Izrael – naród wybrany Dąbrowa Górnicza, 26 lutego 2004 r. Wojciech Apel ([email protected]) Plan prezentacji 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Wstęp Co znaczy „naród wybrany”? Boża strategia zbawienia Przez historię Biblia Współczesność – państwo Izrael Przyszłość – chrześcijańska eschatologia Czas na pytania O mnie ... (zawodowo) O mnie ... (mniej zawodowo) 1. 2. 3. 4. 5. Urodzony w Bytomiu, mieszka w Gliwicach. Absolwent Politechniki Śląskiej. Lat prawie 40. Mąż jednej żony. Filozof. Jeszcze na wstępie Trudności z pracą nad tym tematem dużo emocji związanych ze stosunkami polsko-żydowskimi dużo emocji związanych ze stosunkami Kościół-Żydzi duchowość tego zagadnienia Warto, bo jest obietnica błogosławieństwa (obietnica Boga: Księga Rodzaju 12:1nn) 1. Co oznacza „naród wybrany”? ! Naród ... Naród to grupa ludzi a co to jest? posiadająca wspólne cechy. Wspólny przodek, wspólne pochodzenie, to samo plemię. (kryterium rasowe) Jakie? Wspólną kulturę: religię, język, historię, sposób życia, zachowania, ubiór, ... (kryterium kulturowe) Wspólne terytorium: ziemia, kraj, miejsce. (kryterium terytorialne) Ziemia Obiecana (Erec Israel) Żydzi jako naród Pochodzą od Abrahama, Izaaka, Jakuba i jego 12 synów tworzących 12 rodów (12 pokoleń Izraela). Żydzi używają języka hebrajskiego, (choć używają też innych języków, np. idisz), mają spójną kulturę (sposób zachowywania się, jedzenia, ubioru) i religie. Związani są ze swoją ziemią, daną im przez Boga, zwaną ziemią obiecaną albo ziemią Izraela (Erec Israel). ... wybrany ! Wybór to wskazanie jednego spośród wielu Wybrany?! Ale przez kogo? Pan rzekł do Abrama: Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę. Uczynię bowiem z ciebie wielki naród, będę ci błogosławił i twoje imię rozsławię: staniesz się błogosławieństwem. (...) A gdy Abram miał dziewięćdziesiąt dziewięć lat, ukazał mu się Pan i rzekł do niego: Jam jest Bóg Wszechmogący. Służ Mi i bądź nieskazitelny, chcę bowiem zawrzeć moje przymierze pomiędzy Mną a tobą i dać ci niezmiernie liczne potomstwo. (...) Nie będziesz więc odtąd nazywał się Abram, lecz imię twoje będzie Abraham. Księga Rodzaju 12.1, 17.1nn Bóg zwrócił się do Abrama, aby wyszedł z ziemi Ur i udał się do ziemi Kanaan obiecując, że uczyni z niego wielki naród. Abram to uczynił W ziemi Kanaan Bóg zawarł z Abramem przymierze, potwierdzając obietnice i zmieniając Abramowi imię na Abraham. Wybrany?! ... i do czego? Wy jesteście moimi świadkami (...) i moimi sługami, których wybrałem, abyście mogli poznać i uwierzyć Mi, oraz zrozumieć, że tylko Ja istnieję. Boga utworzonego przede Mną nie było ani po Mnie nie będzie. Ja, Pan, tylko Ja istnieję i poza Mną nie ma żadnego zbawcy. To Ja (1) zapowiedziałem, (2) wyzwoliłem i (3) obwieściłem, a nie ktoś obcy wśród was. Wy jesteście świadkami moimi (...) że Ja jestem Bogiem, owszem, od wieczności Nim jestem. I nikt się nie wymknie z mej ręki. Któż może zmienić to, co Ja zdziałam? Bóg potwierdza wybór: „Wy jesteście ci których Księga Izajasza. 43.10-13 wybrałem”. Bóg określa cel tego wyboru: „abyście mogli poznać, uwierzyć, zrozumieć, że tylko Ja istnieję”. Bóg mówi jak go mają sprawdzać: To ja zapowiedziałem, wyzwoliłem, obwieściłem ... a Wy jesteście świadkami tego. Bóg określa się tu jako wszechmocny. Pamiętaj #1 Żydzi to potomkowie Abrahama, tworzący przez wieki naród, cechujący się własną rasą, kulturą (religią i językiem) i związany z własną ziemią (ziemią obiecaną, ziemią Izraela). Żydzi zostali wybrani przez Boga, aby być na ziemi Jego świadkami (świadkami Boga). Relacja Boga z jego ludem stała się podstawą Judaizmu (religii Żydów) a później, po przyjściu żydowskiego Mesjasza – Jezusa, rozszerzona na inne narody (pogan) i przerodziła się w chrześcijaństwo. 