1 - bip.powiat.wloclawski.pl - Starostwo Powiatowe we Włocławku

ZARZĄD POWIATU WE WŁOCŁAWKU
AKTUALIZACJA
PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA POWIATU WŁOCŁAWSKIEGO
NA LATA 2008-2015
Grudzień 2008 r.
ul. Daleka 33, 60 – 124 Poznań
tel. (+48 61) 65 58 100
fax: (+48 61)65 58 101
www.abrys.pl
e – mail: [email protected]
A
AK
KT
TU
UA
AL
LIIZ
ZA
AC
CJJA
A
P
PR
RO
OG
GR
RA
AM
MU
UO
OC
CH
HR
RO
ON
NY
YŚ
ŚR
RO
OD
DO
OW
WIIS
SK
KA
A
D
DL
LA
AP
PO
OW
WIIA
AT
TU
UW
WŁ
ŁO
OC
CŁ
ŁA
AW
WS
SK
KIIE
EG
GO
O
N
NA
AL
LA
AT
TA
A 22000088--22001155
Zespół autorski:
mgr Igor Szymkowiak
mgr inż. Wojciech Przybycin
mgr inż. Urszula Rychlicka
inż. Ewelina Sergiel
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
1.
WSTĘP ........................................................................................................................................................... 9
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
2.
PRZEDMIOT OPRACOWANIA ...................................................................................................................... 9
CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ................................................................................................................... 9
PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ........................................................................................................ 9
ŹRÓDŁA DANYCH ..................................................................................................................................... 9
POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA ......................................................................................................... 9
CHARAKTERYSTYKA POWIATU ........................................................................................................ 11
2.1. RYS HISTORYCZNY ................................................................................................................................. 11
2.2. POŁOŻENIE I UWARUNKOWANIA Z NIM ZWIĄZANE ................................................................................. 11
2.2.1.
Geograficzne.................................................................................................................................. 11
2.3. SPOŁECZNOŚĆ ........................................................................................................................................ 12
2.4. KLIMAT. ................................................................................................................................................. 13
2.5. GLEBY. ................................................................................................................................................... 13
2.6. BUDOWA GEOLOGICZNA......................................................................................................................... 14
2.7. ZAGOSPODAROWANIE TERENU. .............................................................................................................. 14
2.8. GOSPODARKA. ........................................................................................................................................ 15
3.
OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO. ........................................................................ 16
3.1. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU. .................................................................................................... 16
3.2. TERENY I OBIEKTY PRAWNIE CHRONIONE............................................................................................... 16
3.2.1.
Rezerwaty przyrody ....................................................................................................................... 17
3.2.2.
Pomniki przyrody ........................................................................................................................... 19
3.2.3.
Tabela 3 Wykaz pomników przyrody na terenie powiatu włocławskiego ...................................... 19
3.2.4.
Obszary NATURA 2000 ................................................................................................................. 23
3.2.5.
Przyjęte cele i priorytety ................................................................................................................ 28
3.2.6.
Kierunki działań ............................................................................................................................ 28
3.2.7.
Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i pozainwestycyjne,
przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie wieloletniej .......................................... 29
3.3. OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW ...................................................................................... 30
3.3.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................................. 30
3.3.2.
Przewidywane kierunki zmian ....................................................................................................... 35
3.3.3.
Przyjęte cele i priorytety ................................................................................................................ 35
3.3.4.
Kierunki działań ............................................................................................................................ 35
3.3.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie wieloletniej ........... 36
3.4. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI .............................................................................................................. 37
3.4.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................................. 37
3.4.2.
Przewidywane kierunki zmian ....................................................................................................... 38
3.4.3.
Przyjęte cele ................................................................................................................................... 38
3.4.4.
Kierunki działań ............................................................................................................................ 38
3.4.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie wieloletniej ........... 39
3.5. OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH .......................................................................... 40
3.5.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................................. 40
3.5.2.
Wody powierzchniowe ................................................................................................................... 40
3.5.3.
Monitoring wód podziemnych........................................................................................................ 52
3.5.4.
Źródła i ogniska zanieczyszczeń wód............................................................................................. 54
3.5.5.
Przyjęte cele ................................................................................................................................... 55
3.5.6.
Kierunki działań ............................................................................................................................ 55
3.5.7.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie wieloletniej ........... 55
3.6. OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN ............................................................................................................... 56
3.6.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................................. 56
4.
ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIA MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII ........................... 61
4.1. MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ I ODPADOWOŚĆ PRODUKCJI............ 61
4.1.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................................. 61
5
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
4.1.2.
Przewidywane kierunki zmian ........................................................................................................ 63
4.1.3.
Przyjęte cele ................................................................................................................................... 63
4.1.4.
Kierunki działań ............................................................................................................................. 63
4.1.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie wieloletniej. ........... 64
4.2.
WYKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ .............................................................................................. 65
4.2.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................................. 65
4.2.2.
Przewidywane kierunki zmian ........................................................................................................ 68
4.2.3.
Przyjęte cele ................................................................................................................................... 68
4.2.4.
Kierunki działań ............................................................................................................................. 69
4.2.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie wieloletniej ............ 69
4.3.
KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY .................. 72
4.3.1.
Możliwości i potrzeby retencjonowania wody (tzw. duża i mała retencja) .................................... 72
4.3.2.
Przewidywane kierunki zmian ........................................................................................................ 72
4.3.3.
Przyjęte cele ................................................................................................................................... 72
4.3.4.
Kierunki działań ............................................................................................................................. 73
4.3.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu .......................................................... 73
5. ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I
BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO. ................................................................................................... 75
5.1.
JAKOŚĆ WÓD........................................................................................................................................... 75
5.1.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................................. 75
5.1.2.
Przewidywane kierunki zmian ........................................................................................................ 86
5.1.3.
Przyjęte cele ................................................................................................................................... 86
5.1.4.
Kierunki działań ............................................................................................................................. 87
5.1.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie wieloletniej ............ 87
5.2.
ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ............................................................................................................. 89
5.2.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................................. 89
5.2.2.
Monitoring ..................................................................................................................................... 91
5.2.3.
Przewidywane kierunki zmian ........................................................................................................ 97
5.2.4.
Przyjęte cele ................................................................................................................................... 97
5.2.5.
Kierunki działań ............................................................................................................................. 97
5.2.6.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu .......................................................... 98
5.3.
POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE ....................................................................................................... 100
5.3.1.
Analiza stanu istniejącego ........................................................................................................... 100
5.3.2.
Przyjęte cele ................................................................................................................................. 100
5.3.3.
Kierunki działań ........................................................................................................................... 100
5.3.4.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu ........................................................ 101
5.4.
ODDZIAŁYWANIE HAŁASU .................................................................................................................... 101
5.4.1.
Analiza stanu istniejącego ........................................................................................................... 102
5.4.2.
Przewidywane kierunki zmian ...................................................................................................... 104
5.4.3.
Przyjęte cele ................................................................................................................................. 104
5.4.4.
Kierunki działań ........................................................................................................................... 104
5.4.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu ........................................................ 105
5.5.
ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ............................................................................... 106
5.5.1.
Analiza stanu istniejącego ........................................................................................................... 106
5.5.2.
Wielkość emisji. ........................................................................................................................... 108
5.5.3.
Przewidywane kierunki zmian ...................................................................................................... 108
5.5.4.
Przyjęte cele ................................................................................................................................. 109
5.5.5.
Kierunki działań ........................................................................................................................... 109
5.5.6.
Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych ........................................................................ 109
5.6.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY W ŚRODOWISKU................................................................................ 109
5.6.1.
Przyjęte cele i priorytety .............................................................................................................. 109
6
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
6.
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU ......................................................... 111
6.1.
6.2.
6.3.
6.4.
6.5.
6.6.
6.7.
7.
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REGLAMENTUJĄCE MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA ........... 111
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY FINANSOWE ............................................................................................. 111
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY KARNE I ADMINISTRACYJNE..................................................................... 111
DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA POWIATU .................................................................................................. 111
EDUKACJA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ................................................................................................... 112
UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W PODEJMOWANIU DECYZJI ......................................................................... 112
PODEJŚCIE DO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO – EKOLOGIZACJA ....................................................... 112
STRESZCZENIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ........................................................... 114
Spis Tabel:
Tabela 1 Liczba mieszkańców w gminach Powiatu Włocławskiego (dane GUS). ............................................... 13
Tabela 2 Użytki ekologiczne na terenie powiatu włocławskiego .......................................................................... 17
3.2.3.
Tabela 3 Wykaz pomników przyrody na terenie powiatu włocławskiego ............................................ 19
Tabela 4 Przedsięwzięcia na lata 2008-2015 w zakresie ochrony przyrody.......................................................... 29
Tabela 5 Lesistość na terenie gmin powiatu włocławskiego ................................................................................. 31
Tabela 6 Powierzchnia lasów i gruntów leśnych gmin powiatu włocławskiego w latach 2005-2007 .................. 34
Tabela 7 Zadania do realizacji na lata 2008-2015 ................................................................................................. 36
Tabela 8 Przedsięwzięcia w zakresie ochrony gleb ............................................................................................... 39
Tabela 9 Ocena jakości wód rzek powiatu włocławskiego w 2007 roku .............................................................. 43
Tabela 10 Stan czystości jezior w powiecie włocławskim 2006. .......................................................................... 44
Tabela 11 Klasyfikacja jakości zwykłych wód podziemnych w 2007 roku w powiecie włocławskim – sieć
regionalna .............................................................................................................................................................. 53
Tabela 12 Jakość wód gruntowych wokół składowisk w 2007 roku ..................................................................... 53
Tabela 13 Lista przedsięwzięć w ramach ochrony kopalin i wód podziemnych ................................................... 55
Tabela 14 Zestawienie obowiązujących koncesji na wydobywanie kopaliny, będących w gestii Starosty
Włocławskiego (lata 1999-2008)........................................................................................................................... 57
Tabela 15 Korzystający z instalacji w % ogółu ludności wg GUS. ....................................................................... 61
Tabela 16 Zużycie wody w powiecie włocławskim w latach 2005-2007.............................................................. 61
Tabela 17 Zużycie wody w gminach powiatu włocławskiego w latach 2004-2007 .............................................. 61
Tabela 18 Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w powiecie włocławskim w latach 20052007 ....................................................................................................................................................................... 62
Tabela 19 Zużycie energii elektrycznej na jednego mieszkańca w powiecie włocławskim w latach 2005-2007 . 63
Tabela 20 Przedsięwzięcia na lata 2008-2015 w zakresie zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i
energii .................................................................................................................................................................... 64
Tabela 21 Potencjalna energia użyteczna w kWh/m2/rok w wyróżnionych rejonach Polski ................................ 67
Tabela 22 Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu - odnawialne źródła energii .. 69
Tabela 23 Informacja na temat realizacji zadań w zakresie utrzymania i eksploatacji urządzeń melioracji
wodnych na terenie Powiatu Włocławskiego ........................................................................................................ 72
Tabela 24 Przedsięwzięcia na lata 2008 - 2015 w zakresie ochrony przed powodzią ........................................... 73
Tabela 25 Gmina Brześć Kujawski – rejestr wód podziemnych ........................................................................... 75
Tabela 26 Gmina Chodecz– rejestr wód podziemnych ......................................................................................... 76
Tabela 27 Gmina Choceń– rejestr wód podziemnych ........................................................................................... 76
Tabela 28 Gmina Fabianki – rejestr wód podziemnych ........................................................................................ 76
Tabela 29 Gmina Kowal– rejestr wód podziemnych............................................................................................. 77
Tabela 30 Gmina Lubanie – rejestr wód podziemnych ......................................................................................... 77
Tabela 31 Gmina Lubień Kujawski– rejestr wód podziemnych ............................................................................ 77
Tabela 32 Gmina Lubraniec– rejestr wód podziemnych ....................................................................................... 78
Tabela 33 Gmina Włocławek– rejestr wód podziemnych ..................................................................................... 79
Tabela 34 Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie powiatu włocławskiego............................................. 80
Tabela 35 Charakterystyka sieci kanalizacyjnej .................................................................................................... 84
Tabela 36 Wykaz aglomeracji wyznaczonych na terenie powiatu włocławskiego zapisanych w Krajowym
Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych ................................................................................................. 85
Tabela 37 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2008-2015 w zakresie ochrony wód powierzchniowych i
podziemnych ......................................................................................................................................................... 87
Tabela 38 Przypadki przekroczeń poziomu docelowego benzo(a)pirenu – stężenia średnie roczne ..................... 92
7
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Tabela 39 Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa łączna dla każdej strefy,
uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzi
............................................................................................................................................................................... 92
Tabela 40 Lista stref zakwalifikowanych do programów ochrony powietrza ....................................................... 93
Tabela 41 Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa łączna dla każdej strefy,
uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin ........ 93
Tabela 42 Rodzaje i ilości zanieczyszczeń emitowanych przy spalaniu 1kg benzyny i oleju napędowego .......... 96
Tabela 43 Przedsięwzięcia na lata 2008-2015 związane z ochroną powietrza atmosferycznego .......................... 98
Tabela 44 Zadania przeznaczone do realizacji .................................................................................................... 101
Tabela 45 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu,
z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie
elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikiem LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i
kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby ................................................... 102
Tabela 46 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2008-2015 w zakresie ochrony przed hałasem ...................... 105
Tabela 47 Wykaz stacji bazowych telefonii komórkowej, dla których Starosta Włocławski i Wojewoda
Kujawsko-Pomorski wydali decyzje zezwalające na emisję pól elektromagnetycznych .................................... 107
Tabela 48 Telefonia komórkowa – zestawienie wydanych decyzji na budowę(rozbudowę) stacji bazowych
telefonii komórkowych w okresie 2004 – 2008 r. ............................................................................................... 107
Tabela 49 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2008-2015 w zakresie ochrony przed promieniowaniem
elektromagnetycznym .......................................................................................................................................... 109
Spis Rysunków
Rysunek 1 Powiat Włocławski .............................................................................................................................. 12
Rysunek 2 Strefy energetyczne wiatru w Polsce. Mapa opracowana przez prof. H. Lorenc na podstawie danych
pomiarowych z lat 1971-2000 ............................................................................................................................... 65
Rysunek 3 Rejonizacja średniorocznych sum promieniowania słonecznego całkowitego padającego na jednostkę
powierzchni poziomej w kWh/m2/rok. Liczby wskazują całkowite zasoby energii promieniowania słonecznego
w ciągu roku dla wskazanych rejonów kraju ......................................................................................................... 67
Rysunek 4 Mapa temperatur w stropie utworów Jury Dolnej na Niżu Polskim .................................................... 68
Rysunek 5 Nowy układ stref na potrzeby systemu oceny jakości powietrza w województwie kujawskopomorskim. ............................................................................................................................................................ 95
Rysunek 6 Przykładowe źródła pola elektromagnetycznego ............................................................................... 106
LEGENDA SKRÓTÓW:
ARiMR – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
GUS – Główny Urząd Statystyczny
GFOŚiGW – Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
GDDKiA,- Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
GZWP – główny zbiornik wód podziemnych
IMiGW – Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
KDPR – Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej
FOGR – Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego
OZE – odnawialne źródła energii
OWO – obszar wysokiej ochrony wód podziemnych
PFOŚiGW – Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
PZD – Powiatowy Zarząd Dróg
RCEE – Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
SCh-R – Stacja Chemiczno-Rolnicza
WPI – Wieloletni Plan Inwestycyjny
WFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WGKKiGN – Wydział Geodezji, Kartografii, Katastru i Gospodarki Nieruchomościami
WZMiUW – Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
8
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
1.
Wstęp
1.1.
Przedmiot opracowania
Przedmiotem niniejszego opracowania jest aktualizacja uchwalonego przez Radę Powiatu
we Włocławku Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego.
1.2.
Cel i zakres opracowania
Zgodne z przepisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 ze
zm.) oraz ustawy o odpadach (Dz. U. z 2007 nr 39, poz. 251 r. ze zm.), przyjęte dokumenty
podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 4 lata.
Celem opracowania jest aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla Powiatu
Włocławskiego”.
Program swoją strukturą bezpośrednio nawiązuje do projektu Polityki Ekologicznej Państwa
na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014. Niniejsze opracowanie,
określające kierunki polityki ekologicznej na lata 2007 - 2010 oraz 2011-2014, należy traktować
jako wypełnienie obowiązku aktualizacji Polityki ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010", a więc odniesienia jej celów i niezbędnych
działań do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska. Potrzeba tej
aktualizacji wynikała też z uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej. Stwarza to, z
jednej strony, szansę szybkiego rozwiązania wielu problemów ochrony środowiska i poprawy
jakości życia mieszkańców, przykładowo poprzez możliwość korzystania ze środków finansowych
UE, z drugiej strony oznacza konieczność spełnienia wymagań wynikających z Traktatu
Akcesyjnego oraz osiągania celów wspólnotowej polityki ekologicznej.
Prawo ochrony środowiska w art. 13-16 wprowadza obowiązek przygotowywania i
aktualizowania, co 4 lata programu ochrony środowiska.
1.3.
Podstawa prawna opracowania
Dokument został opracowany w związku z obowiązkiem nałożonym na gminy przez ustawę
"Prawo ochrony środowiska" z dnia 27 kwietnia 2001 r.(art. 17.1) i ustawa "o odpadach" z 27
kwietnia 2001r. (art. 14.) obligują Zarząd Województwa do sporządzenia wojewódzkiego programu
ochrony środowiska, którego częścią składową jest wojewódzki plan gospodarki odpadami. Zakres
merytoryczny Programu ochrony środowiska określają Wytyczne sporządzania programów
ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym (MŚ grudzień 2002).
1.4.
Źródła danych
o
o
o
o
o
o
o
Starostwo Powiatowe we Włocławku,
Powiatowy Zarząd Dróg we Włocławku,
Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
WZMiUW,
WIOŚ,
GUS.
Polityka ekologiczna państwa
W grudniu 2006 r. Rada Ministrów przyjęła „Politykę ekologiczną państwa na lata 2007-2010
z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014”
Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie
bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i
infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społecznogospodarczego.
Realizacja tego celu osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne,
inwestycyjne, tworzenie regulacji dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i
reglamentowania poziomu tego wykorzystania w najważniejszych obszarach ochrony środowiska
Stąd celami realizacyjnymi Polityki ekologicznej są:
 wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska,
 ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,
 zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii,
1.5.
9
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015

dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony
zdrowia mieszkańców Polski,
 ochrona klimatu.
W dalszej części Programu rozwinięte zostaną powyższe cele w odniesieniu do
poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego.
10
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
2.
Charakterystyka Powiatu
2.1.
Rys historyczny
Reforma administracyjna przeprowadzona w XIV wieku przez króla Kazimierza Wielkiego
sprawiła, że na ówczesnej mapie Polski pojawiły się województwa, a wśród nich Inowrocławskie i
Brzesko-Kujawskie, powstałe w wyniku podziału funkcjonującego do tego czasu Księstwa
Kujawskiego. Stan ten trwał do II rozbioru Polski (1793r.).
W 1807 r. - po utworzeniu Księstwa Warszawskiego, Województwo Brzesko - Kujawskie,
mocą dekretu Księcia Pruskiego, zostało włączone w granice Księstwa do Departamentu
Bydgoskiego. Po upadku Napoleona, na mocy Traktatu Wiedeńskiego, zostało utworzone Królestwo
Polskie - obejmując swoim zasięgiem również część ziemi Województwa Brzesko - Kujawskiego, na
bazie których utworzono Powiat Brzesko - Kujawski.
W późniejszym okresie Powiat Brzesko - Kujawski zmienia swoją nazwę - najpierw na Powiat
Kujawski, a od 1836 r. nosi już nazwę Powiat Włocławski.
Po upadku Powstania Styczniowego nastąpiła kolejna zmiana w podziale administracyjnym.
Od Powiatu Włocławskiego odłączono Okręg Radziejowski co sprawiło, że od 1867 r. - po
włączeniu powiatu do Guberni Warszawskiej, w jego skład wchodziło 10 gmin.
Po zakończeniu I Wojny Światowej do roku 1938 Powiat Włocławski z siedzibą we
Włocławku, składając się z 13 gmin był częścią Województwa Warszawskiego. W wyniku
dokonanego w tym samym roku podziału administracyjnego Polski został on włączony do
Województwa Kujawsko-pomorskiego.
Okres okupacji hitlerowskiej to kolejne zmiany w granicach administracyjnych powiatu
polegające na połączeniu istniejących wówczas gmin miejskich i wiejskich. Po wyzwoleniu, co
nastąpiło 20 stycznia 1945 r., do wejścia w życie ustawy (dekretu) reformującej i wprowadzającej
nowy podział administracyjny, a także powołującej do życia gromadzkie rady narodowe, do powiatu
należały te same gminy miejskie i wiejskie, co w okresie międzywojennym. W latach 1945-1961
dokonano istotnych zmian granicy powiatu, włączając do jego terytorialnego zasięgu gromady:
Fabianki, Witoszyn, Nasiegniewo i Szpetal Górny - należące poprzednio do Powiatu Lipnowskiego.
W okresie tym powiat zajmował obszar 1325 km 2 i liczył 84.499 mieszkańców, obejmował 6 miast i
25 gromad.
W 1975 r. Sejm PRL uchwalił ustawę "O dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa
oraz o zmianie ustawy o radach narodowych", na mocy, której Powiat Włocławski zginął z mapy
administracyjnej Polski, zostając wchłonięty w nowo powstałe Województwo Włocławskie z siedzibą
we Włocławku.
Kolejna reforma administracyjna, dokonana na podstawie ustawy z dnia 24 lipca 1988 r. o
wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. nr 96, poz.
603 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym ( Dz. U. nr 91,
poz. 578 z późn. zm.) sprawiła, że mocą Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998r. w
sprawie utworzenia powiatów - z dniem 1 stycznia 1999 r. ponownie został utworzony Powiat
Włocławski, w skład którego weszły następujące gminy: Gmina Baruchowo, Gmina Boniewo, Miasto
i Gmina Brześć Kujawski, Gmina Choceń, Miasto i Gmina Chodecz, Gmina Fabianki, Gmina i Miasto
Izbica Kujawska, Gmina Kowal, Miasto Kowal, Gmina Lubanie, Miasto i Gmina Lubień Kujawski,
Gmina i Miasto Lubraniec, Gmina Włocławek. Siedzibą władz powiatu jest miasto Włocławek.
2.2.
Położenie i uwarunkowania z nim związane
2.2.1. Geograficzne
Według podziału fizyczno-geograficznego powiat włocławski leży na Pojezierzu
Kujawskim makroregionu Pojezierza Wielkopolskiego i Kotliny Płockiej na obszarze historycznym
zwanym Kujawami i Ziemią Dobrzyńską. Rzeźba powierzchni terenu powiatu ukształtowana
została w wyniku procesów związanych z ostatnim zlodowaceniem. Pewne modyfikacje rzeźby
terenu wprowadziła też gospodarcza działalność człowieka. W krajobrazie dominują głównie
wysoczyzny morenowe, które rozcina system dolin rzecznych i rynien polodowcowych
wyżłobionych w kierunku południkowym. Są to formy o szerokości ok. 1 km. W najgłębszych
odcinkach ich dna leżą jeziora, a płytsze odcinki dna zajmują podmokłe łąki, torfowiska i bagna.
Do najładniejszych i najlepiej rozwiniętych należą:
o rynna zajęta przez jezioro Modzerowskie i Długie oraz obszar źródliskowy rzeki Noteć prawy
dopływ Odry,
o rynna chodecka z wcięciami na głębokość 15 - 20 m i długimi, wąskimi jeziorami:
Kromszewickim, Chodeckim, Lubienieckim i Ługowskim,
11
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
rynna Lubieńska.
Większa część powiatu leży na Wysoczyźnie Kujawskiej, a jedynie wschodnia po prawej
stronie Wisły na Wysoczyźnie Dobrzyńskiej. W obrębie tych wysoczyzn największe powierzchnie
zajmuje morena płaska i falista zbudowana na powierzchni z gliny zwałowej i utworów
piaszczysto-gliniastych. Są to obszary żyznych gleb.
Urozmaicenie
powierzchni
równin
morenowych
wprowadzają
liczne
wały,
wzgórza pagórki oraz doliny rzeczne. Największą jest dolina Wisły. Wisła w okolicy Szpetala
przecina równinę morenową na głębokość 90 m. Rzeźba terenu nie stanowi większych barier dla
rozwoju rolnictwa i komunikacji, może też być stymulatorem rozwoju gospodarki turystycznej.
o
Rysunek 1 Powiat Włocławski
Społeczność
Ogólna powierzchnia powiatu wynosi 1.472 km 2, zamieszkuje go 85 303 ludności (31 XII
2007 r.), z której około 20 % ( tj. 17 169 osób ) mieszka w 6 miejscowościach posiadających
prawa miejskie takich jak: Brześć Kujawski, Chodecz , Izbica Kujawska , Kowal , Lubień Kujawski
i Lubraniec
2.3.
12
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Tabela 1 Liczba mieszkańców w gminach Powiatu Włocławskiego (dane GUS).
Gmina
2004
2005
2006
Baruchowo - gmina wiejska
3 598
3 632
3 660
Boniewo - gmina wiejska
3 582
3 561
3 548
Brześć Kujawski - gmina miejsko - wiejska
11 112
11 051
11 168
Choceń - gmina wiejska
7 978
7 907
7 920
Chodecz - gmina miejsko - wiejska
6 434
6 409
6 328
Fabianki - gmina wiejska
8 469
8 696
8 766
Izbica Kujawska - gmina miejsko - wiejska
8 056
8 006
7 952
Kowal - gmina miejska
3 478
3 488
3 478
Kowal - gmina wiejska
4 151
4 126
4 071
Lubanie - gmina wiejska
4 692
4 674
4 668
Lubień Kujawski - gmina miejsko - wiejska
7 603
7 552
7 469
Lubraniec - gmina miejsko - wiejska
10 089
10 038
10 002
Włocławek - gmina wiejska
6 371
6 331
6 278
Razem
85 613
85 471
85 308
Źródło: GUS
2007
3 645
3 540
11 205
7 897
6 317
8 947
7 961
3 453
4 076
4 653
7 419
9 959
6 231
85 303
2.4.
Klimat.
Warunki przyrodnicze dla rolnictwa w powiecie są korzystne. Średnia roczna temperatura
wynosi 8,1 0C , lata 14,1 0C , zimy 1,6 0C. Okres wegetacji ma 217 dni. Terminalna zima trwa 75 dni,
a lato 89 dni. Obserwuje się powolne, ale jeszcze nie udokumentowane, ocieplenie klimatu. Ilość
opadów waha się w granicach 500 mm na rok, chociaż w okolicach Brześcia Kuj. notuje się od kilku
lat 433 mm na rok. Ważnym elementem klimatu jest zachmurzenie. Średnio miesięczne
zachmurzenie w cyklu rocznym jest w miesiącu czerwcu najmniejsze, największe w listopadzie i
grudniu.
Średnio roczna liczba dni pogodnych wynosi 52, pochmurnych 138. Średnie dzienne
nasłonecznienie waha się od 0,8 godz. w grudniu do 7,4 godz. w czerwcu.
Wiatry na obszarze powiatu najczęściej występują z kierunku zachodniego-20%, południowozachodniego-14% i północno zachodniego-11%. Te wiatry stanowią 45% wszystkich wiatrów.
Czas ciszy stanowi 12,3%. Częstość poszczególnych kierunków zmienia się w cyklu rocznym.
Wiatry zachodnie najczęstsze są jesienią, a najrzadsze wiosną. Wiatry wschodnie najczęściej
występują wiosną i zimą, a najrzadziej latem. Wiatry południowe częściej wieją jesienią i zimą,
natomiast wiatry północne latem i wiosną.
Wiatry zachodnie zawsze przynoszą powietrze wilgotne pochodzenia atlantyckiego w zimie
ciepłe powodujące odwilże, a w lecie chłodne. Towarzyszy im pogoda pochmurna, z opadami
deszczu lub mżawki i często mglista. Przynoszą one większą część opadów atmosferycznych.
Wiatry wschodnie przeważnie wiążą się z układami wysokiego lub podwyższonego ciśnienia.
Przynoszą powietrze dość suche, w zimie mroźne, latem i wczesną jesienią bardzo ciepłe. Późnym
latem i wczesną jesienią formuje się typowy dla Polski okres „babiego lata”.
2.5.
Gleby.
Pokrywa glebowa powiatu włocławskiego jest częścią pasa gleb związanego z klimatem
umiarkowanie ciepłym. W przeważającej części ukształtowana została przy udziale
wielogatunkowych lasów mieszanych. Dominują tu zdecydowanie gleby strefowe, więc takie które
związane są z określonym typem warunków klimatyczno-roślinnych. Należą do nich gleby
brunatnoziemne i bielicoziemne. Występują także gleby śródstrefowe jak czarne ziemie. Gleby
brunatnoziemne reprezentowane są przez dwa typy gleb-gleby brunatne i gleby płowe. Gleby
brunatne występują głównie na Wysoczyźnie Dobrzyńskiej w pasie między Włocławkiem a
Dobrzyniem i na Wysoczyźnie Kujawskiej w okolicach Pojezierza Chodeckiego. Ukształtowały się
one z zasobnych w składniki pokarmowe glin morenowych oraz utworów pyłowych.
Charakterystyczny dla tych gleb jest poziom brunatnienia. Poziom próchniczny wyraźnie odcina się
od poziomu brunatnienia, dochodzi do 30 cm grubości i charakteryzuje się wyrównanymi
właściwościami fizyko-chemicznymi.
13
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Gleby płowe dominują w obrębie płaskiej Wysoczyzny Kujawskiej ciągnąc się szerokim
pasem od Aleksandrowa Kujawskiego po Pojezierze Chodeckie. Ukształtowały się one z piasków
gliniastych lub glin lekkich zalegających płytko na glinach średnich lub ciężkich. Charakterystyczne
dla tych gleb jest przemieszczenie minerałów ilastych i węglowodanów w głąb profilu powodujące,
że są one na ogół kwaśne. Poziom przemywania (A3) ma barwę jasnopłową, od której pochodzi
nazwa gleb. Poziom próchniczy ma grubość ok.30 cm . Osadzenie iłu koloidowego w poziomie
zalegania sprzyja okresowemu stagnowaniu wód opadowych.
Czarne ziemie są trzecim pod względem udziału typem gleb na Wysoczyźnie Kujawskiej.
Występują głównie w pasie od Brześcia Kujawskiego i Pradziejowa po Inowrocław. Noszą nazwę
czarnych ziem kujawskich. Charakterystycznym dla nich jest poziom próchniczny barwy czarnej.
Powstał on w wyniku akumulacji materii organicznej w warunkach dużego uwilgocenia poziomów
powierzchniowych. Grubość jego dochodzi do 50 cm . Gleby bielicoziemne powstały z eolicznych
luźnych lub słabogliniastych piasków. Są to głównie gleby leśne występujące w Kotlinie
Włocławskiej.
2.6.
Budowa geologiczna.
Budowa geologiczna powiatu jest zróżnicowana chociaż nie widać tego na powierzchni. W
głębokim podłożu z północnego-zachodu na południowy-wschód wzdłuż linii Szczecinek - Chojnice Bydgoszcz - Toruń – Włocławek - Gostynin, przebiega granica dwóch wielkich jednostek
geologicznych Europy tzw. platform: wschodnio i zachodnio europejskich. Platformy rozdzielone są
strefą rozłamów wgłębnych, do której z zachodu przylega przechodzący przez powiat włocławski
tzw. Wał Pomorsko-Kujawski, stanowiący część Wału Środkowopolskiego. Ogólnie zespół skał
tworzących tę strukturę zalicza się do permo-mezozoiku.
2.7.
Zagospodarowanie terenu.
Głównymi surowcami mineralnymi powiatu są: sól kuchenna, węgiel brunatny, wapień i
margle, żwir, piasek i pospółka.
Podczas ruchów górotwórczych w dogodnych miejscach (szczeliny, uskoki) masy solne szły
ku powierzchni ziemi tworząc potężne słupy, poduszki czy wsady solne tzw. diapiry, których grubość
wynosi od 2,5 do 3,5 km . W powiecie włocławskim udokumentowane złoża soli zalegają w
okolicach Lubienia Kujawskiego na głębokości ok. 0,3 km i grubości do 1,8 km- obliczane są na 6
mld Mg oraz w Izbicy Kujawskiej na głębokości od 0,4 km w głąb i szacowane są na 1,5 mld Mg (nie
posiadają jeszcze dokumentacji). Są to wsady solne-diapiry.
Obecność wapieni i margli stwierdzono na głębokości poniżej 0,4 km w okolicach Brześcia
Kuj. Udokumentowane złoża węgla brunatnego występują w okolicach Brześcia Kujawskiego i
Lubrańca. W rejestrach wymienia się także nieudokumentowane złoża węgla brunatnego w Kąkowej
Woli gm. Brześć Kuj., Kłobi gm. Lubraniec i Łuba k/Włocławka. Pokłady węgla mają grubość 4,5 do
6,5 m i zalegają na głębokości 43 do 70 m . Obecnie węgla nie wydobywa się. W XIX wieku kopalnie
istniały w Dobrzyniu nad Wisłą. Na początku XX wieku niewielkie ilości węgla brunatnego
wydobywano w Łubie k/Włocławka.
Dla potrzeb lokalnych duże znaczenie mają kopaliny pospolite: kruszywo naturalne (piasek,
żwiry, pospółka), kreda jeziorna, torfy i surowce ilaste.
Udokumentowane złoża kopalin naturalnych jak żwir, piasek pospółka występują w dolinie
Wisły - Skoki i Dąb Mały k/Włocławka, a piasków kwarcowych potrzebnych do produkcji silikatów,
cegły wapienno - piaskowej w okolicy Lubaty gm. Baruchowo (jednak ze względu na położenie na
terenie Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego) złoże piasków kwarcowych nie może
obecnie być eksploatowane.
Kredy jeziorne wykorzystywane jako wapno nawozowe występują w Kaniewie gm. Boniewo.
Warstwa kredy jeziornej o miąższości 1-6 m znajduje się pod przykryciem 0,5-2,0 m torfu.
Poszukiwane do produkcji cegły, klinkierów i dachówki iły zastoiskowe znajdują się w
okolicach Kowala - 2 mln m3 i Pikutkowa – Smólska -10 mln m3. Nie są eksploatowane.
Torf natomiast wydobywany jest w Wieńcu gm. Brześć Kuj. dla celów leczniczych. Zasoby
borowiny występują tam w obrębie rozległego torfowiska niskiego i szacowane są na 150 tys. m3, a
zapotrzebowanie roczne uzdrowiska nie przekracza 300 m 3. Wszystkie kopaliny wydobywane są ze
złóż metodą odkrywkową.
Bardzo cennym zasobem naturalnym powiatu są wody mineralne o mineralizacji ogólnej
ponad 1g / litr. Są to solanki i wody siarczanowe związane z formacją solonośną. Niektóre z nich
mają podwyższoną temperaturę (cieplice). Właściwości lecznicze tych wód wykorzystywane są w
uzdrowisku Wieniec Zdrój. Uzdrowisko to znajduje się na terasie nadzalewowej Wisły.
14
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Udokumentowane zasoby eksploatacyjne wód leczniczych wynoszą 27 m 3/h. Występują na
głębokości 130 m. Pod względem składu chemicznego są to wody siarczanowo- chlorkowowapniowo- sodowe z dużym udziałem siarczanów.
Temperatura wody na wypływie wynosi 13,5 0C, a obszar górniczy uzdrowiska ma
powierzchnię 20 km 2 (2 000 ha). Również w okolicach Lubrańca oraz Rzadkiej Woli i Kąkowej Woli
gm. Brześć Kuj. natrafiono na głębokości 300-400 m w warstwach jurajskich na solanki typu
chlorkowego mające na wypływie temperaturę 200C.
2.8.
Gospodarka.
Powiat Włocławski jest powiatem typowo rolniczym i z tego też względu dominującą gałęzią
przemysłu na terenie powiatu jest przemysł rolno-spożywczy i obsługujący rolnictwo.
Do najważniejszych zakładów zalicza się: Cukrownię w Brześciu Kujawskim (została zlikwidowana
w roku 2008), PPHU Krukowiak w Redczu Kalnym i Brześciu Kujawskim - produkujący
opryskiwacze i niektóre maszyny rolnicze, Zakłady Mięsne "MAT" w Czerniewicach, zakłady
masarsko-ubojowe: Niemojewo, Wieniec Zalesie, Kazanki, Chodecz, Fabianki oraz zakład utylizacji
w Falborzu. Działają też 2 gorzelnie - Dubielewo i Lubień Kujawski, zakłady rolne jak: Ośrodek
Hodowli Zwierząt Zarodowych w Chodeczku, Gospodarstwo Ogrodnicze EKOFLORA
w Nasiegniewie. Rozwijają się warsztaty rzemieślnicze: naprawy pojazdów samochodowych,
stolarskich, kamieniarskich i produkujących pustaki żużlobetonowe oraz punkty handlowe.
15
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
3.
Ochrona dziedzictwa przyrodniczego.
3.1.
Ochrona przyrody i krajobrazu.
Niska lesistość związana jest głównie z działalnością człowieka. Na Kujawach już od XVI
wieku rozpoczęto masowe wyręby lasów. Ingerencja człowieka doprowadziła do zmian w
biocenozach, do ich zubożenia i dlatego powstała idea ochrony przyrody. Na terenie powiatu jest
kilka obiektów objętych ochroną prawną w celu zachowania w stanie naturalnym lub mało
zmienionym określonych gatunków roślin i zwierząt. Gospodarowanie na tych terenach poddane
jest pewnym rygorom i ograniczeniom.
3.2.
Tereny i obiekty prawnie chronione.
Ochrona przyrody oznacza „zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i
składników przyrody, w szczególności dziko występujących roślin i zwierząt oraz kompleksów
przyrodniczych i ekosystemów”. Najstarszymi i powszechnie znanymi formami ochrony przyrody są
parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, parki (ogrody) wiejskie oraz
ochrona gatunkowa roślin i zwierząt. Ustawa o ochronie przyrody z 1991 r. wprowadziła tez inne
formy ochrony, jak: zespoły przyrodniczo – krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne i użytki
ekologiczne.
Parki narodowe to wielkoobszarowa forma ochrony przyrody, w założeniu obejmująca
obszary o największej randze przyrodniczej o znaczeniu krajowym i międzynarodowym.
Rezerwaty
Rezerwat jest obszarem obejmującym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym
ekosystemy, siedliska przyrodnicze, określone gatunki roślin albo zwierząt, wraz z ich siedliskiem,
bądź elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość przyrodniczą, naukową lub
krajobrazową. Rola ochrony rezerwatowej jest szczególnie ważna ze względu na jej charakter,
zakładający generalnie całkowite zachowanie danego fragmentu środowiska w niezmienionym
stanie.
Parki krajobrazowe
Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze lub
kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie i popularyzacja zasad zrównoważonego
rozwoju. Nieruchomości, w tym grunty, na obszarze parku pozostawia się w gospodarczym
wykorzystaniu, z uwzględnieniem właściwych dla niego zasad gospodarowania.
Obszary chronionego krajobrazu są to tereny chronione ze względu na wartości
krajobrazowe, zróżnicowane ekosystemy, występowanie korytarzy ekologicznych, a celem ich
tworzenia jest wiązanie terenów poddanych ochronie systemu oraz zapewnienie możliwości
zaspokajania potrzeb społecznych, w zakresie turystyki, wypoczynku i rekreacji.
Na terenie powiatu największym obiektem ochrony prawnej jest Gostynińsko - Włocławski
Park Krajobrazowy utworzony w 1979 r. Położony jest w obrębie Kotliny Płockiej. Powierzchnia
GWPK wynosi 38950 ha, z czego 22200 ha znajduje się na terenie powiatu włocławskiego w
gminach: Baruchowo- 6600 ha, Kowal- 3400 ha, Włocławek- 12200 ha. Otulina otaczająca Park
zajmuje powierzchnię 14195 ha, z czego 3900 ha jest na terenie powiatu włocławskiego. O
atrakcyjności terenu Parku decydują wyjątkowe walory krajobrazowe i wysokiej wartości walory
przyrodnicze. Na terenie Parku znajduje się ponad 40 jezior. Jezioro Rakutowskie wpisane jest do
rejestrów międzynarodowych jako obszar cenny dla ptaków wodno - błotnych (Błota Rakutowskie).
Ponad 60 % powierzchni Parku zajmują lasy z dominacją borów sosnowych i borów mieszanych.
Szacuje się, że na terenie Parku występuje 800 gatunków roślin, z których 180 to gatunki rzadkie w
skali regionu, ok. 50 objętych jest ochroną prawną. Najcenniejszą grupę stanowią gatunki wodnobłotne. Występują tu również umieszczone w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt- bocian czarny,
bąk, kulik wielki, żuraw, batalion, błotnik łąkowy i zbożowy, krwawodziób i derkacz. Ponadto na
terenie Parku znajduje się 12 rezerwatów przyrody z których 4 położone są na terenie powiatu
włocławskiego. Są to 2 rezerwaty leśne - Olszyny Rakutowskie i Wójtowski Grąd i 2 faunistyczneJezioro Rakutowskie i Jazy objęte również strefą ochrony akustycznej. Na terenie Parku
przeprowadzono z powodzeniem pierwszą w Europie Środkowo-Wschodniej reintrodukcję sokoła
wędrownego umieszczonego na liście w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Udana jest również
reintrodukcja bobra europejskiego.
Na terenie powiatu występują również obszary chronionego krajobrazu. Największym jest
obszar pod nazwą Jezioro Modzerowskie o powierzchni 1508 ha w gminie Izbica Kuj.
Rozporządzeniem Wojewody Włocławskiego ogłoszonym w Dz. Urz. Woj. Włocławskiego nr
22 poz. 231 z dn. 19.XI.1998 r. obszary chronionego krajobrazu.
16
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Tabela 2 Użytki ekologiczne na terenie powiatu włocławskiego
Powierzchnia
Lp. Lokalizacja
gruntów ha
Leśnictwo
1
Kurowo gm. Baruchowo
43,95
2
Przyborowo gm. Kowal
4,01
3
Kukawy gm. Włocławek
22,9
4
Rybnica- Warząchewka
51,34
5
Brześć Kuj.- Pikutkowo Potok, Nowa Wieś
10,89
6
Poraże- Mikanowo, Wieniec Zalesie
30,99
7
Szpetal Górny- Witoszyn, Łęg, Fabianki
18,67
8
Brzezie- Brzezie
6,14
9
Dębice- Ludwinowo
3,51
10
Lipiny- Brzezie
6,69
11
Osięciny- Falborz
2,00
Kategoria gruntów
Bagna
bagna, pastwiska
bagna, pastwiska
Łąki
Bagna
Bagna
Bagna
Bagna
Bagna
Bagna
Bagna
W miejscowości Kłóbka gm. Lubień Kujawski budowany jest skansen. Zgromadzone tam już
zostały zagrody bogatych chłopów z XVIII wieku z Ziemi Kujawsko-Dobrzyńskiej, kuźnia, wiatrak,
karczma, trwają prace nad uruchomieniem młyna wodnego.
3.2.1. Rezerwaty przyrody
Na terenie powiatu Włocławskiego znajduje się 6 rezerwatów przyrody i są to:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Rezerwat „Wójtowski Grąd"
Rezerwat „Jazy"
Rezerwat „Jezioro Rakutowskie"
Rezerwat „Olszyny Rakutowskie"
Rezerwat „Grodno"
Rezerwat „Dębice"
Rezerwat „Gościąż”
Rezerwat przyrody „Wójtowski Grąd" - jest rezerwatem leśnym o powierzchni 3,52 ha?
Utworzony w 1987 roku. Obejmuje ochroną lasy porastające strome zbocze wysokiej wydmy na
Jeziorem Wójtowskim Dużym. Wykształtował się tu lokalnie rzadki las gradowy ze starym
drzewostanem lipowym. W latach 1991-92 zidentyfikowano tu cztery zespoły roślinne. Występują:
łęg jesionowo - olszowy, ols, grąd subkontynentalny i bór mieszany.
Drzewostan buduje olsza czarna, 120 - letnie okazy lipy oraz sosna zwyczajna, brzoza
brodawkowata, dąb szypułkowy.
Położony pomiędzy kompleksem suchych borów sosnowych zachował się dzięki
specyficznym warunkom topograficznym, klimatycznym i glebowym. Celem ochrony jest
zachowanie zespołów leśnych - grądu i boru mieszanego wraz z glebami rdzawo - brunatnymi
wykształconymi na tym terenie.
Rezerwat przyrody „Jazy" - jest rezerwatem ornitologicznym o powierzchni 2,25 ha,
utworzony w 1963 roku. Do lat osiemdziesiątych zasiedlony przez czaplę siwą. Obecnie pozostał
jedynie 80-letni drzewostan sosnowy z dziuplastymi drzewami. Teren zachowano ze względów
naukowych i dydaktycznych naturalnego stanowiska lęgowego ptactwa. Celem zachowania
terenu poza względami naukowo-dydaktycznymi jest ochrona stanowisk łęgowych.
Rezerwat przyrody „Jezioro Rakutowskie" - jest rezerwatem ornitologicznym o
powierzchni 414 ha, utworzony w 1982 roku. Jezioro oraz przylegające do niego trzcinowisko
stanowią miejsce gnieżdżenia i bytowania 96 gatunków ptaków, Wśród nich 31 lęgowych. Oprócz
ostoi dla ptaków jezioro spełnia rolę naturalnego zbiornika retencyjnego. Zmiany powierzchni
lustra dochodzą do 70 ha. W okresie Suszy odkrywają się połacie płaskiego, piaszczystego
brzegu. Omawiany teren stanowi nierozerwalną całość z rezerwatem leśnym „Olszyny
17
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Rakutowskie Celem ochrony jest zachowanie największego na Pojezierzu Gostynińskim
ekosytemu wodnego o cechach naturalnych, będącego miejscem bytowania rzadkich gatunków
ptaków i introdukowania bobra.
Rezerwat przyrody „ Olszyny Rakutowskie " - jest rezerwatem florystycznym o
powierzchni 174,62, utworzonym 1978 roku.. Obszar rezerwatu porośnięty jest drzewostanem
olszynowym i olszynowo - jesionowym. Wraz z wymienionym wyżej rezerwatem stanowi
naturalny, powiązany genetycznie i ekologicznie fragment krajobrazu Kujaw, mało zmieniony
działalnością. Cały obiekt pozwala na śledzenie procesów glebotwórczych, zwłaszcza
powstawania czarnych ziem kujawskich, sukcesji roślinnej i zamieszkujących tu zwierząt. Celem
ochrony jest zachowanie kompleksów lasów liściastych olsowych i łęgów jesionowo-olszynowych.
Rezerwat przyrody „Debice” – jest rezerwatem florystycznym o powierzchni 41,92 ha,
utworzonym w 1999 roku. Obiekt wchodzi w skład kotliny Płockiej. Gleby umiarkowane suche,
rdzawe, wytworzone z piasków słabo gliniastych, w obniżeniach – umiarkowanie wilgotne gleby
murszowe, zalegające na piasku. Na terenie rezerwatu stwierdzono 6 zespołów i 3 zbiorowisk
roślinnych. Celem ochrony poza względami naukowo-dydaktycznymi jest zachowanie typowo
wykształconej dąbrowy świetlistej oraz występujących w niej innych roślin rzadkich i chronionych.
Rezerwat przyrody „Grodno” – jest rezerwatem leśnym na powierzchni 138,88 ha.
Utworzony w 1999 roku. Jest najciekawszym, unikalnym w skali kraju reprezentującym jedyne
naturalne zbiorowisko leśne Kujaw w ich najbardziej eutroficznych zespołach leśnych. Las
utrzymał się tu dzięki pagórkowatemu terenowi. Nazwa rezerwatu pochodzi od leśnego gródka,
którego ślady znajduje się na wysokiej skarpie nad jeziorem. Celem ochrony poza względami
dydaktyczno-naukowymi jest ochrona krajobrazu jeziora Grodno o szmaragdowej wodzie wraz z
otaczającymi go naturalnymi zbiorowiskami leśnymi.
Rezerwat "Gościąż" - rezerwat geomorfologiczny. Celem ochrony jest zachowanie grupy
naturalnych zbiorników, z których jeden - jezioro Gościąż jest fenomenem przyrodniczym na skalę
kraju i świata, ze względu na charakter osadów dennych. Rezerwat znajduje się w zlewni rzeki
Rudy, lewobrzeżnego dopływu Wisły. Głównymi elementami rezerwatu Gościąż są cztery jeziora
polodowcowe, znacznie zróżnicowane pod względem parametrów morfometrycznych. Prawie
całkowite zalesienie zlewni jezior umożliwia im funkcjonowanie w warunkach zbliżonych do
naturalnych. Najważniejszym elementem tego ekosystemu jest jezioro Gościąż. Średnia
głębokość tego zbiornika to 15m, a maksymalna 22m.Największą wartością tego jeziora są osady
denne, które są elementem interdyscyplinarnych badań na skalę światową. Osady te odkładały
się w ciągu 12 000 lat, w rocznych i wiekowych rytmach akumulacyjnych. Jest to dotychczas
jedyny stwierdzony w Europie przypadek mikrowarstwowania w ciągu całej historii zbiornika. Tak
zachowany , nieprzerwany zapis historii polodowcowej jest wyjątkiem. Osady te stanowią swoisty
kalendarz zawierający informację o zmianach klimatycznych, hydrograficznych, glebowych,
roślinnych, a także antropogenicznych..
18
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
3.2.2. Pomniki przyrody
3.2.3. Tabela 3 Wykaz pomników przyrody na terenie powiatu włocławskiego
Nr.
rejestru
Określenie
położenia
przedmiotu
poddanego
pod
ochronę
Kategoria
przedmiotu
1/1999
Zbijewo gm.
Chodecz
Pomnik
przyrody
2/1999
Lesnictwo
Kukawy gm.
Włocławek
3/1999
4/1999
Opis przedmiotu poddanego
pod ochronę
Cel ochrony
Dane
dotyczące
decyzji o
poddaniu
przedmiotu
pod ochronę.
Dąb – wysokość 19m
Obwód 630 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
Dec. nr 217/56
z dnia 15.XII.
1956 PWRN
Bydgoszcz
Pomnik
przyrody
Dąb – wysokość 26m
Obwód 610 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
Orzeczenie nr
1 Wojewody
włocławskiego
z dn.
6.01.1981r.
Wistka
Królewska
gm.
Włocławek
Pomnik
przyrody
Dąb – wysokość 26m
Obwód 505 cm
Dąb – wysokość 26m
Obwód 490 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
Orzeczenie nr
1 Wojewody
włocławskiego
z dn.
6.01.1981r.
5/1999
Leśnictwo
Czarne
gm.
Baruchowo
Pomnik
przyrody
Sosna– wysokość 17 m
Obwód 241 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
Orzeczenie nr
1 Wojewody
włocławskiego
z dn.
6.01.1981r.
6/1999
7/1999
Skrzynki
gm.
Baruchowo
Pomnik
przyrody
Jałowiec – wysokość 5m
Jałowiec – wysokość 6m
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
Orzeczenie nr
1 Wojewody
włocławskiego
z dn.
6.01.1981r.
19
Wyszczególnienie
w prowadzonych
zakazów i
ograniczeń
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Dane dotyczące
rodzaju
własności w
chwili poddania
pod ochronę i
wyszczególnienie
zmian
Park wiejski
Określenie
instytucji
lub osoby,
pod której
zarządem
znajduje się
przedmiot
Urząd Miasta
i Gminy w
Chodoczu
ALP – Leśnictwo
Kukawy
Nadleśnictwo
Włocławek
Urząd Gminy
Włocławek
Urząd Gminy
Włocławek
ALP- Leśnictwo
Czarne
Nadleśnictwo
Włocławek
ALP- Leśnictwo
Czarne
Nadleśnictwo
Włocławek
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Kosinowowo
gm.
Włocławek
Pomnik
przyrody
Jałowiec – wysokość 5,5m
9/1999
Ossowo
gm.
Lubraniec
Pomnik
przyrody
Dąb – wysokość 23m
Obwód 412 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
10/1999
Dąbie
Parcele
gm.
Lubraniec
Pomnik
przyrody
Lipa– wysokość 25m
Obwód 450 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
Orzeczenie nr
2 Wojewody
włocławskiego
z dn.
30.05.1957r.
11/1999
Modzerewo
gm. Izbica
Pomnik
przyrody
Lipa – wysokość 10m
Obwód 500 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
Orzeczenie nr
405 z dn.
30.05.1957r.
PWRN Poznań
12/1999
Baruchowo
Pomnik
przyrody
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
Orzeczenie nr
4 Wojewody
Włocławskiego
z dn.
10.08.1981r.
Muchówek
Gm. Izbica
Kujawska
Pomnik
przyrody
Dąb – wysokość 24m
Obwód 310 cm
Dąb – wysokość 25m
Obwód 310 cm
Dąb – wysokość 25m
Obwód 315 cm
Dąb – wysokość 26m
Obwód 420 cm
Klon pospolity – wysokość 22m
Obwód 280 cm
Kasztanowiec biały – wysokość
24m
Obwód 330 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
Orzeczenie nr
10 Wojewody
Włocławskiego
z dn.
9.12.1981r.
8/1999
13/1999
14/1999
15/1999
16/1999
17/1999
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
20
Orzeczenie nr
1 Wojewody
włocławskiego
z dn.
6.01.1981r.
Orzeczenie nr
2 Wojewody
włocławskiego
z dn.
30.05.1957r.
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
ALP- Leśnictwo
Ruda
Nadleśnictwo
Włocławek
Rejon Dróg
Publicznych
Urząd Miasta
i Gminy
Lubraniec
Rolnicza
Spółdzielnia
Produkcyjna w
Dąbiu Kujawskim
RSP w Dąbiu
Kujawskim
Parafia
Rzymskokatolicka
Modzerewo
Parafia
RzymskoKatolicka
Mozerowie
Urząd Gminy
Baruchowo
Urząd Giny
Baruchowo
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Kuratorium
Oświaty
Szkoła
Podstawowa
w Mchówku
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
18/1999
Redecz
Kalny
Gm.
Lubraniec
Pomnik
przyrody
Dąb szypułkowy– wysokość 20m
Obwód 356 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
19/1999
Leśnictwo
Dąb oddz. 83
Nadleśnictwo
Włocławek
Pomnik
przyrody
Modrzew europejski– wysokość
20m
Obwód 280 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
20/1999
Wójtowskie
Gm.
Włocławek
Pomnik
przyrody
Lipa drobnolistna– wysokość
20m
Obwód 550 cm
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
21/1999
22/1999
22/1999
22/1999
22/1999
Leśnictwo
Kurowo
oddz. 210a
Nadleśnictwo
Włocławek
Pomnik
przyrody
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
22/1999
22/1999
22/1999
22/1999
22/1999
Goreń
Gm.
Baruchowo
Pomnik
przyrody
Dąb szypułkowy– wysokość 25m
Obwód 395 cm
Dąb szypułkowy– wysokość 25m
Obwód 390 cm
Dąb szypułkowy– wysokość 25m
Obwód 380 cm
Dąb szypułkowy– wysokość 25m
Obwód 360cm
Dąb szypułkowy– wysokość 25m
Obwód 355 cm
Dąb szypułkowy– wysokość 25m
Obwód 345 cm
Jałowiec pospolity – wysokość
5,5m
Jałowiec pospolity – wysokość
5,5m
Jałowiec pospolity – wysokość
5,5m
Jałowiec pospolity – wysokość
5,5m
Jałowiec pospolity – wysokość
5,5m
Ochrona
drzewa o
walorach
pomnikowych
21
Zarząd. nr
59/88
Wojewody
Włocławskiego
z dn.
20.12.1988r.
Zarząd. nr
59/88
Wojewody
Włocławskiego
z dn.
20.12.1988r
Zarząd. nr
59/88
Wojewody
Włocławskiego
z dn.
20.12.1988r
Zarząd. nr
59/88
Wojewody
Włocławskiego
z dn.
20.12.1988r
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Skarb Państwa
Stacja
Hodowli
Roślin
Ogrodniczych
Kazanie
Skarb Państwa
RDLP w Toruniu
Nadleśnictwo
Włocławek
Własność
prywatna Pana
Jana
Masłowskiego
Pan Jan
Masłowski
Skarb Państwa
RDLP w Toruniu
Nadleśnictwo
Włocławek
Zarząd. nr
59/88
Wojewody
Włocławskiego
z dn.
20.12.1988r
Zabronione jest
wycinanie
niszczenie,
uszkadzanie,
zrywanie kwiatów,
owoców i liści
Własność
prywatna Pana
Józefa
Brylińskiego
Pan Józef
Bryliński
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
22/1999
Szpetal Górny
Gm. Fabianki
Pomnik
przyrody
Głaz narzutowy
Dec. Nr 283/74 z
dn. 26.05.1974r.
PWRN
Bydgoszcz
Źródło: Starostwo Powiatowe we Włocławku
22
Zakaz uszkadzania,
zaśmiecania otoczenia,
przemieszczania
Skarb Państwa
Urząd Gminy
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
3.2.4. Obszary NATURA 2000
OBSZAR PLH040013 CYPRIANKA
Obszar obejmuje zespół torfianek (wyrobisk potorfowych) i naturalnych dystroficznych
zbiorników wodnych położonych na północny zachód od wsi Cyprianka. W jego skład wchodzą
dwa typy zbiorników wodnych. Pierwszy z nich to dystroficzny zbiornik o długości około 150 m,
szerokości około 100 m i głębokości 1 m, usytuowany w bezpośrednim sąsiedztwie drogi
Cyprianka - Rachcin oraz zespół znacznie większych, dystroficznych jeziorek stanowiących
północno-zachodnią część obszaru, położonych w pobliżu wsi Bednarka. Drugi typ stanowi
rozległy kompleks dołów potorfowych położonych na mierzącym około 1,5 km długości torfowisku
niskim, leżącym pomiędzy wsiami Cyprianka i Zapusty. Powstały one w efekcie maszynowej
eksploatacji pokładów torfu. Roślinność wodna pierwszego typu zbiorników składa się przede
wszystkim z gatunków klasy Potametea (moczarka kanadyjska Elodea canadensis, rdestnica
pływająca Potamogeton natans, rogatek sztywny Ceratophyllum demersum i osoka aloesowata
Stratiotes aloides) oraz z klasy Phragmitetea (trzcina pospolita Phragmites communis, pałka
szerokolistna Typha latifolia, skrzyp błotny Equisetum limosum). Bezpośrednie otoczenie
zbiorników stanowią zbiorowiska łozowe Salicetum pentandro-cinereae przechodzące w bagienny
bór sosnowy Vaccinio uliginosi-Pinetum. Roślinność kompleksu dołów potorfowych zdominowana
jest przez zbiorowiska roślinne z klasy Potametea, wśród których zdecydowanie przeważają
zespoły moczarki kanadyjskiej Elodeetum canadensis oraz rdestnicy pływającej Potametum
natantis graniczące od strony lądu z płatami zespołów grążela żółtego i grzybieni białych
Nuphareto-Nymphaeetum albae oraz pałki szerokolistnej Typhetum latifoliae. W najpłytszych
partiach zbiorników obficie występuje skrzyp bagienny. Roślinność lądową w zdecydowanej
większości stanowią zarośla wierzbowe Salicetum pentandro-cinereae.
Zbiorniki wodne położone na opisywanym obszarze stanowią jedyne znane obecnie
siedlisko ryby - strzebli błotnej na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Jest to największa
znana obecnie populacja tego gatunku w Polsce. Znaczna powierzchnia tutejszych torfianek i
dystroficznych jeziorek stanowi gwarancję przetrwania lokalnej populacji strzebli błotnej przez
wiele lat. Populacji strzebli błotnej towarzyszy równie liczna populacja skarłowaciałego karasia
Carassius carassius m. humilis.
Potencjalne zagrożenie stanowią prawie wyłącznie zmiany sukcesyjne, powodujące
wypłycanie się i lądowacenie zbiorników wodnych. Problem ten dotyka w szczególności
najmniejszych zbiorników, tworzących położoną najdalej na południe część obszaru. Niekorzystna
działalność człowieka na tym obszarze polega obecnie przede wszystkim na wyławianiu ryb, w
tym strzebli błotnej, ze wszystkich zbiorników wchodzących w skład obszaru Cyprianka.
Wynikające stąd zagrożenie jest jednak znikome ze względu na dużą liczebność żyjącej tu
populacji strzebli błotnej.
OBSZAR PLB040005 ŻWIROWNIA SKOKI
Obszar leży przy południowym brzegu Zbiornika Włocławskiego, od którego oddalony jest
0,5 km. Teren został ukształtowany w wyniku wydobywania żwiru, a zasadniczą część obszaru
stanowią wypełnione wodą doły wyrobiskowe. Z powodu znacznej głębokości zbiorników,
roślinność szuwarowa jest słabo wykształcona. Na zbiornikach znajdują się liczne wysepki
(porośnięte roślinnością zielną lub drzewami liściastymi), ulubione miejsce gniazdowe ptaków
wodnych. W zachodniej części ostoi znajduje się nadal czynna kopalnia kruszywa. W wyniku
przesuwania się wyrobiska ku zachodowi, usypywane są kolejne wyspy, chętnie zasiedlane przez
ptaki. Występuje co najmniej 9 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. W okresie
lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków
ptaków: mewa czarnogłowa, mewa pospolita, śmieszka i rybitwa rzeczna.
Zagrożenia: Zabudowywanie terenów niezabudowanych, penetrowanie siedlisk, płoszenie,
niszczenie gniazd, rozbudowa infrastruktury turystycznej, uprawianie sportów wodnych na
zbiornikach, wędkowanie.
OBSZAR PLB040003 Dolina Dolnej Wisły
Odcinek doliny Wisły w jej dolnym biegu, od Włocławka do Przegaliny, zachowujący
naturalny charakter i dynamikę rzeki swobodnie płynącej. Rzeka płynie w dużym stopniu
naturalnym korytem, z namuliskami, łachami piaszczystymi i wysepkami, w dolinie zachowane są
starorzecza i niewielkie torfowiska niskie; brzegi pokryte są mozaiką zarośli wierzbowych i lasów
łęgowych, a także pól uprawnych i pastwisk. Miejscami dolinę Wisły ograniczają wysokie skarpy,
na których utrzymują się murawy kserotermiczne i grądy zboczowe. Wisła przepływa w granicach
23
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
obszaru przez kilka dużych miast, jak: Toruń, Bydgoszcz, Grudziądz, Tczew. Planowana jest
budowa nowej zapory - stopień wodny w Nieszawie. Ostoja ptasia o randze europejskiej E 39.
Występują co najmniej 46 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 4 gatunki z
Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Gniazduje ok.180 gatunków ptaków. Bardzo ważna ostoja dla
ptaków migrujących i zimujących; bardzo ważny teren zimowiskowy bielika. W okresie lęgowym
obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: nurogęś,
ohar, rybitwa białoczelna, rybitwa rzeczna, zimorodek, ostrygojad; w stosunkowo wysokim
zagęszczeniu (C7) występuje derkacz, mewa czarnogłowa sieweczka rzeczna.
W okresie wędrówek ptaki wodno-błotne występują w koncentracjach do 50 000 osobników
(C4). W okresie zimy występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego następujących
gatunków ptaków: bielik, gągoł, nurogęś; stosunkowo licznie występuje bielaczek; ptaki
wodnobłotne występują w koncentracjach do 40 000 osobników. Awifauna obszaru nie jest
dostatecznie poznana. Bogata fauna innych zwierząt kręgowych, bogata flora roślin
naczyniowych (ok.1350 gatunków) z licznymi gatunkami zagrożonymi i prawnie chronionymi,
silnie zróżnicowane zbiorowiska roślinne, w tym zachowane różne typy łęgów, a także cenne
murawy kserotermiczne. Gatunki wymienione to gatunki prawnie chronione w Polsce.
Zagrożenia: Niszczenie morfologicznej różnorodności międzywala, zanieczyszczenie wód
(przemysłowe i komunalne), zabudowa brzegów, zalesianie muraw, spontaniczna sukcesja
roślinności wskutek zaprzestania lub zmniejszenia intensywności wypasu zwierząt w międzywalu,
zamiana użytków zielonych na pola orne w międzywalu.
Obszar podlega działaniom z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Istniejące obiekty i
urządzenia związane z ochroną przeciwpowodziową oraz koryto rzeczne wymagają utrzymywania
ich w należytym stanie technicznym. Na obszarze będą prowadzone działania zapewniające
swobodny spływ wód oraz lodu. Przy wykonywaniu powyższych zadań zachowana zostanie
dbałość o utrzymanie dobrego stanu ekologicznego doliny. Wykonywanie tych prac obejmuje
różne fragmenty doliny rzecznej i nie ma istotnego wpływu na całość obszaru Natura 2000.
Potencjalnym zagrożeniem jest projekt budowy stopnia wodnego w Nieszawie.
OBSZAR PLB040001 Błota Rakutowskie
Obszar obejmuje Jez. Rakutowskie wraz z przybrzeżnym pasem zalewowych łąk
turzycowych oraz przylegający do nich wilgotny kompleks leśny, zajęty przez olsy i łęgi olszowojesionowe. Obszar zajmuje centralną część zatorfionej niecki Błot Rakutowskich i Błot
Kłocieńskich, odwadnianych przez rzekę Kłótnię. Samo jezioro jest dość płytkim zbiornikiem o
pow. ok. 300 ha, o płaskich brzegach porośniętych szerokim na 100-150 m pasem szuwaru
pałkowego, trzcinowego i oczeretowego. Niewielka głębokość jeziora i jego płaskie brzegi
sprawiają, że w ciągu roku zmiany powierzchni lustra wody sięgają rzędu 60-70 ha, przy
stosunkowo nieznacznych wahaniach pionowych. Jezioro posiada bogatą roślinność wodną, tak
zanurzoną jak i pływającą, a znaczne powierzchnie dna zajęte są przez łąki ramienicowe. Wokół
jeziora występują okresowo zalewane łąki turzycowe. Ostoja ptasia o randze europejskiej E 42.
Występuje co najmniej 24 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 7
gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1%
populacji krajowej następujących gatunków ptaków: podróżniczek, gęgawa, śmieszka, sieweczka
obrożna; stosunkowo licznie występuje błotniak łąkowy, rtbitwa czarna i dzięcioł średni. W okresie
wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego głowienki gęgawy; ptaki
wodno-błotne występują w koncentracjach powyżej 20000 osobników); stosunkowo duże
koncentracje osiąga cyraneczka, czernica, płaskonos, łyska, krwawodziób, czajka i rybitwa
czarna.
Zagrożenia: Osuszanie terenów sąsiednich, zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk.
Ponadto na terenie powiatu znajdują się trzy obszary projektowane:
 PLH 04_15 Słone Łąki w Dolinie Zgłowiączki
Obszar znajduje się na terenie Kujaw, historycznej dzielnicy Polski. Według regionalizacji
fizycznogeograficznej wg Kondrackiego jest to makroregion Pojezierza Wielkopolskiego,
mezoregion - Pojezierze Kujawskie. Pod względem geobotanicznym jest to Poddział Wielkich
Dolin, kraina Wielkopolsko-Kujawska, Okręg Kujawski. Obszar Kujaw należy do terenów o
najniższej rocznej sumie opadów w Polsce. W latach 1981-1990 średnia roczna suma opadów
wynosiła 498 mm przy dość wysokiej średniej rocznej temperaturze powietrza 8,30C. Słone łąki
leżą na dnie doliny rzeki Zgłowiączki, na kilku odcinkach w rejonie wsi Czamaninek, Janiszewskie
Dęby, Chrustowo, Janiszewek, Janiszewo i Zgłowiączka. Rzeka Zgłowiączka jest na Kujawach
24
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
największym lewobrzeżnym dopływem Wisły. Do Wisły wpada we Włocławku, osiągając 79 km
długości. Dolina rzeki jest w wielu miejscach zatorfiona, wypełniona torfami niskimi. Miejscami
jednak podłoże jest mineralne. Łąki położone w dolinie w okresie wiosennym i letnim są okresowo
zalewane. Zasolenie gleb na tym obszarze nie pochodzi z wód rzeki, tylko związane jest z
wysiękami słonych wód, towarzyszących cechsztyńskim pokładom soli kamiennej. Pokłady te w
obrębie antyklinorium środkowopolskiego są wyniesione blisko powierzchni ziemi. Obecnie
źródłem zasolenia są również solanki sączące się z odwiertów, wykonanych w przeszłości prze
człowieka. Wody gruntowe zalegają tutaj na niewielkiej głębokości (0,5-1,0 m) i charakteryzują się
dość wysokim stopniem mineralizacji - maksymalnie 7,8 g/ dm3. Głównymi typami
hydrochemicznymi są Cl-Na oraz Cl-Na-Ca. Efektem oddziaływania tych wód jest zasolenie gleb,
które wyrażone jako przewodność nasyconego ekstraktu glebowego (ECe) wynosi 5,1-17,9 dS m1. W roztworach glebowych wyraźnie dominuje NaCl. Zawartość chlorków w poziomach
powierzchniowych waha się od 0,10% d 0,85% (m/m).
O Słone łąki są wykształcone w różnym stopniu pod względem stanu zachowania. Jest to
siedlisko przyrodnicze półnaturalne, gdzie do jego utrzymania niezbędne jest ekstensywne
użytkowanie łąkarsko-pasterskie. Zaniechanie takiej formy presji prowadzi do zarastania słonej
łąki przez ekspansywne gatunki szuwarowe lub ziołoroślowe, m.in. przez trzcinę pospolitą
Phragmites australis. Duże połacie słonych łąk w rejonie Janiszewa, obserwowane i
dokumentowane w latach 90-tych, są obecnie zarośnięte trzciną. Poza roślinnością halofilną na
dnie doliny spotyka się inne wartościowe przyrodniczo ekosystemy. Są to łąki trzęślicowe, świeże
łąki rajgrasowe, łąki turzycowe z licznym udziałem Lathyrus palustris, fragmenty muraw
kserotermicznych, naturalne i sztuczne oczka wodne oraz w różnym stopniu wykształcone łęgi
jesionowo-olszowe. Teren jest obiektem badań archeologicznych. W rejonie wsi Zgłowiączka
wyznaczono istnienie 5 faz osadniczych datowanych na neolit, okres rzymski i wczesne
średniowiecze. W wyniku wykopalisk odkryto wczesnośredniowieczne warzelnie soli w
Zgłowiączce - szczątki panwi, w których warzono sól. Pierwszy etap warzelnictwa, który polegał
na wykorzystywaniu naturalnie wypływających powierzchniowych solanek, wyznaczono na
wczesne średniowiecze, na wiek XI. Drugi etap zapoczątkowany został na przełomie XII/XIII w.
prawdopodobnie w związku z wyczerpywaniem się naturalnych słonych wód powierzchniowych i
związany był z budową studni, w celu pozyskania surowca z żył podziemnych. Warzelnia w
Zgłowiączce, jak podają źródła, istniała najwyżej do roku 1372. Na początku wieku XX w trakcie
badań geologicznych, których celem było poszukiwanie złóż soli, w dolinie rzeki między wsiami
Zgłowiączka i Janiszewo wykonano odwierty, które stały się dodatkowym źródłem wypływu
solanki. Pokładów soli nie odnaleziono. Pierwsze dane dotyczące występowania roślinności
słonolubnej na tym obszarz pochodzą z początków XX wieku.
Do najbardziej wartościowych cech obszaru należy zaliczyć obecność słonych łąk. Mają one
znaczenie w skali zarówno regionu, jak i kraju. Siedlisko przyrodnicze 1340 jest tu zróżnicowane
na kilka podtypów. Dominują śródlądowe słone łąki ze świbką morską i mlecznikiem nadmorskim
(Triglochino-Glaucetum maritimae, kod *1340-2). W lokalnych zagłębieniach, w koleinach dróg
prowadzących na łąki, występują niewielkie płaty muraw z mannicą odstającą i muchotrzewem
solniskowym (Puccinellio-Spergularietum salinae, kod *1340-1). Większe powierzchnie w
obniżeniach zajmuje halofilny szuwar z sitowcem nadmorskim (Scirpetum maritimi
puccinellietosum, kod *1340-3). W partiach położonych nieco wyżej wykształciły się płaty
subhalofilnych łąk z kostrzewą trzcinowatą i pięciornikiem gęsim (Potentillo-Festucetum
arundinaceae, kod *1340-4). Razem podtypy te tworzą w gradiencie zasolenia i wilgotności
unikalną mozaikę, o zróżnicowanej strukturze i składzie gatunkowym. Występowanie słonych łąk
zwiększa różnorodność i heterogeniczność rolniczego krajobrazu Kujaw. W ich obrębie występuje
grupa rzadkich halofilnych gatunków roślin, jak: łoboda oszczepowata, odm. solna Atriplex
prostrata ssp. prostrata var., Salina mlecznik nadmorski Glaux maritima, mannica odstająca
Puccinellia distans, muchotrzew solniskowy Spergularia salina, świbka morska Triglochin
maritimum, koniczyna rozdęta Trifolium fragiferum, komonica wąskolistna Lotus tenuis, i inne.
Pomiędzy roślinnością słonolubną i innymi komponentami ekosystemu (owady, grzyby) tworzą się
specyficzne powiązania troficzne i rozwojowe. Na pozostałych łąkach spotyka się również rzadkie
składniki flory regionu i kraju - m.in. Dianthus superbus, Trollius europaeus, Lathyrus palustris.
Wartość użytkowa siedliska przyrodniczego 1340 jest relatywnie mniejsza. Użytkowane jest
ono jako łąka kośna lub pastwisko. Największe znaczenie gospodarcze ma tu zespół TriglochinoGlaucetum maritimae, odżywcza wartość siana nie jest jednak oceniana zbyt wysoko.
Stosunkowo wartościowe są tutaj inne typy łąk, m.in. świeże łąki rajgrasowe. Jest to również
miejsce gniazdowania i lęgu wielu gatunków ptaków.
25
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
 PLH 04_07 Błota Kłócieńskie
Obszar obejmuje tzw. Nieckę Kłócieńską, leżącą w mezoregionie Kotliny Płockiej,
ograniczoną od północy przez pola wydmowe, a od południa przez wysoczyznę morenową.
Niecka w większości wypełniona jest osadami organicznymi. Teren jest płaski i okresowo
podmokły, znaczna jego część została w przeszłości zmeliorowana i jest użytkowana rolniczo.
Jest to obszar dawnych torfowisk niskich, zalegających na kredzie jeziornej, odwadniany przez
rzekę Kłótnię (Rakutówkę). W centrum obszaru znajduje się unikatowe jezioro Rakutowskie,
pochodzenia wytopiskowego. Jest ono płytkim jeziorem ramienicowym, o zmiennej powierzchni
(obecnie ok. 170-300 ha), o płaskich brzegach porośniętych głównie pasem szuwaru trzcinowego.
Jezioro posiada bogatą roślinność wodną, znaczne powierzchnie dna zajęte są przez łąki
ramienicowe. W ciągu roku zmiany powierzchni lustra wody sięgają rzędu 60-70 ha, przy
stosunkowo nieznacznych wahaniach pionowych. Wynurzane latem dno, porasta kalcyfilna
roślinność namuliskowa i szuwarowa, m.in. szuwar kłociowy. Wokół Jeziora Rakutowskiego
rozciąga się rozległy kompleks ekstensywnie użytkowanych łąk i pastwisk, w tym znaczne
powierzchnie łąk trzęślicowych z wieloma charakterystycznymi gatunkami: Dianthus superbus,
Gentiana pneumonanthe, Gentianella amarella, Cnidium dubium, Lathyrus palustris, Orchis
militaris, Viola stagnina. Jezioro z przylegającymi szuwarami jest objęte granicami rezerwatu
"Jezioro Rakutowskie" (pow. 414,07 ha), utworzonego dla awifauny. Obszar w znacznej części
porośnięty jest przez wilgotne kompleksy leśne, zajęte przez olsy, łęgi jesionowo-olszowo i łęgi
wiązowo-jesionowe. Pod wpływem sukcesywnego obniżania się poziomu wód gruntowych
zwiększa się areał łęgu wiązowo-jesionowego, a nawet tworzą się wilgotne postacie grądu.
Fitocenozy wilgotnych lasów są ostoją rzadkich w centralnej Polsce składników flory, np. Daphne
mezereum, Huperzia selago, Isopyrum thalictroides, Poa remota. Na południe od Jeziora
Rakutowskiego rozciąga się kompleks leśny, gdzie utworzony został rezerwat "Olszyny
Rakutowskie" (pow. 174,62 ha). Obszar Błot Kłócieńskich ma wysokie walory przyrodnicze
zarówno w skali regionalnej, jak i krajowej. Wynikają one z dużej liczby cennych siedlisk
przyrodniczych (zidentyfikowano ich 12 typów) oraz z dużej powierzchni zajmowanej przez kilka z
nich. Jednym z najważniejszych obiektów przyrodniczych jest Jezioro Rakutowskie,
reprezentujące zbiorniki z obecnością podwodnych łąk ramienicowych. Tak dużego akwenu tego
typu nie ma w tej części Polski. Bardzo cenne są też fitocenozy łąk trzęślicowych z rzadkimi
gatunkami roślin. Są to jedne z kilku większych pod względem powierzchni, skupień łąk
trzęślicowych w tej części kraju. Na szczególną uwagę zasługuje ponadto wielohektarowy
kompleks wilgotnych lasów łęgowych, jeden z najrozleglejszych obszarów tego typu lasów w
centralnej Polsce. Na terenie obszaru odnaleziono ponadto stanowiska 6 gatunków z załącznika II
Dyrektywy Siedliskowej. Błota Rakutowskie to jednocześnie ostoja ptasia, o randze europejskiej E
42. Występują tutaj co najmniej 24 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG
oraz 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co
najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: podróżniczek (PCK),
gęgawa, śmieszka, sieweczka obrożna (PCK). Stosunkowo licznie (C7) występuje błotniak
łąkowy, rybitwa czarna i dzięcioł średni. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji
szlaku wędrówkowego (C3) głowienki i gęgawy. Ptaki wodno-błotne występują w koncentracjach
powyżej 20000 osobników (C4); stosunkowo duże koncentracje (C7) osiąga cyraneczka,
czernica, płaskonos, łyska, krwawodziób, czajka i rybitwa czarna.
 PLH 04_17 Włocławska Dolina Wisły
Obszar zlokalizowany w południowo-wschodniej części Kotliny Toruńskiej, a częściowo w
Pradolinie Toruńsko- Eberswaldzkiej. Jest to ok. 30 km odcinek doliny Wisły (od 647,75 do 704
km biegu rzeki) między tamą we Włocławku a miejscowością Nieszawa. Teren obejmuje koryto
rzeki oraz terasę zalewową wraz z otaczającym obszarem, z lokalnie występującymi stromymi
stokami doliny. Dla Włocławskiej Doliny Wisły, charakterystyczne są formacje geomorfologiczne
typowe dla dużych, nie uregulowanych rzeki nizinnych, takich jak: piaszczyste wyspy w korycie
rzeki, starorzecza o znacznej powierzchni, strome skarpy, krawędzie erozyjne i podcięcia. Uwagę
zwracają także występujące progi tektoniczne oraz odcinków przełomowe. Rzeka tworzy długi
zakola zajmujące ok. 1/3 powierzchni przy średnim stanie wód. Warunki siedliskowe i szata
roślinna dna doliny tego odcinka Wisły kształtuje się przy bezpośrednim udziale wód rzecznych.
W obrębie obszarów akumulacji, bezpośrednio sąsiadującym z korytem rzeki, ukształtowały się
siedliska inicjalne, a pierwotna sukcesja roślinności związana jest z początkowymi stadiami
rozwoju gleb. W obrębie starorzeczy zachodzi akumulacja biologiczna, prowadząc do naturalnych
26
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
procesów lądowacenia. Różnorodność siedlisk w przekroju poprzecznym dna doliny kształtowana
jest w oparciu o aktualny stan i dynamikę uwilgotnienia oraz wiąże się ze składem mechanicznym
utworów powierzchniowych. Ukształtowane w dolinnym krajobrazie Wisły biotopy i zasiedlające je
fitocenozy charakteryzują się znacznie większym zróżnicowaniem i skomplikowaniem struktury,
niż te tworzące krajobraz płaskiego dna doliny. Zaawansowane w różnym stopniu procesy
glebowe determinują różnorodność zbiorowisk roślinnych na zboczach, mających postać od
inicjalnych, poprzez murawowe i zaroślowe, aż do zbiorowisk leśnych na dojrzałych glebach.
Znaczne zróżnicowanie orograficzne, wpływające na zmienność warunków mikroklimatycznych,
stwarza możliwość występowania siedlisk flory o charakterze kserotermicznym. Warunki
siedliskowe i struktura szaty roślinnej Włocławskiej Doliny Wisły ukształtowane zostały przy
wyraźnym wpływie człowieka od czasów prehistorycznych, z intensyfikacją przypadającą na okres
średniowieczny, w wyniku czego dominuje krajobraz rolniczy, a z lasów pokrywających niegdyś
dno i graniczące z doliną wysoczyzny pozostały jedynie rozproszone fragmenty. Typowe dla tego
odcinka liczne piaszczyste łachy i muliste nanosy w korycie są formowane wskutek procesu
depozycji materiału erodowanego z dna rzeki poniżej tamy we Włocławku. Powierzchnia
odsłoniętych łach jest uzależniona nie tyle od generalnego poziomu wody w rzece, co przede
wszystkim od krótkoterminowych zmian poziomu wody wynikających z wymiany wody w
elektrowni Włocławek. Na tym odcinku rzeki dzienna amplituda poziomu wody wynosi 1,5 - 2,0 m
w rejonie Włocławka a 1,0 m koło Nieszawy (maksimum wynosi 3 m). Nowe ławice piaskowe są
kolonizowane przez efemeryczne zbiorowiska roślinne Bidentetea tripartiti i Isoeto-Nanojuncetea.
Na tym odcinku rzeki występują starsze wyspy porośnięte głównie przez młode wierzbowotopolowe zarośla, z domieszką krzewów wierzbowych i bylin oraz typowe zarośla wierzbowe
Salicetum triandro-viminalis. Obecnie, większość starych wysp jest połączona z brzegiem rzeki
groblami. Dlatego funkcjonują one jako wyspy tylko przy wysokich stanach wody. Występują tu
łańcuchy starorzeczy zarówno uformowanych naturalnie jak i stworzonych w czasie prac
hydrotechnicznych. Wodne zbiorowiska rozwijają się w miejscach cofek oraz tam, gdzie prąd
wody jest spowolniony. Przechodzą one stopniowo w szuwary rozwijające się wzdłuż brzegu.
Obwałowania zbudowane blisko koryta rzeki pod koniec XX. wieku występują tyko lokalnie.
Bardziej lub mniej wyniesione i okresowo zalewane tereny blisko sąsiadujące z korytem rzeki są
porośnięte mozaiką ziołorośli i muraw z pojedynczymi drzewami lub grupami drzew bądź
krzewów. Powszechnie występują młode wierzbowo-topolowe drzewostany oraz wierzbowe
zarośla. Częste są także typowe wierzbowe zbiorowiska: Salicetum triandro-viminalis, Salicetum
albo-fragilis oraz topolowe Populetum albae. Stwierdzono tu także Senecion fluviatilis,
Convolvulum sepium, Aegopodion podagrariae. W dolinie koło Włocławka znajdują się
pozostałości wielogatunkowych zbiorowisk leśnych: Ficario-Ulmetum minoris, Violo odorotaeUlmetum minoris i Alno-Ulmion. Ogółem lasy zajmują około 1/4 obszaru. Powszechne są łąki i
pastwiska w tym również przesuszone, ubogie w gatunki, zagospodarowane rolniczo. Podobne
zbiorowiska murawowe występują na obwałowaniach, przydrożach i niekserotermicznych
zboczach. Żyźniejsze i rzadziej zalewane tereny są często użytkowane jako pola uprawne.
Tereny porośnięte przez murawy kserotermiczne i zbiorowiska łąk, zarastają w wyniku
zaprzestania pasterstwa (wypasu) wypalania i wykaszania. Zastępują je zarośla tarniny, głogu,
róży itp. tzw. czyżnie. Lasy i zarośla porastające niegdyś zbocza doliny rozwijają się płatami.
Zarośla olszowe występują w zatorfionych marginalnych częściach doliny oraz przy źródłach koło
Wólne, Bobrowniki oraz w ujściu rzeki Mień. Najcenniejszym fragmentem Włocławskiej Doliny
Wisły jest jej południowo-wschodni kraniec zdominowany przez zbiorowiska grądowe,
urozmaicone leśnymi zbiorowiskami ciepłolubnymi i roślinnością kserotermiczną. Obszar ten, o
powierzchni 57,6 ha na mocy rozporządzenia nr 277/01 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia
2 października 2001 r. objęto ochroną w postaci rezerwatu przyrody "Kulin", którego nadrzędnym
celem jest zachowanie ze względów przyrodniczych, dydaktycznych i rajobrazowych
wielogatunkowych drzewostanów o cechach zbliżonych do naturalnych. Leżący na skarpach we
Włocławku rezerwat jest jednym z najcenniejszych w Polsce, ze względu na cel ochrony. Chroni
się w nim przedstawiciela stepowej roślinności pontyjskiej, jedną z dwóch w Polsce, izolowanych
geograficznie populacji dyptamu jesionolistnego Dictamnus albus.
W rezerwacie podziwiać można niezwykłą różnorodność zbiorowisk roślinnych - muraw
stepowych i psammofilnych, ciepłolubnych okrajków, zarośli kserotermicznych oraz zbiorowisk
grądowych (grąd zboczowy i grąd subkontynentalny), dąbrowy świetlistej oraz niewielki płat
górskiego łęgu jesionowego. Dyptam jesionolistny występuje w towarzystwie wielu innych
osobliwości florystycznych, takich jak: oman szorstki Inula hirta, wężymord stepowy Scorzonera
purpurea, ostnica Jana Stipa joannis, dzwonek syberyjski Campanula sibirica, dziewanna
27
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
fioletowa Verbascum phoeniceum czy ożota zwyczajna Linosyris vulgaris. W bogatm runie
zbiorowisk leśnych znalazło dla siebie miejsce dużo gatunków rzadkich i chronionych, takich jak:
kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine, koniczyna długokłosowa Trifolium rubens, wyki kaszubska Vicia cassubica, lędźwianowata V. lathyroides i grochowata V. pisiformis. Obszar ma
znaczenie przede wszystkim dla ochrony lasów łęgowych i siedlisk przyrodniczych,
charakterystycznych dla doliny dużej rzeki nizinnej, oraz związanej z nią fauny, w tym gatunku
ryby z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Łącznie na terenie ostoi stwierdzono
występowanie 8 rodzajów siedlisk z I Załącznika Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz 5 gatunków
zwierząt z tej dyrektywy, a ponadto 22 gatunki roślin i zwierząt wymienione na regionalnych i
lokalnych czerwonych listach, 7 gatunków roślin i zwierząt chronionych w ramach
międzynarodowych konwencji, 60 gatunków zwierząt i roślin rzadkich w Polsce. W granicach
obszaru znajdują się reliktowe stanowiska cennych gatunków kserotermicznych roślin
obejmujących gatunki psammofilne. Inną grupę o dużym znaczeniu dla ochrony przyrody tego
obszaru stanowią gatunki typowe dla nadrzecznych siedlisk. Obszar jest również ważny z punktu
widzenia ochrony ptaków. Stwierdzono tu 52 gatunki ptaków z I Załącznika Dyrektywy Rady
79/409/EWG i 46 gatunków ptaków migrujących nie wymienionych w tym załączniku. Obszar
obejmuje część ekologicznego korytarze Wisły, który został identyfikowany jako teren
priorytetowy dla ochrony w sieciach ECONET i IBA, ważnego dla migracji wielu gatunków.
3.2.5. Przyjęte cele i priorytety
Cel średniookresowy w zakresie ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej
nawiązuje do perspektywicznego celu II Polityki ekologicznej państwa - zapewnienia zachowania
cennych przyrodniczo obszarów, dotychczas nie chronionych prawnie, poprzez objęcie ich
różnymi formami ochrony przyrody oraz stworzenia na pozostałym obszarze kraju takich
warunków i zasad prowadzenia działalności gospodarczej, w tym zasad ochrony gatunkowej
roślin i zwierząt, aby możliwe było utrzymanie i odtwarzanie różnorodności biologicznej. Celem
długookresowym do 2015 r. jest:
Zahamowanie strat różnorodności biologicznej na poziomie wewnątrzgatunkowym
(genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemów i krajobrazu).
3.2.6. Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2008-2015:
1. Pełna inwentaryzacja różnorodności biologicznej: uzupełnianie wiedzy o
rozmieszczeniu i zasobach składników różnorodności biologicznej.
2. Utrzymanie różnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, w tym
zapobieganie ich fragmentacji.
3. Bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych na terenach lądowych .
4. Opracowanie i wdrożenie monitoringu stanu zachowania gatunków, obszarów
ochrony ptaków i siedlisk przyrodniczych, zgodnego z wymaganiami krajowymi i
międzynarodowymi.
5. Wzmacnianie znaczenia ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej w
planowaniu przestrzennym, w tym wzmacnianie roli opracowań ekofizjograficznych
przy uzgadnianiu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
6. Renaturalizacja i poprawa stanu zachowania najcenniejszych, zniszczonych
ekosystemów, zwłaszcza dolin rzecznych i siedlisk, w tym szczególnie obszarów
wodno-błotnych i leśnych rozwój systemów naturalnej retencji wód.
7. Wsparcie badań faunistycznych i florystycznych, doskonalenie systemu wymiany
informacji o różnorodności biologicznej.
8. Wprowadzenie instrumentów pozwalających na skuteczne przeciwdziałanie
wprowadzaniu gatunków obcych, które mogą zagrażać integralności naturalnych
ekosysemów i siedlisk i/lub stanowić zagrożenie dla gatunków rodzimych.
9. Prowadzenie szkoleń i edukacji (formalnej i nieformalnej) w zakresie ochrony
przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej.
28
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
3.2.7. Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie
wieloletniej
4
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 4 Przedsięwzięcia na lata 2008-2015 w zakresie ochrony przyrody
13
14
15
Zadania własne
Opracowanie długofalowego programu
promocji i wykorzystania walorów
turystycznych powiatu
1.
I
2.
I
3.
P
4.
5.
6.
Starostwo
Powiatowe /
jednostki
organizacyjne
Starostwa,
podmioty
gospodarcze,
PTTK,
stowarzyszenie
agroturystyczne
Współudział w organizacji
Starostwo
ponadregionalnych wydarzeń
Powiatowe /
turystycznych, ekologicznych, sportowych jednostki
i kulturalnych
organizacyjne
Starostwa,
gminy, podmioty
gospodarcze,
Nasadzenia drzew w pasie dróg
powiatowych
Starostwo
Powiatowe
/Powiatowy
Zarząd Dróg
Ewidencja indywidualnych form ochrony Starostwo
P przyrody
Powiatowe
Promocja własnych działań i inicjatyw
P proekologicznych o charakterze
cyklicznym
Promocja działań proekologicznych,
wydawnictwa ekologiczne – z
P
przeznaczeniem dla dorosłej części
społeczności lokalnej
Działania na
rzecz rozwoju
gospodarczeg
o jako
elementu
rozwoju
zrównoważon
ego
Działania na
rzecz rozwoju
gospodarczeg
o jako
elementu
rozwoju
zrównoważon
ego
Zwiększenie
bioróżnorodno
ści
Zwiększenie
bioróżnorodno
ści
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
Starostwo
Powiatowe
Starostwo
Powiatowe
Budżety
Powiatu i
gmin
-
-
-
-
-
-
Budżety
Powiatu i
gmin,
sponsorów
Budżet
Powiatu
Budżet
Powiatu
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Zadania własne
1.
Ochrona obszarów, zespołów i obiektów
nie objętych jeszcze ochroną prawną, a
prezentujących dużą wartość
P przyrodniczą.
Wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych i
ochronnych istniejących pomników
przyrody
2.
P
wojewoda/
zarząd powiatu,
gmina,
organizacje
pozarządowe
wojewoda/
gmina, zarząd
powiatu,
organizacje
ekologiczne
29
Objęcie
ochroną
wszystkich
wartościowyc
h obszarów i
obiektów
Zachowanie
dla przyszłych
pokoleń
najcenniejszy
ch obiektów
przyrody
-
-
Budżet
państwa,
województ
wa,
powiatu,
gmin
Budżety
gmin,
województ
wa,
państwa,
funduszy
ochrony
środow,
strukturaln
e
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
6.
7
8
9
Prowadzenie działań, wspomagających
rozwój populacji, szczególnie rodzimych
gatunków drobnej zwierzyny łownej o
P zauważalnym spadku ich liczebności na
terenach dzierżawionych obwodów
łowieckich
Preferowanie na terenach podlegających
wszelkim formom ochrony lokalizacji
wyłącznie przedsięwzięć o „czystych”
P technologiach
I
P
P
10 P
Zarząd parku
krajobrazowego,
gmina/
organizacje
gospodarcze
organizatorów
turystyki
Udostępnienie
i regulacja
ruchu na
obszarach
przyrodniczo
cennych
właściwe koła
Polskiego
Związku
Łowieckiego/
zarząd powiatu,
gmina
Zarząd
województwa,
gmina/
wojewoda,
zarząd powiatu
Zwiększenie
bioróżnorodno
ści
Minimalizacja
obciążenia
środowiska
Budowa bazy turystycznej wokół jeziora Gmina Lubień
w Lubieniu Kujawskim przy
Kujawski / EFRR
uwzględnieniu aspektów środowiskowych
Poprawa
jakości usług
turystycznych
Zagospodarowanie Alei Łokietka terenu
przy rzece Zgłowiączka na cele
rekracyjno-turystyczne
Zwiększenie
bioróżnorodno
ści
Gmina Brześć
Kujawski
Budowa ścieżki rowerowej przy drodze Gmina Lubraniec
wojewódzkiej nr 270 (odcinek LubraniecIzbica Kujawska)
Zwiększenie
bioróżnorodno
ści
Zarybianie jezior / utrzymanie
bioróżnorodności ichtiofauny
Zwiększenie
bioróżnorodno
ści
Gospodarstwo
Rybackie
Włocławek Sp.z
o.o.
Szpetal Górny
-
-
Rolnicy,
organizacje
gospodarc
ze i
pozarządo
we,
budżety
gmin
Budżety
gmin,
województ
wa,
funduszy
ochrony
środowiska
,
strukturaln
e
Polski
Związek
Łowiecki i
koła
łowieckie
Środki
własne
-
7 000 000zł.
5.
P
Rozbudowa sieci ścieżek rowerowych i
szlaków pieszych, zorganizowanie
punktów widokowych, tablic
informacyjnych dotyczących wartości
ekologicznych i osobliwości przyrody;
-
4 500 000zł.
4.
P
Udostępnienie
i regulacja
ruchu na
obszarach
przyrodniczo
cennych
2 800 000zł.
3.
rolnicy/ ODR,
gmina, zarząd
powiatu,
stowarzyszenia
agroturystyczne
90 000zł.
Rozwój agroturystyki
Środki
własne,
inne
fundusze
Środki
własne,
inne
fundusze
Środki
własne,
inne
fundusze
Środki
własne,
inne
fundusze
3.3.
Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
3.3.1. Analiza stanu istniejącego
Na terenie powiatu włocławskiego wg informacji GUS znajduje się ogółem 26 769,3 ha
lasów, z tego lasy nie stanowiące własności. Wskaźnik lesistości dla powiatu włocławskiego
wynosi 18,2 %.
W lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa przeważają drzewostany młodszych
klas wieku, klasa I / 1 - 20 lat/ i klasa II /21 - 40 lat/. Zajmują one ok. 58 % powierzchni leśnej.
Drzewostanów starszych klas wieku III, IV i wyżej 27 % a w tzw. wieku rębności jest niewiele
ponad 15%. W drzewostanach gatunkiem panującym jest sosna pospolita, która zajmuje 82,3%
powierzchni, olcha 9,1%, brzoza 4,3%, topole 1,5%, dąb, jesion, wiąz 2,4%, pozostałe gatunki
0,4%. Dominującymi typami siedliskowymi lasu są bór suchy, bór świeży i bór mieszany świeży,
30
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
które zajmują 76% powierzchni wszystkich lasów. Największą lesistość posiadają gminy:
Włocławek 49% i Baruchowo 37%, najmniejszą natomiast gminy: Choceń 1% i Izbica Kuj. 3%.
Tabela 5 Lesistość na terenie gmin powiatu włocławskiego
2007
Jednostka terytorialna
Procent.
[%]
18,20
0
38,80
5,00
17,70
0
18,60
2,00
9,90
9,40
9,90
20,80
3,60
6,00
3,50
22,50
20,40
5,80
4,10
5,80
3,70
0
3,80
48,40
Powiat włocławski
Kowal
Baruchowo
Boniewo
Brześć Kujawski
Brześć Kujawski - miasto
Brześć Kujawski - obszar wiejski
Choceń
Chodecz
Chodecz - miasto
Chodecz - obszar wiejski
Fabianki
Izbica Kujawska
Izbica Kujawska - miasto
Izbica Kujawska - obszar wiejski
Kowal
Lubanie
Lubień Kujawski
Lubień Kujawski - miasto
Lubień Kujawski - obszar wiejski
Lubraniec
Lubraniec - miasto
Lubraniec - obszar wiejski
Włocławek
Źródło: GUS
31
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
grunty leśne publiczne
ogółem
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów
Państwowych
grunty leśne prywatne
ogółem
lasy ogółem
grunty leśne publiczne
ogółem
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów
Państwowych
grunty leśne prywatne
ogółem
lasy ogółem
grunty leśne publiczne
ogółem
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów
Państwowych
grunty leśne prywatne
2007r.
lasy ogółem
2006r.
ogółem
Jednostka terytorialna
2005r.
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
Powiat włocławski 27 402,7 26 764,3 24 349,1 24 317,4 24 137,2 3 053,6 27 411,8 26 773,1 24 358,2 24 326,5 24 149,3 3 053,6 27 408,4 26 769,3 24 354,8 24 323,1 24 148,9 3 053,6
Baruchowo
4 229,8
4 144,0
3 872,9
3 872,9
3 872,9
356,9
4 229,5
4 145,0
3 872,6
3 872,6
3 872,6
356,9
4 229,5
4 145,0
3 872,6
3 872,6
3 872,6
356,9
Boniewo
398,3
389,6
325,1
325,1
324,1
73,2
398,3
389,6
325,1
325,1
324,1
73,2
398,3
389,6
325,1
325,1
324,1
73,2
Brześć Kujawski
2 751,4
2 680,9
2 641,8
2 641,8
2 638,8
109,6
2 751,6
2 680,5
2 642,0
2 642,0
2 639,0
109,6
2 750,6
2 679,5
2 641,0
2 641,0
2 639,0
109,6
Choceń
201,6
196,0
152,8
152,8
133,4
48,8
201,6
196,0
152,8
152,8
133,4
48,8
201,6
196,0
152,8
152,8
133,4
48,8
Chodecz
1 218,6
1 203,1
948,6
948,6
935,5
270,0
1 218,6
1 203,1
948,6
948,6
935,5
270,0
1 219,2
1 203,1
949,2
949,2
936,1
270,0
32
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów
Państwowych
grunty leśne prywatne
ogółem
lasy ogółem
grunty leśne publiczne
ogółem
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów
Państwowych
grunty leśne prywatne
ogółem
lasy ogółem
grunty leśne publiczne
ogółem
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów
Państwowych
grunty leśne prywatne
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
Fabianki
1 610,6
1 579,8
1 362,6
1 359,2
1 347,2
248,0
1 610,0
1 579,5
1 362,0
1 358,6
1 347,6
248,0
1 609,9
1 579,5
1 361,9
1 358,5
1 347,5
248,0
Izbica Kujawska
484,4
473,2
413,6
407,5
357,3
70,8
484,4
473,2
413,6
407,5
357,3
70,8
482,7
471,5
411,9
405,8
356,6
70,8
Kowal
2 649,9
2 577,0
1 969,1
1 969,1
1 957,5
680,8
2 650,8
2 577,6
1 970,0
1 970,0
1 959,4
680,8
2 650,9
2 577,6
1 970,1
1 970,1
1 959,5
680,8
Lubanie
1 452,2
1 414,8
1 358,0
1 358,0
1 357,0
94,2
1 454,2
1 418,0
1 360,0
1 360,0
1 359,0
94,2
1 454,2
1 418,0
1 360,0
1 360,0
1 359,0
94,2
Lubień Kujawski
874,5
868,6
575,0
563,6
515,7
299,5
874,6
868,7
575,1
563,7
515,8
299,5
874,6
868,7
575,1
563,7
515,8
299,5
Lubraniec
564,5
554,1
467,9
467,9
458,9
96,6
564,5
554,1
467,9
467,9
458,9
96,6
563,5
553,1
466,9
466,9
458,9
96,6
Jednostka terytorialna
grunty leśne publiczne
ogółem
2007r.
lasy ogółem
2006r.
ogółem
2005r.
33
Włocławek
ogółem
lasy ogółem
grunty leśne publiczne
ogółem
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów
Państwowych
grunty leśne prywatne
ogółem
lasy ogółem
grunty leśne publiczne
ogółem
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów
Państwowych
grunty leśne prywatne
ogółem
lasy ogółem
grunty leśne publiczne
ogółem
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa
grunty leśne publiczne
Skarbu Państwa w
zarządzie Lasów
Państwowych
grunty leśne prywatne
Jednostka terytorialna
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
2005r.
2006r.
10 966,8 10 683,1 10 261,6 10 250,8 10 238,8
705,2
34
2007r.
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
[ha]
10 973,6 10 687,9 10 268,4 10 257,6 10 246,6
Źródło: GUS
Tabela 6 Powierzchnia lasów i gruntów leśnych gmin powiatu włocławskiego w latach 2005-2007
705,2
10 973,4 10 687,8 10 268,2 10 257,4 10 246,4
705,2
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
3.3.1.1. Szkodniki wtórne
W osłabionych drzewostanach sprzyjające warunki do rozrodu mają szkodniki wtórne
(dobijające drzewa), takie jak: cetyńce, przypłaszczek granatek, kornik drukarz, czterooczek
świerkowiec, drwalnik paskowany i rytowniki.
Szkodniki wtórne zwalczane są różnymi metodami poprzez:
o usuwanie drzew zasiedlonych,
o korowanie drewna zasiedlonego,
o wykładanie pułapek tradycyjnych,
o wywieszanie pułapek feromonowych,
o opryski surowca insektydami
3.3.1.2. Szkodniki pierwotne
Odłogujące od lat grunty orne są miejscem masowej rozmnoży owadów z rodziny
chrabąszczowatych: chrabąszcza majowego, kasztanowca, guniaka czerwczyka. Zwalczanie ich
polega na zastosowaniu środków chemicznych lub utrzymywaniu gleby w czarnym ugorze –
zwalczanie mechaniczne.
Na obszarach uszkodzeń drzewostanów niezbędna jest przebudowa gatunkowa, głównie w
kierunku wprowadzenia gatunków odpornych na zanieczyszczenia powietrza.
3.3.2. Przewidywane kierunki zmian
Główne założenia gospodarki leśnej zmierzające do osiągnięcia poprawy stanu lasu
uwzględniają następujące cele:
 zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i
zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą,
 ochronę lasów, w tym szczególnie lasów stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody
lub lasów szczególnie cennych ze względu na:
- zachowanie leśnych zasobów genetycznych,
- walory krajobrazowe,
- potrzeby nauki.
 ochronę gleb i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia albo o specjalnym
znaczeniu społecznym.
3.3.3. Przyjęte cele i priorytety
W perspektywie średnioterminowej zakłada się dalsze wzmacnianie modelu racjonalnego
użytkowania zasobów poprzez kształtowanie właściwej struktury lasów, gatunkowej i wiekowej, i
ich wykorzystania gospodarczego w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich
bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego. W związku z
tym celem średniookresowym do 2015 r. będzie:
Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
3.3.4. Kierunki działań
1. Zalesianie nowych terenów, z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczo-krajobrazowych
2. Zwiększenie ilości i powierzchni zadrzewień na terenach rolniczych oraz rozszerzenie zakresu
leśnej rekultywacji terenów zdegradowanych.
3. Lokalizacja zalesień i zadrzewień zgodnie z planami zagospodarowania przestrzennego, w
tym kształtowanie granicy polno-leśnej.
4. Tworzenie spójnych kompleksów leśnych szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i
wododziałów.
5. Zmiana struktury wiekowej i składu gatunkowego drzewostanów w celu dostosowania ich do
charakteru siedliska i zwiększenia różnorodności genetycznej i biologicznej biocenoz leśnych.
6. Rozszerzenie renaturalizacji obszarów leśnych, w tym obszarów wodno-błotnych i obiektów
cennych przyrodniczo, znajdujących się na terenach leśnych.
7. Restytucja i rehabilitacja ekosystemów leśnych, uszkodzonych w wyniku działania czynników
abiotycznych i biotycznych.
8. Kontynuowanie przebudowy drzewostanów zniekształconych lub uszkodzonych w wyniku
działalności człowieka.
35
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
9. Kontynuacja i rozwój monitoringu środowiska leśnego jako instrumentu wspomagającego
przeciwdziałanie zagrożeniom ekosystemów leśnych.
10. Kontynuacja działań prowadzonych przez Lasy Państwowe na rzecz podnoszenia
świadomości i wiedzy ekologicznej społeczeństwa w zakresie leśnictwa, przykładowo poprzez
rozszerzenie procesu tworzenia izb przyrodniczo-leśnych, ścieżek dydaktycznych i
pozostałych.
11. Prowadzenie doradztwa dla właścicieli gruntów korzystających ze wsparcia UE dla działań
związanych z leśnictwem.
3.3.5. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej
4
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 7 Zadania do realizacji na lata 2008-2015
13
14
15
Zadania własne
I
Zalesianie terenów o niskich klasach ARiMR, gmina,
bonitacyjnych gleb i gruntów porolnych właściciele
gruntów,
2.
I
Wzmocnienie kontroli gospodarki leśnej
na obszarach nowych nasadzeń i w
lasach prywatnych.
Starostwo
Powiatowe/
nadleśnictwa,
ARiMR
3.
I
Aktualizacja uproszczonych planów
urządzenia lasów
Starostwo
Powiatowe
Działania na rzecz prowadzenia
prawidłowej gospodarki leśnej
właściciele i
zarządcy lasów/
Zarząd Powiatu,
nadleśnictwa,
1.
4
P
Przeciwdziała
nie erozji,
tworzenie
łączników
ekologicznych
Powstrzymani
e postępującej
degradacji
lasów
prywatnych
Zwiększanie
udziału
obszarów
leśnych
Powstrzymani
e postępującej
degradacji
lasów
prywatnych
-
budżet
Państwa,
środki
właścicieli
Budżet
Powiatu
-
-
-
Budżet
Powiatu
Środki
zarządców
lasów,
budżet
Powiatu,
nadleśnictw
Zadania koordynowane
Włączenie do działań edukacyjnych
Gmina
problematyki gospodarki leśnej i ochrony /nadleśnictwa
lasu
2.
P
3
Wspieranie oraz popularyzacja inicjatyw
Nadleśnictwa/
podejmowanych na rzecz zwiększenia
Zarząd Powiatu,
lesistości terytorium gminy
gmina,
P
właściciele
gruntów
36
Świadoma
ochrona
zasobów
przyrody
Realizacja
założeń
polityki leśnej
państwa
Budżet
gminy
-
Powstrzymani
e postępującej
degradacji
lasów
-
P
Gmina
/właściciele
gruntów
-
1.
Ochrona i wzmocnienie funkcji
zadrzewień i zakrzewień, jako ważnych
korytarzy ekologicznych
Budżet
gminy,
fundusze
ekologiczne
środki
właścicieli,
inne
fundusze,
Gminy
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
3.4.
Ochrona powierzchni ziemi
3.4.1. Analiza stanu istniejącego
Gleby podlegają zarówno degradacji naturalnej, jak i antropogenicznej. Czynnikami
antropogenicznymi, będącymi najczęstszą przyczyną degradacji gleby, są:
- nieprawidłowe nawożenie gleb,
- nieprawidłowa gospodarka rolna,
- zanieczyszczenie powietrza,
- eksploatacja kopalin i inne formy użytkowania terenu, niszczące profil gleb
3.4.1.1. Tereny szczególnie narażone na szkodliwe działanie transportu i jego infrastruktury
Powiat Włocławski dysponuje dobrze rozwiniętą siecią komunikacji lokalnej, regionalnej i
ponadregionalnej.
Oprócz negatywnego wpływu spalin i hałasu na zdrowie człowieka i środowisko można
wyznaczyć inne znaczące oddziaływanie transportu.
Zimowe utrzymanie dróg wymaga stosowania dużych ilości chlorku sodu i chlorku wapnia
do posypywania zaśnieżonych dróg. Najbardziej narażone na działanie soli są drzewa rosnące
wzdłuż dróg i ulic. Coraz częściej zauważalne jest ich obumieranie, a bezpośrednią przyczyną
tego stanu jest solenie dróg.
Wybudowanie drogi w pobliżu siedlisk zwierząt naraża zwierzęta na śmierć w wyniku
potrącenia przez samochód. Szlak komunikacyjny stanowi także barierę dla zwierząt, które
bojąc się hałasu nie zbliżają się do niego.
Istotne znaczenie odgrywają również złomowiska. Są to zarówno pojazdy zniszczone
w wyniku wypadków drogowych, jak i samochody wycofane z eksploatacji z powodu ich
zaawansowanego wieku. Wraki samochodowe stanowią bardzo duże zagrożenie dla środowiska
z powodu zawartych w nich płynów eksploatacyjnych: olejów, płynów chłodniczych
i hamulcowych i elektrolitów z akumulatorów.
3.4.1.2. Potrzeby dalszych badań gleb, monitoringu i weryfikacji ich klasyfikacji
Wapnowanie ma wszechstronny i korzystny wpływ na właściwości fizyczno-chemiczne i
biologiczne gleb. Wpływa zatem na tworzenie żyzności gleby, czynnika umożliwiającego
uzyskiwanie wysokich plonów i efektywne wykorzystanie nawożenia NPK. Podstawowymi
wskaźnikami do określenia potrzeb wapnowania są wielkość pH i kategoria agronomiczna
wynikająca ze stopnia zwięzłości gleby. W gminie niemal 30% gleb kwaśnych wymaga
wapnowania.
Im gleba jest lżejsza, tym z reguły bardziej uboga w magnez. Niskimi zawartościami
magnezu charakteryzują się także gleby organiczne.
Niedobory magnezu, występujące we wczesnych stadiach wzrostu, wpływają ujemnie na
późniejszy rozwój i plonowanie roślin uprawnych. Magnez jest pierwiastkiem bardzo ważnym dla
procesów życiowych roślin - jest składnikiem chlorofilu. Wymywanie magnezu z gleb może
wynosić nawet kilkadziesiąt kilogramów z hektara rocznie. O ile potas wymywany jest głównie z
gleb lekkich, to magnez wymywany jest także z gleb ciężkich. Ta cecha magnezu prowadzi do
częstych niedoborów tego pierwiastka. Ruchliwość magnezu powoduje, że trudno jest utrzymać
jego zapasy w glebie. Poważniejszym źródłem magnezu jest obornik. W gospodarstwach o
glebach ubogich w magnez produkowany obornik także zawiera niewiele magnezu. Niemal 50%
powierzchni powiatu cechuje niska i bardzo niska zasobność magnezu.
Fosfor jest niezbędnym składnikiem do rozwoju rośliny. Jego obecność w glebie wpływa
dodatnio na pobieranie innych składników pokarmowych przez rośliny, głównie azotu. Pełni
ważne funkcje w różnych procesach życiowych (wpływa korzystnie na podział komórek,
kwitnienie, owocowanie, powstawanie nasion dojrzewanie, rozwój korzeni), zwiększa odporność
roślin na choroby.
Przyswajalny potas występuje w roztworze glebowym oraz w formie wymiennej w
kompleksie sorpcyjnym. Potas przyswajalny stanowi z reguły około 1 % potasu ogółem.
Przyswajalne formy potasu mogą ulegać stratom. W glebach organicznych i lekkich glebach
mineralnych pierwiastek ten jest łatwo wymywany i dlatego nawożenie potasem powinno być
stosowane systematycznie. Na glebach ciężkich ograniczone jest jego wymywanie. Im więcej
jest części spławialnych, czyli im gleba jest cięższa, tym łatwiej potas może podlegać procesowi
uwsteczniania. Jony potasu wiązane są niewymiennie przez minerały ilaste.
Rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie
wprowadzony został program działań mający na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł
37
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
rolniczych. Podstawą do wyznaczenia zagrożonego terenu były opracowania metodyczne oraz
opracowanie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wykonane na podstawie danych
monitoringu krajowego i regionalnego, dotyczącego obszaru zlewni rzeki Orli. Działalność
rolnicza spowodowała i powoduje nadal przyspieszenie przekształcenia naturalnych właściwości
środowiska. Odbywa się to często kosztem zmian w środowisku przyrodniczym. „Program
Dyrektywy Azotanowej” zmierza w następującym kierunku: do podnoszenia poziomu
świadomości poprzez szkolenia, edukację i kształcenie rolników oraz producentów rolnych w
zakresie stosowania Dobrych Praktyk Rolniczych, gospodarowania biomasą organiczną na polu,
stosowania środków chemicznych i płynnych nawozów organicznych w polowej produkcji
roślinnej.
Drugi aspekt to identyfikacja gospodarstw o największym zagrożeniu zanieczyszczeniami.
Następnie poprawa rozwiązań w zakresie prawidłowego gromadzenia i stosowania nawozów
organicznych, mineralnych, środków ochrony roślin z uwzględnieniem wymagań roślin
uprawnych oraz zachowanie optymalnych terminów agrotechnicznych. Niezbędne jest stałe
monitorowanie zasobności gleb w azot i inne składniki pokarmowe, zawartości składników
zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych ze szczególnym uwzględnieniem azotanów.
3.4.2. Przewidywane kierunki zmian
Przewiduje się dalsze przekształcenia gruntów rolnych pod cele budowlane i inwestycyjne.
Należy jednak pamiętać o spójności tych decyzji z zapisami w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego. Inwestycje budowlane związane są głównie z instalacją
infrastruktury technicznej, która narusza powierzchnię ziemi i zmienia warunki w środowisku
gruntowym.
Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa spowoduje, że coraz silniej popierane
będzie rolnictwo ekologiczne, które pozwala na zachowanie w krajobrazie naturalnych i
półnaturalnych układów ekologicznych, co jest szczególnie istotne na obszarach o cennych
walorach przyrodniczych i w ich bezpośrednim sąsiedztwie.
3.4.3. Przyjęte cele
Celami średniookresowymi do 2015 r. są:
 Ograniczenie negatywnego oddziaływania procesów gospodarczych na środowisko
glebowe,
 Wzrost powierzchni terenów przekazywanych do rekultywacji.
3.4.4. Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2008-2015:
1. Opracowanie krajowej strategii ochrony gleb.
2. Ustalenie zasad i procedur ograniczających nadmierną eksploatację gleb oraz określających
niezbędne środki zaradcze.
3. Promocja stosowania dobrych praktyk rolniczych jako instrumentu ochrony gleb,
upowszechnianie kierunków produkcji rolnej zapewniających zrównoważone ich
wykorzystanie (rolnictwo ekologiczne, programy rolno-środowiskowe).
4. Waloryzacja terenów pod względem ich przydatności do produkcji zdrowej żywności oraz
promocja takiej produkcji.
5. Doskonalenie technologii przemysłowych pod kątem minimalizacji negatywnego wpływu na
stan środowiska, w tym środowiska glebowego, wprowadzanie zasad właściwego korzystania
z powierzchni ziemi w działalności gospodarczej.
6. Sukcesywny rozwój systemu monitoringu gleb, w tym przykładowo w zakresie rejestracji
zmian wynikających z rodzaju i intensywności eksploatacji oraz oddziaływania różnych,
negatywnych czynników (erozja, inwestycje, przemysł, emisje, odpady, ścieki i inne),
dostosowywanie sieci punktów pomiarowych do struktury zagospodarowania i użytkowania
gruntów.
7. Rozwój systemu identyfikacji terenów zdegradowanych.
8. Prowadzenie bieżącej rekultywacji i zagospodarowania gruntów zdegradowanych,
priorytetowe traktowanie tych prac na obszarach największego zagrożenia dla
bezpieczeństwa ludzi i środowiska oraz tam gdzie zagospodarowanie terenu jest szczególnie
ważnym elementem polityki lokalnej i regionalnej.
38
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
9. Rozwój systemu monitoringu ruchów masowych ziemi w celu zminimalizowania ich
negatywnego wpływu na obszarach największego zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi,
infrastruktury technicznej i środowiska oraz na terenach szczególnie ważnych dla rozwoju
lokalnego i regionalnego.
10. Wykorzystanie i wspieranie finansowe inicjatyw społecznych w celu rekultywacji terenów
poprzemysłowych na cele rekreacyjno-sportowe w szczególności na obszarach o słabo
rozwiniętej infrastrukturze tego typu.
3.4.5. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej
Szacunkowe
nakłady zł
Potencjalne źródła
finansowania
2015
2014
2013
5 6 7 8 9 10 11 12
Cel przedsięwzięcia
4
2012
3
2011
2
2010
1
Okres realizacji
2009
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialn
a / Jednostki
współpracując
e
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 8 Przedsięwzięcia w zakresie ochrony gleb
13
14
15
Zadania własne
1
I
2.
I
3.
P
4.
5.
6.
7.
8.
Tworzenie i aktualizacja rejestru gruntów Starostwo
zdegradowanych oraz opracowanie
Powiatowe –
programu ich rekultywacji.
WGKKiGN
Ochrona
gruntów
Kontynuacja zalesień nieużytków i gleb
najniższych klas bonitacyjnych
Przekształcani
e gleb
najniższych
klas
bonitacyjnych
Rozpoznanie i
zapobieganie
degradacji
gleb
Zapobieganie
degradacji
gleb
Zapobieganie
degradacji
gleb
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
ARiMR
Udział wraz z Gminami Powiatu w
zapobieganiu degradacji i erozji gleb
Starostwo
Powiatowe,
Gmina
Okresowa kontrola zawartości metali
P ciężkich w glebach użytkowanych
rolniczo
Współudział w rekultywacji terenów
I zdegradowanych
Starostwo
Powiatowe
Koordynacja działań związanych z
P gospodarką odpadami w Gminach
powiatu włocławskiego
Prowadzenie działalności edukacyjnej
obejmującej mieszkańców Powiatu
P włocławskiego w zakresie selektywnej
zbiórki odpadów i ograniczania ich
powstawania
Promowanie upraw energetycznych
P
Starostwo
Powiatowe
Starostwo
Powiatowe
Starostwo
Powiatowe
Starostwo
Powiatowe
10.
Coroczna aktualizacja rejestru
Starostwo
zawierającego informacje o terenach, na Powiatowe
których stwierdzono przekroczenie
P standardów jakości gleby i ziemi ze
szczególnym uwzględnieniem obszarów,
na których obowiązek rekultywacji
obciąża starostę.
Szkolenia
z
zakresu
Dyrektywy ODR
Azotanowej i ochrony środowiska.
P
11.
P
9.
39
Budżet
Powiatu,
FOGR
Właściciele
terenów
-
-
-
-
-
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
-
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
-
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
-
Wprowadzani
e dobrych
praktyk
rolniczych
Wprowadzani
e dobrych
praktyk
rolniczych
Organizacja cykli szkoleń z zakresu ODR
Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej KDPR
-
-
-
Budżet
powiatu,
budżety
gmin
Budżet
Powiatu
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
środki gmin
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
Środki
własne
Środki
własne
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Zadania koordynowane
1
2
Optymalne
zużycie
nawozów rolnicy/ ODR,
mineralnych i środków ochrony roślin, gmina, SCh-R
zapewnienie
wzrostu
poziomu
P świadomości ekologicznej wśród rolników
Ochrona gleb
i wód
Poprawa struktury agrarnej gospodarstw producenci
rolnych
rolni/ gmina,
zarząd powiatu,
P
organizacje
rolnicze
Poprawa
efektywności
ekonomicznej
gospodarstw,
realizacja
zadań prog.
rolno-środow.
Zwiększanie
lesistości
3
Prowadzenie prac zalesieniowych na
Właściciele
gruntach o niskiej przydatności rolniczej. nieruchomości/
Zarząd
P
Powiatu, gmina
4
Podejmowanie przedsięwzięć z zakresu ZMiUW/ gmina,
odbudowy
zdekapitalizowanych
systemów
melioracji
wodnych
P szczegółowych.
Współudział w rekultywacji
zdegradowanych
5
I
terenów SP, Władający
powierzchnią
ziemi
i
użytkownicy
terenów, gmina
Melioracje gruntów rolnych Brzyszewo – KPZMiUM
Lutobórz II element IV” gm. Chodecz
Planowany obszar do zmeliorowania to
101,74ha
-
-
-
Zapewnienie
odpowiednieg
o nawodnienia
gleb
Ochrona gleb
Zapewnienie
odpowiednieg
o nawodnienia
gleb
-
-
Środki
producentó
w, WODR,
Środki prod
rol,
budżety
gmin,
fundusze
ochrony
środow.
Środki
producentó
w,
Budżety
gmin,
Gminne
spółki
wodne
Budżet
powiatu,
gmin,
użytkownik
ów terenu
Środki
własne,
inne
3.5.
Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
3.5.1. Analiza stanu istniejącego
3.5.2. Wody powierzchniowe
3.5.2.1. Rzeki
Powiat włocławski niemal w całości położony jest w dorzeczu Wisły. Tylko niewielka jego
południowo-zachodnia część należy do dorzecza Odry poprzez rzekę Noteć biorącą swój
początek ze zlewni Jeziora Przedeckiego skąd poprzez jeziora Modzerowskie i Długie wody
swoje kieruje do jeziora Gopło.
W całości na terenie powiatu położone są rzeki: Chodeczka, Lubieńka, Rakutówka, Ruda i
Zuzanka.
Wisła w granicach naszego województwa ma długość 205,3 km, z czego 72 km przypada
na obszar objęty kontrolą przez Delegaturę we Włocławku. Rzeka stanowi północną granicę
powiatu włocławskiego. Jest ona odbiornikiem ścieków komunalnych i przemysłowych. Z terenu
miasta Włocławka do Wisły odprowadzanych jest ok. 18,9 mln m3/rok ścieków komunalnych, z
czego ścieki nieoczyszczone stanowią zaledwie 0,9%. Ścieki przemysłowe z Zakładów
Azotowych „Anwil” S.A. oczyszczane są mechaniczno-chemicznie w ilości 13,8 tys. m 3/d.
Na terenie miasta Włocławka znajduje się jeden punkt pomiarowo-kontrolny (ppk) na
zaporze, powyżej zrzutu ścieków z miasta. Jakość wód odpowiadała VI klasie czystości.
Zdecydował o tym stan sanitarny oraz azot azotynowy i fosfor ogólny.
Wisła jest rzeką, wzdłuż której rozwinął się Włocławek. W granicach województwa
kujawsko-pomorskiego ma ona długość 205,3 km, z czego ok. 18 km przypada na granice
administracyjne Włocławka. Wisła jest nie tylko odbiornikiem ścieków z całego miasta, ale
40
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
również jej brzegi stanowią miejsce spacerów mieszkańców. Na terenie powiatu włocławskiego
rzeka badana była w dwóch punktach. Pierwszy usytuowany został powyżej miasta, przy
zaporze, powyżej zrzutu ścieków. Drugi zaś poniżej Włocławka, w miejscowości Gąbinek. Jest
to 6 km od zrzutu ścieków z Zakładów Azotowych „Anwil” i 10 km poniżej Grupowej
Oczyszczalni Ścieków.
Wisła jest odbiornikiem ścieków komunalnych i przemysłowych. Największe źródła
zanieczyszczeń zlokalizowane są w granicach administracyjnych miasta Włocławka. W 2007
roku były to:
1.
wyloty (W-1 do W-8) - ścieki nieoczyszczone (165,5 m 3/d), włączone do kanalizacji
miejskiej 22 sierpnia 2008 roku
2.
Oczyszczalnia Ścieków – Zawiśle – ścieki oczyszczone mechaniczno-biologicznie
(188,8 m3/d);oczyszczalnia została podłączona do Grupowej Oczyszczalni Ścieków
30 lipca 2008 roku
3.
Grupowa Oczyszczalnia Ścieków – ścieki oczyszczone mechaniczno-biologicznie
(20,2 tys. m3/d)
4.
Zakłady Azotowe „Anwil” S.A. – ścieki oczyszczone mechaniczno-chemicznobiologicznie (11,0 tys. m 3/d)
Na terenie powiatu włocławskiego rzeka badana była w jednym punkcie pomiarowokontrolnym w miejscowości Gąbinek. Jest to 6 km od zrzutu ścieków z Zakładów Azotowych
„Anwil” i 10 km poniżej Grupowej Oczyszczalni Ścieków. Odnotowano tu wody w IV klasie (wody
niezadowalającej jakości). Zdecydowały o tym oba wskaźniki mikrobiologiczne, barwa i wysoka
wartość chromu (IV). Dodatkowym parametrem przyczyniającym się do takiej oceny był
wskaźnik zanieczyszczeń przemysłowych – zawartość fenoli lotnych. Wartości parametrów
biogennych odpowiadały II/III klasie jakości. W tym punkcie badano również substancje
specyficzne. Wszystkie analizowane parametry osiągnęły wyniki poniżej granicy oznaczalności.
Analiza hydrobiologiczna była wykonywana dwanaście razy w roku i wykazała, że
dominującymi grupami były tu zielenice i okrzemki. Najczęściej pojawiającym się
przedstawicielem zielenic był Scenedesmus quadricauda, a okrzemek: Stephanodiscus
hantzschii i Cyclotella sp. Ilość wszystkich oznaczonych organizmów wahała się od 200 tys.
(styczeń) do 4,4 mln (maj) komórek w jednym litrze próby.
Zgłowiączka jest największą rzeką odwadniającą Pojezierze Kujawskie i część Równiny
Inowrocławskiej. Rzeka jest lewobrzeżnym dopływem Wisły. Jej długość wraz
z Kanałem Głuszyńskim, stanowiącym źródłowy odcinek, wynosi 79 km.. Zgłowiączka przepływa
przez Jezioro Głuszyńskie. Ważniejszymi jej dopływami są: Sarnówka (Niwka), Chodeczka,
Lubieńka i Kanał Bachorze (Bachorza). Powierzchnia dorzecza Zgłowiączki wynosi 1495,6 km2.
W użytkowaniu terenu dominują grunty orne. Początkiem cieku jest Kanał Głuszyński, który
swoje źródła ma w okolicy wsi Płowce. Z uwagi na wysoką zawartość azotanów górny odcinek
Zgłowiączki uznano za wody wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu pochodzenia
rolniczego. Odcinek ujściowy o długości ok. 6,5 km jest uregulowany i przebiega w strefie
miejskiej Włocławka.
Na terenie powiatu włocławskiego w 2007 roku zlokalizowano trzy stanowiska pomiarowokontrolne. Główne punktowe źródła zanieczyszczeń rzeki Zgłowiączki na omawianym odcinku
to:
1.
Oczyszczalnia Ścieków w Lubrańcu – 310,0 m3/d ścieków oczyszczonych
mechaniczno-chemiczno-biologicznie,
2.
Oczyszczalnia Ścieków w Brześciu Kujawskim – 437,1 m3/d,
3.
Uzdrowisko Wieniec – 189,2 m3/d.
Powyżej Lubrańca stwierdzono IV klasę jakości wód (wody niezadowalającej jakości).
Żaden z badanych parametrów nie osiągnął wyników w V klasie. W IV klasie notowano w
miesiącach letnich fosforany i niskie wartości tlenu rozpuszczonego. Raz w roku ogólna liczba
bakterii coli i OWO było na poziomie IV klasy. Pozostałe parametry osiągały wartości
odpowiednie dla II/III klasy.
Na stanowisku poniżej Lubrańca również notowano wody w IV klasie. Liczba bakterii
grupy coli typu kałowego była na poziomie V klasy. Prawie przez cały rok wyniki przekraczały
dopuszczalne normy. Na klasyfikację znacząco wpłynęło stężenie związków azotu i fosforu. W
miesiącach letnich stwierdzono niskie wartości tlenu rozpuszczonego.
41
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Poniżej Brześcia Kujawskiego stwierdzono V klasę jakości wód (wody złej jakości).
Wskaźniki mikrobiologiczne były na poziomie V klasy. Również fosforany, ogólny węgiel
organiczny i letnie deficyty tlenowe wpłynęły na ostateczną klasę. W IV klasie notowano stężenia
związków azotowych.
W porównaniu z badaniami z 2006 roku stężenia średnioroczne analizowanych
parametrów wykazywały nieznaczne pogorszenie wartości w zakresie związków azotowych, a
szczególnie azotanów. Poprawa nastąpiła w przypadku fosforanów i średniej liczby bakterii coli
typu kałowego. Parametry tlenowe pozostały na zbliżonym poziomie.
Chodeczka jest dopływem Zgłowiączki. Bierze ona swój początek z zabagnionego
jeziorka, położonego na południe od jeziora Kromszewickiego. Całkowita długość rzeki wynosi
33,5 km. Przepływa ona przez szereg jezior: Kromszewickie, Chodeckie, Lubienieckie,
Szczytnowskie, Borzymowskie i Krukowskie. W górnym odcinku rzekę zasilają liczne wypływy
wód podziemnych. Pomiędzy jeziorami Chodeckim a Lubienieckim oraz ok. 3 km od ujścia
zlokalizowane są zastawki retencjonujące wodę na potrzeby zlokalizowanych tu młynów i
elektrowni wodnej. W ujściowym odcinku rzeki znajduje się zastawka dla celów retencjonowania
wody dla potrzeb przyległych użytków. Na wylocie z jeziora Chodeckiego zlokalizowany jest
przepust z zastawką stabilizującą lustro wody tego zbiornika. Rzeka odwadnia obszar o
powierzchni 207,2 km2. Zlewnia Chodeczki charakteryzuje się typowo rolniczym
wykorzystaniem.
Główne punktowe źródła zanieczyszczeń to:
1.
2.
3.
Oczyszczalnia Ścieków w Chodczu – 235,5 m3/d,
Oczyszczalnia Ścieków w Choceniu została uruchomiona w pierwszym półroczu 2007
roku, a w drugim półroczu odprowadziła 62,6 m3/d ścieków. Jest to oczyszczalnia
mechaniczno-biologiczna typu SBR o przepustowości 300 m3/d. Odbiera ona ścieki z
Chocenia i Jerzewa. Miejscowość Choceń skanalizowana jest w całości. Planowane
jest włączenie do sieci kanalizacyjnej Borzymia, Jarantowic , Zakrzewka i
Wilkowiczek.
Ponadto do rzeki odprowadzane są ścieki z Zakładu Mięsnego „EMIS” BJB s.c. w
Niemojewie (18,5 m3/d).
Na Chodeczce są dwie jednolite części wód. Chodeczka w górnym biegu zaliczana jest do
typu 25, jako rzeka łącząca jeziora i w tym typie są dwa pierwsze stanowiska. Punkt ujściowy
znajduje się w drugiej jednolitej części wód i jest typu 20 – rzeka nizinna wirowa. W 2007 roku
kontrolowano jakość wód na trzech stanowiskach. Pierwsze stanowisko zlokalizowane jest na
wylocie z jeziora Chodeckiego, powyżej Chodcza. W tym przekroju wody odpowiadały IV klasie
(wody niezadowalającej jakości), a znaczący wpływ na tę klasyfikację miały letnie deficyty
tlenowe. Parametry mikrobiologiczne (liczba bakterii grupy coli typu kałowego i ogólna liczba
bakterii grupy coli) przekroczyły normy dla III klasy. Pierwszy z omawianych wskaźników trzy
razy w roku osiągnął wartości w IV klasie. Większość badanych parametrów było na poziomie
II/III klasy. Metale ciężkie notowały stężenia w najwyższej klasie.
Poniżej Chodcza stwierdzono V klasę (wody złej jakości). Związki fosforu w lipcu
znacząco przekroczyły dopuszczalne normy. W najgorszej klasie również odnotowano
parametry mikrobiologiczne, ogólny węgiel organiczny, amoniak i azot Kjeldahla. Na klasyfikację
wpłynęły także wysokie wartości BZT5.
Zdecydowaną poprawę jakości wody w rzece Chodeczce odnotowano na stanowisku
ujściowym. Stwierdzono tu III klasę – wody zadowalającej jakości. Jedynie wskaźniki
mikrobiologiczne były na poziomie V klasy. Parametry tlenowe i biogenne odpowiadały III klasie.
Porównując wartości średnioroczne badanych parametrów z analizami z 2006 roku nie
zauważono znaczących różnic w stężeniach. Analizowane parametry są na zbliżonych
poziomach.
Kanał Bachorze łączy Noteć ze Zgłowiączką. Odwadnia obszar o powierzchni 291,6
km2, z czego 184,2 km2 należy do zlewni Noteci, a 107,4 km 2 do dorzecza Zgłowiączki. Kanał
bifurkuje w okolicy wsi Krzywosądz. Długość cieku płynąca w kierunku Zgłowiączki wynosi 24,0
km. Jest to część Kanału Bachorze, dopływ Zgłowiączki, biorący początek we wsi Krzywosądz.
W materiałach IMGW odcinek ten nazywany jest Bachorza. Kanał odbiera wody z sieci rowów
odwadniających grunty orne. Głównym źródłem zanieczyszczenia są spływy obszarowe z pól
42
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
oraz oczyszczalnia ścieków w Bądkowie (80,5 m 3/d ścieków oczyszczonych mechanicznochemiczno-biologicznie).
Opisywany odcinek Kanału Bachorza uchodzący do Zgłowiączki stanowi jedną jednolitą
część wód i zaliczany jest do typu 17. W 2007 roku monitoringiem został objęty ujściowy odcinek
Bachorzy. Stwierdzono tu wody złej jakości, w V klasie. Największy wpływ na klasyfikację miały
wskaźniki mikrobiologiczne oraz związki azotu. Wczesną wiosną odnotowano bardzo wysokie
stężenia azotanów – luty (89,97 mg NO3/l) i marzec (67,2 mg NO3/l). Wskazuje to na rolnicze
pochodzenie zanieczyszczeń. Trzy razy dopuszczalne normy przekroczyła liczba bakterii grupy
coli typu kałowego a cztery razy w roku ogólna liczba bakterii grupy coli osiągnęła wartości w V
klasie. Również wiosną stwierdzono większą zawartość substancji rozpuszczonych i wapnia.
Cztery razy w omawianym okresie ChZT-Cr było na poziomie IV klasy.
Ostatnio badania w tym punkcie przeprowadzono w 2003 roku. Porównując wartości
średnioroczne można stwierdzić, że większość analizowanych parametrów jest na bardzo
zbliżonym poziomie. Jednak zdecydowanie wyższe stężenia azotanów, amoniaku i substancji
rozpuszczonych odnotowano w 2007 roku.
Lubieńka bierze początek z mokradła położonego w okolicach wsi Czaple Nowe i do
jeziora Lubieńskiego płynie głównie przez bagna i mokradła. W okolicy wsi Łagiewniki przyjmuje
prawoboczną Rakutówkę, która odwadnia znaczną część Gostynińsko-Włocławskiego Parku
Krajobrazowego. Długość Lubieńki wynosi 42,5 km i jest prawostronnym dopływem Zgłowiączki.
W strukturze użytkowania zlewni o powierzchni 499,4 km2 dominują grunty orne. Rzeka w
górnym biegu jest odbiornikiem ścieków z Lubienia Kujawskiego – 206,3 m3/d, natomiast w
środkowym biegu przyjmuje ścieki z Zakładów Mięsnych „MAT” spółka z o.o. w Czerniewicach
(508,8 m3/d) oraz ścieki socjalno-bytowe z Domu Pomocy Społecznej w Rzeżewie i
Wilkowiczkach, oczyszczone mechaniczno-biologicznie.
Lubieńka podzielona jest na dwie jednolite części wód. Badane w 2007 roku stanowisko,
zlokalizowane przy ujściu do rzeki Zgłowiączki, zalicza się do typu 20. Ciek prowadził tu wody w
IV klasie (wody niezadowalającej jakości). Normy III klasy przekroczyły stężenia ChZT-Cr. A
najbardziej znaczący wpływ na klasyfikację miała liczba bakterii grupy coli typu kałowego oraz
ogólna liczba bakterii grupy coli. Związki azotu i fosforu były na poziomie III klasy.
W porównaniu z badaniami z 2005 roku stężenia średnioroczne analizowanych
parametrów na stanowisku ujściowym rzeki wykazywały nieznaczne pogorszenie.
Tabela 9 Ocena jakości wód rzek powiatu włocławskiego w 2007 roku
Nazwa cieku
Lokalizacja stanowiska
km
rzeki
OCENA
OGÓLNA
Wisła
poniżej Włocławka, Gąbinek
694,0
IV
powyżej Lubrańca,
Lubrańczyk
34,8
IV
poniżej Lubrańca, Kazanie
29,2
IV
Zgłowiączka
Wskaźniki
odpowiadające
IV klasie
bar, Cr(VI), FL, Lb,
Lbog
O2,OWO, PO4, Lbog
O2, NK, NO3, PO4,
P, Lbog
Wskaźniki
odpowiadające
V klasie
Lb
O2, OWO, PO4,Lb,
poniżej Brześcia
V
NK, NO3
19,0
Lbog
Kujawskiego, Falborz
Lb, Lbog
O2
powyżej Chodcza, Chodecz 27,2
IV
OWO,NH4, NK,
poniżej Chodcza, Ruda
BZT5
25,0
V
Chodeczka
PO4, P, Lb, Lbog
Lubieniecka
ujście do Zgłowiączki,
III
Lb, Lbog
0,7
Osowo
ujście do Zgłowiączki,
ChZT-Cr, NO2, N,
NH4, NK, NO3, Lb,
Bachorza
V
1,2
Lbog
Kolonia Falborz
PO4, SR, Ca
ujście do Zgłowiączki,
Lubieńka
IV
Lb, Lbog
0,5
ChZT-Cr
Józefowo
Wyjaśnienie skrótów:
O2 - tlen rozpuszczony, bar – barwa, BZT5 - pięciodobowe biochemiczne zapotrzebowanie tlenu, ChZT-Cr chemiczne zapotrzebowanie tlenu metodą dwuchromianową, OWO – ogólny węgiel organiczny, SR – substancje
rozpuszczone, N - azot ogólny, NH4, - amoniak, NO2 - azotyny, NO3, - azotany, NK –azot Kjeldahla, P - fosfor
43
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
ogólny, PO4 – fosforany, Cr(VI) –chrom sześciowartościowy, Ca – wapń, FL – fenole lotne, Lb – liczna bakterii
grupy coli typu kałowego, Lbog – ogólna liczba bakterii,
3.5.2.2. Jeziora
Na terenie powiatu znajduje się 39 jezior o powierzchni większej niż 3 ha. Agencja
Własności Rolnej Skarbu Państwa, która w 1992 r. przejęła do swojego zasobu wody
powierzchniowe wydzierżawiła je:
 Gospodarstwu Rybackiemu „Włocławek” Spółka z o.o. w Szpetalu Górnym
 Zarządowi Okręgu Płocko-Włocławskiemu Polskiego Związku Wędkarskiego we Włocławku
Tabela 10 Stan czystości jezior w powiecie włocławskim 2006.
Nazwa jeziora
powierzchnia
[m2]
objętość
[m3]
średnia
max.
głębokość głębokość Klasa
[m]
[m]
czystości
Kategoria
podatności
na
degradację
BORZYMOWSKIE
BRZÓZKA
175
3,1
7358,6
18
4,2
0,6*
10,5
1,3*
III
II
III
poza kategorią
CHEŁMICA
CHODECKIE
84,4
40,3
1550
2227,3
2,5
5,5
4
20,5
poza klasą
poza klasą
poza kategorią
II
CZARNE RADYSZYŃSKIE
GOREŃ
3
55,3
81
1672
3
4
6,1
III
III
III
GOŚCIĄŻ
KROMSZEWICKIE
45,5
89,2
2073,1
7693,3
5,4
8,6
23,6
16,7
II
III
II
II
KRUKOWSKIE
KRZEWENT
42,6
38,1
1406,7
1674
3,3
4,4
5,6
7,6
III
II
III
III
LUBIECHOWSKIE
LUBIENIECKIE
16,8
15,1
459
555,5
2,7
3,7
4
7,6
III
poza klasą
poza kategorią
poza kategorią
LUBIEŃSKIE
ŁĄKI
89
6,5
3494,7
160
3,9
2,7
12,8
6
poza klasą
II
poza kategorią
poza kategorią
ŁUBA
MIELEC
11,5
6,9
171,9
39
1,5
0,6
2,6
1,5
poza klasą
II
poza kategorią
poza kategorią
MODZEROWSKIE Z DŁUGIM
RADYSZYN
231,7
31,1
7729,4
1456
8,1
4,7
3,3
10,9
III
II
III
III
RAKUTOWSKIE WIELKIE
Rybnica
300
7,6
3228,5
173
1,1
2,3
2,8
4,6
II
III
poza kategorią
poza kategorią
SKRZYNECKIE
SZCZUTKOWSKIE
26,8
20,9
1542,2
993,9
5,8
10,5
9,7
II
III
II
II
SZCZYTNOWSKIE
TELĄŻNA
67,7
23,8
6226,9
235
9,2
1
18,6
2
poza klasą
II
III
poza kategorią
WIDOŃ
WIERZCHOŃ
13,8
15,3
184
131
1,3
0,9
3,6
1,7
poza klasą
II
poza kategorią
III
WIKARYJSKIE
WÓJTOWSKIE
50,9
10,6
1529,8
334
3
10,5
6,5
II
II
II
III
WÓJTOWSKIE DUŻE
WÓJTOWSKIE MAŁE
20,6
9,2
633
356
3,1
3,9
8
8,5
II
II
III
III
Nad szeregiem jezior usytuowane są ośrodki wypoczynkowo-rekreacyjne i budowane są
domki letniskowe.
Jezioro Brzózka – jest to najmniejszy i najpłytszy zbiornik z zespołu jezior „Na Jazach”, z
tego względu zakwalifikowano go do grupy zbiorników poza kategorią podatności na degradację.
Jezioro Gościąż - charakteryzuje się stosunkowo wysoką odpornością na oddziaływanie
czynników zewnętrznych odpowiadającą II kategorii. Jakość jego wód jest zadawalająca i
wskazuje na II klasę czystości. Pod względem sanitarnym wody odpowiadały II klasie czystości.
W porównaniu z poprzednim cyklem badawczym jakość wód uległa nieznacznej poprawie.
44
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Jezioro Mielec – jest to mały i płytki śródleśny zbiornik o bardzo niekorzystnych cechach
morfometrycznych – poza kategorią na degradację. Jezioro charakteryzuje się wodami dobrej
jakości. Badania z 2006 roku, wskazują na II klasę czystości. Pod względem sanitarnym stan
jeziora nie budził zastrzeżeń. Wartość miana coli odpowiadała I klasie czystości.
Jezioro Rakutowskie - to zbiornik zastoiskowy, położony wśród bagien i podmokłych łąk.
Otoczone jest ono szerokim pasem trzcin, stąd powierzchnia samego zwierciadła wody wynosi
około 180 ha. Jezioro Rakutowskie posiada bardzo niekorzystne cechy naturalne, jest bardzo
podatne na antropopresję. Zgodnie z oceną podatności na degradację jest to zbiornik poza
kategorią. Przeprowadzone w 2006 roku badania stanu czystości wód wskazują na II klasę
czystości. Pod względem sanitarnym jezioro było bardzo czyste i mieściło się w I klasie czystości
wód.
Jezioro Lubiechowskie - to płytki rynnowy zbiornik, o płaskim dnie i stosunkowo
stromych stokach. Od północy brzegi jeziora otoczone są lasem, od południa graniczą z
użytkami rolnymi. Jezioro stanowi popularne miejsce sobotnio-niedzielnego wypoczynku.
Znajduje się tu także duże pole namiotowe. Jezioro Lubiechowskie należy do grupy zbiorników o
bardzo niekorzystnych cechach morfometrycznych i zlewniowych stąd też podatność na
degradację wykracza poza kategorię. Na podstawie badań przeprowadzonych w 2006 roku,
jakość wód jeziora można zaliczyć do III klasy czystości.
Jezioro Krzewent - jest to zbiornik rynnowy otoczony od północy i częściowo wschodu
lasem sosnowym. W bezpośrednim sąsiedztwie jeziora znajdują się pola uprawne oraz
zabudowania wsi Krzewent. Jezioro należy do bardzo podatnych na degradację - III kategoria.
Na taką klasyfikację wpłynęła długa linia brzegowa w stosunku do objętości oraz brak
hypolimnionu. W 2006 roku stan sanitarny jeziora klasyfikuje je do III klasy czystości.
Jezioro Skrzyneckie – zlewnia jeziora w ponad 70 % jest zalesiona. Nad jeziorem
zlokalizowane są ośrodki wczasowe, pola namiotowe oraz bardzo liczne indywidualne domki
letniskowe. Jezioro należy do umiarkowanie podatnych na degradację - II kategoria. Jakość wód
w 2006 roku zaklasyfikowano jako II klasę
Jezioro Lubieńskie – jedyne z badanych w 2001 roku poza terenem GostynińskoWłocławskiego Parku Krajobrazowego. Północno-zachodni brzeg jeziora kontaktuje się z
zabudowaniami Lubienia Kujawskiego. Do 1993 roku jezioro było odbiornikiem ścieków
socjalno-bytowych z miasta oraz przemysłowych z gorzelni, zlokalizowanej w bezpośrednim
sąsiedztwie jeziora. Od momentu uruchomienia oczyszczalni w grudniu 1992 roku, jezioro
odbierało ścieki jedynie z nieskanalizowanej, przylegającej do jeziora części miasta. Aktualnie
jedynie gorzelnia nie jest włączona do miejskiej sieci kanalizacji. Ścieki technologiczne z tego
zakładu wykorzystywane są rolniczo. W północno-wschodniej jego części znajduje się kąpielisko
miejskie. Jezioro Lubieńskie odznacza się niską, III kategorią naturalnej podatności na
degradację. W trakcie badań w 2006 roku stwierdzono ponadnormatywną jakość wód.
Większość badanych parametrów fizykochemicznych oraz hydrobiologicznych nie odpowiadało
normom. Na przestrzeni 15 lat nie zaobserwowano znaczących zmian w stanie czystości wód
jeziora.
Jezioro Wierzchoń – jest to mały śródleśny zbiornik, który został zaliczony do III kategorii
podatności na degradację. Stan czystości jego wód oceniono na III klasę.
Do końca 2006 roku zasady kontroli jakości wód jezior przez inspekcję ochrony
środowiska normowały wytyczne do monitoringu jezior opracowane przez Instytut Ochrony
Środowiska w Warszawie. Badania prowadzono dwa razy w ciągu roku w okresie cyrkulacji
wiosennej i stagnacji letniej. Próbki wody pobierane były na głęboczkach. Do oceny brane były
próby z warstwy powierzchniowej, a latem, w jeziorach posiadających uwarstwienie termiczne
również z warstwy naddennej. Podstawowym pomiarem prowadzonym w trakcie badań jeziora
jest ustalenie profilu termiczno – tlenowego. Ze wskaźników chemicznych i biologicznych
obliczano wartość średnią i to one decydowały o zaklasyfikowaniu jeziora do odpowiedniej klasy
czystości. Ocena stanu sanitarnego na podstawie miana coli typu kałowego miała znaczenie
czynnika weryfikującego ostateczną klasyfikację.
Na obszarze powiatu włocławskiego znajduje się 36 jezior o powierzchni większej niż 10
ha. Do roku 2006 wojewódzki inspektorat ochrony środowiska przebadał 28 jezior z tego
obszaru. Na terenie powiatu nie było jezior odpowiadających i klasie czystości. W ii klasie
znalazło się 14 jezior o łącznej powierzchni 588,4 ha (38,8 %). Wody o iii klasie czystości wód
stwierdzono w wypadku 7 zbiorników (631,5 ha, co stanowi 41,6 % wszystkich przebadanych
45
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
jezior). Osiem jezior, których wody nie odpowiadają normom zajmują powierzchnię 298,2 ha
(19,6 %).
W 2007 roku monitoring jezior prowadzony był w oparciu projekt rozporządzenie ministra
środowiska „w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód
powierzchniowych i podziemnych” stanowiącego implementację zapisów ramowej dyrektywy
wodnej. Ocena stanu ekologicznego prowadzona jest na podstawie elementów biologicznych
(fitoplankton, makrofity i fitobemntos), natomiast elementy fizyczno-chemiczne jedynie ocenę tę
wspierają.
Klasyfikacja stanu ekologicznego jest miarą odchylenia ocenianego ekosystemu od tzw.
Stanu referencyjnego. Stan referencyjny, czyli stan odniesienia, rozumiany jest jako stan
zbliżony do naturalnego w warunkach braku oddziaływań antropogenicznych lub przy ich
minimalnym nasileniu.
Obecnie przy ocenie jakości wód jezior uwzględniany jest typ jeziora (rozporządzenie MŚ
z 2008 roku Dz.U. Nr 162, poz.1008). Wyróżniono 4 typy jezior. Jako podstawę typologii
abiotycznej przyjęto dwa parametry: współczynnik Schindlera i typ miktyczny jeziora.
Współczynnik Schindlera charakteryzuje wpływ zlewni na jezioro. Jest to iloraz powierzchni
zlewni całkowitej do objętości jeziora, czyli stosunek powierzchni przyjmującej zanieczyszczenia
do ilości wody, w której ulegają one rozpuszczeniu. Typ miktyczny jeziora określa stopień
odporności na wpływ zlewni oraz stymuluje obieg materii organicznej i substancji biogennych w
zbiorniku.
Ocena jakości wód powierzchniowych poprzez określanie ich stanu ekologicznego jest
nowym podejściem zgodnym z założeniami Ramowej Dyrektywy Wodnej. Dotychczas warunki
referencyjne zostały określone dla fitoplanktonu i makrofitów, stąd ocena stanu ekologicznego
jezior wykonywana w oparciu o makrofitowy indeks stanu ekologicznego oraz wartość chlorofilu
„a”, który jest wskaźnikiem rozwoju fitoplanktonu. Przy czym w 2007 roku brak było metodyki do
wykonywania badań makrofitów, stąd stan ekologiczny został wykonany w oparci o fitoplankton.
W 2007 roku badano na terenie powiatu trzy jeziora: Rakutowskie, Borzymowskie
i Lubieńskie.
Jezioro Rakutowskie
­
­
­
­
powierzchnia: 300,5 ha,
objętość: 3228,5 tys. m3,
głębokość maksymalna: 2,8 m,
powierzchnia zlewni całkowitej: 189,7 km 2
­
­
­
­
Położenie:
powiat: włocławski / gmina: Kowal,
zlewnia: Rakutówka-Lubieńka-Zgłowiączka-Wisła
makroregion: Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka / mezoregion: Kotlina Płocka
formy ochrony: Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy, Rezerwat „Jezioro Rakutowskie”,
Rezerwat Olszyny Rakutowskie”, Natura 2000 obszar specjalnej ochrony ptaków PLB040001.
46
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Jezioro Rakutowskie to zbiornik zastoiskowy, położony wśród bagien i podmokłych łąk.
Otoczone jest ono szerokim pasem trzcin, stąd powierzchnia samego zwierciadła wody wynosi
około 180 ha. Jezioro stanowi bardzo płytki zbiornik o płaskim, mulistym dnie. Zasilany jest on
głównie wodami gruntowymi. Nieznaczne wahania poziomu wód gruntowych powodują zmianę
powierzchni jeziora o 60 - 70 ha, toteż precyzyjne określenie jego powierzchni jest utrudnione.
Jezioro jest w zasadzie niedostępne ze względu na otaczające je pasmo szuwarów z
dominującą trzciną pospolitą i pałką wodną. Jego dno w znacznym stopniu porośnięte jest
ramienicami. Jezioro wraz z przyległymi, okresowo zalewanymi, łąkami turzycowymi jest
prawdziwym rajem dla ptaków. Znajdują one tu doskonałe warunki do żerowania i odpoczynku
podczas wiosenno-jesiennych wędrówek, a także bezpieczne miejsca lęgowe. Dlatego też w tym
miejscu został utworzony rezerwat wodno-faunistyczny „Jezioro Rakutowskie”. Graniczy on z
rezerwatem leśnym o nazwie „Olszyny Rakutowskie”, gdzie ochronie podlega fitocenoza olsów i
łęgów jesionowo-olszowych. Obydwa rezerwaty są równocześnie strefami ciszy. Podmokły teren
wokół jeziora poprzecinany jest siecią rowów melioracyjnych. Jednak większość dopływającej
wody
do jeziora prowadzona jest przez jeden ciek - rzekę Rakutówkę.
Wody jeziora wg poprzedniej metodyki badane były trzykrotnie (w 1982 - II klasa
czystości, 1994 - III klasa, w 2001 roku – II klasa).
Przy ocenie stanu ekologicznego jeziora Rakutowskiego w 2007 roku uwzględniono, że
jest to zbiornik niestratyfikowany o współczynniku Schindlera > 2
Produkcja pierwotna w jeziorze była niewielka, średnia wartość chlorofilu wyniosła 8,5
mg/l co odpowiadała I klasie. Na wiosnę fitoplankton reprezentowany był głównie przez
złotowiciowce Dinobryon divergens. Takson ten stanowił prawie 60 % wszystkich oznaczonych
organizmów. Biomasa fitoplanktonu wynosiła 4,4 mg/l., a jego liczebność osiągnęła wartość 8,7
mln komórek w litrze próby. Na początku lata zaobserwowano spadek liczebności i biomasy
fitoplanktonu. Automatycznie spadła wartość chlorofilu „a” do wartości poniżej granicy
oznaczalności metody. W szczycie stagnacji letniej wartość chlorofilu wynosiła 4,2 mg/l, przy
liczebności fitoplnakonu (1,1 mln kom/l) i jego biomasie 0,41 mg/l. Dominowały sinice Gloeocapsa sanguinea, która stanowiła prawie 80 % wszystkich oznaczonych organizmów. Na
podstawie fitoplanktonu zaliczono wody jeziora do bardzo dobrego stanu ekologicznego.
Parametry fizyczno-chemiczne nie wpłynęły na obniżenie klasyfikacji. Wody jeziora były
bardzo dobrze natlenione. Związki azotu i fosforu występowały na bardzo niskim poziomie.
Przezroczystość wody praktycznie sięgała dna. Również przewodność w 200c odpowiadała co
najmniej dobremu stanowi ekologicznemu.
Jezioro Rakutowskie na podstawie badań przeprowadzonych w 2007 roku zaliczono do
bardzo dobrego stanu ekologicznego.
Jezioro Borzymowskie
47
Ch
od
e
c zk
a
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
10,5
10
5
1
Ch
ode
c zk
a
­
­
­
­
powierzchnia: 175,0 ha,
objętość: 7358,6 tys. m 3,
głębokość maksymalna: 10,5 m,
powierzchnia zlewni całkowitej:
156,05 km2
Położenie:
­ powiat: włocławski / gmina: Choceń,
­ zlewnia: Chodeczka-Zgłowiączka-Wisła
­ makroregion: Pradolina Pojezierze Wielkopolskie / mezoregion: Pojezierze Kujawskie
­ formy ochrony: brak
Jezioro Borzymowskie leży w ciągu jezior połączonych rzeką Chodeczką. Powierzchnia
zbiornika wynosi 175,0 ha, przy objętości 7358,6 tys.m 3. Maksymalna głębokość osiąga 10,5 m,
a średnia 4,2 m. Wcinający się od zachodu półwysep dzieli jezioro na dwie części. Bezpośrednią
zlewnię jeziora stanowią w 85 % grunty orne, pozostałe 15 % zajmują osiedla ludzkie. Jezioro
jest odbiornikiem oczyszczonych ścieków technologicznych z masarni w Niemojewie. Zakład
wyposażona jest w mikroreaktory i trzy stawy biologiczne jako III stopień oczyszczania.
Odprowadza on ok. 18,5 m3 ścieków na dobę. Do jeziora były również odprowadzane
nieoczyszczone ścieki socjalno-bytowych (ok. 10 m3/d) z miejscowości Choceń, które w połowie
2007 roku zostały włączone do nowo oddanej oczyszczalni dla miejscowości Choceń. Ścieki z
tej oczyszczalni poprzez rów melioracyjny odprowadzane są do jeziora. Rów ten uchodzi do
omawianego zbiornika w jego północnej, zarastającej makrofitami części, niedaleko plaży
gminnej. W ciągu półrocza oczyszczalnia odprowadziła 11 397 m 3 ścieków.
Wody jeziora wg starej metodyki badane były trzykrotnie (w 1986 i 1994 – poza klasą,
w 2000 roku – III klasa).
Przy ocenie stanu ekologicznego jeziora Borzymowskiego w 2007 roku uwzględniono, że
jest to zbiornik stratyfikowany o współczynniku Schindlera > 2.
Zbiornik został wytypowany do badań 6-8 razy w roku, czyli przez cały okres wegetacyjny.
W 2007 roku pomiary prowadzono od marca do października. W tym czasie prowadzono
również obserwacje wahania poziomu lustra wody. Uznając jako stan wyjściowy poziom lustra
wody w marcu, obserwowano jego obniżanie się w ciągu kolejnych miesięcy. Najniższy poziom
stwierdzono w lipcu –70 cm. Jesień nie przyniosła zdecydowanej poprawy, w październiku
poziom wody obniżony był o 63 cm.
48
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Rok 2007, by kolejnym „suchym”, na stacji opadowej IMGW w Starym Brześciu suma
opadów wyniosła w ciągu roku 492 mm.
Fitoplankton w prawie przez cały okres wegetacyjny zdominowany był przez okrzemki.
W marcu i kwietniu stanowią one od 72 do prawie 90 % wszystkich organizmów. W maju
dominacja okrzemek spada do ok. 40 %, licznie (23%) pojawiają się złotowiciowce. Przez
kolejne dwa miesiące ponownie zdecydowanie dominowały okrzemki, przy czym w lipcu
możemy mówić o ich zakwicie. Wartość chlorofilu „a” wzrasła do 56,7 mg/l. W sierpniu
obserwowano zróżnicowany plankton okrzemkowo-zielenicowy z dużym udziałem
złotowiciowców. We wrześniu pojawiły się bardzo liczne sinice, stanowiąc prawie 90% całego
fitoplanktonu w zbiorniku. W październiku występował plankton okrzekmowo-sinicowy.
Najliczniejszy fitoplankton był w okresie wiosennym i w lipcu, co przełożyło się na wysokie
wartości chlorofilu „a”. Średnia wartość tego wskaźnika z ośmiu badanych miesięcy wyniosła
24,0 mg/l, co dany zbiornik kwalifikuje do słabego stanu ekologicznego.
W okresie stagnacji letniej obserwowano jedynie częściową stratyfikację wód. W czerwcu
odnotowano gwałtowny spadek zawartości tlenu poniżej 4 m głębokości. W lipcu, ze względu na
warunki pogodowe, niskie temperatury i silne wiatry obserwujemy zdecydowana poprawę
natlenienia. Jezioro było umiarkowanie zasobne w związki biogenne. Przewodność w 200c
odpowiadała co najmniej dobremu stanowi ekologicznemu.
Jezioro Borzymowskie na podstawie badań przeprowadzonych w 2007 roku zaliczono do
słabego stanu ekologicznego.
49
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Jezioro Lubieńskie
­
­
­
­
powierzchnia: 89,0 ha,
objętość: 3494,7 tys. m 3,
głębokość maksymalna: 12,8 m,
powierzchnia zlewni całkowitej: 17,0 km 2
Położenie:
­ powiat: włocławski / gmina: Lubień Kujawski,
­ zlewnia: Lubieńka-Zgłowiączka-Wisła
­ makroregion: Pojezierze Wielkopolskie / mezoregion: Pojezierze Kujawski
­ formy ochrony: brak
Jezioro Lubieńskie położone jest w górnym fragmencie dorzecza Lubieńki. Ma wydłużony
kształt na osi północny zachód – południowy wschód. Rozciągnięte na przestrzeni 3220 m
jezioro podzielone jest dwoma przewężeniami na trzy części. Dwie z nich, południowa i
środkowa, tworzą płytką rynnę o płaskim, wyrównanym dnie. Jedynie w części północnej
konfiguracja dna jest nieco urozmaicona i występuje tu gwałtowny spadek głębokości. Na
jeziorze znajdowała się niewielka wyspa. Aktualnie, wypłycony przesmyk oddzielający wyspę od
brzegu intensywnie zarasta roślinnością szuwarową. W efekcie nastąpiło połączenie wyspy z
brzegiem. Północno-zachodni brzeg jeziora kontaktuje się z zabudowaniami Lubienia
Kujawskiego. Do 1993 roku jezioro było odbiornikiem ścieków socjalno-bytowych z miasta oraz
przemysłowych z gorzelni, zlokalizowanej w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. Od momentu
uruchomienia oczyszczalni w grudniu 1992 roku, jezioro odbierało ścieki jedynie z
nieskanalizowanej, przylegającej do jeziora części miasta. Od 2006 roku wszystkie ścieki z
Lubienia Kujawskiego włączone są na oczyszczalnię. W północno-wschodniej części jeziora
znajduje się kąpielisko miejskie. W strukturze użytkowania gruntów w zlewni bezpośredniej
przeważają grunty orne.
50
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Poprzednie badania przeprowadzone w 1986, 1994 i 2001 roku wskazywały na
pozaklasowość wód jeziora. Na przestrzeni 20 lat nie zaobserwowano znaczących zmian w
stanie czystości wód jeziora.
Przy ocenie stanu ekologicznego jeziora Lubieńskiego w 2007 roku uwzględniono, że jest
to zbiornik stratyfikowany o współczynniku Schindlera > 2.
Produkcja pierwotna w jeziorze była wysoka, szczególnie w jego południowej, wypłyconej
części. Średnia wartość chlorofilu wyniosła tu 46,2 mg/l co odpowiadała IV klasie. Na wiosnę
fitoplankton reprezentowany był głównie przez okrzemki, które stanowiły 55 % wszystkich
organizmów oraz złotowiciowce (25%). Latem obserwowaliśmy masowy rozwój sinic. Był to
zakwit sinic nitkowatych Aphanizomenon flos-aquae. Przezroczystość wody w tym okresie
spadła do 0,6 m. Na podstawie fitoplanktonu zaliczono jezioro do słabego stanu ekologicznego.
W okresie stagnacji letniej obserwowano jedynie częściową stratyfikację, w północnej,
głębokiej części zbiornika. Latem odnotowano gwałtowny spadek zawartości tlenu już poniżej 3
m głębokości. Od 5 m głębokości wody są całkowicie odtlenione. Jezioro było umiarkowanie
zasobne w związki biogenne.
Jezioro Lubieńskie na podstawie badań przeprowadzonych w 2007 roku zaliczono do
słabego stanu ekologicznego.
3.5.2.3. Zbiornik Włocławski.
Zbiornik Włocławki powstał w 1970 roku w wyniku przegrodzenia Wisły na 675 km biegu
rzeki. Wybudowany został jako pierwszy i dotychczas jedyny z projektowanej Kaskady Dolnej
Wisły. Pełni funkcje energetyczne, retencyjne i rekreacyjne. Jest to największy pod względem
powierzchni i drugi, co do objętości zbiornik w Polsce. To typowo nizinny, wąski a długi zbiornik
o mało urozmaiconych brzegach. Jego szerokość waha się od 500 do 2500 m. Rozlewiska
stanowią tylko ok. 14 % powierzchni zbiornika i rozmieszczone są wzdłuż niskiego, lewego
brzegu, w środkowej i dolnej jego części. Prawy brzeg na odcinku Włocławek-Płock jest wysoko
wyniesiony ponad poziom zbiornika. Krawędź skarpy wznosi się 30-40 m ponad wodę. Lewy
brzeg jest zupełnie odmiennie uformowany. Na całej długości zbiornika tereny leżące przy nim
znajdują się w depresji w stosunku do zwierciadła wody lub wyniesione są na wysokość
zaledwie kilku metrów i stanowią tzw. niski teras zalewowy. Zapory boczne o łącznej długości 18
km, zbudowane są w celu skoncentrowania zbiornika na szerokości terasu zalewowego i
ochrony przed podtopieniem 6 tys. ha terenów rolniczych leżących wzdłuż lewego brzegu.
Całkowita wymiana wody przy średnim przepływie trwa 4,5 doby, natomiast 6,5 w latach
suchych.
Tereny wzdłuż prawego brzegu prawie w całości stanowią grunty rolne. Niewielki obszar
leśny zlokalizowany jest poniżej Płocka. Na tym terenie zorganizowano Brudzeński Park
Krajobrazowy. Lewy brzeg prawie na całej długości pomiędzy Włocławkiem a Płockiem zajmują
lasy sosnowe. Powstał tu Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy.
Zbiornik oprócz Wisły zasilany jest przez szereg małych cieków: Skrwę Lewą i Skrwę
Prawą, Brzeźnicę, Chełmiczankę, Zuzankę, Święty Strumień, Kamieniczkę i Rudę.
Głównym źródłem zanieczyszczeń są ścieki socjalno-bytowe i przemysłowe z Płocka, a
przede wszystkim zanieczyszczenia niesione przez rzekę z jej środkowego biegu.
W stosunku do wyników badań z lat 1999 i 2001 nie stwierdzono istotnych różnic w stanie
jakości wód. Wykonano także analizy zawartości metali ciężkich i substancji ropopochodnych w
osadach dennych. Koncentrację metali oceniono na podstawie klasyfikacji stosowanej w
monitoringu osadów prowadzonego przez Państwowy Instytut Geologiczny. Stężenia wszystkich
badanych metali były na poziomie I/II klasy. W stosunku do lat poprzednich nieznacznie obniżyła
się zawartość kadmu i ołowiu.
3.5.2.4. Zasady monitoringu rzek
Ocenę stanu czystości rzek województwa kujawsko-pomorskiego wykonano
w oparciu o wyniki monitoringu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska z 2004 , 2005
i 2006 roku.
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem w dziedzinie gospodarki wodnej od 2004
roku funkcjonują nowe zasady oceny jakości wód powierzchniowych, w ramach programów
pomiarowych realizowane są zadania związane z wypełnieniem zobowiązań wynikających z
przetransponowanego do prawa krajowego w latach poprzednich prawodawstwa Unii
Europejskiej. Na podstawie przedstawionych przez RZGW wykazów:
51
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
wód powierzchniowych, które są lub mogą być wykorzystywane do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczona do spożycia,
o wód powierzchniowych wykorzystywanych (lub przewidzianych) do celów
rekreacyjnych, a w szczególności do kąpieli,
o wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków lub innych
organizmów w warunkach naturalnych oraz umożliwiających migrację ryb,
o wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych,
prowadzone są badania uwzględniające wymagania oraz kryteria oceny określone
w rozporządzeniach wykonawczych do ustawy Prawo wodne, w tym badania wpływu rolnictwa
(zanieczyszczenia związkami azotu), wód przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach
naturalnych, wód podlegających ochronie ze względu na ich wykorzystanie jako źródła wody
pitnej oraz badania jakości wód w rzekach według rozporządzenia w sprawie klasyfikacji dla
prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych.
o
Zakres i sposób badania oraz kryteria oceny jakości wód określają rozporządzenia
wykonawcze do ustawy Prawo wodne:
o rozporządzenie MŚ z dnia 4.10.2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny
odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach
naturalnych ( Dz.U.Nr 176, poz.1455),
o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie
wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do
zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczona do spożycia (Dz.U.Nr 204, poz.
1728),
o rozporządzenie MŚ z dnia 23.12.2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód
wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych
(Dz.U.Nr241, poz.2093),
W celu pozyskania danych niezbędnych do oceny rzek przeprowadzono reorganizację
sieci pomiarowej i zmodyfikowano program badawczy. w dotychczasowym programie
monitoringu rzek został zlikwidowany podział na sieć krajową i regionalną; zaczął funkcjonować
system, w którym lokalizacja punktów pomiarowych i zakres badań zostały bezpośrednio
uzależnione od sposobu użytkowania wód a także od charakteru ich zagrożenia lub ochrony
(dyrektywa azotanowa). System oceny jakości wód rzecznych realizowany jest obecnie poprzez
badania i pomiary wykonywane w ramach:
-monitoringu diagnostycznego (klasyfikacja stanu wód obejmująca pięć klas jakości),
-monitoringu jakości granicznych wód powierzchniowych,
-monitoringu jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb
w warunkach naturalnych,
-monitoringu jakości wód powierzchniowych, które są lub mogą być wykorzystywane do
zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia,
-monitoringu wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze
źródeł rolniczych.
Nowa struktura sieci pomiarowej umożliwia dostosowanie zakresu badawczego do
parametrów niezbędnych do oceny, co pozwala na optymalizację kosztów monitoringu.
Utworzona sieć monitoringu rzek zapewnia:
- diagnozę stanu jakości wód na terenie województwa (RZGW Warszawa, RZGW
Gdańsk) przygotowująca do wdrożenia Ramowej Dyrektywy Wodnej.
- ocenę przydatności wód według ich funkcji gospodarczych (wykazy wód RZGW
Warszawa i Gdańsk)
- zgromadzenie dostatecznej ilości danych umożliwiających wykonanie wymaganej co 4
lata oceny zawartości azotanów i stopnia eutrofizacji wód na obszarze województwa (weryfikacja
wyznaczonych obszarów szczególnie wrażliwych OSN- art.47 ust.6 Prawa wodnego).
3.5.3. Monitoring wód podziemnych
Na terenie powiatu występują cztery piętra wodonośne o charakterze użytkowym. Wody
ujmowane do eksploatacji pochodzą z utworów: czwartorzędowych, trzeciorzędowych,
kredowych i jurajskich.
Największe znaczenie użytkowe oraz największe zasoby ma poziom czwartorzędowy.
Pokrywa 80 % zapotrzebowania na wodę. Wody czwartorzędowe są podstawowym źródłem
52
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
zaopatrzenia w wodę zarówno odbiorców indywidualnych, jak i zbiorowych. Wody te stanowią też
bazę dla większości ujęć komunalnych i wodociągów wiejskich. Poziomy wodonośne systemu
czwartorzędowego występują najczęściej na głębokości od kilkunastu do około 50 m. Wydajność
eksploatacyjna z pojedynczych studni osiąga wartość rzędu kilku do kilkudziesięciu m3/h.
Wody piętra trzeciorzędowego to głównie wody w utworach piaszczystych miocenu i w
piaszczysto-pylastych osadach pliocenu. Głębokość zalegania miocenu wynosi od 50,0 do 150,0
m. Trzeciorzęd użytkowany jest najczęściej tam, gdzie bezwodne jest piętro czwartorzędowe lub
czwartorzęd z uwagi na zanieczyszczenia wód nie nadaje się do użytku.
Na terenie powiatu wody trzeciorzędowe pobierane są przez studnie w Śmiłowicach gm.
Choceń, Szpetal Górny gm. Fabianki, Kowal, Kamienna gm. Lubień Kuj. i Lubraniec.
Poziom kredowy jest kolejnym wodonośćcem dla powiatu i to zarówno w warstwach dolno
jak górno kredowych. Woda występuje tu średnio na głębokości od 80 do 200 m. Poziom górno
kredowy eksploatowany jest we Włocławku. Wydajność kształtuje się od 50 do 200 m 3/h. Zasoby
tych wód są trudno odnawialne. Wody kredowe pobierane są przez studnie głównie w mieście
Włocławek (dzielnica Zawiśle ) i w gminie Fabianki.
W poziomie jurajskim zasoby wód są niewielkie. Występują na głębokości 176-182 m.
Wydobywa się je we Włocławku.
Zwykłe wody podziemne tworzą zbiorniki o różnej wartości gospodarczej. Najbardziej
zasobne, tworzące się w skałach o dużej przepuszczalności i dostatecznym zasilaniu wodami
infiltracyjnymi, wyróżniono jako tzw. „Główne Zbiorniki Wód Podziemnych”. Na teren naszego
powiatu wchodzą następujące zbiorniki:
Zbiornik nr 144 - „Wielkopolska dolina kopalna”. Ogólna powierzchnia 4000 km 2. Średnia
głębokość ujęcia 60 m. Obejmuje część gmin Brześć Kuj. i Lubraniec.
Zbiornik nr 220 - „Pradolina środkowej Wisły”. Ogólna powierzchnia 2085 km 2. Średnia
głębokość ujęcia 60 m. Obejmuje część gminy Baruchowo, Kowal, Włocławek i Lubanie.
Zbiornik nr 225 - „Zbiornik Chodecz - Łanięta”. Ogólna powierzchnia 200 km 2. Średnia
głębokość ujęcia 60 m. Obejmuje część gminy Chodecz i Lubień Kuj.
Zbiornik nr 226 - „Zbiornik Krośniewice - Kutno”. Ogólna powierzchnia 450 km2. Średnia
głębokość ujęcia wynosi 60 m.
Na obszarze powiatu włocławskiego w ramach monitoringu regionalnego opróbowano 2
studnie głębinowe. Ujęcia te eksploatują wody czwartorzędowe. Wody dobrej jakości (II klasa)
stwierdzono w przypadku studni w Smólniku. Na ujęciu w Ustroniu odnotowano wody
zadowalającej jakości – III klasa.
Gmina
Stratygrafia
Użytkowanie terenu
88
Ustronie
Lubanie
Q
7
6
144
III
91
Smólnik
Włocławek
Q
3
8
225
II
Ocena ogólna
Miejscowość
Strop warstwy
wodonośnej w m
GZWP
(wg A.S.
Kleczkowskiego)
Numer otworu
Tabela 11 Klasyfikacja jakości zwykłych wód podziemnych w 2007 roku w powiecie
włocławskim – sieć regionalna
Wskaźniki
decydujące
o
Wskaźniki
koniecznoś
decydujące
ci
o klasie
uzdatniania
(zgodnie z
wody
rozporządzenie
(zgodnie z
m MŚ)
rozporządzeniem
MZ)
Mn, Ca, HCO3,
Mn, Fe
Fe, PO4
Fe, PO4
Mn, Fe
W 2007 roku prowadzone były badania wód podziemnych wokół składowisk odpadów
komunalnych, stacji paliw, zakładów przemysłowych i ujęć wody.
Tabela 12 Jakość wód gruntowych wokół składowisk w 2007 roku
Lokalizacja
obiektu
gmina
Numer
otworu
Wskaźniki
IV klasy
53
Wskaźniki
V klasy
Ilość
oznaczeń
Ile razy
badane w
ciągu
roku
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Kucerz
Lubanie
Stary Brześć
Brześć
Kujawski
Niemojewo
Choceń
Naczachowo
Izbica
Kujawska
Przydatki
Gołaszewski
e
Kowal
Wilczeniec
Fabiański
Fabianki
Machnacz
Brześć
Kujawski
Agnieszkowo
Lubraniec
P-I
P-II
P-III
P-I
P-II
P-III
P-IV
P-I
P-II
P-III
P-I
P-II
P-III
P-I
P-II
P-III
P-I
P-II
P-III
P-I
P-II
P-III
P-V
P-VI
P-I
P-II
WWA
PE
OWO
OWO
WWA
PE
OWO
OWO
pH, WWA,
OWO
-
PE, OWO
PE
PE
OWO
WWA
zgodnie z
rozporządzeni
em
4
niezgodnie z
rozporządzeni
em
2
zgodnie z
rozporządzeni
em
zgodnie z
rozporządzeni
em
zgodnie z
rozporządzeni
em
zgodnie z
rozporządzeni
em
OWO
PE, OWO
OWO, WWA
zgodnie z
rozporządzeni
em
zgodnie z
rozporządzeni
em
-
4
4
4
4
4
4
PE – przewodność elektrolityczna
pH - odczyn
OWO – ogólny węgiel organiczny
WWA – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
3.5.4. Źródła i ogniska zanieczyszczeń wód.
Decydujący wpływ na jakość wód powierzchniowych mają zanieczyszczenia pochodzące
ze źródeł punktowych, do których należą:
 źródła komunalne, wiejskie i miejskie systemy kanalizacyjne odprowadzające zazwyczaj
mieszaninę ścieków z gospodarstw domowych i zakładów drobnego przemysłu,
podłączonych do kanalizacji miejskich,
 źródła pochodzące ze spływów powierzchniowych, zawierające związki biogenne, środki
ochrony roślin oraz wypłukiwane frakcje gleby z nawozami sztucznymi,
 źródła zanieczyszczonych wód opadowych, odprowadzonych z zakładów, ciągów
komunikacyjnych oraz terenów osiedlowych,
 ścieki odprowadzane z terenów wiejskich
Pomimo odnotowanej w ostatnich latach znacznej poprawy jakości wód, stan czystości
większości powierzchniowych wód płynących jest wciąż niewystarczający dla zapewnienia
odpowiedniej jakości użytkowej wód (zaopatrzenie ludności w wodę do picia, cele rekreacyjne,
hodowla ryb). Wpływ na taki stan mają nie tylko zanieczyszczenia punktowe, ale również
zanieczyszczenia przestrzenne, tj. spływy powierzchniowe z pól pochodzenia rolniczego (z
mineralnego nawożenia gleb i stosowania pestycydów) oraz zanieczyszczone opady
atmosferyczne. Należy również wspomnieć o udziale zanieczyszczeń liniowych, powstających w
wyniku normalnej codziennej eksploatacji samochodowych środków transportu oraz podczas ich
awarii.
54
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
3.5.4.1. Problem nieużytkowanych studni i ujęć wody
Nie użytkowane studnie i ujęcia wody powinny być poddane przeglądowi mającemu na
celu:
 ocenę sprawności studni lub ujęcia,
 dokumentowanie analizy potrzeby istnienia studni lub ujęcia w kontekście dokonanych
zmian w zagospodarowaniu przestrzennym danego obszaru oraz zmian skali
wykorzystania wód podziemnych,
 dokonanie analizy jakości ujmowanej wody.
W wyniku opisanych wyżej działań powinna być podjęta świadoma decyzja o
pozostawieniu studni czy ujęcia do dalszej eksploatacji lub zadecydowanie o likwidacji
nieczynnych i niesprawnych studni.
Przy podejmowaniu decyzji należy uwzględniać fakt, iż nieczynne i niesprawne studnie
stanowią zagrożenie dla jakości wód podziemnych. Likwidacja studni i ujęć powinna być
dokonywana z zachowaniem procedur wynikających z ustawy – Prawo geologiczne i górnicze.
Przyjęte cele
Podstawowym celem w dziedzinie ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych jest
zmniejszenie oraz racjonalizacja bieżącego zapotrzebowania na kopaliny i wodę, a także
zwiększenie skuteczności ochrony istniejących zasobów kopalin i wód podziemnych, przed ich
ilościową i jakościową degradacją. Celami średniookresowymi do 2015 r. są:
 Doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony wód podziemnych oraz
zharmonizowanie przepisów z tego zakresu
 Poszukiwanie i wykorzystywanie substytutów zasobów nieodnawialnych,
 Ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac
geologicznych, a także w trakcie eksploatacji złóż kopalin,
 Optymalizacja wykorzystania i zrównoważone użytkowanie wód podziemnych
 Ochrona
głównych
zbiorników
wód
podziemnych,
które
stanowią
główne/strategiczne źródło zaopatrzenia ludności w wodę,
 Usprawnienie funkcjonowania administracji geologicznej w celu lepszej ochrony
kopalin i wód podziemnych
3.5.5.
3.5.6.
Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2008-2015:
1. Stosowanie mechanizmów wymuszających zmniejszenie zużycia wody (nowe
technologie, system kontroli, pozwolenia zintegrowane) przede wszystkim w
najbardziej wodochłonnych dziedzinach produkcji.
2. Racjonalne korzystanie z zasobów wód podziemnych zapewniające równowagę
pomiędzy poborem i zasilaniem, ograniczanie zużycia wód podziemnych do celów
innych niż socjalno bytowe.
3. Dokumentowanie zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i termalnych,
racjonalna gospodarka i ochrona tych wód przed ich nadmierną eksploatacją.
4. Kontynuowanie prac geologicznych dotyczących dokumentowania zasobów
dyspozycyjnych jednostek bilansowych do sporządzenia planów gospodarki wodami
w dorzeczach.
5. Dokumentowanie zasobów wydzielonych jednolitych części wód podziemnych
(JCWPd) dla oceny stanu ilościowego oraz relacji pomiędzy ich zasobami a
poborem oraz ustalenia dostępnych zasobów i przepływów w obszarach
transgranicznych.
3.5.7. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
55
Okres realizacji
Szacunko
we
nakłady zł
Potencjaln
e źródła
finansowa
nia
Opis przedsięwzięcia
Cel
przedsięwz
ięcia
L.p.
Rodzaj
przedsięwz
ięcia
Tabela 13 Lista przedsięwzięć w ramach ochrony kopalin i wód podziemnych
4
2015
5
6
7
9 10 11 12
8
2013
2014
2012
3
2010
2011
2
2009
1
2008
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
13
14
15
Zadania własne
Ochrona wód
podziemnych
Przestrzeganie w wydawanych
RZGW,
pozwoleniach wodno-prawnych
Starostwo
wytycznych potrzebnych do sporządzenia Powiatowe
P opracowania dokumentacji umożliwiającej
określenie potrzeby wyznaczania terenu
ochrony pośredniej i bezpośredniej
1
-
Środki
własne
właścicieli
ujęć wód
2.
3
Podniesienie efektywności ochrony wód RZGW/
podziemnych, a w szczególności
WIOŚ, ODR,
Głównych Zbiorników Wód Podziemnych gmina
P przed ich degradacją zarówno jakościową
jak też nadmierną eksploatacją przez
ustanawianie stref ochronnych ujęć i
zbiorników wód podziemnych
Racjonalizacja gospodarowania wodą
ARiMR, Gminy,
podziemną pod kątem minimalnego
rolnicy
korzystania z niej przez przemysł
P
Ochrona wód
podziemnych
Ograniczenie
korzystania z
wód
podziemnych
przez przemysł
3.6. Ochrona zasobów kopalin
3.6.1. Analiza stanu istniejącego
Na terenie powiatu występują udokumentowane złoża zasobów surowcowych.
56
10 tys. zł.
P
Ochrona wód
podziemnych i
powierzchniow
ych
10 tys. zł.
1
WIOŚ/ IMGW,
PIG, WZMiUW,
gmina
5 tys. zł.
Zadania koordynowane
Prowadzenie monitoringu jakości wód
powierzchniowych i podziemnych
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Tabela 14 Zestawienie obowiązujących koncesji na wydobywanie kopaliny, będących w gestii Starosty Włocławskiego (lata 1999-2008)
Lp.
Nazwa przedsiębiorcy
Nazwa złoża,
Rodzaj kopaliny
Numer (znak) decyzji
Termin
oraz adres
położenie (gmina)
koncesyjnej
(telefon, NIP)
1.
2.
3.
4.
5.
obowiązywania
i data wydania
Zakład Produkcyjno-Usługowo-Handlowy i
Uzdatniania Torfu s.c. Mirosław Olejniczak,
Elżbieta Ćwiklińska, Grzegorz Radziński
Kolonia Piaski, 87-890 Lubraniec
NIP 888-10-04-828; REGON 910523179
„JERZMANOWO I”
m. Jerzmanowo
gmina Boniewo
Anna Molewska
ul. Zielna 9
87-860 Chodecz
NIP: 888 250 63 60; REGON: 91132718
tel. (054) 284 85 38
Daniel Gawrysiak
ul. Mimozy 16 m.1, 91-864 Łódź
REGON 472870089
tel. kom. 601050044
Wpis do rejestru obszarów górniczych:
Mstowo KN8775; Nr : 10-2/2/124/a,b
Zakład Usługowo-Handlowy Małgorzata
Kierzkowska
Dębowo 38 87-821 Baruchowo
NIP: 888 155 34 16; REGON: 910939388
tel. (054) 284 22 47; kom. 0600 87 13 85
Wpis do rejestru obszarów górniczych:
Okna KN 9908; Nr : 10-2/2/145
Zakład Usługowo-HandlowoWielobranżowy, Kazimierz Duszyński
Kazimierzewo 17 87-732 Lubanie
NIP: 891 102 92 48
tel. kom. 0602 772 132
Wpis do rejestru obszarów górniczych:
„OTMIANOWO”
m. Otmianowo
gmina Boniewo
piasek
„MSTOWO”
m. Mstowo
gmina Chodecz
piasek
Koncesja Nr 1/05
znak OŚB.751-1/4/05
z dn. 21.04.1005 r.
31.12.2015 r.
„OKNA”,
m. Dębowo
gmina Baruchowo
piasek
Koncesja Nr 2/05
znak OŚB.751-6/6/05
z dn. 16.06.2005 r.
31.07.20012 r.
„GĄBINEK 3”
m. Gąbinek
gmina Lubanie
piasek
Koncesja Nr 4/05
znak OŚB.751-16/5/05
z dn. 11.10.2005 r.
31.12.2020 r.
kreda jeziorna
57
Koncesja Nr 1/04
znak OŚB.751-5/4/04
z dn. 30.04.2004 r.
koncesja wygaszona decyzją
znak: OŚB.751-23/4/06 z dnia
17.10.2006 r.
Koncesja Nr 2/04
znak OŚB.751-3/03/04
z dn. 23.12.2004 r.
31.05.2014 r.
data wygaszenia :
05.11.2006 r.
31.12.2014 r.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Gąbinek 3 KN10201; Nr : 10-2/2/132
6.
7.
Wydobywanie piasku, Marek Nowaczewski
Modlibórz 14, 87-840 Lubień Kujawski
NIP: 888 221 82 47; REGON:
tel. (054) 274 74 487; 0604331417
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-HandlowoUsługowe „MAR-POL” Marian Gawrysiak
ul. Mimozy 16, 91-864 Łódź
tel. (042) 616 88 16, kom. 601 91 07 26
REGON 471225429
„MODLIBÓRZ”
m. Modlibórz
gm. Lubień Kujawski
piasek
Koncesja Nr 10/06
znak OŚB.751-10/4/06
z dn. 30.05..2006 r.
31.12.2025 r.
„RZEŻEWO”
m. Rzeżewo-Morzyce
gm. Lubień Kujawski
piasek
Koncesja Nr 4/06
znak OŚB.751-16/7/6
z dn. 21.08.2006 r.
31.08.2016 r.
8.
Firma Drogowo-Mostowa „AKPIS” Sp. j.
Antoni Popowski, Krzysztof Szymański
ul. Rybnicka 24, 87-800 Włocławek
NIP: 888 000 46 83; REGON: 910503596
tel. (054) 233 30 86
„KRZEWIE II”
m. Krzewie II
gm. Lubień Kujawski
piasek
Koncesja Nr 5/06
znak OŚB.751-26/7/6
z dn. 14.09.2006 r.
30.09.2016 r.
9.
Izydor Dobruchowski
Suszarnia Warzyw „IZDOB”
Parcele Sokołowskie 9
87-880 Brześć Kujawski
NIP: 888-100-19-07; REGON: 910 167 661
tel. (054) 252 22 73; 608 495 547
„SOKOŁOWO
PARCELE”
m. Sokołowo Parcele
gm. Brześć Kujawski
torf
Koncesja Nr 1/07
znak: OŚB.751-3/5/07
z dn. 06.03.2007 r.
31.03.2017 r.
10.
Wydobycie Piasku i Żwiru
Dorota Nowaczewska
Kaczawka 26
87-840 Lubień Kujawski
NIP: 888-126-28-55; REGON: 340285924
tel. 660 682 101
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe
„JANPOL” Jan Woźniak
Kurowo Kolonia 20
87-821 Baruchowo
NIP: 888-101-07-11; REGON: 910130066
„BAGNO I”
m.Bagno
gm. Lubień Kujawski
piasek
Koncesja Nr 4/07
Znak: OŚB.751-10/5/07
z dn. 31.08..2007 r.
31.12.2017 r.
„SZEWO GRABINA I”
m. Szewo Grabina
gm. Lubień Kujawski
piasek
Koncesja Nr 5/07/08
Znak: Ś.751-13/5/07/08
z dn. 22.01..2008 r.
31.12.2017 r.
11.
58
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
tel. (054) 284-58-07
Źródło: Starostwo Powiatowe we Włocławku
59
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Do podstawowych problemów związanych z eksploatacją kopalin zaliczyć można:

