2. Mały Książę, czyli między baśnią a powiastką filozoficzną

1.
Mały Książę, czyli między baśnią a powiastką filozoficzną
2.
a.
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
i.
Uczeń:
 utrwala wiadomości z zakresu elementów świata przedstawionego Małego Księcia,

podaje informacje dotyczących życia i twórczości Antoine’a de Saint- Exupéry’ego,

zna definicje gatunku i rodzaju literackiego.
b) Umiejętności
ii.
Uczeń potrafi:
 wskazać i nazwać elementy trzech rodzajów literackich, takie jak: podmiot literacki, budowa
świata przedstawionego, budowa językowo-stylistyczna,

określić przynależność gatunkową Małego Księcia,

wskazać występujące w utworze cechy baśni i powiastki filozoficznej,

sformułować własne wnioski.
b.
2. Metoda i forma pracy
Praca indywidualna, analiza tekstu Małego Księcia, nauczanie sytuacyjne, pogadanka.
3. Środki dydaktyczne
c.
Egzemplarze powieści Mały Książę Antoine de Saint- Exupéry’ego, karta pracy ucznia.
d.
4. Przebieg lekcji
i.
a) Faza przygotowawcza
1. Lekcję rozpoczyna sprawdzenie pracy domowej: opisu planety B12. Nauczyciel w krótkiej
pogadance wyjaśnia symbolikę planety Małego Księcia.
2. Następnie proponuje przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji:
-
Udowodnij, że w przypadku Saint- Exupéry’ego trudno rozdzielić biografię od
pisarstwa, a życie i twórczość łączą się nierozerwalnie,
-
„Dzieci! strzeżcie się baobabów!” – Jak rozumiecie myśl Małego Księcia zapisaną przez
narratora?
-
Co symbolizują baobaby?
-
Jak można się przed nimi uchronić?
-
Jak rozumiesz stwierdzenie, że zwalczanie baobabów to „kwestia dyscypliny”?
3. Proponuje zapisanie notatki (w oparciu o kartę pracy ucznia): Baobaby – to symbol zła
tkwiącego w człowieku, jego wad, takich jak brak kultury, lenistwo, złośliwość, z którymi
należy walczyć, a dzięki systematycznej pracy nad sobą można je pokonać.
4. Następnie nauczyciel zapisuje temat zajęć na tablicy i wyjaśnia jego znaczenie oraz cel lekcji.
ii.
b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel wprowadza krótkie utrwalenie wybranych wiadomości z zakresu nauki o literaturze,
zadając pytania:
a)
Co rozumiemy przez gatunek literacki?
b)
Co to jest rodzaj literacki?
c)
Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje (uzupełnienie karty pracy ucznia)?
2. Proponuje, by określić przynależność gatunkową Małego Księcia, a wnioski z badania lektury
zamieścić w tabeli:
MAŁY KSIĄŻĘ: BAŚŃ CZY POWIASTKA FILOZOFICZNA?
CECHY POWIASTKI
FILOZOFICZNEJ
CECHY BAŚNI
bohaterowie to symbole (np. lis, róża) bądź
alegorie (np. Pijak, Król)
symbolika bohaterów utworu służąca ukazaniu
prawd filozoficznych, ponadczasowych
zawiera pouczenie: zarówno uproszczona
fabuła, jak i postacie służą ukazaniu
uniwersalnych prawd o świecie
aforyzmy, sentencje
prosty język
krytyka materializmu dorosłych
(charakterystyczna dla powiastki – drwina i
ironia)
dziecięcy adresat
adresat zarówno dziecięcy, jak i dorosły
przenikanie świata realistycznego i
fantastycznego
określony czas i miejsce zdarzeń
utwór pisany prozą
utwór prozatorski
prosta moralność, której obce są obłuda i fałsz
zakłamanie w postawie dorosłych
nadprzyrodzona wiedza symbolicznej
baśniowej postaci lisa: przed nim (podobnie jak
przed wróżkami) nic się nie ukryje
niewiedza i chęć poznania prawdy głównego
bohatera
motyw wędrówki
c) Faza podsumowująca
iii.
Odczytanie notatki, ewentualne wyjaśnienie niektórych sformułowań:
Mały Książę to utwór paraboliczny. Posiada niektóre cechy baśni. Zawiera bogactwo filozoficznych
uogólnień, zmuszających czytelnika do refleksji, co zbliża go do gatunku powiastki filozoficznej.
Występowanie autora jako współbohatera utworu miało wywołać w dziecięcych czytelnikach wrażenie
prawdziwości wydarzeń. Chodziło też o głębszy sens, ukazanie i ocalenie wartości, których poszukiwał
Mały Książę. Przedstawienie uniwersalnych prawideł wpisuje Małego Księcia w nurt literatury
moralistycznej.
e.
5. Bibliografia
A. de Saint-Exupéry, Mały Książę, przeł. Jan Szwykowski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa
1998.
6. Załączniki
f.
i.
a) Karta pracy ucznia
1. Symbolika baobabów: Baobaby – to symbol zła tkwiącego w człowieku, jego wad, takich jak
brak kultury, lenistwo, złośliwość, z którymi należy walczyć, zaś dzięki systematycznej
pracy nad sobą, pokonywać je.
2. Przypomnienie wybranych wiadomości z zakresu nauki o literaturze:
a)
Gatunek literacki – to zespół reguł określających budowę kompozycyjną dzieł
literackich. Gatunek literacki należy do określonej rzeczywistości historycznej
(społecznej i kulturalnej). Podległy wobec rodzaju literackiego, sam jest nadrzędny w
stosunku do odmian gatunkowych.
b)
Rodzaj literacki – to system ogólnych zasad budowy dzieła literackiego wykraczający
poza ramy historyczne. Wyróżniamy trzy rodzaje literackie:

epikę…………………………………………………………………………………
……

lirykę………………………………………...………………………………………
……

dramat……………………………...............………………………………………
……..
3. Analiza przynależności gatunkowej Małego Księcia:
MAŁY KSIĄŻĘ: BAŚŃ CZY POWIASTKA FILOZOFICZNA?
CECHY BAŚNI
CECHY POWIASTKI
FILOZOFICZNEJ
motyw wędrówki
4. Wniosek: Mały Książę to utwór paraboliczny. Posiada niektóre cechy baśni. Zawiera
bogactwo filozoficznych uogólnień, zmuszających czytelnika do refleksji, co zbliża go do
gatunku powiastki filozoficznej. Występowanie autora jako współbohatera utworu miało
wywołać w dziecięcych czytelnikach wrażenie prawdziwości wydarzeń. Chodziło też o
głębszy sens, ukazanie i ocalenie wartości, których poszukiwał Mały Książę. Przedstawienie
uniwersalnych prawideł wpisuje Małego Księcia w nurt literatury moralistycznej.
5. Zadanie domowe: Przygotuj cytaty przedstawiające dzieje Małego Księcia
ii.
b) Zadanie domowe
Przygotuj cytaty przedstawiające dzieje Małego Księcia
g.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
h.
8. Uwagi do scenariusza
To druga lekcja z cyklu pięciu poświęconych analizie Małego Księcia. Zajęcia realizowane w klasie III
gimnazjum – klasa integracyjna.