H. Łopieńska, M. Pelc-Kłopotowska, J. Bednarz, A. Kowalska, M. Michalik, A. Wróbel, A. Główka, E. Sokół, M. Piłat, J. Smolarczyk-Wodzyńska, J. Skulimowska, A. Kiszło, J. Spychalska, H. Pyl, E. Gołaszewska, A. Myślińska, E. Klimczak-Jajor, B. Wojciechowska, K. Kuziora, E. Brojer, A. Sikorska, B. Ceglarek 76 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.10 4/007/2015 4/007/2015 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.19 w planie Naukowym 2015) Ocena procesu doboru dawcy i klinicznego wyniku transplantacji KKM w zależności od czasu trwania doboru, pochodzenia etnicznego dawców i stopnia zgodności szerokich haplotypów MHC Wstęp: Skuteczność leczenia transplantacją krwiotwórczych komórek macierzystych (KKM) zależy w znacznej mierze od stopnia zgodności HLA, ale również od dostępności dawcy i czasu trwania doboru. Odsetek chorych, dla których udaje się dobrać optymalnego lub akceptowalnego pod względem immunogenetycznym oraz bliskiego pod względem etnicznym dawcę zależy bezpośrednio od liczebności krajowych i międzynarodowych rejestrów. Hipoteza badawcza: Szczegółowa analiza poszczególnych etapów doboru niespokrewnionego dawcy KKM pozwoli na określenie słabych i mocnych stron procedury i wprowadzenie modyfikacji algorytmu sprzyjających przeżyciu biorców i ograniczeniu powikłań. Analiza haplotypowa pozwoli na wykazanie czy nieznane składniki MHC sprzężone z badanymi allelami HLA w obrębie szerokich haplotypów MHC mają kliniczne znaczenie w transplantacji KKM. Dotychczasowa realizacja celów badania: - Analiza zleceń doboru z uwzględnieniem kontynuacji na przełomie roku kalendarzowego. Scalenie kontynuowanych okresów finansowania procedur dla tego samego pacjenta. Wyróżnienie pacjentów, dla których wystąpiła konieczność doboru zastępczego dawcy (back-up) i określenie powodów. - Rozpoczęcie kompletowania bazy danych obejmującej tryb doboru (daty diagnozy, wszczęcia doboru, zakończenia doboru, efekt doboru, genotypy i stopień zgodności HLA, kraj pochodzenia dawcy, dane demograficzne i wstępne dane kliniczne pacjenta i dawcy). - Rozpoczęcie kompletowania informacji, że przeszczepienie nastąpiło (ID rzeczywistego dawcy, data Tx, daty punktów końcowych, dane ankiety zdrowotnej, uzupełnienie danych demograficznych). - Określenie chorych, dla których nie dobrano akceptowalnego dawcy oraz przyczyn braku dawcy w latach 2004-2013, zebranie danych o liczebności rejestrów w poszczególnych latach. - Przygotowanie bazy do oceny stopnia zgodności HLA oraz stopnia zgodności szerokich haplotypów MHC pomiędzy biorcą a dawcą w parach dobranych w IHiT. Plan realizacji projektu i metodyka: Analiza zleceń doboru z uwzględnieniem kontynuacji na przełomie roku kalendarzowego. Stworzenie bazy danych obejmującej efekt doboru, daty punktów końcowych, genotypy i stopień zgodności HLA, kraj pochodzenia dawcy, dane ankiety zdrowotnej i demograficzne. Przeprowadzenie analizy haplotypowej przy użyciu oprogramowania PHASE 2.0 (University of Washington) i Phase_KEY 1.0 (IHiT) i określenie stopnia zgodności szerokich haplotypów MHC. Przeprowadzenie analiz statystycznych GvHD i punktów końcowych. Proponowane modyfikacje planu: Wniosek o zmianę wykonawcy: Wykreślenie mgr A. Witkowskiej spośród wykonawców w związku z urlopem macierzyńskim. Włączenie mgr S. Gwozdowicza w poczet wykonawców pracy w zastępstwie wykreślonej osoby. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Badanie pozwoli określić: - czy dobór w zakresie szerokich haplotypów MHC powinien być włączone do algorytmu doboru dawcy KKM; - w jaki sposób dokładność doboru HLA, rejestr pochodzenia dawcy, rozpoznanie choroby podstawowej, faza choroby i czas trwania doboru wpływa na efekt transplantacji; jaka jest zależność skuteczności doboru dawcy od liczebności krajowego rejestru dawców szpiku. Praca pozwoli na skompletowanie danych laboratoryjnych, klinicznych i demograficznych do pracy doktorskiej E. Graczyk-Pol. Rodzaj pracy: Praca rozwojowa. 77 Referencje: 1) E. Graczyk-Pol, A. Marosz-Rudnicka, R. Mika-Witkowska, A. Długokęcka, M. Rogatko-Koroś, A. Lange, S. Mizia, K. Bogunia-Kubik, B. Wysoczańska, M. Markiewicz, A. Koclęga, S. Kyrcz-Krzemień, M. Barańska, J. Wachowiak, L. Gil, A. Czyż, A. Łojko, M. Komarnicki, M. Mielcarek, K. Kałwak, A. Tomaszewska, B. Nasiłowska-Adamska, A. Szczepiński, B. Mariańska, K. Hałaburda, A. Gronkowska, W. W. Jędrzejczak, J. Styczyński, M. Bieniaszewska, A. Kucharska, A. Hellmann, J. Dybko, K. Kuliczkowski, K. Drabko, J. Kowalczyk, T. Czerw, S. Giebel, J. Hołowiecki, J. Goździk, A. Golec, J. Dziopa, U. Szlendak, A. Gawron, J. Czyż, K. Warzocha, J. Nowak. HLA inferred MHC haplotype disparity better predicted hematopoietic stem cell transplant outcome than HLA allele/antigen disparity in standard risk recipients; for Polish Immunogenetics Study Group. Tissue Antigens 2013, 81(5), 315-316, abstract P36. 2) R. Mika-Witkowska, E. Graczyk-Pol, A. Marosz-Rudnicka, A. Długokęcka, M. Rogatko-Koroś, A. Lange, S. Mizia, K. Bogunia-Kubik, B. Wysoczańska, M. Markiewicz, A. Koclęga, S. Kyrcz-Krzemień, M. Barańska, J. Wachowiak, L. Gil, A. Czyż, A. Łojko, M. Komarnicki, M. Mielcarek, K. Kałwak, A. Tomaszewska, B. Nasiłowska-Adamska, A. Szczepiński, B. Mariańska, K. Hałaburda, A. Gronkowska, W. W. Jędrzejczak, J. Styczyński, M. Bieniaszewska, A. Kucharska, A. Hellmann, J. Dybko, K. Kuliczkowski, K. Drabko, J. Kowalczyk, T. Czerw, S. Giebel, J. Hołowiecki, J. Goździk, A. Golec, J. Dziopa, U. Szlendak, A. Gawron, J. Czyż, K. Warzocha, J. Nowak. Acute and chronic GvHD are differently influenced by the level of HLA allelic and haplotypic disparity: a Polish Immunogenetics Study Group. Tissue Antigens 2013, 81(5), 307-308, abstract P17. 3) A. Marosz-Rudnicka, E. Graczyk-Pol, R. Mika-Witkowska, A. Długokęcka, M. Rogatko-Koroś, A. Lange, S. Mizia, K. Bogunia-Kubik, B. Wysoczańska, M. Markiewicz, A. Koclęga, S. Kyrcz-Krzemień, M. Barańska, J. Wachowiak, L. Gil, A. Czyż, A. Łojko, M. Komarnicki, M. Mielcarek, K. Kałwak, A. Tomaszewska, B. Nasiłowska-Adamska, A. Szczepiński, B. Mariańska, K. Hałaburda, A. Gronkowska, W. W. Jędrzejczak, J. Styczyński, M. Bieniaszewska, A. Kucharska, A. Hellmann, J. Dybko, K. Kuliczkowski, K. Drabko, J. Kowalczyk, T. Czerw, S. Giebel, J. Hołowiecki, J. Goździk, A. Golec, J. Dziopa, U. Szlendak, A. Gawron, J. Czyż, K. Warzocha, J. Nowak. Hematopoietic stem cell transplant outcome in malignant recipients was better predicted by the disparity of HLA inferred MHC haplotypes than HLA-A, B, C, DRB1, DQB1 genotypes: a Polish Immunogenetics Study Group. Tissue Antigens 2013, 81(5), 308, abstract P18. Okres realizacji pracy w latach: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 r.: Uzupełnienie bazy danych. Wykonanie analizy fazowej przez sekwencyjne zastosowanie oprogramowania Phase_KEY/PHASE 2.0/Phase_KEY. Po skompletowaniu bazy danych przeprowadzona zostanie analiza haplotypowa przy użyciu oprogramowania PHASE 2.0 (University of Washington) i Phase_KEY 1.0 (IHiT) wraz z określeniem stopnia zgodności szerokich haplotypów MHC. Przeprowadzona zostanie również analiz statystyczna GvHD i punktów końcowych oraz analiza trybu doboru niespokrewnionych dawców wraz tempem doboru i przyczynami braku dawcy lub dyskwalifikacji biorcy. Analiza wyników. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport / fragment pracy doktorskiej E. Graczyk-Pol Nazwiska wykonawców: J. Nowak, E. Graczyk-Pol, A. Marosz-Rudnicka, K. Nestorowicz, R. Mika-Witkowska, S. Gwozdowicz, M. Rogatko-Koroś 78 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.11 4/021/2012 4/021/2012 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.31 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.20 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.21 w Planie Naukowym 2015) Optymalizacja leczenia chirurgicznego chorych ze schorzeniami hematologicznymi oraz bez zaburzeń hematologicznych Wstęp: Klinika Chirurgii Ogólnej i Hematologicznej uczestniczy w projektach naukowych I edukacyjnych, których celem jest optymalizacja leczenia chirurgicznego u chorych ze schorzeniami hematologicznymi, a zwłaszcza z wrodzonymi i nabytymi skazami krwotocznymi. Hipoteza badawcza: Prace obecnego projektu będą koncentrować się wokół hipotez: a) Sformułowanie algorytmu postępowania chirurgicznego w rzadkich skazach krwotocznych pokrewnych hemofilii; b) Skuteczność splenektomii w rzadkich schorzeniach śledziony; c) Opracowanie strategii leczenia omijającego inhibitor u chorych na hemofilię powikłaną inhibitorem o wysokim mianie po zabiegach endoskopowych. Dotychczasowa realizacja celów badania: Przedstawiono pracę dotyczącą leczenia chirurgicznego uwięźniętej przepukliny zachyłka krętniczo-kątniczego ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki tego rzadkiego schorzenia. Przedstawiono również sposób postępowania chirurgicznego w przypadku martwicy skóry - rzadkiego powikłania po endoprotezoplastyce kolana u chorego na hemofilię A. Opublikowano pracę oceniającą skuteczność laparoskopowej cholecystektomii w bezkamiczym zapaleniu pęcherzyka żółciowego w przebiegu ostrej białaczki limfoblastycznej. Przedstawiono strategię postępowania u chorej z martwicą żołądka w ciężkiej neutropenii. Proponowane modyfikacje planu: Proponujemy kontynuację pracy w 2016 roku ze względu na realizowane projekty i posiadany materiał kliniczny wymagający dalszych publikacji. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Aktualizacja stanu wiedzy dotyczącej leczenia chirurgicznego chorych za skazami krwotocznymi i innymi schorzeniami hematologicznymi umożliwiające optymalne postępowanie diagnostyczno-lecznicze. Rodzaj pracy: praca rozwojowa Referencje: F.Peyvandi, Epidemiology and treatment of congenital fibrynogen deficiency, Tromb Res 2012 Dec;130 Suppl 2:S7 L. Bornikova, F. Peyvandi, G. Allen, J. Bernstein, MJ. Manco-Johnson, Hemophilia and Thrombosis Center, Department of Medicine, University of Colorado, Aurora, CO 80045, USA, Fibrinogen replacement therapy for congenital fibrinogen deficiency, J Thromb Haemost.2011 Sep;9(9):1687-704. Doi: 10.1111/j.15387836.2011.04424.x. K. Tziomalos, S. Vakalopoulou, V. Perifanis, V. Garipidou, Second Propedeutic Department of Internal Medicine, Medical School, Aristotle University of Thessaloniki, Hippokration Hospital, Thessaloniki Greece. [email protected]., Treatment of congenital fibrinogen deficiency: overview and recent findings, Vasc Health Risk Manag. 2009;5:843-8. Epub 2009 Oct 12. F. Peyvandi, R. Palla, M. Menegatti, PM. Mannucci, Angelo Bianchi Bonomi Hemophilia and Thrombosis Center, IRCCS Maggiore Hospital, Mangiagalli and Regina Elena Foundation, University of Milan, Milan, [email protected], Introduction. Rare bleeding disorders: general aspects of clinical features, diagnosis, and management., Semin Thromb Hemost. 2009 Jun;35(4)Ł349+55. F. Pezvandi, PH. Bolton-Maggs, A. Batorova, P. De Moerloose, A. Bianchi Bonomi Haemophili and Thrombosis Center, Fondazione IRCCS Ca’Granada Ospedale Maggiore Policlinico, Universita degli Studi di Milano and Luigi Villa Foudation, Milan, Italy. [email protected], Rare bleeding disorders., Haemophilia. 2012 Jul; 18 Suppl 4:148-53. Okres realizacji pracy: 3 lata Zadania do wykonania w 2016 r.: Analiza leczenia chirurgicznego pacjentów z rzadkimi, wrodzonymi skazami krwotocznymi i rzadkimi schorzeniami śledziony. Gromadzenie i analiza danych klinicznych, przygotowanie publikacji. 