POLSKIE CENTRUM OISTAT 1
advertisement
POLSKIE CENTRUM OISTAT 1 IV EDYCJA KONKURSU IM. ZENOBIUSZA STRZELECKIEGO NA NAJLEPSZĄ PRACĘ DYPLOMOWĄ W ZAKRESIE SCENOGRAFII ZA OKRES 1997 – 2001 Dnia 17 grudnia 2001r. w siedzibie Centrum Scenografii Polskiej Muzeum Śląskiego w Katowicach nastąpiło rozstrzygnięcie IV edycji konkursu im. Zenobiusza Strzeleckiego na najlepsza pracę dyplomową w zakresie scenografii za okres 1997 – 2001. Jury w składzie: Adam Kilian, Jerzy Moskal, Jacek Rybarkiewicz, Andrzej Sadowski, Kazimierz Wiśniak w pierwszej części posiedzenia dokonało wyboru przewodniczącego, którym został jednomyślnie Adam Kilian, a następnie ustaliło zasady oceny i wyboru nagrodzonych prac. Sekretarzem konkursu była Joanna Kunysz. Na konkurs wpłynęło 11 prac: 7 prac z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, 2 prace z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i 2 prace z Wyższej Szkoły Sztuki Stosowanej Schola Posnaniensis w Poznaniu. Jury w trakcie ogłaszania wyników konkursu. Od lewej: członkowie Jury: Jerzy Moskal, Andrzej Sadowski i Kazimierz Wiśniak, przedstawiciel Wydziału Kultury Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach: Bolesław Błachuta, przewodniczący Jury Adam Kilian, członek Jury i wiceprzewodniczacy PC OISTAT Jacek Rybarkiewicz, sekretarz konkursu Joanna Kunysz. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 2 POLSKIE CENTRUM OISTAT Jury postanowiło przyznać główną nagrodę w wysokości 2000,-zł i trzy równorzędne wyróżnienia po 500,-zł. Pula nagród ufundowana została przez Polskie Centrum OISTAT. Nagrodę Główną przyznano Ilonie Binarsch – absolwentce Wyższej Szkoły Sztuki Stosowanej Schola Posnaniensis w Poznaniu za: „... przewrotnie dowcipną koncepcję sytuacyjno plastyczną wysypiska śmieci – metafora współczesnego świata do »Ubu Króla« A. Jarry`ego ...” - praca wykonana pod kierunkiem Prof. Romana Kordzińskiego i Izabeli Konarzewskiej. Trzy wyróżnienia przyznano: Stanisławie Kumorek – absolwentce Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie za „... nowatorskie wykorzystanie przestrzeni teatru elżbietańskiego dla wywołania mrocznego niepokoju oraz walory malarskie projektów kostiumów do »Tragedii o księżnej d`Amalfi« J. Webstera ...” – praca wykonana pod kierunkiem Prof. Andrzeja Kreutz-Majewskiego, Magdalenie Gajewskiej – absolwentce Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie za „... prostotę i trafne zastosowanie kontrastu w obrazie współczesnej wsi w scenografii do »Konopielki« E. Redlińskiego ...” - praca wykonana pod kierunkiem Prof. Jerzego Skarżyńskiego, Joannie Plakiewicz – absolwentce Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie za „... wyraz dbałości w rozwiązywaniu kostiumów i zastosowanie ręcznie tkanych materiałów w »Cosi fan tutte« W. A. Mozarta ...” - praca wykonana pod kierunkiem Andrzeja Sadowskiego. Jury podkreśliło wysoki poziom nadesłanych prac oraz różnorodność tematyczną i formalną. Pozostali uczestnicy konkursu: Paweł Bitka - projekt dekoracji i kostiumów do „Amadeusza” P. Shaffera ASP Kraków pod kier. Prof. A. Kreutz-Majewskiego, Joanna Jaśko-Sroka - projekt dekoracji i kostiumów do filmu „Jak Gyom został star-szym ASP Kraków panem” L. Kołakowskiego pod kier. Prof. J. Skarżyńskiego, Piotr Kopeć - projekt scenografii do „Opowieści Hoffmana” J. Offenbacha ASP Kraków pod kier. Prof. A. Kreutz-Majewskiego, Bożena Pędziwiatr - projekt scenografii do „Gry snów” A. Strinberga dla Teatru ASP Kraków Telewizji pod kier. Prof. J. Skarżyńskiego, Paweł Walicki - projekt scenografii do baletu „Jezioro łabędzie” P. Czajkowskiego ASP Kraków pod kier. Prof. A. Kreutz-Majewskiego, Izabella Toroniewicz - projekt scenografii do „Dziady albo młodzi przyjaciele” wg „DziaASP Warszawa dów” A. Mickiewicza pod kier. Prof. A. Sadowskiego, Karol Furyk - projekt scenografii do „Borysa Godunowa” M. Musorgskiego pod Schola Posnaniensis kier. Prof. Zb. Bednarowicza i Prof. A. Łubowskiego . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 3 WALNE ZEBRANIE POLSKIEGO CENTRUM OISTAT Walne Zebranie Polskiego Centrum OISTAT zostało zwoływane dwukrotnie. W pierwszym terminie nie dopisała frekwencja spowodowana trudnościami członków PC OISTAT w pokryciu kosztów przejazdu do Warszawy. Postanowiono zorganizować Walne Zebranie w nowym terminie w dniu 4 marca 2002 r. w połączeniu z sympozjum n.t.: NOWE TECHNIKI AUDIOWIZUALNE W SPEKTAKLACH TEATRALNYCH. Sympozjum odbyło się w Teatrze Wielkim w Warszawie, a jego program, oprócz zebrania sprawozdawczo – wyborczego PC OISTAT obejmował: referaty: Mgr inż. Jerzego Bojara „Światło i dźwięk w teatrze dawnym i współczesnym”, Dr inż. arch. Jacka Rybarkiewicza „Odbiór audiowizualny spektakli teatralnych” (vide str. 20-24), Prof. dr hab. inż. Ryszard Jabłońskiego „Źródła laserowe w widowiskach”, Mgr inż. Macieja Wojciechowskiego „Aktualny stan przepisów dotyczących bezpieczeń Xx stwa eksploatacji urządzeń laserowych w widowiskach” (vide str. 24-35), Dr inż. Tadeusza Fideckiego „Możliwości wykorzystania transmisji internetowych w spektaklach teatralnych”, Mgr inż. Tomasza Ostrowskiego „Sieć ethernetowa w teatrze”, a ponadto prezentację firm i efektów audiowizualnych. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 4 POLSKIE CENTRUM OISTAT SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI POLSKIEGO CENTRUM OISTAT w okresie od 17.11.1997 do 11.12.2001 1. INFORMACJE OGÓLNE O PRACY PC OISTAT 1.1. W okresie sprawozdawczym Polskie Centrum Międzynarodowej organizacji Scenografów, Techników i Architektów Teatru (PC OISTAT) starało się realizować swe cele statutowe w ramach ograniczonych możliwości finansowych: rozwijać i organizować teatralna myśl plastyczną, techniczną i architektoniczną, podnosić kwalifikacje zawodowe członków PC OISTAT w szczególności kadry technicznej teatrów, reprezentować polskie środowisko scenografów, architektów i techników teatru na krajowych i zagranicznych kongresach, spotkaniach zgromadzeniach, naradach i sympozjach, popularyzować osiągnięcia scenograficzne, architektonicznoteatralne i techniczno-teatralne. 1.2. Cele te realizowano przez organizowanie sympozjów, wystaw, narad i kursów specjalistycznych, a także przez wydawanie i rozsyłanie członkom rzeczywistym i członkom zbiorowym biuletynów PC OISTAT, organizowanie udziału członków i sympatyków OISTAT w międzynarodowych imprezach jak „Praskie Quadriennale” i „Show-tech” w Berlinie i innych, w tym w posiedzeniach komisji problemowych i kongresach międzynarodowej organizacji OISTAT. 2. SPRAWY CZŁONKOWSKIE Obecnie organizacja liczy 136 członków fizycznych i 33 członków zbiorowych. Niestety składki członkowskie, o których płaceniu systematycznie przypominamy, napływają bardzo nieregularnie. Obecnie składki ma opłacone 15 członków fizycznych i tylko jeden członek zbiorowy (Teatr Polski w Bielsku-Białej). Składki mimo skromnej wysokości są istotnym źródłem dochodu dla organizacji i gdyby były uiszczane regularnie poprawiły by trudną sytuację finansową Polskiego Centrum. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 5 Wysokość składki członkowskiej wynosi obecnie 36 zł. rocznie dla członków fizycznych, ( dla emerytów i osób w trudnej sytuacji materialnej 18 zł. rocznie ). Dla członków zbiorowych 100 zł. rocznie. Poważnym problemem jest brak aktywności członków PC OISTAT. Obecna sytuacja gospodarcza kraju niestety nie sprzyja rozwijaniu działalności społecznej. Obecnie wszystkie działania organizacyjne i merytoryczne są realizowane przez szczupłe grono członków zarządu, komisji rewizyjnej i ich zastępców. Konieczne jest jednak rozszerzenie grona osób aktywnie działających w organizacji oraz pozyskanie nowych członków fizycznych i zbiorowych. 