PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Socjologia medycyny 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Pracownia Socjologii Medycznej Katedry Medycyny Społecznej 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Collegium Adama Wrzoska, ul. Dąbrowskiego 79 61 8546825; 61 8546826; 61 8546827 www.psm.ump.edu.pl [email protected] 4. Kierownik jednostki: Dr n. biol Małgorzata Gromadecka-Sutkiewicz 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS: Dr n. biol Małgorzata Gromadecka-Sutkiewicz 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS (listy studentów) (koordynator przedmiotu): Dr Małgorzata Gromadecka-Sutkiewicz Tel. kontaktowy: 61 8546825 Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce): od poniedziałku do piątku 8.0013.00, ul. Dąbrowskiego 79, pokój 316 (III piętro) E-mail: [email protected] Osoba zastępująca: dr Jan Kłos Kontakt: od poniedziałku do piątku 8.00-13.00, ul. Dąbrowskiego 79, pokój 315 (III piętro); [email protected] 7. Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: drugi Semestr: trzeci 8. Liczba godzin ogółem: 25 liczba pkt. ECTS: 1 Semestr zimowy liczba godzin W Ć Ćwiczenia S kategoria 25 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Pracownia Socjologii Medycznej Razem: 25 9. SYLABUS Nazwa przedmiotu/ Modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Rodzaj przedmiotu Socjologia medycyny Lekarski I lekarski jednolite studia magisterskie stacjonarne język polski obowiązkowy fakultatywny Rok studiów/semestr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 I II III IV V VI 10 11 12 Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć 25, w tym: 0 - wykłady, 25 - seminaria, 0 – ćwiczenia, 0 – fakultety Założenia i cele przedmiotu Każdy absolwent Uniwersytetu Medycznego powinien znać potrzeby i możliwości środowisk społecznych na rzecz których przyjdzie mu działać. Wszelkie decyzje, które będzie podejmował powinny być optymalizowane w świetle wiedzy o strukturach społecznych, kulturze, czynnikach ekonomicznych. Musi brać pod uwagę wartości, normy, wzory zachowań jakie funkcjonują w społeczeństwie. Przedmiot „Socjologia medyczna” ma dostarczyć studentowi wiedzy o stanie zdrowia społeczeństwa i jego zagrożeniach, wpływie czynników kulturowych, społecznych i ekonomicznych na uwarunkowania zdrowia i choroby, pokazać konsekwencje i ograniczenia w pełnieniu ról społecznych wynikających z dolegliwości, choroby i niepełnosprawności, zwrócić uwagę na istotę pełnienia roli społecznej lekarza. Ma zapoznać studenta z postawami i zachowaniami społeczeństwa odnoszącymi się do zdrowia i choroby a także dostarczyć wiedzy i umiejętności istotnych dla skutecznego leczenia, promowania zdrowia i upowszechniania działań profilaktycznych. Student ma potrafić kształtować i modyfikować zachowania odnoszące się do zdrowia, oddziaływać na bariery zmian zachowań biorąc pod uwagę specyfikę grupy z jakiej wywodzi się pacjent. Student winien posiadać: wiedzę o stanie zdrowia społeczeństwa i jego zagrożeniach; umiejętność określania czynników kulturowych, społecznych i ekonomicznych wpływających na uwarunkowania zdrowia, choroby i leczenia. Posiadać wiedzy na temat wartości, norm, postaw i zachowań oraz możliwości ich zmian odnoszące się do aspektów zdrowotnych. Wykazywać się znajomością uwarunkowań pracy lekarza wynikających z jego pozycji społeczno-kulturowej, ze szczególnym uwzględnieniem relacji interpersonalnych i umiejętności komunikacyjnych w kontaktach z pacjentami i współpracownikami. Wykazywać się znajomością funkcjonowania instytucji medycznych i społecznych (szpital, ZOZ, ambulatorium, ośrodki pomocy społecznej, rodzina, szkoła). Posiadać wiedzę i umiejętności istotne dla skutecznego promowania zdrowia i upowszechniania działań