lokalizację złóż na terenach o dużej wartości przyrodniczej i związane z ich
wydobyciem konflikty na tle ochrony środowiska,
 niekorzystne, trwałe przekształcenie powierzchni terenu,
 nielegalne wydobycie surowców, głównie kruszyw- bez posiadania
stosownych koncesji,
 w sposób nie zgodny ze sztuką i nie gwarantujący zepsucia złoża oraz
naruszający zasady ochrony środowiska i przyrody,
 brak pełnej inwentaryzacji zasobów kopalin
Ograniczenie negatywnych skutków wydobycia kopalin polega przede wszystkim na:
 prowadzeniu odpowiedniej rekultywacji gruntów zdegradowanych,
 eksploatacji złóż z uwzględnieniem potrzeby ochrony środowiska, z
poszanowaniem przepisów prawnych w tym zakresie i zachowanie zasad,
określonych w dokumentacji, m.in. w raporcie oddziaływania na środowisko.
60
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
4.
Zrównoważone wykorzystania materiałów, wody i energii
4.1.
Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji
4.1.1. Analiza stanu istniejącego
Tabela 15 Korzystający z instalacji w % ogółu ludności wg GUS.
2005r.
Jednostka
wodociąg kanalizacja
terytorialna
[%]
[%]
Powiat
83,8
24,7
włocławski
Kowal
93,6
80,8
Baruchowo
87,3
18,1
Boniewo
83,2
11,4
Brześć
94,1
40,2
Kujawski
Choceń
84,8
8,4
Chodecz
63,8
22,5
Fabianki
92,3
26,8
Izbica
78,2
12,4
Kujawska
Kowal
88,3
17,1
Lubanie
82,8
21,2
Lubień
61,1
16,2
Kujawski
Lubraniec
89,0
33,5
Włocławek
89,7
16,3
gaz
[%]
2006r.
wodociąg kanalizacja
[%]
[%]
gaz
[%]
2007r.
wodociąg kanalizacja
[%]
[%]
gaz
[%]
3,0
84,3
25,3
3,0
84,7
27,8
4,5
0,0
0,0
0,0
93,7
87,3
83,2
81,0
18,1
11,5
0,0
0,0
0,0
93,7
87,3
83,5
81,0
18,1
11,5
0,0
0,0
0,0
8,8
94,2
40,3
8,8
94,3
40,6
18,0
0,0
0,0
16,9
85,9
65,3
92,4
8,4
22,3
27,3
0,0
0,0
17,1
86,3
67,2
92,6
29,0
22,3
30,5
0,0
0,0
17,4
0,4
78,9
16,7
0,5
79,1
17,6
0,5
0,0
0,0
88,6
82,8
18,2
21,4
0,0
0,0
88,6
84,9
18,2
23,4
0,0
0,0
0,0
61,7
16,6
0,0
61,7
16,4
0,0
0,5
0,0
89,2
89,8
33,7
16,8
0,5
0,0
89,3
90,2
33,8
17,4
2,0
0,0
Źródło: GUS
4.1.1.1. Analiza zużycia wody
Poniżej w tabeli przedstawiono analizę zużycia wody w powiecie włocławskim w rozbiciu
na zużycie w przemyśle, rolnictwie i leśnictwie oraz podczas eksploatacji sieci wodociągowej.
Tabela 16 Zużycie wody w powiecie włocławskim w latach 2005-2007
Jednostka
Przeznaczenie wód
jednostka
2005
administracyjna
ogółem
dam3/rok
3 242,3
przemysł
dam3/rok
100
Powiat
rolnictwo i leśnictwo
dam3/rok
0
Włocławski
eksploatacja sieci
3
dam /rok
3142,3
wodociągowej
gospodarstwa domowe
dam3/rok
2473,1
Źródło: GUS
2006
2007
3 516,7
106
170
3459,3
74
190
3240,7
3195,3
2 438,9
2462,3
Tabela 17 Zużycie wody w gminach powiatu włocławskiego w latach 2004-2007
Jednostka
terytorialna
Powiat
włocławski
Kowal
Baruchowo
Boniewo
Brześć Kujawski
Brześć Kujawski
- miasto
2005r.
woda z
woda z
wodociągów wodociągów
[m3 na 1
[m3 na 1
mieszkańca]
odbiorcę]
2006r.
woda z
woda z
wodociągów wodociągów
[m3 na 1
[m3 na 1
mieszkańca]
odbiorcę]
2007r.
woda z
woda z
wodociągów wodociągów
[m3 na 1
[m3 na 1
mieszkańca]
odbiorcę]
28,9
34,5
28,6
33,9
28,9
34,1
36,2
24,0
19,6
24,3
38,5
27,4
23,6
25,9
29,4
23,9
15,2
23,2
31,5
27,2
18,3
24,4
29,4
25,4
24,8
22,4
31,4
29,2
29,8
23,6
21,5
22,2
21,7
21,9
19,9
20,3
61
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Jednostka
terytorialna
Brześć Kujawski
- obszar wiejski
Choceń
Chodecz
Chodecz miasto
Chodecz obszar wiejski
Fabianki
Izbica Kujawska
Izbica Kujawska
- miasto
Izbica Kujawska
- obszar wiejski
Kowal
Lubanie
Lubień Kujawski
Lubień Kujawski
- miasto
Lubień Kujawski
- obszar wiejski
Lubraniec
Lubraniec miasto
Lubraniec obszar wiejski
Włocławek
2005r.
woda z
woda z
wodociągów wodociągów
[m3 na 1
[m3 na 1
mieszkańca]
odbiorcę]
2006r.
woda z
woda z
wodociągów wodociągów
[m3 na 1
[m3 na 1
mieszkańca]
odbiorcę]
2007r.
woda z
woda z
wodociągów wodociągów
[m3 na 1
[m3 na 1
mieszkańca]
odbiorcę]
26,2
28,6
24,2
26,3
24,1
26,1
39,6
24,5
47,0
38,4
39,3
25,0
45,6
38,7
52,0
26,1
60,1
38,8
37,0
39,3
38,2
41,6
41,0
43,9
19,1
37,7
19,3
36,5
19,7
35,2
31,8
23,4
34,0
30,0
30,4
26,4
32,7
33,7
31,1
23,4
33,1
29,5
25,2
28,0
27,1
29,9
25,4
27,7
22,4
31,4
26,0
36,1
22,4
30,8
26,9
26,9
33,3
30,5
32,5
54,6
31,4
30,1
30,5
35,6
36,2
49,8
27,2
30,4
27,9
30,7
35,9
45,5
58,1
65,7
49,0
54,5
43,7
49,7
28,1
50,9
26,7
48,2
24,6
44,1
30,7
34,6
30,9
34,6
25,9
29,1
38,1
40,0
38,4
40,5
32,2
33,5
27,2
31,8
27,3
31,6
23,0
26,8
30,1
33,6
29,2
32,8
28,1
31,3
Źródło: GUS
4.1.1.2. Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych, zapotrzebowanie na ciepło
Dominującą formą budownictwa jest budownictwo jednorodzinne zwłaszcza na terenach
wiejskich, natomiast w mieście wiele jest również budynków wielorodzinnych. Wiele z nich
powstała przed 1990 rokiem, dlatego też można wnioskować, iż zaledwie kilka procent tych
budynków jest docieplona, jednakże w ostatnim czasie obserwuje się wzrastającą liczbę
dociepleń budynków przez indywidualnych użytkowników.
W ostatnich latach przybywa nowych budynków i mieszkań, które są już budowane w
nowych technologiach.
4.1.1.3. Analiza zużycia energii
Poniżej w tabeli zestawiono analizę zużycia energii elektrycznej oraz gazu w gospodarstwach
domowych w powiecie włocławskim.
Wzrasta liczba odbiorców energii elektrycznej przy jednoczesnym rocznym wzroście zużycia
energii.
Tabela 18 Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach
w latach 2005-2007
Powiat Włocławski
odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu w miastach
zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu w miastach
domowych w powiecie włocławskim
Jedn.
szt
MW*h
2005 2006
6149 6083
10938 12816
2007
6225
13598
W przeliczeniu na jednego mieszkańca powiatu zużycie energii w 2007 r. wynosiło 159,6 kWh
i wzrosło w stosunku do 2004 r. o 19,9%.
62
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Tabela 19 Zużycie energii elektrycznej na jednego
latach 2005-2007
Powiat Włocławski
Jedn.
na 1 mieszkańca
kW*h
na 1 korzystającego / odbiorcę
kW*h
Źródło: GUS
mieszkańca w powiecie włocławskim w
2005
127,9
1778,8
2006
150,2
2106,9
2007
159,6
2184,5
4.1.1.4. Możliwości racjonalizacji energetycznych potrzeb transportu
Energetyczne potrzeby transportu należy przede wszystkim ograniczać bezpośrednio
poprzez szeroko rozumianą racjonalizację przewozów oraz pośrednio poprzez wydłużanie cyklu
życia produktów. Wiąże się z tym konieczność opracowania programu obniżenia
energochłonności przewozów osobowych i towarowych.
W tym celu niezbędne jest promowanie takich form transportu, który zapewni optymalne
jego wykorzystanie przy maksymalnym dopuszczalnym obciążeniu. Odbywać się to będzie
poprzez m.in.: rozwój różnorodnych sieci komunikacyjnych, ich racjonalne wykorzystanie,
optymalizowanie środków transportu, ale także poprzez promowanie i wdrażanie systemów
zarządzania środowiskowego, zidentyfikowanie istotnych problemów środowiskowych (w tym
także oddziaływania transportu) i wdrożenia odpowiednich procedur postępowania oraz
prowadzenia w ramach systemu wymaganej dokumentacji.
4.1.2. Przewidywane kierunki zmian
Dynamiczny rozwój gospodarczy w skali globalnej oraz w latach wcześniejszych,
nieplanowana i nieprzemyślana działalność człowieka spowodowały nadmierną eksploatację
zasobów surowców naturalnych dla przemysłu i energetyki, wzrastającą pod względem
ilościowym i jakościowym odpadowość gospodarki oraz pogarszające się warunki w dostępności
do korzystania z zasobów wodnych.
Nieracjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi spowodowało stały wzrost kosztów
ich pozyskiwania i wykorzystywania, a także stałe wyczerpywanie się ich pokładów. Wymusza to
świadome działania prowadzące do wzrostu efektywności ich wykorzystywania, co będzie
powodowało obniżanie zużycia na jednostkę produktu, jednostkową wartość usługi bez
pogarszania standardu życia ludności i perspektyw rozwojowych gospodarki. Konieczne jest
dążenie do racjonalizacji wykorzystywania wody, zminimalizowanie ilości powstających odpadów
oraz ilości wykorzystywanej energii elektrycznej i cieplnej zarówno w przemyśle, usługach,
transporcie jak i w gospodarstwach domowych.
Zmniejszenie zużycia wody, materiałów i energii oraz wykorzystywanie surowców wtórnych
jest także najbardziej racjonalnym podejściem w dziedzinie poprawy ekonomiki produkcji. Z jednej
strony zmniejsza się presja na środowisko, a z drugiej mniejsze są opłaty za gospodarcze
korzystanie ze środowiska, mniejsze koszty energii i surowców stosowanych w produkcji.
Realizacja powyższego celu ekologicznego zależy przede wszystkim od działań
podejmowanych przez przemysł i energetykę zawodową, a także przez sferę komunalną.
4.1.3. Przyjęte cele
Celami średniookresowymi do 2015 r. są:
o Wdrożenie zasady decouplingu, rozdzielenia zależności oddziaływania rozwoju
gospodarczego na środowisko,
o Wzrost efektywności wykorzystania surowców, w tym zasobów wodnych w
gospodarce,
o Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki, zaoszczędzenie 9% energii
finalnej w ciągu 9 lat, do roku 2017,
o Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów u źródła, a także zmniejszenie
ich negatywnego oddziaływania na środowisko
4.1.4. Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2008-2015:
1. Rozpoczęcie prac nad opracowaniem normatywów zużycia surowców (w tym wody) i
energii na jednostkę produktu w poszczególnych sektorach.
2. Kontynuacja prac nad opracowaniem nowych instrumentów polityki ekologicznej
wspierających ograniczenie zużycia materiałów, wody i energii w procesach produkcyjnych.
63
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
3. Wspieranie działań zmierzających do ograniczenia zużycia materiałów, wody i energii na
jednostkę produktu podejmowanych zarówno przez podmioty gospodarcze jak i instytucje
publiczne.
4. Wspieranie stosowania zamkniętych obiegów wody w przedsiębiorstwach.
5. Wspieranie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia wody i podniesienia
efektywności wykorzystania energii w gospodarce komunalnej.
4.1.5. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej.
9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
7
Szacunkowe
nakłady zł
2015
6
8
2013
2014
5
Cel przedsięwzięcia
4
2012
3
2010
2011
2
Okres realizacji
2009
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 20 Przedsięwzięcia na lata 2008-2015 w zakresie zrównoważonego wykorzystania
materiałów, wody i energii
13
14
15
Zadania własne
2.
3.
I
Starostwo
Powiatowe/
jednostki
organizacyjne
powiatu
Termomodernizacja obiektów będących Starostwo
we władaniu Starostwa Powiatowego.
Powiatowe/
I
jednostki
organizacyjne
powiatu
Edukacja ekologiczna w zakresie
Starostwo
racjonalnego wykorzystania wody,
Powiatowe
P energii, selektywnej zbiórki odpadów.
Remonty zespołów pałaców zabytkowych Starostwo
dla zachowania dziedzictwa kulturowego Powiatowe
4.
I
Zmiana, na
ekologiczny,
nośnika
energii,
ograniczenie
jej zużycia
Ograniczenie
zużycia
energii,
ochrona
powietrza
Ograniczenie
zużycia
energii, wody i
wytwarzania
odpadów
Ograniczenie
zużycia
energii do
celów
grzewczych
-
-
-
60 000 zł.
1.
Modernizacja systemów ogrzewania w
obiektach będących we władaniu
Starostwa Powiatowego
Budżet
Powiatu,
Inne
fundusze,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
Fundusze
strukt.,
Budżet
Powiatu,
Fundusze
Budżet
Powiatu,
EFRR
Zadania koordynowane
Prowadzenie działań na rzecz poprawy
efektywności ogrzewania poprzez
„termomodernizacje” obiektów
1.
2.
3.
Zarządcy
nieruchomości/
P
Wymiana, źródeł energii cieplnej
zasilanych paliwem nieodnawialnym na
urządzenia, o mniejszym stopniu
P negatywnego oddziaływania na
środowisko
Zarządcy
nieruchomości/
Podejmowanie działań celem
wykorzystania, do celów bytowych i
gospodarczych, alternatywnych źródeł
P energii.
Zarządcy
nieruchomości/
64
Oszczędność
energii,
ochrona
powietrza
-
Oszczędność
surowców,
ochrona
powietrza
-
Oszczędność
surowców,
ochrona
powietrza
-
Środki
zarządców
WFOŚiGW
fund.
Strukturaln
e inne
fundusze
Środki
własne
inwestorów
,
WFOŚiGW
inne
fundusze
Środki
własne
inwestorów
,
WFOŚiGW
inne
fundusze
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
4.
Uzyskanie certyfikatu energetycznego dla Zarządcy
mieszkań i budynków podlegających
nieruchomości
P
zbyciu lub wynajmowi
Oszczędność
surowców,
ochrona
powietrza
-
Środki
własne
4.2.
Wykorzystanie energii odnawialnej
4.2.1. Analiza stanu istniejącego
Zmiany klimaty, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, degradacja chemiczna gleb jest
wynikiem działalności człowieka na środowisko. Emisja do atmosfery gazów: dwutlenku węgla,
dwutlenku siarki, tlenków azotu jest głównym problemem ekologicznym. Źródłem tych gazów jest
spalanie paliw, głównie dla celów energetycznych. Należy podejmować działania zmierzające do
zmniejszenia energochłonnych procesów produkcyjnych, zmianę struktury zużywanych paliw, a
także wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz bezemisyjnych. W Polsce głównym
źródłem energii cieplnej jest węgiel kamienny. W sezonie grzewczym następuje więc wzrost
emisji pyłowo – gazowej na terenach zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej.
4.2.1.1. Analiza stanu i możliwości korzystania z energii wiatru
W powiecie dominują wiatry z sektora zachodniego. Niewielkie różnice we frekwencji
głównych kierunków wiatru zarysowują się pomiędzy poszczególnymi porami roku. W zimie wiatry
z WW i SW pojawiają się na całym obszarze z częstością około lub ponad 20 %, w porze letniej
frekwencja wiatrów.
Według rejonizacji Polski, wykonanej przez H. Lorenc, powiecie leży znajduje się w VI
strefie, niekorzystnej pod względem zasobów energii wiatru.
Rysunek 2 Strefy energetyczne wiatru w Polsce. Mapa opracowana przez prof. H. Lorenc na
podstawie danych pomiarowych z lat 1971-2000
Starosta Włocławski wszczął postępowanie administracyjne w sprawie wydania
pozwolenia na budowę dla następujących elektrowni wiatrowych :
1. Generatory energii wiatrowej w m. Kucerz gm. Lubanie – 5 generatorów o mocy 150kW
każdy (łącznie 750kW)
Inwestor: Przedsiębiorstwo Handlowe „PRIMA” Henryka Gapińska
ul. Wiejska 12a, 87-800 Włocławek
Sposób zagospodarowania energii: sprzedaż do sieci
2. Generatory energii wiatrowej w m. Unisławie gm. Kowal – 1 generator o mocy 450 kW
Inwestor: „SP-BIS” M. Smoliński, R. Piotrowski
ul. Zielna 47, 87-800 Włocławek
65
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Sposób zagospodarowania energii: sprzedaż do sieci
Dla następujących elektrowni wiatrowych została wszczęta procedura uzyskania decyzji o
środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia:
1. Generator energii wiatrowej w m. Rzeżewo gm. Lubień Kujawski – 4 generatory o mocy 250
kW każdy (łącznie 1000kW)
Inwestor: ENERGIA s.c. M.Molewski, D. Decki, M Sałacińska, P. Seklecki, G.
Szczęsny
Rzeżewwo. 87-840 Lubień Kujawski
Sposób zagospodarowania energii: sprzedaż do sieci
2. Generator energii wiatrowej w m. Pikutowo gm. Brześć Kujawski– 2 generatory o mocy 250 kW
każdy (łącznie 500kW)
Inwestor: „MAKS-WIATR” Alicja Spychalska
Pikutowo 2, 87-880 Brześć Kujawski
Sposób zagospodarowania energii: sprzedaż do sieci
3. Generator energii wiatrowej w m. Golska Huta gm. Lubień Kujawski – moc nominalna łącznie
1000kW
Inwestor: „PHU AniMar, Marcin Seklecki
Pl. Kaszubski 15/1, 81-350 Gdynia
Sposób zagospodarowania energii: sprzedaż do sieci
4. Generator energii wiatrowej w m.Rzezewo gm. Lubień Kujawski– 4 generatory o mocy 150 kW
każdy (łącznie 600kW)
Inwestor: „EKO-PROJEKT” s.c. Cz.Dziedzice, K.Dziewiecki
ul. Żurawia 5H, 87-822 Włocławek
Sposób zagospodarowania energii: sprzedaż do sieci
4.2.1.2. Analiza stanu i możliwości wykorzystania energii wodnej
Nie stwierdzono wykorzystywania tego typu źródeł energii odnawialnej na terenie powiatu.
Jednakże istnieje możliwość wykorzystania istniejących cieków wodnych do budowy małych
(mikro) elektrowni wodnych, jednak taka inwestycja wymaga szczegółowej analizy warunków
wodnych, prędkości przepływu, oraz analiz techniczno-ekonomicznych.
Informacja o Małych Elektrowniach Wodnych położonych na terenie powiatu
włocławskiego:
1. Mała Elektrownia Wodna
 Położenie: rzeka Zgłowiączka w m. Nowy Młyn gm. Brześć Kujawski
 Inwestor: Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „EKOWAT” Sp. C.
Roman, Zbigniew, Leszek Gromotko
 Moc 75 kW
2. Mała Elektrownia Wodna
 Położenie: rzeka Chodeczka w m. Ossówka gm. Lubraniec
 Inwestor: BUDMEW Edward Cwojdzinski
 Moc 15 kW
3. Mała Elektrownia Wodna
 Położenie: rzeka Lubieńka w m. Kuźnice gm. Włocławek
 Inwestor: EKOWAT Tomasz Ziółkowski
 Moc 27 kW
66
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
4.2.1.3. Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i odpadów z drewna
Źródłem biomasy wykorzystywanej dla celów energetycznych mogą być odpady tartaczne
oraz drewno odpadowe z wyrębu i czyszczenia lasów. Perspektywicznie dodatkowym źródłem
biomasy mogą być uprawy energetyczne prowadzone na nieużytkach i terenach
niezagospodarowanych, wilgotnych czy zalewowych.
Racjonalizacja wytwarzania i użytkowania ciepła jest najprostszą i najefektywniejszą
metodą ochrony środowiska w wyniku bezpośredniego ograniczenia zużycia paliwa.
4.2.1.4. Analiza możliwości wykorzystania energii słonecznej
W Polsce generalnie istnieją dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania
słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę
energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego.
Rysunek 3 Rejonizacja średniorocznych sum promieniowania słonecznego całkowitego
padającego na jednostkę powierzchni poziomej w kWh/m 2/rok. Liczby wskazują całkowite
zasoby energii promieniowania słonecznego w ciągu roku dla wskazanych rejonów kraju
Tabela 21 Potencjalna energia użyteczna w kWh/m2/rok w wyróżnionych rejonach Polski
Rejon
Pas nadmorski
Wschodnia część Polski
Centralna część Polski
Zachodnia część Polski z górnym
dorzeczem Odry
Południowa część polski
Południowo-zachodnia część Polski
obejmująca obszar Sudetów z Tuchowem
Rok
(I – XII)
1076
1081
985
Półrocze letnie
(IV – IX)
881
821
785
Sezon letni
(VI – VIII)
497
461
449
Półrocze zimowe
(X – III)
195
260
200
985
785
438
204
962
682
373
280
950
712
712
238
Według danych IMGW, potencjał energii słonecznej istniejącej w powiecie klasyfikuje się
jako III (w skali IV stopniowej). Takie natężenie promieniowania słonecznego zapewnia
ekonomiczne przetwarzanie go w energie użyteczną. Potencjał ten jest wystarczający do
wykorzystania na potrzeby bytowe mieszkańców, do podgrzewania ciepłej wody, choć koszty
inwestycji są obecnie zbyt duże w stosunku do możliwości osób fizycznych. Ze względu na dużą
zmienność sezonową i dobową nie zaspokoi ten potencjał potrzeb produkcyjnych przemysłu
rolnego i rolno-spożywczego.
67
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
4.2.1.5. Analiza możliwości wykorzystania energii geotermalnej
Złożem energii geotermalnej nazywa się naturalne nagromadzenie ciepła (w skałach,
wodach podziemnych, w postaci pary) na głębokościach umożliwiających opłacalną
ekonomicznie eksploatację energii cieplnej. Wydobycie ciepłej wody o określonym składzie
może mieć ogromny wpływ na rozwój gospodarczy miejscowości dzięki rozwojowi lecznictwa
(balneologia), turystyki i rekreacji (baseny z ciepłą wodą) i wreszcie przemysłu opartego o czystą
technologię (suszarnictwo, ogrodnictwo itp.).
Na terenie naszego kraju występują naturalne baseny sedymentacyjno-strukturalne,
wypełnione gorącymi wodami podziemnymi o zróżnicowanych temperaturach, których
bezwzględna wartość zdeterminowana jest powierzchniowymi zmianami intensywności
strumienia cieplnego ziemi. Temperatury tych wód wynoszą od kilkudziesięciu do ponad 90°C, a
w skrajnych przypadkach osiągają sto kilkadziesiąt stopni – poniższy rysunek.
Rysunek 4 Mapa temperatur w stropie utworów Jury Dolnej na Niżu Polskim
4.2.2. Przewidywane kierunki zmian
Szansą na bliższą i dalszą przyszłość jest upowszechnianie nowoczesnych form
infrastruktury wspomagającej przedsiębiorczość. Energetyka ze źródeł odnawialnych będzie się
coraz lepiej rozwijać zwłaszcza na terenach wiejskich, np. uprawa plantacji energetycznych.
Będzie to warunkowało wielofunkcyjny rozwój wsi.
Należałoby:
 Opracować Projekty założeń planów energetycznych uwzględniających OZE.
 Przeprowadzić edukację mieszkańców w zakresie wykorzystania odnawialnych
źródeł energii.
 Wdrożyć instalacje pilotowe w zakresie wykorzystana energii słonecznej, biomasy
do podgrzewania wody na cele bytowe w budynkach komunalnych lub gminnych
użyteczności publicznej.
4.2.3. Przyjęte cele
Celami średniookresowymi do 2015r. są:
 Wspieranie budowy nowych odnawialnych źródeł energii, tak by udział energii z
OZE w zużyciu energii pierwotnej oraz w krajowym zużyciu energii elektrycznej
brutto osiągnął w roku 2010 co najmniej 7,5% oraz utrzymanie tego udziału na
68
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015