3. SYTUACJA FINANSOWA Działalność Polskiego Centrum była w okresie sprawozdawczym w bardzo poważnym stopniu limitowana skromnymi środkami finansowymi. Źródłami dochodów PC OISTAT są w/w wpływy ze składek członkowskich, dotacji Ministerstwa Kultury, a także, niestety niewielkie, nadwyżki wpływów nad poniesionymi wydatkami z tytułu organizowanych wystaw. W okresie sprawozdawczym nastąpiło drastyczne ograniczenie dotacji Ministerstwa Kultury i Sztuki, później przemianowanego na Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a następnie na Ministerstwo Kultury. Dotacje ministerialne, które w poprzednich latach oscylowały w granicach 30-40 tys. zł. (wg obecnej wartości) zostały w ostatnich latach zredukowane do kwot rzędu 10 tys. zł. rocznie z ograniczeniem możliwości pokrywania z tych dotacji jedynie częściowych kosztów zadań zleconych, lecz nie kosztów związanych z utrzymaniem sekretariatu (czynsz i opłaty) i kosztów obsługi finansowej. Tym niemniej fakt, że Ministerstwo Kultury w miarę swoich możliwości wciąż wspiera działalność naszego Centrum, ma ogromne znaczenie i jest niezwykle cenne. Całkowicie ustały wpływy zespołu rzeczoznawców. W tym stanie rzeczy zrezygnowano z obsługi sekretarskiej i ograniczono do absolutnego minimum wszystkie koszty rzeczowe działalności, opierając funkcjonowanie Polskiego Centrum nieomal w całości na działalności społecznej członków zarządu. Udział członków PC OISTAT w imprezach międzynarodowych musiał być w tej sytuacji finansowany nie z funduszów PC OISTAT, lecz ze środków własnych osób delegowanych do reprezentacji naszego . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 6 POLSKIE CENTRUM OISTAT centrum. Stworzyło to oczywiste ograniczenie możliwości uczestniczenia w sympozjach, posiedzeniach komisji specjalistycznych i kongresach odbywających się w odległych od Polski krajach. 4. PRACA ZARZĄDU PC OISTAT 4.1. Walne zebranie sprawozdawczo-wyborcze PC OISTAT, które odbyło się w dniu 17 listopada 1997 r. w Teatrze Wielkim w Poznaniu wybrało w głosowaniu tajnym zarząd w składzie: 1. kol. Zbigniew Bednarowicz 23 głosy 2. kol. Jerzy Bojar 21 głosów 3. kol. Jacek Rybarkiewicz 20 głosów 4. kol. Piotr Obracaj 20 głosów 5. kol. Stefan Brzozowski 14 głosów 6. kol. Adam Kilian 13 głosów 7. kol. Zofia Radwan 12 głosów oraz komisję rewizyjną w skladzie: 1. kol. Stanislaw Górski 2. kol. Ewa Kałczak 3. kol. Ryszard Twardowski - 21 głosów 19 głosów 19 głosów ponadto głosy zebranych otrzymali kandydaci na członków zarządu: 1. kol. Andrzej Sosnowski 2. kol. Izabella Konarzewska 3. kol. Maciej Wojciechowski 4. kol. Ewa Kosmala a także kandydatka na członka komisji rewizyjnej: 1. kol. Henryka Cisowska 4.2. Zarząd PC OISTAT zebrał się w dniu 8 grudnia 1997 r. i uchwalił, że osoby, które otrzymały mniejszą ilość głosów zostaną zastępcami członków zarządu i członków komisji rewizyjnej, po czym ukonstytuował się następująco: Przewodniczący V-przewodniczący ds. artyst. V-przewodniczący ds. admin. - kol. Jerzy Bojar kol. Zbigniew Bednarowicz kol. Zofia Radwan . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT Sekretarz Członkowie Zarządu 7 - kol. Stefan Brzozowski kol. Jacek Rybarkiewicz kol. Piotr Obracaj Wobec konieczności obsadzenia funkcji skarbnika, której nie podjął się żaden z wybranych członków zarządu, funkcję tę powierzono kol. Andrzejowi Sosnowskiemu przyjmując deklarowane przez kol. Adama Kiliana przyjęcia funkcji z-cy członka zarządu. Komisja Rewizyjna ukonstytuowała się w składzie: Przewodniczący kol. Stanisław Górski Członkowie kol. Ewa Kałczak kol. Ryszard Twardowski 4.3. Obsługę finansowo-księgową objęła Pani Elżbieta Rejtner, która zastąpiła Panią Marię Truszkowską rezygnującą z tej funkcji ze względu na zaawansowany wiek. Jest godne podkreślenia, że Pani Elżbieta Rejtner, poza wzorowo prowadzoną obsługą finansowo-księgową, dodatkowo społecznie zajmuje się sprawami o charakterze organizacyjno-sekretarskimi, poświęcając wiele swojego czasu załatwianiu spraw związanych z bieżącym funkcjonowaniem organizacji. 4.4. W okresie sprawozdawczym zaszły następujące zmiany we władzach PC OISTAT, spowodowane śmiercią naszych nieodżałowanych kolegów. Po śmierci Stanisława Górskiego w maju 1998 roku funkcję przewodniczącego komisji rewizyjnej objął – Ryszard Twardowski. Na członka komisji rewizyjnej została dokooptowana kol. Henryka Cisowska. Obecnie po śmierci Ewy Kałczak w dniu 31.10.2001 r. Komisja Rewizyjna jest 2-osobowa. Ze względu na przewidywany bliski termin zebrania sprawozdawczo - wyborczego zrezygnowano z kooptacji dodatkowego członka. 4.5. Funkcje przewodniczących komisji problemowych powierzono: Komisja Publikacji kol. Jackowi Rybarkiewiczowi Komisja Szkoleniowa kol. Stefanowi Brzozowskiemu Komisja Architektury kol. Piotrowi Obracajowi . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 8 POLSKIE CENTRUM OISTAT Komisja Scenografii Komisja Techniki Komisja Historii, Teorii i Krytyki - kol. Adamowi Kilianowi kol. Andrzejowi Sosnowskiemu bez obsady pod opieką innych członków Zarządu 4.6. W okresie objętym sprawozdaniem odbyło się 40 zebrań Zarządu PC OISTAT, w tym: w 1997 r. 1 zebranie w 1998 r. 10 zebrań w 1999 r. 9 zebrań w 2000 r. 9 zebrań w 2001 r. 11 zebrań Zebrania odbywały się w zasadzie w odstępach ok. miesięcznych z wyjątkiem okresów wakacyjnych. W zebraniach brali udział członkowie i z-cy członków zarządu i komisji rewizyjnej oraz członkowie fizyczni OISTAT. Na zebraniach omawiano bieżące problemy organizacyjne, ustalano plany działalności i omawiano ich realizację. 5. DZIAŁALNOŚĆ PC OISTAT - KONGRESY, POSIEDZENIA KOMISJI MIĘDZYNARODOWYCH, SYMPOZJA, WYSTAWY I KURSY Mimo bardzo poważnych trudności finansowych w okresie sprawozdawczym Polskie Centrum OISTAT prowadziło w okresie sprawozdawczym następującą działalność: 5.1. 25 listopada 1997 r. - Katowice Rozstrzygnięcie III edycji Konkursu im. Zenobiusza Strzeleckiego na najciekawszą pracę dyplomową z zakresu scenografii. Laureatką głównej nagrody została Agnieszka Gierach za scenografię do opery „Czarodziejski flet” W. A. Mozarta. 5.2. 6-9 listopada 1998 r. - TW Warszawa Zorganizowanie Międzynarodowego Sympozjum „Program teatralny jako źródło wiedzy o teatrze”, przy współpracy Ministerstwa Kultury. Sympozjum było połączone z posiedzeniem Międzynarodowej Komisji Publikacji OISTAT. Wzięło w nim udział ok. 40 osób, w tym 5 członków zagranicznych centrów OISTAT. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 9 5.3. czerwiec 1999 r. Udział Polski, przy poważnym wkładzie pracy członków PC OISTAT, w IX „Praskim Quadriennale 99”, w tym w szczególności kol. Piotra Obracaja współautora wystawy architektury teatralnej, która zdobyła srebrny medal. Członkowie Zarządu PC OISTAT, w tym przewodniczący Jerzy Bojar i v-ce przewodniczący Zbigniew Bednarowicz, uczestniczyli także w obradach „Małego Kongresu OISTAT”. 5.4. 6-10 czerwca 1999 r. PC OISTAT zorganizowało wycieczkę na Quadriennale dla członków i sympatyków OISTAT, w której udział wzięło ponad 30 osób. 5.5. czerwiec 1999 r. Rozstrzygnięcie V Międzynarodowego Konkursu Architektonicznego OISTAT na Światowy Teatr w Pradze z udziałem młodych architektów. PC OISTAT aktywnie propagowało tematykę konkursu zachęcając do udziału polskich młodych architektów i studentów. W efekcie wpłynęły 33 prace z Polski – więcej niż z innych krajów europejskich. 3 prace polskich studentów z Wydz. Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach zdobyły 1-sze, 2-gie i 5-te wyróżnienia. 5.6. 17-18 kwietnia 2000 r. - TW Warszawa Zorganizowanie przy współpracy Teatru Wielkiego – Opery Narodowej i wsparciu Ministerstwa Kultury kursu dla kierownictw technicznych teatrów. Wykłady i demonstracje przeprowadzili m. innymi: kol. Jerzy Bojar, kol. Maciej Wojciechowski, dr inż. płk. poż. Józef Groba, kol. Janusz Chojecki, kol. Bogusław Synkiewicz, inżynierowie z firmy Mannesmann-Rexroth i kol. Mirosław Łysik. W konkursie uczestniczyło ponad 30 osób. 5.7. 7-8 listopada 2000 r. - TW Warszawa Zorganizowanie przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Teatru Wielkiego – Opery Narodowej sympozjum p. t. „Dźwięk, obraz i światło w widowisku”. Pomysłodawcą i głównym organizatorem była kol. Ewa Więckowska-Kosmala. W organizacji sympozjum i towarzyszącej mu wystawie wzięli udział wszyscy członkowie Zarządu PC OISTAT. W ramach sympozjum odbyły się wykłady i demonstracje prowadzo- . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 10 POLSKIE CENTRUM OISTAT ne przez: kol. Jacka Rybarkiewicza, kol. Jerzego Bojara, dr inż. Tadeusza Fideckiego, kol. Ewę Więckowską-Kosmala, kol. Stefana Brzozowskiego, mgr inż. Tomasza Mierzwę, Janusza Bilickiego, kol. Piotra Obracaja, kol. Ewę Kałczak-Kozieł, kol. Adama Kiliana, dr inż. arch. Stefana Kuryłowicza, kol. Tomasza Ostrowskiego oraz przedstawicieli firm eksponujących swoje urządzenia. Sympozjum towarzyszyły wystawy: FAUST – Goethego w interpretacji scenograficznej kol. Ewy Kałczak-Kozieł przy współpracy kol. Izabelli Konarzewskiej i studentów Schola Posnaniensis ARCHITEKTURA TEATRALNA – komisarz Anna Maląg WYSTAWA FIRMOWA. Zainteresowanie sympozjum i wystawą przeszło najśmielsze oczekiwania. W sympozjum udział wzięło ponad 200 osób, nie licząc pracowników Teatru Wielkiego i Teatru Narodowego. 5.8. 