profilaktycznych. Posiadać wiedzę na temat socjomedycznych aspektów rodziny, niepełnosprawności, starości i umierania; patologii dotyczących społeczeństwa, rodziny, jednostki. Efektami kształcenia są: umiejętność gromadzenia danych, ich analizowania i wyciągania na ich podstawie wniosków o środowisku społeczno-kulturowym. Konstruowanie socjologicznej diagnozy zdrowia i choroby. Zdolność inicjowania kontaktów z profesjonalistami (pielęgniarki, laboranci, technicy medyczni, pracownicy pomocy społecznej, kuratorzy) współodpowiedzialnymi za zdrowie i sytuacje społeczno-bytową pacjenta. Umiejętność angażowania otoczenia społecznego pacjenta (rodzina, środowisko lokalne, szkoła, zakład praca, organizacje samorządowe i wyznaniowe, instytucje państwowe) w proces profilaktyczny, promocyjny, terapeutyczny i rehabilitacyjny. Student skutecznie wykorzystuje nabyte kompetencje społeczne ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności komunikacyjnych. Ma świadomość społecznych uwarunkowań i ograniczeń wynikających z choroby, oraz rozumie potrzebę propagowania zachowań prozdrowotnych. Symbol efektów kształcenia zgodnie ze standardami OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) D.W1. zna aktualny stan wiedzy na temat społecznego wymiaru zdrowia i choroby, wpływu środowiska społecznego(rodziny, sieci relacji społecznych) i nierówności społecznych na stan zdrowia oraz społecznokulturowych różnic i roli stresu społecznego w zachowaniach zdrowotnych i autodestrukcyjnych; Kolokwium, dyskusja, ocena znajomości przeczytanej literatury i materiałów multimedialnych, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach D.W2. D.W3. D.W5. D.W6. D.W8. D.W9. zna formy przemocy, modele wyjaśniające przemoc w rodzinie i w instytucjach, społeczne uwarunkowania różnych form przemocy oraz rolę lekarza w jej rozpoznawaniu rozumie znaczenie zdrowia, choroby, niepełnosprawności i starości w relacji do postaw społecznych, konsekwencje społeczne choroby i niepełnosprawności oraz bariery społeczno-kulturowe oraz zna aktualną koncepcję jakości życia uwarunkowaną stanem zdrowia; rozumie psychospołeczne konsekwencje hospitalizacji i choroby przewlekłej; rozumie funkcjonowanie instytucji medycznych oraz społeczną rolę lekarza; rozumie rolę rodziny w procesie leczenia; zna problematykę adaptacji do choroby jako sytuacji trudnej, etapów przystosowania do zagrażających wydarzeń i potrzeb pacjentów, umierania i procesu żałoby rodziny; D.W10. zna rolę stresu w etiopatogenezie i przebiegu chorób oraz rozpoznaje mechanizmy radzenia sobie ze stresem; D.W16. rozumie kulturowe, etniczne i narodowe uwarunkowania zachowań ludzkich; Kolokwium, dyskusja, ocena znajomości przeczytanej literatury i materiałów multimedialnych Kolokwium, dyskusja, ocena znajomości przeczytanej literatury i materiałów multimedialnych, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach Kolokwium, dyskusja, Kolokwium, dyskusja, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach Kolokwium, dyskusja, ocena znajomości przeczytanej literatury i materiałów multimedialnych, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach Kolokwium, dyskusja, ocena znajomości przeczytanej literatury i materiałów multimedialnych, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach Kolokwium, dyskusja, ocena znajomości przeczytanej literatury i materiałów multimedialnych Kolokwium, dyskusja, ocena znajomości przeczytanej literatury i materiałów multimedialnych, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) D.U1. uwzględnia w procesie postępowania terapeutycznego subiektywne potrzeby i oczekiwania pacjenta wynikające z uwarunkowań społecznokulturowych; Kolokwium, dyskusja, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach Kolokwium, dyskusja, ocena