poziomie nie niższym w latach 2011-2015, przy przewidywanym wzroście
konsumpcji energii elektrycznej w Polsce,
Dalsze zwiększenie udziału biopaliw w odniesieniu do paliw używanych w
transporcie.
4.2.4. Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2008-2015:
1. Wspieranie budowy nowych instalacji OZE, tak by udział energii z tych źródeł w
strukturze zużycia nośników pierwotnych oraz produkcji energii elektrycznej osiągnął w
2010r. poziom co najmniej 7,5%.
2. Wspieranie budowy nowych instalacji zapewniających, że udział biokomponentów w
rynku paliw ciekłych w 2010r. wyniesie 5,75%, ze szczególnym uwzględnieniem biopaliw
ciekłych.
3. Współpraca z partnerami społecznymi i gospodarczymi dla zapewnienia stabilnych
podstaw prawnych i organizacyjnych rozwoju OZE.
4. Identyfikacja barier utrudniających rozwój OZE i podjęcie działań mających na celu ich
likwidację.
5. Stworzenie systemu pozyskiwania informacji o wytwarzaniu ze źródeł odnawialnych
energii innej niż elektryczna.
6. Prowadzenie działań edukacyjnych oraz popularyzujących OZE.
7. Określenie potrzeb w zakresie prac naukowo-badawczych w obszarze OZE.
8. Wspieranie i aktywizacja samorządów lokalnych w kierunku wykorzystania lokalnych
zasobów OZE.
9. Rozwój energetycznego wykorzystania biomasy i biogazu, energetyki wodnej,
geotermalnej, słonecznej i wiatrowej.
4.2.5. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej
9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
8
Szacunkowe
nakłady zł
6
Cel przedsięwzięcia
2015
2014
5
7
2013
4
2012
3
2011
2
Okres realizacji
2009
2010
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 22 Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu - odnawialne
źródła energii
13
14
15
Zadania własne
1.
I
Promowanie wśród mieszkańców powiatu Zarząd Powiatu
energię ze źródeł odnawialnych
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
mieszkańców
PFOŚiGW
-
2.
69
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
10 tys. zł.
1.
Instytucje, osoby
fizyczne i
prawne/
P
Starostwo
Powiatowe/Gmin
a
Propagowanie na terenach wiejskich
WODR/
źródeł energii cieplnej wykorzystujących Starostwo
biomasę –słomę i biogaz otrzymywany z
Powiatowe,
P
fermentacji metanowej odchodów
Gmina,
zwierzęcych.
producenci
urządzeń
5 tys. zł.
Zadania koordynowane
Wsparcie przedsięwzięć z zakresu
wykorzystania odnawialnych źródeł
energii
Środki
inwestorów
.Fundusze
ochrony
środowiska
Środki
WODR,
producenci
urządzeń
9.
10.
11.
12.
I
P.P.H.U. EWAX
Arletta, Andrzej
Talar
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
Budowa trzech elektrowni wiatrowych
VEGAS” DZ. 18,46 Brzyszewo gm.
Chodecz 500 kW
ENERGIA s.c.
Molewski,
Seklecki, Decki,
Kierzkowski
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
Budowa trzech elektrowni wiatrowych
Arciszewski
„ENCONE E33” i jednej sztuki elektrowni Ryszard P.H.U.
„ENERCOME E 40” dz 91 Skaszyn gm, „RAMB”
Lubraniec 3x330kW, 1x600kW
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
Budowa trzech elektrowni wiatrowych
„ENCONE E33” dz. 45/1 Helenowo gm.
Izbica Kujawska 1x33kW
Ryszard P.H.U.
„RAMB”
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
Budowa dwóch elektrowni wiatrowych
dz.41,42 Golska Huta gm. Lubień
Kujawski 2 x300kW
P.H.U. ANIMAR
Marcin Seklecki
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
Budowa dwóch elektrowni wiatrowych dz. EKOENERGIA
17 Zakrzewo Parcele gm. Baruchowo
K. Zachwieja , J.
2x500kW
Woźniak
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
Budowa dwóch elektrowni wiatrowych
31/6 Janowo gm. Choceń 2x250kW
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
P.H.U.
Elektrownie
wodne i wiatrowe
M.Maciejewski
Budowa elektrowni wiatrowej dz 83
MISTRAL Sp. z
Rzadka Wola Wieś gm. Brześć Kujawski o.o.
13.
I
70
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Wg.
kosztorysu
Budowa elektrowni wiatrowej wraz z
urządzeniami dz. 85/2 Boniewo gm.
Boniewo
Wg.
kosztorysu
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Wg.
kosztorysu
Firma usługowa
WIATR
Kwiatkowski
Leszek
Wg.
kosztorysu
Budowa elektrowni wiatrowej o mocy
600KW, linii napowietrznej i stacji
transformatorowej dz 79/2, 78/4
Unisławice gm. Kowal
I
Wg.
kosztorysu
8.
Oszczędność
surowców
nieodnawialny
ch
Wg.
kosztorysu
7.
ENWIAŁ Sp. z
o.o.
Wg.
kosztorysu
6.
Budowa farmy wiatrowej dz. 54, 55, 71
Lubieniec gm. Chodecz 500kW
Wg.
kosztorysu
5.
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Wg.
kosztorysu
4.
I
Pan Matusiak
Andrzej
Wg.
kosztorysu
3.
Budowa trzech elektrowni wiatrowych
wind-word 150 KW i przyłączy
energetycznych dz. 111 Gagowy Nowe
gm. Lubień Kujawski 3x150kQW
Wg.
kosztorysu
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
21.
22.
23.
24.
25.
I
I
Budowa 4 szt. elektrowni wiatrowych z
EKO-PROJEKT
urządzeniami służącymi do przesyłania s.c. Dziewiccy
energii wiatrowej dz 36,37 Rzeżewo gm.
Lubień Kujawski 4x150kW
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
Rozbudowa farmy wiatrowej o 1szt.
generatora energii wiatrowej wraz z
urządzeniami do przesyłu energii
wiatrowej dz.96/2,97 Kazmierowo gm.
Izbica Kujawska
Arciszewski
Ryszard P.H.U.
„RAMB”
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
Budowa dwóch sztuk elektrowni
wiatrowych dz 62/2 Wąwał gm. Lubień
Kujawski 2x500 kW
ELEKTRO-GAW
s.c. s.c.
Gawłowscy
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
Budowa dwóch sztuk elektrowni
wiatrowych wraz z infrastrukturą
energetyczna dz. 33/3 Pikutowo gm.
Brześć Kujawski 2x250 kW
MAKS-WIATR
Alicja
Spychalska
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
I
Budowa 2 sztuk generatorów wiatrowych Farma Wiatrowa
energii elektrycznej dz. 27/3 Bogusławice Bogusławie s.c.
gm. Kowal
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Budowa farmy wiatrowej, 2 generatory
dz. 47, 50/1 Fabianki gm. Fabianki
GM WIND
Paszyńscy
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Budowla dwóch sztuk generatorów dz.
96/2 Kaźmierowo gm. Izbica Kujawska
Arciszewski
Ryszard P.H.U.
„RAMB”
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
I
I
71
Wg.
kosztorysu
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Środki
własne
Wg.
koszto
rysu
Budowa generatora energii wiatrowej
Firma „SP-BIS”
wraz z urządzeniami do przesyłu energii M. Smoliński, R.
wiatrowej dz. ¾ Unisławie gm. Kowal
Piotrowski
Wg.
kosztorysu
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Wg.
kosztorysu
P.H. „PRIMA”
Henryk Gapiński
Wg.
kosztorysu
Budowa 5 szt. generatorów energii
wiatrowej wraz z urządzeniami do
przesyłania energii wiatrowej dz. 174/5
Kucerz gm. Lubanie
Środki
własne
Środki
własne
Wg.
kosztorysu
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Wg.
kosztorysu
20.
Budowa 5 szt. wiatraków dz. 30 Parcele Izydor
Sokołowskiego gm. Brześć Kujawski
Dobruchowski
5x150kW
Wg.
kosztorysu
I
Wg.
kosztorysu
16.
19.
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Wg.
kosztorysu
I
18.
Budowa elektrowni wiatrowej dz 51 Wola Transport
Olszowska gm. Lubień Kujawski
Ciężarowy i
1x600kW
Handel Obwoźny
M. Gawłowski
I
15.
17.
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Wg.
kosztorysu
14.
Budowa dwóch elektrowni wiatrowych dz. Grzegorz
15,17 Sobiczewy gm.Chodecz 2x500kW Kierzkowski
Wg.
kosztorysu
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
Środki
własne
26.
I
4.3.
1 szuka. elektrowni wiatrowej typu
”VEGAS” dz. 80 Glizowo gm. Lubień
Kujawski 2x225kW
COGITO-PLUS
Izabela
RaczyńskaBawej
Oszczędność
surowców
nieodnawialnych
Wg.
kosztorysu
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Środki
własne
Kształtowanie stosunków wodnych ochrona przed powodzią i skutkami suszy
Kujawsko- Pomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku w 2008roku w
głównej mierze przygotował inwestycje do realizacji.
Opracowano dokumentację techniczną PN. „Regulacja rzeki Niwki i Pasieki Karaśnia etap I i II
(Niwka – km 9 + 248 – 20+890) gm. Izbica Kujawska Lubraniec.
Ponadto w 2008roku dokonano aktualizacji technicznej dla inwestycji PN. „Błenna II melioracje gruntów rolnych w miejscowości Błenna” gm. Izbica Kujawska. Planowany do wykonania
zakres rzeczowy to zmeliorownie78,4 ha gruntów ornych.
W 2009 roku planuje się także dalsze przygotowania do realizacji inwestycji PN. „Regulacja
rzeki Niwki od 9+248 do 20+ 890 wraz z budowlami piętrzącymi” gm. Izbica Kujawska
Na terenie Powiatu Włocławskiego w najbliższych latach planuje się wykonanie pięciu
inwestycji polegających w głównej mierze na wykonaniu drenowań gruntów rolnych oraz regulacji
rzek.
Planowany do wykonania całkowity zakres rzeczowy to:
- melioracje gruntów rolnych na pow. 180,14 ha
- regulacja rzek na odcinku 37,18km
- budowle hydrotechniczne szt. 7
- budowle komunikacyjne szt. 22
Tabela 23 Informacja na temat realizacji zadań w zakresie utrzymania i eksploatacji urządzeń
melioracji wodnych na terenie Powiatu Włocławskiego
Środki Budżetu
Środki Samorządu
Razem
Nazwa zadania
Państwa
Województwa
[tys. zł.]
[tys. zł.]
[tys. zł.]
Wał ppow. Włocławek
2 299,86
2 299,86
Rzeka Chełmiczka
18 363,36
300,00
18 663,36
Rzeka Kocieca
14 720,64
14 720,64
Rzeka Pasieka Karaśna
12 135,91
12 135,91
Rzeka Lubieńska południowa
19 409,74
19 409,74
Rzeka Zagłowiączka
65 919,62
65 919,62
Jez. Ługowskie
4 062,18
4 062,18
Źródło: Starostwo Powiatowe we Włocławku
4.3.1. Możliwości i potrzeby retencjonowania wody (tzw. duża i mała retencja)
Mała retencja ma szczególne znaczenie wobec rosnącego niedoboru wody w
ekosystemach, m.in. powstałych na skutek niedoboru opadów, melioracji odwodnieniowych i
intensywnej produkcji rolnej oraz eksploatacji kopalin. Niedobór wody jest jednym z głównych
czynników ograniczających produkcję rolną, a duży udział powierzchni uszczelnionej wywołuje
zaburzenia odpływu wody w miastach.
4.3.2. Przewidywane kierunki zmian
Przewidywane zmiany związane są głównie ze zwiększeniem czystości wód
powierzchniowych, zwłaszcza cieków i zbiorników wodnych oraz racjonalizacją użytkowania wody
w zlewniach oraz ochronę przed podtopieniami i suszą.
Należy również dążyć do wyznaczenia i ujęcia w planach zagospodarowania
przestrzennego terenów zalewowych celem ograniczania skutków podtopień.
Tereny przylegające bezpośrednio do cieków oraz tereny zaplanowane pod budowę
zbiorników retencyjnych należy chronić przed zabudową.
4.3.3. Przyjęte cele
Celami średniookresowymi do 2015 r. są:
72
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015