2. Boża strategia zbawienia (Meta)historia wszechświata Mesjasz stworzenie Ogród Eden upadek Świat Jezus w rozmowie z Samarytanką powiedział: „zbawienie bierze początek od Żydów.” Ewangelia Jana 4.22 Dzieło zbawienia Bóg realizuje poprzez naród żydowski zbawienie Nowa ziemia i nowe niebo Ogród stworzenie Eden upadek Świat Nowa ziemia i nowe niebo zbawienie Pamiętaj #2 Do przyjścia Jezusa relacje człowieka z Bogiem realizowane były poprzez naród żydowski (przykłady: Rut, Samarytanka, prozelici). Jezus, jego rodzice, apostołowie oraz pierwsi chrześcijanie byli Żydami. Poprzez naród żydowski Bóg przygotowywał świat do przyjęcia zbawienia, które jest teraz dostępne dla wszystkich ludzi, ze wszystkich narodów. 3. Przez historię Powszechna historia świata Starożytność Średniowiecze Nowożytność Starożytny Egipt -3700 -2000 Asyria Babilon Persja -1000 Polska Rzym 0 Arystoteles i Platon 1000 Św. Tomasz z Akwinu Juliusz Cezar Św. Augustyn Historia Izraela Europa Odkrycie Ameryki Napoleon USA 2000 Historia Żydów na tle historii świata Starożytność Średniowiecze Nowożytność #1 Prehistoria Izraela #2 Państwowość #3 Rozproszenie #5 WU #6 TK #4 Syjonizm -3700 -2000 -1000 Historia Izraela 0 1000 2000 Historia Żydów na tle historii świata #1 Prehistoria Izraela #2 Państwowość #3 Rozproszenie Patriarchowie Majmonides Wyjście i wejście Sędziowie Królestwa Niewola Dawid Abraham -2000 -1000 Historia Izraela #5 WU #6 TK Herzl Czasy Helleńskie Mojżesz -3700 Jezus #4 Syjonizm Y 0 1000 Historia Kościoła U 2000 Y #1 Prehistoria Izraela Granice okresu: Od stworzenia (4000 p.n.e) Do powołania Mojżesza (około 1500 p.n.e) Ciekawe wydarzenia: Stworzenie Upadek człowieka Wygnanie z Raju Potop i ocalenie Noego Zmiany na ziemi, rozwój ludzkości po potopowej Wybór Abrama i jego przybycie do Kanaanu Izrael w Egipcie (1850-1450 p.n.e) Ukształtowanie się narodu żydowskiego Dygresja: co to jest naród? Kryteria: kryterium rasowe i plemienne; kryterium kulturowe (język, historia, zwyczaje, religia, państwowość); kryterium geograficzne (ziemia, terytorium, państwo). Definicja: Naród to grupa ludzi posiadająca wspólne cechy jednocześnie w tych 3 kryteriach. Lemat: Wyjście z Egiptu ukształtowało naród żydowski i od tej chwili możemy mówić już o historii Izraela. #2 Państwowość Granice okresu od Mojżesza (1450 p.n.e.) do Bar-Korby (135 n.e) Z wyjątkiem krótkiego okresu przed i po czasach opisywanych przez Nowy Testament okres dość dobrze udokumentowany w Biblii. #2 Państwowość i jej dodatkowy podział (#2.1-#2.2) #2.1 Czasy sędziów (1450-1040 p.n.e czyli 400 lat) Opis w Księdze Jozuego i Księdze Sędziów Ciekawe postacie: Jozue, Samson, Gedeon, prorok Samuel #2.2 Czasy królestwa (1040 – 587 p.n.e) Opis w Księgach Samuela, Królewskich, Kronikach i niektórych księgach prorockich Ciekawe postacie: Królowie: Saul, Dawid, Salomon, Achab Prorocy: Eliasz, Elizeusz, Izajasz, Ozeasz Inni: Królowa Saba, Izabel, #2 Państwowość i jej dodatkowy podział (#2.3-#2.4) #2.3 Niewola babilońska (587 – 516 p.n.e czyli 70 lat) Opis w księdze Jeremiasza, Daniela, Psalmach Ciekawe postacie: prorok Daniel, król Cyrus, król Dariusz, Habuchodonozor, #2.4 