11-13 maja 2001 r. Udział w XI Kongresie OISTAT w Berlinie połączonym z wystawą SHOW TECH 2001 kol. Kol. Jerzego Bojara i Jacka Rybarkiewicza jako oficjalnych delegatów i wielu członków naszej organizacji jako obserwatorów. 5.9. 8-9 października 2001 r. - TW Warszawa Zorganizowanie przy współpracy i wsparciu Ministerstwa Kultury i Teatru Wielkiego – Opery Narodowej kursu dla perukarzy i charakteryzatorów teatralnych z udziałem ok. 30 osób z teatrów z całej Polski. 5.10. 5-6 listopada 2001 r. - TW Warszawa Zorganizowanie przy współpracy i wsparciu Ministerstwa Kultury i Teatru Wielkiego – Opery Narodowej kursu dla elektryków teatralnych z udziałem ok. 40 osób. 5.11. 17-18 grudnia 2001 r. - Katowice Rozstrzygnięcie IV edycji Konkursu im. Zenobiusza Strzeleckiego na najlepszą pracę dyplomową z zakresu scenografii. Laureatem głównej nagrody została Iwona Binarsch, absolwentka Schola Posnaniensis za scenografię do spektaklu „Król Ubu”. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 11 5.12. W okresie sprawozdawczym kol. M. Wojciechowski i J Bojar opracowali szereg materiałów, które mogą być w najbliższej przyszłości, po znalezieniu źródeł finansowania, wydane w postaci: skryptów, almanachów, vademecum, słowników oraz innych wydawnictw o charakterze techniczno i technologiczno – teatralnym. 5.13. Na podkreślenie zasługuje stale kontynuowana, na wysokim poziomie merytorycznym i edytorskim, działalność wydawnicza prowadzona przez kol. Jacka Rybarkiewicza, który opracowuje i wydaje „BIULETYNY INFORMACYJNE OISTAT”. Biuletyny te są wysoko oceniane przez specjalistów z dziedzin sztuki, architektury i techniki teatralnej. 5.14. Bardzo cennym osiągnięciem jest założenie w ostatnim okresie z inicjatywy i przy osobistym wkładzie pracy kol. Macieja Wojciechowskiego strony internetowej PC OISTAT pod adresem: http://free.art.pl/pcoistat. 6. ZAMIERZENIA NA 2002 r. 6.1. Zorganizowanie w dniu 4 marca 2002 r. sympozjum p. t. „Nowe techniki audiowizualne w spektaklach teatralnych” połączonego z zebraniem sprawozdawczo-wyborczym PC OISTAT 6.2. Zorganizowanie kursu dla elektroakustyków teatralnych. 6.3. Zorganizowanie kursu dla malarzy i modelatorów teatralnych. 6.4. Zorganizowanie sympozjum „Dźwięk i światło w obiektach sakralnych”. 6.5. Opracowanie materiałów na międzynarodową konferencję p. t.: „Inscenizacja polskich sztuk teatralnych na scenach świata”. 6.6. Opracowanie materiałów potrzebnych do wydania informatora o obowiązujących przepisach technicznych dla teatrów i innych obiektów kultury. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 12 POLSKIE CENTRUM OISTAT 7. WNIOSKI KOŃCOWE 7.1. Działalność PC OISTAT bardzo ożywiona w latach 70-tych, 80-tych i częściowo również w 90-tych uległa ostatnio znacznemu ograniczeniu. Rok 2001 przyniósł jednak wyraźny wzrost aktywności organizacji, co zawdzięczamy inicjatywom, energii i przedsiębiorczości kilku osób z zarządu Centrum. Wciąż jednak za szczupłe jest grono naszych członków, którzy chcą animować i organizować różne formy działalności. Pozyskiwanie aktywnych, inicjatywnych i twórczych współpartnerów jest dla organizacji sprawą „być albo nie być”. 7.2. PC OISTAT bardzo wiele zawdzięcza wsparciu Ministerstwa Kultury, pomocy okazywanej przez Teatr Wielki – Operę Narodową, a także bardzo pozytywnemu stosunkowi polskich firm teatralnych i zagranicznych, wśród których szczególną życzliwość okazywały nam firmy REXROTH-POLSKA I A. HAUSSMANN. Ustępujący zarząd pragnie złożyć wszystkim tym instytucjom i firmom, a w szczególności Departamentowi Sztuki i Promocji Twórczości Ministerstwa Kultury, Centrum Scenografii Polskiej przy Muzeum Śląskim w Katowicach, Teatrowi Wielkiemu – Operze Narodowej i Teatrowi Narodowemu w Warszawie, bardzo serdeczne podziękowania. Ustępujący zarząd życzy nowo wybranym władzom PC OISTAT sukcesów w działalności dla dobra polskiej sztuki teatralnej i ludzi teatru, a wszystkim członkom naszej organizacji wszelkiej pomyślności w pracy i życiu osobistym. Przewodniczący Jerzy Bojar (Warszawa, grudzień 2001 r.) . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 13 Z PROTOKÓŁU WALNEGO ZEBRANIA z 4 marca 2002 r. Walne zebranie prowadził wybrany przez aklamację kol. Maciej Wojciechowski. Sekretarzem została kol. Izabella Konarzewska. Wszyscy zebrani zapoznali się ze sprawozdaniem z działalności Polskiego Centrum OISTAT za okres od 17.11.1997 do 11.12.2001. Po odczytaniu sprawozdań komisji problemowych i Komisji Rewizyjnej stwierdzono, że „... Zarząd działał prawidłowo i zgodnie z przepisami. ...”. Jedyne zastrzeżenia Komisji Rewizyjnej dotyczyły małej sprawności w ściąganiu składek i zbyt przewlekłej w czasie, rejestracji w Sądzie zmian w składzie Zarządu. W sprawozdaniach komisji i w dyskusji zwracano uwagę na następujące sprawy: - w dziedzinie wykonawstwa urządzeń teatralnych pojawiają się firmy, które mają niedostateczne przygotowanie fachowe, a realizują zlecenia tylko dlatego, że oferują niskie ceny. (kol. A. Sosnowski); - należy czynić starania, by Zespół Rzeczoznawców PC OISTAT, mający w swym składzie najwybitniejszych i najbardziej doświadczonych fachowców w dziedzinie technologii teatralnej, uczestniczył w powszechnym systemie opiniowania i uzgadniania dokumentacji projektowej obiektów i urządzeń teatralnych. (kol., kol. A. Sosnowski, T. Ostrowski, M. Wojciechowski); - trudności finansowe uniemożliwiające wyjazdy zagraniczne powodują, że stajemy się coraz bardziej nieobecni na światowych spotkaniach, sympozjach i konferencjach (kol. J. Rybarkiewicz); - istotnym jest by kontynuować i rozwijać działalność publikacyjną i wydawniczą (kol. J. Rybarkiewicz); - do najważniejszych spraw w działalności Komisji Scenograficznej PC OISTAT należą: uczestnictwo w przygotowywaniu polskich ekspozycji w Praskim Quadriennale oraz promocja i organizacja konkursu im. Zenobiusza Strzeleckiego na najlepszą pracę dyplomową w zakresie scenografii (kol. A. Kilian); - organizowane przez PC OISTAT sympozja i kursy szkoleniowe dla pracowników technicznych i administracji teatralnej oraz organizatorów pracy artystycznej cieszą się dużym powodzeniem (kol. J. Bojar); - niezbędne jest zwiększenie aktywności wszystkich członków w działalności organizacji (kol. J. Bojar); . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 14 POLSKIE CENTRUM OISTAT Ogromną pomoc w działalności PC OISTAT świadczy Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie, poprzez nieodpłatne udostępnianie sal teatralnych na sympozja i szkolenia oraz doraźne usługi biurowe. Wiceprzewodniczący ustępującego Zarządu w imieniu Polskiego Centrum OISTAT złożył na ręce Jerzego Bojara - pierwszego zastępcy dyrektora naczelnego Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie podziękowania za dotychczasową pomoc. W przeprowadzonych wyborach do nowego Zarządu PC OISTAT zostali wybrani : Jerzy Bojar Ewa Więckowska-Kosmala Jacek Rybarkiewicz Izabela Konarzewska Adam Kilian Piotr Obracaj Andrzej Sosnowski - 21 głosów 20 głosów 20 głosów 19 głosów 19 głosów 17 głosów 15 głosów - 21 głosów 19 głosów 18 głosów 13 głosów Do Komisji Rewizyjnej zostali wybrani: Maciej Wojciechowski Tomasz Ostrowski Ryszard Twardowski Stefan Brzozowski Na pierwszym, po Walnym Zebraniu, posiedzeniu Zarządu PC OISTAT w dniu 28 marca 2002r. dokonano ukonstytuowania się nowych władz w sposób następujący: - Jerzy Bojar - Jacek Rybarkiewicz - Izabela Konarzewska - Andrzej Sosnowski - Ewa Więckowska-Kosmala - Adam Kilian - Piotr Obracaj - przewodniczący - wiceprzewodniczący - sekretarz - skarbnik - członkowie zarządu . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 15 Jolanta Bojanowska O ANDRZEJU STRACHOCKIM (1922-2001) TROCHĘ OSOBISTYCH WSPOMNIEŃ Był wykładowcą techniki teatralnej w Studium Scenografii AkaArchitekt, demii Sztuk Pięknych w Warszascenograf, wie w połowie lat 60-tych. plastyk, Kierownikiem Studium na Wydziale członek Armii Krajowej, Wnętrz był Prof. Władysław pseudonim: „Żmijewski”, Daszewski. kapitan w st. spoczynku Scenografia z założenia była tzw. drugim fakultetem lub specjalizaodznaczony: cją po trzecim roku plastycznych Złotym Krzyżem z Mieczami, studiów ogólnych. Tylko architekci Krzyżem Armii Krajowej, z techniką teatralną nie mieli speoraz trzykrotnie cjalnych problemów. Reszta słuMedalem Wojska Polskiego chaczy dobry pomysł i wizje malarskie przekładała ponad wszystko. Zmagałam się nie tylko z materią przedmiotu, lecz również z życiem. Tryb zaoczny studiów nie istniał, a ja tylko na takiej zasadzie mogłam studiować. Równolegle studiowałam w Łodzi, na swojej macierzystej uczelni, gdzie właśnie przygotowywałam się do dyplomu. Otrzymałam pracę asystencką. Założyłam rodzinę. Pomagali mi więc, z wielkiej dobroci, scenograf i asystent Aniela Wojciechowska i bardzo życzliwy i przyjazny Andrzej Strachocki. Dzięki niemu zdobyłam dokumentację fotograficzną do swego pierwszego dyplomu. Andrzej sam dobrze fotografował. Również dzięki niemu przebrnęłam przez drugi dyplom. Byłam zafascynowana malarską i scenograficzną awangardą. Zakochana w twórczości czeskiego scenografa Josefa Svobody i Anglika Ralpha Koltaina, a także debiutującego młodego polskiego scenografa Andrzeja Majewskiego. Bardzo szanowałam i ceniłam pomnikowe zasługi Prof. Daszewskiego. Nie potrafiłam jednak bronić swoich pasji i racji. Dwa tygodnie przed terminem dyplomu moje . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 16 POLSKIE CENTRUM OISTAT prace zostały odrzucone. Musiałam podjąć nowy temat, bez przekonania i potwornie zmęczona. To właśnie Andrzej Strachocki uratował mnie, pomagając mi przebrnąć przez trudy egzaminu. Na dyplomie poznałam przyszłą żonę Strachockiego. Wróciłam do Łodzi. Andrzej pracował w zawodzie, projektował architekturę teatralną, nauczał, nawet malował. Chyba wraz ze śmiercią Daszewskiego opuścił Akademię. Spotykaliśmy się na wystawach, zjazdach OISTAT-u, wyjazdach na kolejne Quadriennale, a nawet na wakacjach odwiedzaliśmy się nawzajem nad morzem. Andrzej był gawędziarzem. Opowiadał, opowiadał...: wojna, czasy powojenne, teatralny dom i praca. A myśmy słuchali... . Wróciłam do Warszawy. Być może, że widywałam go częściej. Ale ostatnie lata, kiedy obydwoje Strachoccy zaczęli chorować nasze kontakty stały się rzadsze. Tylko czasem telefon i solenna obietnica, że odwiedzę. Za późno ... . Tyle małych spraw przeszkadzało. Za małych... . Adam Kilian ŻEGNAJĄC EWĘ ... (KAŁCZAK-KOZIEŁ w październiku 2001 r.) ... Słońce świeciło przez liście złocąc łódzki cmentarz. Żegnałem Ewę spontanicznie, od serca wspominając Jej postać i twórcze dokonania. Po studiach i dyplomie w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi pracowała przez niecałe trzy lata na uczelni, a potem działała jako wolny artysta scenograf, malarz, projektant. Zrealizowała 26 wystaw indywidualnych oraz ok. 50 samodzielnych realizacji kostiumowo – scenograficznych do spektakli teatralnych, telewizyjnych i filmów, za które zyskiwała nagrody, wyróżnienia i stypendia twórcze. Brała udział w ok. 150 wystawach i prezentacjach zbiorowych w kraju i za granicą oraz w wielu plenerach i sympozjach krajowych i międzynarodowych. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 17 Wreszcie od jesieni 1981 r., kiedy zyskując stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki wyjechała do Niemiec na I-sze Międzynarodowe Sympozjum Scenograficzne i związane z nim warsztaty, które odbyły się w potężnym, tajemniczym Zamku w Burg Gnandstein związała się na dalsze twórcze lata z „Faustem” Goethego. Powstała tam Jej pierwsza koncepcja kształtu plastycznego dla teatru. Dlaczego z klasyki niemieckiej wybrała właśnie „Fausta” ? „... Może dlatego, że to wielkie dzieło jest traktatem o losie człowieka, o Jego egzystencjonalnych aspiracjach i społecznych dążeniach – Jego możliwościach i granicach samorealizacji...” – przytaczam słowa artystki, która podjęła trudną próbę przeobrażenia pytań filozoficznych w kształt plastyczny; formę i kolor. Rysunek geometryczny koła został wpisany w kwadrat; kojarzy się z Leonardem da Vinci i z kabalistycznym znakiem łączenia nieba z ziemią – a więc „białe i czarne” – jak sama wspominała – „...a pomiędzy niebem i piekłem cała reszta – czas i przestrzeń, trwanie i przemijanie...”. Autentyczny kawał drzewa, który być może przeleżał w wodzie dziesiątki lat, zwietrzały, postrzępiony, o unikalnej fakturze, wprawiony w powolny, obrotowy ruch w przestrzeni scenicznej był dla Kałczak zwornikiem scenografii, głównym akcentem, symbolem. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 18 POLSKIE CENTRUM OISTAT Drążąc przez lata temat Fausta z uporem dociekała prawdy artystycznej. Było to Jej dzieło życia – niedokończona symfonia, której nie zrealizowała w teatrze. Możliwość realizacji Jej koncepcji w Teatrze Bertolta Brechta ze względu na wy-darzenia polityczne spełzła na niczym. Swoją wizję Fausta prezentowała wielokrotnie na wystawach, ostatnio w 2000 r., czasie sympozjum p. t. „Dźwięk, obraz i światło w widowisku” w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie. Jej długoletni twórczy dialog z „Faustem” był drogą, nieustannym poszukiwaniem, wiecznym głodem niespełnienia, o czym mówiła: „... z wielką pokorą wobec Boga wpisuję się do otwartej księgi "faustowskiego dramatu"...”. Jolanta Bojanowska WSPOMNIENIE O EWIE KAŁCZAK-KOZIEŁ (1936 – 2001) Czułam potrzebę napisania kilku słów o Ewie. Może nie była to przyjaźń, lecz na pewno bliska, wieloletnia znajomość i dobre stosunki koleżeńskie. Kończyła studia w Łodzi, nieco wcześniej ode mnie, w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych na Wydziale Tkaniny i Ubioru. Pamiętam Jej charakterystyczną, filigranową sylwetkę, zawsze dobrze ubraną, z gładkimi jasnymi włosami spiętymi w koński ogon, potem kok na bok. Łódź miała duże środowisko teatralno – telewizyjno – filmowe, trochę rozproszone – dużo osób dojeżdżających. A jednak istniało kilka sta- . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 19 łych teatrów dramatycznych, dwa teatry muzyczne, szkoła filmowa, wyższa szkoła plastyczna i muzyczna. Przy Związku Plastyków nie istniała Sekcja Scenograficzna. Założyła ją w latach siedemdziesiątych właśnie Ewa Kałczak. Zorganizowała dużą wystawę działających i rozpoczynających działalność łódzkich scenografów. Jako juror i przedstawiciel zarządu głównego z Warszawy został zaproszony Prof. Zenobiusz Strzelecki i przeprowadzono tzw. uzwyczajnienie członków ZPAP. W ten to sposób sekcja scenografów łódzkich zdobyła podstawy bytu. Ewa stanęła na jej czele. Była świetnym organizatorem, działaczem, społecznikiem. Z Jej starań wyniknęły wystawy zbiorowe i indywidualne, plenery, nie mówiąc o zebraniach i koleżeńsko – towarzyskich spotkaniach. Ewa namówiła mnie na złożenie programu i podania o stypendium. Otrzymałam tuż przed stanem wojennym roczne stypendium Ministra Kultury. Pozwoliło mi to przeżyć. Niestety czas nie sprzyjał rozwojowi twórczemu. Mobilizowanie kolegów, stałe działanie i angażowanie się w różne prace środowiska było Jej dniem codziennym. Ta postawa społecznikostwa, niekoniecznie dyskontowana, była osobistym sukcesem, czy jakąś interesownością. Lubiła i ceniła kolegów. Czy zawsze dobrze Ją rozumiano i odbierano ? W Łodzi chyba tak. Była poza tym doskonałym kumplem. Ten tylko się dowiedział, kto z nią, na przykład, przemierzał w celach kulturalnych i kulinarnych uliczki Pragi. Zakochała się na plenerowym wyjeździe do Niemiec w „Fauście” J. W. Goethego. Do realizacji Jej projektów scenograficznych, na skutek politycznego trzęsienia ziemi nie doszło. Ale powstało wiele prac – skończonych propozycji i szkiców, różnych wersji, do których wracała. Z tego materiału powstała obszerna i ciekawa wystawa w jednej z renomowanych galerii łódzkich. Wizytówkę tej twórczości zobaczyliśmy na ostatnim, ubiegłorocznym zjeździe OISTAT-u w Warszawie. Zmarła, dla mnie zupełnie nieoczekiwanie, pełna radości życia. Nie umiała się skarżyć. Myślę, że w anielskim gronie uda się Jej zaskoczyć niebieską widownię realizacją „Fausta”. Tam pewno spełniają się Jej Marzenia. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 20 POLSKIE CENTRUM OISTAT Dr inż. arch. Jacek Rybarkiewicz ODBIÓR AUDIOWIZUALNY SPEKTAKLI TEATRALNYCH (referat wygłoszony na sympozjum 4.03.2002r.) Zmysł wzroku i słuchu należą do pierwszoplanowych w odbiorze widowiska teatralnego. O obiektach posiadających dobre warunki odbioru mówi się, że posiadają dobrą widoczność i dobrą słyszalność. Zmysły wzroku i słuchu nie są jedynymi jakie uczestniczą w percepcji dzieła teatralnego. Twórcy teatralni poszukują środków angażujących i inne zmysły. Te dwa jednak (oprócz nich również zmysł węchu) odbierają bodźce pochodzące z zewnątrz, z pewnej odległości. Każde przybliżenie widza do miejsca akcji zmniejsza pole obserwacji wizualnej (w przypadku zmysłu wzroku) i zmniejsza zakres przestrzenny źródła czytelnie odbieralnych impulsów dźwiękowych (w przypadku zmysłu słuchu), lecz pozwala powiększyć ilość zmysłów, poprzez które widz może odbierać to co dzieje się w ramach akcji dzieła teatralnego. Udział zmysłów w odbiorze dzieła teatralnego przebiega nie ściśle wedle ich biologicznych właściwości, lecz we współdziałaniu z wyobraźnią i myśleniem, a także poprzez filtr doświadczenia. Jest to rodzaj świadomości zmysłowej sprzężonej ze świadomością intelektualną. Psycholog Augustyn Bańka stwierdza: „... przyjęło się uważać, że spostrzeganie przestrzeni i zachowania przestrzenne znajdują się w bezpośredniej relacji jedynie do zmysłów telepatycznych, głównie wzroku i słuchu (...) tymczasem przestrzeń odbierana jest przez niemal każdy moduł sensoryczny i zachowania przestrzenne są determinowane przez każdy rodzaj wrażeń. ...”