Raport - Urząd Miejski w Pszczynie
advertisement
Zakład Monitoringu Środowiska Tel: 32 259-26-77, 32 259-25-63, Fax: 32 259-22-73 Tytuł dokumentacji: RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO PRZEDSIĘWZIĘCIA W ZWIĄZKU Z WYDOBYWANIEM KOPALIN ZE ZŁÓŻ METODĄ PODZIEMNĄ Zleceniodawca: Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Spółka z o.o. 43-502 Czechowice–Dziedzice ul. Górnicza nr 60 Data zakończenia dokumentacji: wrzesień 2013r. Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I - INFORMACJE OGÓLNE ....................................................................................8 1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ..............................................................8 2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ............................................................................8 CZĘŚĆ II - OPIS KOPALNI Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ....13 1. OPIS KOPALNI ..........................................................................................................13 1.1. 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6. CHARAKTERYSTYKA I WARUNKI WYKORZYSTYWANIA TERENU........................................ 15 1.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE ........................................................................................... 15 1.1.2. OPIS TERENU GÓRNICZEGO ORAZ JEGO ZAGOSPODAROWANIA ................................. 16 1.1.3. TYTUŁ PRAWNY ........................................................................................................................ 17 1.1.4. WALORYZACJA ŚRODOWISKA .............................................................................................. 18 OPIS I CHARAKTERYSTYKA ZŁOŻA ............................................................................................... 27 1.2.1. OKREŚLENIE RODZAJU I JAKOŚCI KOPALINY W ZŁOŻU ............................................ 27 1.2.2. ZASOBY BILANSOWE, PRZEMYSŁOWE I NIEPRZEMYSŁOWE.................................... 33 1.2.3. KOPALINY TOWARZYSZĄCE.............................................................................................. 33 1.2.4. WARUNKI GEOLOGICZNO-INŻYNIERSKIE ...................................................................... 34 1.2.5. WARUNKI GEOTERMICZNE ................................................................................................ 39 OPIS I CHARAKTERYSTYKA ZAKŁADU GÓRNICZEGO .............................................................. 40 1.3.1. MODEL KOPALNI ................................................................................................................... 40 1.3.2. SYSTEMY EKSPLOATACJI ZŁOŻA ..................................................................................... 42 1.3.3. ZAGROŻENIA NATURALNE................................................................................................. 43 CHARAKTERYTSTYKA PROCESÓW PRODUKCYJNYCH ............................................................ 53 1.4.1. SPOSÓB WYKORZYSTANIA KOPALINY GŁÓWNEJ, KOPALINY TOWARZYSZĄCEJ I ODPADÓW .......................................................................................... 53 1.4.2. OPIS PRZERÓBKI KOPALINY .............................................................................................. 57 ZAPOTRZEBOWANIE NA MEDIA, MATERIAŁY I SUROWCE...................................................... 60 WIELKOŚCI EMISJI, WYNIKAJĄCE Z FUNKCJONOWANIA KOPALNI ...................................... 60 1.6.1. POWIETRZE ............................................................................................................................ 63 1.6.2. WODA I ŚCIEKI ....................................................................................................................... 64 1.6.3. HAŁAS I WIBRACJE ............................................................................................................... 69 1.6.4. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE, JONIZUJĄCE I RADIOAKTYWNE ................................................................................................................ 70 1.6.5. ODPADY................................................................................................................................... 72 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 2 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM ODDZIAŁYWANIA KOPALNI NA ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY ................................................................................................................76 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA OBSZARU .................................................................... 76 2.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE ....................................................................................... 76 2.1.2. REGIONALIZACJA GEOGRAFICZNA .................................................................................. 76 2.1.3. MORFOLOGIA I HYDROGRAFIA ......................................................................................... 77 2.1.4. UŻYTKOWANIE TERENU (WRAZ Z UWARUNKOWANIAMI WYNIKAJĄCYMI Z ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO), SĄSIEDZTWO, NAJBLIŻSZE ZABUDOWANIA, POWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE....................................................... 79 BUDOWA GEOLOGICZNA I WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE ................................................. 89 2.2.1. BUDOWA GEOLOGICZNA .................................................................................................... 89 2.2.2. TEKTONIKA ............................................................................................................................ 93 2.2.3. WODY PODZIEMNE (ZBIORNIKI WÓD PODZIEMNYCH, UJĘCIA WÓD PODZIEMNYCH) ..................................................................................................................... 96 HYDROGRAFIA I HYDROLOGIA ..................................................................................................... 101 WARUNKI KLIMATYCZNE I AKUSTYCZNE, JAKOŚĆ POWIETRZA ........................................ 102 OTOCZENIE PRZYRODNICZE .......................................................................................................... 106 2.5.1. SZTA ROŚLINNA I ŚWIAT ZWIERZĘCY W OBSZARZE ODDZIAŁYWANIA KOPALNI ................................................................................................................................ 106 2.5.2. FORMY OCHRONY PRZYRODY ........................................................................................ 111 3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PG „SILESIA” ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI .....................................................120 4. OPIS ZNACZĄCYCH DOTYCHCZASOWYCH ODDZIAŁYWAN KOPALNI NA ŚRODOWISKO I ZDROWIE LUDZI .........................................126 4.1 4.2 4.3. 4.4. 4.5. 4.6. 4.7. 4.8. 4.9. 4.11. 4.12. 4.13. 4.14. POEKSPLOATACYJNE DEFORMACJE TERENU ........................................................................... 127 ZMIANY WARUNKÓW WODNYCH ................................................................................................ 127 WSTRZĄSY POCHODZENIA GÓRNICZEGO .................................................................................. 129 WPŁYW DOKONANEJ EKSPLOATACJI NA POWIERZCHNIĘ I OBIEKTY ZLOKALIZOWANE NA TYM TERENIE ........................................................................................... 129 POWIETRZE......................................................................................................................................... 131 HAŁAS .................................................................................................................................................. 131 WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE ................................................................................... 131 ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI .......................................................................................................... 136 ODPADY............................................................................................................................................... 137 ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT ...................................................................................................... 142 WPŁYW DZIAŁALNOŚCI NA KRAJOBRAZ ................................................................................... 142 SZATA ROŚLINNA I ŚWIAT ZWIERZĄT W TYM OBSZARY NATURA 2000 ORAZ SPÓJNOŚĆ I INTEGRALNOŚĆ TYCH OBSZARÓW ....................................................................... 143 WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ELEMENTAMI ŚRODOWISKA ..................................................................................................................................... 153 ISTNIEJĄCY MONITORING ODDZIAŁYWANIA KOPALNI NA ŚRODOWISKO I ZDROWIE LUDZI ...................................................................154 5. 5.1. 5.2. POWIETRZE......................................................................................................................................... 154 WODA I ŚCIEKI ................................................................................................................................... 154 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 3 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. ODPADY............................................................................................................................................... 156 PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ NATURALNA ....................................................................................... 156 POWIERZCHNIA TERENU ................................................................................................................ 157 HAŁAS .................................................................................................................................................. 158 ZDROWIE LUDZI ................................................................................................................................ 158 OPIS PODEJMOWANYCH PRZEZ PG „SILESIA” DZIAŁAŃ W CELU POPRAWY STANU ŚRODOWISKA.....................................................................160 6. CZĘŚĆ III - ZAKRES DALSZEJ EKSPLOATACJI ZŁOŻA Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO .............................................................163 1. OPIS PLANOWANEJ EKSPLOATACJI ..............................................................163 1.1. 1.2 1.3. CHARAKTERYSTYKA I WARUNKI WYKORZYSTYWANIA TERENU W CZASIE EKSPLOATACJI ZŁOŻA ..................................................................................................................... 165 GŁÓWNE CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH ........................ 165 PRZEWIDYWANE EMISJE WYNIKAJĄCE Z PLANOWANEJ DZIAŁALNOŚCI GÓRNICZEJ.......................................................................................................................................... 165 1.3.1. PRZEWIDYWANE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKOWE ..................................................... 165 1.3.2. RODZAJE I PRZEWIDYWANE ILOŚCI WPROWADZANYCH DO ŚRODOWISKA SUBSTANCJI LUB ENERGII PRZY ZASTOSOWANIU ROZWIĄZAŃ CHRONIĄCYCH ŚRODOWISKO ......................................................................................... 166 1.3.2.1. WODY PODZIEMNE ................................................................................................ 166 1.3.2.2. NATURALNA PROMIENIOTWÓRCZOŚC ............................................................ 167 1.3.2.3. ODPADY.................................................................................................................... 168 OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY ...........................169 2. 2.1. 2.2. OPIS SZCZEGÓŁOWY ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJETYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R.O OCHRONIE PRZYRODY .......... 169 PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ................................................................. 178 3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI ...........................179 4. OPIS PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW DLA ŚODOWISKA W PRZYPADKU NIEPODEJMOWANIA DALSZEJ EKSPLOATACJI ZŁOŻA .......................................................................................................................180 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 4 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM WARIANTU PROPONOWANEGO PRZEZ WNIOSKDAWCĘ ORAZ RACJONALNEGO WARIANTU ALTERNATYWNEGO I WARIANTU NAJKORZYSTNIEJSZEGO DLA ŚRODOWISKA, WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU...................................................................181 5. 5.1 5.2 5.3. WARIANT PROPONOWANY PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ............................................................. 181 RACJONALNY WARIANT ALTERNATYWNY ............................................................................... 182 WARIANT NAJKORZYSTNIEJSZY DLA ŚRODOWISKA .............................................................. 182 OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO EKSPLOATACJI WĘGLA KAMIENNEGO ZE ZŁOŻA, W TYM RÓWNIEŻ W WYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO .............................................................186 6. 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.6. 6.7. 7. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA, ROŚLINY, WODĘ I POWIETRZE....................... 186 6.1.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI ............................................................................................ 186 6.1.2. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZĘTA I ROŚLINY W TYM NA OBJĘTE OCHRONĄ DYREKTYW - PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ .................................................... 187 6.1.3. ODDZIAŁYWANIA NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE ........................... 188 6.1.4. ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE .............................................. 189 ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, Z UWZGLĘDNIENIEM RUCHÓW MASOWYCH ZIEMI, KLIMAT I KRAJOBRAZ ............................................................................... 190 6.2.1. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI .............................................................. 190 6.2.2. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT ........................................................................................ 194 6.2.3. ODDZIAŁYWANIE NA KRAJOBRAZ................................................................................. 195 ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE ............................................................................. 195 ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI I KRAJOBRAZ KULTUROWY, OBJĘTE ISTNIEJĄCĄ DOKUMENTACJĄ, W SZCZEGÓLNOŚCI REJESTREM LUB EWIDENCJĄ ZABYTKÓW ................................................................................................................. 196 WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ELEMENTAMI ŚRODOWISKA ..................................................................................................................................... 197 ANALIZA POTENCJALNYCH SYTUACJI AWARYJNYCH – WYSTĄPIENIE POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ ................................................................................................................ 198 ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE ........................................................................................ 203 OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ EKSPLOATACJI ZŁOŻA WĘGLA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO .................................205 7.1. 7.2. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ – MATRYCA LEOPOLDA...................................................................................................................... 205 OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ EKSPLOATACJI ZŁOŻA WĘGLA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ........................................................................................... 206 7.2.1. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI ŁĄCZNIE Z GLEBĄ ............................... 206 7.2.2. ODDZIAŁYWANIE NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE ................................ 207 7.2.3. ODDZIAŁYWANIE NA JAKOŚĆ POWIETRZA ..................................................................... 208 7.2.4. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY ................................................................. 209 7.2.5. ODDZIAŁYWANIE NA PRZYRODĘ ŻYWĄ I KRAJOBRAZ................................................ 209 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 5 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 7.3. 7.2.6. ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE I DZIEDZICTWO KULTURY ................. 210 7.2.6. ODDZIAŁYWANIE NA ZDROWIE I ŻYCIE LUDZI .............................................................. 210 ODDZIAŁYWANIE NA ETAPIE LIKWIDACJI ................................................................................ 211 OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚC TEGO OBSZARU ............................213 8. 8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. OCHRONA ZŁOŻA .............................................................................................................................. 213 KOMPENSOWANIA STRAT SPOWODOWANYCH EKSPLOATACJĄ GÓRNICZĄ ................... 214 KOMPENSACJE Z TYTUŁU SZKÓD W ŚRODOWISKU PRZYRODNICZYM ............................. 215 KOMPENSACJE Z TYTUŁU SZKÓD ZWIĄZANYCH Z PRZEKSZTAŁCENIEM TERENU....... 216 OCHRONA WÓD DORZECZA WISŁY.............................................................................................. 216 9. JEŻELI PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIE JEST ZWIĄZANE Z UŻYCIEM INSTALACJI, PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA, O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA ......................222 10. WSKAZANIE, CZY DLA DALSZEJ EKSPLOATACJI ZŁOŻA WĘGLA KAMIENNEGO KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA W ROZUMIENIU PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA, ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH ...........................................................223 11. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z DALSZĄ EKSPLOATACJĄ ZŁOŻA WĘGLA KAMIENNEGO ........................................................................................................225 12. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚC TEGO OBSZARU .......................................................229 12.1. 12.2. 12.3. 12.4. 12.5. 12.6. 12.7. POWIETRZE......................................................................................................................................... 229 WODA I ŚCIEKI ................................................................................................................................... 229 HAŁAS .................................................................................................................................................. 229 ODPADY............................................................................................................................................... 230 POWIERZCHNIA ZIEMI ..................................................................................................................... 230 ZDROWIE I ŻYCIE LUDZI ................................................................................................................. 231 SIEDLISKA NATURA 2000 ................................................................................................................ 231 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 6 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 13. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT .......................................................239 14. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI ZAWARTYCH W RAPORCIE, W ODNIESIENIU DO KAŻDEGO ELEMENTU RAPORTU .........................................................................................240 15. NAZWISKO OSOBY LUB OSÓB SPORZĄDZAJĄCYCH RAPORT ..............264 16. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU ................................................................................265 CZĘŚĆ IV - WNIOSKI I ZAŁĄCZNIKI ...........................................................................276 1. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ............................................................................276 2. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW ............................................................................................285 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 7 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną CZĘŚĆ I INFORMACJE OGÓLNE 1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA Podstawą prawną wykonania pracy p.t. Raport oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywanie kopalin ze złóż metoda podziemną jest Umowa zawarta w dniu 04.03.2013r. pomiędzy Przedsiębiorstwem Górniczym „SILESIA” Spółka z o.o. z siedzibą w Czechowicach–Dziedzicach a Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach, zarejestrowana pod numerem PSG/RU/TMG/115/2013 (PG „SILESIA”) i 582 0834 3-333 (GIG) 2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA Celem pracy jest wykonanie Raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Praca została podzielona na cztery (4) części. W części I przedstawiono uwarunkowania formalno-prawne dotyczące wykonanej pracy. W części II przedstawiono ogólną charakterystykę PG „SILESIA” wraz z wielkościami emisji, wynikającymi z jej funkcjonowania oraz opis znaczących dotychczasowych (stan na 31.12.2012 rok) oddziaływań kopalni na środowisko w jego wszystkich. Część II zamyka opis istniejącego monitoringu oddziaływania kopalni na środowisko i zdrowie ludzi oraz opis podejmowanych przez kopalnię działań w celu poprawy stanu środowiska. W części III przedstawiono zakres dalszej eksploatacji górniczej (do roku 2020) wraz z przeprowadzoną oceną oddziaływania na środowisko zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 8 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227). W części IV przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej oceny oraz spis załączników. Podstawę prawną do sporządzania Raportu stanowią przepisy Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska - Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. Nr 25 z 2008r. poz. 150) oraz Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227). Zagadnienia szczegółowe raportu reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko – Dz.U. Nr 213, poz. 1397. Zgodnie z wyżej cytowanym Rozporządzeniem działalność PG „SILESIA” należy zakwalifikować jako mogącą zawsze znacząco oddziaływać na środowisko - wydobywanie kopalin ze złoża metodą podziemną o wydobyciu kopaliny nie mniejszym niż 100 000 m3 na rok - § 2, ustęp 1 punkt 27 litera b). Dla niniejszej pracy zastosowano podany w art. 66 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko zakres, a mianowicie: 1) opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności: a) charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki użytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji lub użytkowania, b) główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych, c) przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia; 2) opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, w tym elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; 3) opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; 4) opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia; Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 9 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 5) opis analizowanych wariantów, w tym: a) wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego, b) wariantu najkorzystniejszego dla środowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru; 6) określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko; 7) uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko, w szczególności na: a) ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wodę i powietrze, b) powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz, c) dobra materialne, d) zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków, e) wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a-d; 8) opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko, wynikające z: a) istnienia przedsięwzięcia, b) wykorzystywania zasobów środowiska, c) emisji; 9) opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru; 10) dla dróg będących przedsięwzięciami mogącymi zawsze znacząco oddziaływać na środowisko: a) określenie założeń do: – ratowniczych badań zidentyfikowanych zabytków znajdujących się na obszarze planowanego przedsięwzięcia, odkrywanych w trakcie robót budowlanych, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 10 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną – programu zabezpieczenia istniejących zabytków przed negatywnym oddziaływaniem planowanego przedsięwzięcia oraz ochrony krajobrazu kulturowego, b) analizę i ocenę możliwych zagrożeń i szkód dla zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zbytków i opiece nad zabytkami, w szczególności zabytków archeologicznych, w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia; 11) jeżeli planowane przedsięwzięcie jest związane z użyciem instalacji, porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska; 12) wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, oraz określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich; nie dotyczy to przedsięwzięć polegających na budowie drogi krajowej; 13) przedstawienie zagadnień w formie graficznej; 14) przedstawienie zagadnień w formie kartograficznej w skali odpowiadającej przedmiotowi i szczegółowości analizowanych w raporcie zagadnień oraz umożliwiającej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; 15) analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem; 16) przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru; 17) wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowując raport; 18) streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie, w odniesieniu do każdego elementu raportu; 19) nazwisko osoby lub osób sporządzających raport; 20) źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 11 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Informacje, o których mowa w pkt 4-8, powinny uwzględniać przewidywane oddziaływanie analizowanych wariantów na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru. Artykuł 143 Ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi: Technologia stosowana w nowo uruchamianych lub zmienianych w sposób istotny instalacjach i urządzeniach powinna spełniać wymagania, przy których określaniu uwzględnia się w szczególności: 1) stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń, 2) efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii, 3) zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw, 4) stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających odpadów, 5) rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji, 6) wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane w skali przemysłowej, 7) postęp naukowo-techniczny. Raport zrealizowano na podstawie dostarczonych przez Zamawiającego dokumentów i materiałów w formie pisemnej i graficznej oraz przeprowadzonej wizji terenowej. Za zmiany wprowadzone do tych materiałów przez Inwestora i wynikające z tego powodu zmiany techniczne, technologiczne oraz zagospodarowania terenu autorzy Raportu nie ponoszą odpowiedzialności. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 12 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną CZĘŚĆ II OPIS KOPALNI Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 1. OPIS KOPALNI GŁÓWNE PARAMETRY ZŁOŻA „SILESIA” Lp. 1 1 2 3 4 5 6 Parametr 2 Zasoby bilansowe Zasoby przemysłowe Przewidywane wydobycie Zasoby nieprzemysłowe* Straty w zasobach przemysłowych Wskaźnik wykorzystania zasobów przemysłowych Kategoria rozpoznania zasobów przemysłowych A+B C1 C2 8 Powierzchnia OG 9 Głębokość zalegania pokładów (od-do) - bilansowych - przemysłowych 10 Grubość nadkładu (od-do) 11 Grupa stratygraficzna - warstwy łaziskie (200) - warstwy orzeskie (300) - warstwy rudzkie (400) - warstwy siodłowe (500) - warstwy porębskie (600) 12 Ilość pokładów - bilansowych - przemysłowych Wartość Uwagi 3 4 5 tys. ton tys. ton tys. ton tys. ton tys. ton 505 175 128 926 72 468 376 249 56 458 Jednostka 0,56 7 tys. ton tys. ton tys. ton km2 15 282 87 484 26 160 21,36 (21,85) m m m 120-1000 290-1000 107-600 m m m m m 120-700 240-1000 450-1000 520-1000 550-1000 szt. szt. 45 20 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 13 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Lp. Parametr Jednostka Wartość Uwagi 1 2 3 4 5 stopień 6-30 m 1,20-3,50 t/m2 t/m2 23,65 (23,12) 6,04 (5,90) 31,32,33,34 % kJ/kg % 3 m /min g/dm3 m3CH4/Mg csw 15,90 25 925 0,75 3,05 (2012r.) 1,3-90,0 0,220-10,519 13 Nachylenie pokładów 14 Grubość pokładów (od-do) - przemysłowych 15 Węglozasobność - bilansowa - przemysłowa 16 Typy węgla 17 18 19 20 21 22 Zawartość popiołu (średnio) Wartość opałowa (średnio) Zawartość siarki (średnio) Dopływ wody dołowej Mineralizacja wód dołowych (od-do) Metanonośność pokładów (od-do) m/0C 23 Stopień geotermiczny (od-do) (średnio) 24 25 Zagrożenia naturalne - wodne - gazowe / metanowe - pyłowe - tąpaniami - wyrzutami gazu i skał - radiacyjne Samozapalność węgla - wskaźnik samozapalenia Sza - skłonność do samozapalenia 28,8 stopień kategoria klasa stopień 0 C/min grupa I IV B brak brak brak 99-182 III, IV, V * w pokładach objętych koncesją Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 14 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1.1. CHARAKTERYSTYKA I WARUNKI WYKORZYSTYWANIA TERENU 1.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE PG „SILESIA” (Przedsiębiorstwo Górnicze "SILESIA" sp. z o.o.) jest spółką zajmującą się wydobyciem węgla kamiennego, działającą w południowej Polsce. Od 2012 r. produkuje węgiel kamienny przeznaczony głównie dla sektora energetycznego, ale również specyficzne rodzaje węgla kamiennego do sprzedaży detalicznej. Oprócz węgla kamiennego PG SILESIA sprzedaje gaz kopalniany oraz kamień do celów budowlanych. Pod względem geograficznym Obszar Górniczy „Czechowice II”, obejmujący granice złoża węgla kamiennego „Silesia”, położony jest na granicy Kotliny Oświęcimskiej i ograniczony jest od północy Wyżyną Śląską, a od południa Pogórzem Śląskim. Obszar złoża węgla kamiennego „Silesia” leży w granicach administracyjnych województwa śląskiego. Spółka zmodernizowała głębinową Kopalnię Węgla Kamiennego "Silesia”, zlokalizowaną na terenie miast: Czechowice-Dziedzice i Pszczyna oraz gmin GoczałkowiceZdrój, Bestwina i Miedźna, około 30 km od granicy polsko-czeskiej. Część powierzchniowa obejmuje zakład przeróbki mechanicznej węgla, zbiornik retencyjno-dozujący wód słonych w Kaniowie oraz infrastrukturę mechaniczną, elektryczną i szybową. PG SILESIA to prywatne przedsiębiorstwo należące do Energetický a průmyslový holding a.s., czołowej czeskiej grupy działającej w sektorze energetycznym i przemysłowym. Jednocześnie spółka jest dumna z faktu, że mniejszościowy pakiet udziałów w PG SILESIA należy bezpośrednio do pracowników. Energetický a průmyslový holding a.s. jest wiodącym inwestorem strategicznym w sektorze energetycznym, a także w górnictwie i przemyśle. Przedsiębiorstwa należące do holdingu działają między innymi w branży produkcji energii elektrycznej oraz cieplnej. Zajmują się ponadto dystrybucją, obrotem gazu, a także działają aktywnie w branży wydobycia węgla. Za pośrednictwem swojej niemieckiej spółki MIBRAG, grupa rocznie eksploatuje 20 milionów ton węgla brunatnego. Fragment mapy topograficznej (za geoportal.com) opisywanego terenu przedstawiono w załączniku 1, natomiast ortofotomapa przedstawiona jest w załączniku 2 (za Gogle Earth). Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 15 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1.1.2. OPIS TERENU GÓRNICZEGO ORAZ JEGO ZAGOSPODAROWANIA Pod względem zagospodarowania terenu przeważającą część powierzchni terenu złoża „Silesia” ok. 1200 ha, tj. ok. 56 % zajmują obszary rolne - pola uprawne i łąki. Brak jest większych obszarów leśnych, które zajmują łącznie powierzchnię ok. 15 ha. Zabudowa mieszkalna jest na ogół luźna o charakterze rozproszonym i zajmuje 475 ha, tj. około 22 % powierzchni terenu. Niewielką powierzchnię ok. 45 ha zajmują tereny przemysłowe. Do ważniejszych zakładów przemysłowych należą KWK „Silesia", Tartak, Zakłady Grupy Marbet (artykuły budowlane i meble). W miejscowości Goczałkowice-Zdrój, w północno zachodniej części terenu znajdują tereny zajęte po uprawy szklarniowe. Sieć komunikacji drogowej stanowią: droga szybkiego ruchu DK-1 Katowice Bielsko oraz drogi lokalne. Przez cały obszar górniczy, z zachodu na wschód przebiega rurociąg wodny 1800 mm Goczałkowice-Czaniec. Zbiorniki wodne naturalne i sztuczne zajmują powierzchnię ok. 252 ha (ok. 12 %), a eksploatowane odkrywkowo złoża borowiny „Rudołtowice” i złoże kruszywa (żwiru) Kaniów III ogółem ok. 64 ha. Tereny położone w widłach rzek Wisły i Białej są zajęte przez zakłady przemysłowe z zabudową zwartą osiedli mieszkaniowych Czechowic-Dziedzic, oraz liczne zbiorniki wodne wykorzystywane obecnie, jako stawy hodowlane lub ujęcia wód przemysłowych (Staw Przemysłowy). Tereny na prawym brzegu Wisły w miejscowości Kaniów są zajęte w znacznej części pod działalność przemysłową kopalni (tereny poprzemysłowe kruszywa, osadnik mułów popłuczkowych, zbiornik retencyjno-dozujący wód słonych, nowe koryto rzeki Białej, a także odkrywkę złoża kruszywa naturalnego (żwiry) –„Kaniów III” i droga technologiczna z tej odkrywki. Na terenach obniżonych pod wpływem eksploatacji górniczej występują zalewiska, częściowo zagospodarowane jako stawy hodowlane. Tereny te przeznaczone są do rekultywacji. Przez teren górniczy przepływają rzeki Wisła i Biała oraz szereg mniejszych cieków, a ponadto zlokalizowanych jest tu 75 zbiorników wodnych. Na lewym brzegu rzeki Wisły w miejscowości Rudołtowice, zlokalizowane jest złoże borowiny „Rudołtowice” eksploatowane przez Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój (koncesja na lata 2013 – 2050 na podstawie Decyzji Nr 1080/OS/2013 z dnia 15 marca 2013 roku). Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 16 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój eksploatuje ponadto trzy otwory solankowe usytuowane w pobliżu zachodniej granicy obszaru górniczego kopalni: GN-1, GN-2 i G-21 (koncesja udzielona decyzją Nr 1082/OS/2013 Marszałka Województwa Śląskiego z dnia 15 maja 2013r. Na lewym brzegu Wisły w miejscowości Rudołtowice znajduje się park krajobrazowy z zabytkowymi zabudowaniami tzw. „Zameczka”. Część terenu w Rudołtowicach jest zajęta przez zrekultywowane tereny poprzemysłowe, gdzie składowana była skała płonna poprzez szyb nr 4 znajdujący się w Rudołtowicach. W miejscowości Kaniów oraz w miejscowości Rudołtowice w latach 1994-1997 zostały odwiercone przez Spółkę Akcyjną „METANEL” z Warszawy 3 głębokie otwory wiertnicze (MS-1, MS-2 i MS-26) oraz 5 płytkich otworów (M-1, M-2, M-3, M-4 i M-5), w których prowadzona jest eksploatacja metanu wolnego poprzez rurociąg 250 mm, podłączony do stacji odmetanowania KWK „Silesia”, z tzw. „Wyniesienia Dębiny”, które jest naturalną kopułą w stropie karbonu, przykrytą nieprzepuszczalnymi utworami neogenu. Obszar złoża przyłączony w 1999 r. dodatkowo udokumentowany, o powierzchni 0,49 km2 zalegający przy zachodniej granicy O.G. „Czechowice II”, jest bardzo słabo zurbanizowany. Niemal cała powierzchnia ww. obszaru zajęta jest przez tereny pól uprawnych i łąk. Przebiega tu tylko jedna droga utwardzona. W odległości ok. 500 m na zachód przebiega droga krajowa DK-1, Katowice – Bielsko-Biała. Na zrekultywowanych terenach poprzemysłowych w widłach Wisły i starego koryta rzeki Białej znajduje się Bielski Park Technologiczny Lotnictwa Przedsiębiorczości i Innowacji z lotniskiem sportowym. Obszar Górniczy i Teren Górniczy przedstawia mapa w załączniku 3. 1.1.3. TYTUŁ PRAWNY Złoże węgla kamiennego „Silesia” zalega w Obszarze Górniczym „Czechowice II” o powierzchni 21,36 km2 ustanowionym decyzją MOŚZNiL z dnia 26.08.1994r. Granice Obszaru Górniczego „Czechowice II” pokrywają się z granicami określonymi w koncesji nr 162/94 z dnia 26.08.1994 r. wydanej przez MOŚZNiL na wydobywanie węgla kamiennego i metanu ze złoża „Silesia”. Powyższa koncesja, udzielona na wydobywanie węgla Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 17 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną kamiennego i metanu jako kopaliny towarzyszącej w Obszarze Górniczym „Czechowice II”, została zmieniona decyzją MOŚZNiL z dnia 23.07.1999 r. Zmiana dotyczyła poszerzenia powierzchni obszaru górniczego w 2 pokładach: 312 i 315 do 21,85 km2 i powierzchni terenu górniczego do 30,81 km2. Podstawą prawną działalności Przedsiębiorstwa Górniczego „SILESIA” jest Decyzja Ministra Środowiska DGiKGe-4771-19/59120/10/KO z dnia 9 grudnia 2010 roku przenosząca na rzecz Przedsiębiorstwa Górniczego „SILESIA” Sp. z o.o. z siedzibą w Czechowicach-Dziedzicach koncesję Nr 162/94 udzieloną Nadwiślańskiej Spółce Węglowej S.A. w Tychach na wydobycie węgla kamiennego i metanu jako kopaliny towarzyszącej ze złoża Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia”. Ważność koncesji upływa z dniem 31.08.2020 roku. Powołane wyżej dokumenty stanowią załącznik 4. Działalność górnicza odbywa się na podstawie Planu Ruchu Zakładu Górniczego zatwierdzonego przez właściwy organ nadzoru górniczego. 1.1.4. WALORYZACJA ŚRODOWISKA W punkcie tym przedstawiono ogólną waloryzację środowiska przyrodniczego gmin Czechowice-Dziedzice, Pszczyna, Goczałkowice-Zdrój, Bestwina, Miedźna i Wilamowice, na terenie, których wyznaczono Obszar i Teren Górniczy „Czechowice II”. Tak przedstawiona waloryzacja pozwoli na właściwą ocenę aktualnej i projektowanej eksploatacji górniczej. Gminy te, według podziału regionów fizykogeograficznych na podstawie „Geografia fizyczna Polski” J. Konrackiego (PWN, Warszawa 1988) położone są w: Obszarze Fizycznogeograficznym - Europa Zachodnia, Podobszarze fizycznogeograficznym – Młode Góry i Obniżenia Podgórskie Europy Zachodniej, Prowincji – Karpaty Podprowincji – Podkarpacie Północne, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 18 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Makroregionie – Kotlina Oświęcimska, Mezoregionie – Dolina Górnej Wisły lub Pogórze Wilamowickie Dolina Górnej Wisły rozciąga się na terenie 530 km2 i obejmuje swym zasięgiem gminę Goczałkowice-Zdrój, cześć gminy Pszczyna, gminę Miedźna, gminę Brzeszcze oraz gminę Czechowice-Dziedzice. W dolinie znajduje się wiele stawów hodowlanych oraz zbiornik retencyjny Goczałkowice utworzony na 67 km biegu rzeki Wisły, jako zbiornik wody pitnej i przemysłowej dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego o powierzchni 32 km² i pojemności 163 milionów m³. Pogórze Wilamowickie stanowi południowo-wschodnią część Kotliny Oświęcimskiej i obejmuje swym zasięgiem gminy Bestwina i Gminę Wilamowice. Od północy graniczy z Doliną Górnej Wisły, od południowego zachodu z Pogórzem Śląskim, od południowego wschodu z Pogórzem Wielickim, na samym wschodzie styka się z Rowem Skawińskim. Region ten leży na pograniczu województw małopolskiego i śląskiego, wznosi się w kierunku południowym od poziomu 236 m n.p.m. w Dolinie Wisły do około 270 m n.p.m. Największa różnica wynosi zaledwie 34 m. Podłoże zbudowane jest na powierzchni z lessów, żwirów karpackich i resztek pokrywy morenowych; niżej z osadów morskich miocenu. Region porozcinany jest dolinami Soły, Skawy i Wieprzówki. Gmina Czechowice-Dziedzice, położona jest w południowej części województwa śląskiego, w powiecie Bielskim, od północy graniczy z gminą Pszczyna, Goczałkowice-Zdrój, od wschodu z gminą Bestwina, od południa z gminą Jasienica, od zachodu z gminą Jasienica i Chybie. Naturalne granice dla Gminy stanowią, od wschodu rzeka Biała, od północy rzeka Wisła, od północnego zachodu Zbiornik Goczałkowicki. Najwyższy punkt w gminie to 312,2 m. n.p.m., a najniższy to 239,0 m n.p.m. Najciekawszym miejscem o największych walorach przyrodniczo-krajobrazowych na terenie gminy jest fragment rzeki Wisły od jej ujścia z zapory zbiornika Goczałkowice do granicy gminy w Zabrzegu, gdzie występują zarośla wierzbowe tzw. wikliny. Na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice, w Dolinie Iłownicy znajdują się liczne stawy rybne, które stanowią wspaniałe środowisko życia dla wielu gatunków roślin i zwierząt Zachowała się tu min. unikatowa w skali kraju kolonia lęgowa ślepowrona, który gniazduje na trzech wyspach zlokalizowanych na stawie Hałcnowskim. Na obszarze gminy można wyróżnić kilka Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 19 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną kompleksów leśnych, z czego najistotniejszym jest Las Czarnoleski, w którym znajduje się Rezerwat torfowiskowy "Rotuz". Gmina Pszczyna, jest gminą o powierzchni 174 km2, zlokalizowaną w obrębie Równiny Pszczyńskiej, nad rzeką Pszczynką (lewy dopływ Wisły), od północy graniczy z gminą Suszec, gminą Kobiór, od wschodu graniczy z gminą Miedźna, od zachodu z gminą Pawłowice i gminą Goczałkowice-Zdrój. Główną rzeką przebiegająca przez teren gminy jest rzeka Pszczyna. Spośród mniejszych cieków stanowiących jej dopływ można wymienić: Dokawę, Korzeniec (zwana lokalnie Korzeńcem) oraz Kanał Studzieński. W granicach administracyjnych gminy znajduje się sztuczny zbiornik retencyjny Łąka usytuowany w połowie biegu rzeki Pszczynka oraz niewielkie zalewiska pogórnicze. Powierzchnia lasów na terenie Gminy Pszczyna (część miejska i wiejska) wynosi ok. 4793 ha. Najcenniejsze przyrodniczo i najbardziej charakterystyczne obiekty na terenie gminy to przede wszystkim: Park Zamkowy wraz z kompleksem leśnym "Bażantarnią", Dolina rzeki Pszczynki, Lasy Pszczyńsko - Kobiórskie, oraz Rezerwat przyrody „Żubrowisko”. Pszczyna jest jednym z najpiękniejszych miast w południowej części województw śląskiego, zwana Perłą Górnego Śląska. Najcenniejszym zabytkiem jest Zamek Książąt Pszczyńskich (Muzeum Zamkowe) wraz z zabytkowym Parkiem Pszczyńskim o powierzchni 156 ha, obejmujący Park zamkowy (48 h), Park dworcowy oraz Parkiem zwierzyniec tzw. Dziką Promenadą. Na terenie zespołu parkowego, znajdują się liczne obiekty zabytkowe takiej jak dwór "Ludwikówka", pawilon herbaciany, brama chińska, kapliczka "Bądź Wola Twoja", piwnica lodowa, skansen (Zagroda Wsi Pszczyńskiej), czy Pokazowa Zagroda Żubrów. W sąsiedztwie muzeum znajduje się zabytkowy rynek wraz z ratuszem i barokowym kościołem pw. Wszystkich Świętych. Gmina Goczałkowice-Zdrój jest gminą o powierzchni 48,6 km2, położona w województwie śląskim, na szlaku komunikacyjnym Katowice- Bielsko-Biała. Od zachodu i od północy graniczy z gminą Pszczyna, częściowo od północy i wschodu z gminą Miedźna, a od południa z gminą Bestwina i Czechowice- Dziedzice. Od południa otaczają ją Beskidy, a od północy rozległe Lasy Pszczyńskie, stanowiące dawną część Puszczy Pszczyńskiej. Na jej terenie znajdują się liczne stawy rybne, oraz sztuczny zbiornik retencyjno-rekreacyjny Goczałkowice, zbudowany w latach 1950-1955. Zbiornik Goczałkowice objęty jest dwoma obszarami naturowymi: Natura 2000 - Zbiornik Goczałkowicki - Ujście Wisły i Bajerki o numerze PLH240039 oraz Natura 2000 - Dolina Górnej Wisły o numerze PLB240001. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 20 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną W 2010 roku jezioro zostało udostępnione żeglarzom, wraz z całym zapleczem żeglarskim znajdującym się w Wiśle Małej, gdzie gospodarzem jest PTTK oddział Pszczyna. Największym atutem gminy jest uzdrowisko, działające od maja 1862 roku na bazie miejscowych złóż borowiny i solanki. Obecnie jest to Wojewódzki Ośrodek Reumatologiczno- Rehabilitacyjny. Na terenie uzdrowiska znajduje się również budynek pijalni wód leczniczych z 1862 roku, dawny hotel "Prezydent" z 1880 roku, pawilon "Wrzos” z 1874 roku oraz zabytki architektury sakralnej: kościół parafialny pw. św. Jerzego, kościółek pw. Świętej Anny oraz kaplica pw. Uzdrowienia Chorych. Gmina Bestwina położona jest na południowym skraju Kotliny Oświęcimskiej, u ujścia rzeki Biała do Wisły. Od zachodu przez rzekę Biała sąsiaduje z gminą CzechowiceDziedzice, na południu z gmina Bielsko-Biała, na północy przez rzekę Wisła z gminami Miedźna i Pszczyna, na wschodzie z gminą Wilamowice. Przeważająca część obszaru Gminy leży w obrębie Doliny Górnej Wisły, południowa część gminy obejmuje fragmenty Podgórza Wilamowickiego i Pogórza Śląskiego. Ważnym elementem są doliny rzek Wisła i Białej, gdzie można spotkać fragmenty wiklin nadrzecznych, fragmenty łęgów wierzbowo topolowych z wierzbą biała, kruchą oraz topolą. W dolinie Wisły zlokalizowane są świeże i wilgotne łąki. Zbiorowiska leśne na terenie Gminy stanowią 341 ha i występują głównie w południowej części, gdzie największy kompleks leśny zlokalizowany jest w Janowicach. Przez teren gminy biegnie korytarz ekologiczny o znaczeniu międzynarodowym. W obrębie gminy znajduje się lądowisko Kaniów przy Parku Technologicznym Przemysłu Lotniczego. Gmina Wilamowice jest gminą wiejsko-miejską, o powierzchni 57 km2. Od zachodu graniczy z gminą Bestwina, od północy gmina Miedźna i gminą Brzeszcze, od wschodu z gminą Kęty, a od południa z gminą Kozy oraz miastem Bielsko-Biała. Naturalną granicą od wschodu jest rzeka Soła, a od północnego-zachodu Dolina Wisły. Ogólna powierzchnia lasów na terenie Gminy Wilamowice wynosi ok. 402 ha, z czego większość kompleksów leśnych występuje w małych fragmentach na stromych, krótkich zboczach, wzdłuż potoków i na szczytach wzniesień. W dolinach rzek występują łęgi topolowowierzbowe, zarośla wierzbowe, a w sąsiedztwie zbiorników wodnych kompleksy szuwarów i zespoły roślinne stawów. Gmina Wilamowice znajduje się na obszarze zlewni Wisły i Soły, a jej sieć wodna oparta jest na dwóch dużych potokach: Pisarzówce i Dankówce. Liczne stawy rybne Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 21 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną występują głównie w północnej części Gminy – Dankowice i Bielańskie Zasole, o powierzchni 100 ha oraz w okolicy Starej Wsi i Pisarzowic o powierzchni około 37 ha. Zaznaczyć należy, że gmina posiada bogatą kulturę i historie, gdyż na jej terenie żyją „polscy Flamandowie”, potomkowie dawnych osadników, przybyłych prawdopodobnie z Flandrii i Fryzji, którzy posiadali umiejętność tkactwa, rzemiosła i zdolności do handlu. Obecnie notuje się, że na tych ziemiach żyje już ostatnie pokolenie, które posługuje się językiem wilamowskim i ubiera się w charakterystyczne dla tej kultury stroje. Gmina Miedźna zajmuje obszar 49,91 km² i jest położona na styku Równiny Pszczyńskiej i Doliny Górnej Wisły, w pobliżu drogi krajowej Gdańsk - Warszawa - BielskoBiała - Cieszyn (DK1). Od południa graniczy z gminą Bestwina i Wilamowicami, od zachodu z gminą Pszczyna, od północy z gminą Bojszowy. Wschodnia granica gminy pokrywa się z granicą województwa Śląskiego i z województwem Małopolskim. Naturalną granicę gminy tworzy od południa i wschodu rzeka Wisła a od północy częściowo rzeka Pszczynka, Młynówka i Korzeniec. Na obszarze gminy znajdują się liczne siedliska przyrodnicze min. Dolina rzeki Wisły, Puszcza Pszczyńska oraz kompleksy stawów hodowlanych i mniejsze oczka wodne, które zapewniają schronienie i środowisko życia dla licznych gatunków chronionych zwierząt takich jak np: traszka grzebieniasta i zwyczajna, kumak nizinny, ropucha szara, jaszczurka zwinka. Stawy hodowlane skoncentrowanego są głównie na północ od Woli (Staw Wierznik i Kozuby), w rejonie miejscowości Góry (Staw Dulnik) oraz miejscowości Zawadka, gdzie znajduje się kompleks sześciu stawów (Górniak, Wodniak, Pożar, Rychlik, Nowy Rychlik oraz Staw Parkowy). Gmina Miedźna posiada na swoim terenie liczne obiekty kultury ludowej oraz sakralnej, min. stare drewniane kościoły znajdujące się w miejscowości Miedźna, Grzawa, Góra oraz przydrożne kapliczki i kaplice posiadające walory historyczne, zabytkowe bądź kulturowe. Siedliska przyrodnicze Gminy Czechowice-Dziedzice, Bestwina, i Wilamowice znajduję się w dziale Wyżyn Południowopolskich, w Krainie Kotliny Oświęcimskiej, Okręgu Oświęcimskim, podokręgu Doliny Wisły "Ustroń - Ujście Skawy". Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 22 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Gminy Goczałkowice-Zdrój i Pszczyna znajduję się w dziale Wyżyn Południowopolskich, w Krainie Kotliny Oświęcimskiej, Okręgu Oświęcimskim, w podokręgu Pszczyńskim. Gmina Miedźna znajduję się w dziale Wyżyn Południowopolskich, w Krainie Kotliny Oświęcimskiej, Okręgu Oświęcimskim, w podokręgu Kobiórskim Rys. 1. Podział geobotaniczny obszaru Gmin, na których wstępuje obszar górniczy Źródło: Matuszkiewicz J.M., 1994, 42.5. Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne 1:2 500 000. 1. Krajobrazy roślinne, 2. Regiony geobotaniczne (w:) Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, IGiPZ PAN, Główny Geodeta Kraju, Warszawa Wśród naturalnych zbiorowisk roślinnych w gminach, na terenie których wyznaczono Obszar i Teren Górniczy „Czechowice II” należy wymienić: a) w gminie Pszczyna Bagienny bór trzcinnikowy (Calamagrostio villosae-Pinetum) w kompleksie leśnym w północnej części gminy, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 23 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Śródlądowy bór wilgotny (Molinio-Pinetum) w kompleksie leśnym w północnej części gminy, zajmuje jednak mniejszą powierzchnię, Bór bagienny (Vaccinio uliginosi-Pinetum) w kompleksie leśnym w północnej części gminy niewielkie fragmenty, Bór mieszany (Querco roboris-Pinetum) w kompleksie leśnym w północnej części gminy niewielkie fragmenty, Grąd subkontynentalny (Tilio-Carpinetum), zbiorowisko uwarunkowane siedliskowo w przeważającej części obszaru Gminy, w chwili obecnej w postaci szczątkowej, Łęg jesionowo-wiązowy (Fraxino-Alnetum) w dolinie rzeki Pszczynki, w postaci zubożałej, Łęg jesionowo-wiązowy (Fraxino-Ulmetum) w źródłowych odcinkach cieków wodnych, Łęgi wierzbowe (Salicetum albo-fragilis) w kompleksie z wiklinami nadrzecznymi (Salicetum triandro-viminalis) w dolinie Wisły i rzeki Pszczynki, Zbiorowiska z klasy Stellarietea mediae na terenach rolniczych, zbiorowiska roślinności nadwodnej i wodnej w starorzeczach rzeki Pszczynki, b) w Gminie Goczałkowice-Zdrój: Bagienny bór trzcinnikowy (Calamagrostio villosae-Pinetum) w kompleksach leśnych w północnej części Gminy, Łęg jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum), najczęściej w postaci zarośli, w postaci zubożałej, Łęgi wierzbowe (Salicetum albo-fragilis) w kompleksie z wiklinami nadrzecznymi (Salicetum triandro-viminalis) w dolinie rzeki Wisły, Zbiorowiska z klasy Stellarietea mediae, Zbiorowiska roślin pleustonowych (Lemnetea) na powierzchni wód stojących, Szuwary (Phragmitetea) - w strefach wypłycania zbiorników wodnych, Krótkotrwałe zbiorowiska terofitów letnich (Bidentetea tripartiti) na dnie wysychających stawów, c) W gminie Czechowice –Dziedzice: Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 24 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Bagienny bór trzcinnikowy (Calamagrostio villosae-Pinetum) w kompleksie leśnym w okolicach Zabrzega, najlepiej zachowane fragmenty w okolicach rezerwatu Rotuz, Śródlądowy bór wilgotny (Molinio-Pinetum) w kompleksie leśnym w okolicach Zabrzega, Bór bagienny (Vaccinio uliginosi-Pinetum) w kompleksie leśnym w okolicach Zabrzega, Bór mieszany (Querco roboris-Pinetum) w kompleksie leśnym w okolicach Zabrzega, Grąd subkontynentalny (Tilio-Carpinetum) — zdegenerowane fragmenty na terenie kompleksu leśnego pomiędzy Zbijowem a Świerkowicami, Łęg jesionowo-wiązowy (Fraxino-Ulmetum) w remizie leśnej Bażaniec, Łęgi wierzbowe (Salicetum albo-fragilis) w kompleksie z wiklinami nadrzecznymi (Salicetum triandro-viminalis) w dolinie rzeki Wisły, Torfowiska (powierzchnia nieznaczna w skali Gminy) w rezerwacie przyrody Rotuz. Zespół przygiełki białej (Rhynchosporetum albae) oraz torfowisko wysokie (Sphagnetum magellanici), Zespół kotewki — orzecha wodnego (Trapetum natantis) w starorzeczu Wisły, na stawach hodowlanych, Zespół rzęsy drobnej i salwinii pływającej (Lemno minoris-Salvinietum natantis) niewielkie fragmenty w starorzeczu Wisły, na stawach hodowlanych, d) W gminie Bestwina: Zespół wiklin nadrzecznych w dolinie rzeki Wisła i Białej, Fragmenty łęgów wierzbowo topolowych z wierzbą biała, kruchą oraz topolą na terasach zalewowych, Zbiorowiska nadwodne należące do zespołu rdestu wodno – zimowego i uczepu oraz komosy sinej i czerwonej W lokalnych miejscach wypłaceń zbiorników wodnych. Wśród szuwarów porastających stawy można spotkać kosaćca żółtego, skrzyp błotny i szczaw, Łąka świeża i wilgotna w dolinie Wisły, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 25 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną e) W gminie Miedźna: Lasy z fragmentami naturalnych zespołów leśnych: śródlądowego boru wilgotnego, boru bagiennego i boru mieszanego, Łęgi wierzbowe, zespól wiklin nadrzecznych w dolinie Wisły, Łęg jesionowo – wiązowy w dolinie Pszczynki, Lasy grądowe (grąd subkontynentalny) w obrębie wąwozów i jarów południowego zbocza Wysoczyzny Pszczyńskiej (Grzawa, Góra), Agrocenozy z licznymi zadrzewieniami i czyżniami śródpolnymi, Zbiorowiska roślinne starorzeczy i stawów hodowlanych w obrębie terasy łęgowej doliny Wisły (Góra, Grzawa, Wola), tj.: zespoły roślin wodnych, zespoły mezotroficznych torfowisk niskich, zespoły roślinności szuwarowej, Niżowe nadrzeczne łęgi jesionowo – wiązowe w strefie zalewów okresowych w dolinie Wisły, Niżowe łęgi olszowe i jesionowo – olszowe siedlisk lekko zabagnionych w dolinie Pszczynki, Grądy subkontynentalne lipowo – dębowo – grabowe, forma wyżynna, f) W gminie Wilamowice: Zespół spirodeli wielokorzeniowej i salwinii pływającej (SpirodeloSalvinietum) na stawach hodowlanych w Harszówkach Dolnych, Szuwar mozgowy (Phalaridetum arundinaceae), w Dolinie Soły w okolicach ujścia Pisarzówki, Łąka ostrożeniowa (Cirsietum rivularis) punktowo w dolinach potoków, Zespół ostrożenia warzywnego (Angelico-Cirsietum oleracei) punktowo w dolinach potoków, Zespół sitowia leśnego (Scirpetum sylvatici) w Dolinach cieków wodnych, Zarośla krzewiastych wierzb (Salicetum triandro-viminalis) - Łęg wierzbowy (Salicetum albo-fragilis ) w Dolinie Soły, Szuwar trzcinowy (Phragmitetum australis) na brzegach stawów na terenie całej Gminy, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 26 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Zespół manny mielec (Glycerietum maximae) na stawach w okolicach Pisarzowic, Łąka świeża (Arrhenatheretum elatioris) w Międzywale Soły poniżej Harszówek, okolice Hecznarowic. 1.2 OPIS I CHARAKTERYSTYKA ZŁOŻA Złoże węgla kamiennego „Silesia” położone jest w południowej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW). Złoże zalega na południowym skrzydle niecki głównej GZW, w zasięgu półzrębu Pawłowice–Goczałkowice–Bielany, obciętego regionalnymi strefami uskokowymi o dużych zrzutach. Złoże posiada charakter złoża pokładowego, przy czym pokłady węgla kamiennego zapadają monoklinalnie w kierunku północnym. Złoże zostało zaliczone do grupy II złóż, z uwagi na występujące tu silne zaburzenia tektoniczne oraz zmienności miąższości i jakości kopaliny. 1.2.1. OKREŚLENIE RODZAJU I JAKOŚCI KOPALINY W ZŁOŻU Jakość kopaliny Według zatwierdzonej dokumentacji geologicznej jakość kopaliny w złożu węgla kamiennego „Silesia” przedstawia się następująco: Typ węgla. Pokłady węgla w złożu KWK „Silesia” zawierają wg PN-82/G-97002 następujące typy węgla: Typy 31.1 i 31.2 węgiel płomienny Typy 32.1 i 32.2 węgiel gazowo płomienny Typ 33 węgiel gazowy Typy 34.1 i 34.2 węgiel gazowo - koksowy Węgle typów 31 i 32 występują w pokładach łaziskich oraz w pokładach orzeskich od pokładu 301 do pokładu 324. Poczynając od pokładu 325/1 pojawia się węgiel typu 33, ale dopiero na głębokości około 900 m, natomiast od pokładu 332 występują również węgle typu Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 27 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 34. Poniżej pokładu 332 w warstwach orzeskich oraz w pokładach grupy 400, 500 i 600 występują typy węgli 32, 33 i 34 w zależności od głębokości. Zawartość popiołu. W złożu „Silesia" występują węgle o zawartości popiołu w granicach od 1,9% do 40,0 %, przy czym średnio dla złoża wynosi 15,90%. Najniższe średnie zawartości popiołu stwierdzono w pokładach warstw brzeżnych i siodłowych (odpowiednio 7,62 % i 13,20 %), a najwyższe w warstwach orzeskich i łaziskich (odpowiednio 16,41 % i 15,68 %) - wykres 1. Dla poszczególnych grup pokładów, zawartość popiołu wynosi: grupa 200 – 15,68 %, grupa 300 – 16,41 %, grupa 400 – 16,20 %, grupa 500 – 13,20 %, grupa 600 – 7,62 %, Na podstawie wykresu zaobserwować można nieznaczną tendencję zmniejszania się zawartości popiołu w grupach stratygraficznych oraz wraz z głębokością. Wartość opałowa. Węgle złoża „Silesia" należą do wysokokalorycznych, ponieważ średnia wartość opałowa dla złoża wynosi 25 925 kJ/kg. Obserwuje się wyraźny wzrost wartości opałowej z głębokością – wykres 2. Maksymalne, stwierdzone wartości opałowe węgli ze złoża „Silesia" przekraczają 34000 kJ/kg. Dla poszczególnych grup pokładów, średnia wartość opałowa wynosi: grupa 200 – 24 375 kJ/kg grupa 300 – 25 705 kJ/kg grupa 400 – 27 536 kJ/kg grupa 500 – 28 701 kJ/kg grupa 600 – 31 224 kJ/kg Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 28 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 29 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 30 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 31 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Zawartość siarki. Zasiarczenie złoża „Silesia" jest niewielkie. Zawartości siarki wahają się w granicach od 0,14 % do 2,69 % a zawartość średnia dla złoża wynosi 0,75 %. Obserwuje się wyraźny spadek zawartości siarki z głębokością – wykres 3. grupa 200 – 1,00 %, grupa 300 – 0,74 %, grupa 400 – 0,56 %, grupa 500 – 0,36 %, grupa 600 – 0,46 %, Reasumując, średnie parametry jakościowe złoża węgla kamiennego „Silesia” określone w dokumentacji geologicznej przedstawiają się obecnie następująco: Popiół Wartość opałowa Siarka min - 1,90 % max - 40,00 % średnia - 15,92 % min - 15 826 kJ/kg max - 34 394 kJ/kg śr. ok. - 25 928 kJ/kg min - 0,12 % max - 2,69 % śr. ok. - 0,75 % Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 32 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1.2.2. ZASOBY BILANSOWE, PRZEMYSŁOWE I NIEPRZEMYSŁOWE Tabela 1.1 Wielkość zasobów wg stanu na 31.12.2012 rok Grupa zasobów [tys. ton] geologiczne 677 228 bilansowe poza filarami 389 837 bilansowe w filarach 115 338 bilansowe ogółem 505 175 pozabilansowe gr. a 172 053 pozabilansowe gr. b 0 przemysłowe poza filarami przemysłowe w filarach 115 841 13 085 przemysłowe ogółem 128 926 nieprzemysłowe poza filarami 273 996 nieprzemysłowe w filarach 102 253 nieprzemysłowe ogółem 376 249 operatywne 72 468 1.2.3. KOPALINY TOWARZYSZĄCE W złożu węgla kamiennego „Silesia” kopaliną towarzyszącą jest metan, występujący w dwóch formach, jako: a) metan wolny wypełniający pory i szczeliny w pokładzie, szczeliny uskokowe oraz porowate skały płonne. W złożu „Silesia” głównym kolektorem gazu wolnego są piaskowce zalegające w stropie karbonu w rejonie wyniesienia „GoczałkowiceDębina” b) metan sorbowany, związany fizyko-chemicznie z substancją węglową pokładów węgla i rozproszoną w skałach płonnych. Poniżej przedstawiono stan zasobów metanu jako kopaliny towarzyszącej. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 33 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Tabela 1.2 Wielkość zasobów metanu wg stanu na 31.12.2012 rok Grupa zasobów [mln m3 CH4] bilansowe w kategorii B 18,999 bilansowe w kategorii C 1097,333 bilansowe ogółem 1116,332 przemysłowe w kategorii B 4,541 przemysłowe w kategorii C 79,093 przemysłowe ogółem 83,634 nieprzemysłowe ogółem 350,594 1.2.4. WARUNKI GEOLOGICZNO-INŻYNIERSKIE Warunki inżyniersko-geologiczne złoża zostały określone na podstawie obserwacji, pomiarów i badań specjalistycznych wykonywanych w trakcie szczegółowego rozpoznania złoża otworami wierconymi z powierzchni oraz prowadzonych w wyrobiskach górniczych. Najdokładniejsze rozpoznanie warunków inżyniersko-geologicznych ma miejsce w centralnej i zachodniej części złoża, gdzie koncentrują się wykonane dotychczas roboty górnicze oraz zlokalizowana jest większość otworów badawczych z powierzchni, w których wykonano specjalistyczne badania inżyniersko-geologiczne. Część wschodnia i północna złoża rozpoznane są słabiej, gdyż koncentracja robót górniczych jest tu mała i brak badań w otworach z powierzchni. Górotwór karboński budują trzy serie geomechaniczne różniące się wiekiem geologicznym utworów, ich litologią i własnościami mechanicznymi skał. Są to: seria I - piaskowcowa górna (Krakowska Seria Piaskowcowa – Westfal B i C) seria II - mułowcowi (Seria Mułowcowa – Westfal A) seria III - piaskowcowa dolna (Górnośląska Seria Piaskowcowa – Namur B i C) Seria I - piaskowcowej górnej o własnościach geomechanicznych decydują piaskowce stanowiące średnio 80,6% miąższości serii. Ich wytrzymałości na ściskanie wahają się Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 34 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną w stropowej części w granicach 12,6–54,6 MPa w stanie powietrzno-suchym (Rcs) i 6,4–31,3 MPa w stanie wilgotności naturalnej (Rcn) i maleje ze wzrostem głębokości do wartości Rcs=39,9 MPa i Rcn=19,7 MPa, przy czym badania korelacji wykazują, że zmiany wytrzymałości są nieregularne. Seria II - mułowcowa cechuje się zróżnicowaniem własności geomechanicznych. Na przeważającym obszarze złoża o własnościach serii decydują iłowce (41,5–75,0 % miąższości serii), gdyż udział piaskowców jest mniejszy od 25 %. Piaskowce mają wpływ na własności serii w zachodniej części partii centralnej i południowej części partii zachodniej, a w części wschodniej w wąskim pasie wzdłuż uskoku Ł-9, gdzie stanowią 25,0–32,5% miąższości serii. Wytrzymałość na ściskanie iłowców w stanie powietrzno-suchym (Rcs) wynosi w stropowej części serii 42,5–86,2 MPa, a przy wilgotności naturalnej (Rcn) 22,6-51,4 MPa i jest większa od wytrzymałości piaskowców (Rcs=22,1–72,2 MPa i Rcn=14,0–36,1 MPa) i mułowców (Rcs=5,6-60,6 MPa i Rcn=8,0-31,7 MPa). Wytrzymałość skał rośnie z głębokością, przy czym wzrost wytrzymałości piaskowców i mułowców jest dość dobrze skorelowany ze wzrostem głębokości (współczynnik korelacji 0,50 do 0,74) natomiast wytrzymałość iłowców wzrasta nieznacznie i w sposób nieregularny (współczynnik korelacji 0,12 i 0,03). W spągu serii maksymalna wytrzymałość piaskowców wynosi Rcs=102,7 MPa i Rcn=60,2 MPa, mułowców Rcs=127,6 MPa i Rcn=60,2 MPa, a iłowców Rcs=102,7 MPa i Rcn=54.6 MPa. Seria III - piaskowcowa dolna wykazuje również zmienne własności geomechaniczne z uwagi na duże zróżnicowanie udziału piaskowców, który wynosi 42,0– 47,7% grubości serii w części NW obszaru i 54,9–74,9% w części SE. Wytrzymałość piaskowców na ściskanie wynosi Rcs=41,1–111,6 MPa i Rcn=39,0–56,3 MPa, iłowce są skałami o Rcs=47,8–91,6 MPa i Rcn=24,8-47,6 MPa, a wytrzymałość mułowców wynosi Rcs=55,6-110,2 MPa i Rcn=31,7-61,8 MPa. Wytrzymałość skał generalnie wzrasta z głębokością, lecz wzrost ten jest nieregularny (współczynnik korelacji 0,17 – 0,34). W obrębie dokumentowanego złoża górotwór karboński ma budowę warstwowoblokową. Wyróżnić w nim można trzy główne kierunki tektoniki dysjunktywnej o różnej intensywności: kierunek równoleżnikowy (W - E) w północnej i centralnej partii złoża, kierunki diagonalne NW - SE i NE - SW w pozostałych partiach złoża. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 35 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Kierunki drobnych uskoków i spękań, stwierdzone pomiarami, generalnie odpowiadają głównym kierunkom tektonicznym obszaru. Rozkład gęstości spękań jest nierównomierny; pozostaje on w związku genetycznym z makrotektoniką regionu i własnościami mechanicznymi skał. Obszary o największej gęstości spękań koncentrują się głównie wzdłuż dyslokacji tektonicznych i są stosunkowo wąskie w seriach I i III tj. piaskowcowych górnej i dolnej, a wyraźnie szersze w serii II - mułowcowej. W serii I - piaskowcowej górnej, stropy zawałowe pokładów węgla wykazują korzystne parametry dla eksploatacji zawałowej w obszarach najmniej spękanych natomiast w obszarach o większej gęstości spękań należy oczekiwać stropów zawałowych klasy I i II stwarzających utrudnienia przy eksploatacji zawałowej w związku z dużą skłonnością do opadania i powstawania obwałów. Podobne własności mają stropy zawałowe pokładów węgla w stropowej części serii II - mułowcowej tj. do pokładu 346. Głębsze pokłady, tj. w serii II - mułowcowej (poniżej pokładu 346) i pokłady w serii III - piaskowcowej dolnej, mają stropy korzystniejsze tj. klas III i IV, która w obszarach o małej gęstości spękań nie stwarzają zagrożenia. Własności spągów bezpośrednich pokładów węgla w serii I - piaskowcowej górnej i II - mułowcowej są podobne. Stanowią je iłowce o małej i średniej nośności (kat. III i II) wrażliwe na działanie wody. W serii III - piaskowcowej dolnej, przeważają spągi o dużej nośności (kat. I) zbudowane z silnie zdiagenezowanych, nierozmakających iłowców oraz piaskowców. Wyniki badań wytrzymałościowych „in situ” w pokładach dotychczas eksploatowanych w KWK „Silesia” przedstawiają się następująco: Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 36 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Tabela 1.3 Zestawienie wyników badań parametrów fizyko-mechanicznych skał stropowych w pokładach węgla Stosunkowo niskie wartości wytrzymałości na ściskanie w pokładach łaziskich i orzeskich kwalifikują stropy pokładów dotychczas eksploatowanych do klas I i II stropów zawałowych łatwo opadających tuż po odsłonięciu. Jedynie stropy w pokładzie 312 mają lepsze właściwości, co potwierdzają obserwacje podczas eksploatacji tego pokładu w ścianach w partii zachodniej, gdzie stropy nie opadały nawet podczas dłuższych przestojów w ruchu ścian. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 37 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Tabela 1.4 Zestawienie wyników badań parametrów fizyko-mechanicznych skał spągowych w pokładach węgla Własności geomechaniczne spągów pokładów dotychczas eksploatowanych wykazują duże zróżnicowanie, od wysokonośnych i niewrażliwych na działanie wody mułowców kategorii I do średnio- i słabonośnych, wrażliwych na działanie wody kategorii III i II. Urabialność pokładów węgla w KWK „Silesia” rozpoznana została niemal wyłącznie dla pokładów dotychczas eksploatowanych w ciągu ostatnich 10 lat. Zestawienie parametrów wytrzymałościowych węgli przedstawiono poniżej, w tabeli nr 11. Przez urabialność węgla rozumie się jego podatność na oddzielenie od calizny za pomocą narzędzi, maszyn do urabiania lub materiałów wybuchowych. Urabialność jest więc związana z wieloma czynnikami jak wytrzymałością na ściskanie i rozciąganie węgla, zwięzłością węgla, ciśnieniem górotworu, płaszczyznami łupliwości. Wskaźnik zwięzłości f (wg. Protodiakonowa) zawiera się w granicach 0,82 – 1,80, co według dotychczasowych badań i doświadczeń w KWK „Silesia” kwalifikuje pokłady węgla do bardzo łatwo i łatwo urabialnych z nielicznymi pokładami zaliczonymi do trudno urabialnych, jak pokłady 304 i 315, co potwierdzają obserwacje makroskopowe podczas eksploatacji. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 38 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Tabela 1.5 Zestawienie wyników badań parametrów fizyko-mechanicznych w węglu 1.2.5. WARUNKI GEOTERMICZNE Warunki termiczne złoża zostały określone na podstawie profilowania temperatury pierwotnej skał w 24 otworach wiertniczych w zakresie głębokości 200-1570 m. Obszar złoża KWK „Silesia” charakteryzuje się podwyższoną temperaturą górotworu (obszar anomalii geotermicznej). Średnia wartość stopnia geotermicznego dla złoża wynosi 28,8 m/10C. Na wszystkich poziomach najniższe temperatury panują w północno - zachodniej części obszaru objętego pomiarami temperatury tj. w rejonie otworów Rudołtowice 9 i Silesia 20. Stąd temperatura wzrasta we wszystkich kierunkach, przy czym największy wzrost Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 39 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną rejestruje się w kierunku południowo-wschodnim a najwyższe temperatury na każdym poziomie stwierdzono w rejonie otworu Silesia 28. Na wyższych poziomach wyraźnie zaznacza się lokalne maksimum na linii otworów Silesia 7, 1, 9 i 19 we wschodniej części złoża. Skrajne oraz średnie wartości temperatur na poszczególnych poziomach są następujące: poziom poziom IV (461 m) od 14,2oC do 22,7oC (średnio 18,4oC) – poziom czynny, poziom VI (556 m) od 16,6oC do 28,9oC (średnio 21,2oC) – poziom czynny, poziom VII (760 m) od 22,4oC do 39,3oC (średnio 28,6oC) – poziom projektowany, poziom VIII (1000 m) od 31,5oC do 54.6oC (średnio 39,6oC) – poz. projektowany, I (288 m) od 10,5oC do 17,5oC (średnio 13,9oC) – poziom czynny, Reasumując, stwierdzić można, że na wszystkich poziomach korzystniejsze warunki termiczne (niższe temperatury) panują w północnej części złoża i pogarszają się w kierunku południowym. Do poziomu VI (556m) warunki termiczne są korzystne, temperatura pierwotna skał nie przekracza bowiem 30oC, co zapewnia poprawne warunki cieplne pracy. Na poziomach głębszych komfort pracy ze względu na warunki cieplne będzie znacznie mniejszy, przy czym na poziomie VII (760m) przypuszczalnie wystarczy intensywne przewietrzanie wyrobisk, ale na poziomie niższym VIII (1000m) niezbędne byłoby stosowanie specjalnych środków obniżania temperatury (urządzenia klimatyzacyjne). 1.3 OPIS I CHARAKTERYSTYKA ZAKŁADU GÓRNICZEGO 1.3.1. MODEL KOPALNI Złoże węgla kamiennego „Silesia” zalegające w Obszarze Górniczym „Czechowice II” należy do złóż górniczo zagospodarowanych. Eksploatacja węgla prowadzona była od początków zagospodarowania złoża przez Kopalnię Węgla Kamiennego „Silesia” z siedzibą w Czechowicach-Dziedzicach. W grudniu 2010 roku zaprzestano wydobycia węgla ze złoża „Silesia”, kopalnia była w trakcie procesu sprzedaży. Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o., które w roku 2010 nabyło KWK „Silesia” wznowiło eksploatację na początku 2012. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 40 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia" jest jednostką produkcyjną z jednym ruchem wydobywczo - przeróbczym. Budowę kopalni rozpoczęto w roku 1902. Eksploatacja górnicza prowadzona jest od roku 1906 w ogółem 22 pokładach węgla grupy łaziskiej (200) i grupy orzeskiej (300) do pokładu 335 włącznie. Model górniczy kopalni „Silesia” posiada strukturę kamiennowęglową i dostosowany jest do istniejących warunków górniczo - geologicznych. Złoże węgla kamiennego „Silesia” udostępnione jest pięcioma szybami, z których trzy (nr 1, 2 i 3) zlokalizowane są w obrębie zakładu głównego a dwa (nr 4 i 5) zlokalizowane są peryferyjnie w północnej części złoża. Dane górniczo - techniczne szybów przedstawiają się następująco: Tabela 1.6 Dane górniczo - techniczne szybów L.p. Numer Rok budowy szybu Głębokość [m] Średnica [m] Funkcja szybu Wydechowy Pomocniczy z jazdą ludzi, transport materiałów i kamienia. Wdechowy Szyb główny wydobywczy 2 skipy po 7,5 ton. Wdechowy Pomocniczy z jazdą ludzi, transport materiałów i kamienia. 1. 1 1902 518,6 4,2 2. 2 1905-1906 515,3 4,6 3. 3 1919-1931 592,0 (705,9) 5,2 4. 4 1963 305,0 5,5 Wyłączony z eksploatacji. 5. 5 1966-1983 291,7 6,5 Wydechowy Bez urządzeń wyciągowych. Udostępnienie poziome złoża stanowią obecnie 4 poziomy czynne tj. I, IV, V i VI. Poziomy 0, II i III zostały zlikwidowane. Charakterystyka czynnych poziomów przedstawia się następująco: poziom I, wentylacyjny, głębokość 288 m (-40 m n.p.m.), poziom IV, wydobywczy, głębokość 461 m (-215 m n.p.m.), poziom V, usługowo-wentylacyjny, głębokość 500 m (-255 m n.p.m.), poziom VI, wydobywczy, głębokość 556 m (-311 m n.p.m.). Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 41 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Upad pokładów w kierunku północnym i rozciągłość w kierunku wschód-zachód warunkują optymalny model udostępnienia złoża jako rozcinkę kamienno - węglową. Główne przekopy na poziomach transportowych i wentylacyjnych mają przebieg północ-południe, natomiast wyrobiska przygotowawcze kierunek wschód - zachód. Uskoki południkowe o dużych zrzutach dochodzących do 130m, dzielące złoże na trzy partie: Zachodnią, Centralną i Wschodnią, przy czym w partii wschodniej wyróżnia się partie: Wschód I i Wschód II. Ostatni poziom wydobywczy - poziom VI - znajduje się na głębokości 556m, w pokładach (214/2, 304, 308, 312, 315) kopalnia eksploatowała niżej zalegające części złoża do głębokości około 700m. 1.3.2. SYSTEMY EKSPLOATACJI ZŁOŻA Systemy eksploatacji kopaliny głównej – węgla kamiennego. KWK „Silesia” prowadzi eksploatację pokładów węgla wyłącznie systemem ścianowym z zawałem stropu. Dotychczas kopalnia stosowała system ścianowy podłużny z zawałem stropu, sporadycznie poprzeczny po wzniosie. Sposób eksploatacji systemem ścianowym z zawałem stropu uwarunkowany jest budową złoża oraz występującymi w nim zagrożeniami. Uwzględnia on maksymalne wykorzystanie złoża, bezpieczeństwo załogi oraz ochronę powierzchni. Do roku 2025 we wszystkich ścianach stosowane będą obudowy zmechanizowane, odpowiednio dobrane do warunków geologiczno - górniczych. PG „SILESIA” nie zamierza stosować eksploatacji z podsadzką hydrauliczną bądź suchą, przewiduje się stosowanie w dalszym ciągu systemu eksploatacji ścianowego z zawałem stropu. Wybiegi ścian będą zmieniały się w zakresie ok. 500 – 2000 m, długości w zakresie ok. 180 – 250 m, a wydobycie ze ściany w zakresie ok. 1500 – 6500 Mg/dobę. Eksploatacja w ścianach wydobywczych prowadzona będzie przy użyciu kombajnów, rozważane jest wprowadzenie techniki strugowej urabiania węgla w pokładach o mniejszej miąższości. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 42 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Systemy eksploatacji kopaliny towarzyszącej i współwystępujących. Eksploatacja metanu, jako kopaliny towarzyszącej, prowadzona jest w ramach profilaktyki metanowej dla podstawowej działalności jaką jest eksploatacja węgla. Odmetanowanie realizowane jest przy pomocy powierzchniowej stacji odmetanowania i sieci metanowych rurociągów dołowych. Ujęcie metanu odbywa się w czasie prowadzenia eksploatacji za pomocą otworów drenażowych wierconych z wyrobisk przyścianowych oraz przy pomocy tzw. rurociągów traconych, pozostawianych w zrobach po przejściu frontu eksploatacji. Dodatkowo, jeśli występuje odpowiednia koncentracja metanu, w wybranych rejonach prowadzone jest odmetanowanie ze starych zrobów lub wyrobisk, zza tam izolacyjnych izolujących te zroby lub wyrobiska. Poza odmetanowaniem dołowym, kopalnia eksploatuje systemem otworowym (8 płytkich otworów z powierzchni) metan wolny nagromadzony w rejonie wyniesienia stropu karbonu „Goczałkowice-Dębina”. 1.3.3. ZAGROŻENIA NATURALNE Zagrożenie wodne wraz ze sposobem przeciwdziałania Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia” została w całości zaliczona w obrębie pokładów grupy łaziskiej i orzeskiej wraz ze skałami otaczającymi, do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego (pismo OUG Tychy z dnia 21.07.1970r. znak 215/53/70 oraz pismo z dnia 30.09.1987r. znak 706/9/87). W najbliższych latach nie przewiduje się dokonywania zmian w zaliczeniu całości lub części złoża KWK „Silesia” do poszczególnych stopni zagrożenia wodnego. W przypadku uzasadnionego zaistnienia zagrożenia naturalnego lub losowego, kopalnia wystąpi ze stosownym wnioskiem do Okręgowego Urzędu Górniczego. Źródła zagrożenia wodnego występują zarówno na powierzchni obszaru górniczego jak i na dole kopalni. Zagrożenia wodne ze strony zbiorników powierzchniowych Na powierzchni O.G. „Czechowice II” istnieje bogato rozwinięta sieć zbiorników wodnych i cieków powierzchniowych. Należą do nich rzeki: Wisła i Biała oraz szereg Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 43 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną mniejszych cieków, a także liczne naturalne i sztuczne zbiorniki wód powierzchniowych, scharakteryzowane w rozdziale 4.5. Aktualnie na powierzchni O.G. „Czechowice II” znajduje się łącznie 75 zbiorników naturalnych i sztucznych o powierzchni ogółem ok. 2,51 km2 i pojemności ogółem ok. 4,42 mln m3. Wody wymienionych wyżej cieków i zbiorników powierzchniowych, a także silnie wodonośnego, czwartorzędowego poziomu wodonośnego są szczelnie izolowane od utworów karbońskich oraz znajdujących się w nich wyrobisk górniczych, nieprzepuszczalną, ilastą serią neogenu (miocenu) o miąższości ok. 95-600 m. Zbiorniki wodne i cieki powierzchniowe, za wyjątkiem rzek Wisły i Białej nie stanowią zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego. Potwierdzają to ponad 90 letnie doświadczenia Kopalni uzyskane w trakcie dotychczas prowadzonej eksploatacji jak również ekspertyzy Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Od strony rzek Wisły i Białej, Kopalnia „Silesia” zabezpieczona jest wałami ochronnymi na wodę tzw. 500-letnią, tj. o prawdopodobieństwie wystąpienia raz na 500 lat. Według obowiązujących zasad oraz przepisów, a także wieloletniego doświadczenia należy stwierdzić, że zabezpieczenie to jest wystarczające. W czasie ostatnich dwóch wielkich powodzi z lipca 1997r. (przypuszczalnie tzw. woda 300 letnia) oraz maja 2010r. (przypuszczalnie tzw. woda 500 letnia) zabezpieczenie Zakładu Głównego Kopalni od strony północnej okazało się skuteczne i wytrzymało napór wody, aczkolwiek do przelania się wody przez południowy wał Wisły brakowało w maju 2010r. ok. 0,40 m. Natomiast w czasie tej samej powodzi wody Wisły przelały się przez wał przeciwpowodziowy w odległości ok. 2 km w górę rzeki i zalaniu uległa dzielnica Czechowic - Dziedzic – Ochodza i znajdująca się tam oczyszczalnia ścieków. Pozostałe cieki ze względu na niewielkie przepływy nie stwarzają zagrożenia wodnego dla podziemnych wyrobisk i robót górniczych. Zagrożenia takiego nie stwarza również żaden z 75 zbiorników powierzchniowych występujących aktualnie na obszarze górniczym kopalni. Spośród istniejących zbiorników wód powierzchniowych (tabela nr 8) dziewięć zbiorników zostało zaliczonych do tzw. II klasy ważności, tj. zbiorników, których awaria może spowodować zagrożenie dla pojedynczych osób lub przerwę w ciągłości pracy zakładu górniczego, a pozostałe zbiorniki do III i IV klasy ważności, niestwarzających ww. zagrożeń. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 44 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Zagrożenia wodne związane z nadkładem złoża. W obrębie utworów nadkładu występują poziomy wodonośne związane z utworami czwartorzędu i neogenu. Wody utworów czwartorzędowych są całkowicie izolowane od wyrobisk górniczych poprzez dużej miąższości nieprzepuszczalny kompleks neogeński. Wody występujące w utworach czwartorzędu, jak również w przewarstwieniach i wkładkach piaszczystych wśród nieprzepuszczalnego miocenu nie stwarzają zagrożenia dla wyrobisk podziemnych, stanowić jednak mogą zagrożenie podczas głębienia szybów z powierzchni, a także podczas prowadzenia prac związanych z przebiciem obudowy szybu (np. wykonywanie wnęk, wyłomów, wymianie dźwigarów szybowych itp.) Szyby nr 1, 2 i 3 KWK „Silesia” są szybami starymi, o głębieniu, których Kopalnia nie posiada pełnych i wiarygodnych danych hydrogeologicznych. Wnioski odnośnie warunków hydrogeologicznych tych szybów są wyciągane z analizy profili geologicznych, obserwacji hydrogeologicznych w rurach szybowych oraz wierceń małośrednicowych wykonanych za obudowę. Na podstawie posiadanych informacji hydrogeologicznych ustalono, że szczególnie zagrożony silnymi dopływami wody jest odcinek rur szybowych obejmujący wodonośne utwory czwartorzędowe występujące do głębokości ok. 20 m p.p.t. Silny wypływ wody w szybie nr 2 na głębokości o ok. 12,0 m z utworów czwartorzędu w ilości ok. 1,0 m 3/min stwierdzono w dniu 29.06.1994r. podczas wykonywania wyłomu w obudowie szybu. Wierceniami stwierdzono również występowanie utworów luźnych i zawodnionych na odcinku 175-190 m p.p.t. w szybie nr 3 w obrębie utworów neogenu. Badania wytrzymałościowe obudowy szybowej na tym odcinku wykazują dostateczną wytrzymałość w stosunku do istniejącego zagrożenia wodnego. Występujące w spągu nadkładu neogeńskiego (miocenu) słabozwięzłe, zwietrzelinowe utwory piaskowcowe, ze względu na ich kurzawkowy charakter mogą stanowić zagrożenie dla prowadzonych w pobliżu robót górniczych. Dotyczy to w szczególności kontaktu nadkładu (neogenu) z warstwami łaziskimi. W robotach górniczych prowadzonych na poziomie 0 (200 m) i I (288 m) w strefach wychodni podneogeńskich warstw łaziskich kilkakrotnie wystąpiły wypływy wody o charakterze kurzawkowym i natężeniu do max. 3,5 m3/min, które zanikały. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 45 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Wszystkie roboty górnicze prowadzone w rejonach zagrożonych wdarciem się wód do szybów na odcinkach związanych z nadkładam lub wyrobisk zlokalizowanych w pobliżu wychodni karbonu są wykonywane z zachowaniem, odpowiednich dla danego zagrożenia, środków bezpieczeństwa (odwadnianie, przedwierty, długie otwory wyprzedzające, otwory drenażowe i badawcze) poprzedzone każdorazowo opinią i zaleceniami kopalnianego Zespołu Zagrożeń Wodnych. Zagrożenia związane ze złożem (utworami karbonu). Zagrożenia wodne dla robót górniczych prowadzonych w górotworze karbońskim mogą stwarzać: podziemne zbiorniki wodne w wyrobiskach górniczych i starych zrobach, zawodnione strefy uskokowe w warstwach łaziskich, wychodnie pokładów, w szczególności pokładów łaziskich, niezlikwidowane otwory wiertnicze, zawodniona strefa kontaktowa warstw łaziskich i orzeskich, zawodnione piaskowce łaziskie występujące w stropie eksploatowanych pokładów tzw. pustki Webera (odspojenia bardziej plastycznych łupków ilastych od zwięzłych piaskowców w rejonach poeksploatacyjnych w warstwach łaziskich). Aktualnie, wg stanu na 31.12.2011 r. w nieczynnych wyrobiskach górniczych Kopalni (starych zrobach oraz chodnikach) zarejestrowanych jest 20 dołowych zbiorników wodnych występujących w pokładach: 209/2, 214/1-2, 304, 308, 312, 315, 318/2, 323, 325/1. Zbiorniki te posiadają pojemności od 370 m3 (zbiornik W-6 w pokładzie 318/2) do max. 366 460 m3 (zbiornik W-19 w pokładzie 214/1-2), zestawione w tabeli nr 1.7. Zarejestrowane aktualnie zbiorniki dołowe są zlokalizowane najczęściej w zrobach zalegających poniżej poziomów czynnych (zrobach podpoziomowych) lub też w rejonach oddalonych od prowadzonej obecnie, bądź projektowanej w najbliższych latach eksploatacji górniczej, względnie są (lub będą) izolowane od istniejących bądź projektowanych wyrobisk górniczych kompleksem skał o wystarczającej miąższości i ciągłości. W złożu „Silesia” dotychczas tylko strefa uskoku Ł-5 o zrzucie h=55 m w partii centralnej na poziomie I (288) i powyżej tego poziomu wykazywała zwiększone zawodnienie w obrębie warstw łaziskich. Po odsłonięciu szczeliny w/w uskoku w przekopie północnym poz. I chwilowy, max. dopływ wyniósł Qmax=1,5 m3/min. Na poziomie IV (460 m) uskok Ł-5 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 46 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną nie wykazywał zwiększonego zawodnienia. Tylko niewielkie zwiększenie wykropleń wody stwierdzono w obrębie pozostałych stref uskokowych w obszarze górniczym KWK „Silesia”, w szczególności w obrębie warstw łaziskich. Uskoki te nie wykazują cech uskoków wodonośnych. Tabela 1.7 Zestawienie dołowych zbiorników wodnych Lp Numer Nr zbiornika załacznika Rodzaj zbiornika Data pow stania Poziom Pokład Wyrobisko Rejon kopalni, partia Rzędna Pojemność zw ierciadła [m3] w ody [m n.pm] Uw agi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 W-1 18 podpoziomow y (rząpie) 1945 pon. VI — rząpie szybu nr 3 centrum 1 765 -352,76 12 2 W-2 18 podpoziomow y(zroby) 1978 pon. IV 304 ściana nr 14 centrum-w schód 6 600 -205,5 wsp. kompresji zrobów 0,25 3 W-5 17 nadpoziomow y(zroby) 1979 I-IV 214/1-2 ściana nr 67 zachód 6 000 -112,6 wsp. kompresji zrobów 0,25 4 W-6 24 podpoziomow y 1982 pon. I 318/2 pochylnia poz.I zachód 370 -35,3 wsp. kompresji zrobów 1,00 5 W-9 17 nadpoziomow y(zroby) 1985 I-IV 214/1-2 ściana nr 30 centrum-w schód 13 600 -87,5 wsp. kompresji zrobów 0,25 6 W-10 17 nadpoziomow y(zroby) 1986 I-IV 214/1-2 ściana nr 31 centrum-w schód 2 250 -95,6 wsp. kompresji zrobów 0,25 7 W-14 13-17 podpoziomow y(za tamą) 1992 I 209/2 przekop północny centrum 7 100 +80,0 wsp. kompresji zrobów 1,00 8 W-15 17 podpoziomow y(zroby) 1994 pon. IV 214/1-2 śc.201,202,519,520 centrum 318 280 -206,7 wsp. kompresji zrobów 0,25 9 W-16 19 podpoziomow y(zroby) 1995 pon. VI 308 ściana nr 113 zachód 0 -413,9 odwadniany poprzez szczeliny zawałowe do zbiornika W-34, docelowo 72000 10 W-19 17 podpoziomow y(zroby) 1997 pon. IV 214/1-2 śc. 225, 226 zachód 366 460 -206,0 wsp. kompresji zrobów 0,25 11 W-20 26 podpoziomow y 1997 pon. VI 323 chodniki dla śc. 14 zachód 6 000 -307,5 lokowanie osadów z chodn.wodn. wsp. komp. zrobów 1,00 12 W-22 17 podpoziomow y(zroby) 1999 pon. VI 214/1-2 śc. 251,252 w schód I 301 300 -298,0 wsp. kompresji zrobów 0,25 13 W-26 18 nadpoziomow y(zroby) 2001 IV-VI 304 ściana nr 306 w schód I 3 200 -270,0 wsp. kompresji zrobów 0,25 14 W-29 18 podpoziomow y(zroby) 2003 pon. VI 304 ściana nr 307 w schód I 1 210 -313,0 ponownie napełniony, wsp. komp. 0,2 15 W-31 23 podpoziomow y(zroby) 2005 pon. VI 315 ściany nr 156,157,158 w schód I 234 000 -297,1 wsp. kompresji zrobów 0,128 16 W-32 18 podpoziomow y(zroby) 2007 pon. VI 304 ściana nr 308 w schód I 7 700 -346,6 wsp. kompresji zrobów 0,25 17 W-33 23 podpoziomow y(zroby) 2008 pon. VI 315 ściana nr 159 centrum-w schód 8 100 -396,7 wsp. kompresji zrobów 0,2 18 W-34a 21 podpoziomow y(zroby) 2010 pon. VI 312 ściany nr 422,423,424 zachód 180 000 -315,0 wspólny z W-34b; kompresja =0,2 19 W-34b* 23 podpoziomow y(zroby) 2012 pon. VI 315 ściany nr 350, 351 zachód 162 000 -315,0 wspólny z W-34a; kompresja =0,2 20 W-35 – nadpoziomow y(zroby) 1975 IV-V 325/1 ściana nr 35 zachód 27 700 -241,5 wsp. kompresji zrobów 0,2 W granicach O.G. „Czechowice II” zlokalizowanych jest ok. 60 głębokich otworów z powierzchni odwierconych w latach 1957-1995. Otwory te posiadają protokoły likwidacji. Tylko nieznaczna ilość starszych otworów (12 otworów serii Rudołtowice 1-9, Goczałkowice 1-2 oraz Dębina) nie posiada protokołów likwidacji, lecz dotychczasowe doświadczenia Kopalni przy ich występowaniu w ścianach eksploatacyjnych wskazują, że zostały one prawidłowo zlikwidowane. Zwiększone zawodnienie może wykazywać strefa kontaktowa warstw łaziskich i orzeskich, gdzie na słabo przepuszczalnych lub nieprzepuszczalnych iłowcach warstw orzeskich zalegają silnie zawodnione piaskowce warstw łaziskich o znacznych miąższościach dochodzących do ok. 50 m. W trakcie prowadzenia wyrobisk chodnikowych od strony warstw Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 47 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną orzeskich oraz eksploatacji najwyżej zalegającego, bilansowego pokładu warstw orzeskich tj. pokładu 304 miały miejsce przypadki wypływu wody z metanem w strefie kontaktowej warstw łaziskich i orzeskich o natężeniu do max. 3,5 m3/min, które zanikały. Zawodnione piaskowce warstw łaziskich o miąższościach rzędu 35-50 m zalegające nad pokładem 214/1-2 w partiach centralnej i wschodniej, w trakcie prowadzenia zawałowej eksploatacji pokładu są źródłem zwiększonych, okresowych dopływów wody do ścian wydobywczych z tzw. pustek Webera. Dotychczas zarejestrowano ok. 30 takich wypływów o natężeniu do Qmax=3,7 m3/min (największy wypływ miał miejsce w dniu 10.12.1997r. w ścianie nr 252). Wypływy trwają przeciętnie ok. 3-4 dni. Są one związane z załamywaniem tzw. stropu zasadniczego w ścianach, zbudowanego z zawodnionych piaskowców, podściełanych bardziej plastycznymi łupkami ilastymi. Wypływy koncentrują się na skrzyżowaniu ściany z chodnikiem podścianowym i mogą powodować okresowe trudności w prowadzeniu eksploatacji. Wszystkie roboty górnicze prowadzone w rejonach zagrożonych wdarciem się wód z dołowych zbiorników wodnych, wyrobisk zlokalizowanych w pobliżu wychodni karbonu oraz strefy kontaktowej warstw łaziskich i orzeskich, uskoków wodonośnych, ewentualnych wdarć wody do eksploatowanych pokładów warstw łaziskich (gdzie istnieje specyficzne zagrożenie ze strony pustek „Webera”) są wykonywane z zachowaniem, odpowiednich dla danego zagrożenia, środków bezpieczeństwa (odwadnianie, przedwierty, długie otwory wyprzedzające, otwory drenażowe i badawcze, omijanie stref niebezpiecznych) poprzedzone każdorazowo opinią i zaleceniami kopalnianego Zespołu Zagrożeń Wodnych. Zagrożenie tąpaniami wraz ze sposobem przeciwdziałania W Kopalni „Silesia” w obrębie pokładów udostępnionych (do pokładu 335 włącznie) nie stwierdzono dotychczas na przestrzeni 110 lat eksploatacji skłonności do tąpań i nigdy nie dokonano zaliczenia do żadnego stopnia zagrożenia tąpaniami. Również w przypadku pokładów niżej zalegających od pokładu 335 do pokładu 408 nie przewiduje się wystąpienia zagrożeń tąpaniami, gdyż w tym interwale profilu litostratygraficznego „Silesia” nie występują grube ławice mocno zwięzłych i twardych kompleksów piaskowcowych, zdolnych kumulować energię sprężystą. Również strefy kompakcji tektonicznej nie występują w obrębie złoża „Silesia”, a duże strefy tektoniczne mają głównie charakter uskoków Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 48 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną normalnych, swobodnych, powstałych w strefach odprężeń. W listopadzie 2011r. Zakład Tąpań i Mechaniki Górotworu GiG w Katowicach na zlecenie PG „SILESIA” Sp. z o.o. wykonał Dokumentację pn: „Ocena stanu zagrożenia tąpaniami w PG „SILESIA” dla: pokładu 212/1 (ściany 320, 321, 322, 323, 324 – partia wschód, pokładu 310 (ściany 301, 302 – partia wschód), pokładu 312(2 ściany – partia zachód), pokładu 315 (ściany 160, 161 – partia centralna, 352, 353, 354, 355 – partia zachód), pokładu 325/1 (ściany 101, 102, 103, 104 – partia zachód) oraz pokładu 330 (ściany 331, 332, 333, 334 – partia południowy wschód)”, w której uznano, że na obecnym etapie rozpoznania złoża, jest ono niezagrożone tąpaniami. Zagrożenie pożarowe wraz ze sposobem przeciwdziałania Badania skłonności pokładów węgla do samozapalenia nie były prowadzone w otworach wierconych z powierzchni, wykonywane były natomiast i są wykonywane na próbkach z wyrobisk dołowych w miarę postępu eksploatacji dla kolejnych udostępnianych pokładów i partii złoża. Kopalnia dysponuje wynikami badań dla następujących pokładów: Tabela 1.8. Skłonność pokładów do samozapalności Pokład Wartość wskaźnika Sza Grupa samozapalności węgla Ocena skłonności do samozapalenia 212/1 99-115 III-IV średnia do bardzo dużej 214/1 119 IV duża 214/2 124 - 182 IV-V duża do bardzo dużej 304 110-125 IV-V duża do bardzo dużej 312 122 V bardzo duża 315 119 - 139 IV-V duża do bardzo dużej 325/1 101 IV duża 330 108 IV duża Badania skłonności węgla do samozapalenia pokładów nowo udostępnianych będą wykonywane w miarę postępu robót górniczych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 49 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Przedmiotowe pokłady węgla charakteryzuje średnia, duża i bardzo duża skłonność do samozapalenia (grupa III, IV i V), a więc zagrożenie pożarami samoistnymi jest duże. Można przypuszczać, że większość pokładów w złożu, w tym projektowane do eksploatacji w niniejszym Dodatku do PZZ, wykazuje skłonność do samozapalenia w stopniu dużym i bardzo dużym. Profilaktyka zwalczania zagrożenia pożarowego polega na: wczesnym wykrywaniu pożarów endogenicznych za pomocą badań atmosfery kopalnianej oraz atmosfery za tamami izolacyjnymi; wyposażeniu dołowych wyrobisk w odpowiednią infrastrukturę przeciwpożarową (dołowe rurociągi przeciwpożarowe, środki gaśnicze, zraszanie urabianych węgli); izolowanie tamami izolacyjnymi potencjalnych zrobów i partii pokładów zagrożonych pożarami endogenicznymi. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego wraz ze sposobem przeciwdziałania. Klasę zagrożenia wybuchem pyłu węglowego określa się na podstawie: badań pyłu węglowego pobranego z czynnych wyrobisk górniczych, określenia stref występowania niebezpiecznego pyłu węglowego, określenia miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego. Wszystkie udostępnione pokłady węgla kamiennego Kopalni „Silesia” od pokładu 209/2 do pokładu 335 włącznie, zostały zaliczone przez Okręgowy Urząd Górniczy w Tychach do klasy "B" zagrożenia wybuchem pyłu węglowego. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego jest w KWK „Silesia” duże. Przy eksploatacji wszystkich pokładów powstający pył węglowy jest niebezpieczny pod względem wybuchu w sprzyjających warunkach. Aby nie dopuścić do wybuchu pyłu węglowego w kopalni stosuje się odpowiednie środki profilaktyczne jak zraszanie, opylanie budowa zapór, usuwanie pyłu. Aby nie dopuścić do wybuchu pyłu węglowego i jego rozprzestrzeniania się w kopalni stosuje się odpowiednie środki profilaktyczne jak zraszanie, opylanie wyrobisk niepalnym pyłem wapiennym, budowa zapór przeciwwybuchowych – wodnych i pyłowych, usuwanie pyłu. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 50 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Zagrożenie radiacyjne wraz ze sposobem przeciwdziałania W okresie obowiązywania PZZ będą wykonywane pomiary i przeprowadzane analizy zagrożenia radiacyjnego odpowiednio przez kopalnię i uprawnione instytucje zgodnie z obowiązującymi przepisami. Na podstawie uzyskanych wyników wyrobiska i pomieszczenia kwalifikowane będą pod względem zagrożenia radiacyjnego. W Kopalni „Silesia” zgodnie z kryteriami Polskiej Normy PN-88/Z-70071 występują naturalne źródła zagrożenia radiacyjnego: krótkożyciowe produkty rozpadu radonu występujące w powietrzu, promieniotwórcze osady dołowe i skały górotworu, rodonośne wody dołowe. Wg Rozporządzenia MSWiA z dnia 14.06.2002r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych... – Rozdział 8 - zagrożenie radiacyjne ...”, w Kopalni „Silesia” nie występują obecnie wyrobiska górnicze zaliczone do klasy A lub B zagrożenia radiacyjnego, gdyż roczny efektywny równoważnik dawki w żadnym przypadku nie przekracza wartości 6 mSv (milisivertów). W przypadku stwierdzenia zagrożenia radiacyjnego w zależności od rocznego efektywnego równoważnika dawki Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego zaliczał będzie wyrobiska i pomieszczenia do odpowiedniej klasy zagrożenia radiacyjnego naturalnymi substancjami promieniotwórczymi w podziemnych zakładach górniczych. W KWK „Silesia” nie występują wyrobiska zagrożone promieniowaniem gamma oraz promieniotwórczymi wodami i osadami. Z raportów Głównego Instytutu Górnictwa dotyczących promieniowania gamma wynika, że moc dawki pochłoniętej promieniowaniem gamma waha się w granicach od 0,20 Gy/h do max. 1,90 Gy/h i nie przekracza 3 Gy/h. Analizy radiochemiczne wskazują, że zawartości radu 226 Ra w wodach pojedynczych wypływów na dole kopalni wynoszą od ok. 0,1 kBq/m3 do max. ok. 20 kBq/m3, a w wodach zbiorczych kopalni zrzucanych do zbiornika retencyjno-dozującego i rzeki Wisły zawartość ta wynosiła w 2011r. 4,00 kBq/m3 226 Ra i 4,21 kBq/m3 228 Ra. W wodach rzeki Wisły za punktem zrzutu wód kopalnianych (dołowych) Kopalni zawartości naturalnych radionuklidów wynoszą: 0,123 kBq/m3 226Ra i 0,13 kBq/m3 228Ra i nie przekraczają dopuszczalnych stężeń. Wody KWK „Silesia” są wodami typu A, to jest zawierającymi rad i bar a także znikome ilości siarczanów. Kopalnia prowadzi od 1994 roku technologię oczyszczania wód dołowych z radu poprzez ich przepuszczanie przez zroby poeksploatacyjne, gdzie na skutek Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 51 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną wzbogacenia wód zrobowych w jony siarczanowe następuje strącenie jonów Ba i Ra z pozostawieniem ich w izolowanych partiach zrobów. Aktualnie oczyszczane jest ok. 50% wód dołowych KWK „Silesia” w zrobach poeksploatacyjnych pokładu 214/1-2 w partii centralnej i partii wschodniej I. Badania stężenia izotopów radu w osadach, wykazują, że maksymalne zawartości stwierdzone w ściekach i pompowniach nie przekraczają wartości 10 kBq/kg. Promieniotwórczość wód, osadów i aerozoli występujących w powietrzu kopalnianym, jest systematycznie badana przez Laboratorium Radiometrii Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach. Zagrożenie metanowe wraz ze sposobem przeciwdziałania Złoże węgla kamiennego KWK „Silesia” odznacza się zróżnicowanym zagrożeniem metanowym, generalnie średnim i lokalnie wysokim (III - IV kategorii zagrożenia metanowego), przy czym przesunięcie w kierunku zagrożeń wysokich zaznacza się wraz z głębokością zalegania pokładów węgla. Zgodnie z § 8 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14.06.2002 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (Dz.U. Nr 94, poz. 840 i 841) pokłady eksploatowane w KWK „Silesia” są zaliczone do IV kategorii zagrożenia metanowego. Decyzją OUG Tychy z dnia 02.06.1981r. zostały ustalone granice pola metanowego IV kategorii zagrożenia w obrębie całego obszaru górniczego kopalni wraz z drogami wentylacyjnymi dla pokładów: 212/1, 212/2, 214/1-2, 304, 308, 312 i 315 oraz pozostałych wyrobisk kopalni wraz z szybami. Ponieważ metanonośność pokładów rośnie wraz z głębokością, również pokłady przewidziane do eksploatacji w niniejszym Dodatku do PZZ, jak również potencjalnie, pokłady poniżej pokładu 355, będą zaliczone do IV kategorii zagrożenia metanowego. W celu uzyskania maksymalnego bezpieczeństwa i niedopuszczenia do powstania niebezpiecznych stężeń metanu kopalnia stosuje zasadę doprowadzania do ścian i przodków maksymalnej ilości powietrza. Prowadzi się tez intensywne odmetanowanie górotworu oraz zabezpiecza się prace dołowe poprzez automatyczna dyspozytornię metanometryczną. Prowadzone są też systematyczne badania metanonośności pokładów węgla w wyrobiskach dołowych zgodnie z zasadami określonymi w „Rozporządzeniu Ministra Gospodarki Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 52 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy...” z dnia 28.06.2002r. oraz załącznika nr 6 do ww. Rozporządzenia. Analizując aktualną strukturę metanową złoża, po uwzględnieniu odgazowania podebranych i nadebranych pokładów węgla i najnowszych badań metanonośności należy stwierdzić, że w świetle §8 cytowanego powyżej Rozporządzenia MSWiA udostępnione pokłady węgla w KWK „Silesia” należałoby faktycznie zaliczyć do I, II, a tylko lokalnie do III i IV kategorii zagrożenia metanowego. Udostępnione pokłady KWK „Silesia” występują w interwale głębokościowym ograniczonym od góry rzędną +40 m n.p.m. (poziom 0) a od dołu maksymalną, osiągniętą dotychczas głębokością eksploatacji podpoziomowej w pokładach 214/1-2, 308, 312 i 315, tj. rzędną -470 m n.p.m. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał wraz ze sposobem przeciwdziałania W KWK „Silesia” nie zanotowano dotychczas wyrzutów gazów i skał. Zgodnie z orzeczeniem wydanym przez GIG K.D. „Barbara” stwierdzono, że przebadane pokłady węgla do głębokości 650 m nie są skłonne do występowania wyrzutów gazu i skał. Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. wykona dla wszystkich nowo udostępnionych pokładów w trakcie prowadzenia robót przygotowawczych i eksploatacyjnych na większych głębokościach ocenę stanu zagrożenia wyrzutami gazów i skał w odpowiedniej jednostce naukowo - badawczej. 1.4 CHARAKTERYTSTYKA PROCESÓW PRODUKCYJNYCH 1.4.1. SPOSÓB WYKORZYSTANIA KOPALINY GŁÓWNEJ, KOPALINY TOWARZYSZĄCEJ I ODPADÓW WĘGIEL PG „SILESIA” oferuje następujące produkty: Grube sortymenty węgla Orzech I Orzech II Groszek II Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 53 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Sortymenty miałowe węgla Miały w klasach 18-25 Muły węglowe - paliwo stałe dla przemysłu energetycznego, półprodukt do produkcji paliwa stałego dla przemysłu energetycznego 1A - czyste muły bez domieszki korzeni roślinności bagiennej 1B - muły zawierające korzenie roślinności bagiennej Tabela 1.9 Ogólne deklarowane parametry jakościowe Sortyment Symbol Klasa ziarnowa Klasa zbytu Zakres parametrów jakościowych Qir mm Qir Ar Str W tr [kJ/kg] [%] [%] [%] OI 40 ÷ 100 25 min 25 000 8 ÷ 12 0,6 ÷ 0,8 7÷9 O II 25 ÷ 40 25 min 25 000 8 ÷ 12 0,6 ÷ 0,8 7÷9 Gk II 8 ÷ 25 25 min 25 000 8 ÷ 12 0,6 ÷ 0,8 7÷9 M II 0 ÷ 30 24 24 000 ÷ 24 999 12 ÷ 16 0,6 ÷ 0,8 7 ÷ 12 M II 0 ÷ 20 23 23 000 ÷ 23 999 14 ÷ 18 0,6 ÷ 0,8 7 ÷ 12 M II 0 ÷ 20 22 22 000 ÷ 22 999 17 ÷ 21 0,6 ÷ 0,8 7 ÷ 12 M II 0 ÷ 20 21 21 000 ÷ 21 999 21 ÷ 25 0,6 ÷ 0,8 7 ÷ 12 M II 0 ÷ 20 20 20 000 ÷ 20 999 23 ÷ 27 0,6 ÷ 0,8 7 ÷ 12 M II 0 ÷ 20 19 19 000 - 19 999 25 ÷ 29 0,6 ÷ 0,8 7 ÷ 12 M II 0 ÷ 20 18 18 000 - 18 999 28 ÷ 32 0,6 ÷ 0,8 7 ÷ 12 PG „SILESIA” posiada własne laboratorium gdzie wykonywane są dzienne analizy z bieżącej produkcji. METAN Złoże węgla kamiennego „Silesia" charakteryzuje się obecnością znacznych ilości gazu-metanu występującego zarówno w stanie związanym fizyko-chemicznie z substancją węglową jako tzw. metan sorbowany jak również wypełniającego pory i szczeliny w węglu i skałach płonnych jako tzw. metan wolny. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 54 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Eksploatacja metanu, jako kopaliny towarzyszącej, prowadzona jest w ramach profilaktyki metanowej dla podstawowej działalności jaką jest eksploatacja węgla. Odmetanowanie realizowane jest przy pomocy powierzchniowej stacji odmetanowania i sieci metanowych rurociągów dołowych. Ujęcie metanu odbywa się w czasie prowadzenia eksploatacji za pomocą otworów drenażowych wierconych z wyrobisk przyścianowych oraz przy pomocy tzw. rurociągów traconych, pozostawianych w zrobach po przejściu frontu eksploatacji. Dodatkowo, jeśli występuje odpowiednia koncentracja metanu, w wybranych rejonach prowadzone jest odmetanowanie ze starych zrobów lub wyrobisk, zza tam izolacyjnych izolujących te zroby lub wyrobiska. Tabela 1.10 Ilości metanu wolnego wyeksploatowanego w latach 1999 – 2012 Rok 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem Ilość metanu ujętego [mln m3] 0,447 0,101 0,189 0,221 0,304 0,302 0,294 0,203 0,109 0,118 0,095 0,060 0,196 0,049 2,688 Ilość metanu ujętego [Nm3] 0,299 0,068 0,127 0,149 0,205 0,204 0,198 0,137 0,074 0,080 0,064 0,040 0,133 0,033 1,811 Zawartość [%] CH4 w gazie 83,4 81,3 91,0 89,7 81,0 88,0 89,0 89,6 89,5 88,7 88,4 89,2 86,7 87,0 — Z powyższej tabeli wynika, że wydajność horyzontu jest słaba i szybko maleje w trakcie eksploatacji, jednak złoże częściowo się odbudowuje po jej przerwaniu, jak również po wznowieniu eksploatacji, jak to miało miejsce w 2011r. Największą wydajność złoża obserwowano zaraz po jego przysposobieniu dla ruchu zakładu. W latach 1999-2003 nie eksploatowano złoża w ciągu całego roku, a od 2004 roku złoże jest systematycznie Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 55 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną drenowane w sposób ciągły. Tego rodzaju złoża gazu wolnego w stropowej partii metanonośnego złoża węgla mają charakter lokalny i związane są z metanem migrującym z pokładów węgla, a w sposób pośredni ze zdrenowaniem przystropowej partii horyzontu wodonośnego warstw łaziskich, których porowatość po ucieczce wody wydatnie się zwiększyła. Ujęcie metanu wolnego prowadzone jest za pomocą otworów, a gaz o średniej zawartości CH4 86,7 % przesyłany jest rurociągiem do stacji odmetanowania Kopalni, skąd trafia do odbiorcy – firmy „RCEcoenergia” Sp. z o.o. przy Rafinerii „Lotos-Czechowice” za pośrednictwem rurociągu tłocznego Metanel S.A. Sposób zagospodarowanie metanu w latach 2011 i 2012 przedstawiono w tabelach w załączniku 5 KAMIEŃ PG „SILESIA” oferuje 3 rodzaje kamienia: Kruszywo łamane z produkcji Dostępność: Niesort/Sort Ilość: 260 000 na dzień 01.06.2013 + 40.000 miesięcznie Zastosowanie: budowa dolnych i górnych dróg warstw nasypów drogowych, prace inżynieryjno-techniczne związane z niwelacją terenów, utwardzanie powierzchni terenów, rekultywacja wypełnionych odpadami terenów niekorzystnie przekształconych, budowa składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych. Kruszywo łamane – czarny łupek Dostępność: Niesort/Sort Ilość: 600 000 ton Zastosowanie: budowa wałów przeciwpowodziowych, prace inżynieryjno-techniczne związane z niwelacją terenów, utwardzanie powierzchni terenów, rekultywacja wypełnionych odpadami terenów niekorzystnie przekształconych, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 56 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną budowa składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych. Kruszywo łamane – czerwony łupek Dostępność: Niesort/Sort Ilość: 50 000 ton Zastosowanie: budowa tymczasowych dróg technologicznych, parkingów i ciągów pieszych, wymiana gruntów słabonośnych, budowa warstw odcinających, budowa warstw mrozochronnych, budowa warstw odsączających, budowa warstw wzmacniających. 1.4.2. OPIS PRZERÓBKI KOPALINY Produkcja węgla PG Silesia przebiega w dwóch głównych procesach technologicznych: wzbogacanie miału w klasie 6-20 mm w cyklonach cieczy ciężkiej oraz wzbogacanie ziaren średnich i grubych w klasie 20-100 we wzbogacalniku Disa. W obu procesach wzbogacanie (oddzielenia węgla od tzw. skały płonnej), zachodzi z wykorzystaniem różnic gęstości w ośrodku wodnym, którym jest mieszanina wody z magnetytem. Zarówno w jednym i drugim procesie tzw. „ciecz ciężka” utrzymywana jest w zakresie gęstości miedzy 1,4 g/cm3 a 1,6 g/cm3 i jest uzależniona od aktualnych potrzeb produkcyjnych i składu densymetrycznego nadawy skierowanej do procesu. Produktami obu procesów są frakcje gęstościowe, których gęstość jest niższa od gęstość cieczy ciężkiej Tak powstały produkt (węgiel), oddzielony w procesach wzbogacania od skały płonnej, w klasach ziarnowych 6-20 mm oraz 20-100 mm, jest następnie odwadniany. Klasa węglowa 20-100 mm po odwodnieniu na przesiewaczach wibracyjnych trafia następnie do węzła klasyfikacji końcowej gdzie zostaje rozdzielona na węższe klasy ziarnowe tzw. sortymenty tj. Orzech – ziarna o rozmiarze 40-100 mm, Orzech I – ziarna o rozmiarze 20-40mm oraz Groszek – ziarna o rozmiarze 6-20mm. Sortymenty następnie kierowane są do właściwych zbiorników skąd poprzez taśmy ładowane są na wagony. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 57 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Klasa węglowa 6-20 mm (wzbogacony miał) odwadniana jest w wirówce wibracyjnej, a następnie kierowana jest bez klasyfikacji końcowej do zbiornika skąd dalej poprzez taśmy ładowana jest na wagony. Klasa węglowa 0-6 mm, wydzielana w węźle klasyfikacji przedwstępnej oraz w węźle dosiewania nie jest poddana żadnemu procesowi wzbogacania i jest traktowana jako produkt handlowy tzw. miał surowy w klasie 0-6mm. Opis technologii Surowy urobek ze skipu przenośnikami odstawy urobku, kierowany jest na przesiewacz kontrolny wyposażony w sita o oczku kwadratowym 100 mm. Produkt górny przesiewacza (klasa +100 mm) przez taśmy przebiercze, na których ręcznie wybierane są odpady (drewno, kamień, złom), kierowany jest do kruszarki jednobębnowej gdzie ulega degradacji do ziaren poniżej 100 mm a następnie łączony jest z produktem dolnym przesiewacza w klasie 0-100 mm. Tak przygotowany wstępnie urobek surowy w klasie 0-100mm kierowany jest na klasyfikacje przedwstępną na dwóch równolegle zabudowanych przesiewaczach wyposażonych w dwa pokłady sitowe. Pokład górny ochronny o wielkości oczka +30 mm przejmuje jedynie uderzenie nadawy chroniąc w ten sposób dolny pokład sit uzbrojony w sita harfowe o wielkości szczeliny 6mm. Produkt dolny tej klasyfikacji w klasie 0-6 mm kierowany jest do zbiornika miału surowego, a następnie odwożony jest samochodami na zwały skąd ładowany jest do odbiorców na wagony. Produkt górny, dalej w klasie 0-100 mm, pozbawiony już w części klasy 0-6mm, kierowany jest na klasyfikację wstępną na dwóch ciągach dwóch posobnie zabudowanych przesiewaczy. Przesiewacze te wyposażone są w sita o oczkach 20 mm. Produkt górny przesiewaczy w klasie 20-100 kierowany jest do wzbogacania we wzbogacalniku DISA. Produkt dolny w klasie 0-20 mm kierowany jest na przesiewacz dosiewający na sitach 6 mm. Produkt dolny przesiewacza dosiewającego zostaje skierowany do zbiornika miału surowego w klasie 0-6 mm, a następnie do załadunku na wagony. Produkt górny w klasie 6-20 mm kierowany jest do wzbogacania w cyklonach cieczy ciężkiej. Wzbogacanie we wzbogacalniku DISA Nadawę do procesu wzbogacania stanowi urobek surowy w klasie 20-100 mm. Wzbogacenie odbywa się na zasadzie różnicy gęstości względem ośrodka wodnego (cieczy Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 58 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną ciężkiej - mieszaniny wody i rudy żelaza). Ziarna o ciężarze większym (odpad - kamień) od ciężaru ośrodka opadają na dno wzbogacalnika i są wynoszone kołem do zsuwni, a następnie do odwodnienia i dalej do zbiornika. Ziarna o ciężarze niższym od ośrodka (produkt węglowy) unoszą się na powierzchni i są wygarniane na przesiewacze odwadniające, a następnie na przesiewacz kontrolny o oczku 80mm. Ziarna większe od +80 (produkt górny przesiewania) trafiają do kruszarki dwuwalcowej gdzie degradowane są do rozmiaru poniżej 80mm, a następnie łącza się z ziarnami produktu dolnego i razem kierowane są na przesiewacz klasyfikacji końcowej wyposażony w sita o rozmiarze 20 i 40 mm. Po rozklasyfikowaniu na tym przesiewaczu powstają produkty handlowe o odpowiednich rozmiarach ziarna tj. Orzech ziarna (40-80mm), Orzech I (20-40mm) Groszek (6-20mm). Produkty handlowe kierowane są do odpowiednich zbiorników skąd ładowane są na wagony lub są transportowane na zwał. Wzbogacanie w cyklonach cieczy ciężkiej Nadawę do procesu wzbogacania stanowi urobek surowy w klasie 6-20 mm. Wzbogacenie podobnie jak we wzbogacalniku Disa, odbywa się na zasadzie różnicy gęstości względem ośrodka wodnego (cieczy ciężkiej-mieszaniny wody i rudy żelaza), z tym że nadawa wstępnie mieszana jest w zbiorniku z cieczą cięzką, a następnie pod ciśnieniem kierowana jest do dwóch cyklonów. W cyklonach na ziarna działa dodatkowo siła odśrodkowa tworząc przeciwbieżny prąd wynoszący. Rozdzielona nadawa na odpady i produkt węglowy kierowana jest rurociągami na wibracyjne przesiewacze odwadniające. Dodatkowo produkt węglowy kierowany jest do odwodnienia na wirówce wibracyjnej skąd jako suchy kierowany jest do zbiornika, a następnie na załadunek. Schemat technologiczny Zakładu Przeróbki Mechanicznej Węgla przedstawiono w załączniku 6 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 59 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1.5 ZAPOTRZEBOWANIE NA MEDIA, MATERIAŁY I SUROWCE Tabela 1.11 Bilans mediów dla PG „SILESIA” – 2012 rok Lp 1.6. Rodzaj medium Zużycie 1 energia elektryczna [MWh] 54 180 Dostawca/Odbiorca medium Tauron S.A 2 energia cieplna CO [GJ] 69 985 NSE 3 energia cieplna CT [GJ] 17 344 NSE 4 woda pitna [m3] 613 5 woda pitna [m3] 7 136 NSE 6 woda uzdatniona [ m3] 607 833 NSE 7 ścieki [m3] 129 954 NSE PIK Pszczyna WIELKOŚCI EMISJI, WYNIKAJĄCE Z FUNKCJONOWANIA KOPALNI Identyfikację miejsc oraz wielkości emisji wynikającej z funkcjonowania kopalni należy przeprowadzić względem aktualnego procesu technologicznego oraz zabudowy terenu Zakładu Głównego i szybów peryferyjnych. Opis zabudowy terenu Zakładu Głównego (załącznik 7). OBIEKTY BUDOWLANE MASZYN WYCIAGOWYCH - Obiekty budowlane Maszyny Wyciągowej Szybu Nr 1 - Obiekty budowlane Maszyny Wyciągowej Szybu Nr 2 - Obiekty budowlane maszyny Wyciągowej Szybu Nr 3 - Obiekty budowlane maszyny wyciągowej szybu Nr 4 BUDYNKI NADSZYBIA - Budynek nadszybia Szybu Nr 1 - Budynek Nadszybia Szybu Nr 2 - Budynek Nadszybia Szybu Nr 3. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 60 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną - Pomost U-12 od Budynku Nadszybia Szybu Nr 2 do Budynku Nadszybia Szybu Nr 3 OBIEKTY I URZĄDZENIA PRZERÓBKI - Budynek Płuczki ZPMW wraz z urządzeniami, pomostami i zbiornikiem węgla surowego oraz zbiornikami sortymentów węgla - Odmulnik „DORRA” ZPMW wraz z urządzeniami - Stacja Przesypowa 6.2 ZPMW - Stacja przesypowa 2.6 - Stacja 2.4 Ładownia Kamienia ZPMW wraz ze zbiornikiem kamienia - Stacja przesypowa 2.2 - Osadnik Żelbetowy 5-cio komorowy - Pompownia Osadnika szlamów popłuczkowych - Osadnik Ziemny jednokomorowy - Osadnik Szlamów Popłuczkowych - Rurociąg szlamów popłuczkowych Rurociąg szlamów popłuczkowych prowadzony jest z pompowni Odmulnika DORRA rurą stalową przez pomost U-212, stacje przesypową 2.11, pomost U-213 do stacji 2.4 załadowczej kamienia. Następnie ze stacji załadowczej kamienia 2.4 rurą stalową kołnierzową do Osadnika Żelbetowego Pięciokomorowego. Z pompowni osadnika rurą stalową szlamy odprowadzane są do Osadnika Szlamów Popłuczkowych. - Pomost U-212 i U-221 i zabudowanym pod pomostem warsztatem remontowym - Stacja przesypowa 2.11 - Budynek drobnej sprzedaży - Pomost U – 511 wraz ze stacją napędową BUDYNKI STACJI ODMETANOWYWANIA WRAZ Z GŁÓWNĄ SIECIĄ RUROCIAGÓW - Budynek Stacji Odmetanowania wraz z przynależną infrastrukturą OBIEKTY BUDOWLANE STACJI WENTYLATORÓW GŁÓWNYCH - Obiekty budowlane stacji wentylatorów przy szybie Nr 1 - Obiekty budowlane stacji wentylatorów przy szybie Nr 5 SZYBOWE WIEŻE WYCIĄGOWE - Szybowa Wieża Wyciągowa Szybu Nr 1 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 61 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną - Szybowa Wieża Wyciągowa Szybu Nr 2 - Szybowa Wieża Wyciągowa Szybu Nr 3 BUDYNKI GŁÓWNYCH STACJI SPRĘŻAREK POWIETRZA WRAZ Z RUROCIĄGAMI - Budynek – hala sprężarek tłokowych wraz ze stacją uzdatniania wody - Rurociągi sprężonego powietrza BUDYNKI STACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH ORAZ GŁÓWNE URZADZENIA I SIECI ROZDZIELCZE WYSOKIEGO I ŚREDNIEGO NAPIĘCIA 1. GST Główna Stacja Transformatorowo-Rozdzielcza 110/6 kV 2. Stacja Transformatorowo - Rozdzielcza zasilania dodatkowego (awaryjnego) 15/6 kV „STR” 3. Budynek rozdzielni elektrycznej 6kV R-1 z boczną dobudową i łącznikiem 4. Budynek rozdzielni elektrycznej 6kV R-2 w budynku „Kompresory” R-2 5. Budynek hali sprężarek przy szybie Nr 4 wraz z rozdzielnią R-4 6. Budynek rozdzielni elektrycznej 6kV R-6 przy wentylatorze szybu nr 1 7. Budynek rozdzielni 6kV R-8 dla stacji odmetanowania 8. Budynek stacji transformatorowo - rozdzielczej 6/0,5/0.4 kV przy szybie Nr 5 URZĄDZENIA I STACJE GŁÓWNEGO ODWADNIANIA - Zbiornik retencyjno-dozujący wód słonych wraz z rowem zrzutowym Wody słone z wyrobisk podziemnych przesyłane są za pomocą rurociągu głównego odwadniania do zbiornika retencyjno - dozującego wód słonych w Kaniowie, gdzie są one retencjonowane. Ich zrzut do rzeki Wisły odbywa się rowem zrzutowym ze zbiornika retencyjno-dozującego zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym - Rurociąg wód słonych (głównego odwadniania) Z rury szybowej szybu nr 3 wychodzą rurociągi stalowe 2 x Ø 350 mm, które na podszybiu łączą się w jeden rurociąg Ø450 mm, który biegnie przez zakład główny do komory z zamontowanym zaworem, a stamtąd wzdłuż starego koryta rzeki Białej rurociągiem Ø400 mm z PEHD, następnie przechodzi przez stare koryto rzeki Białej do zbiornika retencyjno dozującego wód słonych w Kaniowie. Ze zbiornika woda odprowadzana jest rowem spustowym do rzeki Wisły. ZBIORNIK PRZECIWPOŻAROWY MOSTY I ESTAKADY TECHNOLOGICZNE Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 62 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną OBIEKTY PODSADZKOWE OBIEKTY PLACÓW SKŁADOWYCH WĘGLA SKŁAD MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH Schemat zabudowy terenu szybów peryferyjnych przedstawiono w załączniku 8. Na podstawie przedstawionego w poprzednich punktach opisu procesu technologicznego oraz opisu sposobu zagospodarowania terenu Zakładu Głównego i przeprowadzonej wizji lokalnej zidentyfikowano następujące źródła emisji mogących stanowić zagrożenia dla poszczególnych elementów środowiska: Źródło emisji Emisja Element środowiska Zakład przeróbczy pyły i gazy hałas odpady powietrze klimat akustyczny powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe Zakład Górniczy w tym szyby metan hałas ścieki wody podziemne powietrze, klimat klimat akustyczny wody powierzchniowe wody powierzchniowe Wyrobiska podziemne wody podziemne osiadania wody powierzchniowe powierzchnia ziemi, dobra kultury materialnej, przyroda 1.6.1. POWIETRZE Obecnie PG SILESIA nie wykazuje emisji zorganizowanej. Cała emisja do powietrza traktowana jest jako niezorganizowana. Źródłem emisji niezorganizowanej są: - Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla, - szyby kopalniane, - prace prowadzone na terenie kopalni (spawanie), - transport wewnętrzny. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 63 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1. Brak danych na temat emisji z zakładu przeróbczego. 2. Z prac prowadzonych na terenie kopalni emisja pochodzi z trzech stanowisk spawalniczych. 2. Zgodnie z danymi przedstawionymi w Zbiorczej Informacji o Zakresie Korzystania ze Środowiska w roku 2012 PG SILESIA wprowadziło do atmosfery 12 241,78 ton metanu (wartość obliczona). 3. Spalanie paliw płynnych w silnikach pojazdów (transport wewnętrzny) powoduje emisję oszacowaną w oparciu o wskaźniki wg Aktualne przepisy w ochronie środowiska – wyd Agencja Ochrony Środowiska,Gdańsk. Do oszacowania emisji przyjęto dane o ilości zużytego paliwa zawarte w Zbiorczej Informacji o Zakresie Korzystania ze Środowiska w roku 2012 (2,71 ton benzyny i 24,11 tony oleju napędowego) Wskaźnik emisji g/kg Typ pojazdu SO2 NO2 CxHy CO Pył 2,1 23,81 444,15 72,6 --- 9,0 38,7 9,2 31,2 1,87 Osobowy - benzyna Samochody ciężarowe ciężkie (120-160 kW) Emisja wynosiła: - ditlenek siarki 222,7 kg/rok, - tlenki azotu 997,6 kg/rok, - węglowodory alifatyczne 1 425,5 kg/rok, - tlenek węgla 948,9 kg/rok, - sadza 45,1 kg/rok. 1.6.2. WODA I ŚCIEKI Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia” posiada pozwolenie wodnoprawne na odwodnienia zakładu górniczego i wprowadzenia zasolonych wód dołowych do rzeki Wisły w km 33+220 za pośrednictwem zbiornika retencyjno-dozujacego w Kaniowie oraz na wprowadzenie do rzeki Białej w km 0+135 wód pochodzących z odwadniania z konserwowanego osadnika szlamów popłucznych w Kaniowie za pośrednictwem niecki wypadowej stopnia wodnego (załącznik 9). Wody Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 64 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną dołowe PG SILESIA z uwagi na ich zasolenie nie są wykorzystywane do celów pitnych lub przemysłowych. Woda na cele pitne i przemysłowe dostarczana jest do PG SILESIA przez Nadwiślańską Spółkę Energetyczną. Ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzane są również do kanalizacji Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej. Zasady dostawy wody i odprowadzania ścieków reguluje umowa cywilno-prawna. PG „SILESIA” należy do grupy kopalń średnio zawodnionych. Dopływ wody pochodzący w całości z dopływu naturalnego wynosi ok. 3,405 m3/min (wg danych za 2012r.). Czynnikami decydującymi o występowaniu, wielkości i charakterze zawodnienia wyrobisk górniczych Kopalni są: budowa geologiczna nadkładu i górotworu karbońskiego oraz jego tektonika, miąższość warstw wodonośnych karbonu, głównie warstw łaziskich, lokalizacja robót górniczych (ok. 85% dopływu pochodzi z warstw łaziskich i ok. 15% z warstw orzeskich), stopień spękania górotworu na skutek eksploatacji. Schemat odwodnienia Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia” przedstawiono na załączniku 10. Aktualnie Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia” prowadzi wydobycie głównie z poziomu VI (556 m) oraz podpoziomowo - poniżej poziomu VI do głębokości około 820 m. Projektowane jest również prowadzenie wydobycia pomiędzy poziomami I (288 m) i IV (460 m), przy czym poziom I jest głównym poziomem wentylacyjnym kopalni. Dopływy wód podziemnych do wyrobisk górniczych Kopalni mają charakter wycieków i wykropleń z szybów nr 1, 2, 3, 4 i 5, wyrobisk chodnikowych udostępniających i przygotowawczych (czynnych), starych zrobów poeksploatacyjnych oraz wyrobisk eksploatacyjnych (ścian wydobywczych). Zestawienie dopływów do poszczególnych rodzajów wyrobisk przedstawiono w tabeli 1.12. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 65 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Tabela 1.12 Zestawienie dopływów wód do poszczególnych rodzajów wyrobisk górniczych. Rodzaj wyrobisk górniczych Dopływ [m3/min] Szyby Wyrobiska chodnikowe udostępniające (przekopy) Wyrobiska chodnikowe przygotowawcze (chodniki węglowe) Wyrobiska eksploatacyjne (ściany) aktualnie prowadzone Zroby poeksploatacyjne Suma Źródło: PG SILESIA wg stanu na 31.12.2012 r. 0,535 0,400 0,050 0,200 2,220 3,405 Udział w [%] 15,7 11,7 1,5 5,9 65,2 100,0 Z powyższego zestawienia wynika, że aktualnie największy dopływ wód pochodzi ze zrobów poeksploatacyjnych oraz z wyrobisk udostępniających (głównie przekopów wykonanych w piaskowcach łaziskich), a najmniejszy z wyrobisk przygotowawczych i eksploatacyjnych, które są obecnie prowadzone wyłącznie w pokładach grupy 300 (warstwach orzeskich), których otoczenie zbudowane jest głównie z iłowców, stanowiących skuteczną barierę dla migracji wód. Na ogólny dopływ wód do Kopalni składa się głównie dopływ z zasobów statycznych, nieodnawialnych wód karbonu. Ok. 0,530 m3/min dopływu pochodzi z czwartorzędu, a tylko ok. 0,005 m3/min dopływu związane jest z warstwami wodonośnymi neogenu. Wody czwartorzędowe i neogeńskie wymienione powyżej są wodami dopływającymi zza obudowy szybów nr 1, 2, 3, 4 i 5. Dopływy wód do wyrobisk górniczych są mierzone w punktach pomiarowych rozmieszczonych w poszczególnych poziomach kopalni. W 2012 r. mierzono dopływ w ogółem 15 punktach pomiarowych rozmieszczonych na poziomach I (288), IV (460 m) i VI (556 m). Wielkości średnie dopływu na poszczególnych poziomach Kopalni w 2012 r. przedstawiają się następująco: Poziom I (288 m) + szyby nr 4 i 5 0,648 m3/min Poziom IV (461 m) 1,100 m3/min Poziom VI (556 m) 1,533 m3/min Szyby nr 1, 2 i 3 0,124 m3/min Ogółem Kopalnia 3,405 m3/min Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 66 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Chemizm wód dopływających do kopalni można scharakteryzować w oparciu o analizy fizyko-chemiczne wód pobranych w punktach dopływu wody do kopalni. Według wykonanych analiz wody w 2012r. z poziomu I (288 m) i szybów 4 i 5 opróbowane łącznie, są wodami miernie zasolonymi, typu chlorkowo-sodowego, o suchej pozostałości 8830 mg/l, klasy II B1. Opróbowane oddzielnie wody z szybów 4 i 5 są wodami przemysłowymi o suchej pozostałości od 1300 do 2400 mg/l, typu chlorkowo-sodowego, z podwyższoną zawartością wodorowęglanów, klasy II A1. Pozostałe wody dopływające z partii wschodniej i zachodniej poziomu I są solankami typu chlorkowo-sodowego, o suchej pozostałości od 28130 do 29450 mg/l, klasy II B1. Wody z poziomu IV (461m) w partii wschodniej są wodami miernie zasolonymi typu chlorkowo-sodowego, klasy II B1, o mineralizacji powyżej 50000 mg/l i zawartości Cl+SO4: 35470 mg/l; w partii zachodniej są wodami słonymi (solankami) typu chlorkowo-sodowego, klasy II B2, o mineralizacji powyżej 50000 mg/l i zawartości Cl+SO4: 43270 mg/l; w partii centralnej są wodami miernie zasolonymi typu chlorkowo-sodowego, klasy II B1, o mineralizacji powyżej 50000 mg/l i zawartości Cl+SO4: 40468 mg/l Wody z poziomu VI (556m) są wodami miernie zasolonymi typu chlorkowo-sodowego, klasy II B1 o mineralizacji >50000 mg/l i zawartości Cl+SO4 34406 mg/l na przekopie północnym (z partii centralnej i wschodniej) oraz wodami słonymi (solankami) klasy II B2 o mineralizacji ogólnej >50000 mg/l zawartości Cl+SO4 48589 mg/l w przekopie zachodnim poziom VI (556m) z partii zachodniej. W wody zbiorcze z całej kopalni, będące sumą wszystkich dopływów ujmowane z pompowni głównej na poziomie VI (556 m), mieszczą się w klasie wód miernie zasolonych klasy II B1 o mineralizacji ogólnej 43200 mg/l i zawartości jonów Cl+SO4 30814 mg/l. Badaniami chemizmu zostały objęte w latach poprzednich także wody wypływające w wyrobiskach podpoziomowych znajdujących się poniżej poziomu VI (556 m) najgłębszego poziomu kopalni. Były to wody wyłącznie klasy II B2. I tak przykładowo w przekopie do pokładu 214/1-2 w partii zachodniej, znajdującym się na rzędnej -353 m (około 610 m p.p.t.) mineralizacja ogólna wód wynosiła 91520 mg/l, przy zawartości chlorków 56377 mg/l, natomiast w wodzie z pochylni 1 w pokładzie 308, partia zachodnia, na rzędnej -350 m n.p.m. stwierdzono mineralizację 87520 mg/l, przy zawartości chlorków 53469 mg/l. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 67 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Wody zbiorcze z poziomu I wykazują zróżnicowanie mineralizacji ogólnej w granicach 5230 mg/l16000 mg/l, w zależności od dopływu wód przemysłowych do szybów nr 4 i 5 z czwartorzędowego piętra wodonośnego, które podlega sezonowym zmianom wydajności i położenia zwierciadła wody. W wodach tych zwraca uwagę niewielka zawartość zawiesiny (969 mg/l). W wodach zbiorczych w chodnikach wodnych na poziomie VI, mineralizacja ogólna waha się w granicach 43000 mg/l 80000 mg/l, w zależności od ilości robót eksploatacyjnych oraz dopływu bardziej wysłodzonych wód z poziomu I. W wodach tych jest znacznie więcej zawiesiny w stosunku do wód z poziomu I, jej zawartość wynosi 90956 mg/l. W celu określenia ładunku soli wyrażonego ładunkiem jonów chlorkowych Cl i siarczanowych SO4 w wodach odprowadzanych z zakładu górniczego, posłużono się wielkością dopływu na poszczególne poziomy Kopalni oraz wynikami analiz wód dla tych punktów. Wyniki przedstawiono w tabeli 1.13. Tabela 1.13 Ładunek soli wyrażony ładunkiem jonów chlorkowych Cl i siarczanowych SO4 w wodach odprowadzanych z zakładu górniczego soli w KWK „Silesia” Nr punktu pom. Punkt pomiarowy 7d szyb nr 1 7d szyb nr 2 7d szyb nr 3 Razem szyby główne 1 woda zbiorcza poz. I i szybów 4 i 5 Razem poziom I 5 woda z partii wschodniej 21 woda z partii centralnej 20 woda z partii zachodniej Razem poziom IV 7b woda z partii wschodniej 7c woda z partii centralnej i wschodniej 7a woda z partii zachodniej Razem poziom VI 22 Ogółem kopalnia Poziom I (288 m) I (288 m) I (288 m) I (288 m) IV (461 m) IV (461 m) IV (461 m) VI (556 m) VI (556 m) VI (556 m) VI (556 m) Dopływ Sum. stęż. Ładunek sumaryczny jonów Cl+SO4 jonów Cl + SO4 [m3/min] 0,025 0,053 0,046 0,124 0,648 [g/l] 2,679 3,715 1,812 — 5,332 [kg/min] 0,067 0,197 0,083 0,347 3,455 [t/d] 0,096 0,284 0,120 0,500 4,975 0,648 0,247 0,453 0,400 1,100 0,100 1,183 — 35,470 40,468 43,270 — 38,670 34,406 3,455 8,761 18,332 17,308 44,401 3,867 40,702 4,975 12,616 26,398 24,924 63,938 5,568 58,611 0,250 1,533 3,405 48,589 — — 12,147 56,717 104,920 17,492 81,672 151,085 Źródło: PG SILESIA wg stanu na 31.12.2012 r. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 68 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Z powyższej tabeli wynika, że całkowita ilość soli wyrażona sumą jonów Cl+SO4 odprowadzana z KWK „Silesia” w roku 2012 wynosi ok. 151,085 t/d. 1.6.3. HAŁAS I WIBRACJE Zakład Główny Główne źródła hałasu: szyby (wydobywczy i wentylacyjne – pomocnicze), zakład mechanicznej przeróbki węgla, stacja sprężarek, transport wewnętrzny, maszyny i urządzenia pracujące przy zwałowaniu węgla. Najbliższe tereny mieszkaniowe znajdują się od strony południowej i południowowschodniej zakładu głównego – zabudowa jednorodzinna z usługami przy ulicy Górniczej: poziomy dopuszczalne hałasu dla takich terenów wynoszą: 55 dB w porze dnia i 45 dB w porze nocy. Przeprowadzone badania kontrolne uciążliwości akustycznej wokół zakładu głównego, wykonano w roku 2008 – dokumentacja „Badania i ocena hałasu emitowanego do środowiska zewnętrznego z terenu Zakładu Mechanicznej Przeróbki Węgla Oddział KWK „Brzeszcze - Silesia” Ruch Silesia w Czechowicach-Dziedzicach”. W wyniku przeprowadzonych pomiarów i obliczeń stwierdzono, że hałas emitowany z terenu zakładu nie przekracza poziomu dopuszczalnego dla pory dnia. W porze nocy zakład nie prowadzi działalności. Szyb wentylacyjny 5 Szyb wentylacyjny 5 położony jest w miejscowości Rudołtowice (gmina Pszczyna), w granicach obszaru Górniczego „Czechowice II”. Głównym źródłem hałasu jest wentylator głównego przewietrzania oraz sprężarka. Najbliższe tereny mieszkaniowe znajdują się od strony północnej i zachodniej, zabudowa jednorodzinna usytuowana wzdłuż ulic Wincentego Witosa i Aleksandra Zawadzkiego. Poziomy dopuszczalne hałasu dla takich terenów wynoszą: 50 dB w porze dnia i 40 dB w porze nocy. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 69 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1.6.4. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE, JONIZUJĄCE I RADIOAKTYWNE W wodach dołowych dopływających do wyrobisk kopalni występują wysokie stężenia radu Ra-226 i Ra-228 (tabela 1.14). Maksymalne stężenie w latach 2010-2012 stwierdzono w wodach zbiorczych z poz.VI (556 m). Wody z poziomu VI charakteryzują się największymi stężeniami izotopów radu, które w sumie, dla Ra-226 i Ra-228, zmieniało się w analizowanym okresie w granicach od 10 do 20 Bq/l. Dla wód z poziomu IV analogiczne wartości zmieniają się w zakresie od prawie 5 do 10 Bq/l, a dla poziomu I kształtują się w okolicach 5 Bq/l. Można zatem zauważyć istotny wzrost stężenia izotopów radu w wodach wraz z głębokością prowadzonej eksploatacji. Tabela 1.14 Stężenie izotopów radu w wodach dołowych (opisy miejsc poboru wg. danych dostarczonych z kopalni) opis Data poboru Ra-226 niepewność Ra-228 niepewność Bg/l Woda zbiorcza poz.VI. Woda zbiorcza poz.VI. Woda zbiorcza z pompowni głównego odwadniania poz.VI. Wody zbiorcze poz.VI (556m). Wody zbiorcze z pompowni głównego odwadniania poz.VI (556m). Próba nr.1. Woda zbiorcza z pompowni głównej poz.VI. Woda zbiorcza poz.IV. Woda zbiorcza poz.IV. Wody zbiorcze poz.IV (461m). Woda zbiorcza poz.I. Wody zbiorcze poz.I (288m). Woda zbiorcza poz.I Woda z rejonu eksploatacji ściany 424 w pokł.312. Wody z rejonu eksploatacji pokł.315 w ścianie nr.160 poniżej poz.VI. 2010-06-22 2011-10-19 5.135 8.146 0.434 0.263 5.12 5.54 1.02 0.62 2011-10-19 3.618 0.129 3.79 0.44 2012-08-23 10.978 0.410 9.38 1.28 2012-08-23 5.410 0.212 4.46 0.68 2010-09-15 2011-10-19 2010-06-22 2012-08-23 2010-06-22 2012-08-23 2011-10-19 6.399 2.739 2.168 5.502 2.398 2.562 2.086 0.576 0.103 0.190 0.216 0.202 0.098 0.080 5.87 3.35 2.31 4.71 2.66 2.35 2.22 1.98 0.39 0.51 0.69 0.53 0.35 0.29 2010-06-22 0.705 0.070 0.75 0.23 2012-08-23 0.939 0.053 0.64 0.20 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 70 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną W wodach dołowych zrzucanych do zbiornika „Kaniów” na powierzchni obserwuje się również podwyższone stężenia izotopów radu (tabela 1.15). Pomimo stosunkowo dużej objętości zbiornika i co za tym idzie długiego czasu retencji nie obserwuje się istotnego spadku stężenia radu w wodach odprowadzanych ze zbiornika do Wisły. Można nawet zaobserwować większe stężenia radu w wodach wpływających do zbiornika niż w wodach odpływających. Fakt ten wynika zapewne z dużego zróżnicowania stężenia radu w wodach dołowych (tabela 1.14), które nie są pompowane do zbiornika jednocześnie. Nie można jednak wykluczyć uruchamiania radu z osadów, wcześniej zgromadzonych na dnie zbiornika. Mimo dużego stężenia radu w wodach odprowadzanych do Wisły nie obserwuję się znacznego wzrostu stężenia radu w próbce wody pobranej za punktem zrzutu. Jednak stwierdzone stężenie prawie o dwa rzędy wielkości przekracza wartości naturalnie występujące w wodach powierzchniowych na terenie Polski. Tabela 1.15 Stężenie izotopów radu w wodach na powierzchni (opisy miejsc poboru wg. danych dostarczonych z kopalni) Ra-226 opis niepewność Ra-228 niepewność Data poboru Bg/l Woda z dopływu do zbiornika retencyjno dozującego "Kaniów" Wody z dopływu do zbiornika retencyjno dozującego "Kaniów". Woda z odpływu (zrzut) ze zbiornika retencyjno dozującego "Kaniów". Woda z odpływu ze zbiornika retencyjno dozującego "Kaniów". Wody z odpływu ze zbiornika retencyjno dozującego "Kaniów". Rzeka Wisła, za zrzutem wód z osadnika Kaniów 2011-10-19 4.145 0.144 3.86 0.45 2012-08-23 5.679 0.225 5.43 0.74 2010-09-15 3.873 0.354 3.76 1.29 2011-10-19 4.063 0.144 4.33 0.49 2012-08-23 6.369 0.248 5.71 0.81 0.123 0.012 0.13 0.07 2011-10-19 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 71 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1.6.5. ODPADY Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” jest wytwórcą odpadów. Posiada Decyzję Wojewody Śląskiego ŚR.II.6620/17/8/04 z dnia 07.09.2004r. - pozwolenie na wytwarzanie odpadów w procesie wydobywania i wzbogacania węgla, która obejmuje: wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne oraz określenie miejsc i sposobów magazynowania odpadów (załącznik 11). W latach 2011-2013 pozwolenie na wytwarzanie odpadów przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” zostało zmienione siedmioma (7) Decyzjami i jednym (1) Postanowieniem Marszałka Województwa Śląskiego (załącznik 12) oraz uzupełnione trzema (3) Decyzjami Marszałka Województwa Śląskiego dotyczacymi zezwoleń na odzysk odpadów (załącznik 13). Ponadto Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” posiada Program Gospodarowania Odpadami Wydobywczymi oraz zatwierdzającą ten Program Decyzję Marszałka Województwa Śląskiego nr 917/OS/2012 z dnia 23.04.2012r. (załącznik 14). Ilości wytwarzanych w latach 2011-12 i dopuszczonych do wytworzenia odpadów w latach 2012-13 przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” zestawiono poniżej. Kod odpadu Nazwa odpadu Odpady wytworzone w tonach Dopuszczone ilości rocznie 2012/2013 w tonach 2011 rok 2012 rok 1 049,7 352 937,23 2 700 000 01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali 01 04 12 Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin 360,0 243 797,06 1 500 000 06 02 01* Wodorotlenek wapnia (ostaryt) 0,198 0,853 2/- 06 04 04* Odpady zawierające rtęć - - 0,04 / - 07 01 08* Inne pozostałości podestylacyjne i poreakcyjne - - 0,1 / - 07 02 13 Odpady tworzyw sztucznych - 16,444 40 / 60 07 02 99 Odpady zawierające gumę 52,13 97,32 160 / 160 12 01 01 Odpady z tłoczenie i piłowania żelaza oraz jego stopów - 1,68 8/- 12 01 03 Odpady z tłoczenia i piłowania metali nieżelaznych - - 1,5 / - 12 01 13 Odpady spawalnicze - 0,002 1/- Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 72 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 13 01 10* Mineralne oleje hydrauliczne niezawierające związków chlowcoorganicznych 13 02 08* - - 20 / 20 Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 2,93 6,01 15 / 15 13 03 10* Inne oleje i ciecze stosowane jako elektroizolatory oraz nośniki ciepła 1,86 - 5/5 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 0,9 5,999 7/- 15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych 0,53 5,991 6/- 15 01 04 Opakowania stalowe - - 1/2 15 01 07 Opakowania ze szkła 0,63 1,414 5/- 15 01 10* Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone 4,204 16,009 30 / 30 15 02 02* Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi - 0,29 5/5 15 02 03 Sorbenty, materiały, tkaniny do wycierania, ubrania ochronny, inne niż wymienione w 15 02 02 4,83 7,17 12 / - 16 01 03 Zużyte opony - 0,82 1,5 / - 16 01 17 Metale żelazne - - - / 10 000 16 01 18 Metale nieżelazne - - - / 60 16 02 13* Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne zawierające niebezpieczne elementy 0,175 7,822 10 / 100 16 02 14 Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 13 - 0,036 80 / 80 16 02 16 Elementy usunięte z różnych urządzeń inne niż wymienione w 16 02 15 0,6 1,0 6 / 10 16 03 04 Nieorganiczne odpady inne niż wymienione w 16 03 03 i 16 03 80 2,688 0,46 4/- 16 03 06 Organiczne odpady inne niż wymienione w 16 03 05 i 16 03 80 1,916 0,81 3/- 16 04 03* Inne materiały wybuchowe - - 0,01 / - 16 05 06* Chemikalia laboratoryjne i analityczne zwierające substancje niebezpieczne 0,035 0,433 1/- 16 05 07* Zużyte nieorganiczne chemikalia zawierające substancje niebezpieczne 0,039 0,137 0,2 / - 16 05 08* Zużyte organiczne chemikalia zawierające substancje niebezpieczne 0,001 0,001 0,02 / - 16 05 09 Zużyte chemikalia inne niż wymienione w 16 05 06, 16 05 07, 16 05 08, zużyte pochłaniacze i aparaty ochronne dróg oddechowych 0,276 1,059 2,5 / - 16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe 0,075 1,43 16 / - Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 73 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 16 06 05 Inne baterie i akumulatory - - 1,5 /- 17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany - 30,0 15 000/15 000 17 01 07 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż 17 01 06 135,4 1 195,6 15 000 / - 17 02 01 Drewno odpadowe 27,5 76,2 260 / 260 17 02 02 Szkło - 1,385 3/- 17 02 04* Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych zawierające lub zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi - - 150 / 150 17 04 01 Złom metali kolorowych 33,4 - 100 / 40 17 04 02 Złom aluminium - - 10 / 10 17 04 05 Żelazo i stal 6 788,2 1 009,9 15 000/15 000 17 04 11 Kable 28,0 70,888 200 / 200 Informacja o sposobie zagospodarowania osadów pochodzących z wód dołowych: Od 1994 roku Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia” stosuje z powodzeniem metodę oczyszczania wód z zawiesiny z wykorzystaniem zrobów poeksploatacyjnych, głównie zrobów podpoziomowych w partii zachodniej i centralnej pokładu 214/1-2 (zbiorniki wodne W-15 oraz W-18). Po przepłynięciu przez zroby części wód kopalnianych obserwuje się silny spadek stężenia zawiesiny z wartości 500-3000 mg/l do wartości 30-200 mg/l. Szacuje się, że rocznie ilość zawiesiny osadzona w chodnikach wodnych na poziomie VI sięga 600 ton. Osady te okresowo są usuwane poprzez czyszczenie chodników a następnie deponowane w zrobach wyłączonych z użytkowania. Wody nie ulegające oczyszczeniu w zrobach z poziomu I są kierowane do pompowni głównej poziomu VI. Wody nieoczyszczone i oczyszczone z poziomów IV i VI, ulegają zmieszaniu w chodnikach wodnych. Wody dołowe dodatkowo ulegają oczyszczeniu z zawiesiny w zbiorniku retencyjno-dozującym. Pojemność użytkowa zbiornika wynosi 244 887 m3 i umożliwia odpowiednio długie retencjonowanie wody i sedymentację zawiesiny. Osiadająca się w zbiorniku zawiesina wypełnia martwą pojemność zbiornika. W wodach dołowych dopływających do wyrobisk kopalni, oprócz radu występują również jony baru. Po zmieszaniu takich wód z wodami siarczanowymi może następować Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 74 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną zjawisko współstrącania radu i baru w postaci siarczanu barowo-radowego. Proces ten prowadzi do znacznego zatężenia radu w osadach, nawet o kilka rzędów wielkości w stosunku do stężenia obserwowanego w wodach. Brak jest obecnie informacji na temat występowania tego typu osadów w podziemnych wyrobiskach kopalni. Osady zawierające wysokie stężenia radu stwierdzono natomiast w zbiorniku Kaniów (tabela 1.16). Stężenie radu w tych osadach jest na tyle duże, że w ponad połowie badanych próbek przekroczone są limity, powyżej których, materiał, z którego pochodzi badana próbka należałoby, w myśl przepisów wykonawczych do ustawy Prawo Atomowe, traktować jak odpady promieniotwórcze. Tabela 1.16 Stężenie izotopów radu w osadach ze zbiornika Kaniów (n=16, lata 2010-2012) Ra-226 Ra-228 Ra-224/Th-228 Bq/kg średnia maksimum minimum mediana 8207 5399 2316 21246 14553 8306 96 100 4 8828 5538 1624 W rejonie zrzutu wód ze zbiornika Kaniów do Wisły obserwuje się istotny wzrost stężenia radu w osadach dennych 1492 i 1627 Bq/kg, odpowiednio dla Ra-228 i Ra-226. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 75 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 2. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM ODDZIAŁYWANIA KOPALNI NA ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY 2.1. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA OBSZARU 2.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE Pod względem administracyjnym opisywane złoże węgla kamiennego Silesia eksploatowane przez PG SILESIA (Teren Górniczy „Czechowice II”) leży na terenie dwóch powiatów: pszczyńskiego i bielskiego w województwie Śląskim. Teren Górniczy „Czechowice II” z obszaru powiatu pszczyńskiego obejmuje południowo-wschodnia część gminy miejsko-wiejskiej Pszczyna (Rudołtowice i Ćwiklice) oraz gminy Goczałkowice-Zdrój (część wschodnia: Kolonia Brzozowa, Borki Drugie i Borki Pierwsze oraz część Osiedla Dolnego) i Miedźna (część południowa - Grzawa). Natomiast z powiatu bielskiego TG „Czechowice II” obejmuje północno-wschodnią część miasta Czechowice-Dziedzice (Dziedzice, Grabowice Żebracze), północno-zachodnia skraj gminy miejsko-wiejskiej Wilamowice i zachodnia część gminy Bestwina (Kaniów) (załącznik 1). 2.1.2. REGIONALIZACJA GEOGRAFICZNA Teren Górniczy „Czechowice II” leży na terenie gmin Czechowice-Dziedzice, Pszczyna, Goczałkowice-Zdrój, Bestwina, Miedźna i Wilamowice. Gminy te, według podziału regionów fizykogeograficznych na podstawie „Geografia fizyczna Polski” J. Konrackiego (PWN, Warszawa 1988) położone są w: Obszarze Fizycznogeograficznym - Europa Zachodnia, Podobszarze fizycznogeograficznym – Młode Góry i Obniżenia Podgórskie Europy Zachodniej, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 76 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Prowincji – Karpaty Podprowincji – Podkarpacie Północne, Makroregionie – Kotlina Oświęcimska, Mezoregionie – Dolina Górnej Wisły lub Pogórze Wilamowickie Dolina Górnej Wisły rozciąga się na terenie 530 km2 i obejmuje swym zasięgiem gminę Goczałkowice-Zdrój, cześć gminy Pszczyna, gminę Miedźna, gminę Brzeszcze oraz gminę Czechowice-Dziedzice. W dolinie znajduje się wiele stawów hodowlanych raz zbiornik retencyjny Goczałkowice utworzony na 67 km biegu rzeki Wisły, jako zbiornik wody pitnej i przemysłowej dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego o powierzchni 32 km² i pojemności 163 milionów m³. Pogórze Wilamowickie stanowi południowo-wschodnią część Kotliny Oświęcimskiej i obejmuje swym zasięgiem gminy Bestwina i Gminę Wilamowice. Od północy graniczy z Doliną Górnej Wisły, od południowego zachodu z Pogórzem Śląskim, od południowego wschodu z Pogórzem Wielickim, na samym wschodzie styka się z Rowem Skawińskim. Region ten leży na pograniczu województw małopolskiego i śląskiego, wznosi się w kierunku południowym od poziomu 236 m n.p.m. w Dolinie Wisły do około 270 m n.p.m. Największa różnica wynosi zaledwie 34 m. Podłoże zbudowane jest na powierzchni z lessów, żwirów karpackich i resztek pokrywy morenowych; niżej z osadów morskich miocenu. Region porozcinany jest dolinami Soły, Skawy i Wieprzówki. 2.1.3. MORFOLOGIA I HYDROGRAFIA Pod względem morfologicznym opisywany Teren Górniczy „Czechowice II” to teren o rzeźbie pagórkowatej (część południowa) przechodzącej stopniowo w rzeźbę płaskorówninną w dolinach rzek Wisły i Białej (część środkowa i północna), które mają charakter płaskiej równiny opadającej lekko w kierunku północnym. Dolina Wisły charakteryzuje się występowaniem licznych meandrów i starorzeczy. Przez teren górniczy przepływają rzeki Wisła i Biała oraz szereg mniejszych cieków, a ponadto zlokalizowanych jest tu 75 zbiorników wodnych Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 77 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Przedmiotowy obszar położony jest w zlewni Wisły oraz zlewni II rzędu rzeki Białej. Dość głębokie koryto rzeki Wisły zostało uregulowane, odcięto szyje meandrów, które tworzą w obrębie doliny liczne starorzecza. Biała jest rzeką o długości 28,6 km, mającą swoje źródła w rejonie Klimczoka, Szyndzielni i Magury. Przepływa przez Pogórze Śląskie wpływając do Wisły w Kaniowie. Początkowo koryto rzeki Białej uchodziło w rejonie 28+800 km biegu Wisły, jednak z uwagi na duże zagrożenie powodziowe zabudowań KWK „Silesia”, koryto tej rzeki przełożono i obecnie uchodzi ona do Wisły w rejonie 28+000 km jej biegu. Przełożony odcinek Białej ma długość około 1,5 km. Na obszarze Gminy Bestwina znajduje się szereg niewielkich, często nienazwanych potoków, oraz sieć kanałów i rowów rozbudowana szczególnie w północnej części Gminy. Największymi kanałami jest kanał Macocha, odprowadzający wodę w zlewni Białej oraz Młynówka, nawadniająca i odwadniająca stawy Komorowicko - Bestwińskie. Wody z kanałów ujmowane są w Pompowni Wód Powierzchniowych KWK „Silesia” i stamtąd rurociągiem odprowadzane do Wisły. Na terenach obejmujących Teren Górniczy „Czechowice II” zlokalizowanych jest wiele zbiorników wodnych i stawów. Charakterystycznym elementem sieci hydrograficznej tego obszaru jest wykształcenie stawów o funkcjach hodowlanych i przemysłowym, i tak: stawy: Pław Dolny i Górny, Dębina, Powyżka, Przemysłowy (Kopalniok), Marianki, Błażkowiec oraz Stawy Dworskie położone są na terenie Czechowic-Dziedzic, stawy: Rontok Mały oraz częściowo Maciek położone są na terenie Goczałkowic-Zdroju, stawy: Rontok Duży i Zbiornik Buforowy oraz Sołtysi położone są na terenie Rudołtowic (Pszczyna), część stawu Górniak (Miedźna), część stawu Foskowiec (Wilamowice), na terenie Bestwiny (Kaniów) - sieć hydrograficzną Gminy kształtują liczne zbiorniki wód powierzchniowych. Część z nich powstała w wyniku eksploatacji surowców mineralnych. W skutek oddziaływania górnictwa węgla kamiennego w nieckach osiadań wykształciły się powierzchniowe zbiorniki wód wypełnione wodami gruntowymi, eksploatacja kruszyw prowadzona na terenie Gminy również przyczynia się do powstania zbiorników wodnych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 78 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 2.1.4. UŻYTKOWANIE TERENU (WRAZ Z UWARUNKOWANIAMI WYNIKAJĄCYMI Z ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO), SĄSIEDZTWO, NAJBLIŻSZE ZABUDOWANIA, POWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE Pod względem zagospodarowania terenu przeważającą część powierzchni terenu złoża „Silesia” ok. 1200 ha, tj. ok. 56 % zajmują obszary rolne - pola uprawne i łąki. Brak jest większych obszarów leśnych, które zajmują łącznie powierzchnię ok. 15 ha. Zabudowa mieszkalna jest na ogół luźna o charakterze rozproszonym i zajmuje 475 ha, tj. około 22 % powierzchni terenu. Niewielką powierzchnię ok. 45 ha zajmują tereny przemysłowe. Do ważniejszych zakładów przemysłowych należą KWK „Silesia", Tartak, Zakłady Grupy Marbet (artykuły budowlane i meble). W miejscowości Goczałkowice-Zdrój, w północnozachodniej części terenu znajdują tereny zajęte po uprawy szklarniowe. Sieć komunikacji drogowej stanowią: droga szybkiego ruchu DK-1 Katowice Bielsko oraz drogi lokalne. Przez cały obszar górniczy, z zachodu na wschód przebiega rurociąg wodny 1800 mm Goczałkowice-Czaniec. Zbiorniki wodne naturalne i sztuczne zajmują powierzchnię ok. 252 ha (ok. 12 %), a eksploatowane odkrywkowo złoża borowiny „Rudołtowice” i złoże kruszywa (żwiru) Kaniów III ogółem ok. 64 ha. Tereny położone w widłach rzek Wisły i Białej są zajęte przez zakłady przemysłowe z zabudową zwartą osiedli mieszkaniowych Czechowic - Dziedzic, oraz liczne zbiorniki wodne wykorzystywane obecnie jako stawy hodowlane lub ujęcia wód przemysłowych (Staw Przemysłowy). Tereny na prawym brzegu Wisły w miejscowości Kaniów są zajęte w znacznej części pod działalność przemysłową kopalni (tereny poprzemysłowe kruszywa, osadnik mułów popłuczkowych, zbiornik retencyjno-dozujący wód słonych, nowe koryto rzeki Białej, a także odkrywkę złoża kruszywa naturalnego (żwiry) –„Kaniów III” i droga technologiczna z tej odkrywki. Na terenach obniżonych pod wpływem eksploatacji górniczej występują zalewiska, częściowo zagospodarowane jako stawy hodowlane. Tereny te przeznaczone są do rekultywacji przyrodniczej. Przez teren górniczy przepływają rzeki Wisła i Biała oraz szereg mniejszych cieków, a ponadto zlokalizowanych jest tu 75 zbiorników wodnych. Na lewym brzegu rzeki Wisły w miejscowości Rudołtowice, zlokalizowane jest złoże borowiny „Rudołtowice” eksploatowane przez Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój. Uzdrowisko Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 79 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Goczałkowice-Zdrój eksploatuje ponadto trzy otwory solankowe usytuowane w pobliżu zachodniej granicy obszaru górniczego kopalni: GN-1, GN-2 i G-21. Obszar i teren górniczy „Goczałkowice-Zdrój”. Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój Wojewódzki Ośrodek Reumatologiczno - Rehabilitacyjny posiadało koncesję nr 89/92 na eksploatację wód leczniczych, z przeznaczeniem do zabiegów leczniczych, ze złoża objętego obszarem górniczym „Goczałkowice-Zdrój” (o powierzchni 1991,02 ha, utworzonym decyzją Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 5 maja 1969 r.), udzieloną przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dnia 30 października 1992 r., zmienioną dnia 1 kwietnia 1997 r. decyzją BKk/MZ/493/97, ustalającą tożsame granice obszaru i terenu górniczego „Goczałkowice-Zdrój”. Koncesja wygasła w dniu 30 października 2012 r. (Decyzja Nr 1332/OS/2013 Marszałka Województwa Śląskiego z dnia 20 czerwca 2013 r.). Przedsiębiorca uzyskał nową koncesję na eksploatację wód leczniczych, udzieloną decyzją Nr 1082/OS/2013 Marszałka Województwa Śląskiego z dnia 15 maja 2013 r. Eksploatacja wód leczniczych odbywa się trzema studniami wierconymi do karbońskiego poziomu wodonośnego: mineralna woda swoista, 7,5% chlorkowo-sodowa (solanka) jodkowa, żelazista ze studni „Goczałkowice Nowy-1” (GN-1, głębokość 581 m) i „Goczałkowice-21” (G-21, głębokość 580 m) oraz mineralna woda swoista, 6,3% chlorkowo-sodowa (solanka) jodkowa, żelazista ze studni „Goczałkowice Nowy-2” (GN-2, głębokość 600 m). Obszar i teren górniczy „Rudołtowice”. Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój Wojewódzki Ośrodek Reumatologiczno - Rehabilitacyjny posiadało koncesję 90/92 na eksploatację torfu leczniczego (borowiny), z przeznaczeniem do zabiegów leczniczych, ze złoża objętego obszarem górniczym „Rudołtowice” (o powierzchni 114,9 ha, utworzonym decyzją Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1984 r.), udzieloną przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dnia 30 października 1992r., zmienioną dnia 1 kwietnia 1997 r. decyzją BKk/MZ/492/97, ustalającą tożsame granice obszaru i terenu górniczego „Rudołtowice”. Koncesja wygasła w dniu 30 października 2012 r. (Decyzja Nr 1353/OS/2013 Marszałka Województwa Śląskiego z dnia 25 czerwca 2013 r.). Przedsiębiorca uzyskał nową koncesję na wydobywanie torfu leczniczego ze złoża "Rudołtowice", udzieloną decyzją Nr 1083/OS/2013 Marszałka Województwa Śląskiego z dnia 15 maja 2013 r. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 80 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Wydobycie torfu (borowiny) odbywa się metodą odkrywkową, zmechanizowaną w cyklach kilkudniowych dwa razy do roku (wiosną i jesienią). Wydobycie w ostatnich latach kształtuje się na poziomie od 0,26 tys. m3 (2010 r.) do 0,31 tys. m3 (2007 i 2008 r.) i 0,34 tys. m3 w 2012 r. Przy takim poziomie wydobycia zasoby złoża wystarczą na około 300 lat. Na lewym brzegu Wisły w miejscowości Rudołtowice znajduje się park krajobrazowy z zabytkowymi zabudowaniami tzw. "Zameczka". Część terenu w Rudołtowicach jest zajęta przez zrekultywowane tereny poprzemysłowe, gdzie składowana była skała płonna poprzez szyb nr 4 znajdujący się w Rudołtowicach. W miejscowości Kaniów oraz w miejscowości Rudołtowice w latach 1994-1997 zostały odwiercone przez Spółkę Akcyjną „METANEL” z Warszawy 3 głębokie otwory wiertnicze (MS-1, MS-2 i MS-26) oraz 5 płytkich otworów (M-1, M-2, M-3, M-4 i M-5), w których prowadzona jest eksploatacja metanu wolnego poprzez rurociąg 250 mm, podłączony do stacji odmetanowania KWK „Silesia”, z tzw. „Wyniesienia Dębiny”, które jest naturalną kopułą w stropie karbonu, przykrytą nieprzepuszczalnymi utworami neogenu. Obszar i teren górniczy „Bestwina”. Metanel S.A. posiada koncesję nr 195/93 udzieloną przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dnia 24 września 1993 r. na eksploatację metanu ze złoża „Silesia Głęboka” w obszarze górniczym „Bestwina”. Koncesja ma ważność do 24 września 2013 r. Wydobycie metanu prowadzono do 2000 r. Ilość produkowanego metanu była niewielka (m.in. w 1998 roku - 30 tys. m3 metanu, a w 1999 r. - 10 tys. m3). Obszar złoża przyłączony w 1999 r. dodatkowo udokumentowany, o powierzchni 0,49 km2 zalegający przy zachodniej granicy O.G. „Czechowice II”, jest bardzo słabo zurbanizowany. Niemal cała powierzchnia ww. obszaru zajęta jest przez tereny pól uprawnych i łąk. Przebiega tu tylko jedna droga utwardzona. W odległości ok. 500 m na zachód przebiega droga krajowa DK-1, Katowice – Bielsko-Biała. Na zrekultywowanych terenach poprzemysłowych w widłach Wisły i starego koryta rzeki Białej znajduje się Bielski Park Technologiczny Lotnictwa Przedsiębiorczości i Innowacji z lotniskiem sportowym. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 81 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Plany Zagospodarowania Przestrzennego Pszczyna – w granicach planu dla sołectwa Rudołtowice utrzymuje się złoże węgla kamiennego „Silesia”, dla którego utworzono obszar i teren górniczy „Czechowice II” Poniżej przedstawiono odpowiedni wyciąg z uchwały Rady Miejskiej w Pszczynie: Uchwała Nr VII/58/11 Rady Miejskiej w Pszczynie z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru obejmującego sołectwa Ćwiklice i Rudołtowice. § 10. Ustala się granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie na podstawie odrębnych przepisów, w tym terenów górniczych, a także narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych W granicach planu utrzymuje się następujące tereny podlegające ochronie na podstawie przepisów odrębnych: 1) nie eksploatowane złoża węgla kamiennego Kobiór - Pszczyna i Ćwiklice, 2) złoże węgla kamiennego „Silesia”, dla którego utworzono obszar i teren górniczy „Czechowice II”, 3) złoże metanu „Silesia Głęboka”, dla którego utworzono obszar i teren górniczy „Bestwina”, 4) złoże wód leczniczych „Goczałkowice-Zdrój”, dla którego utworzono obszar i teren górniczy „Goczałkowice-Zdrój”, 5) obszar i teren górniczy „Rudołtowice”, 6) Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 346 „Pszczyna- Żory”. Granice obszarów, o których mowa w § 10 ust. 1 pkt 1 – 6 pokazano graficznie na rysunku planu. Eksploatacja złóż, o których mowa w § 10 ust. 1 pkt 2, 3, 4 prowadzona będzie w ramach obowiązujących koncesji. Eksploatacja w obszarze górniczym, o którym mowa w § 10 ust. 1 pkt 5 prowadzona będzie w ramach obowiązującej koncesji. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 82 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną W granicach terenu górniczego, o którym mowa w § 10 ust. 1 pkt 2 ustala się konieczność uwzględniania aktualnych czynników geologiczno-górniczych przy przebudowie istniejących i realizacji nowych obiektów. Eksploatacja złóż, o których mowa w § 10 ust. 1 pkt 2÷4 po okresie wygaśnięcia obowiązujących w dniu uchwalenia planu koncesji nie może powodować: 1) powstania odkształceń powierzchni terenu większych od III kategorii, 2) zmian hipsometrii terenów, powodującej odchylenia obiektów budowlanych od pionu, degradacji uzbrojenia terenu oraz powstawania zalewisk. Na obszarze objętym zasięgiem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych, o którym mowa w § 10 ust. 1 pkt 6, ustala się zakaz wprowadzania ścieków do gruntu oraz konieczność podłączenia zabudowy do projektowanej kanalizacji po jej realizacji. Do czasu realizacji kanalizacji sieciowej dopuszcza się gromadzenie ścieków w szczelnych zbiornikach, okresowo opróżnianych. Na obszarze objętym planem nie występują obszary zagrożone osuwaniem się mas ziemnych. Czechowice-Dziedzice – źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czechowice-Dziedzice. III Edycja Na terenie gminy eksploatację złóż na podstawie ważnych koncesji prowadzą następujące zakłady górnicze: Zakład Górniczy Eksploatacji Metanu Oddział „METANEL” S.A. w CzechowicachDziedzicach, Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój Wojewódzki Ośrodek Reumatologiczno- Rehabilitacyjny. Uzdrowiskowy Zakład Górniczy w Goczałkowicach-Zdroju, Kompania Węglowa S.A. KWK „Brzeszcze-Silesia” Ruch II w CzechowicachDziedzicach. Węgiel kamienny W północno-wschodniej części Czechowic-Dziedzic znajdują się udokumentowane złoża węgla kamiennego: "Silesia" i "Kobiór-Pszczyna". Dla złoża "Silesia" ustanowiono teren i obszar górniczy "Czechowice II" (koncesja nr162/94 z dnia 26.08.1994 r. z późniejszymi zmianami). W przeszłości złoże "Silesia" było eksploatowane, co skutkowało obniżaniem Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 83 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną terenu oraz występowaniem zagrożeń dla obiektów budowlanych (maksymalnie III kategoria). Obniżenia objęły dolinę Wisły poniżej DK1 oraz dolinę Białej poniżej Stawu Błażkowiec. Największe osiadania (przekraczające 5 m) wystąpiły pod Stawem Przemysłowym i fragmentem koryta Wisły na wysokości Stawu Dębina. Osiadania wpłynęły niekorzystnie na stan koryt Wisły i Białej, stan wałów przeciwpowodziowych oraz grobli stawów hodowlanych. Konieczna była regulacja koryt, modernizacja (nadsypanie) wałów przeciwpowodziowych i grobli stawów. Całkowicie przełożone zostało koryto Białej, gdyż na skutek osiadań nie było możliwe uzyskanie odpowiedniego spadku w jej ujściowym odcinku. Od końca lat 90 ubiegłego wieku na terenie Czechowic-Dziedzic nie prowadzi się eksploatacji. Nie planuje się jej także w perspektywie do 2020 r. W związku z tym aktualnie nie występują i w najbliższym okresie nie wystąpią negatywne skutki prowadzonej eksploatacji, odczuwalne na powierzchni. Dla części terenu górniczego uchwalono miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, obejmującej tereny rozgraniczone ulicami: Rumana, Górniczą oraz południowymi granicami działek nr 4506/9 oraz 4074/(70,74,76,78,79,81,122,125) - (Plan XVIII) - Uchwała Nr XVII/1 81/03 z dnia 09.12.2003 r. Dz. Urz. Woj. Śl. Nr 28, poz. 947 z dnia 09.04.2004 r. Goczałkowice-Zdrój – w planie wyznaczono strefy oddziaływania dotychczasowej i planowanej działalności górniczej Poniżej przedstawiono odpowiedni wyciąg z uchwały Rady Gminy w GoczałkowicachZdroju: UCHWAŁA NR XLII/290/10 RADY GMINY W GOCZAŁKOWICACH-ZDRÓJ Z DNIA 7 WRZEŚNIA 2010 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów górniczych „CZECHOWICE II”, „BESTWINA”, „RUDOŁTOWICE” i „GOCZAŁKOWICE ZDRÓJ” znajdujących się w granicach administracyjnych gminy Goczałkowice-Zdrój § 58 1. W planie wyznacza się strefy oddziaływania dotychczasowej i planowanej działalności górniczej w granicach : 1) terenu górniczego węgla kamiennego KWK „Silesia” wg. koncesji nr 162/94 z dn. 26.08.1994r. wraz z późniejszymi zmianami - strefa terenu górniczego węgla kamiennego Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 84 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną STG, 2) obszaru górniczego węgla kamiennego KWK „Silesia” wg. koncesji nr 162/94 z dn. 26.08.1994r. wraz z późniejszymi zmianami - strefa obszaru górniczego węgla kamiennego SOG, 3) terenu górniczego pokrywającego się z obszarem górniczym metanu S.A. „Metanel” wg. koncesji nr 195/93 z dn. 24.09.1993 r. wraz z późniejszymi zmianami - strefa terenu i obszaru górniczego metanu STOM, 4) terenu górniczego pokrywającego się z obszarem górniczym torfu leczniczego Wojewódzkiego Ośrodka Reumatologiczno – Rehabilitacyjnego w Goczałkowicach wg. koncesji nr 90/92 z dn. 30.10.1992 r. wraz z późniejszymi zmianami - strefa terenu i obszaru górniczego torfu leczniczego STOT, 5) terenu górniczego pokrywającego się z obszarem górniczym wód leczniczych (solanki) Wojewódzkiego Ośrodka Reumatologiczno – Rehabilitacyjnego w Goczałkowicach wg. koncesji nr 89/92 z dn. 30.10.1992 r. wraz z późniejszymi zmianami - strefa terenu i obszaru górniczego wód leczniczych STOW, 2. W zasięgu stref ww. terenów górniczych znajdują się tereny objęte przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych prowadzonymi przez zakłady górnicze. Negatywne oddziaływanie działalności górniczej na środowisko i bezpieczeństwo powszechne nie może przekroczyć parametrów określonych w obowiązujących uregulowaniach prawnych. 3. W zasięgu stref ww. obszarów górniczych znajdują się obszary w granicach których, przedsiębiorcy posiadający odpowiednią koncesję uprawnieni są do wydobywania kopalin (objętych tą koncesją) na zasadach w niej określonych. § 59 Ustalenia dotyczące bezpieczeństwa powszechnego i ochrony środowiska: 1. Strefa STG i SOG: 1) z uwagi na projektowaną eksploatację przewiduje się możliwość wystąpienia na obszarze planu: 1.1) następujących kategorii terenu górniczego: a) III kategorię terenu górniczego, b) II kategorię terenu górniczego, c) I kategorię terenu górniczego, 1.2) prognozowanych osiadań gruntu 0÷3,0 m (izolinie osiadań przedstawiono na rys. planu), 2) przedsiębiorca zobowiązany jest do wykonywania pomiarów drgań gruntu oraz pomiarów deformacji terenu powstających wskutek eksploatacji górniczej i udostępniania danych pomiarowych wójtowi gminy Goczałkowice-Zdrój oraz pozostałym przedsiębiorcom górniczym, 3) eksploatacja górnicza winna być tak prowadzona aby jej wpływy nie przekraczały kategorii określonej koncesją, 4) dla wszelkich planowanych przedsięwzięć budowlanych stosować odpowiednie zabezpieczenia konstrukcyjne wynikające z kategorii terenu górniczego, 5) dla istniejących obiektów budowlanych wprowadzić odpowiednie zabezpieczenia konstrukcyjne wynikające z kategorii terenu górniczego, szczególną ochroną należy objąć obiekty zabytkowe 6) wszelkie planowane przedsięwzięcia budowlane muszą uzyskać pozytywne opinie i uzgodnienia, w tym dotyczących ochrony urządzeń melioracyjnych, 7) nakazuje się prowadzenie eksploatacji złoża węgla kamiennego zgodnie z zatwierdzonym Projektem Zagospodarowania Złoża, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 85 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 8) dla ochrony obszarów górniczych wód leczniczych (strefa STOW) i torfu leczniczego (strefa STOT) należy przestrzegać ustanowionych filarów ochronnych, w granicach których eksploatacja węgla nie może być prowadzona albo może być dozwolona tylko w sposób zapewniający ochronę, 9) nakazuje się przyjmowanie działań profilaktycznych jako podstawową metodę ochrony poszczególnych elementów środowiska przed uciążliwościami i zagrożeniami wywołanymi działalnością górniczą (ochrona powierzchni ziemi, wód powierzchniowych i podziemnych, powietrza, ochrona przed hałasem i wibracjami oraz odpadami). 2. Strefa STOM: 1) rezerwuje się jednostkę terenową dla lokalizacji planowanych urządzeń i obiektów przeznaczonych do projektowanej eksploatacji metanu, 2) określa się orientacyjną linię przebiegu projektowanych rurociągów technologicznych przeznaczonych do odprowadzania metanu z otworów rezerwując pas terenu szerokości 5 m, 3) nakazuje się zabezpieczenie wszystkich obiektów i instalacji związanych z eksploatacją metanu na wypadek pożaru lub wybuchu, 4) nakazuje się prowadzenie eksploatacji złoża metanu zgodnie z zatwierdzonym Projektem Zagospodarowania Złoża. 3. Strefa STOT: 1) wydziela się 2 strefy uwzględniające prowadzoną eksploatację: 1.1) strefa złoża torfu leczniczego SZB – zlokalizowana w centralnym miejscu STOT, 1.2) strefa składowania zużytego torfu leczniczego – zlokalizowana poza zasięgiem strefy STOT, 2) nakazuje się prowadzenie eksploatacji złoża borowiny oraz poeksploatacyjnej rekultywacji terenu zgodnie z zatwierdzonym Projektem Zagospodarowania Złoża wraz z późniejszymi dodatkami, 3) w obszarze obowiązywania strefy wprowadza się następujące zakazy, nakazy i ograniczenia: 4.1) mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko z wyłączeniem terenów oraz przedsięwzięć związanych z realizacją i remontów dróg, uzbrojenia terenu oraz infrastruktury technicznej. 4.2) zakaz odprowadzania ścieków do wód i do ziemi oraz stosowania rozwiązań w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, które mogłyby powodować dostawanie się ścieków do gruntu, 4.3) obowiązek stosowania na terenach miejsc postojowych, placów obsługi samochodów utwardzonych, szczelnych nawierzchni i urządzeń do odprowadzania wód opadowych, 4.4) nakaz utrzymania równowagi hydrologicznej, 4.5) zakaz stosowania nawozów, środków chemicznych oraz środków ochrony roślin mogących powodować zmiany jakości chemicznej środowiska gruntowo-wodnego, 4.6) prowadzenie prac mogących zmienić stosunki wodne w porozumieniu z przedsiębiorcą górniczym. 4. Strefa STOW: 1) nakazuje się prowadzenie eksploatacji złoża wody leczniczej (solanki) zgodnie z obowiązującym Projektem Zagospodarowania Złoża, 2) w obszarze oddziaływania strefy obowiązują zakazy, nakazy i ograniczenia , w szczególności: 2.1) zakaz lokalizacji zakładów, których działalność mogłaby wpłynąć na pogorszenie warunków środowiska naturalnego, 2.2) zakaz lokalizacji obiektów, które mogłyby doprowadzić do potencjalnego zagrożenia właściwości wód leczniczych, 2.3) zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, która mogłaby zmienić podziemne stosunki Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 86 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną wodne. 5. Dla stref STG, SOG, STOM, STOT i STOW, – wszelkie planowane przedsięwzięcia budowlane muszą uzyskać pozytywne opinie i uzgodnienia. Miedźna – brak planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów wchodzących w skład Terenu Górniczego „Czechowice II”. W obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miedźna (Uchwała nr XXIV/193/2000 Rady Gminy Miedźna z dnia 11 lipca 2000r.) w rozdziale poświęconym budowie geologicznej i złożom surowców mineralnych Obszar i teren Górniczy „Czechowice II” został wymieniony jako jeden z wyznaczonych na terenie gminy. Opisane zostały również w rozdziale 8 (Skutki eksploatacji węgla kamiennego) osiadania związane z eksploatacją prowadzona przez KWK „Silesia” (1 – 1,5 m, kategorie odkształceń od I do III) oraz zrzutem wód słonych do Wisły za pośrednictwem zbiornika retencyjno-dozującego Rontok. Bestwina – w granicach planu dla sołectwa Kaniów wyznaczono sposób zagospodarowania terenów i obszarów górniczych Poniżej przedstawiono odpowiedni wyciąg z uchwały Rady Gminy Bestwina: Uchwała Nr XIII/125/2007 Rady Gminy Bestwina z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie Zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Bestwina w sołectwie Kaniów § 11. 