znajomości przeczytanej literatury i materiałów multimedialnych, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach Kolokwium, ocena znajomości przeczytanej literatury i materiałów multimedialnych, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach D.U2. dostrzega oznaki zachowań antyzdrowotnych i autodestrukcyjnych i właściwie na nie reaguje; D.U3. wybiera takie leczenie, które minimalizuje konsekwencje społeczne dla chorego; D.U8. udziela porady w kwestii przestrzegania zaleceń terapeutycznych i prozdrowotnego trybu życia; Kolokwium, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach D.U9. Identyfikuje czynniki ryzyka wystąpienia przemocy, rozpoznaje przemoc i odpowiednio reaguje; Kolokwium, znajomości przeczytanej literatury, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach D.U15. wykazuje odpowiedzialność za podnoszenie swoich kwalifikacji i przekazywanie wiedzy innym; Ocena postawy i pracy studenta na zajęciach D.U16. rozpoznaje własne ograniczenia, dokonuje samooceny deficytów i potrzeb edukacyjnych, planuje własną aktywność edukacyjną; Ocena postawy i pracy studenta na zajęciach KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) 3a potrafi nawiązać i utrzymać głęboki i pełen szacunku kontakt z chorym; Dyskusja, ocena postawy i pracy studenta na kieruje się dobrem chorego, stawiając je na pierwszym miejscu; 3b przestrzega tajemnicy lekarskiej i praw pacjenta; 3c posiada świadomość własnych ograniczeń i umiejętność stałego dokształcania się. 3d PUNKTY ECTS zajęciach Dyskusja, ocena postawy i pracy studenta na zajęciach Ocena postawy i pracy studenta na zajęciach Ocena postawy i pracy studenta na zajęciach 1 TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU: Tematyka Forma (wykłady,seminari u,, ćwiczenia, zaj.fakultatywne, itp…) Zdrowie i choroba jako zjawiska społeczne; zachowania w zdrowiu i chorobie; struktura społeczna a zdrowie; kulturowe aspekty zdrowia społeczeństwa; wartości i seminaria normy jako regulatory funkcjonowania; funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji medycznych; socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny, jej struktura dynamika i modele; niepełnosprawność jako problem społeczny; socjologiczne aspekty starości i umierania; społeczne i kulturowe uwarunkowania pracy lekarza; patologie dotyczące społeczeństwa, rodziny, jednostki. LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA: Literatura obowiązkowa: 1. Sokołowska M.: Socjologia medycyny. PZWL, Warszawa 1986. 2. Barański J. (red.): Komunikowanie się lekarza z pacjentem. Astrum, Wrocław 2000. 3. Barański J., Piątkowski W.: Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny. Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2002. 4. Blaxter M.: Zdrowie. Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2009. 5. Piątkowski D. (red).: Zdrowie, choroba, społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny. WUMC-S, Lublin 2004 (rozdziały I-III). Literatura uzupełniająca: 1. Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa 1995. 2. Golinowska S.: Polityka społeczna. POLTEXT, Warszawa 2000. 3. Łuszczyńska A.: Zmiana zachowań zdrowotnych. Dlaczego dobre chęci nie wystarczają?. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004. 4. Ostrowska A. (red.): Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy WIFiS PAN, Warszawa 2009. 5. Wiener J.M.: Medycyna behawioralna. Urban i Partner, Wrocław 1996. 