Czasy helleńskie i rzymskie (500 p.n.e – 130 n.e) Opisy w Biblii: Księgi Ezdrasza, Nechemiasza, Ageusza, Malachiasz Opisy poza biblią: Księgi Machabejskie, dzieła Flawiusza Ciekawe postacie: prorok Ezdrasz i Nehemiasz, Herod Wielki, Jezus, Apostołowie, Józef Flawiusz, Bar-Korba) #3 Rozproszenie (1/2) Granice okresu Początek okresu to upadek Jerozolimy w 70r. lub klęska powstania Bar-Korby w 135r. Koniec: początek Syjonizmu i gromadzenie się Żydów w Izraelu. Obszary powstawiania i zamierania subkultur żydowskich Diaspora w Cesarstwie Żydzi w świecie Islamu – kultura Orientalna i Sefardyjska Żydzi w Europie Kultura Aszkenazyjska Język Idisz (język Żydowski) Ciekawe postacie Majmonides, Einstein, Rodszild, Jasza Hajfretz, nobliści #3 Rozproszenie (2/2) Problem pogromów Polska wobec pogromów – „Polim” – tu mieszka Bóg Dzień smutku – 9 Aw (okolice przełomu lipiec/sierpień) Holokaust Proroctwo o zagładzie Jeśli nie będziesz wypełniał wszystkich słów tego Prawa - zapisanych w tej księdze - bojąc się chwalebnego i straszliwego tego Imienia: Pana, Boga swego, Pan nadzwyczajnymi plagami dotknie ciebie i twoje potomstwo, plagami ogromnymi i nieustępliwymi: ciężkimi i długotrwałymi chorobami. Sprawi, że przylgną do ciebie wszystkie zarazy Egiptu: drżałeś przed nimi, a one spadną na ciebie. Także wszystkie choroby i plagi, nie zapisane w księdze tego Prawa, ześle Pan na ciebie, aż cię wytępi. Mała tylko ilość ludzi pozostanie z was, którzyście liczni jak gwiazdy na niebie za to, że nie słuchaliście głosu Pana, Boga swego. Jak podobało się Panu dobrze czynić wam, rozmnażając was, tak będzie się Panu podobało zniszczyć i wytępić was, i usunąć z powierzchni ziemi, którą idziecie posiąść. Pan cię rozproszy pomiędzy wszystkie narody, od krańca do krańca ziemi, tam będziesz służył obcym bogom drewnianym i kamiennym, których nie znałeś ani ty, ani twoi przodkowie. Nie zaznasz pokoju u tych narodów ani stopa twej nogi tam nie odpocznie. Da ci tam Pan serce drżące ze strachu, oczy wypłakane z tęsknoty i duszę utrapioną. Życie twe będzie u ciebie jakby w zawieszeniu: będziesz drżał dniem i nocą ze strachu, nie będziesz pewny życia. Rano powiesz: Któż sprawi, by nadszedł wieczór, a wieczorem: Któż sprawi, by nadszedł poranek - a to ze strachu, który twe serce będzie odczuwać na widok, jaki stanie przed twymi oczami. Pan cię odprowadzi okrętami i drogą do Egiptu, o którym ci powiedziałem: Nie będziesz go już oglądać. A kiedy zostaniesz sprzedany twoim wrogom jako niewolnik i niewolnica, nikt cię nie wykupi. (Piąta Księga Mojżeszowa 28.58-68) #4 Historia współczesna: Syjonizm Początek: 1896 - Artykuł Teodora Herzla pt. „Państwo Żydowskie”. 1897 – Kongres Syjonistyczny w Bazylei. Okresy: pierwsza emigracja walka o państwo tworzenie państwa mała stabilizacja poszukiwanie pokoju 1890 - 1935 1936 - 1948 1948 - 1956 1956 - 1987 1987 - ... #5 i #6 Przyszłość Izraela wg premillenialisty Pochwycenie Kościoła, a więc koniec epoki Kościoła. Odbudowa Świątyni Jerozolimskiej. Y Antychryst na ziemi (a wesele Baranka w niebie). Prześladowania Izraela - Wielki Ucisk. Powtórne przyjście Mesjasza. Tysiącletnie Królestwo. Ostatni bunt ludzkości i ostatni sąd. THE END. Historia Żydów na tle historii świata Ogród stworzenie Eden #1 Prehistoria Izraela #2 Państwowość Majmonides Wyjście i wejście Sędziowie Królestwa Niewola Dawid -2000 -1000 Historia Izraela Nowa ziemia i nowe niebo zbawienie Jezus #4 Syjonizm #5 WU #6 