4. Ustanawia sie nastepujacy sposób zagospodarowania obszarów i terenów górniczych: 1) wskazuje sie: a) teren górniczy Kaniów, obejmujący obszary oznaczone na załączniku 1C (częściowo) do uchwały, b) teren górniczy Kaniów III obejmujący obszary oznaczone na załączniku 1D (częściowo), 1L, 1N do uchwały, c) obszar górniczy Czechowice II, obejmujący obszary oznaczone na załącznikach 1A, 1B (częściowo), 1D, 1E, 1F, 1K,1L, 1N, 1O, 1P, d) teren górniczy Czechowice II, obejmujący obszary oznaczone na załącznikach 1A, 1B, 1C, 1D, 1E, 1F, 1H, 1K,1L, 1N, 1O, 1P,1R, e) obszaru i terenu górniczego Bestwina, obejmujący obszary oznaczone na załącznikach 1A, 1B (częściowo), 1D, 1E, 1F, 1K, 1L, 1N, 1O,1P. 2) ustala sie zasady ochrony i wykorzystania złóż w obszarach górniczych, o których mowa w ust.1: Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 87 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną a) eksploatacja złóż w obrebie obszarów górniczych z zachowaniem warunków określonych w przepisach odrębnych, b) w granicach terenów górniczych uzgadnianie decyzji związanych z zabudową terenu z państwowym nadzorem górniczym, 3) w granicach obszarów i terenów górniczych oznaczonych na rysunku planu, obowiązują ustalenia zawarte w rozdziale III, stosownie do określonego przeznaczenia terenu. Wilamowice – w granicach planu dla sołectwa Dankowice ustalono zasady ochrony i wykorzystania złóż Poniżej przedstawiono odpowiedni wyciąg z uchwały Rady Miejskiej w Wilamowicach: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru gminy Wilamowice obejmujący sołectwo Dankowice – Uchwała Nr XVIII/142/04 Rady Miejskiej w Wilamowicach z dnia 07 maja 2004 roku § 12. 4. 5. Ustanawia się następujące zasady ochrony i wykorzystania złóż: 1) decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydawane dla terenów położonych w obrębie terenu górniczego wymagają uzgodnień z właściwym okręgowym urzędem górniczym, 2) możliwość eksploatacji kruszywa w ramach powszechnego korzystania z wód pod warunkiem ich zgodności z pozostałymi ustaleniami planu, w szczególności dotyczącymi lokalizacji istniejących i projektowanych urządzeń wodnych oraz zasad zagospodarowania terenów US, 3) na całym obszarze objętym planem dopuszcza się lokalizację obiektów energetyki geotermalnej pod warunkiem: a) niewystępowania sprzeczności z pozostałymi ustaleniami planu, b) spełnienia wymagań, określonych w przepisach odrębnych, a w szczególności w przepisach prawach geologicznego i górniczego, wodnego, w przepisach dotyczących ochrony środowiska i innych, c) przeprowadzenia rozpoznania hydrogeologicznego oraz analiz technicznoekonomicznych, uzasadniających możliwość i celowość przedsięwzięcia, d) sporządzenie raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. W zakresie ochrony przed uciążliwością obiektów ustanawia się następujące zasady: 1) wyznacza się strefę uciążliwości trasy komunikacyjnej KS, w której natężenie uciążliwości może wymagać ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania: a) ustala się w granicach wymienionej strefy następujące zasady zagospodarowania: – zakaz lokalizacji obiektów przeznaczonych na pobyt ludzi, – w celu ochrony istniejących obiektów położonych w obrębie strefy ustala się obowiązek wyposażenia trasy komunikacyjnej KS na odcinkach wskazanych na rysunku planu w obiekty i urządzenia ograniczające uciążliwości do poziomu określonego w przepisach szczególnych, 2) wyznacza się strefę potencjalnej uciążliwości trasy komunikacyjnej KS: a) ustala się w granicach wymienionej strefy następujące zasady zagospodarowania: Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 88 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną – 3) 4) 5) 6) 2.2. w przypadku stwierdzenia uciążliwości trasy komunikacyjnej KS w obrębie istniejącej zabudowy oraz terenów przeznaczonych do zabudowy związanej z pobytem ludzi wprowadza się obowiązek wyposażenia trasy KS w obiekty i urządzenia ograniczające uciążliwości do poziomu określonego w przepisach szczególnych, ustala się kategorie terenów, dla których obowiązują wartości progowe poziomu hałasu w środowisku ustalone w przepisach szczególnych: a) tereny zabudowy mieszkaniowej obejmujące tereny oznaczone M1, M1z, M2, M3, b) tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem obejmujące tereny oznaczone US, uciążliwość lokalizowanych obiektów musi być ograniczona do terenu, do którego odnosi się tytuł prawny na podstawie udokumentowania zasięgu uciążliwości we wnioskach o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; obowiązek ten nie dotyczy obiektów, dla których mogą być ustanowione obszary ograniczonego użytkowania, ustala się zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których jest wymagane sporządzenie raportu oddziaływania na środowisko z wyjątkiem obiektów infrastruktury komunikacyjnej i technicznej oraz związanych z eksploatacją surowców mineralnych. w zakresie ochrony przed promieniowaniem niejonizującym związanym z obiektami elektroenergetycznymi i telekomunikacyjnymi obowiązują zasady dotyczące zagospodarowania stref technicznych linii elektroenergetycznych określone w §17 i zasady budowy i lokalizacji urządzeń i sieci infrastruktury telekomunikacji określone w §19. BUDOWA GEOLOGICZNA I WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE W budowie geologicznej złoża węgla kamiennego „Silesia” do głębokości dokumentowania tj. 1000 m biorą udział utwory czwartorzędu, neogenu i karbonu produktywnego. 2.2.1. BUDOWA GEOLOGICZNA Charakterystyka nadkładu złoża. Nadkład złoża budują utwory czwartorzędu i neogenu. Łączna grubość nadkładu jest zmienna i wynosi od 107,0 m w rejonie szybów 4 i 5 do około 600 m na południowej granicy obszaru górniczego. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 89 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Utwory czwartorzędowe – stanowią osady plejstocenu i holocenu. Osady plejstoceńskie buduje ciągła warstwa piaszczysto-żwirowa, uważana za utwory fluwioglacjalne związane ze zlodowaceniem krakowskim. Osady holocenu budują litologicznie zmienne warstwy gruntów organicznych (namuły, torfy), glin, pyłów i piasków na ogół pylastych lub drobnoziarnistych. W zachodniej partii obszaru górniczego warstwa torfu - borowiny o miąższości do max. 4 m, tworzy złoże borowiny „Rudołtowice". Czwartorzęd pokrywa cała powierzchnię obszaru i terenu górniczego tworząc ciągłą pokrywę o miąższości zmieniającej się od min. 5,5 m w centralnej części obszaru do 69,0 m w części północnej. Największe miąższości rzędu 20-70 m osiąga czwartorzęd w części północno zachodniej O.G. „Czechowice II” oraz w rejonie położonym poza wschodnią granicą obszaru górniczego. Najmniejsze miąższości rzędu 5-15 m występują wzdłuż doliny rzeki Wisły oraz w rejonach położonych na południe od koryta tej rzeki. Utwory neogenu (miocenu) - występują na całym obszarze górniczym bezpośrednio na karbonie, wypełniając swoimi osadami, erozyjne deniwelacje powierzchni karbonu. Miąższość ich jest zmienna i zależna od ukształtowania stropu karbonu. Minimalne miąższości miocenu występują w rejonie położonym na wschód od szybów nr 4 i 5, gdzie wynoszą poniżej 100m. Minimalne miąższości stwierdzono w szybie nr 5 (94,0 m). W kierunku południowym miąższość neogenu szybko wzrasta i osiąga przy południowej granicy O.G. „Czechowice II” miąższości max. ok. 600 m. Litologicznie osady miocenu posiadają na przeważającej części obszaru wykształcenie wybitnie ilaste. Są to szarozielone iły i iłołupki często pylaste z laminami pyłu i piasku. Wkładki pyłów i piasków drobnoziarnistych mogą osiągać różne miąższości na ogół nieprzekraczające kilku metrów. Wkładki piaszczyste są nieciągłe. W części południowej obszaru utwory neogenu zmieniają swój charakter litologiczny. Pod warstwami iłów zalegają iłowce z grubymi kompleksami piaskowców drobnoziarnistych o miąższościach dochodzących do ponad 200m. Charakterystyka karbonu produktywnego. Profil utworów karbonu produktywnego w złożu „Silesia” do głębokości dokumentowania to jest 1000m, dzieli się w sposób naturalny na ogniwa litostratygraficzne, charakteryzujące się odrębnym wykształceniem litologiczno-facjalnym, rozgraniczone przewodnimi poziomami korelacyjnymi. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 90 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Warstwy łaziskie – grupa 200 w ujęciu S. Doktorowicz-Hrebnickiego i T. Bocheńskiego, stanowią dolną część krakowskiej serii piaskowcowej i uważane są za odpowiednik górnego Westfalu B i Westfalu C (wg schematu IG). Warstwy łaziskie wykształcone są jako kompleks osadów w zdecydowanej przewadze piaskowcowych, w których występują ławice osadów mułowcowo-iłowcowych o grubości do kilkunastu metrów, towarzyszące zwykle pokładom węgla. W większości piaskowce są średnio grubo i różnoziarniste. Częste są wkładki zlepieńców. Piaskowce są na ogół zwięzłe, o spoiwie ilastym. Udział piaskowców i zlepieńców w budowie omawianych warstw wynosi od około 76% do około 95 %. Średnie wykształcenie litologiczne warstw łaziskich jest następujące: zlepieńce - 1,6 % piaskowce - 80,6 % mułowce - 2,7 % iłowce - 11,5 %. węgle i łupki węglowe - 3,4 % Strop warstw łaziskich ma charakter erozyjny. Warstwy łaziskie posiadają swoje wychodnie na linii otworów Silesia 11, szyby 1, 2 i 3, Silesia 7. Miąższość rośnie od 0,0 m do ponad 600 m. W warstwach łaziskich występuje 19 pokładów węgla o miąższości powyżej 0,6m, od pokładu 206 stwierdzonego do pokładu 216 w tym 8 pokładów bilansowych: 209/2, 210/2, 211/1, 212/1, 212/2, 213/1, 214/1 i 214/2. Najgrubszy jest pokład 214/2 osiągający w partii zachodniej miąższość 3,5m. Warstwy orzeskie i załęskie – grupa 300 w ujęciu S. Doktorowicz-Hrebnickiego i T. Bocheńskiego, odpowiadające górnej i środkowej serii mułowcowej Westfalu A (wg schematu IG), występują na całym obszarze górniczym kopalni. W południowej części obszaru, stropowy odcinek ich profilu jest zerodowany. Stropowa granica warstw orzeskich (z warstwami łaziskimi), jest wyraźna, dzięki zmianie litofacjalnej osadów. Granica spągowa (z warstwami rudzkimi) jest granicą umowną i nie wyróżnia się ani litologicznie ani paleontologicznie. Miąższość pełnej serii warstw orzeskich wynosi od 571,8 m do 803,9 m. Obserwuje się wyraźną redukcję miąższości warstw orzeskich od zachodu w kierunku północno-wschodnim. Redukcja miąższości w kierunku wschodnim dotyczy również większości pokładów grupy orzeskiej. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 91 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Warstwy orzeskie stanowią kompleks osadów klastycznych, charakteryzujących się przewagą utworów ilasto-mułowcowych nad piaskowcami. Udział piaskowców wynosi od około 13% do około 30%, średnio około 22%. W budowie omawianych warstw znaczny udział posiadają węgle i łupki węglowe stanowiące od 3,7 do 13,3 % (średnio 7,7 %), całego profilu. Pozostały udział zajmują iłowce i mułowce. Piaskowce warstw orzeskich są na ogół drobnoziarniste i zwięzłe, z dużym udziałem kwarcu, spoiwo ilaste lub ilasto-krzemionkowe. Występują na ogół w cienkich warstwach. Maksymalne grubości ławic piaskowców orzeskich wynoszą około 25-30 m (np. ławice piaskowców pod pokładami 316 i 324). Mułowce wykazują różne uziarnienia, tworząc przejścia od iłowców do piaskowców. W iłowcach i mułowcach występują liczne syderyty ilaste w postaci konkrecji, wkładek i soczewek. Warstwy orzeskie charakteryzują się monotonią wykształcenia litofacjalnego i obecnością licznych, ale na ogół cienkich pokładów i wkładek węglowych. Na obszarze złoża w pełnym profilu warstw orzeskich stwierdzono występowanie od 20 do 36 pokładów węgla o miąższości powyżej 0,6 m. Najwyższym pokładem tej grupy jest pokład 301 najniższym pokład 364. Udokumentowanych jest ogółem 29 pokładów warstw orzeskich, których zasoby zaliczono do bilansowych. Są to pokłady: 304, 305, 308, 310, 312, 314/1, 315, 318/1, 318/2, 321, 323, 325/1, 325/2, 327, 328, 330, 332, 334, 335, 341, 348, 349, 352, 354, 355, 356, 357, 364. Największe miąższości rzędu 3,2 m osiąga pokład 315 w partii wschodniej złoża. Warstwy rudzkie – grupa 400 w ujęciu S. Doktorowicz-Hrebnickiego i T. Bocheńskiego dzielą się wyraźnie na część górną i dolną. Część górna (od pokładu 401 do pokładu 407, 408) odpowiada dolnej części serii mułowcowej Westfalu A (wg schematu IG) i jest w zasadzie identyczna z serią warstw orzeskich. Udział piaskowców wynosi tu 20 - 30 %. Dolna część warstw rudzkich odpowiada (wg schematu IG) górnośląskiej serii piaskowcowej namuru górnego (Namur C). Ma ona zdecydowanie piaskowcowy charakter, a udział piaskowców wynosi średnio około 60 %. Spągowy odcinek warstw rudzkich tworzą grube ławice piaskowca o miąższości osiągającej ponad 40m. Piaskowce warstw rudzkich są drobnoziarniste i zwięzłe. Ogólna miąższość warstw rudzkich wynosi od 105 m do około 175 m. Podobnie jak w warstwach orzeskich obserwuje się wyraźną redukcję miąższości warstw rudzkich od Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 92 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną zachodu w kierunku północno-wschodnim. Redukcja dotyczy także miąższości pokładów węgla. W warstwach rudzkich w części północno-wschodniej obszaru górniczego, występują zaledwie dwa pokłady osiągające miąższości powyżej 0,8 m, podczas, gdy w partii zachodniej występuje 8 takich pokładów. Udokumentowanych jest 5 pokładów grupy rudzkiej, których zasoby zaliczono do bilansowych 404/1, 404/3, 405, 409 i 412. Stałym i najgrubszym pokładem warstw rudzkich jest pokład 405 o miąższości do 4,1 m. Warstwy siodłowe – grupa 500 w ujęciu S. Doktorowicz-Hrebnickiego i T. Bocheńskiego, stanowiące według schematu IG dolną część górnośląskiej serii piaskowcowej (Namur B) występują w tym rejonie GZW w skrajnie zredukowanej formie. W O.G. „Czechowice II” do warstw siodłowych zaliczono dwa blisko siebie leżące pokłady 501 i 510. Strop pokładu 501 tworzy gruba ławica piaskowców dolnorudzkich, a spąg pokładu 510 iłowce lub mułowce warstw brzeżnych (porębskich). Pokład 501 posiada miąższość od 0,3 m do 3,1 m, a pokład 510 miąższość od 0,8 m do 7,2 m. Przerost pomiędzy pokładami 501 i 510 zbudowany jest z iłowców (lokalnie występują także piaskowce i mułowce), a jego miąższość wynosi od 1,0 m do 19,0 m. Warstwy brzeżne (porębskie) – grupa 600 w ujęciu S. Doktorowicz-Hrebnickiego i T. Bocheńskiego, występujące pod warstwami siodłowymi stanowią paraliczną serię karbonu produktywnego (Namur A). W obrębie obszaru górniczego „Czechowice II” rozpoznano tylko stropowy odcinek tych warstw o grubości do 200 m i udokumentowano 1 pokład węgla - pokład 610 o miąższości do max. 1,8 m. Pełny profil warstw brzeżnych znany jest z wierceń prowadzonych na południe od obszaru górniczego KWK „Silesia". Utwory warstw brzeżnych to kompleks złożony głównie z iłowców i mułowców, w mniejszym stopniu z piaskowców z nielicznymi i cienkimi pokładami węgla. 2.2.2. TEKTONIKA Budowa strukturalna złoża węgla kamiennego „Silesia” jest stosunkowo dobrze rozpoznana na podstawie interpretacji danych z licznych otworów wiertniczych, wyników badań sejsmicznych, przede wszystkim zaś z robót górniczych, które objęły dotychczas niemal 80% powierzchni obszaru górniczego. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 93 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Struktura powierzchni stropu utworów karbońskich W rejonie kopalni „Silesia” utwory karbońskie są przykryte niezgodnie utworami neogenu (miocenu). Kontakt obu formacji ma wyraźnie charakter erozyjny i wykształcony jest w postaci powierzchni o skomplikowanej morfologii. Struktury morfologiczne rzeźby podmioceńskiej wiążą się wyraźnie ze strukturą tektoniczną utworów karbońskich. W północnej i środkowej części obszaru występuje rozległa, płaska struktura, której kulminacja zwana „Wyniesieniem Dębiny” znajduje się na wschód od szybów peryferyjnych nr 4 i 5. Najwyższe punkty stropu tej struktury występują na rzędnych +138 m n.p.m. W części południowej strop karbonu opada stromo pod kątem 25-30o w kierunku południowym zgodnie ze zrzutem uskoku Ruptawa–Czechowice–Marcyporęba. Stok skłonu jest rozczłonkowany, co najmniej dwoma wcięciami (dolinami) o przebiegu N-S. Szczególnie wyraźnie w morfologii zaznacza się głęboka dolina o stromych zboczach występująca na zachód od szybów głównych nr 1, 2 i 3. Dolina ta przebiega zgodnie z linią uskoków O-1 i Ł-3 związanych z waryscyjskimi procesami tektonicznymi. Tektonika utworów karbońskich Główne elementy struktury tektonicznej utworów karbońskich na omawianym obszarze, zostały uformowane w czasie trwania orogenezy waryscyjskiej, a uległy modyfikacjom w orogenezie alpejskiej. Złoże „Silesia" położone jest w południowym skrzydle niecki głównej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, w zasięgu półzrębu Pawłowice – Goczałkowice - Bielany. Wspomniany półzręb jest obcięty regionalnymi strefami uskokowymi o dużych zrzutach: od północy strefą uskokową Żory - Jawiszowice (zrzut 1100 m), od południa strefą uskokową Ruptawa–Czechowice–Marcyporęba (zrzut 450-580 m). Uskoki te o przebiegu równoleżnikowym, powstały w orogenezie waryscyjskiej a zostały odnowione w alpejskim cyklu tektonicznym. Strefa uskokowa Ruptawa–Czechowice–Marcyporęba przebiega niemal równolegle do południowej granicy O.G. „Czechowice II”. Występuje też pod nazwą „uskoku południowego” lub „Bzie-Czechowice”. W wyrobiskach górniczych KWK „Silesia” została stwierdzona tylko w jednym wyrobisku górniczym, na przekopie południowym na poziomie V (-249 m n.p.m.). W strefie przylegającej do uskoku stwierdzono wyraźne podgięcie warstw i nachylenie pokładów w stronę południową. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 94 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Utwory karbonu w całej pozostałej części złoża zapadają monoklinalnie w kierunku północnym. Kąty upadu warstw przy wychodniach pokładów w części południowej osiągają 25 do 30o. W południowo-wschodniej części złoża pomiędzy uskokami O-3 i Ł-10 stwierdza się w robotach górniczych nachylenie 32-33o (pokład 304, 315, 330). W środkowej części złoża nachylenie wynosi 10-15o , a dalej ku północy zmniejsza się do około 7-9o. Utwory w obrębie złoża posiadają raczej stałą rozciągłość zbliżoną do W-E z lokalnymi odchyleniami. W partii zachodniej rozciągłość zmienia kierunek na NWW-SEE, natomiast w południowo wschodniej części obszaru górniczego na kierunek zbliżony do NEESWW. Prosta w zasadzie struktura złoża jest zaburzona tektoniką uskokową (dysjunktywną). Występujące w złożu uskoki mają różny kierunek biegu i dużą rozpiętość wielkości zrzutów. Wiele uskoków ma charakter nożycowy, wykazując znaczne zmiany zrzutu wzdłuż biegu uskoku. Obserwuje się również zmiany wielkości zrzutu z głębokością. Złoże wykazuje wyraźną strukturę blokową. Podzielone jest uskokami południkowymi o przebiegu zbliżonym do N-S, na trzy partie: zachodnią, centralną i wschodnią. Uskoki te mają charakter nożycowy ich zrzuty rosną szybko w kierunku północnym. Powstały w orogenezie waryscyjskiej, są więc wiekowo uskokami „starszymi”. Do omawianych uskoków należą: uskok Ł-1 o zrzucie h=60-100 m przebiegający wzdłuż zachodniej granicy O.G., uskok Ł-3 o zrzucie h=20-130 m, oddzielający partię zachodnią od centralnej, uskok Ł-8 o zrzucie h=5-95 m, oddzielający partię centralną od wschodniej I, uskok Ł-9 o zrzucie h=29-90 m oddzielający partię wschodnią I od wschodniej II. Druga grupa uskoków południkowych o przebiegu NE-SW zaliczona do uskoków waryscyjskich posiada także charakter nożycowy a ich zrzuty rosną w kierunku południowym. Należą do nich: uskok O-1 o zrzucie h=10-20 m, uskok O-2 o zrzucie h=10-20 m, uskok O-3 o zrzucie h=5-100 m, uskok Ł-10 o zrzucie h=20-150 m. Oprócz wymienionych dotychczas uskoków zaliczonych do tzw. południkowych i starszych wiekowo, dzielących złoże na zręby i rowy tektoniczne, złoże jest dodatkowo zaburzone szeregiem uskoków o przebiegu równoleżnikowym tj. zbliżonym do W-E. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 95 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Uskoki równoleżnikowe są związane z orogenezą alpejską są zatem uskokami młodszymi. Ich zrzuty są zazwyczaj niewielkie. Do największych uskoków równoleżnikowych należą: uskok Ł-4 o zrzucie h=16-40 m, uskok Ł-5 o zrzucie h=7-35 m, uskok Ł-6 o zrzucie h=30 m, uskok Ł-7 o zrzucie h=20-30 m. Oprócz ww. występuje cały szereg uskoków równoleżnikowych o mniejszych zrzutach do 10 m. Zaznacza się przy tym charakterystyczna prawidłowość polegająca na silnym zuskokowaniu partii centralnej tworzącej zręb tektoniczny pocięty szeregiem uskoków równoleżnikowych o różnych zrzutach. Partie zachodnia i wschodnia są słabo zuskokowane. Niemal wszystkie uskoki w obszarze górniczym posiadają charakter uskoków normalnych. 2.2.3. WODY PODZIEMNE (ZBIORNIKI WÓD PODZIEMNYCH, UJĘCIA WÓD PODZIEMNYCH) Poziomy wodonośne i zawodnienie złoża W obrębie złoża „Silesia” wydzielono trzy zasadnicze piętra wodonośne związane z przepuszczalnymi utworami następujących serii stratygraficznych: a) czwartorzędu, b) neogenu, c) karbonu. Czwartorzędowe i neogeńskie piętra wodonośne występują w nadkładzie złoża, natomiast karbońskie związane jest z utworami serii złożowej i ma decydujący wpływ na zawodnienie kopalni. Ze względu na występowanie grubej warstwy izolacyjnej iłów neogeńskich (mioceńskich) wodonośne piętra neogeńskie i karbońskie są całkowicie izolowane od wód powierzchniowych i czwartorzędowych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 96 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Warunki hydrogeologiczne. Warunki hydrogeologiczne w nadkładzie Czwartorzędowe piętro wodonośne. Ogólna miąższość utworów czwartorzędowych w O.G. „Czechowice II” waha się od 6 do 69 m. Utwory piaszczysto - żwirowe tworzą czwartorzędowy kompleks wodonośny złożony z 1-2 warstw wodonośnych, podzielonych warstwami glin lub iłów. Warstwy wodonośne zbudowane są z piasków o różnej granulacji i zmiennym udziale żwirów, lokalnie zaglinionych, co powoduje, że są w różnym stopniu zawodnione. Zwierciadło wód czwartorzędowych jest przeważnie słabo naporowe rzadziej swobodne. Zalega ono na głębokości od +261 m n.p.m. na północ od Wisły i obniża się do +238 m n.p.m. wzdłuż koryta Wisły. Na południe od Wisły zwierciadło wody podnosi się i przy południowej granicy znajduje się na rzędnej +244 m n.p.m. Wody czwartorzędowe eksploatowane są przez studnie gospodarskie. Pomiary hydrogeologiczne prowadzone są w ok. 200 wytypowanych studniach rozlokowanych równomiernie na całym obszarze górniczym kopalni. Spływ wód odbywa się zgodnie ze spływem wód powierzchniowych i następuje w kierunku dolin rzek Wisły i Białej, których koryta są elementem drenującym dla wód tego poziomu. Spadki hydrauliczne wód czwartorzędowych wynoszą I=0,001 do I=0,02. W utworach czwartorzędu można wyróżnić dwa poziomy wodonośne: górny i dolny. Górny poziom wodonośny jest związany z występowaniem soczewek piasków drobnych, pylastych i gliniastych o miąższości 0 do 2,5 m. Poziom ten wykazuje na ogół słabe zawodnienie, a zwierciadło ma najczęściej charakter swobodny. Brak jest danych dotyczących współczynnika filtracji. Poziom górny posiada podrzędne znaczenie w zawodnieniu utworów czwartorzędowych. Zasadnicze znaczenie posiada natomiast poziom dolny czwartorzędu związany z serią piaszczysto żwirową, która zalega na stropie utworów miocenu. Miąższość poziomu dolnego wynosi od około 2.5 do 49 m, a średni współczynnik filtracji k=20.0 m/dobę, przy czym średni współczynnik filtracji określony z próbnych pompowań w otworach wynosi 18.6 m/dobę, zaś średni współczynnik filtracji obliczony ze składu granulometrycznego wynosi: 24.8 m/dobę. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 97 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Chemizm wód czwartorzędowych badany jest w studniach gospodarskich i sieci ok. 40 piezometrów usytuowanych wokół stawu „Rontok" (do 2003 r. pełnił funkcję zbiornika i osadnika słonych wód dołowych) i złoża borowiny „Rudołtowice". Analizy wody wskazują, że na niemal całym obszarze górniczym złoża KWK „Silesia" występują wody słodkie o niskiej mineralizacji rzędu 0,2–0,6 g/dm3. W rejonie stawu „Rontok Duży”, do roku 2003, na obszarze ok. 22 ha występowały wody skażone o mineralizacji do max 8g/dm 3 (w tym zawartości jonów chlorkowych ok. 4,8 g/dm3) Skażenie następowało poprzez dno i infiltrację do poziomu dolnego czwartorzędu słonych wód o mineralizacji ok. 65 g/dm3 (zawartości chlorków ok. 35 g/dm3). Obecnie w otoczeniu stawu „Rontok Duży” czwartorzędowy, dolny poziom wodonośny jak również sam zbiornik są wysłodzone, a zawartość chlorków w wodach czwartorzędowych wynosi max. 0,4 g/dm3 a w stawie „Rontok Duży” ok. 0,2 g/dm3. Funkcję zbiornika i osadnika słonych wód dołowych przejął w 2003 r. „Zbiornik retencyjno-dozujący” w Kaniowie o pojemności max. 254 tys. m3. Także w rejonie tego ostatniego zbiornika oraz stożka w Kaniowie występuje skażenie jonami Cl i SO4 o powierzchni ok. 60 ha wód dolnego, czwartorzędowego poziomu, w zależności od wahań położenia zwierciadła wód podziemnych, do max. 1,5 g/dm3. Neogeńskie piętro wodonośne. Neogeńskie poziomy wodonośne związane są wkładkami piaszczystymi i pylastymi występującymi pośród nieprzepuszczalnej serii ilastej miocenu oraz utworami piaszczystymi zalegającymi w spągu nadkładu (neogenu). Generalnie utwory neogeńskie miocenu stanowią kompleks izolujący utwory czwartorzędowe i wody powierzchniowe od poziomów karbońskich. Lokalne wkładki piaszczyste i pylaste w neogenie mają charakter soczewek, o miąższościach dochodzących do kilku metrów i tworzą nieciągłe poziomy wodonośne. Brak jest szczegółowych danych hydrogeologicznych omawianych poziomów. Wierceniami prowadzonymi w roku 1984 w szybie nr 3 na odcinku 175-190 m gdzie występują neogeńskie poziomy wodonośne o miąższościach do 2 m, stwierdzono w wykonanych za obudową szybu otworach dopływy do 0,1 m3/min przy ciśnieniu 0,2 MPa. Poziomy neogeńskie nawiercono w otworach solankowych Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój (otwory Goczałkowice Nowy 1 i Goczałkowice Nowy 2), znajdujących się w odległości 510 i 1300 m od zachodniej granicy O.G. „Czechowice II”. W otworze GN-1 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 98 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną poziom neogeński nawiercony na głęb. 171,4 m ustabilizował się na głębokości 47,4 m p.p.t. Wydajność poziomu oceniono na 14,5 dm3/min przy mineralizacji 25g/dm3. W otworze GN-2 poziom neogeński nawiercono na głębokości 189,4m. Zwierciadło solanki o mineralizacji 34,2g/dm3 ustabilizowało się na głębokości 30,0 m p.p.t. a wydajność poziomu oceniono na 90 dm3/min. Generalnie warstwy przepuszczalne w neogenie mają porowatość rzędu 20-26%, charakteryzują się słabą wodonośnością przy równocześnie wysokich ciśnieniach hydrostatycznych osiągając rzędne +221,0 m n.p.m. do +235,2 m n.p.m. Wody neogeńskie są solankami chlorkowo-sodowymi o mineralizacji ogólnej 4-11 g/dm3. Warunki hydrogeologiczne w karbonie. Poziomy wodonośne w obrębie utworów karbonu związane są z przepuszczalnymi utworami warstw łaziskich, orzeskich, rudzkich, siodłowych i brzeżnych. Utwory przepuszczalne to piaskowce o różnej granulacji i żwirowce, które zalegają jako warstwy o miąższości od kilku do kilkudziesięciu metrów, w różnych interwałach głębokości. Warunki hydrogeologiczne w obrębie warstw karbońskich rozpoznane zostały badaniami w otworach wiertniczych, a także obserwacjami i pomiarami w wyrobiskach górniczych. Warstwy łaziskie - wychodnie ich pod neogenem występują w środkowej i północnej części dokumentowanego obszaru. Litologicznie stanowią one prawie w całości kompleks piaskowcowy, w którym łupki towarzyszące pokładom węgla stanowią ok. 20% ogólnej miąższości. Piaskowce warstw łaziskich charakteryzują się dobrymi własnościami kolektorskimi. Średnia porowatość wynosi ok. 16 %, natomiast przepuszczalność wskazuje znaczne zróżnicowanie od 0,1 do ponad 600 mD. Przeprowadzone w otworach badania wykazały, że poziom hydrostatyczny wód warstw łaziskich znajduje się przeważnie na rzędnej od +180 m n.p.m. do +240 m n.p.m. (średnio około +210 m n.p.m.). Współczynniki filtracji obliczone na podstawie wyników badań w otworach wynoszą 7,7×10-6 do 1,7×10-7 m/s i wykazują stosunkowo nieduże zróżnicowanie. Szczególne własności może mieć tylko strefa zwietrzałych piaskowców warstw łaziskich na kontakcie z utworami miocenu. Strefa ta charakteryzuje się zwiększoną porowatością i przepuszczalnością a także wykształceniem litologicznym w postaci kruchych, częściowo luźnych piaskowców, które mogą powodować nawet zjawiska kurzawkowe, jak to Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 99 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną stwierdzono w przekopie południowym do pokładu 212/2 na poziomie I-288 m, gdzie chwilowy dopływ wody wynosił ok. 3,5 m3/min. Biorąc pod uwagę prawie całkowicie piaskowcowe wykształcenie warstw łaziskich oraz występowanie szczelin, spękań i uskoków można stwierdzić, że stanowią one silnie wodonośny kompleks o decydującym znaczeniu dla zawodnienia wyrobisk górniczych kopalni „Silesia”. Pochodzi z niego ok. 85% dopływu do kopalni. Z uwagi na izolacyjny charakter utworów miocenu nie zachodzi zasilanie wodami powierzchniowymi lub czwartorzędowymi. Warstwy orzeskie - w północnej części złoża występują pod piaskowcowym kompleksem warstw łaziskich, natomiast w części południowej zalegają bezpośrednio pod utworami miocenu. Litologicznie stanowią kompleks iłowcowy z nielicznymi warstwami piaskowców, o miąższości nie przekraczającej najczęściej 15 m. Parametry kolektorskie piaskowców badane były metodami laboratoryjnymi, geofizycznymi i polowymi. Porowatość efektywna waha się od 3,63 do 18,8 %, średnio 13,3 %, wg. badań geofizycznych wynosi średnio 14,9%, przepuszczalność waha się od 0,01 do 171 mD, przeciętnie ok. 20 - 60 mD. Zwierciadło wody w otworach wiertniczych w czasie badań polowych stwierdzono na głębokości 300-500 m. Obliczony współczynnik filtracji wynosił od 6,3×10-7 do 2,9×10-8 m/s. W warstwach orzeskich prowadzona jest eksploatacja solanek w otworach eksploatacyjnych Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój. Obecnie eksploatowane są otwory Goczałkowice Nowy 1, Goczałkowice Nowy 2 i G-21, z wydajnościami 11-26 dm3/min przy depresjach 13,8 – 71,3 m. Można stwierdzić, że generalnie poziomy wodonośne związane z piaskowcami warstw orzeskich są mało zasobne i ich udział w zawodnieniu kopalni jest niewielki i stanowi do 15% całego dopływu wody, mimo znacznego rozcięcia tych warstw robotami górniczymi. Charakterystyka hydrogeologiczna warstw rudzkich, siodłowych i brzeżnych nie mają znaczenia dla zawodnienia Kopalni przy prowadzeniu eksploatacji na istniejących poziomach czynnych, gdyż Kopalnia nie prowadzi eksploatacji w tych warstwach i nie przewiduje do 2025r. eksploatacji pokładów tych warstw. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 100 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 2.3. HYDROGRAFIA I HYDROLOGIA Podstawowe elementy charakteryzujące hydrografię omawianego terenu przedstawiono na mapie w załączniku 3. Odbiornikiem wód dołowych pochodzących z odwodnienia PG SILESIA jest rzeka Wisła, która przepływa w odległości ok. 400 m na północ od szybów głównych i posiada charakter rzeki podgórskiej. Według danych IMGW, przepływy charakterystyczne dla rzeki Wisły przedstawiają się następująco: a) powyżej ujścia rzeki Białej przepływ średni z minimalnych rocznych SNQ =1,04 m3/s, przepływ średni roczny SSQ przepływ średni z maksymalnych rocznych SWQ =104 m3/s, =7,27 m3/s, b) poniżej ujścia rzeki Białej przepływ średni z minimalnych rocznych SNQ =3,09 m3/s, przepływ średni roczny SSQ przepływ średni z maksymalnych rocznych SWQ =141 m3/s. =11,30 m3/s, Tak zwana woda 500-letnia (tj. woda mogąca wystąpić z prawdopodobieństwem raz na 500 lat) wynosi 200-300 m3/s. Wielkość przepływu w rzece Wiśle reguluje zapora wodna w Goczałkowicach-Zdroju znajdująca się w odległości 6 km od zachodniej granicy obszaru górniczego kopalni. Istotny wpływ na przepływy wód w Wiśle w rejonie kopalni, posiada rzeka Iłownica prawobrzeżny dopływ Wisły wpadający w odległości ok. 1,5 km od granicy obszaru górniczego. Iłownica posiada charakter rzeki górskiej i w znacznym stopniu zwiększa tzw. wielką wodę w Wiśle. Rzeka Biała płynie obecnie w odległości ok. 800 m na wschód od szybów głównych kopalni i wpada w tym rejonie do Wisły. Tak zwana woda 500 letnia w rzece Białej może osiągnąć przepływ max. 200 m3/s. Przepływ średni roczny dla rzeki Białej wynosi SSQ=3,11 m3/s. Rzeka Biała posiada charakter rzeki górskiej i osiąga gwałtowny przybór wód. Zagrożenie powodziowe ze strony rzeki Białej, było przyczyną przełożenia ujściowego odcinka rzeki Białej. Rzeka płynie obecnie nowym korytem, przełożonym w latach 1985 1994 na odcinku km 0+000 - km-1+730, w obwałowaniach wykonanych z odpadów Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 101 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną pogórniczych (skały płonnej). Rzędna wysokości obwałowań nowego koryta rzeki Białej wynosi ok. +245,0 m n.p.m. PG SILESIA wprowadza wody zasolone do rzeki Wisły w km 33+320 w punkcie o współrzędnych N 49˚56’50,56”, E 19˚1’33,74”, za pośrednictwem zbiornika retencyjnodozującego w Kaniowie w ilości: Średni dobowy zrzut wód dołowych – 7128 m3/d Maksymalny godzinowy zrzut wód dołowych – 5400 m3/h Maksymalny roczny zrzut wód dołowych – 2 608 848 m3/r Wody dołowe zrzucane do rzeki Wisły posiadają następujące parametry: - chlorki do 45 000 mg/l, - siarczany do 2500 mg/l, - zawiesina ogólna do 35 mg/l. Ilość zrzucanych wód zasolonych jest regulowana w sposób zapewniający nie przekroczenie stężenia 1 g/l, w miejscu całkowitego wymieszania się wód słonych z wodami rzeki Wisły (punkt kontrolny – wodowskaz nr 1 w Kaniowie na rzece Wiśle w km 32+120, współrzędne punktu N 49˚57’7,67”, E 19˚2’25,05”), w odniesieniu do sumarycznego stężenia chlorków i siarczanów w wodach rzeki Wisły. Zasięg oddziaływania ograniczony jest do miejsca, w którym następuje całkowite wymieszanie zasolonych wód dołowych (wprowadzanych z systemu retencyjno – dozującego) z wodami rzeki Wisły. System retencyjno – dozujący zapewnia dotrzymanie sumarycznego stężenia chlorków i siarczanów poniżej wartości 1 g/l w wodach rzeki Wisły po całkowitym wymieszaniu się wód. 2.4. WARUNKI KLIMATYCZNE I AKUSTYCZNE, JAKOŚĆ POWIETRZA Opisywany teren wchodzi w skład Województwa Śląskiego. Zgodnie z jedną z bardziej znanych, regionalizacji klimatycznych E. Romera, Województwo Śląskie leży w zasięgu pięciu krain należących do dwóch typów klimatycznych. Według „Geografii regionalnej Polski” J. Kondrackiego obejmuje region fizycznogeograficzny 512 Podkarpacie Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 102 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Północne (512.2 – Kotlina Oświęcimska, a w niej: 512.21 – Równina Pszczyńska, 512.22 – Dolina Górnej Wisły (większość terenu Gminy), 512.23 – Podgórze Wilamowickie) oraz w południowej części 513 – Zewnętrzne Karpaty Zachodnie (513.3 – Pogórze Zachodniobeskidzkie, a w tym 513.32 – Pogórze Śląskie). Najważniejszymi elementami klimatyczno-meteorologicznymi terenu są: warunki termiczne, warunki anemometryczne oraz warunki wilgotnościowe powietrza. Najwyższe średnie miesięczne temperatury na omawianym obszarze mają miejsce w lipcu i wynoszą około +17,9°C. Natomiast najchłodniejszymi miesiącami są styczeń i luty. Na terenie okresowo występują również przymrozki, co jest szczególnie ważne dla działalności rolniczej. Pierwsze przymrozki pojawiają się na tym terenie jesienią, w drugiej połowie października, choć nie rzadko można je obserwować już we wrześniu. Natomiast ostatnie wiosenne przymrozki mają miejsce głównie w drugiej połowie kwietnia. Charakterystycznymi warunkami anemometrycznymi dla tego obszaru jest duża ilości cisz, które występują około 20% czasu rocznego, jak również niska prędkość wiatrów, która wynosi średnio około 2,3 m/s. Na tym obszarze zdecydowanie przeważają wiatry z kierunku południowego oraz południowo-zachodniego. Cisze wraz z wiatrami słabymi oraz bardzo słabymi stanowią blisko 90% całego czasu rocznego, co ma wpływ na kształtowanie się niekorzystnych warunków anemometrycznych. Warunki wietrzne, w tym szczególnie kierunki wiejących wiatrów mają ogromne znaczenie dla stanu i jakości powietrza ze względu na to, że zanieczyszczenia atmosferyczne przemieszczane są wzdłuż tych kierunków. Według danych Rocznika Statystycznego Głównego Urzędu Statystycznego można określić, że obszar ten charakteryzuje się następującymi warunkami klimatyczno meteorologicznymi: - średnią roczną sumą opadów wynoszącą 800 mm, - średnią roczną wilgotnością powietrza wynoszącą 75-80%, - średnią roczną liczbą dni z pokrywą śnieżną wynoszącą 70, - średnią roczną liczbą dni z przymrozkami wynoszącą 13, - średnią roczną liczbą dni z mgłą wynoszącą 52, - średnią roczną liczbą dni burzowych wynoszącą 27, - średnią roczną liczbą dni z opadem gradu wynoszącą 3. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 103 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną WARUNKI AKUSTYCZNE Na poziom tła akustycznego w otoczeniu obiektów kopalni wpływa hałas przemysłowy, komunikacyjny pochodzący z dróg lokalnych oraz hałas komunalny (związany z bytowaniem ludzi).W otoczeniu kopalni występują obiekty przemysłowe będące źródłem hałasu. Główny kompleks kopalni położony jest przy drodze lokalnej (ulica Górnicza), posiada bocznicę kolejową. Szyb 5 położony jest u zbiegu ulic Wincentego Witosa i Aleksandra Zawadzkiego na skraju miejscowości Rudołtowice. Zakład Główny KWK Silesia znajduje się przy ulicy Górniczej w CzechowicachDziedzicach na terenie przeznaczonym na obiekty produkcyjne, składy i magazyny. W kierunku północnym przepływa rzeka Wisła a za nią jej tereny zalewowe, niezabudowane. W kierunku południowym znajdują się parkingi oraz w dalszej odległości tereny zwartej zabudowy mieszkaniowej. Od strony wschodniej znajdują się tereny przemysłowe oraz Bielski Park Technologiczny Lotnictwa Przedsiębiorczości i Innowacji z lotniskiem sportowym w Kaniowie, natomiast od strony zachodniej sąsiaduje on ze stawami i zabudowa przemysłową JAKOŚĆ POWIETRZA Stan jakości powietrza w rejonie lokalizacji KWK Silesia mogą charakteryzować dane z najbliższych stacji monitoringu prowadzonego przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska w Katowicach. Według pomiarów za 2012 rok (wartości roczne średnie) ze stacji automatycznej znajdującej się w Bielsku-Białej przy ulicy Kossak Szczuckiej 19, średnie stężenia niektórych zanieczyszczeń powietrza kształtowały się na poziomie: – – – – – – dwutlenek siarki (SO2) - 16 μg/m3 tlenek azotu (NO) - 5 μg/m3 dwutlenek azotu (NO2) - 23 μg/m3 tlenek węgla (CO) - tlenki azotu (NOx) - 30 μg/m3 pył PM-10 - 35 μg/m3 4,29 μg/m3 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 104 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Natomiast posługując się danymi z manualnych stacji monitoringu znajdujących się w Bielsku-Białej przy ulicy Kossak Szczuckiej 19 oraz Pszczynie przy ulicy Bogedaina, średnie stężenia niektórych zanieczyszczeń powietrza kształtowały się na poziomie: – – – – – – Bielsko-Biała Pszczyna pył PM-10 - 64 μg/m3 73 μg/m3 Benzo/a/piren - 13,0 ng/m3 23,09 ng/m3 ołów (Pb) - 0,03 μg/m3 arsen (As) - 1,87 ng/m3 3,42 ng/m3 kadm (Cd) - 0,84 ng/m3 0,62 ng/m3 nikiel (Ni) - 1,00 ng/m3 3,03 ng/m3 0,04 μg/m3 Jak wynika z przedstawionych danych żadne z ww. stężeń zanieczyszczeń oznaczanych na automatycznej stacji monitoringu w Bielsku-Białej nie przekracza dopuszczalnej wartości stężeń określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 26 stycznia 2010 r. (Dz.U. Nr 16, poz. 87) w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu, przedstawionych w tabeli 1.17, natomiast oznaczane stężenia zanieczyszczeń oznaczanych na manualnych stacjach wskazują na przekroczenia wartości dopuszczalnych dla pyłu zawieszonego. Tabela 1.17 Dopuszczalna wartość stężenia średniorocznego zanieczyszczenia Lp. Nazwa zanieczyszczenia Dopuszczalna wartość stężenia średniorocznego [µg/m3] 1 Pył zawieszony PM10 40 2 SO2 20 3 NO2 40 4 Pb*) 0,5 5 Benzen 5 *jako suma metali i jego związków w pyle zawieszonym PM10 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 105 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 2.5. OTOCZENIE PRZYRODNICZE 2.5.1. SZTA ROŚLINNA I ŚWIAT ZWIERZĘCY W OBSZARZE ODDZIAŁYWANIA KOPALNI Obszar oddziaływania bezpośredniego kopalni obejmuje swym zasięgiem gminy: Czechowice-Dziedzice, Goczałkowice-Zdrój, Pszczyna, Miedźna, Bestwina i Wilamowice w częściach należących do wyznaczonego Terenu Górniczego „Czechowice II”. Dodatkowo swym zasięgiem sięga stawu Maciek, należącego do obszaru Natura 2000 „Dolina górnej Wisły” wraz z jej starorzeczami oraz dwóch (2) stawów w Brzeszczach - Foskowiec i Górnik Mały włączonych w ekologiczną sieć programu Natura 2000 o numerze PLB 1200009, należących do obszarów specjalnej ochrony ptaków . Tabela 1.18 Wykazane gatunki roślin chronionych występujących na terenie gminy CzechowiceDziedzice (Cz-Dz), Goczałkowice-Zdrój (Gocz), Pszczyna (Psz), Miedźna (Mie), Bestwina (Bes), Wilamowice (Wil) Gatunek Gmina Cz-Dz Gocz Psz Mie Bes Wil Podrzeń żebrowiec (Blechnum spicant) * + - + - - + Pióropusznik strusi (Matteuccia struthiopteris)* - + + - - + Buławnik czerwony (Cephalanthera rubra) * + - - - - - Listera jajowata (Listera ovata)* - - - - - + Kukułka plamista (Dactylorhiza maculata)** + - - - - - Kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis)** + - + + + - Kukułka Fuscha (Dactylorhiza fuchsi)** - - - - + - Kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine)* + - + - - - Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum)* + - + - + - Bagno zwyczajne (Ledum palustre)* - - - + - - Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 106 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Skrzyp olbrzymi (Equisetum telmateia)* + + + - + - Bluszcz pospolity (Hedera helix)* + - + - + + Goździk kropkowany (Dianthus deltoides) - - - - - + Porzeczka czarna (Ribes nigrum) *** - - + + - - Kruszyna pospolita (Frangula alnus)* - - - + + + Kalina koralowa (Viburnum opulus)*** - - + - + + Konwalia majowa (Convallaria majalis) *** - - - - + + Kopytnik pospolity (Asarum europaeum) *** - - - - + + Czosnek niedźwiedzi (Allium - - + - - + Ponikło jajowate (Eleocharis ovata) Ś - - - - - + Oczeret sztyletowaty (Schoenoplectus mucronatus) K-VU - - - + - - Żywiec gruczołowaty (Dentaria glandulosa)Ś - - - - - + Żabieniec lancetowaty (Alisma lanceolatum) L-V - - - - - + Wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris) Ś - - - + - - Orlik pospolity (Aquilegia vulgaris)* - - + - - - Obrazki plamiste (Arum maculatum)* - - - + - - Bobrek trójkolistkowy (Menyanthes trifoliata)* - - - + - - Fiołek bagienny (Viola uliginosa)* - - - + - - Zamętnica błotna (Zannichellia palustris ) Ś - - + - - + Selery błotne (Apium repens)***, K-CR, L-E - - - + - - Siedmiopalecznik błotny (Comarum palustre) Ś - - - + - - Czermień błotna (Calla palustris) Ś - - - + - - Gnidosz błotny (Pedicularis palustris)* - - + - - - Widłaczek torfowy (Lycopodiella inundata)*, L-V + - - - - - ursinum )*** Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 107 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum)* + - - - - - Grzybieńczk wodny (Nymphoides peltata)* - - - + - + Grążel żółty (Nuphar lutea)*** + + + + - + Grzybienie białe (Nymphaea alba)*** + - + + - - Kotewka orzech wodny (Trapa natans)** + + - + - + Barwinek pospolity (Vinca minor)* + + + - + - Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia)* + - + - - - Salwinia pływająca (Salvinia natans)* + + - + + + Żabiściek pływający (Hydrocharis morsusranae)K - + + - - - Nadwodniki (Elatine sp.) – kilka gatunków* - - - + - - Oznaczenia *- ochrona ścisła ** -ochrona ścisła, z wyszczególnieniem gatunków wymagających ochronny czynnej *** - ochrona częściowa Ś -gatunki wpisane na Czerwoną księgę roślin Górnego Śląska K- gatunki wpisane na Polską Czerwoną Księgę Roślin Kategorie zagrożenia: - EX (extinct) - w Polsce całkowicie wymarłe lub EW (extinct in wild) - wymarłe w naturze - CR (critical) - krytycznie zagrożone - EN (endangered) - zagrożone - VU (vulnerable) - narażone - LR (low risk) - gatunki niskiego ryzyka L- gatunki wpisane na Czerwoną Listę roślin i grzybów Polski Kategorie zagrożenia: - Ex – Wymarłe i zaginione – gatunki, które nie występują już w Polsce na znanych dawniej stanowiskach i nie znaleziono ich nowych stanowisk. - EW – Wymarłe i zaginione – gatunki wymarłe na stanowiskach naturalnych, istniejące w uprawie lub na stanowiskach zastępczych. - E – Wymierające – krytycznie zagrożone – gatunki mocno zagrożone wymarciem, których przetrwanie jest mało prawdopodobne, jeśli będą się utrzymywać istniejące czynniki zagrożenia. Zaliczono tu gatunki określone jako CR, czyli krytycznie zagrożone. - |E| – Wymierające krytycznie zagrożone – gatunki silnie zagrożone wymarciem na izolowanych stanowiskach poza głównym obszarem swojego występowania. - V – Narażone- zagrożone wyginięciem – jeżeli nie znikną czynniki ich zagrożenia, to w najbliższej przyszłości gatunki te przesunięte zostaną do kategorii wymierających. - |V| – Narażone – zagrożone na izolowanych stanowiskach poza głównym obszarem swojego występowania. - R – Rzadkie (potencjalnie zagrożone) – występujące na małych obszarach oraz występujące w dużym rozproszeniu. Zaliczono tu gatunki o małym zagrożeniu, określane jako LR. - I – O nieokreślonym zagrożeniu – gatunki, dla których brak jest pewnych źródeł informacji, by zaliczyć je do określonej kategorii, z różnych informacji jednak wiadomo, że są zagrożone, wymierające lub już wymarłe. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 108 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Ptaki Gady Płazy Owady Gromada Tabela 1.19 Wykazane gatunki zwierząt chronionych występujących na terenie gminy CzechowiceDziedzice (Cz-Dz), Goczałkowice-Zdrój (Gocz), Pszczyna (Psz), Miedźna (Mie), Bestwina (Bes), Wilamowice (Wil). Gmina Gatunek Cz- Dz Gocz Psz Mie Bes Wil chrząszcze z rodzaju Biegacz (Carabus)* - - - - - + Trzmiel (Bombus)* - - - - - + Kumak nizinny (Bombina bombina)** - - - + + + Ropucha szara (Bufo bufo)** - - - + - + Ropucha zielona (Bufo viridis)** - - - - - + Rzekotka drzewna (Hyla arborea)** - - - - - + Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus)** - - - + - + Traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)** - - - + - + Żaba moczarowa (Rana arvalis)** - - - - - + Żaba trawna (Rana temporaria)** - - - - - + Żaba wodna (Rana esculenta)** - - - - - + Grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus )** - - - - + - Żaba jeziorkowa (Rana lessonae)** - - - - - + Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) Z-LC - - - + - + Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) Z-LC - - - - - + Ślepowron (Nycticorax nycticorax)** ,Z-LC, O + + + - + - Rybitwa białowąsa (Chlidonias hybridus) **,Z-LC,O + + + + - - Rybitwa czarna (Chlidonias niger)**,O + + + + - - Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 109 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Bąk zwyczajny (Botaurus stellaris)*,O + + + + - - Bączek (Ixobrychus minutus)**,O + + + + + - Kormoran czarny (Phalacrocorax carbo)* - - - - - + Czapla purpurowa (Ardea purpurea)*,O - - - + - - Rybitwa rzeczna (Sterna hirundo)**,O - - - + - - Błotniak stawowy (Cirrus aeruginosus)** - - - + - - Kropiatka (Porzana porzana)**,O - - - + - - Łabędź niemy (Cygnus olor) O - - - - + + Krzyżówka (Anas platyrhynchos) O - - - - - + Trzmielojad (Pernis apivorus)*,O - - - - - + Bocian biały (Ciconia ciconia)**,O - - - - - + Kląskawka (Saxicola torquata)* - - - - - + Pokląskwa (Saxicola rubetra) * - - - - - + Zimorodek (Alcedo atthis) *, O - - - + - + Kokoszka wodna (Gallinula chloropus)*,O - - - - + - Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus)* - - - - + - Derkacz (Cred crex)** - - - + - - Dubelt (Gallinago media)**,O - - - + - - Żwirowiec łąkowy (Glareola pratincola)O - - - + - - Sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula) ** - - - + - - Kuliczek piskliwy (Actitis hypoleucos)* - - - + - - Łyska (Fulica atra )*,O - - - - + - Skowronek (Alauda arvensis) *,O - - - - + - Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 110 Ssaki Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Bóbr (Castor fiber)*** - + + - - - Żubr (Bison bonasus)*,Z-VU - - + - - - Jeż (Erinaceus concolor)** - - - - + + Ryjówkowate (Soricidae)* - - - - + + Nietoperze (Chiroptera)* - - - - - + Wiewiórka (Sciurus)* - - - - + - Łasica (Mustela nivalis)* - - - - + - Wydra (Lutra lutra) ***,Z-NT - - - - - + Kret (Talpa europaea)*** - - - + - + Orzesznica (Muscardinus avellanarius)* - - - + - - Oznaczenia: *- ochrona ścisła ** -ochrona ścisła, z wyszczególnieniem gatunków wymagających ochronny czynnej *** - ochrona częściowa Ś -gatunki wpisane na Czerwoną księgę roślin Górnego Śląska Z- Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych - EX- wymarłe (extinct) -EW- wymarłe na wolności (extinct in the wild) - CE- krytycznie zagrożone (critically endangered) -EN - zagrożone (endangered) -VU - narażone (vulnerable) - NT - bliskie zagrożenia (near treatened) - LC najmniejszej troski (least concern) O- ochrona gatunkowa, Ptaki objęte dyrektywą Ptasią 2.5.2. FORMY OCHRONY PRZYRODY Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku wyróżnia dziesięć form ochrony przyrody w Polsce: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz ochrona gatunkowa Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 111 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną roślin, zwierząt i grzybów. Z pośród wyżej wymienionych form na opisywanych obszarach gmin znajdują się 2 rezerwaty przyrody, 3 obszary naturowe oraz liczne pomniki przyrody, użytki ekologiczne, obszary chronionego krajobrazu i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, na które kopalnia może wywierać oddziaływanie pośrednie, niezwiązane bezpośrednio z prowadzoną eksploatacją a występujące poza wyznaczonym terenem górniczym. Pierwszy rezerwat o nazwie "Rotuz" znajduje się na terenie gminy CzechowiceDziedzice, natomiast drugi o nazwie "Żubrowisko" na terenie gminy Pszczyna. Rezerwat przyrody "Rotuz" został utworzony w 1966 roku w celu ochrony i zachowania torfowiska przejściowego z charakterystycznymi zespołami roślinności bagiennej. Zajmuje powierzchnię 28,17 ha i można tam spotkać min. takie gatunki jak: owadożerna rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia), żurawina błotna (Oxycoccus palustris), czermień błotna (Calla palustris), wełnianka pochwowata (Eriophorum vaginatum) oraz bardzo rzadkie mszaki. Rezerwat przyrody "Żubrowisko" został powołany w 1996 roku w celu ochrony populacji introdukowanego na ten teren żubra (Bison bonasus). Zajmuje powierzchnię 744,61 ha. [źródło:http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/] Rys. 2. Położenie rezerwatu " Rotuz" i rezerwatu " Żubrowisko" Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 112 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Znaczna część omawianych gmin posiada na swoim terenie fragmenty obszarów włączone w europejską sieć obszarów chronionych Natura 2000: Zbiornik Goczałkowicki - Ujście Wisły i Bajerki (SOO) o numerze PLH240039.gmina Goczałkowice-Zdrój Dolina Górnej Wisły (OSO) o numerze PLB240001 - gmina Czechowice - Dziedzice, gmina Goczałkowice-Zdrój, gmina Pszczyna Stawy w Brzeszcach (OSO) o numerze PLB120009 - część gminy Miedźna i Wilamowice Specjalny obszar ochrony siedlisk "Zbiornik Goczałkowicki - Ujście Wisły i Bajerki", o powierzchni 1650,3 ha utworzony w południowo- zachodnim fragmencie Jeziora Goczałkowice wraz z dopływem rzeki Wisły oraz ujściem rzeki Bajerka. Obszar obejmuje gęste fragmenty lęgów, zarośli wierzbowych, wilgotne bory oraz zbiorowiska roślin szuwarowych oraz łąkowych. Dolna część zlewni jest zalesiona, a przy ujściu rzeki Wisły i Bajerki znajdują się liczne starorzecza i rozlewiska. Na pozostałym obszarze znajduje się zabudowa rozproszona i pola uprawne. Dobre warunkowania terenowe oraz obecność licznych mniejszych cieków wodnych sprzyjają populacji Bobra (Castor fiber) i wydy (Lutra lutra). W obrębie ostoi można wyróżnić również inne gatunki priorytetowe takie jak błotniak stawowy (Circus aeruginosus), Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), Kumak (Bombina bombina), piskorza (Misgurnus fossilis). Z roślin chronionych należy tu wymienić salwinie pływającą (Salvinia natans) i żabiściek pływający (Hydrocharis morsus-ranae) Inne ważne gatunki zwierząt i roślin występujące na tym obszarze: Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), Ropucha szara (Bufo bufo), Ropucha zielona (Bufo viridis), Rzekotka drzewna (Hyla arborea), żaba moczarowa (Rana arvalis), żaba wodna (Rana esculenta), żaba zielona (Rana ridibunda), żaba trawna (Rana temporaria), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), żmija zygzakowata (Vipera berus). Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 113 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną [źródło: www.natura2000.gdos.gov.pl] Rys.3. Obszar Natura 2000 „Zbiornik Goczałkowicki – ujście Wisły i Bajerki” Obszar specjalnej ochrony ptaków o znaczeniu europejskim "Dolina Górnej Wisły" o powierzchni 24740,2 ha obejmuje teren dwóch prowincji: Północnego Podkarpacia i części południowej Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Obszar ostoi składa się z Zbiornika Goczałkowice, mniejszych przyległych do niego stawów hodowlanych oraz dolnych prawobrzeżnych dopływów rzeki Wisły. Stawy należą do najstarszych w Polsce stawów hodowlanych. Teren jest gęsto zabudowany, z licznymi łąkami i polami wykorzystywanymi rolniczo, porośnięty niedużymi kompleksami leśnymi, składającymi się głównie z lasów mieszanych o charakterze grądowym. Na obszarze ostoi występuje co najmniej 29 gatunków ptaków z zał. I Dyrektywy Ptasiej i 8 gatunków znajdujących się w Polskiej Czerwonej Księdze. Występuje tu min. ślepowron (Nycticorax nycticorax), rybitwa białowąsa (Chlidonias hybrida), rybitwa czarna (Chlidonias niger), bąk (Botaurus stellaris), bączek (Ixobrychus minutus), zimorodek (Alcedo atthis), bocian biały (Ciconia ciconia), błotniak stawowy (Circus aeroginosus), derkacz (Crex crex), łabędź (Cygnus cygnus), czapla biała Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 114 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną (Egretta alba), czapla nadobna (Egretta garzetta) żuraw (Grus grus), bielik (Haliaeetus albicilla), dzierzba czarnoczela (Lanius minor), mewa czarnogłowa (Larus melanocephalus), podróżniczek (Luscinia svecica), trzmielojad (Pernis apivorus), dzięcioł zielonosiwy (Picus canus), kureczka zielonka (Porzana parva), kropiatka (Porzana porzana), rybitwa rzeczna (Sterna hirundo), jarzębatka (Sylvia risoria), dzięcioł średni (Dendrocopos medius), dzięcioł czarny (Dryocopus martius). Teren górniczy [źródło: www.natura2000.gdos.gov.pl] Rys. 4. Obszar Natura 2000 „Zbiornik Goczałkowicki – ujście Wisły i Bajerki” z zaznaczonymi schematycznie granicami terenu górniczym kopalni Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Stawy w Brzeszcach" o powierzchni 3 065,9 ha położony w Dolinie Wisły obejmuje rzekę Wisłę oraz kompleks kilkunastu stawów hodowlanych rozmieszczonych po obu jej stronach. Wisła ma tutaj naturalny charakter, meandruje i w jej dolinie znajduje się sporo niewielkich starorzeczy. Stawy otaczają lasy Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 115 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną (3% obszaru), łąki i pastwiska (35%) oraz pola (33% powierzchni). W ostoi występuje, co najmniej 14 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla, co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: bączek (PCK), czapla purpurowa (PCK), rybitwa białowąsa (PCK), ślepowron (PCK), kokoszka, krakwa, krwawodziób, śmieszka, zausznik; stosunkowo wysoką liczebność (C7) osiąga: bąk (PCK), rybitwa czarna i perkoz dwuczuby. Teren górniczy [źródło: www.natura2000.gdos.gov.pl] Rys. 5. Obszar Natura 2000 "Stawy w Brzeszczach” z zaznaczonymi schematycznie granicami terenu górniczego kopalni Ponadto Gmina Bestwina utworzyła na swoim terenie dwie dodatkowe formy ochrony przyrody: 1) obszar chronionego krajobrazu „Podkępie” wraz z doliną rzeki Białej (uchwała nr XII/68/95 z dnia 29.06.1995 roku) oraz 2) użytek ekologiczny – „Oczko wodne w Kaniowie” (uchwała nr XIII/72/95 z dnia 14.09.1995 roku). Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 116 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Obszar chronionego krajobrazu „Podkępie” wraz z doliną rzeki Białej zajmuje powierzchnię 170 ha i znajduje się przy zachodniej granicy gminy, ciągnąc się wzdłuż rzeki Białej. Celem tej ochrony jest zachowanie naturalnego koryta rzeki wraz z otaczającą go roślinnością oraz dużego kompleksu stawu rybnych, będących reliktem kilkuwiekowej gospodarki rybackiej na obszarze Doliny Górnej Wisły. Jednocześnie cały kompleks stanowi korytarz ekologiczny łączący Gminę z Doliną Wisły. Występuje tu min. storczyk plamisty, kalina koralowa, kruszyna pospolita oraz liczne gatunki zwierząt: żaba trawna, ropucha szara, rzekotka drzewna, traszka zwyczajna, padalec, jaszczurka żyworodna, zaskroniec, ryjówka aksamitna. Użytek ekologiczny „Oczko wodne w Kaniowie” obejmuje oczko wodne oraz otulinę o długości 5 metrów. Użytek znajduje się w Kaniowie przy ulicy Jawiszowskiej 21. Oczko stanowi naturalną enklawę dla flory i fauny wodnej. Tabela 1.20 Pomniki przyrody w gminach Gmina CzechowiceDziedzice GoczałkowiceZdrój Pszczyna Nazwa gatunku drzewa/ obiektu Lokalizacja obiektu Lipa drobnolistna (Tilia cordata) Pomiędzy pałacem przy ul. Zamkowej a kościołem św. Katarzyny Dąb szypułkowy (Quercus robur) Obok kościoła św. Katarzyny Dąb szypułkowy (Quercus robur) Ul. Miarki 16 Dąb szypułkowy (Quercus robur) Ligota, ul. Dworska Dąb szypułkowy (Quercus robur) Ligota, obok cmentarza Dąb szypułkowy (Quercus robur) Ul. Słowackiego Dąb szypułkowy (Quercus robur) Ligota, ul. Pańska - - Dąb szypułkowy (Quercus robur) (3 szt.) ul. Jeziorna 78, Pszczyna Głaz narzutowy (2 szt.) Park miejski w Pszczynie Dąb szypułkowy (Quercus robur) (3 szt.) Park miejski w Pszczynie Dąb szypułkowy (Quercus robur) (9 szt.) Teren szpitala miejskiego w Pszczynie Lipa drobnolistna (Tilia cordata) ul. Sznelowiec 6, Pszczyna Dąb szypułkowy(Quercus robur) (2 szt.) ul. Cieszyńska 15, Pszczyna Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 117 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Miedźna Dąb szypułkowy (Quercus robur) Teren cmentarza, ul. Chopina 4, Pszczyna Aleja wielogatunkowa ul. Łowiecka w Pszczynie, Piasku i Czarkowie Dąb szypułkowy (Quercus robur) Czarne Doły Dąb szypułkowy (Quercus robur) Czarne Doły Dąb szypułkowy (Quercus robur) Poręba Głaz narzutowy Park miejski w Pszczynie na „Grobli Łąckiej” Dąb szypułkowy (Quercus robur) (2 szt.) ul. Powstańców 111, Studzionka Aleja jednogatunkowa – Dąb szypułkowy (Quercus robur) (38 szt.) Studzionka przy PGR Stenciówka - - Dąb szypułkowy (Quercus robur) Dąb szypułkowy (Quercus robur) Bestwina Buk pospolity (Fagus silvatica) ul. Św. Floriana 3 w Bestwince obok sklepu GS ul. Św. Floriana w Bestwince naprzeciw sklepu GS w „Księżym lesie” za budynkiem przy ul Karkowskiej Lipa drobnolistna (Tilia cordata) przy ulicy Gandora w Bestwince Lipa drobnolistna (Tilia cordata) za budynkiem plebani w Bestwince, Dąb szypułkowy (Quercus robur) ul. Polnej w Bestwince w pobliżu opuszczonych zabudowań Dąb szypułkowy (Quercus robur) Stara Wieś, na terenie dawnej RSP Lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) (105 szt.) Wilamowice Aleja, Dankowice, przy drodze do dawnej RSP Aleja, Dankowice, przy drodze do dawnej dąb szypułkowy (Quercus robur) (20 szt.) RSP Robinia akacjowa (Robinia pseudacacia) Aleja, Dankowice, przy drodze do dawnej (6 szt.) RSP Aleja, Dankowice, przy drodze do dawnej Klon jawor (Acer pseudoplatanus) (1 szt.) RSP Aleja, Dankowice, przy drodze do dawnej Grab pospolity (Carpinus betulus) (1 szt.) RSP Lipa drobnolistna (Tilia cordata) Dankowice, park, obok kapliczki Buk pospolity (Fagus sylvatica) Dankowice, obok zakładu kamieniarskiego Dąb szypułkowy (Quercus robur) Aleja, Wilamowice Lipa drobnolistna (Tilia cordata) Aleja, Wilamowice Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 118 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną [źródło:http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/] Rys 6. Lokalizacja terenu górniczego na tle obszarów chronionych województwa śląskiego i małopolskiego Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 119 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Na pozostałych terenach gminnych (gmina Wilamowice, gmina Miedźna, gmina Bestwina) nie ustanowiono żadnych parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych czy zespołów przyrodniczo – krajobrazowych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 120 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PG „SILESIA” ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI Zabytki stanowią ważny element krajobrazu kulturowego, a oprócz tego są dziedzictwem historycznym, którego ochrona jest gwarantowana przepisami prawa. W myśl tych przepisów, zabytkiem jest każdy obiekt ruchomy lub nieruchomy, dawny lub współczesny, mający znaczenie ze względu na wartość historyczną, naukową lub artystyczną. Celem ochrony dóbr kultury jest ich zachowanie, należyte utrzymanie oraz społecznie celowe wykorzystanie i udostępnianie do celów naukowych, dydaktycznych i wychowawczych, tak aby służyły nauce i popularyzacji wiedzy, stanowiły trwały element życia społecznego. Przedmiotem ochrony są w szczególności: zabytki budownictwa, urbanistyki i architektury, takie jak: zespoły urbanistyczne, budowle i ich wnętrza, zespoły budowlane o wartości architektonicznej, a także budowle mające znaczenie dla historii budownictwa, zabytki historyczne, jak: pola bitew, obozy zagłady oraz inne tereny, budowle i przedmioty związane z ważnymi wydarzeniami historycznymi lub działalnością instytucji i wybitnych postaci historycznych, zabytki etnograficzne, jak: typowe układy zabudowy osiedli wiejskich i budowle wiejskie szczególnie charakterystyczne oraz wszelkie urządzenia, narzędzia i przedmioty będące świadectwem kultury ludowej, zabytki techniki i kultury materialnej, jak: stare kopalnie, huty, warsztaty, budowle, konstrukcje, urządzenia itp., będące świadectwem rozwoju techniki. Wiele tych obiektów, przez swój indywidualizm, nadaje specyficzny rys danemu krajobrazowi, wyróżniając go korzystnie w stosunku do współczesnych form urządzania przestrzeni. Na opisywanym terenie górniczym, który znajduje się w granicach gminy Czechowice-Dziedzice znajduje się strefa ochrony konserwatorskiej obejmująca teren Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 121 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną położony w okolicy kolonii górniczej Żebracze pomiędzy ulicami: Rumana, Królowej Jadwigi, Braci Sofków oraz Górniczą (plan XVIII) Na terenie Goczałkowic-Zdroju w granicach objętych planem zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych (Uchwała NR XLII/290/10 Rady Gminy w Goczałkowicach-Zdrój z dnia 7 września 2010 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów górniczych „Czechowice II”, „Bestwina”, „Rudołtowice” i „Goczałkowice Zdrój”) znajdujących się w granicach administracyjnych gminy Goczałkowice-Zdrój, można wskazać następujące elementy środowiska kulturowego, zabytków oraz dóbr kultury współczesnej oraz uwarunkowania związane z zagospodarowaniem terenu: obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków: zabytkowa zabudowa uzdrowiska Goczałkowice–Zdrój w skład, której wchodzą budynki wraz z otoczeniem w ramach działek: a) starej pijalni, b) pawilonu „Górnik”, c) pawilonu „Wrzos”, d) budynku administracyjnego, nr rej. zab. A/1464/92 z dnia 07.05.1992 r. strefy ochrony konserwatorskiej: 1. strefę ścisłej ochrony konserwatorskiej „A” – SKA, w skład, której wchodzi uzdrowisko wraz z Parkiem Zdrojowym i ciągiem ul. Uzdrowiskowej, 2. strefę pośredniej ochrony konserwatorskiej „B” – SKB, w skład, której wchodzą najstarszą część wsi pomiędzy ul. Zimową i Szkolną, obszar uzdrowiska ograniczony linią kolejową i drogą 01KDGP oraz ul. Borowinową, ul. Parkową i ul. Krzyżanowskiego, ul. Jeziorna stanowiąca fragment systemu alei związanych z zespołem rezydencji Hohbergów w Pszczynie. budynki zabytkowe postulowane do wpisu do rejestru zabytków: 1) ul. Uzdrowiskowa 65, dawna komora celna - 1918 - 1945, 2) ul. Wiosenna, Kaplica Matki Boskiej Uzdrowienia Chorych - przed 1867 r. Wyznaczono ochronę następujących nieruchomych obiektów zabytkowych na mocy planu miejscowego (do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków): Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 122 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1) Kaplica Matki Boskiej Uzdrowienia Chorych - przed 1867 r., ul. Wiosenna, 2) ul. Borowinowa 1, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 3) ul. Borowinowa 27, budynek mieszkalny - przed 1918 4) ul. Brzozowa 11, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 5) ul. Brzozowa 27, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 6) ul. Brzozowa 37, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 7) ul. Brzozowa 60, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 8) ul. Dębowa 10, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 9) ul. Dębowa 18, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 10) ul. Jesienna 15, budynek mieszkalny - 1918 – 1945 11) ul. Lipowa 13, budynek mieszkalny - 1918 – 1945 12) ul. Parkowa (Ogrodowa na mapie), budynek mieszkalny - 1918 – 1945 13) ul. Parkowa 2, budynek mieszkalny – sanatoryjny - lata 30 XX w. 14) ul. Róż 2, budynek mieszkalny - 1918 – 1945 15) ul. Sołecka 22, budynek mieszkalny - 1918 – 1945 16) ul. Sołecka 24, budynek mieszkalny - 1918 – 1945 17) ul. Stawowa 8, budynek mieszkalny - 1918 – 1945 18) ul. Szkolna 2, budynek mieszkalny - 1918 – 1945 19) ul. Uzdrowiskowa 32, poczta - 1918 – 1945 20) ul. Uzdrowiskowa 38, klasztor s.s. Salwatorianek - 1840/lata30XX w. 21) ul. Uzdrowiskowa 41, apteka z gospodarczym - przed 1918 r. 22) ul. Uzdrowiskowa 43, restauracja 23) ul. Uzdrowiskowa 55, zespół zabudowań szpitala, z laboratorium - 1897/1937 r. 24) ul. Wiosenna 1, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 25) ul. Zimowa 6, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 26) ul. Zimowa 13, budynek mieszkalny - 1918 - 1945 27) ul. Źródlana 21, Willa - 1918 – 1945 28) ul. Źródlana 22, Willa - 1918-1945 29) ul. Źródlana 35, Willa - 1918-1945 30) ul. Źródlana 43, Willa - 1918-1945 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 123 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Na terenie Bestwiny w granicach objętych planem zagospodarowania