. (1/) Całokształt wrażeń stwarza pewien psychofizyczny wizerunek mentalny w umyśle odbiorcy, określany jako „aktualizację stanu orientacji” (2/) odpowiadający faktycznej percepcji dzieła. 1/ Augustyn Bańka „Architektura psychologicznej przestrzeni życia – behawioralne podstawy projektowania”, Gemini S. C. Poznań 1997r., str.52, 53. 2/ Antonina Kłoskowska „Socjologia kultury”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, str. 131. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 21 Przy pomocy samego wzroku w teatrze widz odbiera jednocześnie to co się dzieje w przestrzeni scenicznej i mieści się w całokształcie struktury dzieła teatralnego, a więc: postacie i przedmioty, ich kształt, rozmiar i fakturowość (powierzchowność), ruch z jego rytmem, spowolnieniami i przyspieszeniami, związki kształtu, barwy i światła, ogólną kompozycję przestrzenną z ewentualnymi akcentami elementów tej przestrzeni, ich kumulacją lub rozpraszaniem, lecz także: wystrój wnętrza lub wygląd przestrzeni, w których widowisko teatralne się odbywa; innych ludzi – widzów: ich ilość, wygląd, zachowania i reakcje. Zaś przy pomocy słuchu w teatrze widz odbiera treść wypowiadanych słów, całą gamę intonacyjną głosu i innych dźwięków, muzykę oraz wszelkie efekty akustyczne, a także - jak w przypadku wzroku - całą akustyczną atmosferę widowiska z odgłosem reakcji widzów włącznie. Jednoczesność odbioru poszczególnych impulsów odbieranych zarówno wzrokiem jak i słuchem powoduje - w przypadku wrażeń wizualnych - niejednolity, wybiórczy zakres odbioru – widz bowiem nie zawsze jest w stanie zarejestrować lub dostrzec wszystkie efekty optyczne znajdujące się w polu kreacji, a w przypadku wrażeń słuchowych nakładanie się efektów zakłócające jakość odbioru poszczególnych wątków: tekstowych, muzycznych i całego tła dźwiękowego. Natura stworzyła znane warunki percepcji. Technika natomiast wprowadziła możliwość wspomagania i wzmacniania odbieralności bodźców. Możliwość oświetlenia przestrzeni scenicznej pozwala uniezależnić odbiór wzrokowy od warunków naturalnych, a nagłośnienie przestrzeni audytoryjnej pozwala nie tylko poprawić warunki słyszalności, ale również selekcjonować poszczególne ścieżki dźwiękowe. Trzeba jednak pamiętać, że środki techniczne w teatrze nie tylko wspomagają i wzmacniają odbiór, lecz same stają się tworzywem artystycznym. I jeśli nawet przyjąć, że aktor, który w teatrze jest jednocześnie twórcą i tworzywem w całym zakresie artykulacyjnym: swego głosu, gestu, mimiki, ruchu, czy też ogólnego wyglądu, jest nadrzędnym składnikiem dzieła teatralnego, to bywa, że światło i dźwięk są równorzędnym tworzywem, z którego może być kreowana postać sceniczna. Samodzielną postacią sceniczną może być sam efekt świetlny ( np. snop światła ) lub . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 22 POLSKIE CENTRUM OISTAT dźwięk na rzecz którego, czy też wokół którego toczy się akcja teatralna. Ten quasidemokratyczny fakt nakazuje postrzegać każde z tworzyw w kategoriach specyficznych systemów semiotycznych, bowiem każdemu niejako przypisana jest określona paleta znaków. Dominacja jednego z systemów nie niweluje wspólnoty koegzystujących naraz w danej chwili w teatrze wszystkich stosowanych systemów. Wszystkie razem wywołują u widza pewien stan emocjonalny, u każdego odmienny, zależnie od jego wrażliwości i umiejętności postrzegania. Stan emocjonalny ściśle jest związany – wręcz go reguluje z odbiorem znaków, nawet gdy ten odbiór jest zgodny z intencją twórców dzieła teatralnego. Ale też potrafi kierować odbiorem w sferę doznań nieintecjonalnych, czyli nie całkiem zamierzonych przez artystę teatralnego. Jeśli przyjmiemy, że każdy z systemów semiotycznych posługuje się właściwym sobie kodem znakowym, to wszystkie naraz powodują pewną dekodyzację znaczeń. A to prowadzi w sferę doznań metaforycznych, metonimicznych, czy alegorycznych i nawet gdy mogłoby się udać je odnieść do znaczeń symbolicznych, to w teatrze z symbolu, który w swej naturze posiada referencje arbitralne może przeistoczyć się w symbol symbolu. (3/) Rozważania powyższe ukazują jak subtelną jest sfera stosowania i odbioru środków audiowizualnych w teatrze. Przejawia się ona napięciami o różnorodności znaczeń i wielorodności funkcji od głównej, dominującej do narracyjnego tła. Jednakże techniczna substancjonalność nie stanowi sama w sobie jakości artystycznej, a jest wobec całej wymowy dzieła teatralnego służebną. Wszystkie zatem parametry techniczne powinny być podporządkowane sensowi całości dzieła teatralnego, a w tym sensom poszczególnych wątków i warstw. Środki audiowizualne – rozumiane dosłownie, a więc wywołujące efekty przeznaczone na odbiór wzrokowo – słuchowy - mogą wyzwalać odczucia podniecenia, uspokojenia, przygnębienia lub wesołości, czy też inne, odwołujące się do doświadczenia, a więc pobudzające inne zmysły jak: równowagi, temperatury i kinestezji. Umieszczenie np. pojedynczego przedmiotu w zaciemnionej przestrzeni scenicznej nie pozwalającej 3/ Por. Krzysztof Pleśniarowicz „Przestrzenie deziluzji”, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 1996r., str. 84 oraz Patrice Pavis „Słownik terminów teatralnych”, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998r., str. 492-493. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 23 na odniesienie do znanych elementów tej przestrzeni zakłóca skalę i utrudnia ocenę wielkości tego przedmiotu. Zaś ruchome światła lub emitowane obrazy mogą zakłócić poczucie równowagi bądź wywołać wrażenie przeciążeń. Zdarza się, że twórcy sięgają, a technika audiowizualna na to pozwala, do bardziej agresywnych form oddziaływania, jak np. oślepianie światłem, czy „porażanie” ekstremalnymi natężeniami dźwięku. Niestety bywa, że efekty takie stosowane są ponad dopuszczalną miarę i poza sensowny wymiar. Odbiór audiowizualny pojmowany w kategoriach bezpośredniego oddziaływania na zmysły, przede wszystkim wzroku i słuchu nie jest jedyną formą odbioru audiowizualnego spektaklu teatralnego. Można bowiem odbierać spektakl za pomocą audiowizualnego obrazu, który sam w sobie – jako odmienny rodzaj „materialności medialnej” – posiada swój odmienny w stosunku do dzieła teatralnego status. ( 4/) Pojawienie się technicznie spreparowanego obrazu audiowizualnego w odbiorze spektaklu teatralnego wprowadza odmienne relacje w stosunku do rzeczywistości scenicznej. Następuje swoisty dialog pomiędzy obrazem audiowizualnym spektaklu teatralnego a rzeczywistością. (5/) Przy czym jeśli ten obraz audiowizualny odbierany jest w osobności niekoniecznie należałoby go traktować jako substytutalną imitację, bowiem kreuje on nową rzeczywistość, a w każdym razie w odmiennej rzeczywistości działa. Wprowadza też nowy rodzaj poczucia przestrzenności. (6/) Jeśli jednak obraz taki pojawia się w koegzystencji przestrzennej ze spektaklem, albo w postaci telebimów ustawionych w obrębie widowni, albo też w przestrzeni scenicznej, na których wyświetlany jest równolegle z rzeczywistą akcją sceniczną, staje się środkiem wspomagającym, zwielokratniającym wymiar kadru scenicznego. Jednakże w takim przypadku obraz audiowizualny przybiera status bądź to symbolu, bądź dodatkowego kodu semiotycznego. 4/ Andrzej Gwóźdź „Obrazy i rzeczy”, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 1997r., str. 36. 5/ Por. Alain Renaud „Obraz cyfrowy albo technologiczna katastrofa obrazów” w „Pejzaże audiowizualne” w wyborze i opracowaniu Andrzeja Gwoździa, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 1997r., str.338. 6/ Por. Eugeniusz Wilk „Ku proksemice przekazów audiowizualnych” w „Prędkość i przyjemność”, praca zbiorowa pod redakcją Andrzeja Gwoździa, Wydawnictwo Szumacher, Kielce 1994r., str. 182. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 24 POLSKIE CENTRUM OISTAT Możliwość wprowadzenia w obręb spektaklu teatralnego obrazu audiowizualnego, jednego lub wielu, odtwarzanego poprzez mikrokamery umieszczone w przestrzeni scenicznej lub w kostiumie aktora ( 7/) pozwala odbierać spektakl teatralny w zupełnie innych ujęciach, niż główny kreator teatralny (reżyser-inscenizator) mógł przewidzieć. Wybiegając nieco naprzód w czasie, można sobie wyobrazić (technicznie jest to już możliwe), że widz, spośród ujęć z różnych kamer, mógłby samemu dobierać sobie odrębny zestaw obrazów, a w ten sposób znaleźć się w sferze interaktywnych możliwości i zupełnie nowych relacji przestrzennych, z których do rzeczywistości wirtualnych już blisko. 7/ Autor oglądał spektakl baletowy w Tel Avivie (Izrael), 1995r., gdzie tancerz miał umieszczoną minikamerę w kostiumie, a obraz był emitowany w czasie tańca jednocześnie na ekranie znajdującym się w obrębie sceny. Mgr. inż. Maciej Wojciechowski AKTUALNY STAN PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ LASEROWYCH W WIDOWISKACH (Wystąpienie w ramach Sympozjum Polskiego Centrum OISTAT pt. „Nowe Techniki Audiowizualne w Spektaklach Teatralnych „ 4 marca 2002) W połowie roku 2001 ukazała się Polska Norma PN-EN 60825-1 pt. „Bezpieczeństwo urządzeń laserowych - Klasyfikacja sprzętu, wymagania i przewodnik użytkownika”. Norma jest identyczna z EN 60825-1:1994 i jest tłumaczeniem angielskiej wersji. Napisana jest niezwykle hermetycznym językiem fachowym, jest bardzo obszerna i porusza wszystkie aspekty związane z przygotowaniem , handlem , usługami i użytkowaniem urządzeń laserowych. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 25 Przeznaczona jest przede wszystkim dla osób zajmujących się tymi problemami na co dzień . Norma zawiera kilka istotnych informacji i definicji przydatnych w praktyce obsługi obiektów widowiskowych i pod takim kątem przygotowane zostało niniejsze wystąpienie. Norma klasyfikuje w swoim punkcie 9 urządzenia laserowe na pięć klas (definicje zawarte są w załączniku nr. 1) Sposób rozpoznania klasy lasera opisany jest w punkcie 5 normy (załącznik nr 2) . Wymagane etykiety i napisy ostrzegawcze opisane są w punkcie 5.9 normy (załącznik nr 3). Elementy jakie muszą być załączone do urządzenia w formie dokumentacji i materiałów informacyjnych opisane są w punkcie 6 normy (Załącznik nr 4) . Analiza innych zapisów normy wykazuje, że zakwalifikowanie urządzenia do określonej klasy wymaga niezwykle specjalistycznej wiedzy , a pomiary jakie należy wykonać przy klasyfikowaniu wymagają specjalistycznego laboratorium. Przy zakupie urządzenia przeznaczonego dla obiektu widowiskowego należy w związku z tym kierować się informacjami określonymi w załącznikach i sprawdzić , czy urządzenie oznakowane jest i wyposażone w odpowiednią dokumentację zgodną z Normą. W załaczniku nr 5 pokazano zalecenia i zasady bezpieczeństwa jakie należy przestrzegać przy stosowaniu poszczególnych klas urządzeń laserowych przy różnych rodzajach zastosowania ( pkt 12.5 i 12.6 normy). Analizując zapisy normy można stwierdzić iż : Do pokazów, projekcji lub widowisk na nie nadzorowanych obszarach zaleca się stosowanie tylko urządzeń laserowych klasy 1 lub klasy 2. Z analizy poprzednich punktów, można przypuszczać, iż zastosowanie urządzeń oznaczonych jako klasa 1 i 2 nie wymaga żadnych specjalnych środków bezpieczeństwa. Należy jedynie zachować procedury wymienione w konkretnych punktach normy. W dalszym ciągu punktu 12.5. norma dopuszcza jednak zastosowanie urządzeń laserowych o wyższych klasach : Zaleca się, aby użycie laserów wyższych klas do takich celów było dozwolone jedynie wtedy, gdy działający laser znajduje się pod kontrolą doświadczonego, dobrze wyszkolonego operatora i/lub gdy widzowie . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 26 POLSKIE CENTRUM OISTAT są chronieni przed promieniowaniem na poziomach przekraczających odpowiednie MDE ( maksymalna dopuszczalna ekspozycja) . Nie ma jednak w normie odniesienia co to znaczy: doświadczony, dobrze wyszkolony operator. W normie i zapisach znajdujących się w załącznikach wymieniany jest jedynie: inspektor ds. bezpieczeństwa laserowego jako osoba sprawdzająca prawidłowość działania urządzeń i nadzorująca operatora. Autor niniejszego wystąpienia, mimo intensywnych poszukiwań nie znalazł ani instytucji, ani osoby mogącej skomentować zasady funkcjonowania tych osób. MDE (maksymalna dopuszczalna ekspozycja) –określenie tego parametru opisane jest w pkt. 13 normy na pięciu stronach. Opis określenia tego parametru jest przeznaczony dla osób wyspecjalizowanych w tej materii. W uwagach zawarto m.in. informację , że: ... parametr ten nie powinien być traktowany jako sztywna granica bezpiecznie/niebezpiecznie. Ekspozycja winna być tak mała jak to możliwe . ... WNIOSKI : Zdaniem autora niniejszego wystąpienia z analizy tych zapisów wynikają dla osób odpowiedzialnych za obiekty widowiskowe następujące wnioski : - w obiekcie widowiskowym (obsługiwane przez pracowników instytucji widowiskowej) mogą być stosowane wyłącznie urządzenia klasy 1 i 2 , odpowiednio oznakowane i udokumentowane; przy zachowaniu warunków określonych w normie, - należy przestrzegać zasady , iż zakazane są jakiekolwiek czynności zmieniające parametry urządzeń laserowych przez pracowników instytucji widowiskowej , - w przypadku przyjmowania w obiekcie widowiskowym imprezy „obcej” z zastosowaniem urządzeń laserowych należy dopilnować, aby w umowie zawarte było zastrzeżenie, iż używanie urządzenia laserowego będzie zgodne zapisami normy, a wszelka odpowiedzialność wobec osób trzecich jest po stronie wynajmującego obiekt , - w przypadku wynajmowania przez instytucję widowiskową efektu laserowego w umowie należy zastrzegać: konieczność stosowania zasad określonych w normie, przedstawienia przez operatora odpowiedniej dokumentacji i oświadczenia o przejęciu odpowiedzialności za skutki działania urządzenia laserowego wobec osób trzecich . . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 27 PYTANIA I WĄTPLIWOŚCI AUTORA. - kto i gdzie może przeszkolić operatorów urządzeń laserowych ? – - gdzie można znaleźć osobę z tytułem „inspektor ds. bezpieczeństwa laserowego, „który podejmie się nadzorowania i ew. opiniowania spraw związanych z zastosowaniem urządzeń laserowych w obiektach widowiskowych ? - jakie kryteria i formalne wymagania stawiają sobie i swoim pracownikom firmy profesjonalnie oferujące „usługi laserowe” ? Autor niniejszego wystąpienia chętnie podejmie dyskusję z osobami zainteresowanymi na temat: w jaki sposób zabezpieczyć wszystkie strony formalnie, a przede wszystkim praktycznie widzów przed faktycznymi i wyimaginowanymi niebezpieczeństwami wynikającymi ze stosowania promieniowania laserowego w widowiskach. Apeluję również do zainteresowanych o opinię na temat: kto, w jaki sposób i z czyjego upoważnienia winien zająć się przygotowaniem odpowiednich fachowców w tej dziedzinie. W krajach UE są to bardzo poważne programy firmowane przez instytucje powołane w trybie ustawowym – a u nas ? Maciej Wojciechowski PS . Wszelkie uwagi , polemiki i wnioski proszę przekazywać na adres Polskiego Centrum OISTAT lub Bezpośrednio na adres internetowy : [email protected] ZAŁĄCZNK NR 1 . 9 Klasyfikacja 9. 1 Wprowadzenie Ze względu na możliwy szeroki zakres długości fal, składowych energii i charakterystyk impulsowych wiązki laserowej, zagrożenia powstające w ich wyniku zmieniają się bardzo szeroko. Nie jest możliwe traktowanie laserów jako pojedynczej grupy urządzeń, do której można stosować wspólne granice bezpieczeństwa. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 28 POLSKIE CENTRUM OISTAT 9.2 Opis klasy lasera Klasa 1 Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie przewidywalnych warunkach pracy. Klasa 2 Lasery emitujące promieniowanie widzialne w zakresie długość fal od 400 nm do 700 nm; ochrona oka jest z a p e w n i o n a w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne, w tym odruch mrugania. Klasa 3A Lasery bezpieczne pr zy patrzeniu nie uzbrojonym okiem. W przypadku laserów emitujących promieniowanie w zakresie długości fal od 400 nm do 700 nm ochrona oka jest zapewniona przez instynktowne rea k cj e obronne, w tym odruch mrugania. W przypadku innych długości fali zagrożenie nie uzbrojonego oka nie jest większe niż dla urządzeń klasy 1. Bezpośrednie patrzenie w wiązkę laserów klasy 3A przez przyrządy optyczne (n. lornetki, teleskopy, mikroskopy) może być niebezpieczne. Klasa 3B Bezpośrednie patrzenie w wiązkę tych laserów jest zawsze niebezpieczne. Patrzenie na odbicia rozproszone jest zwykle bezpieczne (patrz także uwaga do 12.5.2c)). Klasa 4 Lasery zdolne także do wytwarzania niebezpiecznych odbić rozproszonych. Mogą one powodować obrażenia skór y, mogłyby też spowodować zagrożenie pożarem. Ich stosowanie wymaga ekstremalnej ostrożności . ZAŁĄCZNK NR 2 . 