79 Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Praca przygotowana do druku. Wykonawcy: A.B. Szczepanik, S. Gajda, K. Pielaciński, A. Misiak, W. Dąbrowski, M. Kuryłowicz 80 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.12 4/006/2013 RN 14.03.2016 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.27 w planie Naukowym 2013) PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.18 w planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.17 w planie Naukowym 2015) Analiza wyników angioplastyki tętnicy udowej powierzchownej z użyciem cewnika balonowego powlekanego paclitaxelem w zależności od stopnia uwapnienia blaszki miażdżycowej, ocenianego metodą wirtualnej histologii (IVUS) Wstęp: Badanie dotyczy oceny skuteczności i odległych wyników po plastyce balonowej tętnicy udowej powierzchownej i podkolanowej wykonanych dwoma metodami: klasycznym cewnikiem balonowym oraz cewnikiem pokrytym Paclitaxelem – substancją immunosupresyjną mającą hamować przerost błony wewnętrznej tętnicy w miejscu wykonanej endoplastyki. Do oceny stopnia po zabiegowej restenozy zastosowana będzie metoda wewnątrznaczyniowego badania USG (IVUS) pozwalająca ocenić morfologię ściany naczynia oraz budowę ściany wraz z wirtualną histopatologią. Równocześnie wyniki leczenia oceniane będą w korelacji z okresem przyjmowania Clopidogrelu (lek p-płytkowy). Hipoteza badawcza: W badaniu założono tezę, że cewnik balonowy pokryty Paclitaxelem poprawi odległy wynik angioplastyki balonowej. Badanie metodą IVUS pozwoli wykazać wpływ Paclitaxelu na hamowanie przerostu błony wewnętrznej tętnicy. Cel badania: Celem badania jest porównanie skuteczności przezskórnej angioplastyki balonowej w obrębie tętnicy udowej powierzchownej wykonanej cewnikiem balonowym pokrytym paclitaxelem (lek antymitotyczny) w zależności od stopnia uwapnienia blaszki miażdżycowej. Plan realizacji projektu i metodyka: Ocena stopnia uwapnienia zmian miażdżycowych tętnicy udowej powierzchownej wykonana zostanie ilościowo na podstawie wyników wirtualnej histologii otrzymanych w trakcie wewnątrznaczyniowego badania USG (IVUS) przeprowadzonego bezpośrednio przed plastyką balonową. Grupę kontrolną stanowić będą pacjenci, u których plastyka wykonana zostanie klasycznym cewnikiem balonowym (również po wykonaniu badania IVUS z opcją wirtualnej histologii). Analiza wyników plastyki tętnicy udowej obejmowała będzie ocenę zmiany stopnia niedokrwienia kończyn dolnych w skali Rutherforda, wartości wskaźnika kostka-ramię (ABI) oraz ocenę USG stopnia drożności tętnicy po 3 i 6 miesiącach od zabiegu. Do badania włączonych będzie 100 chorych ze zwężeniem lub niedrożnością tętnic w odcinku udowo-podkolanowym. Pacjenci podzieleni zostaną losowo na 2 grupy, w zależności od rodzaju użytego cewnika balonowego. Ilościowa ocena stopnia uwapnienia blaszki miażdżycowej wykonana będzie po zabiegu plastyki balonowej. Każdy chory zakwalifikowany do leczenia będzie podpisywał świadomą zgodę na włączenie go do badania. GRUPA I II LICZBA PACJENTÓW W GRUPIE 50 50 Badanie kliniczne (Ocena skali Rutherforda) RODZAJ UŻYTEGO CEWNIKA BALONOWEGO Z PACLITAXELEM BEZ LEKU – cewnik klasyczny Schemat wizyt kontrolnych Przed Po zabiegu zabiegiem X X 81 3 mies. 6 mies. X X USG klasyczne TT. kończyn dolnych Ocena ABI X X X X X X Podczas badania klinicznego oceniany będzie stopień niedokrwienia kończyny wg skali Rutherforda. W przypadku wystąpienia pogorszenia ukrwienia kończyny pacjent zostanie poddany właściwej diagnostyce obrazowej i niezbędnemu leczeniu, przewidzianemu dla takich przypadków. Badanie ultrasonografii wewnątrznaczyniowej przeprowadzone zostanie bezpośrednio przed wykonaniem angioplastyki tętnicy udowej. W trakcie przeprowadzanych badań oceniane będą: - stopień drożności tętnicy, - umiejscowienie (liczba, długość) i stopień zwężenia w obrębie leczonej tętnicy, - ocena morfologiczna ściany tętnicy (histologia wirtualna) z ilościową oceną stopnia uwapnienia blaszki miażdżycowej. Celem oceny klinicznego wyniku leczenia oznaczany będzie podczas każdej wizyty kontrolnej wskaźnik kostka-ramię (ABI). U wszystkich pacjentów przeprowadzona zostanie z dostępu udowego ipsi- lub kontrlateralnego przezskórna angioplastyka balonowa tętnic odcinka udowo-podkolanowego z zastosowaniem klasycznego cewnika balonowego dobranego długością i średnicą do długości zmian i średnicy naczynia. U 50 pacjentów zostanie dodatkowo wykonana angioplastyka z zastosowaniem cewnika balonowego Freeway ™ 035 pokrytego paclitaxelem. Przed wykonaniem angioplastyki zostanie przeprowadzone wewnątrznaczyniowe badanie ultrasonograficzne oceniające budowę ściany tętnicy oraz stopień uwapnienia blaszki miażdżycowej (ilościowo). Na podstawie stopnia uwapnienia zmian pacjenci podzieleni będą na dwie grupy: 1. Zmiany uwapnione mniej lub 50% objętości blaszki miażdżycowej 2. Zmiany uwapnione powyżej 50% objętości blaszki miażdżycowej U wszystkich pacjentów po przeprowadzeniu skutecznej angioplastyki włączona zostanie profilaktyka przeciwzakrzepowa w/g poniższego schematu: 1. Preparat kwasu acetylosalicylowego - podawany w jednej dawce 75 mg/24 godz., na stałe, 2. Clopidogrel - podawany w jednej dawce 75 mg/24 godz. przez 6 mies. W badaniu USG oceniane będą: - długość i stopnień zwężeń w leczonym odcinku tętnicy, - stopień restenozy, - zmiany w budowie poszczególnych warstw ściany tętnicy. Ocena kliniczna dotyczyła będzie: - zmian kategorii w skali Rutherforda, - mian wartości wskaźnika kostka ramię, - zmian dystansu chromania przestankowego. Założony okres obserwacji chorych po plastyce balonowej to 6 miesięcy z możliwością przedłużenia o kolejne 6 miesięcy. Po tym okresie wykonana zostanie ocena drożności tętnic odcinka udowo-podkolanowego za pomocą ultrasonografii klasycznej. Pierwotna drożność zdefiniowana została jako brak zwężeń światła przepływu powyżej 70%. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Wykazanie przewagi angioplastyki balonowej, wykonanej balonem pokrytym Paclitaxelem oraz skuteczności i korzyści zastosowania metody IVUS w ocenie zmian strukturalnych w ścianie tętnicy po zabiegach wewnątrznaczyniowych. Okres realizacji pracy: 3 lata. Zadania do wykonania w 2016 r.: Zabiegi angioplastyki i włączenie do badania kolejnych chorych. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Wykonawcy: M. Sitarz, P. Szopiński 82 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.13 4/003/2016 4/…../2016 (PRACA NOWA) Wpływ polimorfizmu genów enzymów metabolizujących aminy katecholowe na skuteczność i tolerancję inhibitorów kinazy tyrozynowej BCR-ABL w terapii przewlekłej białaczki szpikowej Wstęp: Obecna terapia przewlekłej białaczki szpikowej (PBSz) polega na przewlekłym, codziennym stosowaniu doustnych leków z grupy inhibitorów kinazy tyrozynowej BCR-ABL (IKT), przede wszystkim imatynibu. Wykazano, że jednym z kluczowym czynników obniżających skuteczność leczenia PBSz za pomocą TKI jest nieprzestrzeganie przez pacjentów zaleceń lekarskich dotyczących dawkowania, przy czym pomijanie nawet pojedynczych dawek imatynibu prowadzi do istotnego pogorszenie rokowania. Zgodnie z wynikami badania ADAGIO (Adherence Assessment with Glivec: Indicators and Outcomes) jedynie 14,2% pacjentów dokładnie przestrzega ustalonego schematu dawkowania imatynibu (1). Istotnym powodem nieregularnego przyjmowania leków mogą być ich działania niepożądane. Istotna część objawów niepożądanych jest konsekwencją biologicznej aktywności leku, przy czym toksyczność TKI wynika często z ich nieselektywnego działania w stosunku do kinazy BCR-ABL (tzw. efekty off-target”). Jednak niektóre działania niepożądane są konsekwencją samego faktu przyjęcia leku i związanych z tym negatywnych oczekiwań chorego, wynikających np. z wiedzy o profilu działań niepożądanych stosowanego leku. W badaniach klinicznych kontrolowanych placebo, u części osób w ramieniu kontrolnym obserwuje się niekorzystne objawy charakterystyczne dla badanego leku, pomimo, że chorzy ci otrzymują obojętną substancję. Mechanizm ten nazywany jest efektem nocebo (przeciwieństwo efektu placebo). Natężenie efektu nocebo jest indywidualne i zależy prawdopodobnie od złożonych mechanizmów psychologicznych. Uważa się jednak, że efekty placebo i nocebo są ściśle kontrolowane przez określone mechanizmy neurobiologiczne w ośrodkowym układzie nerwowym, miedzy innymi za pośrednictwem monoamin, i mogą mieć również określone podłoże genetyczne. Wstępne analizy genetyczne wykazały korelację pomiędzy niektórymi czynnościowymi wariantami genetycznymi enzymów metabolizujących aminy katecholowe, szczególnie dopaminę, a wystąpieniem efektu nocebo i placebo. Miedzy innymi wykazano, że funkcjonalny polimorfizm G/T (rs6323) genu oksyzady monoaminowej A (MAO) związany ze zwiększenie aktywności MAO oraz niesynonimiczny polimorfizm Val158Met w genie Ometylotrasferazy katecholowej (COMT) korelują z redukcja efektu placebo i nasileniem efektów typu nocebo. Wiedza o podłożu molekularnym efektu nocebo u chorych na PBSz leczonych przewlekle imatynibem jest bardzo ograniczona. Hipoteza badawcza: Uważa się, że efekty nocebo są ściśle kontrolowane przez określone mechanizmy neurobiologiczne w ośrodkowym układzie nerwowym, miedzy innymi za pośrednictwem monoamin. Czynnościowe polimorfizmy enzymów metabolizujących aminy katecholowe (COMT i MAO) mogą wpływać na częstość występowania działań niepożądanych typu efektu nocebo i powodować przerwy w leczeniu obniżające skuteczność leczenia PBSz. Obiektywne określenie populacji skłonnej do nocebo mogłoby umożliwić stosowanie celowanych interwencji w określonych grupach, np. informowanie o konieczności stosowania, ograniczenie informacji o działaniach niepożądanych do niezbędnego minimum, monitorowanie stosowania się do zaleceń. Cele badania: Ocena związku badanych wariantów genetycznych COMT i MAO ze skutecznością i tolerancją imatynibu u chorych z rozpoznaniem PBSz. Plan realizacji projektu i metodyka: Zgromadzenie materiału biologicznego od pacjentów z rozpoznaniem PBSz leczonych za pomocą imatynibu oraz izolacja genomowego DNA. 83 Przygotowanie bazy obserwacji klinicznych na temat skuteczności i działań niepożądanych podczas leczenia imatynibem. Genotypowanie wybranych wariantów polimorficznych COMT i MAO. Analiza statystyczna uzyskanych wyników i przygotowanie publikacji. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Oczekiwanym wynikiem pracy jest weryfikacja, czy badane warianty genetyczne COMT i MAO są związane z wynikami leczenia PBSz imatynibem. Wykazanie takiego związku sugerowałoby, że przyczyną może być nieprzestrzeganie zaleceń dotyczących dawkowania imatynibu związane z wystąpieniem objawów niepożądanymi typu efektu nocebo. Możliwość obiektywnego określenie populacji skłonnej do odpowiedzi typu nocebo pozwoliłaby na stosowanie celowanych interwencji mających celu poprawę przestrzegania zaleceń w określonych grupach pacjentów. Interwencje te mogłyby obejmować np. bardziej aktywne informowanie o konieczności regularnego stosowania leku, ograniczenie informacji o działaniach niepożądanych do niezbędnego minimum lub ściślejsze monitorowanie przestrzegania zaleceń Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane. Referencje: Sacha T, Lewandowski K, Hellmann A Rekomendacje PALG dotyczące diagnostyki i leczenia przewlekłej białaczki szpikowej w 2013 r. Acta Haematologica Polonica 2013 Noens L, van Lierde MA, De Bock R, et al.Prevalence, determinants, and outcomes of nonadherence to imatinib therapy in patients with chronic myeloid leukemia: the ADAGIO study. Blood. 2009;113(22):5401-11 Leuchter AF. Monoamine oxidase a and catechol-o-methyltransferase functional polymorphisms and the placebo response in major depressive disorder. J Clin Psychopharmacol. 2009 ;29(4);372-7. Wendt L et al. Catechol-O-methyltransferase Val158Met polymorphism is associated with somatosensory amplification and nocebo response. PLoS One.2014 ;9(9):e107665. Wendt L et al. Catechol-O-methyltransferase Val158Met polymorphism is associated with somatosensory amplification and nocebo response. PLoS One.2014 Sep 15;9(9):e107665 Hall KT, Kaptchuk TJ (2013) Genetic biomarkers of placebo response: whatcould it mean for future trial design? Clin Investig (Lond) 3: 311–314. Okres realizacji pracy: 2 lata (2016-2017) Zadania do wykonania w 2016 r.: Bankowanie materiału biologicznego i izolacja DNA. Genotypowanie wybranych polimorfizmów COMT i MAO. Analiza statyczna uzyskanych wyników pod katem związku badanych wariantów genetycznych z odpowiedzią i toksycznością imatynibu w PBSz. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Wykonawcy: K. Jamroziak, J. Kamińska, J. Góra-Tybor 84 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.14 4/004/2016 4/…../2016 (PRACA NOWA) Ocena tromboelastometrycznych właściwości skrzepu oraz maksymalnego stężenia i potencjału generowanej trombiny u polskich pacjentów z rzadko występującymi wrodzonymi niedoborami czynników krzepnięcia krwi Wstęp: Do grupy rzadko występujących skaz krwotocznych zalicza się niedobory pojedynczych osoczowych czynników krzepnięcia (I, II, V, VII, X, XI, XIII) oraz niedobory złożone (czynników V i VIII lub czynników zależnych od witaminy K – II, VII, IX i X). Częstość występowania tych defektów waha się od 1 na 350 000 osób ogólnej populacji (w przypadku niedoboru czynnika VII) do 1 na 2 000 000 (w przypadku niedoboru czynnika II lub XIII). Rzadko występujące niedobory czynników krzepnięcia są chorobami uwarunkowanymi genetycznie, dziedziczą się w sposób autosomalny recesywny. Na dzień 7 maja 2015 roku w Ogólnopolskim Rejestrze Wrodzonych Skaz Krwotocznych, prowadzonym w IHiT, znajdowało się 409 pacjentów z rzadko występującymi wrodzonymi niedoborami czynników krzepnięcia: 26 osób z niedoborem czynnika V, 21 - z niedoborem czynnika X, 0 z niedoborem czynnika II, 231 - z niedoborem czynnika VII, 51 - z niedoborem czynnika XI, 69 - z niedoborem czynnika I, 10 - z niedoborem czynnika XIII oraz 1 osoba ze złożonym niedoborem czynników V i VIII. Ze względu na bardzo heterogenny obraz kliniczny skazy krwotocznej w tej grupie pacjentów (u których stopień niedoboru czynnika krzepnięcia w osoczu rzadko koresponduje z nasileniem krwawień) poszukuje się innych testów laboratoryjnych umożliwiających ocenę stopnia ryzyka wystąpienia krwawień. Do testów takich można zaliczyć: 1) badanie tromboelastometryczne (TEM, Thromboelastometry), pozwalające ocenić właściwości fizyczne wytworzonego skrzepu oraz 2) badanie maksymalnego stężenia i potencjału generowanej trombiny (TGA, Thrombin Generation Assay) w osoczu. Analiza wyników TEM i TGA w powiązaniu z podłożem molekularnym defektu, może istotnie przyczynić się do rozwoju diagnostyki i leczenia rzadkich skaz krwotocznych. W badaniu zostaną wykorzystane dane pilotażowe uzyskane przy realizacji innych projektów, w których poznano, np. podłoże molekularne większości przypadków niedoboru czynników XIII, XI, V i VIII oraz VII. Hipoteza badawcza: Rzadko występujące wrodzone skazy krwotoczne na tle niedoboru czynników krzepnięcia charakteryzują się zróżnicowaną i trudną do oceny tendencją do krwawień. Fakt ten obserwuje się zarówno u pacjentów z tym samym typem niedoboru, czy tej samej aktywności niedoborowego czynnika krzepnięcia, a nawet z tą samą mutacją odpowiedzialną za wystąpienie choroby. Poznanie właściwości wytworzonego skrzepu w badaniu tromboelastometrycznym oraz określenie maksymalnego stężenia i potencjału powstałej w osoczu trombiny być może przyczyni się do optymalizacji diagnostyki i leczenia tej grupy pacjentów. Cele badania: 1) Ocena tromboelastometrycznych właściwości utworzonego skrzepu w grupie włączonych do badania pacjentów z rzadko występującymi niedoborami osoczowych czynników krzepnięcia. 