TK Herzl Czasy Helleńskie Mojżesz -3700 Świat #3 Rozproszenie Patriarchowie Abraham upadek Y 0 1000 Historia Kościoła U 2000 Y Historia Żydów i historia zbawienia Ogród stworzenie Eden Bóg Jahwe upadek -2000 -1000 Izrael Prorocy Mesjasz Pierwsze przyjście Drugie przyjście w chwale 0 Kościół U Jezus Abraham Mojżesz Dawid Nowa ziemia i nowe niebo zbawienie Mesjasz Duch Święty -3700 Świat Jezus 1000 Święci 2000 Pamiętaj #3 Historia Żydów to historia 4000 lat! Prawie tyle (w zasadzie pokrywa się) co znana i udokumentowana historia powszechna. W czasie historii Bóg ingeruje na ziemi poprzez ... swoją bezpośrednią obecność (np. wyprowadzenie Żydów z Egiptu) Proroków przemawiających w jego imieniu osobistą wizytę na ziemi w osobie Jezusa z Nazaretu poprzez Ducha Świętego Historia działania Boga, historia Żydów (narodu wybranego), opis wizyty Jezusa na ziemi oraz powstania Kościoła zapisany jest w Biblii. 4. Biblia Biblia na tle historii Biblia Historia biblijna Proroctwo Kronika -3700 -2000 -1000 0 1000 Okresy opisywane przez Biblię Okresy, w których pisano Biblię Historia Izraela Abraham Mojżesz 2000 Dawid Jezus Patrzenie na proroctwa przez pryzmat historii - weryfikacja Boga Biblia Proroctwo My Kronika -3700 -2000 -1000 0 1000 2000 Patrzenie na historię przez pryzmat Biblii - weryfikacja ludzi Biblia My Historia biblijna Kronika -3700 -2000 -1000 0 1000 2000 Pamiętaj #4.1 Biblia to zbiór ksiąg opisujących relacje ludzi z Bogiem. W Biblii znajdziemy księgi historyczne, kroniki i proroctwa. Zapisy najczęściej realizowane są prozą, ale znajdziemy też poezję, przysłowia i księgi mądrości. Biblia została spisana b. dawno temu .... ale do dziś zachowała się bardzo wielu bardzo starych, ale dokładnych manuskryptach (odpisach). O Żydach często mówi się, iż są Narodem Księgi, gdyż ich historia, kultura, język i religia bardzo ściśle związane są z Biblią. Pamiętaj #4.2 Biblia jest jedyną z wielkich religijnych ksiąg będącą jednocześnie księgą proroczą. Nie ma elementów proroctwa ani w Koranie, w BG, w Talmudzie, ani u Konfucjusza. Izrael jest narodem, poprzez który Bóg wskazuje światu na siebie i na swój plan zbawienia względem ludzi. Poprzez wypełnianie proroctw Bóg uwiarygodnia swoje słowo – więcej, nawet zachęca nas do wystawiania go na próbę. 5. Współczesność – państwo Izrael Okresy w historii współczesnej Izraela 5. ??? 4. Postmodernizm 3. Rozwój i stabilizacja 2. Tworzenie państwa 1. Walka o niepodległość 1900 1920 1940 Y 48 Turcy I Wojna Św. 1960 56 67 1980 73 82 Anglicy II Wojna Św. Holokaust 2000 Palestyńczycy Intyfada Presyjonizm Ciągła, Żydowska obecność z Palestynie dwa żydowskie światy – Żydzi europejscy i Żydzi orientalni „Za rok w Jeruzalem” Wyprawy Krzyżowe. Syjonizm (1/2) Podstawy: 1896 - Artykuł Teodora Herzla pt. „Państwo Żydowskie”. 1897 - Kongres Syjonistyczny w Bazylei. 1949 - „Prawo powrotu” - pierwsza ustawa Knesetu. Fale powrotów: pierwsza alija: 1982-1903 – Miłośnicy Syjonu i problem baron Rodszilda; druga alija: 1904-1914 socyjalizm pionierów; trzecia alija: 1914-1923 – powtórka z drugiej; czwarta alija: 1924-1931 – klasa średnia ze wschodu i środka Europy piąta alija: 1932-1938 – uciekający przez prześladowaniami w Niemczech i Polsce; kadra techniczna, inteligencja szósta alija: 1939-1948 - ocaleni z zagłady. Syjonizm (2/2) Napięcia w społeczności żydowskiej orientalni - napływowi aszkenazyjscy - sefardyjscy idisz - hebrajski - arabski komunizm - socjalizm - klasa