5. Etykietowanie 5.1. Postanowienia ogólne Każde u rzą d ze ni e l a s ero w e powinno mieć przytwierdzoną etykietę(y) zgodnie z wymaganiami zawartymi w poniższych rozdziałach. Etykiety powinny być umieszczone w sposób trwały, powinny być czytelne i wyraźne nie wid o czne podczas eksploatacji, obsługi i ser. BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 29 wisu, stosownie do swego przeznaczenia. Powinny być tak umieszczone, aby można było je odczytać bez konieczności ekspozycji ludzi na promieniowanie laserowe p r zewyższaj ące GED dla klasy 1. Obramowanie etykiety, tekst i symbole powinny być czarne na żółtym tle, z wyjątkiem urządzeń klasy 1, gdzie nie trzeba stosować tej kombinacji kolorów. Jeżeli rozmiar lub konstrukcja urządzenia sprawia, że etykietowanie jest niepraktyczne, etykieta powinna być dołączona do informacji dla użytkownika lub umieszczona na opakowaniu. 5.2 Klasa 1 Każde urządzenie laserowe klasy 1 powinno mieć przymocowaną etykietę objaśniającą zawierającą napis: URZĄDZENIE LASEROWE KLASY 1 lub zamiast tego, na odpowiedzialność producenta, to samo stwierdzenie może być zawarte w informacji dla użytkownika. 5.3 Klasa 2 Każde urządzenie laserowe klasy 2 powinno mieć przymocowaną etykietę ostrzegawczą i etykietę objaśniającą zawierającą napis: PROMIENIOWANIE LASEROWE NIE WPATRYWAĆ SIĘ W WIĄZKĘ URZĄDZENIE LASEROWE KLASY 2 5.4 Klasa 3A Każde urządzenie laserowe klasy 3A powinno mieć przymocowaną etykietę ostrzegawczą i etykietę objaśniającą zawierającą napis: PROMIENIOWANIE LASEROWE NIE WPATRYWAĆ SIĘ W WIĄZKĘ NIE SPOGLĄDAĆ W WIĄZKĘ PRZEZ PRZYRZĄDY OPTYCZNE URZĄDZENIE LASEROWE KLASY 3A . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 30 POLSKIE CENTRUM OISTAT 5.5 Klasa 3B Każde urządzenie laserowe klasy 3B powinno mieć przymocowaną etykietę ostrzegawczą i etykietę objaśniającą zawierającą napis: PROMIENIOWANIE LASEROWE UNIKAĆ WIĄZKI LASEROWEJ URZĄDZENIE LASEROWE KLASY 3B 5.6 Klasa 4 Każde urządzenie laserowe klasy 4 powinno mieć przymocowaną etykietę ostrzegawczą i etykietę objaśniającą zawierającą napis: PROMIENIOWANIE LASEROWE CHRONIĆ OCZY l SKÓRĘ PRZED PROMIENIOWANIEM BEZPOŚREDNIM LUB ROZPROSZONYM URZĄDZENIE LASEROWE KLASY 4 ZAŁĄCZNK NR 3 . 5..9 Etykiety płyt dostępu 5.9.1 Etykiety płyt Każde połączenie, każda płyta obudowy ochronnej i każda płyta dostępu osłony zabezpieczającej, które po przemieszczeniu lub usunięciu umożliwiają dostęp ludzi do promieniowania laserowego przewyższającego GED dla klasy 1, powinny mieć przymocowaną etykietę zawierającą napis: UWAGA - PROMIENIOWANIE LASEROWE PRZY OTWARCIU . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 31 Dodatkowo etykieta ta powinna zawierać napis: NIE WPATRYWAĆ SIĘ W WIĄZKĘ jeśli dostępne promieniowanie nie przewyższa GED dla klasy 2; NIE WPATRYWAĆ SIĘ W WIĄZKĘ NIE SPOGLĄDAĆ W WIĄZKĘ PRZEZ PRZYRZĄDY OPTYCZNE jeśli dostępne promieniowanie nie przewyższa GED dla klasy 3A; UNIKAĆ WIĄZKI LASEROWEJ jeśli dostępne promieniowanie nie przekracza GED dla Klasy 3B; CHRONIĆ OCZY l SKÓRĘ PRZED PROMIENIOWANIEM BEZPOŚREDNIM LUB ROZPROSZONYM jeśli dostępne promieniowanie przekracza GED dla klasy 3B dla dowolnej długości fali. 5.9.2 Etykiety płyt z blokadami bezpieczeństwa Właściwe etykiety powinny być wyraźnie związane z każdą blokadą bezpieczeństwa, którą można łatwo odłączyć ręcznie i w ten sposób umożliwić dostęp ludzi do promieniowania laserowego przewyższającego GED dla klasy 1. Etykiety te powinny być widoczne przed oraz w czasie odłączania blokady i być umieszczone w pobliżu otworu powstałego na skutek usunięcia obudowy ochronnej. Powinny one zwierać napis: UWAGA - PROMIENIOWANIE LASEROWE PRZY OTWARCIU I ODŁĄCZONYCH BLOKADACH . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 32 POLSKIE CENTRUM OISTAT ZAŁĄCZNK NR 4 . 6. Inne wymagania dotyczące informacji 6.1. Informacja dla użytkownika Jako integralną część dowolnej instrukcji obsługi lub dokumentacji technicznoruchowej, zgodnie z przepisami dostarczanej wraz z urządzeniem laserowym, producenci urządzeń powinni dostarczyć (lub dopilnować, aby były dostarczone): a) Odpowiednie instrukcje prawidłowego montażu, obsługi i bezpiecznego użytkowania, zawierające wyraźne ostrzeżenia dotyczące sposobów uniknięcia możliwej ekspozycji na niebezpieczne promieniowanie laserowe. b) Wykaz (we właściwych jednostkach) rozbieżności wiązki dla wiązek skolimowanych, czasu trwania impulsu i maksymalnej mocy (lub energii) wyjściowej, wraz z wielkościami łącznego błędu pomiaru i spodziewanym wzrostem mierzonych wartości w dowolnym czasie po wyprodukowaniu, dodanych do wartości mierzonych w czasie produkcji (nie ma potrzeby podawania czasów impulsów będących rezultatem niezamierzonej synchronizacji modów, jednak powinny być podane warunki związane z urządzeniem, o których wiadomo, że powodują niezamierzoną synchronizację modów). Dodatkowo, w przypadku urządzeń z laserem osadzonym i innych urządzeń zawierających lasery wbudowane, podobna informacja powinna być dostarczona w celu opisania lasera wbudowanego. Informacja powinna także zawierać odpowiednie instrukcje dla użytkownika dotyczące bezpieczeństwa, w celu uniknięcia niezamierzonej ekspozycji na niebezpieczne promieniowanie laserowe. c) Czytelne reprodukcje (kolor dowolny) wszystkich wymaganych etykiet i ostrzeżeń przed zagrożeniem, które mają być przymocowane do urządzenia laserowego lub dostarczone wraz z nim. Powinno być wskazane umiejscowienie każdej etykiety mocowanej do urządzenia lub, w przypadku etykiet dostarczonych z urządzeniem, stwierdzenie, że etykiety te nie mogły być przymocowane do urządzenia, ale zostały dostarczone z urządzeniem, wraz z podaniem formy i sposobu, w jaki były dostarczone. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 33 d) Wyraźne wskazanie, w instrukcji obsługi, lokalizacji wszystkich otworów wyjściowych lasera. e) Wykaz czynności regulacyjnych i kontrolnych oraz wymaganych do tego rodzaju urządzeń, a także procedur eksploatacji i obsługi, wraz z ostrzeżeniem: „Uwaga - stosowanie urządzeń regulacyjnych lub kontrolnych oraz przeprowadzanie procedur innych niż podane, może spowodować ekspozycję na niebezpieczne promieniowanie". f) W przypadku urządzenia laserowego nie zawierającego źródła zasilania niezbędnego do emisji laserowej - zestawienie wymagań zapewniających bezpieczeństwo i dotyczących kompatybilności źródła zasilania lasera. 6.2. Informacje handlowe i serwisowe Producenci urządzeń laserowych powinni wyposażyć lub spowodować wyposażenie: a) Wszystkich katalogów, kart informacyjnych i broszur opisowych, w klasyfikację każdego urządzenia laserowego pod względem bezpieczeństwa. b) Handlowców i dystrybutorów oraz innych osób, na żądanie, w odpowiednie instrukcje procedur i regulacji serwisowych dla każdego modelu urządzenia laserowego. Instrukcje te powinny zawierać: wyraźne ostrzeżenia i środki zapobiegawcze, jakie należy przedsięwziąć w celu uniknięcia możliwych ekspozycji na promieniowanie i innych zagrożeń, oraz harmonogram obsługi niezbędny do utrzymania urządzenia w stanie sprawności. Wszystkie instrukcje serwisowe powinny zawierać listę kontroli i procedur, które mogłyby być wykorzystane przez osoby inne niż producent, lub jego agenci, do zwiększania poziomów dostępnej emisji promieniowania oraz czytelny opis miejsc, w których znajdują się przemieszczalne części obudowy ochronnej, które mogłyby umożliwić dostęp ludzi do promieniowania laserowego przewyższającego GED podane w tablicach 1, 2, 3 i 4. Instrukcje te powinny zawierać procedury zapobiegawcze dla personelu obsługi oraz czytelne reprodukcje (kolor dowolny) wymaganych etykiet i ostrzeżeń przed zagrożeniem. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 34 POLSKIE CENTRUM OISTAT ZAŁĄCZNK NR 5 . ZALECENIA STOSOWANIA I ZACHOWANIA ZASAD BEZPIECZEŃSTWA . 