Dążenie do zapewnienia dobrego stanu (jakościowego i ilościowego) wód w Polsce,
Wdrażanie zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi w Polsce, w tym
reorganizacja służb zajmujących się gospodarowaniem wodami poprzez ich
integrację,
Zmiana systemu finansowania gospodarki wodnej (samofinansowanie gospodarki
wodnej),
Efektywna ochrona przed powodzią i suszą,
Integracja gospodarki wodnej z gospodarką leśną poprzez planowanie przestrzenne,
przede wszystkim w celu zwiększenia naturalnej retencji wód oraz zmniejszenia
zagrożenia powodziowego,
4.3.4. Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2008-2015:
1. Wzmacnianie instrumentów ekonomicznych dotyczących gospodarki wodnej, wdrożenie
systemu zapewniającego pełen zwrot kosztów usług wodnych. Wprowadzenie rozwiązań
zapewniających stabilne finansowanie gospodarki wodnej. Dążenie do samofinansowania
gospodarki wodnej.
2. Tworzenie warunków do szerokiego korzystania z wód (rekreacja, energetyka, żegluga)
przy niepogarszaniu ich jakości, modernizacja i rozwój śródlądowych dróg wodnych.
3. Właściwe utrzymanie wód i urządzeń wodnych.
4. Wyznaczanie obszarów zalewowych.
5. Budowa zbiorników i stopni wodnych, zwłaszcza na obszarach o znacznym zagrożeniu
powodzią i suszą w harmonii z wymaganiami ochrony różnorodności biologicznej i
przyrody.
6. Modernizacja systemu melioracji wodnych.
7. Rozwój małej retencji.
8. Implementacja dyrektywy w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim.
4.3.5. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
4
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 24 Przedsięwzięcia na lata 2008 - 2015 w zakresie ochrony przed powodzią
13
14
15
Zadania koordynowane
1.
2.
I
Opracowanie Powiatowego Planu
Starostwo
Reagowania Kryzysowego obejmującego Powiatowe
plan reagowania w przypadku powodzi
Budowa i renowacja zbiorników małej
KPZMiUW
retencji przez właścicieli prywatnych
Ochrona
przed
powodzią
Ochrona
przeciwpowod
ziowa,
zabezpieczeni
e przed
skutkami
suszy
I
Regulacja rzeki Niwki od km 0+790 do
KPZMiUW
km 9+248 i Pasieka Kraśna od km 0+000
do km 9+362 gm. Izbica Kujawska.
Planowany zakres rzeczowy to 17,82km
Regulacja rzeki Chodeczki od km 3+000 KPZMiUW
Do km 11+000 gm Lubraniec,
Choceń,Chrodecz Planowany do
wykonania zakres rzeczowy to 8 km
regulacji rzeki
Ochrona
przed
powodzią
Ochrona
przed
powodzią
73
Środki
własne
-
Dotacje z
Funduszu
Ochrony
Gruntów
Rolnych
Urzędu
Marszałko
wskiego
Środki
własne
Środki
własne
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
74
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
5.
Środowisko i
ekologicznego.
zdrowie.
Dalsza
poprawa
jakości
środowiska
i
bezpieczeństwa
Jakość wód
Ocena jakości wód została wykonana w oparciu o nieobowiązujące już w tym momencie
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla
prezentowania stanu wód powierzchniowych, podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu
oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz.U. Nr 32 poz. 284)
Zgodnie z rozporządzeniem wyróżnia się pięć klas wód:
Klasa I – wody o bardzo dobrej jakości,
Klasa II – wody dobrej jakości,
Klasa III – wody zadowalającej jakości,
Klasa IV – wody niezadowalającej jakości,
Klasa V – wody złej jakości.
5.1.
5.1.1. Analiza stanu istniejącego
Występujące na terenie powiatu punktowe i obszarowe źródła zanieczyszczeń wód
powierzchniowych i podziemnych stanowią:
 ścieki socjalno-bytowe z zabudowy mieszkaniowej,
 ścieki deszczowe spływające z dróg, placów i stacji paliw,
 zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów
rolnych,
 składowiska odpadów.
Większość zasobów wód podziemnych na terenie powiatu nadaje się do bezpośredniego
wykorzystania na cele gospodarcze, a na cele konsumpcyjne po zastosowaniu prostych metod
uzdatniania, polegających na usuwaniu naturalnych pierwiastków, jakimi są żelazo i mangan. Na
podstawie badań stwierdzono, że większość stanowią wody średniej jakości. Taki stan wód
podziemnych wynika głównie z naturalnych uwarunkowań, a wskaźnikami rzutującymi na
obniżenie jakości są przede wszystkim związki żelaza i manganu. Większą uwagę należy zwrócić
na zbyt wysokie, nie odpowiadające klasyfikacji stężenie azotu azotynowego, azotanowego,
amonowego, potasu oraz wodorowęglanów. Powodem ich pojawienia się są czynniki
antropogeniczne.
Aby umożliwić śledzenie zmian jakości wód podziemnych wokół największych
potencjalnych źródeł zanieczyszczeń, takich jak duże zakłady, składowiska komunalne i
przemysłowe, bazy magazynowo-paliwowe, właściciele tych obiektów powinni być zobligowani do
prowadzenia monitoringu lokalnego odpowiednimi decyzjami administracyjnymi. W powiecie
istnieje bezwzględna potrzeba realizacji zbiorczych systemów kanalizacyjnych na terenach
zarówno miast jak i wsi, umożliwiających sprawny transport ścieków z terenu obsługiwanej zlewni
do oczyszczalni unieszkodliwiających ścieki. Wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają
szczególnej ochronie, polegającej na niedopuszczaniu do zanieczyszczeń wód oraz zapobieganiu
i przeciwdziałaniu szkodliwym wpływom na obszary ich zasilania. Strefy ochrony bezpośredniej i
pośredniej spełniają to zadanie.
Rejestr poboru wód podziemnych do nawodnień upraw rolnych, warzywnych
sadowniczych w powiecie włocławskim – stan na 27.02.2007
Tabela 25 Gmina Brześć Kujawski – rejestr wód podziemnych
Lp
Adres ujęcia wód podziemnych
Użytkownik
Przyjęte –
zatwierdzone zasoby
1.
WIENIEC - ZALESIE,
87-880 Brześć Kujawski
Pracowniczy Ogród Działkowy im.
„TRANSPORTOWIEC”
87-814 Wieniec-Zalesie
Decyzja
Wojewody
Włocławskiego
zatwierdzająca
zasoby
Q=48 m3/h, S=0,7
czwartorzęd
1
2.
WIENIEC - ZALESIE,
Zawiadomienie
Włocławskiego:
1
75
Starosty
Ilość
studni
Pozwolenie
wodnoprawne
data/numer
28.03.2002 r.
OS.6223-5/02
Qmax.h = 40,0 m3/h
Qśr.d = 145,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 roku
Brak
i
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
3.
87-880 Brześć Kujawski
Rodzinny Ogród Działkowy im.
„WITAMINA”
87-814 Wieniec-Zalesie
SOKOŁOWO - PARCELE
87-880 Brześć Kujawski
Tadeusz Zaparuszewski
Guźlin 16a
87-880 Brześć Kujawski
z dnia 2006.08.25 znak:
OŚB.752-17/06
Q=29 m3/h, S=2,6m
czwartorzęd
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2004.03.30 znak:
OŚB.752-8/04
Q=15 m3/h, S=5,0m
czwartorzęd
1
27.04.2004 r.
OŚB.6223-6/04
Qmax.h = 15,0 m3/h
Qśr.d = 240,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 r.
Tabela 26 Gmina Chodecz– rejestr wód podziemnych
Lp
Adres ujęcia wód podziemnych
Użytkownik
Przyjęte zatwierdzone zasoby
1.
ZALESIE
87-860 Chodecz
Gospodarstwo Ogrodnicze
Edward Gabrysiak
Zalesie 12, 87-860 Chodecz
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2004.06.09 znak:
OŚB.752-14/04
Q=42,5 m3/h, S=9,1m
trzeciorzęd
Ilość
studni
1
Pozwolenie
wodnoprawne
Data/numer
17.06.2004 r.
OŚB.6223-18/2004
Qmax.h = 37,0 m3/h
Qśr.d = 296,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 r.
Tabela 27 Gmina Choceń– rejestr wód podziemnych
Lp
Adres ujęcia wód podziemnych
Użytkownik
Przyjęte –
zatwierdzone zasoby
1.
ŚMIŁOWICE
87-850 Choceń
Zbigniew Krosnowski
Śmiłowice 7
87-850 Choceń
2.
ŚMIŁOWICE
87-850 Choceń
„Ciesielski” Sp. z o.o.
Śmiłowice 85
87-850 Choceń
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2006.08.07 znak:
OŚB.752-13/06
Q=36m3/h, S=11,6m
trzeciorzęd
Brak danych
Ilość
studni
2
Pozwolenie
wodnoprawne
Data/numer
Brak
1
Brak
Tabela 28 Gmina Fabianki – rejestr wód podziemnych
Lp
Adres ujęcia wód podziemnych
Użytkownik
Przyjęte –
zatwierdzone zasoby
1.
NASIEGNIEWO
87-811 Fabianki
„EKO-FLORA”
s.c.
Leszek
Gadomski i S-ka
Słomczyn 51
05-600 Grójec
NASIEGNIEWO
87-811 Fabianki
Gospodarstwo Ogrodnicze
Izabela Naczmańska
Nasiegniewo 71
87-811 Fabianki
UNIECHOWO
87-811 Fabianki
Gospodarstwo Rolno-Ogrodnicze
Wojciech Komorowski
Nowy Witoszyn 1
Decyzja Starosty
Włocławskiego:
z dnia 1999.09.06 znak:
OŚ.752-6/99
Q=20,5m3/h, S=26,5m ,
kreda
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2004.06.09 znak:
OŚB.752-13/04
Q=28 m3/h, S=19,3m
trzeciorzęd
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2006.05.16 znak:
OŚB.752-5/06
Q=8,0m3/h, S=4,3m
2.
3.
76
Ilość
studni
1
1
1
Pozwolenie
wodnoprawne
data/numer
07.02.2000 r.
OS.6223-1/2000
Qmax.h = 20,5 m3/h
ważne do:
31.12.2010 r.
17.06.2004 r.
OŚB.6223-17/2004
Qmax.h = 28,0 m3/h
Qśr.d = 224,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 r.
21.06.2006 r.
OŚB.6223-8/2006
Qmax.h = 8,0 m3/h
Qśr.d = 144,0 m3/d
ważne do:
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
4.
87-811 Fabianki
Trzeciorzęd
UNIECHOWO
87-811 Fabianki
Bogumiła Przybyłowska
Uniechowo 106
87-811 Fabianki
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2004.05.05 znak:
OŚB.752-10/04
Q=47 m3/h, S=11,5m
trzeciorzęd-kreda
31.12.2016 r.
1
Brak
Tabela 29 Gmina Kowal– rejestr wód podziemnych
Lp
Adres ujęcia wód podziemnych
Użytkownik
Przyjęte –
zatwierdzone zasoby
1.
BOSŁUWAICE
87-820 Kowal
Krzysztof Wiliński
Bogusławie, 87-820 Kowal
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2006.10.25 znak:
OŚB.752-23/06
Q=25,0m3/h, S=1,9m
czwartorzęd
Ilość
studni
1
Pozwolenie
wodnoprawne
data/numer
Brak
Tabela 30 Gmina Lubanie – rejestr wód podziemnych
Lp
Adres ujęcia wód podziemnych
Użytkownik
Przyjęte –
zatwierdzone zasoby
1.
WŁOSZYCA LUBAŃSKA
87-732 Lubanie
-----------------------------------Piotr Stefański
Włoszyca Lubańska 3a
87-732 Lubanie
JANOWICE
87-732 Lubanie
-----------------------------------Sławomir Wesołowski
Janowice 13
87-732 Lubanie
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2006.10.23 znak:
OŚB.752-21/06
Q=15,0m3/h, S=3,0m
Czwartorzęd
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2003.01.29 znak:
OŚB.752-4/03
Q=27,0m3/h, S=7,5m
Czwartorzęd
2.
Ilość
studni
1
Pozwolenie
wodnoprawne
data/numer
Brak
1
Brak
Tabela 31 Gmina Lubień Kujawski– rejestr wód podziemnych
Lp
Adres ujęcia wód podziemnych
Użytkownik
Przyjęte –
zatwierdzone zasoby
1.
GOLE
87-840 Lubień Kujawski
Gospodarstwo Ogrodnicze
Andrzej Łącki
Gole 26
87-840 Lubień kujawski
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2004.05.31 znak:
OŚB.752-12/04
Q=4,0 m3/h, S=1,1m
Czwartorzęd
2.
3.
CHOJNY
87-840 Lubień Kuj
Jan Sarnowski
Andrzej Szymczak
ul. Krucza 13
87-800 Włocławek
GAGOWY NOWE 25
87-840 Lubień kujawski
-----------------------------------Paweł Kaczmarek
Gagowy Nowe 25
87-840 Lubień Kujawski
Ilość
studni
1
1
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2006.06.20 znak:
OŚB.752-7/06
Q=38,0m3/h, S=5,3m
Czwartorzęd – Nr2
Zawiadomienie
Starosty
77
1
2
3
Pozwolenie
wodnoprawne
data/numer
16.06.2004 r.
OŚB.6223-13/2004
Qmax.h = 4,0 m3/h
Qśr.d = 60,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 r.
09.05.2005 r.
OŚB.6223-6/2005
Qmax.h = 6,0 m3/h
Qśr.d = 108,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 r.
Brak
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
4.
5.
6.
7.
BILEŃSKA KOLONIA
87-840 Lubień Kujawski
-----------------------------------Sławomir Jóźwiak
Bileńska Kolonia 12
87-840 Lubień Kujawski
GAGOWY WIEŚ
87-840 Lubień Kujawski
-----------------------------------Eugeniusz Piwiński
ul. Popławskiego 9
87-840 Lubień kujawski
MODLIBÓRZ
87-840 Lubień Kujawski
-----------------------------------Łukasz Witczak
Modlibórz 33
87-840 Lubień kujawski
KRZEWIE
87-840 Lubień Kujawski
-----------------------------------Mirosław Spychalski
Krzewie 3
87-840 Lubień Kujawski
Włocławskiego:
z dnia 2007.02.09 znak:
OŚB.752-10/07
Q=25,0m3/h, S=4,8m
Czwartorzęd – Nr3
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2006.12.04 znak:
OŚB.752-26/06
Q=20,0m3/h, S=3,2m
czwartorzęd
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2007.01.23 znak:
OŚB.752-7/07
Q=14m3/h, S=18,5m
czwartorzęd-trzeciorzęd
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2007.01.23 znak:
OŚB.752-8/07
Q=15m3/h, S=1,62m
czwartorzęd
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2007.01.23 znak:
OŚB.752-9/07
Q=25m3/h, S=2,8m
Czwartorzęd
1
Brak
1
Brak
1
Brak
1
Brak
Tabela 32 Gmina Lubraniec– rejestr wód podziemnych
Lp
Adres ujęcia wód podziemnych
Użytkownik
Przyjęte –
zatwierdzone zasoby
1.
LUBRANIEC PARCELE
87-890 Lubraniec
Stanisław Jóźwiak
ul. Świętej Anny 33
87-890 Lubraniec
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2004.05.19 znak:
OŚB.752-11/04
Q=8,0 m3/h, S=10,0m
czwartorzęd-trzeciorzęd
1
2.
BODZIA
87-890 Lubraniec
Jarosław Skurzyński
Bodzia 27a
87-890 Lubraniec
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2004.08.20 znak:
OŚB.752-18/04
Q=13,5 m3/h, S=0,8m
czwartorzęd
1
30.08.2004 r.
OŚB.6223-25/2004
Qmax.h = 13,5 m3/h
Qśr.d = 135,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 r.
3.
KONIEC
87-890 Lubraniec
Barbara Afeltowicz
Koniec 24
87-890 Lubraniec
1
Brak
4.
MILŻYN
87-890 Lubraniec
Zenona i Zdzisław Laskowscy
Milżyn 16
87-890 Lubraniec
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2006.12.29 znak:
OŚB.752-30/06
Q=12,0m3/h, S=6,8m
czwartorzęd
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2006.12.29 znak:
OŚB.752-31/06
Q=20,0m3/h, S=22m
Trzeciorzęd
1
Brak
78
Ilość
studni
Pozwolenie
wodnoprawne
data/numer
08.05.2004 r.
OŚB.6223-12/04
Qmax.h = 8,0 m3/h
Qśr.d = 160,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 r.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Tabela 33 Gmina Włocławek– rejestr wód podziemnych
Lp
Adres ujęcia wód podziemnych
Użytkownik
Przyjęte –
zatwierdzone zasoby
1.
MOSTKI
87-800 Włocławek
Pracowniczy Ogród Działkowy im.
„MOSTKI”
87-800 Włocławek
1
2
2.
NOWA WIEŚ
87-853 Kruszyn
Halina Matysiak
Nowa Wieś 38a
87-853 Kruszyn
3.
NOWA WIEŚ
87-853 Kruszyn
Tadeusz Zaparuszewski
Guźlin 16a
87-880 Brześć Kujawski
Ryszard Zaparuszewski
Guźlin
87-880 Brześć Kujawski
HUMLIN
87-853 Kruszyn
Gospodarstwo Rolne
Adam Łukomski, Humlin 7
87-853 Kruszyn
Decyzja Wojewody
Włocławskiego z dnia
19.04.1985 r. znak: OS8530/14/85
Q=58,7m3/h, S=13m
czwartorzęd
Zawiadomienie Wojewody
Kujawsko-Pomorskiego:
z dnia 2003.08.11
znak:WSiR-III7441/3/23/03
Q=60,0m3/h, S=2,4m
czwartorzęd
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2004.03.30 znak:
OŚB.752-9/04
Q=30 m3/h, S=4,8m
czwartorzęd
1
27.04.2004 r.
OŚB.6223-7/2004
Qmax.h = 30,0 m3/h
Qśr.d = 300,0 m3/d
ważne do:
20.02.2014 r.
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2004.06.17 znak:
OŚB.752-15/04
Q=12 m3/h, S=36,7m
jurajskie
1
25.06.2004 r.
OŚB.6223-19/2004
Qmax.h = 12,0 m3/h
Qśr.d = 180,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 r.
Zawiadomienie
Starosty
Włocławskiego:
z dnia 2006.05.20 znak:
OŚB.752-9/06
Q=12,0m3/h, S=7,8m
trzeciorzęd-czwartorzęd
1
27.06.2006 r.
OŚB.6223-9/2006
Qmax.h = 12,0 m3/h
Qśr.d = 180,0 m3/d
ważne do:
31.12.2016 r.
4.
5.
HUMLIN
87-853 Kruszyn
Gospodarstwo Rolno-Ogrodnicze
Henryk Kawczyński,
Humlin 4, 87-853 Kruszyn
Ilość
studni
1
Pozwolenie
wodnoprawne
data/numer
28.12.2001 r.
OS.6223-48/2001
Qmax.h = 45,5 m3/h
Qśr.d = 280,0 m3/d
ważne do:
31.12.2015 r.
14.08.2003 r.
OŚB.6223-23/03
Qmax.h = 25,0 m3/h
Qśr.d = 250,0 m3/d ważne
do:
31.12.2013 r.
5.1.1.1. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę
Stopień zaopatrzenia w wodę pitną gmin Powiatu jest na wysokim poziomie. Jedynie
lokalnie znajdują się niewielkie obszary niedostatecznie zwodociągowane.
Stan techniczny w większości gmin Powiatu jest bardzo zróżnicowany. Niemniej jednak
w większości gmin sieć wodociągowa, z uwagi na dużą awaryjność, wymaga modernizacji, a
nawet wymiany, a zwłaszcza rurociągi wykonane częściowo z azbestu, które zaleca się jak
najszybciej wymienić. Jakość wody ujmowanej i wykorzystywanej do celów spożywczych na
terenie powiatu jest dość dobra. Po uzdatnieniu woda, w nielicznych przypadkach, wykazuje
przekroczenia zanieczyszczeń fizykochemicznych.
79
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Tabela 34 Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie powiatu włocławskiego
Powiat
włocławski
Baruchowo
Boniewo
Brześć
Kujawski
Choceń
Chodecz
Fabianki
Izbica
Kujawska
Kowal
Lubanie
Lubień
Kujawski
Lubraniec
Włocławek
17 951
2 473,1
16 269
71 616
80,4
116,0
704
847
87,0
70,0
0
0
3 171
2 964
161,0
2 079
269,1
4 419
10 403
192,2
142,9
173,7
2 004
1 106
1 896
315,4
157,1
272,7
0
1 828
0
170,7
1 708
187,9
136,7
86,4
1 070
1 042
204,2
234,2
130,0
[dam3] [osoba] [osoba]
ludność korzystająca z
sieci wodociągowej
[szt]
ludność korzystająca z
sieci wodociągowej w
miastach
[km]
woda dostarczona
gospodarstwom domowym
połączenia prowadzące do
budynków mieszkalnych i
zbiorowego zamieszkania
1 849,4
[km]
[szt]
1
18 111
870,5
80,4 704
116,0 847
długość czynnej sieci
rozdzielczej
[osoba]
ludność korzystająca z
sieci wodociągowej
[osoba]
2007
ludność korzystająca z
sieci wodociągowej w
miastach
ludność korzystająca z
sieci wodociągowej
[dam3]
woda dostarczona
gospodarstwom domowym
ludność korzystająca z
sieci wodociągowej w
miastach
[szt]
połączenia prowadzące do
budynków mieszkalnych i
zbiorowego zamieszkania
woda dostarczona
gospodarstwom domowym
[km]
długość czynnej sieci
rozdzielczej
połączenia prowadzące do
budynków mieszkalnych i
zbiorowego zamieszkania
2006
długość czynnej sieci
rozdzielczej
Jednostka terytorialna
2005
[dam3] [osoba] [osoba]
2 438,9
16 250
71 893
1 900,3
18 242
2 462,3
16 221
72 238
87,0
54,1
0
0
3 195
2 953
80,4
116,2
704
866
93,0
88,0
0
0
3 182
2 957
161,0 2 105
256,8
4 494
10 525
160,6
2 071
249,5
4 494
10 564
6 707
4 087
8 023
194,0 1 874
150,0 1 168
176,8 1 955
310,4
160,0
265,4
0
1 778
0
6 807
4 131
8 104
195,0
160,0
182,2
1 828
1 247
2 011
410,0
164,9
274,0
0
1 773
0
6 818
4 245
8 286
2 528
6 259
177,8 1 754
211,3
2 515
6 278
180,1
1 703
185,9
2 522
6 296
111,1
125,7
0
0
3 644
3 870
136,7 1 075
86,4 1 045
128,3
140,1
0
0
3 606
3 867
136,7
94,0
1 054
1 184
110,9
141,7
0
0
3 610
3 952
1 356
251,9
1 151
4 616
204,5 1 380
229,3
1 166
4 607
205,6
1 384
208,3
1 149
4 576
1 956
1 458
308,9
190,7
3 078
0
8 929
5 678
234,2 1 993
130,7 1 476
308,8
184,8
3 039
0
8 926
5 636
234,2
133,3
1 889
1 559
258,5
175,9
3 047
0
8 895
5 621
Źródło: GUS
80
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
5.1.1.2. Oczyszczalnie ścieków i sieci kanalizacyjne.
Gmina Baruchowo
Wysiłkiem miejscowych władz samorządowych w 1992 roku, jako jedna z pierwszych
powstała gminna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 100 m 3/dobę obsługująca
miejscowość Baruchowo i Świątkowice. W następnych latach stopniowo rozbudowywano sieć
kanalizacyjną Baruchowa i Świątkowic. W chwili obecnej system odbioru ścieków
zorganizowany przez władze gminy w oparciu o istniejącą sieć kanalizacyjną, gminne środki
transportu i możliwości przyjęcia ścieków przez oczyszczalnię (wykorzystaną w ok. 60% ),
zabezpiecza w pełni potrzeby gminy.
Wykonana w roku 2001 modernizacja oczyszczalni, szczególnie w odniesieniu do
systemu napowietrzania osadu czynnego, przyniosła efekty i jak wykazały ostatnie kontrolne
odprowadzanych ścieków, prowadzone przez służby inspekcyjne, spełniają one wymogi
określone w pozwoleniu wodnoprawnym.
Na terenie gminy nie ma innych punktowych źródeł zrzutu ścieków do wód
powierzchniowych.
Dzięki wsparciu władz gminy powszechne na jej terenie stają się indywidualne
oczyszczalnie przyzagrodowe.
Gmina Boniewo
Gmina posiada nowoczesna oczyszczalnię ścieków oraz sieć kanalizacyjna w
miejscowości Boniewo. W roku 2006 powstało na terenie gminy 49 oczyszczalni
przyzagrodowych kolejne planowane są w latach następnych.
Miasto i Gmina Brześć Kujawski
Na terenie gminy istnieje 5 punktowych źródeł zrzutów ścieków dla których odbiornikiem
jest rzeka Zgłowiączka. Oddana do eksploatacji w 1997 r miejska oczyszczalnia ścieków dla
Brześcia Kujawskiego z pełnym trzystopniowym oczyszczaniem o przepustowości 750 m 3/dobę,
jest ona obecnie wykorzystana w ok. 50%. Zabezpiecza potrzeby miasta i okolicznych terenów.
Należy podkreślić, że w IV kw. 2003 roku oddano z do eksploatacji gminną oczyszczalnię
ścieków w Brzeziu o przepustowości 138 m 3/dobę, obsługującą miejscowość Brzezie i
miejscowość Dubielewo. Ponadto wysiłki inwestycyjne lokalnych władz skierowane są w
kierunku budowy rozdzielczej sieci kanalizacyjnej w samym Brześciu Kuj, oraz sieci
kanalizacyjnej na terenie gminy.
Przy wsparciu środków programu SAPARD wybudowany został kolektor ściekowy
odprowadzający ścieki z części m. Wieniec do miejskiej oczyszczalni w Starym Brześciu. W II
etapie inwestycji do kolektora włączone zostaną także ścieki z obiektów szpitalnych w Wieńcu.
Miejska oczyszczalnia w Starym Brześciu pracuje bez zakłóceń a odprowadzane do rz.
Zgłowiączki ścieki oczyszczone nie naruszają warunków jakościowych zawartych w pozwoleniu
wodnoprawnym na jej eksploatację.
Problemem ważnym dla stanu środowiska na terenie gminy w zakresie gospodarki
ściekowej było m.in. wprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych i do
ziemi z osiedla mieszkaniowego w Dubielewie i Pogotowia Opiekuńczego w Brzeziu. Powyższe
zostało rozwiązane w wyniku wspomnianych prac inwestycyjnych.
Pomimo zaprzestania zrzutów ścieków do rz. Zgłowiączki problemem dla środowiska
pozostają ścieki technologiczne z Zakładu Utylizacji Odpadów w Falborzu należącego do
Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowego „HETMAN” Sp. z o.o. we Florianowie.
Ich przetrzymywanie w urządzeniach prymitywnej podczyszczalni i transport powodują
odczuwalne przez mieszkańców uciążliwości odorowe. Zakład (zobowiązany decyzją Starosty
Włocławskiego) jest w trakcie prac modernizacyjnych przy oczyszczalni, w celu zlikwidowania
powyższych uciążliwości.
Największy zakład przemysłowy znajdujący się na terenie gminy – Cukrownia
Brześć Kuj.(likwidacja cukrowni w roku 2008 ) od kilku lat nie odprowadzała ścieków
przemysłowych, poza system osadników ziemnych.
Ścieki te krążą w obiegu zamkniętym ciągów technologicznych. Ścieki bytowe odprowadzane są
do miejskiej kanalizacji sanitarnej i dalej na miejską oczyszczalnię ścieków w Starym Brześciu.
81
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Gmina Choceń
Władze lokalne przy wsparciu środków z SAPARD w roku 2007 wybudowały na terenie
miejscowości Choceń komunalną gminną oczyszczalni ścieków w Choceniu o przepustowości
docelowej 300 m3/dobę ( I–szy etap 200 m3/dobę ) wraz z siecią kanalizacyjną.
W miejscowości Czerniewice I, ( o zwartej zabudowie) funkcjonuje gminna kanalizacja
sanitarna z odprowadzeniem ścieków do Zakładów Mięsnych MAT Spółka z o.o, której
przepustowość wynosi 1350m 3/dobę)
Miasto i Gmina Chodecz
W 1994 r oddano do eksploatacji oczyszczalnię gminną. Miasto praktycznie w 100% jest
skanalizowane. Teren gminy obejmuje sprawny system odbioru ścieków stworzony w oparciu o
środki transportowe miejscowego gminnego zakładu komunalnego.
Ostatnie kontrolne pobory prób odprowadzanych do rz. Chodeczki ścieków po
oczyszczeniu wskazują na zakłócenia w pracy oczyszczalni i przekroczenia warunków
pozwolenia wodnoprawnego. Jest to wynikiem dopływu ścieków przemysłowych jej przeciążenia
dopływającym ładunkiem zanieczyszczeń, mało efektywnym systemem wprowadzania tlenu do
komory napowietrzania oraz stosowaną technologią oczyszczania nie uwzględniającą usuwania
związków biogennych /azotu i fosforu/ co ma znaczenie dla stanu czystości jezior przez które
przepływa Chodeczka poniżej wylotu ścieków /Lubienieckie, Ługowiska, Borzymowskie ,
Krukowskie / .
Przy wsparciu środków programu SAPARD lokalne władze podjęły się modernizacji i
przebudowy istniejącej oczyszczalni do przepustowości 390 m 3/d, Przedsięwzięcie zakończono
w 2005r.
Największym zakładem, mogącym w znacznym stopniu wpływać na stan środowiska na
terenie gminy, jest Ośrodek Hodowli Zwierząt Zarodowych Sp. z o.o. w Chodeczku, głównie ze
względu na konieczność nawożenia pól dużą ilością gnojowicy.
Inwestycje w zakresie gospodarki ściekowej w gminie, oprócz modernizacji i rozbudowy
istniejącej oczyszczalni, to budowa nowych odcinków sieci kanalizacyjnej na terenie miasta i
gminy.
Gmina Fabianki
Posiada dwie gminne oczyszczalnie ścieków obsługujące Fabianki i Szpetal Górny.
Oczyszczalnia w Fabiankach o przepustowości 396 m3/dobę została oddana do eksploatacji z
końcem lipca br.
Od 1997 r. eksploatowana jest druga oczyszczalnia ścieków komunalnych o
przepustowości 60 m3/dobę na potrzeby miejscowości Szpetal Górny.
Na rozbudowę sieci kanalizacyjnej w gminie nastawiony jest obecnie cały wysiłek
inwestycyjny w zakresie gospodarki ściekowej gminy. Jest to spowodowane intensywną
rozbudową tej gminy. Możliwości przerobowe istniejących oczyszczalni wykorzystane obecnie w
ok. 10% w pełni zabezpieczą odbiór ścieków.
Miasto i Gmina Izbica Kujawska
Oczyszczalnię mechaniczno-biologiczną ścieków o przepustowości 220 m 3/dobę oddano
do eksploatacji w 1989 r. wraz z odcinkiem sieci kanalizacyjnej. Oczyszczalnia jest przeciążona
ładunkiem dopływających zanieczyszczeń.
Na terenie gminy brak jest innych znaczących źródeł zrzutu ścieków do wód
powierzchniowych. Inwestycje w zakresie gospodarki ściekowej w gminie to budowa nowych
odcinków sieci kanalizacyjnej doprowadzającej ścieki do istniejącej miejskiej oczyszczalni.
Gmina Kowal
Oddaniem w 1998 r do eksploatacji mechaniczno biologicznej oczyszczalni ścieków o
przepustowości 80 m 3/dobę z III-cim stopniem obejmującym usuwanie związków biogennych
oraz sieci kanalizacyjnej w miejscowości Rakutowo, Gmina Kowal rozpoczęła program
porządkowania gospodarki ściekowej na swoim terenie. Oczyszczalnia stwarza problemy
eksploatacyjne, których powodem jest mało efektywny system napowietrzania ścieków w
82
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
komorze osadu czynnego oczyszczalni. Brak urządzeń pomiarowych zawartości tlenu w
komorach napowietrzania uniemożliwia prowadzenie kontroli procesów oczyszczania.
Możliwości przepustowości oczyszczalni nie zostały jeszcze wykorzystane (50%) i możliwy jest
dowóz ścieków z terenu gminy. Lokalny zakład komunalny dysponuje własnym transportem.
Gmina w październiku 2003 roku oddała do eksploatacji drugą gminną oczyszczalnię
ścieków w Gołaszewie wraz z kanalizacją obejmującą – I etap inwestycji. Przepustowość nowo
wybudowanej oczyszczalni ścieków w Gołaszewie wynosi 120 m 3/dobę. Jako kolejną inwestycję
Gmina planuje skanalizowanie części gminy.
Dzięki wsparciu władz gminy powszechne na jej terenie stają się indywidualne
oczyszczalnie przyzagrodowe.
Miasto Kowal
Od uruchomienia w 1994 r mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków typu OSA
3/300 o przepustowości 360 m 3/dobę, miasto zostało skanalizowane w ok. 90%. Corocznie
realizowane są kolejne odcinki miejskiej sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej.
Przeprowadzone kontrolne pobory prób odprowadzanych do wód powierzchniowych ścieków
wykazywały, przy właściwej eksploatacji urządzeń oczyszczających, dotrzymywanie warunków
pozwolenia wodnoprawnego.
Plany lokalnych władz zakładają dalszą rozbudowę sieci kanalizacyjnej miasta na
terenach przewidywanej jego rozbudowy.
Gmina Lubanie
Posiada gminną oczyszczalnię ścieków zlokalizowana w m. Kucerz, obsługującą
miejscowość Lubanie, Probostwo Górne, Probostwo Dolne i Mikanowo A. Górny. Gminna
oczyszczalnia w m. Kucerz o przepustowości 245 m 3/dobę została oddana do eksploatacji w
2000 roku.
Na rozbudowę sieci kanalizacyjnej w gminie nastawiony jest obecnie cały wysiłek
inwestycyjny w zakresie gospodarki ściekowej gminy. Jest to spowodowane intensywną
rozbudową tej gminy. Możliwości przerobowe istniejącej oczyszczalni wykorzystane obecnie w
ok. 65 % w pełni zabezpieczą odbiór ścieków.
Gmina i Miasto Lubień Kujawski
Miasto posiada rozdzielczą sieć kanalizacyjną w ok. 80% zaspokajającą jego potrzeby w
tym zakresie. Na terenie miasta systematycznie realizowane są inwestycje rozwijające sieć
kanalizacji sanitarnej. Ścieki przed ich wprowadzeniem do wód powierzchniowych są
oczyszczane w mechaniczno-biologicznej oczyszczalni typu OSA . Oczyszczalnia jest
eksploatowana od 1991r. Kontrole WIOŚ potwierdzały jej fachową obsługę niemniej jednak,
stwierdzano także i zakłócenia procesów oczyszczania i w efekcie odprowadzanie ścieków o
wartościach wskaźników zanieczyszczenia wyższych niż dopuszczalne. Spowodowane to było
niekontrolowanymi zwiększeniami wartości przepływu i wypłukiwaniem osadu czynnego. W roku
2002 wykonano remont oczyszczalni co znacznie poprawiło efektywność jej pracy. Jednak w
związku
z
budową
nowych odcinków sieci kanalizacyjnej m.in. z miejscowości Kamienna do Lubienia Kuj. władze
lokalne przy wsparciu środków z SAPARD podjęły się modernizacji i przebudowy istniejącej
oczyszczalni ścieków zwiększając jej przepustowość z 220 m 3dobę do 450 m3/dobę. Należy
zaznaczyć, że w celu ochrony jezior, oczyszczone ścieki skierowano do rzeki Lubieńki,
pomijając jezioro Kaczawka.
Teren gminy w zakresie gospodarki ściekowej objęty jest systemem odbioru ścieków w
oparciu o transport gminnego zakładu komunalnego.
Inne źródła zanieczyszczeń wprowadzanych wraz ze ściekami do wód powierzchniowych,
na terenie gminy Lubień Kujawski to:
OHZZ Chodeczek - Gorzelnia w Lubieniu Kujawskim. Zakład posiada pozwolenie na
rolnicze zagospodarowanie wywaru i ścieków porządkowych z gorzelni poprzez wylewanie na
grunty własne OHZZ Chodeczek.
Miasto i Gmina Lubraniec
Miasto jest w ok. 60% objęte systemem rozdzielczej sieci kanalizacyjnej. Ścieki socjalnobytowe i przemysłowe z terenów skanalizowanych wprowadzane są na mechanicznobiologiczną oczyszczalnię i następnie odprowadzane do rzeki Zgłowiączki. Oczyszczalnia typu
83
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
BOS oddana została do eksploatacji w 1994 r. Szybko okazało się, że zastosowana technologia
oczyszczania nie była dostosowana do charakterystyki dopływających ścieków. W roku 2001
zakończono program modernizacji oczyszczalni o przepustowości 320 m 3/dobę. Odprowadzane
aktualnie ścieki spełniają wymogi jakościowe określone w pozwoleniu wodnoprawnym.
Na terenie gminy w roku 2006 istniały następujące punkty zrzutu ścieków do wód
powierzchniowych: należące do UMiG w Lubrańcu oczyszczalnie ścieków z osiedli
mieszkaniowych w Redczu Kalnym, Żydowie i Kazaniu oraz z osiedla należącego do RSP Dąbie
Kuj. Odbiornikiem tych ścieków była rz. Zgłowiączka. Wszystkie obiekty były w znacznym
stopniu wyeksploatowane.
Przy udziale środków finansowych własnych gminy i Agencji Własności Rolnej Skarbu
Państwa modernizacji poddana została gminna oczyszczalnia w Żydowie o przepustowości
35 m3/dobę. Oczyszczalnie w Kazaniu i Redczu Kalnym zostały zlikwidowane, a ścieki po
wybudowaniu kolektorów włączone do miejskiej sieci kanalizacyjnej Lubrańca.
Plany lokalnych władz zakładają dalszą rozbudowę sieci kanalizacyjnej miasta oraz
budowę gminnych oczyszczalni wraz z przyłączami w miejscowości: Dąbie Kujawskie, Sarnowo i
Zgłowiączka.
Gmina Włocławek
Gmina nie eksploatuje gminnej oczyszczalni ścieków. System odbioru i unieszkodliwiania
ścieków działa w oparciu o grupową oczyszczalnię ścieków dla miasta Włocławka.
Inwestycje w zakresie gospodarki ściekowej w gminie to budowa nowych odcinków sieci
kanalizacyjnej doprowadzającej ścieki do GOŚ dla miasta Włocławka.
Dzięki wsparciu władz gminy powszechne na jej terenie stają się indywidualne
oczyszczalnie przyzagrodowe.
Tabela 35 Charakterystyka sieci kanalizacyjnej
[km] [szt] [dam3] [osoba] [osoba] [km] [szt] [dam3] [osoba] [osoba] [km]
Powiat
3
3
174,3
821,6 10 841 21 075 177,5
904,8 11 199 21 585 195,3
włocławski
565
729
16,0 565 107,0 2 817 2 817 16,5 580 110,5 2 818 2 818 16,5
Baruchowo 8,1 137 16,0 0
657
8,1 137 16,0
0
662
8,1
Boniewo 7,8 115 5,0
0
406
7,8 116 13,5
0
408
7,8
Brześć
29,7 709 233,5 2 520 4 446 29,7 709 250,4 2 561 4 500 30,2
Kujawski
Choceń
6,0 201 18,0 0
666
6,0 201 18,0
0
667
13,6
Chodecz 14,2 372 77,6 1 393 1 443 14,2 378 102,0 1 359 1 409 14,2
Fabianki 21,1 212 61,1 0
2 332 21,1 229 64,8
0
2 395 21,3
Izbica
5,3 148 42,5 991
991
6,4 208 44,7
1 327 1 327 7,8
Kujawska
Kowal
13,7 158 17,5 0
707
13,7 173 17,9
0
741
13,7
Lubanie
14,8 196 37,3 0
989
14,8 199 21,1
0
998
14,8
Lubień
8,4 215 60,5 1 026 1 226 8,5 216 90,1
1 040 1 237 16,6
84
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w
miastach
ścieki odprowadzone
połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
2007r.
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w
miastach
ścieki odprowadzone
połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
2006r.
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w
miastach
ścieki odprowadzone
połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
Jednostka terytorialna
2005r.
[szt] [dam3] [osoba] [osoba]
4
921,5 11 246 23 739
470
580 112,0 2 798 2 798
137 17,0
0
659
116 15,1
0
407
729 211,6 2 570
4 554
724 33,4
0
380 103,1 1 357
339 89,7
0
2 293
1 407
2 729
252 46,6
1 398
1 398
173 16,8
228 29,1
216 77,0
0
0
1 024
742
1 088
1 220
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w
miastach
ścieki odprowadzone
połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
2007r.
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w
miastach
ścieki odprowadzone
połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
2006r.
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w
miastach
ścieki odprowadzone
połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
Jednostka terytorialna
2005r.
[km] [szt] [dam3] [osoba] [osoba] [km] [szt] [dam3] [osoba] [osoba] [km] [szt] [dam3] [osoba] [osoba]
Kujawski
Lubraniec 17,4 354 109,0 2 094 3 363 18,9 388 116,6 2 094 3 367 18,9 388 120,5 2 099 3 362
Włocławek 11,8 183 36,6 0
1 032 11,8 195 39,2
0
1 056 11,8 208 49,6
0
1 082
Źródło: GUS
Ścieki przemysłowe generalnie biorąc nie mają znaczącego wpływu na stan czystości
wód. Problemem stają się ścieki typu socjalno-bytowego zwane ściekami komunalnymi.
Nastąpił szybki rozwój wodociągów na terenach wiejskich (dobowy pobór wody dla
powiatu na cele socjalno-bytowe wynosi 7 467 m3) za którym nie nadąża budowa sieci
kanalizacyjnej i oczyszczalni.
Gospodarka ściekowa w gminach oparta jest na lokalnych oczyszczalniach i odbiorze
ścieków częściowo siecią kanalizacyjną i głównie dowożonych transportem kołowym. Znaczna
część ścieków socjalno-bytowych nie trafia jeszcze do oczyszczalni.
Porządkowanie gospodarki ściekowej będzie obejmowało zarówno budowę nowych
systemów kanalizacji i oczyszczalni ścieków, jak również modernizację istniejących oczyszczalni
ścieków w kierunku spełnienia wymagań obowiązującego prawa i dyrektyw UE, optymalizację
wykorzystania istniejących oczyszczalni ścieków (w tym dociążenie oczyszczalni), budowę
oczyszczalni przydomowych w tych miejscach, gdzie jak wynika z planów zagospodarowania
przestrzennego brak będzie kanalizacji w okresie perspektywistycznym do 2011 roku oraz
sukcesywną modernizację istniejącej i realizację nowej sieci kanalizacji deszczowej wraz z
urządzeniami podczyszczającymi.
Tabela 36 Wykaz aglomeracji wyznaczonych na terenie powiatu włocławskiego zapisanych w
Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych
RLM
liczba
aglomer
rzeczywi
acji
nr
stych
zgodnie
gmina
rozporządzen
mieszka
I_d
nazwa
gminy w
z
rejon wiodąca w
ia wojewody
ńców w
aglomerac aglomerac dorzecze
aglomerac
rozporzą
wodny aglomeracj
ustanawiając
aglomer
ji
ji
ji
dzeniem
i
ego
acji stan
ustanawi
aglomerację
na
ającym
31.12.20
aglomer
06 r.
ację
PLKP003
Włocławek Wisła
SW
Włocławek m.
Włocławek 12/2007
170 000 118 000
PLKP006
Choceń
Wisła
SW
Choceń
Choceń
21/2006
23 622
3 225
PLKP067
Brześć
Wisła
SW
Brześć
Brześć
Kujawski
Kujawski
Kujawski
74/2006
7 684
7 684
PLKP072
Kowal
Wisła
SW
Kowal
Kowala
42/2006
3 536
3 527
85
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
PLKP 080
PLKP083
Fabianki
Chodecz
Wisła
Wisła
SW
SW
FABIANKI
Chodecz
FABIANKI
Chodecz
PLKP093N
PLKP070
Lubanie
Lubraniec
Wisła
Wisła
DW
SW
Lubanie
Lubraniec
Lubanie
Lubraniec
51/2006
28/2005 ze
zm.
48/2006
41/2006
5 724
4 390
4 600
2 442
2 158
2 500
2 442
2 158
Źródło: Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie
5.1.1.3. Problem nieszczelnych zbiorników bezodpływowych
Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, gminy mają obowiązek
prowadzić ewidencję zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania
oraz opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej.
Do wywozu ścieków ze zbiorników bezodpływowych uprawnione są wyłącznie
przedsiębiorcy posiadający wymagane w tym zakresie zezwolenie wydane przez burmistrza lub
Wójta ze względu na świadczenie usług.
Nierozpoznana w pełni sytuacja w gospodarce ściekami gromadzonymi w zbiornikach
bezodpływowych pozwala sądzić, iż prawdopodobnie duża część tych zbiorników nie spełnia
wymagań w zakresie właściwego stanu technicznego, a także wywóz zgromadzonych ścieków
odbywa się przez firmy niekoniecznie do tego uprawnione, a często także dokonywany przez
samych użytkowników (szczególnie w przypadku gospodarstw rolnych) na pola własne w celu
rolniczego wykorzystania. Są to działania niezgodne z obowiązującym w tym zakresie prawem.
Ponadto zarówno nieszczelne zbiorniki bezodpływowe na ścieki, jak i niekontrolowany ich
wywóz stanowią poważne zagrożenie dla środowiska gruntowo – wodnego, szczególnie na
terenach dolin cieków, gdzie zwierciadło wód gruntowych zalega płytko pod powierzchnią terenu
na głębokości ok. 1 m. Takie działania powodują zachwianie równowagi biologicznej i
gospodarczej, stanowią m.in. zagrożenie bakteriologiczne dla wód powierzchniowych
przeznaczonych na kąpieliska, skażenia ujęć infiltracyjnych wody, zanieczyszczenia wód
przeznaczonych na hodowle ryb i do rekreacji oraz nadmiernego zanieczyszczenia i eutrofizacji
wód stojących powierzchniowych.
5.1.2. Przewidywane kierunki zmian
Zaopatrzenie w wodę o dobrej jakości jest jednym z najważniejszych celów zaspokajania
potrzeb ludności. Ocena stanu urządzeń służących do poboru wody oraz jej uzdatniania i dalej
przesyłu do punktów poboru wymusza dążenie do rozbudowy i modernizacji systemów
zaopatrzenia w wodę w taki sposób, aby obejmowały one jak największą liczbę użytkowników na
terenie wszystkich gmin. Przewiduje się, że docelowo w systemach indywidualnego zaopatrzenia
mają pozostać jedynie ci korzystający, dla których doprowadzenie zorganizowanych wodociągów
będzie nieuzasadnione ekonomicznie. Takie działania mają także zapewnić poprawę jakości
wody dostarczanej do odbiorców tak, aby spełniała ona wymagania stawiane obecnie
obowiązującymi przepisami. W celu ochrony wody i środowiska gruntowo – wodnego niezbędnym
jest ograniczanie do niezbędnego minimum źródeł stanowiących zagrożenie dla jakości wód
podziemnych i powierzchniowych (ścieki miejskie, przemysłowe i pochodzenia rolniczego).
Jednym z najważniejszych elementów mających wpływ na jakość oraz stan zasobów
wodnych i nierozerwalnie związanych z gospodarką wodną jest gospodarka ściekowa. W świetle
takich uwarunkowań na terenie powiatu będą podjęte działania mające na celu dążenie do
realizacji zadań w gospodarce ściekowej wynikających ze zobowiązań międzynarodowych Polski
(stanowisko negocjacyjne w negocjacjach z UE w sprawie wdrażania Dyrektywy 91/271/EWG) i
zapisów Prawa Wodnego oraz aktualnego stanu gospodarki ściekowej w województwie. W
perspektywie do 2015 roku (okres docelowy niniejszego Programu do 2010) wszystkie
aglomeracje o RLM ≥2000 powinny zostać wyposażone w mechaniczno – biologiczne
oczyszczalnie ścieków z usuwaniem związków biogennych wraz z systemami kanalizacji. W tym
zakresie konieczna będzie dalsza rozbudowa systemu kanalizacji zwłaszcza na terenie powiatu i
stopniowe dociążanie istniejących nowoczesnych oczyszczalni ścieków.
5.1.3. Przyjęte cele
Do końca 2015r. Polska powinna zapewnić 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i
fosforu w ściekach komunalnych pochodzących z obszaru kraju w celu ochrony wód
powierzchniowych, w tym wód morskich, przed eutrofizacją oraz zakończyć program budowy,
rozbudowy i modernizacji systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków w aglomeracjach o
RLM od 2 000 do 15 000.
86
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015