średnia - posiadacze religijni - zeświedczenie Napięcia w kraju Żydzi - Brytyjczycy Żydzi - Arabowie Rola języka hebrajskiego - Eliezer ben Jehuda Rola instytucji kibucu i moszawu Proroctwa o powrocie (1/2) Owego dnia to się stanie: Pan podniesie po raz drugi rękę, aby wykupić Resztę swego ludu, która ocaleje, z Asyrii i z Egiptu, z Patros i z Kusz, z Elamu i Szinearu, z Chamat i z wysp na morzu. Podniesie znak dla pogan i zgromadzi wygnańców Izraela; pozbiera rozproszonych z Judy z czterech stron świata. (Księga proroka Izajasza 11:11-12) Zabiorę was spośród ludów, zbiorę was ze wszystkich krajów i przyprowadzę was z powrotem do waszego kraju. (Księga proroka Ezechiela 36:24) Nie lękaj się, bo jestem z tobą. Przywiodę ze Wschodu twe plemię i z Zachodu cię pozbieram. Północy powiem: Oddaj! i Południowi: Nie zatrzymuj! Przywiedź moich synów z daleka i córki moje z krańców ziemi. (Księga proroka Izajasza 43.5-6) Proroctwa o powrocie (2/2) To bowiem mówi Pan: Wykrzykujcie radośnie na cześć Jakuba, weselcie się pierwszym wśród narodów! Głoście, wychwalajcie i mówcie: Pan wybawił swój lud, Resztę Izraela! Oto sprowadzę ich z ziemi północnej i zgromadzę ich z krańców ziemi. Są wśród nich niewidomi i dotknięci kalectwem, kobieta brzemienna wraz z położnicą: powracają wielką gromadą. Oto wyszli z płaczem, lecz wśród pociech ich przyprowadzę. Przywiodę ich do strumienia wody równą drogą - nie potkną się na niej. Jestem bowiem ojcem dla Izraela, a Efraim jest moim synem pierworodnym. Słuchajcie, narody, słowa Pańskiego, głoście na dalekich wyspach, mówiąc: Ten, co rozproszył Izraela, zgromadzi go i będzie czuwał nad nim jak pasterz nad swą trzodą. Pan bowiem uwolni Jakuba, wybawi go z ręki silniejszego od niego. Przyjdą i będą wykrzykiwać radośnie na wyżynie Syjonu i rozradują się błogosławieństwem Pana: zbożem, winem, oliwą, owcami i wołami. Życie ich będzie podobne do zroszonego ogrodu i nigdy już sił im nie zbraknie. (Prorok Jeremiasz 31.7-12) Inne proroctwa Państwowość Izraela: Iz 66:7n; Za 12:3-60 Urodzaj w kraju Izraela: Iż 35:1-7; Jl 2:21nn; Ez 36:35 Jerozolima: Łk 21:24 Potęga wojskowa Izraela: Za 12:6 Wojny Bliskowschodnie 1948 – Wojna Obronna 1956 – Kampania Synajska 1967 – Wojna 6-dniowa 1975 – Wojna „Jom Kippur” 1982 – Wojna w Libanie Państwo Izrael 500km Powierzchnia 27 tys. km2 (12 razy mniej niż Polska) 6mln mieszkańców (Polska około 40 mln) Stolica: Jerozolima Różne klimaty Różne ciekawostki: Wykopaliska Ciepłe morza i ... ... słone morza Narty Graniczy z Libanem, Syrią, Jordanią i Egiptem 60km Jerozolima 7 czerwca 1967 – zajęcie wschodniej, historycznej części Jerozolimy przez wojska Izraelskie. Po prawie 2000 lat Żydzi mają władzę nad Ścianą Płaczu. ? Jezus powiedział: A Jerozolima będzie deptana przez pogan, aż czasy pogan przeminą. (Ewangelia Łukasza 21:24b) Konflikt bliskowschodni 1 Styl życia Konflikt bliskowschodni 2 ... krew Konflikt bliskowschodni 3 Tania krew Konflikt bliskowschodni 4 proroctwo o Ismaelitach Anioł Pański znalazł Hagar na pustyni u źródła (...) I mówił: Jesteś brzemienna i urodzisz syna, któremu dasz imię Izmael, (...) A będzie to człowiek dziki jak onager (dziki, pustynny osioł): będzie on walczył przeciwko wszystkim i wszyscy - przeciwko niemu; będzie on utrapieniem swych pobratymców. Księga Rodzaju 16:7-12 Konflikt bliskowschodni 5 Manipulacja Regarding your picture on page A5 of the Israeli soldier and the Palestinian on the Temple Mount -- that