12.4. La sero w e pokazy, projekcje i wystawy. Do pokazów, projekcji lub wido wisk na nie nadzorowanych obszarach zaleca się stosowanie tylko urządzeń laserowych klasy 1 lub klasy 2. Zaleca się, aby użycie laserów wyższych klas do takich celów było dozwolone jedynie wtedy, gdy działający laser znajduje się pod kontrola, doświadczonego, dobrze wyszkolonego operatora i/lub gdy widzo wie są chronieni przed promieniowaniem na poziomach przekraczających odpowiednie MDE. Zaleca się, aby każde urządzenie laserowe przeznaczone do pokazów, wykorzystywane do celów nauczania w szkołach itp. spełniało wszystkie odpowiednie wymagania dotyczące urządzeń laserowych klasy 1 lub klasy 2 i uniemożliwiało dostęp ludzi do promieniowania laserowego przekraczającego odpowiednie granice emisji dostępnej dla klasy 1 lub klasy 2. 12.5. Laboratoryjne i warsztatowe instalacje laserowe. 1 2. 5. 1. Urządzenia laserowe klasy 2 i klasy 3A. Wymagane są jedynie środki zabezpieczające przed ciągłym patrzeniem bezpośrednio w wiązkę laserową; chwilowa (do 0,25 s) ekspozycja, która może nastąpić na skutek przypadkowego spojrzenia, nie jest uważana za zagrożenie Jednak zaleca się, aby wiązka laserowa nie była celowo kierowana w stronę ludzi. Użycie przyrządów optycznych wspomagających widzenie (np. lornetek) może stanowić zagrożenie przy stosowaniu urządzeń laserowych klasy 3A. 12. 5. 2. Urządzenia laserowe klasy 3A pozycjonujące, do wyznaczania kierunku l poziomujące. a) Zaleca się, aby tylko wykwalifikowani i przeszkoleni pracownicy upoważnieni przez inspektora ds. bezpieczeństwa laserowego byli wyznaczani do instalowania, regulacji i obsługi sprzętu laserowego. b) Zaleca się, aby obszary, w których lasery te są używane, były oznaczone standardowymi laserowymi znakami ostrzegawczymi. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV POLSKIE CENTRUM OISTAT 35 c) Zaleca się, aby justowanie lasera było prowadzone za pomocą środków mechanicznych lub elektronicznych, jeśli jest to możliwe. d) Zaleca się stosowanie środków ostrożności uniemożliwiających personelowi bezpośrednie patrzenie w wiązkę (długotrwałe patrzenie w wiązkę jest niebezpieczne). Bezpośrednie spoglądanie w wiązkę przez przyrządy optyczne (np. teodolit) może być niebezpieczne i nie jest zalecana taka możliwość bez specjalnej zgody inspektora ds. bezpieczeństwa laserowego. e) Zaleca się, aby wiązka laserowa była zatrzymana na końcu swojego toru użytecznego, a zwłaszcza we wszystkich przypadkach, gdy stanowiący zagrożenie tor wiązki (odniesiony do NOdZW) wykracza poza obszar kontrolowany. f) Zaleca się, aby tor wiązki laserowej był zlokalizowany znacznie powyżej lub poniżej poziomu oczu, jeśli jest to możliwe g) Zaleca się stosowanie środków ostrożności uniemożliwiających mimowolne kierowanie wiązki w stronę powierzchni typu zwierciadlanego (szczególnie ważne dla płaskich powierzchni typu zwierciadlanego). h) Zaleca się przechowywanie nieużywanego lasera w pomieszczeniu niedostępnym dla nie upoważnionego personelu. 12.5.3. Urządzenia laserowe klasy 3B. Lasery klasy 3B są potencjalnie niebezpieczne, jeżeli wiązka wychodząca z lasera lub odbita w sposób zwierciadlany pada bezpośrednio na niezabezpieczone oko (patrzenie w wiązkę). W celu uniknięcia bezpośredniego patrzenia w wiązkę i do kontroli odbić zwierciadlanych zaleca się stosowanie następujących środków zabezpieczających: a) działanie lasera tylko w obszarze kontrolowanym, b) zapobieganie niezamierzonym odbiciom zwierciadlanym, c) zapewnienie, aby wiązka laserowa na końcu swojego toru użytecznego padała, jeśli to możliwe, na rozpraszający ją obiekt o takim kolorze i współczynniku odbicia, które umożliwiają jej lokalizację przy minimalnym zagrożeniu wynikającym z odbicia. . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV 36 POLSKIE CENTRUM OISTAT KONSULTACYJNY ZESPÓŁ RZECZOZNAWCÓW przy POLSKIM CENTRUM MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI SCENOGRAFÓW, TECHNIKÓW I ARCHITEKTÓW TEATRU oferuje następujące usługi specjalistyczne: wykonywanie projektów technologicznych oraz branżowych dla teatrów, kin, domów kultury oraz sal wielofunkcyjnych, wykonywanie kompleksowych lub tylko specjalistycznych projektów dla tych obiektów, doradztwo, opracowywanie opinii oraz ekspertyz dotyczących obiektów widowiskowych, opracowywanie instrukcji obsługi urządzeń oraz stanowiskowych instrukcji bhp projektowanie oświetlenia wystawienniczego, reżyseria oświetlenia teatralnego oraz wystawienniczego. Nasi rzeczoznawcy biorą udział w projektowaniu, uruchamianiu i eksploatacji wielu obiektów widowiskowych. Zespół zapewnia fachowe i terminowe realizowanie zamówień po cenach umiarkowanych. Adres: Plac Teatralny Nr 1 – gmach Teatru Wielkiego, 00-077 Warszawa tel. (22) –692 02 94 fax. (22) –826 04 23 i 826 04 26 Biuletyn Informacyjny Polskiego Centrum OISTAT ukazuje się od 14 lat. Zawiera informacje o działalności organizacji i jej najważniejszych wydarzeniach oraz sygnalizuje nowości w zakresie techniki teatralnej, regulacjach prawnych związanych z realizacją widowisk teatralnych i znaczących dokonaniach w zakresie scenografii i architektury teatru. Redakcja Biuletynu chętnie przyjmuje wszelkie materiały kwalifikujące się do publikacji. Możliwe jest też umieszczanie reklam. Biuletyn dociera do członków PC OISTAT, teatrów w Polsce oraz za granicę do ponad 30 członkowskich centrów OISTAT. WYDAWCA: REDAKTOR: SKŁAD I DRUK: POLSKIE CENTRUM MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI SCENOGRAFÓW, TECHNIKÓW I ARCHITEKTÓW TEATRU Teatr Wielki, 00-076 Warszawa, ul. Moliera 5 tel. (48-22) 69 20 200, (48-22) 69 20 294 dr inż. arch. Jacek RYBARKIEWICZ, tel. (48-33) 81 72 441 . BIULETYN NR 1/2002 (39) ROK XIV TEKST 1 Poniżej: makieta i kostium do »Ubu Króla« A. Jarry`ego wg projektu Ilony Binarsch – absolwentki WSSS Schola Posnaniensis w Poznaniu, laureatki Nagrody Głównej w Konkursie OISTAT im. Z. Strzeleckiego na najlepszą pracę dyplomową w zakresie scenografii. TEKST 2 W numerze: IV EDYCJA KONKURSU IM. ZENOBIUSZA STRZELECKIEGO, WALNE ZEBRANIE PC OISTAT, ŚWIATOWY KONGRES OISTAT W BERLINIE` 2001, SYMPOZJUM PC OISTAT „NOWE TECHNIKI AUDIOWIZUALNE W SPEKTAKLACH TEATRALNYCH”, WSPOMNIENIA O EWIE KAŁCZAK-KOZIEŁ I ANDRZEJU STRACHOCKIM TEKST 3 Uroczystość ogłoszenia wyników IV edycji Konkursu OISTAT im. Z. Strzeleckiego i wręczenia nagród. Obok od lewej: Ilona Binarsch – laureatka Nagrody Głównej, absolwentka WSSS Schola Posnaniensis w Poznaniu, Jerzy Moskal – Dyrektor Centrum Scenografii Polskiej w Katowicach, juror, autor wystawy pokonkursowej, Prof. Andrzej Sadowski – juror. Poniżej od lewej: scenograf Adam Kilian – przewodniczący Jury, laureatki wyróżnień: Stanisława Kumorek – absolwentka ASP Kraków, Magdalena Gajewskiej – absolwentka ASP Kraków, Joanna Plakiewicz – absolwentka ASP Warszawa. TEKST 4 Poniżej wyróżnione prace w Konkursie im. Z. Strzeleckiego`01, od lewej: fotosy z wystawy pokonkursowej scenografii do »Konopielki« E. Redlińskiego wg projektu Magdaleny Gajewskiej, malarskie projekty kostiumów Stanisławy Kumorek do »Tragedii o księżnej d`Amalfi« J. Webstera, projekt scenografii Joanny Plakiewicz do »Cosi fan tutte« W. A. Mozarta. TEKST 5 Nowowybrany podczas Światowego Kongresu OISTAT w Berlinie Komitet Wykonawczy i Zarząd OISTAT: na pierwszym planie w środku: Maija Pekkanen – Przewodnicząca OISTAT (Finlandia), w pierwszym rzędzie od lewej: Leon I. Brauner – sekretarz Kom. Wyk. (USA), Michael Ramsaur – przewodniczący Międzynarodowej Komisji Edukacji (USA), Karin Winkelsesser – członek Kom. Wyk. (Niemcy), SungChul Kim – wiceprzewodniczący OISTAT (Korea Płd.), Louis Janssen - wiceprzewodniczący OISTAT (Holandia), In-Suk Suh – przewodniczący Międzynarodowej Komisji Scenografii (Korea Płd.), w drugim rzędzie od lewej: Eric Fielding (USA), Jan Kramer – przewodniczący Międzynarodowej Komisji Architektury, Simona Rybáková – członek Kom. Wyk. (Republika Czech), John B. Mayberry – przewodniczący Międzynarodowej Komisji Technologii (Kanada), Bob Logger – przewodniczący Międzynarodowej Komisji Historii i Teorii (Holandia), Martin Godfrey - członek Kom. Wyk., skarbnik (Wielka Brytania). Na zdjęciu brakuje: Petera McKinnona – członka Kom. Wyk. (Kanada) i Erica de Ruytera – tymczasowego przewodniczącego Międzynarodowej Komisji Publikacji i Informacji (Holandia). Poniżej: Przewodnicząca OISTAT wiceprzewodniczący wiceprzewodniczący Maija Pekkanen OISTAT OISTAT (Finlandia) SungChul Kim Louis Janssen (Korea Płd.) (Holandia) Uwaga: ramkę wyrzucić TEKST 6 Prezentacja świateł laserowych – Firmy Laserland TEKST 7 Sympozjum PC OISTAT „Nowe techniki audiowizualne w spektaklach teatralnych” w Teatrze Wielkim w Warszawie 4 marca 2002. u góry: otwarcie sympozjum; u dołu: przygotowanie do pokazu zastosowania farb fluorescencyjnych na ciele modelek.