Celem średniookresowym polityki ekologicznej w odniesieniu do jakości wód jest:
Osiągnięcie dobrego stanu krajowych wód powierzchniowych i podziemnych.
5.1.4. Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2008-2015:
1. Realizacja inwestycji wskazanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych
(budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacji zbiorczej).
2. Wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, w miejscach gdzie jest
niemożliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej.
3. Intensyfikacja działań kontrolnych mających na celu przeciwdziałanie odprowadzaniu
nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód oraz przeciwdziałanie nieprawidłowościom w
odprowadzaniu ścieków przemysłowych, w tym weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych.
4. Wspieranie budowy szczelnych zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę oraz płyt
obornikowych w gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę i chów zwierząt.
5. Wspieranie działań inwestycyjnych, mających na celu ograniczenie i eliminację ładunku
zanieczyszczeń odprowadzanych w ściekach do środowiska wodnego, a w szczególności
substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.
6. Opracowanie działań wodno-środowiskowych w celu przeciwdziałania zanieczyszczeniu wody
poszczególnymi substancjami priorytetowymi, w tym zmniejszanie zawartości substancji
priorytetowych w wodach, zaprzestanie lub eliminacja zrzutów, emisji i strat tych substancji.
7. Wspieranie działań mających na celu poprawę jakości wody przeznaczonej do spożycia, w
tym budowa lub modernizacja stacji uzdatniania wody i sieci wodociągowych.
8. Rozwój sieci monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych i jej dostosowanie do
wymagań wspólnotowych.
9. Zapewnienie stabilnego finansowania prac rozwojowych i monitoringu.
10. Kontynuacja zmian organizacyjnych i instytucjonalnych mających na celu wzmocnienie
ochrony wód w Polsce i pełne dostosowanie instytucjonalne i proceduralne do systemu
europejskiego.
11. Realizacja prac planistycznych niezbędnych dla wdrożenia wymagań Ramowej Dyrektywy
Wodnej.
12. Rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływającymi na jakość wód, wspieranie
edukacji ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i jej ochrony przed
zanieczyszczeniem.
13. Wspieranie i egzekwowanie programów racjonalnej gospodarki wodno – ściekowej w
zakładach przemysłowych.
5.1.5. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej
Szacunkowe
nakłady zł
Potencjalne źródła
finansowania
2015
2014
5 6 7 8 9 10 11 12
Cel przedsięwzięcia
4
2013
3
2012
2
2011
1
Okres realizacji
2010
Rodzaj
przedsięwzięcia
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
2009
L.p.
Tabela 37 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2008-2015 w zakresie ochrony wód
powierzchniowych i podziemnych
13
14
15
Zadania własne
1.
2.
I
I
Starostwo
Budowa przyłączy kanalizacyjnych do
powiatowe/
obiektów stanowiących własność
powiatu i jego jednostek
Rozpoznanie możliwości oraz
opracowanie koncepcji oczyszczania
ścieków opadowych z dróg
powiatowych
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Starostwo
powiatowe
87
-
-
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Zadania koordynowane
8.
9.
Gmina Lubraniec
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Gmina Brześć
Kujawski
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Gmina Choceń
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Miasto Kowal
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Gmina Kowal
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Gmina Lubraniec
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Budowa kanalizacji sanitarnych
w gminie Choceń
Modernizacja i rozbudowa
oczyszczalni ścieków w Kowalu
I
I
I
Budowa oczyszczalni ścieków i
kanalizacji sanitarnej
Uporządkowanie gospodarki
ściekowej na terenie gminy
Lubraniec (budowa kanalizacji
sanitarnej i przydomowych
oczyszczalni ścieków)
Wspieranie budowy indywidualnych
Gminy
systemów oczyszczania ścieków, w
miejscach gdzie jest niemożliwa lub
ekonomicznie nieuzasadniona budowa
sieci kanalizacyjnej. Przydomowe
oczyszczalnie ścieków.
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
88
2 300 000zł.
2 300 000zł.
8 5000 000zl.
I
Uporządkowanie gospodarki
ściekami na terenie miasta i
gminy Brześć Kujawski
14 000 000zł.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
4 300 000zł
I
6. I
7.
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
4 300 000zł.
Uporządkowanie gospodarki
wodnej w gminie Lubraniec
(budowa sieci wodociągowej,
modernizacja Stacji Uzdatniania
Wody, wymiana sieci
wodociągowej)
3.
5.
Gmina Brześć
Kujawski
Budowa stacji uzdatniania
w Brześciu Kujawskim
2.
4.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
20 000 000zł.
I
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
-
1.
przedsiębiorcy/
Budowa i modernizacja urządzeń
gminy, zarząd
oczyszczających ścieki przemysłowe powiatu
wprowadzane do wód, do ziemi lub do
instalacji zbiorowego odprowadzania
ścieków
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
12
13.
14
I
I
I
I
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
-
11
I
Gminy
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Wspieranie działań inwestycyjnych, Gminy
mających na celu ograniczenie i
eliminację ładunku zanieczyszczeń
odprowadzanych w ściekach do
środowiska
wodnego,
a
w
szczególności substancji szczególnie
szkodliwych dla środowiska wodnego.
Budowa i modernizacja urządzeń
przedsiębiorcy/
dostarczających wodę
gminy, zarząd
powiatu
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Wspieranie działań mających na celu przedsiębiorcy/
poprawę jakości wody przeznaczonej gminy, zarząd
do spożycia, w tym budowa lub powiatu
modernizacja stacji uzdatniania wody i
sieci wodociągowych.
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Rozwój współpracy ze wszystkimi
przedsiębiorcy/
instytucjami wpływającymi na jakość gminy, zarząd
wód, wspieranie edukacji ekologicznej powiatu
w zakresie racjonalnej gospodarki
wodami i jej ochrony przed
zanieczyszczeniem.
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
-
10
Wspieranie budowy szczelnych
zbiorników na gnojowicę i/lub
gnojówkę oraz płyt obornikowych w
gospodarstwach rolnych
prowadzących hodowlę i chów
zwierząt.
-
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Środki
własne,
Inne
fundusze.
5.2.
Zanieczyszczenie powietrza
5.2.1. Analiza stanu istniejącego
Do najważniejszych niekorzystnych zjawisk wymuszających działania w zakresie ochrony
powietrza przed zanieczyszczeniem zalicza się:

emisję zorganizowaną pochodząca ze źródeł punktowych (przemysł, usługi, lokalne
kotłownie, z ogrzewania budynków mieszkalnych tzw. niska emisja),

emisję niezorganizowaną, tj. emisję substancji wprowadzanych do powietrza bez
pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych np. spawanie czy
lakierowanie wykonywane poza obrębem warsztatu czy spalanie na powierzchni ziemi
jak wypalanie traw, itp., lub

emisję ze źródeł liniowych i powierzchniowych (drogi, parkingi).
Podstawowym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest emisja substancji pochodzących z
procesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych w celach energetycznych
i technologicznych.
Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza w procesach przemysłowych są
procesy spalania paliw dla potrzeb technologicznych oraz grzewczych. Przyczynami tego są
przede wszystkim przestarzałe urządzenia wytwórcze, nisko sprawne instalacje ochrony
środowiska, jak też spalanie niskiej jakości paliw.
Podstawową masę zanieczyszczeń odprowadzanych do atmosfery stanowi dwutlenek
węgla. Jednak najbardziej uciążliwe składniki spalin to przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki
azotu, tlenek węgla i pył. W mniejszych ilościach emitowane są również chlorowodór, różnego
rodzaju węglowodory aromatyczne i alifatyczne oraz związki węgla elementarnego w postaci
sadzy. Wraz z pyłem emitowane są również metale ciężkie, pierwiastki promieniotwórcze i
benzo()piren, który uznawany jest za jedną z bardziej znaczących substancji kancerogennych,
co przy występujących stężeniach stwarza istotne ryzyko zdrowotne dla mieszkańców. Przy
spalaniu odpadów z produkcji tworzyw sztucznych opartych na polichlorku winylu do atmosfery
mogą dostawać się substancje chlorowcopochodne, a wśród nich dioksyny i furany.
Stężenia podstawowych zanieczyszczeń charakteryzują się dużą zmiennością w ciągu
roku. W okresie zimowym obserwuje się znaczny wzrost stężeń SO 2 i pyłu zawieszonego.
89
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Wzrosty stężeń w sezonach grzewczych, w szczególności na terenach zabudowy mieszkaniowej
wskazują na wpływ emisji niskiej z sektora komunalno-bytowego. Specyficzne zanieczyszczenia
mają znaczenie przede wszystkim lokalne. Głównym źródłem emisji np. benzenu, węglowodorów
wielopierścieniowych czy metali ciężkich jest sektor komunalny (spalanie węgla w paleniskach
domowych) oraz transport samochodowy.
Powiat włocławski charakteryzuje się zróżnicowanym zagęszczeniem terenu a co z
tym związane – nierównomiernym rozmieszczeniem przemysłu lokalnego. Najważniejsze obiekty
emitujące zanieczyszczenia do powietrza atmosferycznego z tego terenu to:
Gmina Brześć Kujawski:



Kotłownia osiedlowa w Brześciu Kujawskim – kotłownia wodna niskoparametrowa, opalana olejem
opałowym lub gazem ziemnym o mocy 2,24 MW. Kotłownia eksploatowana jest przez Zakład
Automatyki Przemysłowo – Ciepłowniczej „Pector” S.C. w Toruniu.
Przedsiębiorstwo Produkcyjno –Handlowe „HETMAN” Sp. z o.o. Florianów 24, 99-311 Bedlno,
Zakład Utylizacji w Falborzu – posiada kotłownię zakładową wyposażoną w dwa kotły typu Erm4.1 o wydajności cieplnej 2,9 MW opalane węglem.
Uzdrowisko Wieniec” Sp. z o.o. w Wieńcu Zdroju – posiada kotłownię gazową, wyposażoną w 9
kotłów typu „Juban – Gaz” o łącznej mocy 2,97 MW.
Gmina Fabianki:

Zakład „Madar Komorowski” Sp. z o.o .w Nasiegniewie – kotłownia wyposażona jest w kocioł
parowy SR-15-033 o wydajności 0,375 ton pary na godzinę ok. 270 kW. Urządzeń odpylających
brak , kocioł jest eksploatowany przez 8 godzinna dobę, para wytwarzana, wykorzystywana jest
na potrzeby technologiczne. Kocioł opalany węglem groszkiem, średnie spalanie wynosi 8-10 ton
miesięcznie.
Gmina Choceń i Chodecz


Ośrodek Hodowli Zwierząt Zarodowych Sp. z o.o. w Chodeczku, w którego skład wchodzą :
Zakład Rolny w Chodeczku – kotłownia wyposażona jest w dwa kotły parowe niskoprężne PCO60 Bumar oraz jeden kocioł wodny średniotemperaturowy WCO-80 Bumar. Wydajność cieplna
kotłów PCO-60 wynosi 840 kW każdy, wyposażone są w paleniska rusztowe mechaniczne.
Wydajność kotła WCO-80 wynosi 1110 kW, kocioł wyposażony jest w palenisko rusztowe
mechaniczne. Kotły posiadają odpylacze cyklonowe o sprawności 80%. Paliwo stanowi miał
węglowy. Szacunkowa emisja zanieczyszczeń wynosi:
SO2 – 18,1 Mg/rok
NO2 – 7,7 Mg/rok
CO – 38,1 Mg/rok
Pył – 6,5 Mg/rok
Gorzelnia w Lubieniu Kujawskim – kotłownia wyposażona jest w kocioł typu
P-2. Kocioł produkuje ciepło w postaci pary wodnej. Moc kotła wynosi 1000 kW, sprawność
50%. Kocioł posiada ruszt stały, nawęglanie oraz odżużlanie odbywa się w sposób ręczny.
urządzeń odpylających kotłownia nie posiada. Szacunkowa emisja zanieczyszczeń wynosi:
SO2 – 12,32 Mg/rok
NO2 – 1,10 Mg/rok
CO – 110,00 Mg/rok
Pył – 15,84 Mg/rok
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „APIS”w Chodczu – kotłownia wyposażona jest w trzy kotły: dwa
kotły typu PCO-60 i jeden kocioł typu ERm o wydajności cieplnej 2,95 MW. Kocioł ERm posiada
urządzenia odpylające o skuteczności 75%, opalany jest miałem węglowym, którego średnie
zużycie dobowe wynosi około 10 Mg. Kotłownia eksploatowana jest przez cały rok i służy głównie
do wytwarzania pary wodnej na potrzeby technologiczne. Szacunkowa emisja zanieczyszczeń
wynosi:
SO2 – 35,0 Mg/rok
NO2 – 3,5 Mg/rok
90
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015