6. Woźniak Z.: Socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny. Poznań 1990. WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU: Zajęcia mają charakter seminaryjny i są obowiązkowe. Przedmiot kończy się uzyskaniem zaliczenia bez oceny. Dopuszcza się trzy nieobecności usprawiedliwione przez lekarza lub spowodowane ważnymi zdarzeniami losowymi, każdą nieobecność należy zaliczyć u prowadzącego zajęcia. Więcej niż trzy nieobecności powodują konieczność zaliczenia przez studenta całego cyklu zajęć z inną grupą lub w przypadku braku takiej możliwości indywidualne zaliczenie całego bloku u prowadzącego. Zaliczenie przedmiotu jest wypadkową następujących elementów: obecności na zajęciach, aktywności podczas seminariów (najaktywniejsi studenci otrzymują plusy za udział w zajęciach, student, który przez cały cykl zajęć uzbiera pięć plusów uzyskuje podniesienie oceny o jeden stopień), oraz oceny z kolokwium pisemnego. Kolokwium pisemne przeprowadzane jest na końcu ostatnich zajęć dla danej grupy. Kolokwium ma postać zestawu 5 pytań otwartych, na które należy udzielić odpowiedzi, czas na odpowiedź-25 minut. Kryterium zaliczenia jest uzyskanie 60% poprawnych odpowiedzi. W przypadku nieobecności na ostatnich zajęciach (zaliczeniowych) po decyzji prowadzącego możliwe jest kolokwium ustne. Wyniki zaliczenia są umieszczane w gablocie informacyjnej obok sali seminaryjnej. Istnieje możliwość przesłania wyników zaliczenia na adres e-mail starosty grupy. 10. Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów Seminaria - Semestr zimowy Seminarium 1. Tematyka seminariów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Zdrowie i choroba jako zjawiska społeczne – część I dr M. GromadeckaSutkiewicz/ dr J. Kłos Zdrowie i choroba jako zjawiska społeczne – część II Seminarium 2. Struktura społeczna a zdrowie – część I Struktura społeczna a zdrowie – część Seminarium 3. II Funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji medycznych Seminarium 4. Społeczne i kulturowe uwarunkowania pracy lekarza dr M. GromadeckaSutkiewicz/ dr J. Kłos dr M. GromadeckaSutkiewicz/ dr J. Kłos dr M. GromadeckaSutkiewicz/ dr J. Kłos SALA 313 Coll. A.Wrzoska 313 Coll. A.Wrzoska 313 Coll. A.Wrzoska 313 Coll. A.Wrzoska dr M.GromadeckaSutkiewicz/ dr J. Kłos 313 Coll. A.Wrzoska Niepełnosprawność jako problem Seminarium 6. społeczny dr M. GromadeckaSutkiewicz/ dr J. Kłos 313 Coll. A.Wrzoska Socjologiczne aspekty starości i Seminarium 7. umierania dr M. GromadeckaSutkiewicz/ dr J. Kłos 313 Coll. A.Wrzoska Socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny Seminarium 5. Patologie dotyczące społeczeństwa, rodziny, jednostki 11. Organizacja zajęć: Zajęcia odbywają się zgodnie z planem zajęć z Dziekanatu. W pierwszym tygodniu zajęć: 5 dni (od poniedziałku do piątku) w godz. 8.00-11.00, w następnym tygodniu poniedziałek 8.00-10.15 i wtorek 8.00-9.30 (razem 7 dni zajęć seminaryjnych, 25 godzin). REGULAMIN ZAJĘĆ: 1.Zajęcia z przedmiotu „Socjologia medycyny” prowadzone są przez Pracownię Socjologii Medycznej w Collegium Adama Wrzoska, ul. Dąbrowskiego 79, sala 313 (III piętro), tel. Tel. 61 8546825; 61 8546826; 61 8546827. 2. Zajęcia odbywają się według harmonogramu i godzin ustalonych dla poszczególnych grup przez Dziekanat. 3. Tematy zajęć podane są do wiadomości studentów w gablocie Pracowni, obok Sali seminaryjnej. 4. Zajęcia z przedmiotu mają charakter seminariów i są obowiązkowe. Dopuszcza się trzy nieobecności usprawiedliwione przez lekarza lub spowodowane ważnymi zdarzeniami losowymi, każdą nieobecność należy zaliczyć u prowadzącego zajęcia. Więcej niż trzy nieobecności na zajęciach powodują konieczność zaliczenia przez studenta całego cyklu zajęć z inną grupą lub w przypadku braku takiej możliwości indywidualne zaliczenie całego bloku u prowadzącego. 5. Przedmiot kończy się uzyskaniem zaliczenia. Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność podczas seminariów, aktywność podczas seminariów (najaktywniejsi studenci otrzymują plusy za udział w zajęciach, student, który przez cały cykl zajęć uzbiera pięć plusów uzyskuje podniesienie oceny o jeden stopień) oraz wynik kolokwium pisemnego. Kolokwium pisemne przeprowadzane jest pod koniec ostatnich zajęć dla danej grupy. Kolokwium ma postać zestawu 5 pytań otwartych, czas na odpowiedź – 25 minut. Kryterium zaliczenia kolokwium jest uzyskanie 60% poprawnych odpowiedzi. W przypadku nieobecności na ostatnich zajęciach (zaliczeniowych), po decyzji prowadzącego możliwe jest kolokwium ustne. 6. Sprawy nie ujęte w tym regulaminie rozstrzyga kierownik Pracowni. PROGRAM ZAJĘĆ: 1. Zdrowie i choroba jako zjawiska społeczne 1.1 Przyczyny wzrostu zainteresowania społecznymi aspektami zdrowia i choroby. 1.2 Skutki (dla praktyki medycznej) przyjęcia tezy, że człowiek działa w trzech podstawowych wymiarach: jako organizm w środowisku naturalnym, fizycznym, jako członek grup w społeczeństwie i jako osobowość w określonej kulturze. 1.3 Zdrowie jako atrybut zbiorowości i jednostki. 1.4 NPZ jako próba zaspokojenia potrzeb w dziedzinie zdrowia i jego ochrony. 2. Struktura społeczna a zdrowie 2.1 Podstawowe elementy struktury społeczeństwa uwzględniane w planowaniu strategii ochrony zdrowia. 2.2 Pozycja społeczna człowieka jako jeden z istotnych elementów kształtujących jego zdrowie. 2.3 Zachowania osób żyjących w kręgu podkultury biedy a powodzenie programów zdrowotnych. 2.4 Możliwości interwencji instytucji w sprawach socjalno-bytowych. 3. Kulturowe aspekty zdrowia społeczeństwa 3.1 Kultura i kultura zdrowotna. 3.2 Wartości i normy społeczne. 3.3 Wiedza medyczna oraz postawy pacjentów wobec zdrowia i choroby. 3.4 Styl życia a zdrowie. Czynniki decydujące o zróżnicowaniu zachowań ludzi w zdrowiu i chorobie. 3.5 Relacje między medycyną naukową i tzw. medycyną nieoficjalną. 3.6 Społeczne źródła stresu i możliwości radzenia sobie ze stresem. 4. Funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji medycznych 4.1 Lekarz rodzinny i jego działania w społeczności lokalnej. 4.2 Bariery w dostępie do świadczeń zdrowotnych. 4.3 Szpital jako instytucja. 5. Socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny 5.1 Modele rodziny, ich struktura i dynamika. 5.2 Rola rodziny w kształtowaniu warunków zdrowotnych i wychowania zdrowotnego. 5.3 Zewnętrzne i wewnętrzne czynniki promocji zdrowia w rodzinie. 5.4 Relacje miedzy bezpieczeństwem socjalnym rodziny a jej zdrowiem. 5.5 Choroba, hospitalizacja, umieranie i śmierć a rodzina. 6. Niepełnosprawność jako problem społeczny 6.1 Źródła i rozmiary niepełnosprawności. 6.2 Stereotyp osoby niepełnosprawnej. 6.3 Położenie społeczne ludzi niepełnosprawnych; bariery w procesie rehabilitacji i w funkcjonowaniu niepełnosprawnych w zbiorowościach społecznych. 6.4 Niepełnosprawni w społeczeństwie – getto czy integracja. 7. Socjologiczne aspekty starości i umierania 7.1 Zjawiska demograficzne i ich socjomedyczne następstwa. 7.2 Starość i niepełnosprawność. Stereotypy starości i starzenia się. 7.3 Położenie społeczne ludzi starych. 7.4 Konsekwencje społeczne procesu starzenia się. 7.5 Wychowanie do starości – możliwości i ograniczenia. 7.6 Umieranie i śmierć – tabu czy przygotowanie. 8. Społeczne i kulturowe uwarunkowania pracy lekarza 8.1 Relacje lekarz pacjent w ujęciu socjologii. 8.2 Rola społeczna lekarza. 9. Patologie dotyczące społeczeństwa, rodziny i jednostki 9.1 Współczesne teorie socjologiczne dotyczące patologii społecznych. 9.2 Determinanty zachowań patologicznych – uwarunkowania środowiskowe (rodzina, grupa rówieśnicza, środowisko lokalne, szkoła, zakład pracy, kultura i podkultura). 