2) Ocena maksymalnego stężenia oraz potencjału wytwarzanej trombiny w grupie włączonych do badania pacjentów z rzadko występującymi niedoborami osoczowych czynników krzepnięcia. 3) Określenie podłoża molekularnego niedoboru poszczególnych czynników krzepnięcia odpowiedzialnych za występowanie rzadkich skaz krwotocznych w Polsce. 4) Analiza wpływu mutacji sprawczych u pacjentów z rzadko występującymi skazami krwotocznymi na właściwości powstałego skrzepu oraz maksymalne stężenie i potencjału generowanej trombiny w osoczu. 5) Próba oceny ryzyka wystąpienia krwawień u pacjentów z rzadko występującymi niedoborami czynników krzepnięcia w oparciu o wyniki uzyskanych testów laboratoryjnych. 85 Plan realizacji projektu i metodyka: 1) Badaniem zostanie objętych, co najmniej 100 niespokrewnionych pacjentów zarejestrowanych w Rejestrze Wrodzonych Skaz Krwotocznych, prowadzonym w IHiT. 2) Po uzyskaniu świadomej zgody na udział w badaniu od każdego pacjenta zebrany będzie wywiad odnośnie przebiegu klinicznego defektu, a następnie pobrane zostaną próbki krwi obwodowej na testy wykonywane w krwi pełnej, osoczu oraz na badania genetyczne. 3) Wszystkie testy laboratoryjne realizowane będą w Zakładzie Hemostazy i Chorób Metabolicznych. Wśród nich w wybranych grupach pacjentów wykonane zostaną: a) ocena tromboelestometryczna skrzepu ROTEM Delta z zastosowaniem następujących aktywatorów: in-TEM, ex-TEM, fib-TEM, ap-TEM; b) ocena maksymalnego stężenia i tempa generowanej trombiny oraz wyliczenie potencjału trombinowego osocza (TGA, Technoclone); c) poszukiwanie mutacji sprawczych metodą bezpośredniego automatycznego sekwencjonowania wg Sangera. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: a) wykorzystanie TEM i TGA w cenie ryzyka wystąpienia powikłań krwotocznych u pacjentów z rzadko występującymi skazami krwotocznymi; b) określenie podłoża genetycznego rzadko występujących skaz krwotocznych i skorelowanie genotypu z fenotypem, czyli obrazem klinicznym co pozwoli precyzyjniej sklasyfikować badane choroby pod kątem zagrożenia powikłaniami krwotocznymi; c) rozszerzenie poradnictwa genetycznego rzadkich skaz krwotocznych i weryfikacja epidemiologiczna stanu nosicielstwa tych defektów w Polsce. Rodzaj pracy: badanie naukowe podstawowe. Referencje: 1. Palla R, Peyvandi F, Shapiro AD. Rare bleeding disorders: diagnosis and treatment. Blood. 2015 Mar 26;125(13):2052-2061. 2. Mumford AD, Ackroyd S, Alikhan R, Bowles L, Chowdary P, Grainger J, Mainwaring J, Mathias M, O'Connell N; BCSH Committee. Guideline for the diagnosis and management of the rare coagulation disorders: a United Kingdom Haemophilia Centre Doctors' Organization guideline on behalf of the British Committee for Standards in Haematology. Br J Haematol. 2014 Nov;167(3):304-26. 3. Peyvandi F, Menegatti M, Palla R.Rare bleeding disorders: worldwide efforts for classification, diagnosis, and management. Semin Thromb Hemost. 2013 Sep;39(6):579-84. 4. Zekavat OR, Haghpanah S, Dehghani J, Afrasiabi A, Peyvandi F, Karimi M. Comparison of thrombin generation assay with conventional coagulation tests in evaluation of bleeding risk in patients with rare bleeding disorders. Clin Appl Thromb Hemost. 2014 Sep;20(6):637-44. doi: 10.1177/1076029613475473. 5. Van Geffen M, Menegatti M, Loof A, Lap P, Karimi M, Laros-van Gorkom BA, Brons P, Van Heerde WL Retrospective evaluation of bleeding tendency and simultaneous thrombin and plasmin generation in patients with rare bleeding disorders. See comment in PubMed Commons belowHaemophilia. 2012 Jul;18(4):630-8. 6. Ivaskevicius V, Windyga J, Baran B, Bykowska K, Daugela L, Watzka M, Seifried E, Oldenburg J. The first case of combined coagulation factor V and coagulation factor VIII deficiency in Poland due to a novel p.Tyr135Asn missense mutation in the MCFD2 gene. Blood Coagul Fibrinolysis. 2008 Sep;19(6):531-534. 7. Ivaskevicius V, Windyga J, Baran B, Schroeder V, Junen J, Bykowska K, Seifried E, Kohler HP, Oldenburg J. Phenotype-genotype correlation in eight Polish patients with inherited Factor XIII deficiency: identification of three novel mutations. Haemophilia . 2007 Sep;13(5):649-57. Okres realizacji pracy w latach: 2016-2018 (3 lata) Zadania do wykonania w 2016 r.: Zaprojektowanie świadomej zgody na badanie oraz ankiety pacjenta w celu zebrania wywiadu chorobowego, kontakt telefoniczny lub listowny z prośbą o zgłaszanie się. W grupie 30-50 pacjentów zakwalifikowanych do badania wykonanie zaplanowanych testów laboratoryjnych w Zakładzie Hemostazy i Chorób Metabolicznych. Wstępna analiza uzyskanych wyników. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport etapowy. Nazwiska wykonawców: J. Windyga, E. Odnoczko, B. Baran, K. Bykowska, E. StefańskaWindyga, A. Sikorska 86 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.15 4/008/2015 (RN 14.03.2016) (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.20 w planie Naukowym 2015) Kinazy PIM w patogenezie chorób układu krwiotwórczego i chłonnego Wstęp: Kinazy PIM (PIM1/2/3) ulegają nadekspresji w wielu nowotworach hematologicznych i guzach litych [1]. W nowotworach hematologicznych nadekspresja tych kinaz wynika z zaburzeń aktywności receptora FLT3, ekspresji kinazy BCR-ABL i aktywacji osi JAK-STAT i czynnika transkrypcyjnego NFkB. Onkogenne działanie tych kinaz polega regulacji kluczowych białek tj. Myc, NFkB-p65, BAD, 4EBP1 czy p53, przekładającą się na promocję metabolizmu i cyklu komórkowego oraz działaniu antyapoptotycznym [2]. W ostatnich latach wykazano, iż w chłoniaku grudkowym i chłoniaku rozlanym z dużych komórek B (DLBCL) ekspresja kinaz PIM1 i PIM2 jest niekorzystnym czynnikiem rokowniczym[3,4]. Kinazy PIM zostały także zdefiniowane w badaniach in vitro i in vivo jako racjonalny cel terapeutyczny w przewlekłej i ostrej białaczce szpikowej, przewlekłej białaczce limfocytowej, szpiczaku plazmocytowym czy DLBCL [4,5-7]. Stworzone dotychczas inhibitory tych kinaz nie przechodziły do kolejnych faz badań klinicznych, min. ze względu na kardiotoksyczność. Badania przeprowadzone w Pracowni Hematologii Doświadczalnej wskazują, iż kinazy PIM ulegają ekspresji w liniach modelowych dla chłoniaka Hodgkin’a (HL) i mogą być celem interwencji farmakologicznej w tej chorobie. Ponadto, otrzymane dane wskazują, iż ekspresja kinaz PIM w komórkach HL zależy od aktywności osi JAK-STAT i NFkB, a zasadniczym mechanizmem toksyczności inhibicji kinaz PIM w HL jest osłabienie czynności osi NFkB, pełniącej centralną rolę w patogenezie tej choroby. Do inaktywacji kinaz PIM w komórkach HL użyto nowego, wysoce specyficznego inhibitora – SEL24-B489, opracowanego przez firmę Selvita S.A. (Kraków), charakteryzującego się dużo niższą toksycznością w modelach in vivo, w porównaniu do wspomnianych substancji. Hipoteza badawcza: Komórki chłoniaka śródpiersia (PMBCL) charakteryzują się zbliżonym profilem ekspresji genów do komórek HL, a także konstytutywną aktywacją osi JAK-STAT i NFkB. Bioinformatyczna analiza mikromacierzy, wykonana w naszej Pracowni, wykazała nadekspresję wszystkich trzech kinaz PIM w linii modelowej dla PMBCL – Karpas1106P. W związku z powyższym zakładamy, iż kinazy PIM mogą ulegać ekspresji w PMBLC i stanowić racjonalny cel terapeutyczny w tym chłoniaku. Jakkolwiek kinazy PIM zostały zdefiniowane jako cel terapeutyczny w szpiczaku plazmocytowym, nie przeprowadzono dotychczas badań mających na celu określenie czy ekspresja kinaz ma znaczenie prognostyczne w tej chorobie. Cele badania: Zbadanie aktywności JAK-STAT in NFkB w linii modelowej PMBLC – Karpas 1106P oraz materiale klinicznym. Zbadanie ekspresji kinaz PIM1/2/3 w linii Karpas 1106P oraz w materiale klinicznym, ocena korelacji ekspresji tych kinaz z aktywnością JAKSTAT i NFkB i znaczenia ekspresji dla przebiegu choroby. Ocena konsekwencji inhibicji farmakologicznej kinaz PIM w PMBCL. Ocena korelacji ekspresji kinaz PIM1/2/3 z przebiegiem choroby w materiale klinicznym od chorych na szpiczaka plazmocytowego. Plan realizacji projektu i metodyka: Ocena aktywności czynników transkrypcyjnych STAT3/5 i NFkB (p65, c-Rel, RelB) oraz ekspresji kinaz PIM1/2/3 w materiale klinicznym zostanie przeprowadzona metodą immunohistochemii w Pracowni Patomorfologii, a związek między ich ekspresją a parametrami kliniczno-prognostycznymi zostanie zbadany we współpracy z Kliniką Hematologii. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Proponowane badania mają na celu scharakteryzowanie patogenetycznej i klinicznej roli kinaz PIM w PMLBCL i w MM. Rodzaj pracy: badanie naukowe podstawowe / badanie naukowe stosowane Referencje: 87 1.Brault L., Gasser C., Bracher F., Huber K., Knapp S., Schwaller J. PIM serine/threonine kinases in the pathogenesis and therapy of hematologic malignancies and solid cancers. Haematologica. 2010; 95: 1004-15. 2.Nawijn M.C., Alendar A., Berns A. For better or for worse: the role of Pim oncogenes in tumorigenesis. Nat Rev Cancer. 2011; 11: 23-34. 3.Schatz J.H., Oricchio E., Wolfe A.L. i wsp. Targeting cap-dependent translation blocks converging survival signals by AKT and PIM kinases in lymphoma. J Exp Med. 2011; 208: 1799-807. 4.Brault L., Menter T., Obermann E.C. i wsp. PIM kinases are progression markers and emerging therapeutic targets in diffuse large B-cell lymphoma. Br J Cancer. 2012; 107: 491-500. 5.Keeton E.K., McEachern K., Dillman K.S. i wsp. AZD1208, a potent and selective pan-Pim kinase inhibitor, demonstrates efficacy in preclinical models of acute myeloid leukemia. Blood. 2014; 123: 905-13. 6.Chen L.S., Redkar S., Bearss D., Wierda W.G., Gandhi V. Pim kinase inhibitor, SGI-1776, induces apoptosis in chronic lymphocytic leukemia cells. Blood. 2009; 114: 4150-7. 7.Chen L.S., Redkar S., Taverna P., Cortes J.E., Gandhi V. Mechanisms of cytotoxicity to Pim kinase inhibitor, SGI-1776, in acute myeloid leukemia. Blood. 2011; 118: 693-702. Okres realizacji pracy: 2 lata (2016-2017) Zadania do wykonania w 2016 r.: Barwienia IHC; zebranie danych klinicznych. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport Wykonawcy: M. Szydłowski, A. Szumera-Ciećkiewicz, M. Prochorec-Sobieszek, E. LechMarańda, A. Malenda, E. Jabłońska, P. Juszczyński 88 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.16 4/006/2016 (RN 14.03.2016) (PRACA NOWA) Ocena zastosowania technik wewnątrznaczyniowych w leczeniu powikłań po klasycznych operacjach na poziomie aortalno-biodrowym Wstęp: Operacje aorty brzusznej z zastosowaniem protez naczyniowych są rutynowymi zabiegami przeprowadzanymi od ponad 50 lat w ośrodkach chirurgii naczyniowej na całym świecie. Pomimo doskonałego opanowania techniki chirurgicznej procedury te nie są wolne od poważnych odległych powikłań. Według szacunkowych danych występują one u 0,2¬ 15 % chorych. Najczęściej spotyka się tętniaki rzekome powstałe w okolicy zespoleń naczyniowych, przetoki pomiędzy protezą a jelitem oraz wtórne zakażenia pomostów naczyniowych. Wśród czynników odpowiedzialnych za wystąpienie późnych powikłań wymienia się progresję zmian chorobowych zachodzących w aorcie i tętnicach biodrowych oraz błędy techniczne popełnione podczas operacji pierwotnej. Istotny problem stanowią także nowo powstałe tętniaki prawdziwe umiejscowione w aorcie powyżej lub poniżej wszytej protezy naczyniowej. Większość powikłań po klasycznych operacjach aorty brzusznej i tętnic biodrowych stanowi wskazanie do pilnej interwencji chirurgicznej. Zaawansowany wiek, współistniejące choroby internistyczne oraz trudności techniczne związane ze zmianą anatomii pola operacyjnego i zrostami wewnątrzbrzusznymi przekładają się na dużą ilość powikłań i wysoką śmiertelność okołooperacyjną. Odsetek zgonów sięga 17 % w przypadku operacji planowych i waha się od 66 % do 100 % gdy operacja wykonywana jest ze wskazań pilnych. Wysokie ryzyko wtórnych interwencji wymusiło poszukiwanie nowych mniej inwazyjnych metod leczenia. Obiecujące wczesne wyniki wewnątrznaczyniowych operacji aorty brzusznej sprawiły, iż zaczęto rozważać zastosowanie tej metody do leczenia powikłań po operacjach metodą klasyczną. Jak dotąd opisano w literaturze jedynie około 200 takich przypadków. Cel pracy: Celem pracy jest retrospektywna ocena możliwości zastosowania metod wewnątrznaczyniowych w leczeniu późnych powikłań po klasycznych operacjach naczyniowych w odcinku aortalno – biodrowym na podstawie materiału Kliniki Chirurgii Naczyniowej Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, I Kliniki Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Oddziału Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej w Warszawie Materiał i metody: Analizie poddano pacjentów operowanych wewnątrznaczyniowo z powodu tętniaków aorty brzusznej i tętnic biodrowych wspólnych w okresie od września 2002 roku do grudnia 2015 roku. Z grupy tej wyodrębniono chorych, dla których zabiegi endowaskularne stanowiły wtórną interwencję mającą na celu leczenie powikłań pooperacyjnych lub nowo powstałych tętniaków prawdziwych. Analizując badaną grupę wzięto pod uwagę: wiek, płeć, wskazania do operacji pierwotnej, rodzaj wszytej protezy naczyniowej, czas, jaki upłynął pomiędzy operacją, a reinterwencją wewnatrznaczyniową, obecność objawów klinicznych poprzedzających reoperację, choroby współistniejące, przynależność do grup ryzyka anestezjologicznego według klasyfikacji ASA (American Society of Anaesthesiology), rodzaj zastosowanego stent-graftu, rodzaj znieczulenia użytego podczas operacji wewnątrznaczyniowej, czas trwania zabiegu endowaskularnego, czas fluoroskopii, objętość zużytego środka cieniującego, śródoperacyjną utratę krwi, dodatkowe zabiegi wykonane podczas reoperacji oraz wczesne i odległe wyniki obserwacji. Dotychczasowa realizacja badania: Praca w trakcie opracowywania wyników i przygotowywania do publikacji. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Na podstawie wstępnych wyników można stwierdzić, że leczenie endowaskularne powikłań po operacjach klasycznych odcinka 89 aortalno-biodrowego jest metodą bezpieczną i wiąże się z niewielkim odsetkiem powikłań śródoperacyjnych oraz niską śmiertelnością. Zabiegi wewnątrznaczyniowe powinny być brane pod uwagą podczas kwalifikacji pacjentów do reoperacji z powodu powikłań po klasycznym leczeniu aorty brzusznej. Dotyczy to szczególnie chorych z licznymi chorobami współistniejącymi, dla których postępowanie małoinwazyjne może być jedyną bezpieczną metodą leczenia. Należy podkreślić, że możliwości endowaskularnego zaopatrzenia ewentualnych powikłań odległych zależą w dużym stopniu od sposobu przeprowadzenia operacji klasycznej, podczas której powinno się dążyć do odtworzenia pierwotnej anatomii tętnic. Analiza przedstawionych przypadków wskazuje również na konieczność prowadzenia obserwacji odległej nie tylko chorych po zabiegach wewnątrznaczyniowych, ale także po operacjach klasycznych. Zadania do wykonania w 2016 r.: Rekrutacja chorych zakończona. Opracowanie materiału. Przygotowanie publikacji. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Praca przygotowana do publikacji. Nazwiska wykonawców: M. Stryga, P. Szopiński, A. Wiszniewski, E. Pleban, T. Dobrowolski, J. Michalak, M. Janas, R. Bilski, M. Sitarz 90 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.17 4/007/2016 (RN 14.03.2016) (PRACA NOWA) Zastosowanie stent-graftów w leczeniu tętniaków aorty piersiowej i brzusznej Wstęp: Tętniakiem nazywamy poszerzenie tętnicy o co najmniej 50% w stosunku do wartości prawidłowej. Tętniak aorty piersiowej jest to poszerzenie aorty piersiowej powyżej 3,5 cm występujące w jej części wstępującej, zstępującej lub łuku aorty, a w odcinku podnerkowym powyżej 3 cm. Najczęściej tętniaki aorty występują w części wstępującej aorty lub poniżej odejścia tętnic nerkowych. Tętniakowe poszerzenie aorty może również przechodzić przez jej rozwidlenie na tętnice biodrowe. Tętniaki aorty brzusznej występują 4-8 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet, rozwijają się zwykle po 55. roku życia. Częstość występowania tętniaków wzrasta wraz z wiekiem. Wśród mężczyzn powyżej 65. roku życia rozpoznaje się go u około 7% badanych. Do czynników ryzyka należą: starszy wiek, płeć męska, palenie tytoniu, przewlekła obturacyjna choroba płuc, nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, miażdżyca zarostowa tętnic obwodowych, choroba niedokrwienna serca, a także czynniki dziedziczne. W miarę powiększania się średnicy tętniaka wzrasta ryzyko jego pęknięcia. Pęknięcie tętniaka obarczonej jest ok. 90% śmiertelnością. Ocenia się, że przy średnicy poniżej 5cm, ryzyko pęknięcia jest mniejsze niż ryzyko zabiegu chirurgicznego. Zasadniczym celem leczenia TAB jest zapobieganie śmiertelnemu, powikłaniu jakim jest pęknięcie tętniaka. Na podstawie przeprowadzonych dużych programów badawczych UK Small Aneurysm Trial i amerykańskiego Aneurysm Detection and Management study (ADAM) przyjęto za granicę bezpieczeństwa i wskazanie do zabiegu średnicę TAB powyżej 55 mm. Dla kobiet oraz dla mężczyzn z podwyższonym ryzykiem pęknięcia przyjęto 50 mm. Znane są obecnie dwie metody leczenia zabiegowego: operacja tradycyjna z rozległym otwarciem jamy brzusznej i zastąpieniem zmienionego odcinka aorty sztuczną protezą naczyniową oraz zabieg wewnątrznaczyniowy z wszczepieniem stentgraftu z dostępu przez tętnice udowe i umieszczeniu go w zdrowym odcinku aorty z jednoczesnym wyłączeniem tętniaka. Śmiertelność okołooperacyjna w metodzie otwartej waha się w zależności od ośrodka w granicach 1,2-5,6% w operacjach planowych. W przypadku leczenia wewnątrznaczyniowego śmiertelność we wczesnym okresie po zabiegu (do 30 dni) jest mniejsza niż w metodzie otwartej, natomiast w późniejszym okresie śmiertelność w tych metodach jest zbliżona u chorych, którzy nadawali się do leczenia oboma sposobami. Pierwsze zabiegi wewnątrznaczyniowe na aorcie piersiowej przeprowadzono w 1987, a na brzusznej w 1989 (Nikołaj Volodos, Charków). W latach 90. ubiegłego stulecia metoda wewnątrznaczyniowa zaczęła szybko się rozwijać co było związane z wprowadzaniem nowych nowych typów stent-graftów. Obecnie większość chorych z tętniakiem aorty zstępującej i brzusznej jest leczona w sposób małoinwazyjny. Wraz z rozwojem metody do leczenia tą metodą kwalifikowani są pacjenci z tętniakami o coraz bardziej złożonej anatomii. Wymaga to zastosowania coraz bardziej złożonych technik operacyjnych z użyciem stentgraftów fenestrowanych, branchowych, technik kominowych, a czasem także przeprowadzenia zabiegów hybrydowych łączących obie metody leczenia. Jednym z problemów jest także konieczność wykonania zabiegów naprawczych po wcześniejszych operacjach zarówno klasycznych, jak i małoinwazyjnych. Sukces w przeprowadzaniu wyżej wymienionych operacji z zastosowaniem nowych technologii jest możliwy wyłącznie dzięki pracy zespołowej chirurgów naczyniowych, radiologów interwencyjnych i anestezjologów. Uzyskiwanie dobrych wyników leczenia i minimalizowanie powikłań gwarantuje wyposażenie ośrodka, w wysokiej klasy operacyjne sale hybrydowe oraz sprzęt jednorazowy pozwalający na przeprowadzanie najbardziej skomplikowanych operacji naczyniowych. Literatura: 91 Ashton HA, Buxton MJ, Day NE et al.: The Multicentre Aneurysm Screening Study (MASS) into the effect of abdominal aortic aneurysm screening on mortality in men: a randomised controlled trial. Lancet 2002; 360(9345): 1531-1539. Lindholt JS, Juul S, Fasting H, Henneberg EW: Screening for abdominal aortic aneurysms: single centre randomised controlled trial. BMJ 2005; 330(7494): 750. Norman PE, Jamrozik K, Lawrence-Brown MM et al.: Population based randomised controlled trial on impact of screening on mortality from abdominal aortic aneurysm. BMJ 2004; 329(7477): 1259. Scott RA, Wilson NM, Ashton HA, Kay DN: Influence of screening on the incidence of ruptured abdominal aortic aneurysm: 5-year results of a randomized controlled study. Br J Surg 1995; 82(8): 1066-1070. Singh K, Bonaa KH, Jacobsen BK et al.: Prevalence of and risk factors for abdominal aortic aneurysms in a population-based study: The Tromso Study. Am J Epidemiol 2001; 154(3): 236-244. Vega de Ceniga M, Gomez R, Estallo L et al.: Growth rate and associated factors in small abdominal aortic aneurysms. Eur J Vasc Endovasc Surg 2006; 31(3): 231-236. Brady AR, Fowkes FG, Greenhalgh RM et al.: Risk factors for postoperative death following elective surgical repair of abdominal aortic aneurysm: results from the UK Small Aneurysm Trial. On behalf of the UK Small Aneurysm Trial participants. Br J Surg 2000; 87(6): 742-749. Lederle FA, Johnson GR, Wilson SE et al.: The aneurysm detection and management study screening program: validation cohort and final results. Aneurysm Detection and Management Veterans Affairs Cooperative Study Investigators. Arch Intern Med 2000; 160(10): 1425-1430. Conrad MF, Crawford RS, Pedraza JD et al.: Long-term durability of open abdominal aortic aneurysm repair. J Vasc Surg 2007; 46(4): 669-675. McPhee JT, Hill JS, Eslami MH: The impact of gender on presentation, therapy, and mortality of abdominal aortic aneurysm in the United States, 2001-2004. J Vasc Surg 2007; 45(5): 891-899. Lobato AC, Camacho-Lobato L. A new technique to enhance endovascular thoracoabdominal aortic aneurysm therapy--the sandwich procedure. Semin Vasc Surg. 2012 Sep;25(3):153-60. Lindblad B, Bin Jabr A, Holst J, Malina M. Chimney Grafts in Aortic Stent Grafting: Hazardous or Useful Technique? Systematic Review of Current Data. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2015 Dec;50(6):722-31 Fenestrated Endovascular Aortic Aneurysm Repair as a First Line Treatment Option to Treat Short Necked, Juxtarenal, and Suprarenal Aneurysms. Lim CS, Naji Y, Hussain ST, Pleban E, Wiszniewski A, Onida S, Mosquera Arochena NJ, Szopinski P. Modified Sandwich-graft Technique Employing Aorfix and Viabahn Stent-grafts to Preserve Hypogastric Flow in Cases of Complex Aortoiliac and Isolated Common Iliac Artery Aneurysms Including the Internal Iliac Artery Ostium. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2016 Mar;51(3):364-70. Cel pracy: Celem pracy jest retrospektywna i prospektywna ocena zastosowania zaawansowanych metod wewnątrznaczyniowych w leczeniu chorych z tętniakami aorty piersiowej, brzusznej i piersiowo-brzusznej. Materiał i metody: Oceniane będą wyniki bliskie i odległe leczenia chorych po operacjach wewnątrznaczyniowych i hybrydowych, w celu wyłączenia z krążenia tętniaków łuku aorty, aorty zstępującej, brzusznej, a także w odcinku piersiowo-brzusznym przeprowadzonych w Klinice Chirurgii Naczyniowej IHiT w latach 2010 – 2018. Szczególną grupę będą stanowić pacjenci, którzy przy okazji leczenia tętniaka aorty brzusznej mieli wykonane dodatkowe zabiegi na innych tętnicach. Dotychczasowa realizacja badania: Opracowano dane pacjentów leczonych w latach 20102015 z użyciem zaawansowanych metod wewnątrznaczyniowych w leczeniu chorych z tętniakami aorty piersiowej, brzusznej i piersiowo-brzusznej. Przygotowano do druku pracę dotyczącą leczenia chorych z tętniakami aorty brzusznej i tętnic biodrowych z zachowaniem przepływu przez tętnice biodrowe wewnętrzne dzięki umieszczonych w nich protezach wewnątrznaczyniowych. Praca ma ukazać się prestiżowym czasopiśmie z dziedziny chirurgii naczyniowej European Journal of Vascular and Endovascular Surgery. W opracowaniu kolejne publikacje. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Chorzy z tętniakami aorty piersiowej i brzusznej ze skomplikowaną anatomią mogą być operowani jedynie w ośrodkach referencyjnych II a takim jest Klinika Chirurgii Naczyniowej IHiT. Doświadczenie zespołu i ośrodka pozwala na wprowadzanie unikalnych i nie stosowanych dotychczas rozwiązań technicznych oraz rozwój technik operacyjnych wprowadzanych w innych tego typu ośrodkach. Klinika Chirurgii Naczyniowej IHiT jest jednym z wiodących ośrodków chirurgii 92 naczyniowej w Polsce i liczącym się ośrodkiem na arenie międzynarodowej. W Klinice w przeciwieństwie do innych Klinik stosuje się większość dostępnych na rynku protez naczyniowych, co pozwala na unikalną możliwość łączenia systemów czasie jednego zabiegu, porównywania skuteczności leczenia różnymi stent-graftami, a także indywidualnego dopasowania protezy wewnątrznaczyniowej do anatomii tętniaka. Poza publikacjami dotyczącymi wyników leczenia planowane jest prowadzenie kursów i szkoleń dla chirurgów naczyniowych z Polski i zagranicy. W czerwcu b.r. w Instytucie Hematologii zostanie zorganizowana konferencja międzynarodowa z udziałem wybitnych specjalistów z całej Europy. Tematem dwudniowego spotkania będzie praktyczne zastosowanie trzech nowych systemów stent-graftów w leczeniu tętniaków aorty brzusznej. Podczas konferencji zostaną przeprowadzone dla uczestników transmisje z operacji z sali hybrydowej przeprowadzonych w sali hybrydowej dziedziny chirurgii naczyniowej, a w przyszłości aktywne włączenie się Kliniki w proces szkolenia przyszłych chirurgów naczyniowych, co będzie miało wpływ na podniesienie rangi polskich chirurgów naczyniowych na arenie międzynarodowej. Okres realizacji pracy: 2016-2018 Zadania do wykonania w 2016 r.: Dalsze opracowywanie danych z zabiegów i obserwacji odległej chorych. Przygotowanie publikacji i doniesień zjazdowych. Przygotowanie kursów dla chirurgów naczyniowych. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Praca przygotowana do publikacji. Nazwiska wykonawców: E. Pleban, P. Szopiński, J. Michalak, J. Iwanowski, T. Dobrowolski, M. Stryga, M. Janas, R. Bilski, M. Sitarz, A. Wiszniewski 93 KARTA PRACY PLANOWEJ Nr 4.18 4/008/2016 (RN 27.06.2016) (PRACA NOWA) Przeszczepianie flory jelitowej i alogenicznych komórek krwiotwórczych od dawców rodzinnych chorym poddawanym transplantacjom. Wstęp: Prawidłowa flora jelitowa ma podstawowe znaczenie w homeostazie organizmu ludzkiego (funkcje metaboliczne, strukturalne, ochronne i in.). Jej istotne zaburzenia stwierdza się w szeregu chorób, począwszy od infekcyjnych, poprzez autoimmunizacyjne, kończąc na otyłości. Znaczenie prawidłowego mikrobiomu jelitowego w regulacji odpowiedzi immunologicznej zaczęto dostrzegać niedawno. Szczególnie istotną rolę mają niektóre rodzaje beztlenowców, które hamują rozwój odpowiedzi zapalnej. Udowodniono, że zaburzenia składu mikrobiomu (zmniejszenie różnorodności, zanikanie niektórych beztlenowców) istotnie zwiększa ryzyko choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD – Graft versus Host Disease) i śmiertelności po alotransplantacjach, a nawet ryzyko nawrotu choroby zasadniczej. Większość chorych poddawanych aloprzeszczepieniom komórek krwiotwórczych ma istotnie zaburzony mikrobiom jelitowy na skutek wcześniejszej chemioterapii, antybiotykoterapii oraz kolonizacji bakteriami lekoopornymi. W projekcie planowana jest korekta składu flory jelitowej za pomocą przeniesienia od zdrowego osobnika, będącego jednocześnie dawcą komórek krwiotwórczych. Skład mikrobiomu jelitowego dawcy i biorcy będzie analizowany przez sekwencjonowanie podjednostki 16S rybosomu w próbkach kału. Skuteczność korekcji mikrobiomu zostanie oceniona po trzykrotnym przeniesieniu od dawcy przed transplantacją. Po regeneracji hematologicznej po przeszczepieniu procedura zostanie powtórzona. Jednocześnie planowana jest u chorych seryjna ocena biomarkerów we krwi charakterystycznych dla GvHD oraz stężenia indykanu w moczu (odzwierciedlenie metabolizmu bakterii beztlenowych). Wyniki zostaną skorelowane z danymi klinicznymi obejmującymi przede wszystkim częstość i nasilenie GvHD, śmiertelność związaną z procedurą oraz częstość nawrotów. Przeprowadzenie u chorych korekcji flory jelitowej przy pomocy materiału pobranego od dawców komórek krwiotwórczych potencjalnie powinno zredukować częstość i nasilenie GvHD oraz korzystnie wpłynąć na przebieg procedury transplantacyjnej. Planowane jest włączenie do badania około 30 chorych w ciągu 3 lat. Przed złożeniem wniosku o grant planowane jest przeprowadzenie badania pilotażowego u pięciu chorych. Cele badania: Zachowanie bioróżnorodności flory jelitowej i utrzymanie odpowiedniej ilości korzystnych beztlenowców u chorych poddawanych alotransplantacjom. Potencjalnie zmniejszenie ryzyka ostrej choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi dzięki interakcji limfocytów T dawcy z mikrobiomem jelitowym pochodzącym także od dawcy. Potencjalne zmniejszenie śmiertelności nie związanej z nawrotem we wczesnym i późnym okresie potransplantacyjnym (dane literaturowe). Potencjalne zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby zasadniczej. Plan realizacji projektu i metodyka: Analiza mikrobiomu za pomocą sekwencjonowania podjednostki 16S rybosomu – 6 oznaczeń u każdego badanego: 1/ wyjściowe oznaczenie u dawcy i biorcy, 2/ Oznaczenie u biorcy przed rozpoczęciem kondycjonowania, po 2-krotnym transferze od dawcy, 3/ Oznaczenie w okresie aplazji szpiku po transplantacji, 4/ Oznaczenie około 30-35 doby po transplantacji, 7-10 dni po 3-cim transferze od dawcy, 5/ Oznaczenie około 100-120 doby po transplantacji. Jednocześnie planowane jest oznaczanie biomarkerów uznanych za charakterystyczne dla choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi oraz stężenia indykanu w moczu, będącego odzwierciedleniem aktywności metabolizmu beztlenowców. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Jak w celach badania Rodzaj pracy: badanie naukowe podstawowe/praca rozwojowa 94 Okres realizacji pracy: W roku 2016 przeprowadzenie badania pilotażowego na około 5 chorych w celu zwiększenia prawdopodobieństwa uzyskania grantu; w latach 2017, 2018, 2019 planowane jest przeprowadzenie badania na co najmniej 30 chorych. Zadania do wykonania w 2016 r.: j.w. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Wykonawcy: K. Hałaburda, A. Tomaszewska, B. Nasiłowska-Adamska, A. Szczepiński, M. Tormanowska 95 PRACE DOKTORSKIE 96 KARTA PRACY PLANOWEJ 5.1 4/009/2013 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.30 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.23 w Planie Naukowym 2014) Ocena wpływu wybranych czynników serologicznych i molekularnych na przebieg alloimmunologicznej małopłytkowości płodowo/noworodkowej spowodowanej przeciwciałami anty-HPA-1a (PRACA DOKTORSKA) Wstęp: Alloimmunologiczna małopłytkowość płodu/noworodka (AIMP/N) występuje z częstością 1/1000 żywo urodzonych dzieci. Jest wynikiem konfliktu między matką i płodem w zakresie antygenów płytek krwi (HPA) i w ok. 90% dotyczy niezgodności w zakresie układu antygenowego HPA-1. Skutkiem konfliktu jest niszczenie płytek dziecka przez matczyne alloprzeciwciała wytwarzane w wyniku uczulenia HPA-1a ujemnej matki antygenem HPA-1a płodu odziedziczonym po ojcu. AIMP/N może prowadzić do wylewu do ośrodkowego układu nerwowego, a w 10-20% przypadków nawet do śmierci płodu lub noworodka; może występować już w pierwszej ciąży (1-4). Nie wszystkie kobiety HPA-1a ujemne wytwarzają przeciwciała anty-HPA-1a. W indukcji ich tworzenia uczestniczą limfocyty T, których odpowiedź zależy od repertuaru antygenów HLA-DR. Czynnikami rokowniczymi mogą być: obecność u matki allelu DRB3*0101 (choć tylko ok. 30% kobiet z tym allelem wytwarza przeciwciała anty-HPA-1a (5)) oraz dawka genu kodującego ten allel (6). Nie wiadomo, czy czynnikami rokowniczymi ciężkości przebiegu klinicznego AIMP/N mogą być również: 1/ stężenie przeciwciał anty-HPA-1a u matki, 2/ równoczesna obecność przeciwciał anty-HLA niewiążących dopełniacza (mogą hamować niszczenie płytek dziecka poprzez blokowanie aktywności niszczących je makrofagów, ale nie można wykluczyć ich roli w zwiększonym niszczeniu płytek płodu (7)), 3/ inne allele HLA, w tym HLA DQB1, HLA DRB4 i DRB5, które mogą uczestniczyć w prezentowaniu antygenu HPA-1a limfocytom T i tym samym indukować wytwarzanie przeciwciał anty-HPA-1a. 4/ stężenie naturalnych przeciwciał skierowanych do antygenów układu ABO (8, 9). Ich obecność zmniejsza prawdopodobnie ryzyko wystąpienia małopłytkowości u płodu (10). Przeprowadzenie wyżej wymienionych badań u zimmunizowanych kobiet ciężarnych HPA-1a ujemnych może być przydatne w podjęciu decyzji o ich leczeniu w ciąży, mającym na celu zapobiec lub zmniejszyć objawy AIMP/N. Hipoteza badawcza: 1. Dawka genu DRB3*0101 oraz obecność alleli HLA DQB1, HLA DRB4 i DRB5 mogą być czynnikiem predykcyjnym alloimmunizacji antygenem HPA-1a. 2. Ocena stężenia przeciwciał anty-HPA-1a, anty-HLA niewiążących dopełniacza i przeciwciał grupowych mogą być pomocne w przewidywaniu ryzyka wystąpienia i ciężkości przebiegu AIMP/N. Dotychczasowa realizacja celów badania: Na bieżąco systematyzowano dane prospektywne na temat przebiegu ciąży oraz stanu klinicznego dzieci kobiet diagnozowanych w Pracowni Immunologii Leukocytów i Płytek Krwi IHiT pod kątem konfliktu w zakresie antygenu HPA1a. Uzupełniano wcześniej sporządzony rejestr badanych matek i ich dzieci z AIMP/N. Oceniono aktywność przeciwciał anty-HPA-1a przy użyciu standardu WHO anty-HPA-1a nr 03/152 (NIBSC, Wlk. Brytania) w 55 surowicach pochodzących od 38 kobiet ciężarnych. Zakupiono testy do oznaczania antygenów HLA DRB3*0101, HLA DQB1*0201, HLA DRB4*0101 i DRB5*0101 (Immucor, USA) – badania zostaną wykonane u około. 30 kobiet HPA-1b/1b, które wytworzyły przeciwciała anty-HPA-1a i u około 30 kobiet z grupy ryzyka, które nie uległy immunizacji tym antygenem w czasie ciąży. Na XIII European Symposium on Platelet and Granulocyte Immunobiology, Bad Homburg, Niemcy zaprezentowano doniesienie „Standardization of automatic FACS analysis for HPA-1a typing” autorstwa: A. Wróbel, K. Guz, A. Orzińska i wsp. Na konferencji szkoleniowej „Postępy w Immunohematologii 2014” przedstawiono doniesienie „Prezentacja przypadku klinicznego 97 AIMP/N” autorstwa A. Wróbel. Na konferencji naukowo-szkoleniowej „Diagnostyka Transfuzjologiczna” przedstawiono wykład „Prezentacja przypadków klinicznych AIMP/N” autorstwa A. Wróbel. Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu: brak. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Jeżeli stwierdzimy korelację przeprowadzonych badań serologicznych i molekularnych z ciężkością przebiegu AIMP/N, to mogą być one wprowadzone do praktyki klinicznej. Rodzaj pracy: Badanie naukowe podstawowe. Referencje: 1. Husebekk A, Skogen B, Killie MK et al. Foetal and neonatal alloimmune thrombocytopenia (FNAIT). ISBT Science series 2011, 6: 261-264. 2. Maślanka K, Guz K, Żupańska B. Antenatal screening of unselected pregnant women for HPA-1a antigen, antibody and alloimmune thrombocytopenia. Vox Sang. 2003;85: 326-327. 3. Kamphuis MM, Paridans N, Porcelijn L, Haas de M et al. Screening in pregnancy for fetal or neonatal alloimmune thrombocytopenia:systematic review. Jour. Obstet. Gynecol. 2010, 1335-1343. 4. Uhrynowska M., Maślanka K., Żupańska B. Kliniczne i immunologiczne obserwacje w alloimmunologicznej małopłytkowości płodowo-noworodkowej. Pediat. Pol., 2002, 3, 197-202. 5. Wu S, Maslanka K, Gorski J. An integrin polymorphism that defines reactivity with alloantibodies generates an anchor for MHC class II peptide binding a model for undirectional alloiimune response. J.Immunol. 1997; 158: 3221-3226. 6. Sarab GA, Moss M, Barker RN, Urbaniak SJ. Naturally processed peptides spanning the HPA-1a polymorphism are efficiently generated and displayed from platelet glycoprotein by HLA-DRB3*0101-positive antigen-presenting cells. Blood 2009;114:1954-1957. 7. Tad de MW, Klohe E, Grosset A et al. Neonatal alloimmune thrombocytopenia with HLA alloimmunization: case report with immunohematologic and placental findings. Pediatr. Develop. Pathol. 2002, 5: 200-205. 8. Thude H, Schorner U, Helfricht C et al. Neonatal alloimmune thrombocytopoenia caused by human leucocyte antigen-B-27 antibody. Transf. Med. 2006, 16: 143-149. 9. Curtis BR, Fick A, Lochowicz AJ, McFarland JG et al. Neonatal alloimune thrombocytopenia associated with maternal-fetal incompatibility for blood group B. 2008, Transfusion; 48: 358-364. 10. Ahlen MT, Husebekk A, Killie MK et al. The development of severe neonatal alloimmune thrombocytopenia due to anti-HPA-1a antiobodies is correlated to maternal ABO genotypes. Clin.Develop. Immuno. 2012, 67:1-5. 11. Killie M.K., Kjeldsen-Kragh J., Randen I, Skogen B., Husebekk A. Evaluation of a new flow cytometric HPA 1a screening method. A rapid and reliable tool for HPA 1a screening of blood donors and pregnant women. Transfusion and Apheresis Science, 2004; 30:89-92. Pozostały okres realizacji pracy: 1 rok. Zadania do wykonania w 2016 roku: Oznaczenie genotypu HPA-1a (RQ-SSP) i potwierdzenie serologiczne fenotypu HPA-1b/1b u kobiet badanych prospektywnie. Oznaczenie allelu DRB3*0101 (PCR-SSP); dawki genu DRB3*0101 (RQ-PCR) i obecności alleli HLA DQB1, HLA DRB4 i DRB5 (Luminex) u około 60 pacjentek. Ilościowe badania przeciwciał anty-HPA-1a (technika MAIPA) u kobiet badanych prospektywnie. Ocena p-ciał anty-HLA niewiążących dopełniacza (test ELISA) u kobiet, u których badanie to nie było wykonane oraz u kobiet badanych prospektywnie. Ocena miana p-ciał z układu ABO (test aglutynacji/kolumnowy) u kobiet, u których badanie to nie było wykonane oraz u kobiet badanych prospektywnie. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Nazwiska wykonawców: A. Wróbel 98 KARTA PRACY PLANOWEJ 5.2 4/012/2011 (PRACA KONTYNUOWANA - Nr 4.12 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA - Nr 4.8 w Planie Naukowym 2014) Podłoże genetyczne i obraz kliniczny skazy krwotocznej u pacjentów z niedoborem czynnika krzepnięcia VII w Polsce (PRACA DOKTORSKA) E. Stefańska-Windyga KARTA PRACY PLANOWEJ 5.3 4/013/2011 (PRACA KONTYNUOWANA - Nr 4.13 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA - Nr 4.9 w Planie Naukowym 2014) Wpływ mutacji sprawczej na aktywność czynnika VIII mierzonej metodą koagulacyjną jednostopniową i chromogenną oraz przebieg kliniczny umiarkowanej i łagodnej hemofilii A (PRACA DOKTORSKA) B. Baran KARTA PRACY PLANOWEJ 5.4 4/018/2011 (PRACA KONTYNUOWANA - Nr 4.15 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA - Nr 4.10 w Planie Naukowym 2014) Charakterystyka serologiczna i molekularna odmian antygenu RhD w Polsce (PRACA DOKTORSKA) M. Pelc-Kłopotowska 99 KARTA PRACY PLANOWEJ 5.5 4/012/2013 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.34 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA - Nr 4.24 w Planie Naukowym 2014) Odpowiedź suboptymalna na leczenie imatynibem u chorych na przewlekłą białaczkę szpikową w fazie przewlekłej jako czynnik prognostyczny niepowodzenia leczenia (PRACA DOKTORSKA) Wstęp: W dobie zastosowania inhibitorów kinaz tyrozynowych (TKI) coraz częściej mówi się o możliwości wyleczenia z przewlekłej białaczki szpikowej (CML). Rokowania u pacjentów, u których wprawdzie nie doszło do całkowitego wyeliminowania komórek białaczkowych obciążonych genem BCR/ABL1, ale którzy osiągnęli większą odpowiedź molekularną (MMR) są również bardzo dobre i pozwalają prognozować wieloletnie przeżycia wolne od progresji choroby (PFS). Istotnym parametrem określającym, czy wyniki leczenia są zadowalające jest czas osiągnięcia odpowiedzi konkretnego typu w czasie terapii TKI. Według zaleceń Europejskiej Sieci Białaczkowej (ELN) całkowita odpowiedź hematologiczna (CHR) na leczenie imatynibem powinna zostać osiągnięta przed upływem 3 miesięcy od chwili diagnozy, całkowita odpowiedź cytogenetyczna (CCgR) do 12 miesięcy, natomiast MMR do 18 miesięcy od rozpoznania i rozpoczęcia leczenia imatynibem. Kryteria ELN odpowiedzi na leczenie imatynibem definiują między innymi takie pojęcia, jak odpowiedź optymalna, niepowodzenie leczenia i odpowiedź suboptymalna. O ile wydźwięk dwóch pierwszych jest jasny, to interpretacja ostatniego może być przedmiotem kontrowersji. Według ostatnich rekomendacji ELN odpowiedź suboptymalna nie jest wskazaniem do zmiany leczenia, a jedynie daje możliwość albo utrzymania dotychczasowej dawki imatynibu, albo zwiększenia dawki imatynibu, albo zmiany leczenia na TKI II generacji. Opinia, że odpowiedź suboptymalna powinna być traktowana jako niepowodzenie leczenia i stanowić wskazanie do zmiany leczenia nie jest jednak powszechnie obowiązującą i nie znalazła odzwierciedlenia w obowiązujących aktualnie kryteriach ELN, chociaż opublikowano pojedyncze prace wskazujące na gorsze rokowanie u chorych, którzy uzyskali jedynie odpowiedź suboptymalną w porównaniu z pacjentami optymalnie odpowiadającymi na leczenie imatynibem. Dlatego Celem pracy doktorskiej będzie ocena częstości uzyskiwania odpowiedzi suboptymalnej przez chorych na CML w fazie przewlekłej leczonych imatynibem, w poszczególnych punktach czasowych i korelacji tej odpowiedzi z niepowodzeniem leczenia, PFS i OS. Badanie będzie miało charakter wieloośrodkowy i retrospektywny w oparciu o dane uzyskane na podstawie ankiety. Do analizy będzie włączonych 9 polskich ośrodków hematologicznych, które wyraziły zgodę na udział w badaniu, a szacowana liczba analizowanych chorych ma wynosić około 500. Hipoteza badawcza: Założeniem pracy doktorskiej jest wykazanie, że nie uzyskanie odpowiedzi optymalnej na leczenie inhibitorami kinazy tyrozynowej I generacji w poszczególnych punktach czasowych zgodnie z zaleceniami ELN 2009, wiąże się z niepowodzeniem leczenia w toku dalszej obserwacji. Dotychczasowa realizacja celów badania: W pierwszym etapie pracy sporządzono ankietę mająca na celu retrospektywną analizę oceny odpowiedzi na leczenie imatynibem w I linii chorych na przewlekłą białaczkę szpikową (CML) w fazie przewlekłej. Ankiety rozesłano do większości ośrodków hematologicznych w Polsce i chwilę obecną otrzymano 456 ankiet z następujących ośrodków: Katedra i Klinika Hematologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie - 169 ankiet, Klinika Hematologii Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku we Wrocławiu - 89 ankiet, Klinika Hematologii, Chorób Wewnętrznych i Onkologii SPCSK w Warszawie - 59 ankiet, Oddział Hematologiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie - 40 ankiet, Klinika Hematologii Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi - 34 ankiety, Klinika Hematologii Uniwersytetu Medycznego w 100 Białymstoku - 29 ankiet, Katedra i Klinika Hematologii i Transplantologii Uniwersytetu Medycznego w Gdańsku - 20 ankiet, Oddział Hematologiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Legnicy - 16 ankiet. Ponadto zaktualizowano dane 80 chorych z Instytutu Hematologii i Transfuzjologii. Na podstawie ankiet sporządzono bazę danych. Około 50 z dotychczas przeanalizowanych ankiet nie zostało umieszczonych w bazie danych z uwagi na brak istotnych informacji niezbędnych do dalszej analizy. Część z tych informacji zostanie uzupełniona przez osoby, które sporządziły ankiety i dosłana w terminie późniejszym. Zgromadzono część piśmiennictwa celem rozpoczęcia prac nad wstępem do rozprawy doktorskiej. Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu wraz z uzasadnieniem: bez zmian. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Retrospektywna analiza wyników leczenia imatynibem u chorych z fazą przewlekłą CML w Polsce ma na celu wykazanie, że odpowiedź suboptymalna na leczenie TKI I generacji może być równoważna z niepowodzeniem leczenia, a wczesna zmiana leczenia na TKI II generacji ma istotny wpływ na wyniki leczenia u tych chorych. Analiza czynników klinicznych i laboratoryjnych umieszczonych w ankiecie może wykazać możliwość wcześniejszej identyfikacji chorych wysokiego ryzyka, którzy nie uzyskają odpowiedzi optymalnej na leczenie i mogą odnieść korzyści kliniczne z zastosowania TKI II generacji w I linii. Piśmiennictwo: 1. Baccarani M et al., Chronic Myeloid Leukemia: An Update of Concepts and Management Recommendations of European LeukemiaNet J Clin Oncol. 2009 Nov 2 2. Marin D et al., European LeukemiaNet criteria for failure or sub-optimal response reliably identify patients with CML in early chronic phase treated with imatinib whose eventual outcome is poor. Blood. 2008 112:4437– 4444 3. Alvarado Y et al., Significance of suboptimal response to imatinib, as defined by the European LeukemiaNet, in the long-term outcome of patients with early chronic myeloid leukemia in chronic phase. Cancer, 2009, 115.16: 3709-3718. Pozostały okres realizacji pracy: 2013-2016. Zadania do wykonania w 2016 r.: Analiza statystyczna danych oraz przygotowanie pracy doktorskiej. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Streszczenie zjazdowe, publikacje, praca doktorska. Wykonawca: A. Kołkowska-Leśniak 101 KARTA PRACY PLANOWEJ 5.6 4/013/2013 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.34 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA - Nr 4.25 w Planie Naukowym 2014) Diagnostyka i epidemiologia wczesnego i ukrytego zakażenia DNA HBV u polskich dawców krwi bez antygenu HBs w latach 2005-2012 (PRACA DOKTORSKA) A. Kopacz KARTA PRACY PLANOWEJ 5.7 3/003/2013 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 3.15 w Planie Naukowym 2013) Ocena wybranych komórkowych i immunomodulujących czynników rokowniczych u chorych na chłoniaka Hodgkina monitorowanych badaniem PET (PRACA DOKTORSKA) O. Szymańska-Giemza KARTA PRACY PLANOWEJ 5.8 4/019/2010 (PRACA KONTYNUOWANA - Nr 4.19 w Planie Naukowym 2011) Rearanżacja genów kodujących części zmienne łańcuchów immunoglobulin i receptora T-komórkowego w przebiegu ostrej białaczki limfoblastycznej (PRACA DOKTORSKA) H. Makuch-Łasica KARTA PRACY PLANOWEJ 5.9 3/003/2014 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 3.15 w Planie Naukowym 2014) Rola kinaz MEK-ERK w indukowaniu oporności na glikokortykosteroidy w komórkach ostrej białaczki limfoblastycznej (OBL) (PRACA DOKTORSKA) A. Polak (przewód doktorski prowadzony w Centrum Onkologii) KARTA PRACY PLANOWEJ 5.10 4/020/2012 (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.18 w Planie Naukowym 2015) Ocena odległych wyników angioplastyki tętnic podudzia przy użyciu cewników balonowych pokrytych paklitakselem u chorych na cukrzycę (PRACA DOKTORSKA) R. Bilski 102 KARTA PRACY PLANOWEJ 5.11 4/005/2016 (RN 14.12.2015) Charakterystyka przebiegu klinicznego z oceną jakości życia i identyfikacja mutacji sprawczych w genie czynnika IX (F9) u pacjentów z ciężką hemofilią B w Polsce (PRACA DOKTORSKA) A. Buczma KARTA PRACY PLANOWEJ 5.12 (RN 14.12.2015) Wpływ aktywujących mutacji BRAF na ekspresję immunoregulacyjnych cząstek galektyny-1 i PD-L1 (PRACA DOKTORSKA) M. Wasylecka 103 PROJEKTY BADAWCZE, GRANTY 104 KARTA PRACY PLANOWEJ - EPTHERON Terapie epigenetyczne w onkologii Wstęp: Modyfikacje epigenetyczne determinują strukturę i stopień upakowania chromatyny, przez co wpływają na ekspresję genów i szerokie spektrum procesów biologicznych ważnych dla różnicowania i proliferacji komórek. Zaburzenia regulacji epigenetycznej, wynikające ze zmienionej aktywności enzymów wpływających na modyfikacje epigenetyczne stanowią częstą cechę nowotworów człowieka. Mutacje dehydrogenazy izocytrynianowej (IDH1/2), obecne w znacznej części glejaków i ostrych białaczek szpikowych prowadzą do utraty naturalnej aktywności katalitycznej i produkcji -ketoglutaranu (-KG) i nabycia nowej funkcji - produkcji 2-hydroxyglutaranu (2-HG). 2-HG hamuje aktywność dioksygenaz zależnych od -KG, w tym hydroksylaz DNA, demetylaz histonowych i hydroksylaz prolinowych. Wskutek tych zaburzeń, dochodzi do hipermetylacji DNA, białek histonowych i zaburzeń w ekspresji genów, metabolizmie komórek i ich różnicowaniu. Hipoteza badawcza: Ze względu na powyższe uwarunkowania, farmakologiczna interwencja hamująca aktywność zmutowanych IDH1/2 i innych wtórnie deregulowanych enzymów może stanowić racjonalną strategię terapeutyczną w nowotworach człowieka z ich zaburzoną funkcją. Dotychczasowa realizacja celów badania: Zgodnie z harmonogramem projektu Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Efektem prac będą nowe cząsteczki o aktywności przeciwnowotworowej i nowym mechanizmie działania które w kolejnych fazach rozwoju będą mogły być testowane w badaniach klinicznych Rodzaj pracy: praca rozwojowa Okres realizacji pracy: 2015-2017. Zadania do wykonania w 2016 r.: Według harmonogramu grantu Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport dla NCBiR Wykonawcy: P. Juszczyński, E. Białopiotrowicz, P. Górniak, M. Prochorec-Sobieszek, B. Budziszewska, B. Puła, T. Szpila, A. Szumera-Ciećkiewicz, E. Lech-Marańda 105 KARTA PRACY PLANOWEJ – ONCOTRAIL Badania przedkliniczne i kliniczne nad przeciwnowotworowym działaniem nowej cząsteczki, pochodnej TRAIL, ukierunkowanej na sygnalizację śmierci komórki Wstęp: Cząstka TRAIL (TNF-related apoptosis inducing ligand) selektywnie indukuje apoptozę w niektórych komórkach nowotworowych i z tego względu jego zastosowanie terapeutyczne budzi duże nadzieje. TRAIL i inni agoniści receptorów TRAIL mają akceptowalny profil bezpieczeństwa, jednak niewielką skuteczność z powodu złożonych mechanizmów antyapoptotycznych w komórce nowotworu. Przełamanie tej oporności możliwe jest dzięki nowej, unikalnej cząsteczce AD-O56.9 łączącej ligand TRAIL z efektorowym peptydem powodującym uszkodzenia błon mitochondriów komórek nowotworowych. Hipoteza badawcza: Ze względu na budowę, cząstka AD-O56.9 będzie wykazywać działanie toksycznie w stosunku do szerokiego spektrum nowotworów litych i hematologicznych. Poprzez indukowanie alternatywnych dróg śmierci komórki, będzie wykazywać aktywność przeciwnowotworową w liniach komórkowych wrażliwych i opornych na TRAIL. Dotychczasowa realizacja celów badania: Zgodnie z harmonogramem projektu Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Efektem prac będzie wprowadzenie nowej biocząstki do badań klinicznych i pełne scharakteryzowanie mechanizmu jej działania i potencjalnych biomarkerów. Rodzaj pracy: badanie naukowe podstawowe / badanie naukowe stosowane / praca rozwojowa (różne etapy badania spełniają definicję różnych rodzajów prac). Okres realizacji pracy: 2015-2017. Zadania do wykonania w 2016 r.: Według harmonogramu grantu Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport dla NCBiR Wykonawcy: P. Juszczyński, E. Białopiotrowicz, P. Górniak, M. Prochorec-Sobieszek, B. Budziszewska, B. Puła, T. Szpila, A. Szumera-Ciećkiewicz, E. Lech-Marańda 106 KARTA PRACY PLANOWEJ - PREVFNAIT Zapobieganie alloimmunologicznej małopłytkowości płodów i noworodków w Polsce (Badania finansowane ze środków Programu Polsko- Norweska Współpraca Badawcza, prowadzonego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2009 - 2014, w ramach Umowy Projektu nr Pol Nor/203111/69/2013) Wstęp: Alloimmunologiczna małopłytkowość płodów i noworodków (AIMP/N) jest rozpoznawana co roku w krajach Unii Europejskiej u około 4000 płodów i noworodków. Może ona prowadzić do krwawienia śródczaszkowego i do śmierci płodu lub jego niepełnosprawności przez całe życie. AIMP/N najczęściej wstępuje, gdy organizm matki, która nie posiada na płytkach krwi antygenu HPA -1a, wytwarza przeciwciała do takiego antygenu obecnego na komórkach płodu. W Polsce, podobnie jak w innych krajach alloimmunizacja antygenem HPA -1a oraz wynikająca w niej choroba płodu często bywają nierozpoznane, a w konsekwencji nie zapobiega się jej i nie jest ona odpowiednio leczona. Hipoteza badawcza: Wykonanie badań przeglądowych antygenu HPA-1a u 30 000 kobiet w ciąży w Polsce pozwoli na identyfikację około 600 kobiet, które nie mają antygenu HPA-1a, a tym samym są w grupie ryzyka wytworzenia przeciwciał mogących powodować chorobę płodu. Te matki będą poddawane szczegółowej analizie genetycznych i innych biomarkerów wskazujących na to zagrożenie i w razie ich wystąpienia będą poddawane specjalistycznej opiece medycznej. Cele badania: 1/ Opracowanie systemu tanich, powszechnych badań przeglądowych antygenu HPA–1a. 2/ Określenie częstości genotypu HPA - 1bb, częstości alloimmunizacji antygenem HPA1a i małopłytkowości u płodów/noworodków. 