Palestinian is actually my son, Tuvia Grossman, a Jewish student from Chicago. He, and two of his friends, were pulled from their taxicab while traveling in Jerusalem, by a mob of Palestinian Arabs, and were severely beaten and stabbed. That picture could not have been taken on the Temple Mount because there are no gas stations on the Temple Mount and certainly none with Hebrew lettering, like the one clearly seen behind the Israeli soldier attempting to protect my son from the mob. WassUp ! Widoczki: Natania, wieczór na rynku Widoczki: Mizpe Ramon - miasto na pustyni Widoczki: Obóz Beduinów na pustyni Negeb Widoczki: wykopaliska w Ber-Szean Widoczki: Panorama Jerozolimy Pamiętaj #5 Państwo Izrael jest państwem utworzonym w XXw. przez powracających z całego świata żydowskich imigrantów. W Biblii jest wiele proroctw mówiących o ponownym zgromadzeniu Żydów w ziemi obiecanej. Obecnie możemy był świadkami wykonania się tych proroctw. (Jer 31.7-12, Iz 11.11n, Ez 36.26, Iz 43.5n, Łk 21.24) Nauczanie Kościoła Katolickiego o Żydach znajdziemy w deklaracji Soboru Watykańskiego II „Nostra aetate” a szczególnie w rozdziale 4. http://www.dialog.org/dialog_pl/nostra01.html 6. Przyszłość – chrześcijańska eschatologia Przyszłość 1. Żydzi to jedyny naród, który zna swoją przyszłość! Przyszłość ta jest ona opisana w proroctwach biblijnych i jak dotychczas jest dokładnie przez Boga realizowana. 2. Czeka nas powtórne przyjście Jezusa Chrystusa w co wierzymy wypowiadając co niedziela słowa Credo „...i oczekujemy Twego przyjścia w chwale”. 3. Dobrą rzeczą jest studiowanie proroctw Pisma Świętego. Święty Paweł o Izraelu w liście do Kościoła Nie chcę jednak, bracia, pozostawiać was w nieświadomości co do tej tajemnicy - byście o sobie nie mieli zbyt wysokiego mniemania - że zatwardziałość dotknęła tylko część Izraela aż do czasu, gdy wejdzie [do Kościoła] pełnia pogan. I tak cały Izrael będzie zbawiony, jak to jest napisane: Przyjdzie z Syjonu wybawiciel, odwróci nieprawości od Jakuba. (List do Rzymian 11:25-26) Pamiętaj #6 Jezus powróci ..... Jezus powróci i Żydzi masowo uznają w nim swojego Mesjasza zbawiciela. Biblia mówi, że „ujrzą tego, którego przebodli”. (Zach 12.10) Opis przyszłych wydarzeń znajdziemy w Biblii w księgach prorockich, głównie w Apokalipsie świętego Jana. Pewna osobista refleksja Historia Izraela to historia relacji ludzi z Bogiem z której warto się uczyć, warto wyciągać wnioski. Moje wnioski: Bóg wie co robi bo ma plan dla tego świata. Ma go dla każdego z nas a plan ten jest pełen miłości i dobrych zamiarów. Myślę, że warto go przyjąć. Historia Izraela jest tego potwierdzeniem. Dla mnie potwierdzeniem drugim. Błogosławieństwo Pan rzekł do Abrama: Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę. Uczynię bowiem z ciebie wielki naród, będę ci błogosławił i twoje imię rozsławię: staniesz się błogosławieństwem. Będę błogosławił tym, którzy ciebie błogosławić będą, a tym, którzy tobie będą złorzeczyli, i ja będę złorzeczył. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi. Abram udał się w drogę, jak mu Pan rozkazał. Księga Rodzaju 12.1nn Wnioski: Bóg jest wiarygodny i warto z nim robić interesy. Skoro obiecał .... ... to można się załapać na błogosławieństwo! Lepiej być ostrożnym i z Bogiem nie zadzierać .... skoro ostrzegł! 7. Czas na pytania Prezentacja: http://www.pp.org.pl/wojtek/ Pytania: [email protected] Izrael – naród wybrany Koniec Wojciech Apel ([email protected])