9.3 Wybrane zachowania dewiacyjne (nikotynizm, alkoholizm, narkomania, lekomania); źródła i konsekwencje zdrowotne dewiacji i patologii społecznej. PROGRAM NAUCZANIA Wymagania wstępne: nie ma wymagań wstępnych przed przystąpieniem do zajęć Przygotowanie do zajęć: prowadzący zadaje tematykę jaką należy przygotować, podaje publikacje z których można skorzystać (dopuszczalne jest także korzystanie z innych publikacji i stron internetowych) Wymagania końcowe: na zakończenie bloku student powinien wiedzieć jaki jest wpływ czynników kulturowych, społecznych i ekonomicznych na uwarunkowania zdrowia i choroby oraz zachowania zdrowotne społeczeństwa; jakie są zagrożenia i problemy zdrowotne społeczeństwa oraz jakie działania sprzyjają pozytywnym zmianom zastanej sytuacji: w jaki sposób medycyna prospektywna ma kształtować zdrowotność, jaka jest rola profilaktyki i promocji zdrowia; umie odpowiedzieć na potrzeby specyficznych populacji (niepełnosprawni, starzy, zagrożeni uzależnieniami, wykluczeniem). Student powinien znać społeczne i kulturowe uwarunkowania pracy lekarza, szczególnie aspekty związane z relacją lekarz-pacjent. 12. Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Zaliczenie–kryterium zaliczenia: Zajęcia mają charakter seminaryjny i są obowiązkowe. Przedmiot kończy się uzyskaniem zaliczenia bez oceny. Dopuszcza się trzy nieobecności usprawiedliwione przez lekarza lub spowodowane ważnymi zdarzeniami losowymi, każdą nieobecność należy zaliczyć u prowadzącego zajęcia. Więcej niż trzy nieobecności powodują konieczność zaliczenia przez studenta całego cyklu zajęć z inną grupą lub w przypadku braku takiej możliwości indywidualne zaliczenie całego bloku u prowadzącego. Zaliczenie przedmiotu jest wypadkową następujących elementów: obecności na zajęciach, aktywności podczas seminariów ( czyli aktywnej postawy, na co składa się przestrzeganie podstawowych zasad współpracy, zaangażowanie w zajęcia, koncentracja na rozważanym zagadnieniu, otwartość na odmienne poglądy i szacunek dla współuczestników; najaktywniejsi studenci otrzymują plusy za udział w zajęciach, student, który przez cały cykl zajęć uzbiera pięć plusów uzyskuje podniesienie oceny o jeden stopień); oraz oceny z kolokwium pisemnego. Kolokwium pisemne przeprowadzane jest pod koniec ostatnich zajęć dla danej grupy. Kolokwium ma postać zestawu 5 pytań otwartych, na które należy udzielić odpowiedzi. Kryterium zaliczenia kolokwium jest uzyskanie 60% poprawnych odpowiedzi. W przypadku nieobecności na ostatnich zajęciach (zaliczeniowych), po decyzji prowadzącego możliwe jest kolokwium ustne. Wyniki zaliczenia są umieszczane w gablocie informacyjnej obok sali seminaryjnej. Istnieje możliwość przesłania wyników zaliczenia na adres e-mail starosty grupy. 13. Literatura: Zalecana literatura: Literatura obowiązkowa: 1.Sokołowska M.: Socjologia medycyny. PZWL, Warszawa 1986. 2.Barański J. (red.): Komunikowanie się lekarza z pacjentem. Astrum, Wrocław 2000. 3.Barański J., Piątkowski W.: Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny. Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2002. 4.Blaxter M.: Zdrowie. Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2009. 5.Piątkowski D. (red).: Zdrowie, choroba, społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny. WUMC-S, Lublin 2004 (rozdziały I-III). Literatura uzupełniająca: 1.Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa 1995. 2.Golinowska S.: Polityka społeczna. POLTEXT, Warszawa 2000. 3.Łuszczyńska A.: Zmiana zachowań zdrowotnych. Dlaczego dobre chęci nie wystarczają?. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004. 4.Ostrowska A. (red.): Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy WIFiS PAN, Warszawa 2009. 5.Wiener J.M.: Medycyna behawioralna. Urban i Partner, Wrocław 1996. 6.Woźniak Z.: Socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny. Poznań 1990. 14. Studenckie koło naukowe; Nie ma koła naukowego 15. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora 16. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku przedmiotów koordynowanych)