CO – 9,4 Mg/rok
Pył – 8,8 Mg/rok
Zakład Ubojowo – Masarski „Emis” w Niemojewie – zakład wyposażony w kocioł typu UKS-105/90
o wydajności cieplnej 105 kW, wykorzystywany jest do celów grzewczych i na potrzeby
technologiczne. Ponadto w zakładzie eksploatowane są trzy komory wędzarnicze typu 06AKJ
podłączane do wspólnego dymogeneratora typu 06AOB. Równocześnie eksploatowane są dwie
komory wędzarnicze. W skali roku dymogenerator zużywa 8 Mg drewna. Roczna emisja
zanieczyszczeń z zakładu kształtuje się na poziomie:
SO2 – 264,18 kg/rok
NO2 – 56,88 kg/rok
CO – 728,18 kg/rok
Pył – 234,48 kg/rok
Fenol – 55,81 kg/rok
Formaldehyd – 90,79 kg/rok
Aldehyd octowy – 55,81 kg/rok
Metyloetyloketon – 74,43 kg/rok
Węglowodory alifatyczne – 8,18 kg/rok
Substancje smołowe – 163,54 kg/rok
Octan etylu – 281,24 kg/rok.
5.2.2. Monitoring
Monitoring jakości powietrza w województwie kujawsko-pomorskim funkcjonuje w ramach
Wojewódzkiego Programu Monitoringu Środowiska, który na poszczególne lata tworzony jest w
Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska. Celem funkcjonowania systemu monitoringu jakości
powietrza jest zapewnienie informacji i danych dotyczących poziomów substancji w otaczającym
powietrzu oraz wyników analiz i ocen w zakresie przestrzegania standardów jakości powietrza.
Pozyskiwane dane stanowią podstawę do zarządzania jakością powietrza w województwie oraz
do formułowania strategii ochrony powietrza na poziomie kraju i Unii Europejskiej. Dodatkowo, w
ramach obowiązków sprawozdawczych, dane te są przekazywane do Komisji Europejskiej i do
konwencji międzynarodowych.
Wyniki badań stanowią podstawę do wykonywania przez Wojewódzkiego Inspektora
Ochrony Środowiska obowiązkowych rocznych ocen jakości powietrza;
- oceny wraz z klasyfikacją stref, wykonywanej zgodnie z art.89 ustawy prawo ochrony
środowiska. W tak wykonywanej ocenie jako kryterium uwzględnia się poziomy dopuszczalne
substancji wraz z określonym na dany rok marginesem tolerancji. Wynik oceny przekazywany jest
wojewodzie w formie raportu,
- ogólnej oceny jakości powietrza, która dostarcza informacji o poziomach substancji
zanieczyszczających w powietrzu na danym obszarze w odniesieniu do obowiązujących
standardów jakości powietrza (poziomów dopuszczalnych bez marginesów tolerancji).
Wyniki oceny rocznej, wykonanej przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska,
wykorzystywane są do wykonywania przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska zbiorczej
oceny jakości powietrza w Polsce, która stanowi podstawę do kształtowania polityki w zakresie
ochrony powietrza w kraju.
W świetle obserwowanego spadu emisji z sektora przemysłowego, w dalszym ciągu rośnie
znaczenie zanieczyszczeń pochodzących sektora komunalnego, a także z transportu
samochodowego. Sektor komunalno- bytowy jest istotnym źródłem emisji pyłów i dwutlenku
siarki, natomiast wraz ze spalinami samochodowymi do powietrza dostają się znaczne ilości
tlenków azotu i tlenku węgla. Na obszarach położonych w pobliżu szlaków komunikacyjnych,
szczególnie w większych miastach obserwuje się zwiększona emisje pyłów.
4.2. Monitoring powietrza
Oceny jakości powietrza i obserwacji zmian dokonuje się w ramach państwowego
monitoringu środowiska.
Zgodnie z treścią art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, w terminie do dnia 31 marca każdego roku, dokonuje
oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni oraz odrębnie dla każdej
substancji dokonuje klasyfikacji stref, w których poziom odpowiednio:
91
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji,
1.
Mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym
powiększonym o margines tolerancji,
2.
Nie przekracza poziomu dopuszczalnego,
3.
Przekracza poziom docelowy,
4.
Nie przekracza poziomu docelowego,
5.
Przekracza poziom celu długoterminowego,
6.
Nie przekracza poziomu celu długoterminowego.
Wyniki oceny oraz klasyfikację stref Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
niezwłocznie przekazuje marszałkowi województwa.
Ocena roczna za rok 2007 odnosi się, do nowego układu stref. W województwie kujawsko –
pomorskim dla wszystkich substancji z wyjątkiem ozonu, dokonano klasyfikacji ze względu na
ochronę zdrowia ludzi w 15 strefach. Ozon klasyfikuje się w 2 strefach w województwie kujawsko pomorskim. Klasyfikacji ze względu na ochronę roślin nie poddaje się aglomeracji i miast na
prawach powiatu.
Według klasyfikacji dokonanej ze względu na ochronę zdrowia ludzi wszystkie 15 stref
znalazło się w klasie C. Skutkuje to koniecznością sporządzenia programów ochrony powietrza.
Ocena pięcioletnia - okresowa
Zgodnie z art. 94 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska oraz
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. W sprawie oceny poziomów
substancji w powietrzu (Dz.U. Nr. 87 poz. 798), w 2003 r. wykonano: „Ocenę okresową 5 letnią,
jakości powietrza za lata 1997 – 2001”, obejmującą obszar całego województwa pod kątem:
ochrony zdrowia i ochrony roślin. Na terenie województwa wyodrębniono 23 strefy, wśród których
jest: 1 aglomeracja, 3 miasta na prawach powiatu i 19 powiatów.
O zaliczeniu strefy włocławsko-aleksandrowskiej do niekorzystnej klasy C w 2007 roku
zadecydowały stężenia średnie roczne benzo(a)pirenu.
Tabela 38 Przypadki przekroczeń poziomu docelowego benzo(a)pirenu – stężenia średnie
roczne
Przyczyna
Kod stacji
Wartość
Nazwa strefy
Kod strefy
wystąpienia
(krajowy)
[ng/m3]
przekroczenia
Oddziaływanie
emisji
strefa włocławsko związanych z
PL.04.15.z.03
KpCiechTezniowa
1,1
aleksandrowska
indywidualnym
ogrzewaniem
budynków S5
Klasyfikacja stref ze względu na ochroną roślin okazała się bardzo korzystna dla wszystkich
11 klasyfikowanych stref – wszystkie znalazły się w klasie A, nie ma więc konieczności
przygotowania programów ochrony powietrza dla tego kryterium.
92
nikiel
A
C
A
A
C
A
A
Klasa łączna stref
kadm
C
benzo(a)piren
A
arsen
A
tlenek węgla
PL.04.01.a.01
benzen
aglomeracja
bydgoska
Kod strefy
ołów
Nazwa strefy
dwutlenek
siarki
dwutlenek
azotu
pył zawieszony
PM10
Tabela 39 Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa łączna dla
każdej strefy, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzi
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych
zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
kryterium – poziom
kryterium – poziom
dopuszczalny
docelowy
C
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
miasto Grudziądz
miasto Toruń
miasto Włocławek
powiat bydgoski
powiat inowrocławski
powiat lipnowski
powiat nakielski
powiat toruński
strefa brodnickorypińska
strefa chełmińskoświecka
strefa dobrzyńskowąbrzeska
strefa mogileńskożnińska
strefa sępoleńskotucholska
strefa włocławskoaleksandrowska
PL.04.02.m.01
PL.04.03.m.01
PL.04.04.m.01
PL.04.05.p.01
PL.04.06.p.01
PL.04.07.p.01
PL.04.08.p.01
PL.04.09.p.01
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
C
A
A
A
A
A
A
A
C
A
A
A
C
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
C
C
C
C
C
C
C
C
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
C
C
C
C
C
C
C
C
PL.04.10.z.02
A
A
A
A
A
A
A
C
A
A
C
PL.04.11.z.03
A
A
C
A
A
A
A
C
A
A
C
PL.04.12.z.02
A
A
A
A
A
A
A
C
A
A
C
PL.04.13.z.02
A
A
A
A
A
A
A
C
A
A
C
PL.04.14.z.02
A
A
A
A
A
A
A
C
A
A
C
PL.04.15.z.03
A
A
A
A
A
A
A
C
A
A
C
czas
uśredniania
Kod strefy
substancja
Nazwa strefy
kryterium
Tabela 40 Lista stref zakwalifikowanych do programów ochrony powietrza
Podstawa zakwalifikowania
Obszar przekroczeń
do POP
nazwa
obszar
liczba
[km2] mieszkańców
strefa
strefa
poziom
włocławskoPL.04.15.z.03
benzo(a)piren rok
włocławskodocelowy
aleksandrowska
aleksandrowska
2555
182546
Tabela 41 Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa łączna dla
każdej strefy, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych w celu ochrony roślin
Symbol klasy wynikowej dla
poszczególnych
zanieczyszczeń dla obszaru
Klasa
całej strefy
Nazwa strefy
Kod strefy
łączna
kryterium – poziom
stref
dopuszczalny
powiat bydgoski
powiat inowrocławski
powiat lipnowski
powiat nakielski
powiat toruński
strefa brodnicko-rypińska
strefa chełmińsko-świecka
PL.04.05.p.01
PL.04.06.p.01
PL.04.07.p.01
PL.04.08.p.01
PL.04.09.p.01
PL.04.10.z.02
PL.04.11.z.03
93
dwutlenek
siarki
tlenki azotu
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
strefa dobrzyńsko-wąbrzeska
strefa mogileńsko-żnińska
strefa sępoleńsko-tucholska
strefa włocławskoaleksandrowska
PL.04.12.z.02
PL.04.13.z.02
PL.04.14.z.02
A
A
A
A
A
A
A
A
A
PL.04.15.z.03
A
A
A
94
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Rysunek 5 Nowy układ stref na potrzeby systemu oceny jakości powietrza w województwie
kujawsko-pomorskim.
5.2.2.1. Zanieczyszczenia przemysłowe
Starostwo powiatowe we Włocławku na bieżąco prowadzi kontrolę podmiotów
gospodarczych wprowadzających substancje pyłowe i gazowe do powietrza. W trakcie
postępowania administracyjnego prowadzonego w sprawie wydawania pozwoleń na emisję
substancji lub energii do środowiska przeprowadzane są oględziny instalacji. Starosta nie
posiada możliwości wykonywania pomiarów, stąd w przypadku wątpliwości występuje z
wnioskiem do Inspekcji Ochrony Środowiska o ich przeprowadzenie.
Wzmocnienie w latach 90-tych egzekucji wymogów prawnych, konsekwentna realizacja
zasady „zanieczyszczający płaci” oraz urealnienie kosztów korzystania ze środowiska, powoduje
systematyczne ograniczenie przemysłowych oddziaływań na środowisko.
5.2.2.2. Emisja komunikacyjna.
Istotne znaczenie ma niekontrolowana emisja z samochodów, głównie tlenki azotu NOx
i metali ciężkich. Badania wykazały, że nasze pojazdy rzadko spełniają obowiązujące normy
emisji (3,5% CO). Udział zanieczyszczeń komunikacyjnych to ok. 25% tlenków azotu i węgla oraz
metali toksycznych. Gwałtowny rozwój transportu samochodowego w ostatnich latach, przy braku
odpowiedniej infrastruktury drogowej (długość i przepustowość dróg) sprawił, że coraz
powszechniej ten sektor postrzegany jest jako istotna uciążliwość, zarówno dla ludzi jak i
95
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
środowiska. Niedostateczny rozwój sieci dróg i autostrad, przy stale rosnącej liczbie pojazdów
powoduje zatory i korki uliczne, już nie tylko w miastach, ale i na trasach dojazdowych. W
miejscach, gdzie często tworzą się korki uliczne, a warunki topograficzne ulic uniemożliwiają
szybkie rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń emitowanych z pojazdów, np. przy wysokiej,
zwartej zabudowie, często dochodzi do przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń.
Tabela 42 Rodzaje i ilości zanieczyszczeń emitowanych przy spalaniu 1kg benzyny i oleju
napędowego
Rodzaje zanieczyszczenia
Benzyna [g/kg paliwa]
Olej napędowy [g/kg paliwa]
Pyły
SO2
NO2
CO
Węglowodory alifatyczne
Węglowodory aromatyczne
2
33
240
30
13
4,3
6,0
76,0
23,0
13,0
6,0
Zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi
Wśród zanieczyszczeń emitowanych z indywidualnych palenisk domowych oraz małych
lokalnych kotłowni opalanych węglem znajdują się powszechnie znane podstawowe
zanieczyszczenia energetyczne: pyły, SO2 i tlenki azotu NOx, ale również mniej znane opinii
społecznej wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), a w tym benzo(a)piren, który
jest związkiem silnie kancerogennym o udowodnionym działaniu rakotwórczym.
Zanieczyszczenie powietrza bezpośrednio wpływa na układ oddechowy i krążenia.
Zwiększona śmiertelność, zachorowalność i uszkodzenia funkcji oddechowych związane są ze
zwiększonymi poziomami SO2 i większą ilością pyłu. NO2 i ozon (O3) również wpływają na system
oddechowy. Chwilowe duże stężenia tych zanieczyszczeń w powietrzu powodują stany zapalne,
zmniejszenie funkcjonowania płuc. Zanieczyszczenia fotochemiczne podrażniają oczy, nos i
gardło oraz powodują bóle głowy.
Tlenek węgla bardzo dobrze pochłaniany jest przez hemoglobinę i jest w stanie zastąpić
tlen we krwi. Wywoływać to może negatywne efekty w układzie krążenia i w układzie nerwowym.
Ołów uniemożliwia syntezę hemoglobiny w czerwonych ciałkach krwi w szpiku kostnym,
upośledza funkcje wątroby i nerek oraz stwarza zagrożenia neurologiczne, zwłaszcza wśród
małych dzieci.
Wpływ na zdrowie jest różnorodny w zależności od intensywności oraz czasu trwania
zanieczyszczenia, jak również od stanu zdrowotnego narażonej ludności. U niektórych grup
ludności ryzyko jest większe, np. osób bardzo młodych i starszych, a także osób cierpiących na
choroby układu oddechowego i krążenia, szczególnie wrażliwych i ćwiczących.
5.2.2.3.
4.6. Zagrożenia dla środowiska
Zanieczyszczenie powietrza ma bezpośredni i/lub pośredni wpływ na środowisko. Tlenki
siarki i azotu są podstawowymi związkami, z których powstają kwasy. Kwasy te wpływają na
zakwaszenie gleby i wody pitnej, co z kolei powoduje negatywny wpływ na wodne i ziemne
ekosystemy. Wysokie stężenia SO2, NO2 oraz O3 również bezpośrednio wpływają na
zmniejszenie zbiorów i szkody w lasach.
Pogorszona widoczność spowodowana jest również przez SO 2 w formie zanieczyszczenia
fotochemicznego.
Wzrastające stężenie CO2 prawdopodobnie spowoduje podwyższenie temperatury
atmosfery ziemskiej. Największy przewidywany wpływ zmian globalnego klimatu nastąpi w
rejonach produkcji żywności. Przewiduje się tam zmiany w zapasach wody, cyklach życia
szkodników, stopniu wzrostu lasów i podniesienie poziomu morza.
Zmniejszenie ozonu w stratosferze spowodowane jest głównie przez składniki CFC
(chlorofluoropochodne węglowodorów). Z powodu zmniejszenia warstwy ozonu, do Ziemi
docierać będzie większe promieniowanie ultrafioletowe. Ten typ promieniowania niszczy molekuły
DNA i powodować może defekty genetyczne na zewnętrznej powierzchni roślin i zwierząt.
Defekty te z kolei powodować mogą raka skóry, problemy z oczami, osłabienie systemu
immunologicznego, zmniejszone zbiory i zmniejszenie wzrostu fitoplanktonu.
96
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Zgodnie z założeniami Polityki Ekologicznej Państwa, Polska dąży do obniżenia emisji
szkodliwych zanieczyszczeń. Polska jako strona wielu konwencji i umów międzynarodowych
przyjęła na siebie szereg zobowiązań z nich wynikających. Ich wypełnienie wiąże się z
osiągnięciem określonej redukcji emisji w wyznaczonym terminie lub nie przekraczania w
przyszłości określonej wielkości emisji, nawet przy założeniu wzrostu gospodarczego.
5.2.3. Przewidywane kierunki zmian
Prognozując zmiany stanu jakości powietrza w powiecie należy odnieść się do
zachodzących w nim zmian gospodarczych i przyjętej strategii rozwoju.
Mając powyższe na uwadze należy przewidywać, że w przyszłości będzie następować
zmniejszanie się wielkości emisji ze źródeł przemysłowych – energetycznych i technologicznych,
i tym samym zmniejszanie udziału tej emisji w emisji całkowitej, zgodnie z obserwowaną
w ostatnich latach tendencją ogólnokrajową wynikającą z upadku dużych nienowoczesnych
obiektów przemysłowych, korelującą się ze wzmocnieniem działania organów administracji
publicznej coraz skuteczniej wdrażających i egzekwujących prawo ochrony środowiska.
Dla poprawy jakości powietrza przyczyni się również eliminacja emisji niskiej, czyli wymiana
starych palenisk domowych na nowoczesne ekologiczne piece.
Strategia rozwoju województwa zakłada wzrost udziału kolei w systemie transportowym,
wymaga to jednak ogromnych nakładów na restrukturyzację systemu transportowego.
Do minimalizacji emisji spalin z obszarów arterii komunikacyjnych przyczynią się również
realizowane nasadzenia zieleni wzdłuż pasów drogowych. Wykonanie tych działań w przypadku
modernizacji i budowy dróg wymusi postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko
prowadzone przy lokalizacji i realizacji inwestycji.
5.2.4. Przyjęte cele
Podstawowym celem polityki ekologicznej w zakresie ochrony powietrza w perspektywie
średniookresowej do 2015 jest osiągnięcie takiego jego stanu, który nie będzie zagrażał zdrowiu
ludzi i środowisku oraz będzie spełniał wymagania prawne w zakresie jakości powietrza i norm
emisyjnych.
Cele ilościowe wynikają z programów krajowych, zobowiązań przyjętych w Traktacie
Akcesyjnym i ratyfikowanych umów międzynarodowych. W związku z tym celami
średniookresowymi będą:
 Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza,
 Spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa,
 Redukcja emisji z obiektów energetycznego spalania.
5.2.5. Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2008-2015:
1. Systematyczne opracowywanie i wdrażanie programów ochrony powietrza, zgodnie z
wynikami
2. Rocznej oceny jakości powietrza w strefach.
3. Wspieranie działań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza podejmowanych przez
podmioty gospodarcze.
4. Wspieranie działań na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł komunalnych.
5. Wzmocnienie systemu monitoringu powietrza, w tym także w zakresie wynikającym z
corocznej oceny jakości powietrza w strefach, głównie w zakresie pyłów PM10 i PM2,5,
benzenu, dwutlenku siarki i dwutlenku azotu oraz metali ciężkich i WWA,
6. Analiza potrzeby i możliwości wprowadzania nowych instrumentów ochrony powietrza, w tym
możliwości rozszerzenia systemu handlu uprawnieniami do emisji o kolejne substancje,
wprowadzenia zobowiązań dobrowolnych czy realizacji wspólnych przedsięwzięć przez
podmioty gospodarcze.
7. Promocja i wspieranie rozwiązań pozwalających na unikanie lub zmniejszanie wielkości emisji
z transportu oraz mających na celu wdrożenie europejskich standardów emisji ze środków
transportu,
8. Promocja i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz technologii zwiększających
efektywne wykorzystanie energii i zmniejszających materiałochłonność gospodarki.
9. Zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i możliwości ochrony powietrza,
w tym oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii.
10. Zwiększenie wykorzystania paliw alternatywnych (przykładowo biopaliwa).
97
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
11. Restrykcyjne przestrzeganie wymogów uwzględniania celów ochrony powietrza w
programach, strategiach i politykach sektorowych.
12. Przygotowanie systemu oceny jakości zapachowej powietrza oraz zapobiegania jego
zanieczyszczaniu przez substancje złowonne.
5.2.6. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
Szacunkowe
nakłady zł
Potencjalne źródła
finansowania
13
14
15
Zmniejszenie
spalania paliw
stałych
-
Modernizacja systemów ogrzewania zarząd
w obiektach będących we władaniu powiatu/
I zarządu powiatu
jednostki
organizacyjne
powiatu
Termomodernizacja obiektów
zarząd
będących we władaniu zarządu
powiatu/
I powiatu
jednostki
organizacyjne
powiatu
Rozwój sieci monitoringu jakości
zarząd
powietrza przez udział gminy i
powiatu/
I powiatu w monitoringu regionalnym WIOŚ, gmina
Zmniejszenie
zanieczyszcze
nia powietrza
-
Zmniejszenie
zużycia
energii
-
Kontrola stanu
jakości
powietrza
-
Promowanie kotłowni
wykorzystujących alternatywne
P źródła energii (biomasa, pompy
ciepła)
Starostwo
Powiatowe
Poprawa
jakości
powietrza
Środki
własne,
inne
fundusze
w tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze
w tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze
w tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze
w tym UE
Budżet
powiatu
Przebudowa grobli na moście w
ciągu drogi powiatowej nr 2906
Polówka Stary Brześć w m. Nowy
I
Młyn
Starostwo
Powiatowe
1
2
3
4
2015
2014
2013
2012
2011
2010
Okres realizacji
2009
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Cel przedsięwzięcia
Tabela 43 Przedsięwzięcia na lata 2008-2015 związane z ochroną powietrza atmosferycznego
5 6 7 8 9 10 11 12
Zadania własne
4.
5
6
7
8
I
I
Ograniczenie
emisji,
poprawa
bezpieczeństw
a
podróżujących
Ograniczenie
emisji,
poprawa
bezpieczeństw
a
podróżujących
Ograniczenie
emisji,
poprawa
bezpieczeństw
a
podróżujących
Przebudowa drogi powiatowej nr
Starostwo
2904C Szpetal Górny-Włocławek, dł. Powiatowe
2,1 km w m. Szpetal Górny
Przebudowa drogi powiatowej nr
2807 Osięciny-Wieniec-Włocławek
dl. 6.0238mb – etap I
Starostwo
Powiatowe
98
-
1.2750 tys.
zł.
3.
2 740 tys. zł.
2.
zarząd
powiatu/
7 830,6
tys. zł.
1.
Wsparcie przedsięwzięć mających
na celu rozwój sieci gazowej na
I terenie powiatu
Budżet
powiatu
Budżet
powiatu
Budżet
powiatu,
Budżet
Państwa
11
Ograniczenie
emisji, poprawa
bezpieczeństwa
podróżujących
Przebudowa drogi powiatowej nr
2907C Mostki- Kowal dl. 8,9km
12
Ograniczenie
emisji, poprawa
bezpieczeństwa
podróżujących
Ograniczenie
emisji, poprawa
bezpieczeństwa
podróżujących
Starostwo
Powiatowe
I
8 409 tys. zł.
Przebudowa ciągu dróg
Starostwo
powiatowych :
Powiatowe
- drogi 2929C Osiecz WielkiChodecz od km 3+500 do km
I 10+310,
- drogi 2935C Chodecz-KaliskaLubień Kujawski od km 0+000 do km
9+660 (opracowanie dokumentacji
technicznej
Przebudowa drogi powiatowej nr
Starostwo
2904C Lubień Kujawski – Kąty od
Powiatowe
I km 2+500 do 5+472
2 400 tys.
zł.
10
Ograniczenie
emisji, poprawa
bezpieczeństwa
podróżujących
5 3750 tys.
zł.
9
Przebudowa drogi powiatowej nr
Starostwo
2909C Włocławek – Kruszyn Powiatowe
I Choceń od km 0+000 do km 13+550
6 911
tys. zł.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Budżet
powiatu
Budżet
powiatu,
Budżet
Państwa
Budżet
powiatu
Budżet
powiatu
Zadania koordynowane
Ochrona jakości
powietrza
zarząd
powiatu/
gmina,
właściciele
nieruchomości
Wymiana
pokryć
dachowych
azbestowych
Budowa gazociągów przesyłowych i PGNiG/ zarząd
sieci gazowych w gminach
województwa,
zarząd
3. P
powiatu, gmina
Ograniczenie
emisji
Sukcesywna zmiana sposobu
mieszkańcy/
ogrzewania budynków z węglowego zarząd
4. P na gazowe i olejowe – użytkownicy powiatu, gmina
indywidualni
Ograniczenie
emisji
6 I
Budowa obwodnicy Brześcia
Kujawskiego w ciągu drogi
krajowej nr 62 i wojewódzkiej nr
270
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
-
Mieszkańc
y
Ograniczenie
emisji
Gmina Brześć
Kujawski
Ograniczenie
emisji
7 000 000zł.
Gmina
Lubraniec
99
-
10 000 000z
ł.
5.
Budowa obwodnicy Lubrańcza w
ciągu drogi wojewódzkiej nr 270
I (Dobierzyn - Lubrańczyk)
-
zarządzający
infrastrukturą/
wojewoda,
zarząd
województwa,
zarząd
powiatu, gmina
Ograniczenie emisji substancji do
powietrza przez inwestycje
dotyczące budowy i modernizacji
infrastruktury drogowej i kolejowej
1. P
(budowa obwodnic miast w ciągach
najważniejszych dróg, poprawa
nawierzchni dróg, modernizacja linii
kolejowych)
Wsparcie przedsięwzięć
dotyczących usuwania azbestu z
2. P obiektów i instalacji budowlanych
Mieszkańc
y
Mieszkańc
y
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
5.3.
Poważne awarie przemysłowe
5.3.1. Analiza stanu istniejącego
Z oceny zagrożenia powiatu włocławskiego wynika, że do potencjalnych zagrożeń
mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowych należy zaliczyć:
 Pożary;
 Katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska
naturalnego;
 Podtopienia;
 Skażenie toksycznymi środkami przemysłowymi.
 Klęski żywiołowe (susze, huragany, intensywne opady)
Poważną awarią w rozumieniu ustawy POŚ jest zdarzenie, w szczególności emisja, pożar
lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w
których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego
powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie takiego zagrożenia z
opóźnieniem.
Na terenie powiatu do poważnych awarii może dojść na skutek awarii urządzeń
technicznych w zakładach przemysłowych lub podczas transportu materiałów niebezpiecznych: w
wyniku kolizji drogowej bądź kolejowej, a także rozszczelnienia cystern kolejowych lub autocystern.
Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym
zakład o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży
Pożarnej, a także Wojewodzie. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo ochrony
środowiska. WIOŚ realizuje zadania z zakresu zapobiegania występowania awarii przemysłowych
poprzez:
- kontrolę podmiotów gospodarczych o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii
- badanie przyczyn wystąpienia awarii oraz sposobów likwidacji skutków awarii
- prowadzenie szkoleń i instruktażu.
Potencjalnym zagrożeniem środowiska i zdrowia człowieka jest transport substancji
niebezpiecznych przez teren gminy. W przypadku wystąpienia skażenia środowiska podczas
transportu materiałów niebezpiecznych (transport drogowy lub kolejowy), gdy trudno jest ustalić
sprawcę zdarzenia - obowiązki usunięcia zagrożenia spoczywają na Staroście. Stąd istotne
znaczenie miałoby wyznaczenie miejsca tymczasowego magazynowania odpadów powstałych w
czasie usuwania skutków zdarzenia. Decyzja, co do miejsca powinna być podjęta na poziomie
województwa w porozumieniu z właściwymi samorządami terytorialnymi. Z punktu widzenia
narażenia mieszkańców na skutki ewentualnych skażeń środowiska podczas transportu materiałów
niebezpiecznych, ważne jest opracowanie programu informowania społeczeństwa o wystąpieniu
awarii i sposobu zachowań w takiej sytuacji.
5.3.2. Przyjęte cele
Średniookresowe cele polityki ekologicznej do 2014 r. to:
 Zmniejszanie ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej przez nadzór nad
wszystkimi instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami takiej awarii,
 Ograniczenie skutków poważnych awarii w odniesieniu do ludzi, środowiska oraz
wartości materialnych.
5.3.3. Kierunki działań
Kierunki działań do 2010 roku:
1. Intensyfikacja inspekcji i kontroli obiektów niebezpiecznych przez właściwe służby.
2. Wspieranie przygotowywania planów i programów zmniejszających prawdopodobieństwo
wystąpienia poważnych awarii na szczeblu wojewódzkim i powiatowym.
3. Prowadzenie szkoleń dla pracowników organów administracji publicznej oraz podmiotów
gospodarczych w zakresie zapobiegania poważnym awariom.
4. Wspieranie współpracy odpowiednich służb i instytucji w zakresie wdrażania programów
informowania mieszkańców o poważnych awariach i edukacji w tym zakresie.
5. Wsparcie przygotowania Państwowej Straży Pożarnej do prowadzenia działań ratowniczych,
zapobiegania i przeciwdziałania poważnym awariom.
6. Wsparcie techniczne krajowego systemu reagowania kryzysowego w zakresie ratownictwa
ekologicznego i chemicznego.
100
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
7. Stworzenie systemu pozwalającego na analizę i wykorzystanie doświadczeń z przebiegu
zaistniałych awarii i przebiegu akcji ratowniczych.
8. Stworzenie systemu pozwalającego na analizę i wykorzystanie doświadczeń z przebiegu
zaistniałych awarii i przebiegu akcji ratowniczych.
9. Doskonalenie procedur dialogu ze społeczeństwem w sprawach związanych z lokalizacją i
funkcjonowaniem zakładów stwarzających ryzyko poważnych awarii.
5.3.4. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
7
8
9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
6
Szacunkowe
nakłady zł
5
Cel przedsięwzięcia
2015
2014
2013
2012
4
2011
3
2010
2
Okres realizacji
2009
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 44 Zadania przeznaczone do realizacji
13
14
15
Zadania własne
2.
I
3.
P
Weryfikacja systemu wymiany informacji, wojewoda/
komunikacji i łączności w zakresie
zarząd powiatu,
ochrony przeciwpowodziowej
IMGW, RZGW
Ochrona
przed
klęskami
żywiołowymi
-
10 tys. zł.
I
Ochrona
przed
poważnymi
awariami
Ochrona
przed
poważnymi
awariami
5 tys. zł.
1.
zarząd powiatu/
Rozwijanie i aktualizacja informacji o
służby i straże
zakładach o zwiększonym i dużym ryzyku
powiatowe,
wystąpienia poważnej awarii
gmina
zarząd powiatu/
służby i straże
Badanie przyczyn powstawania oraz
sposobów likwidacji skutków poważnych powiatowe,
gmina
awarii dla środowiska z okresowym
sporządzaniem raportów na ten temat
Środki
własne,
inne
fundusze
Środki
własne,
inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Zadania koordynowane
2.
P
P
Kontrola przestrzegania europejskiej
umowy “ADR” o przewozie substancji i
materiałów niebezpiecznych
Edukacja społeczeństwa w zakresie
właściwych zachowań w sytuacji
wystąpienia zagrożenia
organizacje
pozarządowe,
gazety lokalne/
władze powiatu,
gmina
Bezpieczny
transport
substancji
niebezpieczny
ch
Edukacja
społeczności
lokalnej
-
1 tys. zł.
1.
komendant
wojewódzki
straży pożarnej,
zarząd powiatu/
gmina, Inspekcja
Transportu
Drogowego
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Oddziaływanie hałasu
Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska, charakteryzującym się dużą ilością i
różnorodnością źródeł oraz powszechnością występowania. Nadmierny hałas może wywoływać
niekorzystne zmiany w organizmie człowieka. Powoduje on m.in. zaburzenia snu i wypoczynku,
wpływa niekorzystnie na układ nerwowy, utrudnia pracę i naukę, zwiększa podatność na choroby
psychiczne.
Stan środowiska, ze względu na jego zanieczyszczenie hałasem, określa się za pomocą
tzw. klimatu akustycznego. Klimat akustyczny jest to zespół zjawisk akustycznych kształtowanych
przede wszystkim przez źródła hałasu takie, jak :
- komunikacja samochodowa, kolejowa, lotnicza,
- zakłady : przemysłowe, rzemieślnicze i usługowe, emitujące hałas na zewnątrz,
- obiekty użyteczności publicznej związane z hałaśliwą działalnością, np. stadiony,
5.4.
101
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
- transport dostawczy i komunalny, maszyny budowlane
- przesył energii elektrycznej o wysokich napięciach (>110 kV).
Najczęściej klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równoważnego poziomu
dźwięku A (LAeq), wyrażonego w decybelach [dB], będącego poziomem uśrednionym w funkcji
czasu. Dopuszczalne wartości poziomów dźwięku w środowisku określa załącznik do
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2007 nr 120 poz. 826). Wartości te przedstawia poniższa
tabela:
Tabela 45 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne
grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikiem L Aeq D i LAeq N,
które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze
środowiska, w odniesieniu do jednej doby
L.p
Rodzaj terenu
1
2
a. Obszary A ochrony
uzdrowiskowej
b. Tereny szpitali poza miastem
a. Tereny zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej
b. Tereny zabudowy związanej
ze stałym lub wielogodzinnym
pobytem dzieci i młodzieży
c. Tereny domów opieki
d. Tereny szpitali w miastach
a. Tereny zabudowy
mieszkaniowej wielorodzinnej
i zamieszkania zbiorowego
c. Tereny zabudowy zagrodowej
d. tereny mieszkaniowo-usługowe
1.
2.
3.
4.
Tereny w strefie śródmiejskiej
miast powyżej 100 tys.
mieszkańców
Dopuszczalny poziom hałasu w dB
Pozostałe obiekty i działalność
Drogi lub linie kolejowe
będąca źródłem hałasu
LAeq N
LAeq D
LAeq D
przedział
LAeq N
przedział
czasu
Przedział
przedział
czasu
odniesienia
czasu
czasu
odniesienia
odniesienia
równy 8-miu
odniesienia
równy 1-ej
równy 16
najmniej
równy 8 h
najmniej
godzinom
korzystnym
korzystnej
godz. dnia
godz. nocy
3
4
5
6
50
45
45
40
55
50
50
40
60
50
55
45
65
55
55
45
5.4.1. Analiza stanu istniejącego
5.4.1.1. Obszary narażone na hałas transportowy
Hałas drogowy
Pod pojęciem hałasu drogowego rozumie się hałas pochodzący od środków transportu
poruszających się po wszelkiego rodzaju drogach niebędących drogami kolejowymi. Jest to
hałas typu liniowego.
Powodem takiego stanu rzeczy jest zbyt mała odległość lokalizacji zabudowy
mieszkaniowej od badanych dróg, znaczny udział pojazdów ciężkich w potoku ruchu, nadmierna
prędkość jazdy, zły stan techniczny nawierzchni jezdni, brak płynności ruchu oraz brak
zabezpieczeń antyhałasowych.
Stan techniczny dróg wojewódzkich i gminnych, od dawna nie odpowiada wzrastającemu
natężeniu ruchu osobowego i towarowego. Obserwacje poczynione na drogach wskazują
102
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
jednoznacznie, że stan ten systematycznie się pogarsza. Na wielu odcinkach dróg występują
niebezpieczne koleiny, co stwarza zagrożenie dla ruchu oraz zwiększa poziom hałasu. Z uwagi
na stosunkowo niewielki ruch na drogach wojewódzkich i gminnych (głównie ruch lokalny), ich
uciążliwość akustyczna jest niewielka.
Obecnie mamy do czynienia z gwałtownym rozwojem motoryzacji. Konsekwencją tego
jest:
-
stały wzrost natężenia ruchu,
nakładanie się ruchu tranzytowego na ruch lokalny,
dekapitalizacja zasobów drogowej infrastruktury komunikacyjnej,
rozciąganie się godzin szczytu komunikacyjnego,
powstanie nowych obszarów będących w zasięgu uciążliwości hałasu,
wzrost liczby mieszkańców przy głównych drogach i ulicach,
stały wzrost uciążliwości hałasu i drgań wywołanych przez ruch drogowy.
Hałas drogowy można zmniejszyć poprzez zapewnienie odpowiedniego stanu techniczny
drogi oraz także poprzez:
 ograniczenie prędkości na określonych odcinkach dróg,
 poprawę płynności ruchu,
 ograniczenie możliwości wjazdu pojazdów ciężkich.
Poziomy dźwięku mierzone przy drodze zawierają się w granicach 65-80dB. Natomiast
przy elewacjach budynków w odległości ok. 100 m od trasy szybkiego ruchu miejskiego poziomy
dźwięku zawierają się w granicach: 57-65 dB.
W 2002 r. wykonywane były przez WIOŚ – Delegatura we Włocławku pomiary poziomy
hałasu wzdłuż drogi wojewódzkiej Nr 67 Włocławek – Lipno . Wykonywane one były w pięciu
punktach, z czego trzy zlokalizowane były na terenie powiatu włocławskiego.
Ze względu na zanieczyszczenie hałasem, w 2006 roku kontynuowano pomiary poziomu
dźwięku na 16 stanowiskach na terenie Włocławka. Przekroczenie stwierdzono we wszystkich
monitorowanych punktach, w zakresie od 1,3 do 20,9 dB w porze dziennej, przy natężeniu ruchu
pojazdów w granicach 418-2072 poj./h. Podobnie jak w latach ubiegłych, największe
przekroczenia dopuszczalnych norm zarejestrowano przy drodze krajowej nr 1 (Włocławek ul.
Toruńska, Okrzei). Przyczyną jest katastrofalna jakość nawierzchni jezdni, duży udział pojazdów
ciężkich oraz występowanie zwartej zabudowy wzdłuż całego odcinka drogi przebiegającej przez
miasto. Natomiast przy ulicy Kruszyńskiej 30d stwierdzono zmniejszenie natężenia ruchu
pojazdów i obniżenie poziomu dźwięku. Związane jest to z oddaniem do użytku alei Królowej
Jadwigi. Ponadto, na zlecenie Gminy Miasta Włocławek wykonano pomiary hałasu
komunikacyjnego (w porze dziennej i nocnej) na 1 stanowisku pomiarowym, w związku z
inwestycją przebudowy drogi.
5.4.1.2. Obszary narażone na hałas przemysłowy
Na hałas przemysłowy składają się wszelkie źródła dźwięku znajdujące się na terenie
zakładu, zarówno na otwartej przestrzeni (punktowe źródła hałasu), jak i w budynkach (wtórne
źródła hałasu). Punktowymi źródłami hałasu zewnętrznego są np. piły mechaniczne,
wentylatory, czerpnie powietrza, sprężarki itp. usytuowane na zewnątrz budynków. Źródłem
hałasu wtórnego są obiekty budowlane, w tym produkcyjne, w których hałas pochodzący od
pracy maszyn i urządzeń emitowany jest do środowiska przez ściany, strop, okna i drzwi.
Ponadto prace dorywcze wykonywane poza budynkami produkcyjnymi jak np. cięcie, kucie, a
także obsługa zakładów przez środki transportu (np. wózki widłowe, ciężarowy transport
zewnętrzny) stanowią dodatkowe źródło hałasu.
Działalność zakładów przemysłowych i rzemieślniczych, obiektów handlowych czy
placówek usługowych kształtuje klimat akustyczny terenów bezpośrednio z nimi sąsiadujących.
Interwencje mieszkańców na ponadnormatywne oddziaływania hałasu dotyczą uciążliwości
związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca
zamieszkania interweniujących. Są to głównie przypadki polegające na uskarżaniu się na zbyt
głośną pracę instalacji klimatyzacyjnych, chłodniczych i wentylacyjnych, mieszczących się w
zakładach, sklepach czy placówkach usługowych, jak i na transport obsługujący zakłady.
Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla każdego obiektu i
zależny jest od rodzaju maszyn i urządzeń hałasotwórczych, izolacyjności obudowy hal
103
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
przemysłowych, prowadzonych procesów technologicznych oraz funkcji urbanistycznej
sąsiadujących z nimi terenów.
Uciążliwość hałasu emitowanego z tych urządzeń jest zróżnicowana i zależna między
innymi od ilości źródeł i czasu ich pracy, stopnia wytłumienia, odległości od obszarów i obiektów
chronionych oraz od wartości dopuszczalnego poziomu hałasu dla danego terenu.
Na terenie powiatu włocławskiego znajdują się następujące zakłady przemysłowe, które
są źródłem emisji poziomu dźwięku do środowiska zewnętrznego:
- Zakład Wyrobów z Drewna, Tartak w Kowalu;
- Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowo-Transportowe „Pro-Met” w Izbicy Kuj.;
- Tartak w Izbicy Kuj.;
- Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „APIS” Spółka Jawna w Chodczu;
- „Madar” Komorowski Sp. z o.o. w Nasiegniewie
Główne maszyny i urządzenia znajdujące się w tych zakładach będące źródłem hałasu to:
kondensatory schładzające, traki do przecierania drewna, sprężarki, wentylatory wyciągowe,
wtryskarki ślimakowe.
Wszystkie te zakłady objęte są przez Inspektorat Ochrony Środowiska regularnymi
kontrolami z zakresu ochrony środowiska przed hałasem.
5.4.2. Przewidywane kierunki zmian
Politykę Unii Europejskiej w dziedzinie walki z hałasem określa dyrektywa 2002/49/WE w
sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku. Wg POŚ (art.112), ochrona przed hałasem
polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności
poprzez:
- utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie,
- zmniejszanie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on
dotrzymany.
Polityka unijna zmierza w kierunku stworzenia sprawnego systemu gromadzenia informacji
o stanie klimatu akustycznego środowiska.
Problem zagrożenia emisją hałasu należy integrować z aspektami planowania
przestrzennego w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
Dla ograniczenia emisji hałasu komunikacyjnego w gminie, istotne znaczenie będą miały
przedsięwzięcia, dotyczące ograniczenia emisji komunikacyjnej. Są to działania z zakresu
modernizacji sieci drogowej i zwiększenia przepustowości ruchu. W skali lokalnej istotne
znaczenie ma zmniejszenie emisji hałasu do środowiska z obiektów działalności gospodarczej.
Kontrole przez służby WIOŚ instalacji emitujących nadmierny hałas do środowiska w
znacznej mierze wymuszają na podmiotach inwestowanie w urządzenia ograniczające jego
emisję (tłumiki, obudowy dźwiękoszczelne, przenoszenie instalacji do innego obiektu, skrócenie
czasu pracy urządzeń).
5.4.3. Przyjęte cele
Celem średniookresowym polityki ekologicznej do 2015 w odniesieniu do tego zagadnienia
jest:
 Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców Polski ponadnormatywnym hałasem,
zwłaszcza emitowanym przez środki transportu.
5.4.4. Kierunki działań
Kierunki działań do 2015 roku:
1. Dokonanie oceny akustycznej wybranych (newralgicznych) miejsc powiatu
2. Wprowadzanie rozwiązań bezpośrednio zmniejszających uciążliwości hałasu dla
mieszkańców (np. budowa ekranów akustycznych, zwłaszcza na odcinkach nowych tras
obwodnicowych i odcinkach istniejących tras o nadmiernym ruchu, dźwiękoszczelne okna).
3. Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów.
4. Zmniejszenie emisji hałasu do środowiska z obiektów działalności gospodarczej.
104
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
5.4.5. Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
4
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 46 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2008-2015 w zakresie ochrony przed hałasem
13
14
15
Zadania własne
1.
I
Realizacja zadań modernizacyjnych na
drogach powiatowych w oparciu o
uprzednio opracowany program i
harmonogram prac
zarząd powiatu/
zarząd dróg
powiatowych
-
Prowadzenie nasadzeń i odnowy zieleni zarząd powiatu/
ochronnej przy drogach powiatowych w zarząd dróg
oparciu o przyjęty uprzednio program
powiatowych
2.
3.
Ograniczenie
emisji hałasu
Ograniczenie
emisji hałasu
I
-
Opracowanie i realizacja programów
edukacyjnych uświadamiających
P
problemy ochrony przed hałasem
Starostwo
Powiatowe
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
-
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Budżet
Powiatu
Zadania koordynowane
zarząd
województwa,
gmina/ zarząd
powiatu,
przewoźnicy
Ograniczenie
emisji hałasu
wojewoda/
WIOŚ, zarząd
powiatu, gmina
Ograniczenie
emisji hałasu
w pobliżu lini
kolejowych i
dróg
Opracowanie i wdrożenie systemu
informowania społeczeństwa o stanie
klimatu akustycznego
władze
województwa,
powiat, gmina
Edukacja
społeczeństw
a o stanie
klimatu
akustycznego
3.
P
4.
Podejmowanie przedsięwzięć
przedsiębiorcy/
organizacyjnych i technicznych na rzecz WIOŚ, zarząd
ograniczenia emisji hałasu
powiatu, gmina
P przemysłowego
105
Ograniczenie
emisji hałasu
przemysłoweg
o
10 tys. zł.
-
20 tys. zł.
3.
Ograniczenie
emisji hałasu
5 tys. zł.
2.
zarząd
województwa,
gmina/ zarząd
powiatu,
przewoźnicy
5 tys. zł.
1.
Optymalizacja transportu publicznego i
rozwój innych rodzajów transportu (nie
samochodowych) oraz budowa i
P modernizacja sieci drogowej z
towarzyszącą infrastrukturą w warunkach
pełnej ochrony obszarów cennych
przyrodniczo
Wprowadzanie rozwiązań bezpośrednio
zmniejszających uciążliwości hałasu dla
mieszkańców (np. budowa ekranów
I akustycznych, zwłaszcza na odcinkach
nowych tras obwodnicowych i odcinkach
istniejących tras o nadmiernym ruchu,
dźwiękoszczelne okna).
Identyfikacja i sporządzenie wykazu
terenu wokół dróg i linii kolejowych z
przekroczeniami dopuszczalnych
P poziomów hałasu w środowisku, terenów
zagrożonych hałasem i obszarów
ograniczonego użytkowania
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
5.5.
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
Podstawowymi źródłami emisji pól elektromagnetycznych o szkodliwym dla otoczenia,
zwłaszcza ludzi, promieniowaniu niejonizującym są m.in. napowietrzne linie elektromagnetyczne o
napięciu znamionowym 110 kV lub wyższym.
Wzdłuż tras przebiegu takich linii niezbędne jest zachowanie stref ochronnych o szerokości
co najmniej: 33,0 m dla linii 400 kV; 26,0 m dla linii 220 kV; 14,5 m dla linii 110 kV. W strefach tych
wyklucza się zabudowę mieszkaniową, a korzystanie z zasobów środowiska i sposób
zagospodarowania obszaru jest ograniczony.
b) anteny nadawcze telefonii komórkowej
a)linie elektromagnetyczne wysokiego napięcia
Rysunek 6 Przykładowe źródła pola elektromagnetycznego
5.5.1. Analiza stanu istniejącego
Rozwój źródeł pól elektromagnetycznych powoduje ogólny wzrost poziomu tła
promieniowania elektromagnetycznego w środowisku oraz zwiększenie na mapie kraju liczby
miejsc o podwyższonym poziomie natężenia promieniowania.
W dalszym jednak ciągu poziom promieniowania w tle pozostaje wielokrotnie niższy od
natężeń, przy których możliwe jest jakiekolwiek szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki. Nie
dotyczy to jednak pól elektromagnetycznych w bezpośrednim otoczeniu wszelkiego rodzaju stacji
nadawczych, które lokalnie, w odległościach zależnych od mocy, częstotliwości i konstrukcji stacji,
mogą osiągać natężenie na poziomie uznawanym za aktywny pod względem biologicznym. Może
to mieć miejsce również w przypadkach nakładania się oddziaływań kilku źródeł.
Zagrożenie promieniowaniem niejonizującym może być stosunkowo łatwo wyeliminowane
lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej człowieka od
pól przekraczających określone wartości graniczne. Specyfika oddziaływującego czynnika
(niewidzialnego i niewyczuwalnego przez organizm ludzki) powoduje częste jego lekceważenie,
ale równie często jego przecenianie.
Promieniowanie elektromagnetyczne - niejonizujące. Zawiera się w przedziale 0,1 – 300
MHz (fale radiowe), oraz 300 – 300.000 MHz (mikrofale).
Jego źródłem są, w różnym stopniu, wszystkie urządzenia elektryczne. Najczęściej
spotykanymi w codziennym życiu źródłami są monitory komputerowe, telefony komórkowe,
telewizory, urządzenia AGD (np. kuchenki mikrofalowe), urządzenia medyczne, itd. Do źródeł
mających znaczący wpływ na środowisko można zaliczyć stacje nadawcze, przekaźniki telefonii
komórkowej, stacje transformatorowe, stacje elektroenergetyczne, sieci przesyłowe linii
energetycznych o napięciu znamionowym 110 kV i większym. Na terenie powiatu włocławskiego
zlokalizowanych jest 6 sztucznych emitorów pól elektromagnetycznych, a także źródła liniowe
wraz ze związanymi z nimi stacjami elektroenergetycznymi.
106
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Tabela 47 Wykaz stacji bazowych telefonii komórkowej, dla których Starosta Włocławski i
Wojewoda
Kujawsko-Pomorski
wydali
decyzje
zezwalające
na
emisję
pól
elektromagnetycznych
Stacje bazowe telefonii komórkowej na terenie powiatu
Dopuszczalny
Nazwa stacji
Lokalizacja
poziom emisji Rodzaj anteny
[W]
Gmina Choceń
Sektorowa
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej sieci
Choceń ul.
2065
Plus GSM
Czerniewicka
Paraboliczna
Miasto i Gmina Chodecz
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej sieci
CENTERTEL
Chodecz ul. Kaliska
11
2751
Sektorowa
Paraboliczna
Miasto i Gmina Izbica Kujawska
Stacja Bazowa Telefonii
Komórkowej sieci POLKOMTEL Plus GSM
Wieś Augustynowo 5780
Sektorowa
Paraboliczna
Miasto i Gmina Lubraniec
Sektorowe
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej sieci
CENTERTEL
Lubraniec
4149
ul. Słowackiego 22
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej sieci
POLKOMTEL Plus GSM
Lubraniec
13959
ul. Słowackiego 22
Paraboliczna
Sektorowa
Paraboliczna
Miasto i Gmina Lubień Kujawski
Stacja Bazowa Telefonii
Komórkowej Plus GSM
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej sieci
CENTERTEL
m. Kaliska
3104
Sektorowe
Paraboliczne
Miasto Kowal
Kowal
ul. Dobiegniewska
2102
3 Sektorowe
1 Paraboliczna
Tabela 48 Telefonia komórkowa – zestawienie wydanych decyzji na budowę(rozbudowę) stacji
bazowych telefonii komórkowych w okresie 2004 – 2008 r.
Lp.
Nazwa inwestora
Położenie
2004
Chodecz ul.Warszawska –
1.
Polkomtel S.A. Warszawa (PLUS GSM)
wieża kościoła- ul. Warszawska
2.
Polkomtel S.A. Warszawa (PLUS GSM)
Lubraniec
ul. Słowackiego 22
3.
PTK Centertel Warszawa
Czerniewice
ul. Choceńska 5/15
4.
PTK Centertel Warszawa
Warząchewka Polska
gm. Włocławek
2005
5.
Polkomtel S.A. Warszawa (PLUS GSM)
Brześć Kujawski
6.
PTK Centertel Warszawa
Brześć Kujawski
2006
brak
107
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
2007
7.
Brześć Kujawski
PTK Centertel Warszawa
2008
8.
Warząchewka Polska
gm. Włocławek
PTK Centertel Warszawa
Na terenie powiatu zlokalizowane są także inne źródła promieniowania
elektromagnetycznego takie jak:
 stacje transformatorowe 15/04 kV,
 stacje elektroenergetyczne (GPZ) – 110/15 kV,
 elektroenergetyczne linie napowietrzne NN, WN i SN,
 cywilne stacje radiowe CB o mocy około 10W,
 urządzenia nadawcze, diagnostyczne i inne, będące w posiadaniu policji, straży pożarnej,
pogotowia, wojska, placówek naukowo - badawczych i zakładów przemysłowych .
Uciążliwość wymienionych obiektów nie została dokładnie zbadana, co uniemożliwia
szczegółowe określenie zanieczyszczeń promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizujacym
na obszarze powiatu.
Konieczne jest sporządzenie inwentaryzacji źródeł pól elektromagnetycznych oraz
budowa sieci monitoringu, która umożliwiłaby określenie zagrożenia środowiska ze strony tego
czynnika.
Prowadzone pomiary oraz strefy ochronne powinny odpowiadać normom opisanym w
Rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11
sierpnia 1998 roku (Dz. U. 98.107.676) w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed
promieniowaniem szkodliwym dla ludzi i środowiska, dopuszczalnych poziomów
promieniowania, jakie mogą występować w środowisku, oraz wymagań obowiązujących przy
wykonywaniu pomiarów kontrolnych promieniowania.
5.5.2. Wielkość emisji.
Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące, zawiera się w przedziale 0,1–300 MHz
(fale radiowe), oraz 300 – 300.000 MHz (mikrofale).
Ciągły postęp techniczny warunkuje powstawanie coraz większej ilości źródeł
promieniowania EM. Teren powiatu nie jest pod tym względem wyjątkiem, powoduje to jednak
zwiększone zagrożenie ze strony zanieczyszczenia elementów środowiska i zagrożenia dla
zdrowia mieszkańców.
Jednym z głównych powodów wzrostu zanieczyszczenia falami EM jest dynamiczny rozwój
sieci cyfrowych telefonii komórkowych, powodujący wzrost licznych stacji bazowych, będących
źródłami emisji tego promieniowania.
Nie bez znaczenia jest też ciągły rozwój mieszkalnictwa, co powoduje konieczność
rozbudowy sieci energetycznej, tworząc nowe źródła liniowe.
Dokładne oddziaływanie pola elektromagnetycznego na terenie gminy nie zostało zbadane.
Konieczne jest sporządzenie inwentaryzacji źródeł pól elektromagnetycznych oraz budowa
sieci monitoringu, która umożliwiałaby określenie zagrożenia środowiska ze strony tego czynnika.
5.5.3. Przewidywane kierunki zmian
Polskie
przepisy
ochrony
środowiska
odnoszą
się
do
wszystkich
linii
elektroenergetycznych.
Znajomość problematyki oddziaływania linii energetycznych na
środowisko ma istotne znaczenie przy ustalaniu zapisów w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego. Ograniczenia lub sposoby korzystania z obszarów
położonych bezpośrednio pod liniami elektromagnes-tycznymi oraz w ich sąsiedztwie powinny
być zapisane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Szczegółowe zasady
ochrony przed polami elektromagnetycznymi i hałasem emitowanym przez linie
elektromagnetyczne zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca
2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826)
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003r. w sprawie dopuszczalnych
108
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania
tych poziomów (Dz.U.Nr.192,poz. 1883).
5.5.4. Przyjęte cele
Średniookresowy cel polityki ekologicznej w tym zakresie to:
 Ochrona mieszkańców Polski przed nadmiernym
elektromagnetycznych.
oddziaływaniem
pól
5.5.5. Kierunki działań
Kierunki działań do 2015 r.:
1. Doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujących się monitorowaniem i badaniem pól
elektromagnetycznych oraz prowadzenie bazy danych o polach elektromagnetycznych.
2. Opracowanie procedur administracyjnych zapewniających bezpieczną lokalizację źródeł
pól.
3. Stworzenie laboratorium referencyjnego do pomiaru pól elektromagnetycznych.
5.5.6. Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych
4
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2008
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 49 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2008-2015 w zakresie ochrony przed
promieniowaniem elektromagnetycznym
13
14
15
Zadania koordynowane
1
2
Współpraca ze służbami kontrolnoWIOŚ, WSSE/
pomiarowymi obiektów emitujących pola
P
elektromagnetyczne.
Modernizacja istniejących sieci
elektroenergetycznych stacji
P transformatorowych
Zakłady
Energetyczne
Element
systemu
zarządzania
środowiskiem
Wzrost
bezpieczeńst
wa
-
-
Budżet
Państwa
Środki
Zakładu
energetycz
nego,
środki UE
Odpowiedzialność za szkody w środowisku
Postanowienia dyrektywy 2004/35/WE z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za
środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku
naturalnemu przetransponowała do prawa polskiego Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu
szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. nr 75, poz. 493).
Ustawa weszła w życie 30 kwietnia, jednak zostały do niej wydane akty wykonawcze,
mające dla stosowania ustawy w kilku momentach znaczenie wręcz podstawowe.
1) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008r. w sprawie kryteriów oceny
wystąpienia szkody w środowisku (Dz. U. Nr 82, poz. 501)
2) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008r. w sprawie rodzajów działań
naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia(Dz. U. Nr. 82, poz. 501).
5.6.
Zgodnie z art. 1, ustawy z 13 kwietnia 2007 r. - ustawa określa zasady odpowiedzialności za
zapobieganie szkodom w środowisku i naprawę takich szkód, a więc odpowiedzialności zarówno
zapobiegawczej, jak i kompensacyjnej. Jest to jednak odpowiedzialność przede wszystkim o
charakterze administracyjnym, oparta na ustawowym ustaleniu zobowiązań adresowanych do
określonych podmiotów, których egzekwowanie ma się odbywać poprzez stosowanie przez
upoważnione organy administracji określonych instrumentów o charakterze głównie
administracyjno-prawnym. Możliwe jest też korzystanie z roszczeń cywilnoprawnych, mają one
jednak charakter uzupełniający, podobnie jak odpowiedzialność karna.
5.6.1. Przyjęte cele i priorytety
Głównym celem do 2015 r. jest:
109
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Ponoszenie odpowiedzialności finansowej za wyrządzone szkody w środowisku przez
sprawców.
Priorytety:
 Stworzenie procedury zapewniającej, że koszty działań naprawczych szkód w
środowisku lub działań prewencyjnych niedopuszczających do powstania takiej
szkody ponosić będą sprawcy szkody.
 Stworzenie bazy danych o szkodach w środowisku, wprowadzenie procedury
wymuszającej na sprawcach szkody informowanie organu prowadzącego tę bazę
zaistniałej sytuacji.
 Prowadzenie szkoleń na temat nowych procedur odpowiedzialności sprawcy za
szkody w środowisku dla pracowników instytucji publicznych i podmiotów
gospodarczych, potencjalnych sprawców szkód w środowisku.
 Stworzenie systemu kontroli wywiązywania się sprawcy z obowiązków w zakresie
naprawy szkód w środowisku lub zapobiegania powstaniu takiej szkody.
110
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
6.
Narzędzia i instrumenty realizacji Programu
6.1.








6.2.




6.3.




Narzędzia i instrumenty reglamentujące możliwości korzystania ze środowiska
pozwolenia i decyzje administracyjne na emisję, zintegrowane, wodno-prawne, na
wytwarzanie, zbiórkę i recykling odpadów, zobowiązujące do prowadzenia pomiarów
zgłoszenia instalacji nie wymagających pozwoleń dokonywane przez zakłady je
eksploatujące;
przeglądy ekologiczne dokonywane w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na
możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko,
instrukcje eksploatacji obiektów związanych z gospodarką odpadami;
wymagania kwalifikacyjne stawiane eksploatującym obiekty gospodarki odpadami;
strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wody;
obszary ograniczonego użytkowania terenu;
ograniczenia lub zakazanie użytkowania niektórych jednostek pływających na wodach
stojących;
Narzędzia i instrumenty finansowe
opłaty za korzystanie ze środowiska; są ponoszone za: wprowadzanie gazów lub pyłów do
powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór wód, składowanie odpadów;
ponadto na podstawie ustawy o ochronie przyrody uiszczane są opłaty za wycinkę drzew
i krzewów, a na podstawie Prawa geologicznego opłaty za wydobycie kopalin;
opłaty podwyższone za korzystanie ze środowiska uiszczają podmioty korzystające z niego
bez uzyskania wymaganego pozwolenia;
wsparcie finansowe przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska w drodze udzielania
oprocentowanych pożyczek, dopłat do oprocentowania kredytów i pożyczek, udzielania
dotacji, wnoszenia udziałów do spółek, nabywania obligacji, akcji i udziałów przez fundusze
ochrony środowiska, oraz wsparcie finansowe przez Ekofundusz dysponujący pieniędzmi
z ekokonwersji, fundusze Unii Europejskiej (szerzej o nich w dalszym rozdziale), inne
pomniejsze fundusze i fundacje wspomagające ochronę środowiska, budżet państwa, budżet
samorządu województwa;
system materialnych zachęt (ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje zróżnicowane
stawki podatków i innych danin publicznych służące celom ochrony środowiska) dla
przedsiębiorców podejmujących się wprowadzania prośrodowiskowych systemów
zarządzania procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi
wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000, EMAS, programach
czystej produkcji.
Narzędzia i instrumenty karne i administracyjne
odpowiedzialność cywilna za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko
uregulowana jest także w Kodeksie Cywilnym; pozwala on każdemu, komu przez bezprawne
oddziaływanie na środowisko zagraża lub została wyrządzona szkoda, żądać jej naprawienia
lub zaprzestania działalności; jeżeli naruszenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego,
z roszczeniem może wystąpić jednostka samorządu terytorialnego;
odpowiedzialność karna za szkody wyrządzone środowisku zagrożona jest karą grzywny lub
ograniczenia wolności w wypadku wprowadzania do obrotu substancji stwarzających
szczególne zagrożenie, eksploatacji bez pozwolenia instalacji lub lekceważenia przepisów
przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku;
odpowiedzialność administracyjna sprowadza się do możliwości nałożenia na podmiot
korzystający ze środowiska i oddziałujący na niego negatywnie, obowiązku ograniczenia
negatywnego wpływu i przywrócenia właściwego stanu środowiska;
administracyjne kary pieniężne są ponoszone za przekroczenie lub naruszenie warunków
korzystania ze środowiska.
Działalność kontrolna Powiatu
Możliwość skutecznego korzystania z instrumentów administracyjnych wiąże się z
podejmowaniem czynności kontrolnych. W przypadku samorządu gminnego konieczna jest dobra
współpraca ze starostwem i z Inspekcją Ochrony Środowiska w celu systematycznej kontroli
przestrzegania przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą zapisów zawartych w
pozwoleniach na emisję i zintegrowanych.
6.4.
111
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
Edukacja społeczności lokalnej
W „Programie ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawskopomorskiego 2010” problematyka edukacji społeczeństwa w tej dziedzinie przewija się podczas
omawiania każdego z komponentów środowiska.
Cele w ten sposób określone wpisują się w podstawowe cele sformułowane w Narodowej
Strategii Edukacji Ekologicznej: „Edukacja ekologiczna kształtuje całościowy obraz relacji
pomiędzy człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą. Ukazuje zależność człowieka od środowiska
oraz uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym. Istotne jest, aby
został on osiągnięty zarówno wśród młodego pokolenia, jak i u ludzi dorosłych poprzez: edukację
ekologiczną w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkolną edukację ekologiczną”.
Przedsięwzięcia edukacyjne społeczności lokalnej znalazły odzwierciedlenie w szeregu
dokumentach lokalnych począwszy od Strategii Powiatu. Zamiary w tej materii dotyczą: wspierania
programów edukacji ekologicznej prowadzonej przez organizacje pozarządowe, gminy, szkoły.
Przewidziano organizację warsztatów ekologicznych dla młodzieży, organizację wycieczek,
szkolenie rolników w zakresie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, szkolenie radnych, wreszcie
systematyczną edukację mieszkańców między innymi poprzez organizację otwartych spotkań dla
nich. Ponieważ zamiary te dotyczą wielu dziedzin, choć w szczególności gospodarki wodnościekowej i odpadowej, nie zostały one szczegółowo opisane w tabelach dotyczących
poszczególnych komponentów środowiska. Jednakże nie ulega wątpliwości, że bardzo ważną
pozycją w wydatkach Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej powinna być
edukacja. Szczególnie cenna będzie w tej materii współpraca z organizacjami pozarządowymi i
szkołami. Edukacja wiąże się z rozdziałem następnym, traktującym o udziale mieszkańców w
podejmowaniu decyzji dotyczących ochrony środowiska.
W Polityce ekologicznej na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 20112014 celem średniookresowym w omawianym zakresie jest:
 stałe podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zagwarantowanie
szerokiego dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie,
 zwiększenie liczby osób podejmujących świadome decyzje konsumenckie,
uwzględniające konieczność ochrony zasobów przyrodniczych,
 tworzenie płaszczyzny współpracy z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi
oraz wspieranie aktywności tych organizacji.
6.5.
Udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji
Włączanie do procesu realizacji zrównoważonego rozwoju szerokiego grona partnerów daje
szansę na jego społeczną akceptację i przyjmowanie przez nich współodpowiedzialności tak za
sukcesy jak i porażki. Społeczność powiatu włocławskim jest głównym adresatem działań
przewidywanych Programem, stąd tak ważnym elementem jest uspołecznienie procesu
planowania i podejmowania decyzji i przejrzystość procedur włączających doń szerokie grono
partnerów. Zadanie to, by mogło przynieść pozytywny skutek, musi być realizowane przez
społeczeństwo świadome zagrożeń, jakie niesie za sobą rozwój cywilizacyjny, a więc odpowiednio
przygotowane. W przeciwnym wypadku podejmowane przez władze samorządowe próby
rozwiązania szeregu problemów będą napotykały na społeczny opór.
6.6.
Podejście do planowania przestrzennego – ekologizacja
Zasady polityki ekologicznej państwa są zasadami, na których oparta jest również polityka
ochrony środowiska województwa kujawsko-pomorskiego. Oprócz zasady zrównoważonego
rozwoju jako nadrzędnej uwzględniono szereg zasad pomocniczych i konkretyzujących, m.in.:
1. Zasadę prewencji, oznaczającą w szczególności:
- zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie
najlepszych dostępnych technik (BAT),
- recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk,
energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze
wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania,
- zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń
i zagrożeń zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie
zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (tzw.
dyrektywa IPPC),
- wprowadzanie pro-środowiskowych systemów zarządzania procesami
produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi
6.7.
112
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
2.
3.
4.
5.
6.
wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000
i EMAS, programach czystszej produkcji, Responsible Care, itp.
Zasadę "zanieczyszczający płaci” odnoszącą się do odpowiedzialności za skutki
zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny
wszystkie jednostki użytkujące środowisko a więc także konsumenci, zwłaszcza, gdy
mają możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych.
Zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi oznaczającą
uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami
gospodarczymi i społecznymi.
Zasadę regionalizacji, oznaczającą m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z
regionalnymi ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-błotne,
szczególnie w strefach przygranicznych).
Zasadę subsydiarności, wynikającą m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej a
oznaczającą przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących
ochrony środowiska na właściwy szczebel, regionalny lub lokalny tak, aby był on
rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i efektywnie
rozwiązany.
Zasadę skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnoszącą się do
wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska a oznaczającą
potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu.
113
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Włocławskiego
Na Lata 2008-2015
7.
Streszczenie Programu Ochrony Środowiska
Celem opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu
Włocławskiego, Przedmiotem niniejszego opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony
Środowiska dla Powiatu Włocławskiego, który zgodne z przepisami ustawy Prawo Ochrony
Środowiska powinien podlegać aktualizacji nie rzadziej, niż co 4 lata.
Podstawę niniejszego opracowania stanowi szereg dokumentów udostępnionych m.in. przez
Powiat, Gminę, WZMiUW, Nadleśnictwa, ODR, ARiMR, GUS, WIOŚ. Informacje wykorzystane w
opracowaniu posłużyły określeniu stanu aktualnego wszystkich komponentów środowiska
przyrodniczego. Uwzględniono zmiany, jakie zaszły na przełomie ostatnich lat w zakresie rozwoju
infrastruktury, zmiany w stanie jakości wód, powietrza, gleb.
Program powinien być realizowany poprzez uwzględnienie zapisów wynikających z
dokumentów rządowych, zwłaszcza wynikających z listy przedsięwzięć własnych i
koordynowanych. Ponadto wszelkie działania winny wynikać z przedsięwzięć zawartych w
opracowaniach na szczeblu regionalnym (Program ochrony środowiska z planem gospodarki
odpadami województwa kujawsko-pomorskiego 2010, Strategia wojewódzka) i lokalnym
zwłaszcza z Programu powiatowego oraz z dokumentów, koncepcji władz gminy, postulatów
rozmaitych środowisk, w tym organizacji pozarządowych i mieszkańców. Dodatkowo niektóre z
przedsięwzięć zostały zaproponowane przez zespół opracowujący Program.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć, odnośnie każdego komponentu środowiska
przyrodniczego została zawarta w tabelach. Zadania podzielone są na zadania inwestycyjne i
pozainwestycyjne. W każdej z tych grup wyróżnia się zadania własne i koordynowane.
Przy opracowywaniu programu, duży nacisk położono na poprawę stanu świadomości
ekologicznej oraz edukację ekologiczną mieszkańców powiatu.
114