3/ Określenie wartości predykcyjnej nowych i znanych biomarkerów AIMP/N. 4/ Wykazanie korzyści i opłacalności typowania antygenów HPA-1 dla zapobiegania i możliwości leczenia AIMPN. 5/ Utworzenie biobanku polsko/norweskiego do wykorzystania do przyszłych wspólnych badań. Dotychczasowa realizacja celów badania: Wykonano badania przeglądowe u ponad 8000 kobiet. Utworzono strukturę biobanku i zgromadzono w nim próbki osocza, DNA, krwi i PBMC (>900 kompletów x2 – połowę wysłano do Norwegii). Napisano trzy prace poglądowe (zostały przyjęte do druku) i 5 komunikatów zjazdowych. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Doraźne, krótkoterminowe znaczenie projektu polega na objęciu optymalną opieką medyczną 600 HPA - 1a ujemnych polskich kobiet, których płody są potencjalnie narażone na wystąpienie małopłytkowości; w odleglejszej perspektywie projekt promuje powszechne badania HPA-1, co jest szczególnie istotne ze względu na przyszłą immunoprofilaktykę konfliktu. Rodzaj pracy: badanie naukowe stosowane. Pozostały okres realizacji pracy: 1,5 roku. Wykonawcy: E. Brojer, K. Maślanka, K. Guz, A. Orzińska, M. Uhrynowska, P. Bartosiewicz, A. Główka, E. Klimczak-Jajor, M. Krzemieniowska, P. Łopacz, M. Michalik, A. Piekarska, J. Skulimowska, J. Smolarczyk-Wodzyńska, A. Wróbel, J. Sak-Budzisz, B. Sierocka 107 KARTA PRACY PLANOWEJ Ocena roli czynnika transkrypcyjnego FOXO1 w chłoniakach strefy brzeżnej (projekt realizowany ze środków Fundacji hr. J. Potockiego) Wstęp: Czynnik transkrypcyjny FOXO1 odgrywa bardzo ważną rolę w homeostazie limfocytów B. Jego aktywność pozostaje pod kontrolą osi PI3K-AKT i wpływa na ekspresję genów odpowiedzialnych za kluczowe dla komórek B procesy, takie jak: proliferacja, cykl komórkowy, apoptoza, odpowiedź na stres oksydacyjny i rekombinacja/edycja genów immunoglobulinowych. Precyzyjnie regulowana aktywność tego czynnika transkrypcyjnego jest niezbędna dla prawidłowego przebiegu różnicowania komórek pro-B, pre-B, a także funkcjonowania i dalszego rozwoju dojrzałych/naiwnych limfocytów B. W naiwnych limfocytach B u myszy, indukowalna delecja FOXO1 powoduje ekspansję limfocytów strefy brzeżnej. Delecja kinaz regulujących aktywność FOXO1, PI3K i AKT powoduje natomiast przeciwny fenotyp – mniejszą liczbę komórek strefy brzeżnej. Podobne zmiany w proporcjach komórek B występują u myszy pozbawionych CD19, a równoczesna delecja FOXO1 koryguje brak limfocytów B strefy brzeżnej. Hipoteza badawcza: Zaburzenia aktywności osi PI3K-AKT-FOXO1 są częstą cechą chłoniaków B-komórkowych człowieka, w tym chłoniaków rozlanych z dużych komórek B i chłoniaków strefy płaszcza. W patogenezie chłoniaków strefy brzeżnej udział i znaczenie aktywności tego układu sygnałowego nie jest znane. Z uwagi na wpływ utraty FOXO1 na różnicowanie prawidłowych limfocytów B strefy brzeżnej, przyjęto hipotezę, że mechanizmy strukturalne i czynnościowe prowadzące do utraty ekspresji/aktywności FOXO1 mogą stanowić mechanizm patogenetyczny w rozwoju chłoniaków strefy brzeżnej. Dotychczasowa realizacja celów badania: Zgodnie z harmonogramem projektu Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Badanie ma charakter przedkliniczny i stanowi podstawę do pogłębienia wiedzy o biologii i patogenezie chłoniaków o niskim stopniu złośliwości. Rodzaj pracy: badanie naukowe. Okres realizacji pracy: 2015-2016. Zadania do wykonania w 2016 r.: Według harmonogramu grantu. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Publikacja. Wykonawcy: P. Juszczyński, P. Kiliszek, P. Górniak, M. Prochorec-Sobieszek, A. SzumeraCiećkiewicz 108 KARTA PRACY PLANOWEJ 3/002/2014 Mechanizmy regulacji ekspresji immunoregulacyjnego białka Galektyny 1 w komórkach nowotworowych z mutacjami szlaku RAS (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 3.14 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 3.3 w Planie Naukowym 2015) Wpływ mutacji aktywujących BRAF na nadekspresję immunoregulacyjnych cząstek Gal1 i PD-L1 w czerniaku (GRANT NARODOWEGO CENTRUM NAUKI) Wstęp: Mutacje szlaku RAS stanowią najczęstsze aberracje genetyczne w nowotworach człowieka. Dotyczą one zarówno nowotworów układu krwiotwórczego jak i guzów litych. W czerniaku, agresywnym nowotworze wywodzącym się z melanocytów, najczęstszym zaburzeniem molekularnym są mutacje kinazy B-RAF (występujące u ok. 70 % chorych) lub mutacje N-Ras (ok. 15-20% chorych), prowadzące do niekontrolowanej, konstytutywnej aktywacji tej kaskady i aktywacji czynników transkrypcyjnych, np. AP-1. Innym ważnym mechanizmem patogenetycznym w czerniaku jest zdolność komórek tego nowotworu do syntezy białek wpływających na zahamowanie przeciwnowotworowej odpowiedzi immunologicznej gospodarza. Jednym z takich czynników jest białko PD-L1, którego obecność na powierzchni komórek czerniakowych powoduje zahamowanie aktywacji i limfocytów T w odpowiedzi na antygen. Przeciwciała rozrywające interakcje PD-L1 na powierzchni komórki czerniakowej z receptorem PD-1 na komórkach T są w trakcie badań klinicznych. Innym białkiem o dużym potencjale immunomodulacyjnym, którego obecność wykazano w komórkach czerniaka jest galektyna 1 (Gal-1). Gal-1 jest białkiem należącym do rodziny rozpuszczalnych lektyn rozpoznających glikany zawierające disacharydy zakończone galaktozą lub N-acetylogalaktozaminą. Wiążąc glikozylowane receptory komórek Th1, Th17 i cytotoksycznych limfocytów T CD8+ (CD 45, CD43,CD7), indukuje ich apoptozę, prowadząc do wymknięcia się komórek produkujących Gal-1 spod nadzoru immunologicznego gospodarza. Mechanizmy prowadzące do nadekspresji PD-L1 i Gal-1 w czerniaku nie są znane. W naszych wcześniejszych badaniach nad mechanizmem nadekspresji tych cząstek w chłoniaku Hodgkina wykazaliśmy, że kluczowym czynnikiem transkrypcyjnym indukującym transkrypcję tych cząstek immunomodulacyjnych jest białko AP1 (Juszczynski i wsp. PNAS 2007). Wiąże się ono swoiście z sekwencją wzmacniającą genu Gal1. Zahamowanie aktywności AP1 prowadziło do zmniejszenia ekspresji PD-L1 i Gal-1. Hipoteza badawcza: Z uwagi na częste mutacje BRAF i N-RAS w czerniaku, prowadzące do aktywacji kinaz MEK i ERK, a w konsekwencji do fosforylacji podjednostek czynnika transkrypcyjnego AP1, postawiliśmy hipotezę, że wynikająca z mutacji BRAF lub N-RAS konstytutywna aktywność osi MAPK w czerniaku prowadzi do nadekspresji cząstek immunomodulacyjnych Gal-1 w mechanizmie zależnym od AP-1. Z tego względu, zahamowanie aktywności BRAF swoistym inhibitorem (np. vemurafenibem) powinno prowadzić do zmniejszenia ekspresji cząstek immunosupresyjnych w komórkach czerniaka i wywierać efekt immunomodulujący. Dotychczasowa realizacja celów badania: W roku 2014 uzyskano dofinansowanie projektu z firmy Roche, który umożliwił wykonanie badań pilotażowych w celu potwierdzenia przyjętych hipotez. Wykazano, że konstytutywnie aktywna kinaza MEK znacząco zwiększyła aktywność enhancer Gal1 i PD-L1 z zachowanym miejscem wiązania czynnika AP-1. Aktywna kinaza MEK nie wpłynęła natomiast na ekspresję reportera lucyferazowego w wektorze zawierającym delecję czynnika AP-1. Wyniki tego badania wskazują, że konstytutywnie aktywny szlak RAS/RAF/MEK zwiększa ekspresję Gal-1 i PD-L1 w 109 mechanizmie zależnym od AP-1. Z uzyskanych funduszy zakupiono z American Tissue Culture Collection (ATCC, Manassas, VA, USA) linie komórkowe czerniaka z mutacją BRAF (SK-MEL-5, SK-MEL-28 oraz A375). Zostaną one wykorzystane do dalszych badań dotyczących wpływ mutacji BRAF-V600E na ekspresję białka PDL-1 oraz Gal-1 w komórkach czerniaka. Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu: Rozszerzenie projektu według harmonogramu grantu PRELUDIUM „Wpływ mutacji aktywujących BRAF na nadekspresję immunoregulacyjnych cząstek Gal1 i PD-L1 w czerniaku”. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Oczekujemy, że przeprowadzone badania wykażą, że zastosowanie vemurafenibu spowoduje zahamowanie ekspresji cząstek immunomodulacyjnych i będzie powodować nasilenie przeciwnowotworowej odpowiedzi immunologicznej gospodarza wywołanej obecnością nowotworu. Rodzaj pracy: praca podstawowa Referencje: 1.Flaherty KT, Hodi FS, Fisher DE. From genes to drugs: targeted strategies for melanoma. Nat Rev Cancer. 2012 May;12(5):349-61. 2.Juszczynski P, Ouyang J, Monti S, Rodig SJ, Takeyama K, Abramson J, et al. The AP1-dependent secretion of galectin-1 by Reed Sternberg cells fosters immune privilege in classical Hodgkin lymphoma. Proc Natl Acad Sci U S A. 2007 Aug 7;104(32):13134-9. 3.Pritchard AL, Hayward NK. Molecular pathways: mitogen-activated protein kinase pathway mutations and drug resistance. Clin Cancer Res. 2013 May 1;19(9):2301-9. 4.Chapman PB, Hauschild A, Robert C, Haanen JB, Ascierto P, Larkin J, et al. Improved survival with vemurafenib in melanoma with BRAF V600E mutation. N Engl J Med. 2011 Jun 30;364(26):2507-16. 5.Topalian SL, Hodi FS, Brahmer JR, Gettinger SN, Smith DC, McDermott DF, et al. Safety, activity, and immune correlates of anti-PD-1 antibody in cancer. N Engl J Med. 2012 Jun 28;366(26):2443-54. 6.Brahmer JR, Tykodi SS, Chow LQ, Hwu WJ, Topalian SL, Hwu P, et al. Safety and activity of anti-PD-L1 antibody in patients with advanced cancer. N Engl J Med. 2012 Jun 28;366(26):2455-65. 7.Rubinstein N, Alvarez M, Zwirner NW, Toscano MA, Ilarregui JM, Bravo A, et al. Targeted inhibition of galectin-1 gene expression in tumor cells results in heightened T cell-mediated rejection; A potential mechanism of tumor-immune privilege. Cancer Cell. 2004 Mar;5(3):241-51. 8.Ouyang J, Juszczynski P, Rodig SJ, Green MR, O'Donnell E, Currie T, et al. Viral induction and targeted inhibition of galectin-1 in EBV+ posttransplant lymphoproliferative disorders. Blood. 2011 Apr 21;117(16):4315-22. 9.Rodig SJ, Ouyang J, Juszczynski P, Currie T, Law K, Neuberg DS, et al. AP1-dependent galectin-1 expression delineates classical hodgkin and anaplastic large cell lymphomas from other lymphoid malignancies with shared molecular features. Clin Cancer Res. 2008 Jun 1;14(11):3338-44. 10.Green MR, Rodig S, Juszczynski P, Ouyang J, Sinha P, O'Donnell E, et al. Constitutive AP-1 activity and EBV infection induce PD-L1 in Hodgkin lymphomas and posttransplant lymphoproliferative disorders: implications for targeted therapy. Clin Cancer Res. 2012 Mar 15;18(6):1611-8. Pozostały okres realizacji pracy w latach: 2 lata (2015-2017) Zadania do wykonania w 2016 roku: Według harmonogramu grantu. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Wykonawcy: P. Juszczyński, M. Wasylecka (COI/IHiT), T. Sewastianik, P. Rutkowski (COI) 110 KARTA PRACY PLANOWEJ – G 48 Fosforylacja kinazy SYK jako czynnik patogenetyczny, marker prognostyczny i racjonalny cel terapeutyczny w ostrej białaczce szpikowej (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 3.5 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 3.5 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 3.2 w Planie Naukowym 2015) Identyfikacja kluczowych efektorów szlaku sygnałowego kinazy SYK prowadzących do zahamowania apoptozy i różnicowania komórek ostrej białaczki szpikowej (OBSz) (GRANT NARODOWEGO CENTRUM NAUKI) Wstęp: Ostra białaczka szpikowa (OBSz) należy do heterogennej grupy złośliwych nowotworów wywodzących się z komórek macierzystych lub prekursorowych komórek linii mieloidalnej. Stransformowane komórki charakteryzują się zaburzeniami różnicowania, niekontrolowaną proliferacją i opornością na sygnały proapoptotyczne. Podstawą leczenia tej choroby jest kombinacja arabinozydu cytozyny z daunorubicyną oraz allogeniczne przeszczepianie komórek krwiotwórczych. Pomimo iż zastosowanie intensywnej chemioterapii pozwala na uzyskanie remisji u większości chorych kwalifikujących się do takiego leczenia, u 60-80 % dochodzi do nawrotu choroby. Znaczna część chorych, zwłaszcza osób w starszym wieku, ze względu na ogólny stan biologiczny i choroby współistniejące nie może zostać zakwalifikowana do intensywnego leczenia i w tej grupie chorych rokowanie jest szczególnie złe (1). Z tego względu tak ważna jest identyfikacja nowych celów terapeutycznych mogących poprawić wyniki leczenia OBSz. Przeprowadzone w ostatnich latach badania mające na celu identyfikację kluczowych mechanizmów patogenetycznych ostrej białaczki szpikowej (OBSz) wskazały na istotny udział kinazy SYK (spleen tyrosine kinase). Zahamowanie aktywności tej kinazy w wyniku interferencji RNA lub przy użyciu niskocząsteczkowych inhibitorów skutkowało stymulacją różnicowania blastów białaczkowych, zahamowaniem proliferacji oraz ich apoptozą (2). Bezpośrednią konsekwencją zahamowania SYK w OBSz jest obniżona aktywność szlaków kinaz AKT, mTORC1 i ERK1/2, jednak mechanizmy i białka efektorowe tych szlaków odpowiadające za powyższe efekty biologiczne nie są znane. Hipoteza badawcza: Kinaza SYK prowadzi do stymulacji proliferacji oraz zaburzeń w różnicowaniu blastów OBSz, w wyniku aktywacji szlaków MAPK/ERK (ang. mitogen activated protein kinase), PI3K/AKT oraz JAK/ STAT. Leki, których celem jest obniżenie aktywności kinazy SYK, a tym samym szlaków PI3K/AKT oraz MAPK/ERK przyczynią się do poprawy wyników leczenia chorych z OBSz. Dotychczasowa realizacja celów badania: Ocena poziomu aktywności kinaz SYK, AKT, ERK1/2 oraz STAT5 w liniach komórkowych OBsz oraz komórkach pierwotnych uzyskanych od 5-ciu nowo zdiagnozowanych pacjentów z OBSz. Ocena wpływu ATPkompetycyjnego inhibitora kinazy SYK (R406) na aktywność kinazy SYK oraz kinaz AKT, ERK i STAT5 leżących poniżej SYK w łańcuchu sygnałowym w liniach komórkowych OBSz oraz pierwotnych blastach białaczkowych. Określenie wpływu inhibitora R406 na żywotność linii komórkowych OBSz oraz proliferację pierwotnych blastów białaczkowych. Określenie udziału kaskady sygnałowej MAPK/ERK w patogenezie OBSz. Określenie wpływu zachowania SYK na ekspresję markerów komórki macierzystej (LSC). Uzyskanie finansowania w ramach grantu PRELUDIUM. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Przewidujemy, iż identyfikacja białek efektorowych regulowanych poprzez kinazę SYK zaangażowanych w stymulację proliferacji oraz zahamowanie różnicowania blastów białaczkowych pozwoli w przyszłości na terapeutyczne zastosowanie inhibitorów SYK, a w szczególności ich racjonalnych połączeń z modulatorami powiązanych patogenetycznie szlaków sygnałowych w OBSz. 111 Referencje: 1. Stegmaier, K., Corsello, S.M., Ross, K.N., Wong, J.S., Deangelo, D.J., and Golub, T.R.. Gefitinib induces myeloid differentiation of acute myeloid leukemia. Blood 2005: 106; 2841–2848. 2. Hahn CK, Berchuck JE, Ross KN, Kakoza RM, Clauser K, Schinzel AC, Ross L, Galinsky I, Davis TN, Silver SJ, Root DE, Stone RM, DeAngelo DJ, Carroll M, Hahn WC, Carr SA,Golub TR, Kung AL, Stegmaier K. Proteomic and genetic approaches identify Syk as an AML target. Cancer Cell: 2009; 16: 281-94. Okres realizacji pracy: 2014-2016 Zadania do wykonania w 2016 r.: Według harmonogramu grantu Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: Raport. Wykonawcy: A. Polak, A. Kołkowska-Leśniak, J. Woźniak, A. Krzywdzińska, P. Juszczyński, E. Lech-Marańda, K. Warzocha 112 KARTA PRACY PLANOWEJ – G 49 Ekspresja genów i białek CRBN, CUL4A i DDB1 u chorych ze szpiczakiem plazmocytowym i zespołem 5q- jako biomarker odpowiedzi na leki immunomodulujące (PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.20 w Planie Naukowym 2013 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.12 w Planie Naukowym 2014 PRACA KONTYNUOWANA – Nr 4.13 w Planie Naukowym 2015) Integralność białek kompleksu ligazy E3 ubikwityny jako biomarker odpowiedzi na leczenie immunomodulujące u chorych na szpiczaka plazmocytowego (GRANT NARODOWEGO CENTRUM NAUKI) Wstęp: Mimo klinicznej skuteczności leków immunomodulujących (IMiDs) w szpiczaku plazmocytowym ich mechanizm działania ani biomarker identyfikujący chorych, u których leki te przyniosą efekt kliniczny nie są w pełni zrozumiałe. W ostatnich latach zidentyfikowano mechanizm teratogennego działania talidomidu, zależny od ekspresji białka CRBN (cereblon). Cereblon tworzy kompleks o aktywności ligazy E3 ubikwityny wraz z białkami CUL4A i DDB1. Kompleks ten u zwierząt bierze udział w procesie formowania kończyn. Działanie teratogenne talidomidu wynika z wiązania CRBN i zahamowania aktywności enzymatycznej tego kompleksu. Ekspresja CRBN jest niezbędna do przeciwszpiczakowego działania IMiD w modelu in vitro jak i u chorych. Wysoka ekspresja tego białka wiązała się u chorych z lepszą odpowiedzią na talidomid i lenalidomid, a u chorych z wtórną opornością na lenalidomid jest ona niższa o 20-90% niż u chorych wrażliwych na ten lek. Utrata lub niska ekspresja CRBN może stanowić zatem biomarker oporności na IMID. Znaczenie ekspresji pozostałych białek kompleksu (DDB1 i CUL4A) dla odpowiedzi na IMiDs nie jest znane. W proponowanej pracy proponujemy zbadanie ekspresji białka CRBN oraz CUL4a i DDB1 u chorych na SzP otrzymujących lenalidomid lub talidomid w kontekście odpowiedzi na stosowane leczenie. Hipoteza badawcza: W świetle powyższych obserwacji, można oczekiwać, że ekspresja wszystkich białek kompleksu - CRBN, CUL4A i DDB1 stanowi warunek skuteczności leków immunomodulujących u chorych na SzP. Dotychczasowa realizacja celów badania: W dotychczas przeprowadzonych badaniach oceniono ekspresję dwóch białek kompleksu tj. CUL4A i DDB1 metodą immunohistochemiczną w materiale archiwalnym (trepanobiopsje) pochodzącym od chorych na SzP i MDS 5q-. Wysoką ekspresję CUL4A i DDB1 stwierdzono u 83% chorych na SzP. Obserwowano dodatnią korelację pomiędzy ekspresją białek CUL4A i DDB1 (p= 0,001, 2 test). Ponadto, u chorych na SzP, którzy odpowiedzieli na leczenie lenalidomidem w porównaniu z pacjentami nieodpowiadającymi na terapię, zaobserwowano tendencję do wyższej ekspresji DDB1 (89,5% vs. 10,5%, p= 0,06, 2 test). Nie stwierdzono różnic w ekspresji CUL4A w odniesieniu do odpowiedzi na leczenie lenalidomidem, jednak częstość zgonów związanych z progresją SzP była wyższa u pacjentów z niską ekspresją CUL4A w porównaniu do tych z wysoką ekspresją CUL4A (75% vs. 28%, p=0,07, 2 test). Proponowane modyfikacje planu realizacji projektu wraz z uzasadnieniem: W związku z uzyskaniem grantu NCN na finansowanie powyższego projektu dostosowano tytuł pracy planowej do tytułu grantu i rozszerzono o następujące cele badawcze: 1. Ocena ekspresji genów oraz białek CRBN, DDB1, CUL4A oraz Roc1 w ustalonych liniach komórkowych szpiczaka plazmocytowego oraz komórkach szpiku kostnego (materiał archiwalny) uzyskanego od 200 chorych na PCM. 2. Określenie roli CRBN, CUL4A, DDB1 oraz Roc1 w przeciwnowotworowym działaniu IMiDs na podstawie badań czynnościowych z wykorzystaniem ustalonych linii komórkowych szpiczaka plazmocytowego. 113 3. Ocena ekspresji białek IKZF1 oraz IKZF3 w kontekście integralności białek kompleksu ligazy E3 ubikwityny na podstawie badań czynnościowych z wykorzystaniem ustalonych linii szpiczaka plazmocytowego oraz w komórkach plazmatycznych wyizolowanych ze szpiku kostnego od 50 dotychczas nieleczonych chorych na PCM. 4. Ocena potencjalnych korelacji pomiędzy ekspresją poszczególnych elementów kompleksu E3 ligazy ubikwityny a parametrami klinicznymi i prognostycznymi u chorych na PCM. Przewidywane wyniki i potencjalne skutki praktyczne: Ekspresja białek i genów odpowiadających za biologiczne skutki działania talidomidu i lenalidomidu może stanowić biomarker wrażliwości na te leki w SzP, który może zracjonalizować ich zastosowanie. Referencje: 1. Ren S, Xu C, Cui Z, et al. Oncogenic CUL4A determines the response to thalidomide treatment in prostate cancer.J Mol Med (Berl). 2012 [Epub ahead of print] 2. Lopez-Girona A, Mendy D, Ito T et al. Cereblon is a direct protein target for immunomodulatory and antiproliferative activities of lenalidomide and pomalidomide. Leukemia 2012 doi: 10.1038/leu.2012.119. [Epub ahead of print] 3. Ito T, Ando H, Suzuki T, et al. Identification of a primary target of thalidomide teratogenicity.Science. 2010; 327: 1345-50. Pozostały okres realizacji pracy: 2015-2017. Zadania do wykonania w 2016 r.: zgodnie z harmonogramem grantu. Forma rozliczenia pracy w 2016 r.: streszczenie zjazdowe. Wykonawcy: E. Lech-Marańda, A. Malenda, A. Szumera-Ciećkiewicz, P. Juszczyński, M. Prochorec-Sobieszek, K. Warzocha 114 INDEKS Antoniewicz-Papis J. 2.5, 2.7, 2.8 Baran B. 4.2, 4.3, 4.14, 5.3, 3.5 (RN 14.03.2016) Bartosiewicz P. PREVFNAIT Bednarz J. 4.9 Białopiotrowicz E. 3.1, EPTHERON, ONCOTRAIL, 3.6 (RN 14.03.2016) Bilski R. 5.10, 4.16 (RN 14.03.2016), 4.17 (RN 14.03.2016) Borg K. 3.1, 4.1 Brojer E. 2.4, 3.2, 3.3, 4.9, PREVFNAIT Buczma A. 4.3, 5.11 (RN 14.12.2015) Bućko A. 1.2 (RN 14.03.2016), 3.5 (RN 14.03.2016) Budziszewska B. 1.1, 4.1, EPTHERON, ONCOTRAIL Bykowska K. 4.2, 4.3, 4.14, 3.5 (RN 14.03.2016) Ceglarek B. 4.3, 4.9, 3.5 (RN 14.03.2016) Chełstowska M. 4.1 Dąbrowska M. 4.1 Dąbrowski W. 4.4, 4.8, 4.11 Dedecjus M. 4.8 Derezińska-Wołek E. 3.1 (RN 14.03.2016) Dobrowolski T. 4.16 (RN 14.03.2016), 4.17 (RN 14.03.2016) Drapała A. 1.2 (RN 14.03.2016) Dziopa J. 1.2 Ejduk A. 4.1 Gajda S. 4.11 Główka A. 4.9, PREVFNAIT Gołaszewska E. 4.9 Góra-Tybor J. 4.1, 4.13 Górniak P. 3.1, EPTHERON, ONCOTRAIL, projekt Fundacji hr. J. Potockiego, 3.7 (RN 14.03.2016) Górska-Kosicka M. 4.3 Grabarczyk P. 2.3, 2.5, 2.6, Graczyk-Pol E. 4.10, Grzegorek M. 2.2, 115 Guz K. 2.4, 3.2, 4.9, PREVFNAIT Gwozdowicz S. 4.10, 1.2 (RN 14.03.2016) Gwozdowska A. 4.3 Hałaburda K. 2.5, 4.7, 4.18 (RN 27.06.2016) Hołowiecka A. 4.1 Huszcza S. 4.4, 4.8 Iwanowski J. 4.17 (RN 14.03.2016) Jabłońska E. 3.1, 4.15 (RN 14.03.2016), 3.8 (RN 27.06.2016) Jamroziak K. 4.1, 4.13 Janas M. 4.16 (RN 14.03.2016), 4.17 (RN 14.03.2016) Jarzembowska M. 4.1 Jurek S. 4.3 Juszczyński P. 3.1, 4.1, G 48, G 50, EPTHERON, ONCOTRAIL, proj. Fund.J.Potockiego, 4.15 (RN 14.03.2016), 3.6 (RN 14.03.2016), 3.7 (RN 14.03.2016), 3.8 (RN 27.06.2016) Kalinowska B. 1.1 Kalińska A. 2.5, 2.6 Kamińska J. 4.13 Kiliszek P. projekt Fundacji hr. J. Potockiego Kiszło A. 4.9 Klimczak-Jajor E. 3.3, 4.9, PREVFNAIT Kołkowska-Leśniak A. 4.1, 5.5 Końska A. 4.1 Kopacz A. 2.3, 2.5, 2.6, 5.6 Kopeć I. 3.2 Kos-Zakrzewska K. 4.1 Kowalska A. 4.9 Kraj M. 3.1 Kruk B. 4.1 Krzemieniowska M. PREVFNAIT Krzywdzińska A. G 48 Kubicka-Russel D. 2.6 Kuryłowicz M. 4.11 Kuziora K. 4.9 116 Kwaśniak B. 4.1 Lachert E. 2.1, 2.2, 2.7, 2.8 Lech-Marańda E. 1.1, 4.1 G 48, EPTHERON, ONCOTRAIL, 4.15 (RN 14.03.2016), 3.7 (RN 14.03.2016) Lipniacka A. 1.3 Liszewski G. 2.6 Łętowska M. 2.1, 2.2, 2.3, 2.5, 2.6, 2.7, 2.8 Łopacz P. 3.2, 4.8, PREVFNAIT Łopieńska H. 2.4, 3.2, 4.9 Makowska W. 4.1 Makuch-Łasica H. 4.1, 5.8, 3.1 (RN 14.03.2016), 3.7 (RN 14.03.2016) Malenda A. 4.1, 4.15 (RN 14.03.2016) Malinowska A. 1.2 (RN 14.03.2016) Marosz-Rudnicka A. 4.10 Maślanka K. 4.9, PREVFNAIT Mądro E. 4.1 Mendek-Czajkowska E. 4.1, 4.2, 3.5 (RN 14.03.2016) Michalak J. 4.16 (RN 14.03.2016), 4.17 (RN 14.03.2016) Michalewska B. 2.4, 3.2, 4.9 Michalik M. 3.2, 4.9, PREVFNAIT Mika-Witkowska R. 4.5, 4.10 Misiak A. 4.4, 4.8, 4.11 Myślińska A. 4.9 Nasiłowska-Adamska B. 4.7, 4.18 (RN 27.06.2016) Nestorowicz K. 4.10, 1.2 (RN 14.03.2016) Noyszewska-Kania M. 3.1 (RN 14.03.2016), 3.6 (RN 14.03.2016), 3.8 (RN 27.06.2016) Nowak G. 3.1 (RN 14.03.2016) Nowak J. 1.2, 4.5, 4.6, 4.10 Odnoczko E. 4.3, 4.14 Orzińska A., 2.4, 3.2, 4.9, PREVFNAIT Paczek A. 4.1 Patkowska E. 4.1 Pawliczak D. 1.2 (RN 14.03.2016) Pelc-Kłopotowska M., 2.4, 3.2, 4.9, 5.4 117 Piekarska A. PREVFNAIT Pielaciński K. 4.4, 4.8, 4.11 Piłat M. 4.9 Pleban E. 3.4, 4.16 (RN 14.03.2016), 4.17 (RN 14.03.2016) Płodzich A. 2.1 Podstawka U. 3.1 Pogłód R. 2.1, 2.2, 2.5, 2.7, 2.8 Polak A. 3.1, G 48, 5.9, 3.7 (RN 14.03.2016) Prochorec-Sobieszek M. 3.1, EPTHERON, ONCOTRAIL, proj. Fund. hr J. Potockiego, 4.15 (RN 14.03.2016), 3.6 (RN 14.03.2016), 3.8 (RN 27.06.2016) Pronicka E. 3.3 Puła B. 4.1, EPTHERON, ONCOTRAIL Pyl H. 4.9 Rogatko-Koroś M. 4.6, 4.10 Rosiek A. 2.1, 2.2, 2.7, 2.8 Rutkowski P. G 50 Sak-Budzisz J. 4.8, PREVFNAIT Sawczuk-Chabin J. 4.1 Seferyńska I. 1.1, 4.1 Sewastianik T. G 50 Sierocka B. PREVFNAIT Sikorska A. 4.3, 4.9, 4.14 Sitarz M. 4.12 (RN 14.03.2016), 4.16 (RN 14.03.2016), 4.17 (RN 14.03.2016) Skulimowska J. 4.9, PREVFNAIT Smolarczyk-Wodzyńska J. 4.9, PREVFNAIT Sokołowska B.(spoza IHiT) 3.5 (RN 14.03.2016) Sokół E. 4.9 Solarska I. 4.1, 3.1 (RN 14.03.2016) Sowińska J. 4.3 Spychalska J. 3.3, 4.9 Stefańska-Windyga E. 4.3, 4.14, 5.2 Stryga M. 4.16 (RN 14.03.2016), 4.17 (RN 14.03.2016) Sulkowska E. 2.3, 2.5, 2.6 Szczepanik A. B. 4.4, 4.8, 4.11 118 Szczepiński A. 4.7, 4.18 (RN 27.06.2016) Szlendak U. 1.2 Szopiński P. 3.4, 4.12 (RN 14.03.2016), 4.16 (RN 14.03.2016), 4.17 (RN 14.03.2016) Szpila T. 4.1, EPTHERON, ONCOTRAIL Szumera-Ciećkiewicz A. 3.1, EPTHERON, ONCOTRAIL, proj. Fund. hr. J. Potockiego, 4.15 (RN 14.03.2016), 3.8 (RN 27.06.2016) Szydłowski M. 3.1, 4.15 (RN 14.03.2016), 3.7 (RN 14.03.2016), 3.8 (RN 27.06.2016) Szymańska-Giemza O. 3.1, 5.7 Tomaszewska Anna 2.7, 2.8 Tomaszewska Agnieszka 4.7, 4.18 (RN 27.06.2016) Tormanowska M. 4.18 (RN 27.06.2016) Uhrynowska M. 3.2, 3.3, 4.9, PREVFNAIT Walczak U. 4.1 Warzocha K. 1.1, 4.1, G 48, 3.5 (RN 14.03.2016) Wasilewska J. 4.1 Wasilewski R. 1.3, 4.3 Wasylecka M. G 50, 5.12 (RN 14.12.2015) Windyga J. 1.3, 4.2, 4.3, 4.14, 3.5 (RN 14.03.2016) Wiszniewski A. 4.4, 4.16 (RN 14.03.2016), 4.17 (RN 14.03.2016) Wojciechowska B., 3.2, 4.9 Wojciechowska E. 1.2 (RN 14.03.2016) Wojtas M. 3.1 (RN 14.03.2016) Woźniak J. 3.1, G 48 Wróbel A. 3.2, 4.9, 5.1, PREVFNAIT 119