przestrzennego dla sołectwa Kaniów można wskazać następujące elementy środowiska kulturowego oraz zabytków: Batalionów Chłopskich nr 13, kościół par. p.w. Niepokalanego Serca NMP, plebania, szkoła podstawowa, murowane, Czechowicka nr 21/23, dom mieszkalny, murowany, Kóski nr 33, dom mieszkalny, murowany, Krzywolaków nr 12, chałupa, drewniana, Łabędzia nr 39, dom mieszkalny, murowany, Młynska, dawny numer 758, młyn, drewniany, czesciowo murowany, Modra nr 2, dom mieszkalny, murowany, Modra nr 4, dom mieszkalny, Modra nr 6, dom mieszkalny, Modra nr 10, dom mieszkalny, prawdopodobnie zarzadcówka, murowany, Jawiszowicka 31, dom mieszkalny, ul. Czechowicka, krzyż przydrożny, ul. Rybacka, kapliczka przydrożna, ul. Batalionów Chłopskich, krzyż przydrożny, Skrzyżowanie ulic Batalionów Chłopskich i S. Koski, figura przydrożna. Na terenie Miedźnej w granicach objętych planem zagospodarowania przestrzennego dla sołectwa Grzawa można wskazać następujące elementy środowiska kulturowego oraz zabytków: krzyże przydrożne i kapliczki. Na terenie Wilamowic w granicach objętych Terenem Górniczym brak jest obiektów zabytkowych. Na terenie Pszczyny w granicach objętych planem zagospodarowania przestrzennego dla sołectwa Rudołtowice można wskazać następujące elementy środowiska kulturowego oraz zabytków: Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 124 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną wojewódzka ewidencja zabytków: Rudołtowice ulica Zawadzkiego, Leśna, Zamkowa Rudołtowice Rudołtowice ulica Zawadzkiego 132 Zespół pałacowy: - pałac z XVIII wieku, rokokowy, murowany - oficyna z XVIII/XIX wieku - park krajobrazowy Granice ochrony rozciągają się na całość założenia Dekoracja architektoniczna elewacji pałacu, obejmująca obramienia okien, drzwi, pilastry, boniowania narożników oraz kartusze z herbami Jastrzębiec i Ostoja w przyczółku frontowym – wykonana w kamieniu, potynkowana, rokokowa z drugiej połowy XVIII wieku. W wejściach również drzwi klepkowe z XIX wieku Dawna kuźnia dworska z XIX wieku, murowana Granice ochrony rozciągają się na całość obiektu A/272/09 20 I 1966 B/330/72 6 IV 1972 A/506/65 20 I 1965 gminna ewidencja zabytków: Budynek mieszkalny ul. Dębina 4 Dawny spichlerz Skrzyżowanie ulic: Wolności / Dębowa Budynek Mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 105 Budynek mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 116 Dawna Ochotnicza Straż Pożarna ul. Aleksandra Zawadzkiego przy numerze Budynek mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 122 Budynek mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 123 Pałac ul. Aleksandra Zawadzkiego 128 Zabudowania gospodarcze ul. Aleksandra Zawadzkiego 128 Budynek usługowo - Mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 129 Budynek Mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 144 Budynek Mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 145 Budynek Mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 158-160 Budynek mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 212 Budynek gospodarczy ul. Aleksandra Zawadzkiego 233 Budynek mieszkalny ul. Aleksandra Zawadzkiego 233 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 125 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 4. OPIS ZNACZĄCYCH DOTYCHCZASOWYCH ODDZIAŁYWAŃ KOPALNI NA ŚRODOWISKO I ZDROWIE LUDZI Obszar oraz teren górniczy „Czechowice II” został ustanowiony przez Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w koncesji nr 162/94 z dnia 26 sierpnia 1994 roku, w brzmieniu ustalonym decyzjami z dnia: 17 lipca 1996 roku znak BKk/PK/1277/96, 23 lipca 1999 roku znak Dge/WL/487/3343/99 oraz postanowieniem z dnia 7 czerwca 2000 roku znak Dge/WL/487/3248/2000, udzielonym Nadwiślańskiej Spółce Węglowej w Tychach na wydobywanie węgla kamiennego i metanu jako kopaliny towarzyszącej, ze złoża KWK „Silesia” położonego na terenie miast i gmin: CzechowiceDziedzice i Pszczyna oraz gmin Miedźna, Goczałkowice-Zdrój i Bestwina w województwie śląskim. Decyzją z dnia 14 marca 2008 roku znak DGe/RR/487-1732/2003 Minister Środowiska potwierdził przejście praw i obowiązków wynikających z przedmiotowej koncesji na Kompanię Węglową S.A. w Katowicach. Minister Środowiska decyzją z dnia 9 grudnia 2010 roku znak DGiKGe-4771–19/59120/10/KO za zgodą Kompanii Węglowej S.A. przeniósł koncesję na rzecz Przedsiębiorstwa Górniczego ”SILESIA” Sp. z o.o. Do umowy przeniesienia zorganizowanej części przedsiębiorstwa z 9 grudnia 2010 roku został sporządzony Załącznik Nr 5, który reguluje sposób postępowania w sprawach dotyczących usuwania szkód wyrządzonych ruchem KWK „Silesia” w strukturach Kompanii Węglowej S.A. (tj. do dnia 9 grudnia 2010 roku). Załącznik ten określa podział kompetencji pomiędzy stronami, tryb postępowania w sprawie napraw szkód oraz sposób rozliczania kosztów oraz przez okres trzech lat kwestie kosztów eksploatacji, utrzymania, obsługi oraz zapewnienia pełnej wydajności istniejących na Terenie Górniczym KWK „Silesia” pompowni wód gruntowych. Zadanie to realizuje Kompania Węglowa S.A. Oddział Zakład Zagospodarowania Mienia w Woli. Opis oddziaływań przedstawiony w tym punkcie odnosi się do stanu na 31 grudnia 2012 rok bez rozróżnienia, które oddziaływania związane były z działalnością byłej KWK „Silesia” w strukturach Kompanii Węglowej S.A., a które z działalnością PG SILESIA. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 126 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 4.1 POEKSPLOATACYJNE DEFORMACJE TERENU Teren pod wpływami eksploatacji górniczej złoża „Silesia” ze względu na korzystne warunki geologiczno-górnicze (duży nadkład elastycznego miocenu) ugina się w sposób łagodny, powstające deformacje mają charakter ciągłych niecek obniżeniowych. Nie występują wstrząsy pochodzenia górniczego, nie występują inne, niekorzystne czynniki (wychodnie uskoków, zroby płytkiej eksploatacji, szybiki), nie występują także deformacje nieciągłe. Występujące deformacje nie przekroczyły III kategorii zagrożenia terenu górniczego (mapa w załączniku 15). Pod wpływem osiadań terenu uszkodzeniu uległy obiekty budowlane (budynki mieszkalne i gospodarcze oraz obiekty użyteczności publicznej), a także obiekty infrastruktury inżynieryjno-technicznej (takie jak sieć wodociągowa, rurociąg wody słodkiej GO-CZA ϕ 1800mm, obwałowania rzek i cieków). Z uwagi na rzędna zwierciadła wód czwartorzędowych, po obniżeniu terenu skutkiem eksploatacji górniczej, w niektórych rejonach występuje zjawisko pozornego podniesienia się wód gruntowych do poziomu terenu. W rejonach tych mogą powstać lokalne zawilgocenia terenu. Pod wpływem prowadzonej eksploatacji górniczej w terenach użytkowanych rolniczo uszkodzeniu ulega ciągłość drenażu pól uprawnych. Skutkiem tego występuje podmakanie i degradacja terenów rolniczych. 4.2 ZMIANY WARUNKÓW WODNYCH Skutkiem eksploatacji prowadzonej przez kopalnię Silesia w latach ubiegłych (do roku 2010 prowadzonej w strukturach Kompanii Węglowej S.A.) w miejscowości GoczałkowiceZdrój i Kaniów powstały poeksploatacyjne niecki bezodpływowe. Zachodzi konieczność odwadniania tych rejonów za pomocą pompowni. W rejonie zbiornika Rontok Mały w Goczałkowicach-Zdroju znajdują się dwie przepompownie: pierwsza, pompownia przy ul. Stawowej, zapobiega tworzeniu się zalewisk w rejonie złoża borowiny, druga, tzw. pompownia DK-1, przepompowuje do międzywala rzeki Wisły nadmiar wody ze stawu Rontok Mały (powstały w wyniku zbyt dużych dopływów ze strony Potoku Goczałkowickiego), gdy śluza spustowa z tego stawu do Wisły jest zamknięta ze względu na Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 127 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną stan powodziowy w tej rzece. Kolejne przepompownie służące do odwadniania zalewisk zlokalizowane są w miejscowości Kaniów. Na terenie górniczym na skutek prowadzonej eksploatacji górniczej powstają zalewiska takie jak np. zbiornik zlokalizowany w Kaniowie pod nazwą Zalewisko, a także lokalne podtopienia gruntów. W granicach terenu górniczego „Czechowice II” znajdują liczne zbiorniki i cieki wodne: rzeka Wisła oraz rzeka Biała wraz z obwałowaniami – przepływa przez cały teren górniczy kopalni, w miejscach gdzie wały zostały obniżone eksploatacją wykonano się roboty naprawcze polegające na nadbudowie korony do odpowiedniej rzędnej, rowy odwadniające i melioracyjne w Kaniowie, Goczałkowicach–Zdroju, Rudołtowicach i Grzawie - stanowiące urządzenia melioracji szczegółowej na polach uprawnych. W razie wystąpienia uszkodzeń w wyżej wymienionych obiektach, spowodowanych eksploatacją, wykonywane są roboty naprawcze, które polegają między innymi na wzmocnieniu skarp rowów lub niwelacji dna, zbiorniki wodne w Kaniowie, Goczałkowicach–Zdroju, Rudołtowicach, Czechowicach-Dziedzicach i Grzawie – to głównie zbiorniki sztuczne, użytkowane w większości, jako stawy hodowlane. Ewentualne zakłócenia ich funkcjonowania na skutek eksploatacji górniczej, są usuwane poprzez prace naprawcze, które polegają, w zależności od charakteru uszkodzeń, na podniesieniu rzędnej korony obwałowań lub niwelacji dna zbiornika, cieki wodne w Kaniowie, Goczałkowicach–Zdroju, Rudołtowicach, CzechowicachDziedzicach i Grzawie – służą dla odprowadzania wód powierzchniowych, naprawiane poprzez podniesienie rzędnej korony obwałowań lub profilowanie dna, zagrożenie dla robót górniczych przez wdarcie się wód do wyrobisk nie występuje, gdyż w nadkładzie nad górotworem karbońskim zalega gruba warstwa iłów mioceńskich o miąższości od ok. 100 m w rejonie szybów peryferyjnych Nr 4 i 5 do ok. 600m na południe od szybów głównych, która w sposób szczelny izoluje wyrobiska górnicze od wód powierzchniowych i czwartorzędowych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 128 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 4.3. WSTRZĄSY POCHODZENIA GÓRNICZEGO Na przestrzeni 110 lat eksploatacji złoża „Silesia”, dzięki korzystnym warunkom górniczo – geologicznym, nie występowały wstrząsy i nigdy nie dokonano zaliczenia pokładów do zagrożonych tąpaniami. Aktualnie nie przewiduje się również wystąpienia drgań gruntu będących wynikiem eksploatacji górniczej PG SILESIA. 4.4. WPŁYW DOKONANEJ EKSPLOATACJI NA POWIERZCHNIĘ I OBIEKTY ZLOKALIZOWANE NA TYM TERENIE Długi okres eksploatacji złoża węgla przez kopalnię „Silesia” (do roku 2010 prowadzonej w strukturach Kompanii Węglowej S.A.) spowodował zmiany w ukształtowaniu powierzchni terenu (mapa w załączniku 15). Skuteczne działania profilaktyczne prowadzone systematycznie przez zakład, oraz korzystne warunki górniczo-geologiczne, dzięki którym nie odnotowano w całej historii kopalni powstania deformacji nieciągłych oraz wstrząsów od eksploatacji górniczej zminimalizowały w znacznym stopniu uciążliwość działalności kopalni dla mieszkańców gmin objętych zasięgiem wpływów od prowadzonej eksploatacji. Na całym terenie górniczym można wyróżnić cztery rejony, w których działalność górnicza kopalni spowodowała zmiany w środowisku naturalnym. Partia zachodnia Jest to teren zachodnio - południowej części obszaru górniczego w miejscowości Goczałkowice-Zdrój, w rejonie Stawu Rontok Mały i złoża borowiny. Są to tereny głównie rolne, słabo zabudowane, gdzie powstała bezodpływowa niecka, która jest odwadniana za pomocą pompowni wód gruntowych przy ul. Stawowej. Partia centralna W centralnej części obszaru górniczego występują cztery niecki obniżeniowe. Są to rejony: stożka skały płonnej oraz osadnika mułów popłuczkowych w widłach rzek Wisły i Białej w Kaniowie, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 129 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną w kierunku na zachód od szybów głównych oraz bocznicy kolejowej, gdzie występuje niecka pokrywająca się ze Stawem Przemysłowym w Czechowicach– Dziedzicach, tereny rolne i leśne w kierunku na północ od rzeki Wisły w Rudołtowicach, część północno-wschodniego obwałowania Stawu Rontok Duży w Rudołtowicach. Partia wschód I We wschodniej części obszaru górniczego niecka osiadań posiada dwa wyraźne obniżenia: tereny rolne, słabo zurbanizowane, na wschód od rzeki Białej w miejscowości Kaniów. Powstała niecka bezodpływowa jest odwadniana przez pompownie przy ul. Gawlików i przy ul. Rybackiej. tereny rolne i leśne od strony na północ od koryta rzeki Wisły w miejscowości Grzawa. Partia wschód II W tej części obszaru kopalnia nie prowadziła eksploatacji górniczej, nie wystąpiły deformacje terenu. Podsumowanie wpływu dokonanej eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu: dokonana eksploatacja górnicza wpłynęła ujemnie na prawidłowe funkcjonowanie obiektów kubaturowych, liniowych oraz sieci uzbrojenia podziemnego, obiekty infrastruktury technicznej oraz obiekty kubaturowe zabezpieczane były na odpowiednią kategorię, natomiast występujące w nich szkody usuwano na podstawie ugód zawartych z właścicielami. w razie stwierdzenia zagrożenia bezpieczeństwa, szkody naprawiane były w trybie awaryjnym. szkody powstałe w użytkach rolnych i leśnych, naprawiane były poprzez niwelację terenu i rekultywację, budowę sieci rowów odwadniających oraz wypłatę odszkodowań za niemożność ich użytkowania. prowadzona dotychczas eksploatacja w złożu „Silesia” powodowała zakłócenia w funkcjonowaniu i użytkowaniu powierzchni terenu górniczego, jednakże nie spowodowała zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 130 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 4.5. POWIETRZE Przedstawiona w punkcie 1.6 emisja niezorganizowana ze źródeł rozproszonych na terenie Zakładu Głównego kopalni (prace spawalnicze, silniki spalinowe środków transportu poruszających się po terenie) ma ograniczony wpływ na stan powietrza i nie powoduje przekroczeń wartości odniesienia w rejonie poza granicami terenu, do którego kopalnia ma tytuł prawny. Kwestia oddziaływania metanu wprowadzanego do powietrza atmosferycznego omówiona jest w oddzielnych punktach. 4.6. HAŁAS Wykonane w 2008 roku opracowanie: „Badania i ocena hałasu emitowanego do środowiska zewnętrznego z terenu Zakładu Mechanicznej Przeróbki Węgla Oddział KWK „Brzeszcze - Silesia” Ruch Silesia w Czechowicach-Dziedzicach”. wykazało, że dotrzymane są warunki dotyczące uciążliwości hałasowej dla terenów podlegających ochronie akustycznej wokół Zakładu Głównego KWK „Brzeszcze-Silesia”. 4.7. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 4.7.1. WPŁYW EKSPLOATACJI NA WODY PODZIEMNE PG SILESIA prowadzi eksploatacje węgla kamiennego na podstawie koncesji ustalającej obszar górniczy. Obszar górniczy PG SILESIA znajduje się w obrębie Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) nr 142 (według zatwierdzonego dnia 22.02.2011 r. „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w MP Nr 49, poz 549). Lokalizację JCWPd nr 142 przedstawiono na rysunku 7. Charakterystyka obszaru JCWPd nr 142 przedstawia się nastepujaco: Powierzchnia: 863,71 km2 Region: Subregion zapadliska przedkarpackiego Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 131 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Powiaty: rybnicki, mikołowski, pszczyński, bieruńsko-lędziński, oświęcimski, cieszyński, bielski, miasta Żory, miasta Tychy, miasta Jastrzębie Zdrój Region hydrogeologiczny wg Atlasu Hydrogeologicznego Polski 1995 r.: XIII2 Głębokość występowania wód słodkich: >400 m Rys. 7. Lokalizacja Jednolitej Części Wód Podziemnych - nr 142. Ogólny opis jednostki - Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd) nr 142 Symbol jednostki: Q - (Ng), (T), (C3) Opis symbolu jednostki: poziom wodonośny w czwartorzędzie występuje na całym obszarze jednostki. Może on być w więzi hydraulicznej z poziomem wodonośnym neogenu. Utwory neogenu występują lokalnie w postaci utworów piaszczysto-żwirowych. Lokalnie pod nim występuje poziom wodonośny w utworach węglanowych triasu. W centralnej i północnej części jednostki poziomy wodonośne występują w utworach karbonu górnego. Q - wody porowe w utworach piaszczystych i żwirowych Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 132 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Ng – wody porowe w utworach piaszczysto-żwirowych T - wody szczelinowe w utworach węglanowych C3 - wody szczelinow-porowe w utworach piaskowcowych Cecha szczególna JCWPd – obszar w rejonie eksploatacji górniczej pozostaje w zasięgu regionalnego leja depresyjnego kopalń węgla kamiennego GZWP występujące w obrębie JCWPd : 345 – zbiornik Rybnik 446 – zbiornik Pszczyna-Żory 347– zbiornik Dolina rzeki górna Wisła Rys. 8. Profile geologiczne Jednolitej Części Wód Podziemnych - nr 142. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 133 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Dla części tego obszaru (jednostki) pokrywającego się z terenem górniczym kopalni mamy następujący opis (zawężony): poziom wodonośny w czwartorzędzie występuje na całym obszarze jednostki. Utwory neogenu na OG Czechowice II tworzy ciągła warstwa nieprzepuszczalnych iłów miocenu. Lokalnie w obrębie iłów występują soczewy piasków i piaskowców tworząc zawieszony poziomy wodonośne bez możliwości kontaktu z czwartorzędem oraz profil geologiczny dla trzech charakterystycznych otworów: Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 134 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Eksploatacja górnicza przez PG SILESIA w obrębie złoża węgla kamiennego może wywołać negatywne szkodliwe oddziaływanie na środowisko, w szczególności środowisko wodne poprzez obniżenia i deformacje powierzchni terenu. 4.7.2. WPŁYW EKSPLOATACJI NA WODY POWIERZCHNIOWE Na analizowanym obszarze nie wystąpią oddziaływania na zasoby wód podziemnych zarejestrowanych w ewidencji GZWP. Wieloletnie zanieczyszczenie cieków powierzchniowych, a w szczególności prowadzenie wód zawierających dużo zawiesiny spowodowało, że wszystkie cieki omawianego rejonu posiadają zakolmatowane koryta. Doprowadziło to, do ograniczenia kontaktu wód spływających omawianymi ciekami z wodami podziemnymi. Dlatego też zanieczyszczenie wód powierzchniowych nie powoduje pogorszenia się jakości wód podziemnych omawianego obszaru. PG SILESIA odprowadza wody dołowe o podwyższonym zasoleniu do rzeki Wisły po przez system retencyjno- dozujący, zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym. Sumaryczny ładunek chlorków i siarczanów (150-300Mg/d), który będzie wprowadzany do rzeki Wisły w okresie do roku 2025, będzie miał stosukowo niewielki udział (ok. 5%) we wzroście zasolenia wód powierzchniowych powodowanym głównie przez działalność górniczą. Zatwierdzony 22.02.2011 r. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły” (PGW), który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549 – wprowadzanie zasolonych wód dołowych do wód powierzchniowych wpłynie na derogacje czasowe osiągnięcia celów środowiskowych. Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP –PLRW 20001921199) Wisła od Białej do Przemszy (MW0106) posiada statut silnie zmienionej części wód, zagrożonych ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych Derogacje czasowe (4(4)-1- brak możliwości technicznych) wynikają m.in. z: Wpływu działań antropogenicznych na stan JCWP oraz brak możliwości technicznych ograniczenia tych oddziaływań generuje konieczność przesunięcia w czasie osiągnięcia celów środowiskowy przez JCWP. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 135 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Występującej na terenie zlewni działalności gospodarczej człowieka związanej ściśle z występowaniem surowców naturalnych, bądź przemysłowym charakterem obszaru. 4.8. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI Analizując oddziaływanie na ludzi, należy wziąć pod uwagę zarówno pracowników kopalni jak i ludność zamieszkałą na terenach, przyległych do Zakładu Głównego, szybów kopalnianych oraz na terenach podlegających przekształceniom terenu. Oddziaływanie na pracowników jest minimalizowane poprzez stosowanie zgodnych z Kodeksem Pracy i przepisami BHP środków ochrony osobistej. Oddziaływanie na mieszkańców terenów podlegających przekształceniom oraz terenów przyległych do szybów oraz Zakładu Głównego kopalni jest minimalizowane przede wszystkim przez stosowanie prewencji tych zagrożeń oraz działania zapobiegające i ograniczające ich występowanie poprzez tzw. naprawę szkód górniczych. Do zadań takich zaliczamy naprawę dróg, mostów, wiaduktów, regulację cieków wodnych, budowę pompowni na terenach niecek bezodpływowych i inne. Zadania te są bardzo ważne i muszą być podejmowane, ponieważ wpływają one na komfort mieszkańców terenów poddanych osiadaniami terenów wskutek działalności górniczej. Z punktu widzenia ludzi zamieszkujących teren górniczy ważne jest także takie prowadzenie wydobycia aby zapobiegać możliwością występowania wstrząsów górniczych. Na przestrzeni 110 lat eksploatacji złoża „Silesia”, dzięki korzystnym warunków górniczo – geologicznym, nie występowały wstrząsy i nigdy nie dokonano zaliczenia pokładów do zagrożonych tąpaniami. Aktualnie nie przewiduje się również wystąpienia drgań gruntu będących wynikiem eksploatacji górniczej PG SILESIA. Uciążliwości klimatu akustycznego oraz zapylenia w pobliżu Zakładu Głównego są ograniczane poprzez podejmowanie przez kopalnie szeregu inwestycji mających za zadanie uciążliwości te zmniejszyć. To samo stwierdzenie dotyczy rejonów szybów kopalnianych. Opis podejmowanych w ostatnich latach przez kopalnię działań mających na celu poprawę środowiska przedstawiono w punkcie 6 niniejszej części Raportu. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 136 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 4.9. ODPADY Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” jest wytwórcą odpadów. Posiada Decyzję Wojewody Śląskiego ŚR.II.6620/17/8/04 z dnia 07.09.2004r. - pozwolenie na wytwarzanie odpadów w procesie wydobywania i wzbogacania węgla, która obejmuje: wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne oraz określenie miejsc i sposobów magazynowania odpadów (załącznik 11). W latach 2011-2013 pozwolenie na wytwarzanie odpadów przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” zostało zmienione siedmioma (7) Decyzjami i jednym (1) Postanowieniem Marszałka Województwa Śląskiego (załącznik 12). Ponadto gospodarka odpadami wytwarzanymi przez PG „Silesia” prowadzona jest w oparciu o Decyzje Marszałka Województwa Śląskiego (załącznik 13 i 14): Nr 917/OS/2012 z dnia 23.04.2012r. - zatwierdzającej program gospodarowania odpadami wydobywczymi. Nr 3394/OS/2012 z dnia 11.12.2012r. - zezwolenie na odzysk odpadów 07 02 99 zawierających gumę w ramach procesu R 14. Nr 3808/OS/2011 z dnia 22.12.2011r. - zezwolenie na odzysk odpadów o kodach: 01 01 02, 01 04 12, 17 01 01 i 17 01 07 w procesach R5 i R14. Nr 3402/OS/2011r. z dnia 18.11.2011r. - zezwolenie na odzysk części odpadów o kodzie 01 04 12 (odpadowe muły popłuczkowe) w procesie R3. 4.9.1. ŹRÓDŁA POWSTAWANIA ODPADÓW Źródłami powstawania odpadów w PG „Silesia” są: poziomy wydobywcze, szyby: wydobywczy, wentylacyjne i materiałowo-zjazdowe, stacja sprężarek, Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla, lampownia i markownia, łaźnia, budynek administracyjny, warsztaty remontowe, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 137 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną wewnętrzne i zewnętrzne sieci energetyczne, plac składowy drewna. 4.9.2. SPOSOBY POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI Wytwarzane przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne określone w Pozwoleniu Wojewody Śląskiego (załącznik 11) oraz w kolejnych Decyzjach zmieniających Pozwolenie (załącznik 12) oraz Decyzjach dotyczących gospodarki odpadami wydobywczymi (załącznik 13) podlegają ewidencji i są przekazywane wyspecjalizowanym firmom, odzyskiwane dopuszczalnymi procesami (załącznik 14). Wytwarzane przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” i przekazywane wyspecjalizowanym firmom odpady niebezpieczne to: 13 01 10* Mineralne oleje hydrauliczne niezawierajace związków chlowcoorganicznych 13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 13 03 10* Inne oleje i ciecze stosowane jako elektroizolatory oraz nośniki ciepła 15 01 10* Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone 15 02 02* Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi 16 02 13* Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne zawierające niebezpieczne elementy 17 02 04* Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych zwierające lub zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi Wytwarzane przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” i przekazywane wyspecjalizowanym firmom odpady inne niż niebezpieczne to: 01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali 01 04 12 Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin 07 02 13 Odpady tworzyw sztucznych 07 02 99 Odpady zawierające gumę Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 138 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 15 01 04 Opakowania stalowe 16 01 17 Metale żelazne 16 01 18 Metale nieżelazne 16 02 14 Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 13 16 02 16 Elementy usunięte z różnych urządzeń inne niż wymienione w 16 02 15 17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany 17 02 01 Drewno odpadowe 17 04 01 Złom metali kolorowych 17 04 02 Złom aluminium 17 04 05 Żelazo i stal 17 04 11 Kable Wytwarzane i odzyskiwane (procesy R3, R5 i R14) przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” odpady inne niż niebezpieczne to: 01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali. 01 04 12 Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin inne niż wymienione w 01 04 07 i 01 04 11. 07 02 99 Odpady zawierające gumę 17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany Wytwarzany poza instalacją (zakład przeróbczy) z możliwością odzysku w procesie R14 przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” odpad inny niż niebezpieczne to: 17 01 07 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż 17 01 06 Informacja o sposobie zagospodarowania osadów pochodzących z wód dołowych: Od 1994 roku Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia” stosuje z powodzeniem metodę oczyszczania wód z zawiesiny z wykorzystaniem zrobów poeksploatacyjnych, głównie zrobów podpoziomowych w partii zachodniej i centralnej pokładu 214/1-2 (zbiorniki wodne W-15 oraz W-18). Po przepłynięciu przez zroby części wód kopalnianych obserwuje się silny spadek stężenia zawiesiny z wartości 500-3000 mg/l do wartości 30-200 mg/l. Szacuje się, że Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 139 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną rocznie ilość zawiesiny osadzona w chodnikach wodnych na poziomie VI sięga 600 ton. Osady te okresowo są usuwane poprzez czyszczenie chodników a następnie deponowane w zrobach wyłączonych z użytkowania. Wody nieulegające oczyszczeniu w zrobach z poziomu I są kierowane do pompowni głównej poziomu VI. Wody nieoczyszczone i oczyszczone z poziomów IV i VI, ulegają zmieszaniu w chodnikach wodnych. Wody dołowe dodatkowo ulegają oczyszczeniu z zawiesiny w zbiorniku retencyjno-dozującym. Pojemność użytkowa zbiornika wynosi 244 887 m3 i umożliwia odpowiednio długie retencjonowanie wody i sedymentację zawiesiny. Osiadająca się w zbiorniku zawiesina wypełnia martwą pojemność zbiornika. Osady zawierające rad. Osady zawierające rad są źródłem ekspozycji na zewnętrzne promieniowanie gamma dla pracujących w ich sąsiedztwie osób. W przypadku bezpośredniego kontaktu, istotnym czynnikiem zagrożenia radiacyjnego jest również wniknięcie drogą oddechową jak i przypadkowe wniknięcie drogą pokarmową. Radonośne wody złożowe jako bezpośredni czynnik zagrożenia dla ludzi mogą być istotne jedynie w przypadku wniknięcia drogą pokarmową, co ze względu na ich duże zasolenie jest mało prawdopodobne. Ocena zagrożenia radiacyjnego pracowników przeprowadzana jest przez Inspektora Ochrony Radiologicznej (IOR) kopalni. Kierownik zakładu odpowiedzialny jest za klasyfikację wyrobisk kopalni oraz pracowników do odpowiednich kategorii zagrożenia radiacyjnego. Obecnie w Polsce nie ma jednoznacznych przepisów prawnych określających dopuszczalne stężenia radu w wodach odprowadzanych na powierzchnię. Również deponowanie na powierzchni osadów zawierających rad nie jest jednoznacznie uregulowane. Interpretacja ogólnych przepisów ochrony radiologicznej, na podstawie, których osoby postronne (tj. niepracujące z wykorzystaniem źródeł promieniowania) nie mogą być narażone na dawki promieniowania przekraczające 1 mSv/rok, pozwala stwierdzić, że osady zawierające rad na poziomie 300-400 Bq/kg (w zależności osadach stosunku poszczególnych izotopów) mogą być składowane na powierzchni tylko w warunkach kontrolowanych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 140 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 4.9.3. ODPADY WYDOBYWCZE Odpady pochodzące z poszukiwania, rozpoznania, wydobywania, przeróbki, magazynowania kopalin ze złóż, zgodnie z Ustawą z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865 z późniejszymi zmianami) nazywane są odpadami wydobywczymi. Od 23 stycznia 2013 roku obowiązuje nowa Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz. U. 2013r., poz. 21). Zgodnie z art. 250 tej Ustawy, do momentu ogłoszenia nowych przepisów wykonawczych zachowują moc przepisy wykonawcze do Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami), ale nie dłużej niż przez okres 24 miesięcy od dnia wejścia w życie aktualnie obowiązującej Ustawy. Dlatego w niniejszej pracy przywoływane są uregulowania prawne dotyczące klasyfikacji odpadów zgodne z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r., w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). Zgodnie z tym Rozporządzeniem odpady wydobywcze Przedsiębiorstwa Górniczego „Silesia“ pochodzące z prac udostępniających złoża węgla kamiennego posiadają kod 01 01 02 – Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali, natomiast odpady przeróbcze zapisane są pod kodem 01 04 12 – Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin. Zapewnienie właściwej gospodarki odpaami wydobywczymi wymaga uzysknia, wskazania i przeprowadzenia działań celowych dla pozyskania terenów na których można prowadzić odzysk tych odpadów. Ponadto część odpadów wydobywacych wykorzystywana może być w ramach odzysku do prac w podziemnych technikach górniczych takich jak: o doszczelniania zrobów ścian po zakończonej eksploatacji, o wypełniania zbędnych wyrobisk korytarzowych, o wykonania korków izolacyjnych i przeciwwybuchowych. 4.10. OBIEKT UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW WYDOBYWCZYCH Przedsiębiorstwo Górnicze SILESIA nie posiada obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 141 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 4.11. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT Charakterystycznym elementem działalności kopalni węgla kamiennego, który ma wpływ na klimat, jest emisja metanu związana z pracami naruszającymi caliznę węglową. KWK Silesia należy do kopalń charakteryzujących się duża emisją metanu w skali kraju. Według danych z 2012 r. wielkość emisji metanu wynosiła 8,8 mln m3. Metan należy do gazów cieplarnianych. Efekt cieplarniany wywoływany jego obecnością w powietrzu określany jest jako 25-krotnie większy niż w przypadku dwutlenku węgla. Jedną z metod ograniczania efektu cieplarnianego wywoływanego przez ten gaz jest, więc jego spalenie. Zgodnie z reakcją stechiometryczną: CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O 3 z 1 m metanu tworzy się 1 m3 dwutlenku węgla. W przypadku KWK Silesia bilans metanu przedstawia się następująco (dane z 2012r.): – całkowita emisja metanu do powietrza – 17,08 mln m3, w tym: emisja szybami wentylacyjnymi - 13,79 mln m3 emisja ze stacji odmetanowania - 3,28 mln m3 – ilość metanu wykorzystywanego (sprzedaż do METANELU) – 1,47 mln m3. Wpływ na klimat, lecz jedynie o zasięgu lokalnym, mają również obniżenia terenu spowodowane eksploatacją, w których tworzą się rozlewiska wodne i rejony podmokłe. 4.12. WPŁYW DZIAŁALNOŚCI NA KRAJOBRAZ W punkcie tym należy rozróżnić wpływ działalności KWK Silesia na krajobraz pochodzący od prac inwestycyjnych prowadzonych na powierzchni ziemi oraz oddzielnie wpływ prowadzonej eksploatacji górniczej i związanego z tym osiadania terenu. Dalsza eksploatacja złoża w granicach Obszaru Górniczego „Czechowice II” będącego bazą zasobową KWK Silesia nie jest związana z dodatkowymi inwestycjami na powierzchni ziemi. Nie będzie, więc miała wpływu na krajobraz miast i gmin wchodzących w skład terenu oraz obszaru górniczego. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 142 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Wykazane w pracy osiadania terenu związane z prowadzoną eksploatacja górniczą wpłyną na krajobraz. Oddziaływania te zostały dokładnie opisane w punktach poprzednich. W wyniku eksploatacji górniczej następuje destabilizacja naturalnego układu stosunków wodnych na omawianym obszarze. Polega ona na zawodnieniu – podtopieniu powierzchni terenu wskutek tego, że w nadkładzie złoża znajdują się warstwy nieprzepuszczalne (trzeciorzędowe), blokujące infiltrację wód w głąb górotworu. Natomiast rzeźba terenu utrudnia, bądź uniemożliwia grawitacyjny odpływ wody z powstających wskutek osiadań niecek obniżeniowych. Następuje zmiana profilu podłużnego niektórych cieków powierzchniowych. W wyniku osiadań powstały zalewiska poeksploatacyjne. W przyszłości zwiększać będzie się również powierzchnia terenów obniżeniowych, których część może zostać zagospodarowana i przekwalifikowana na zbiorniki wodne, pozostała zostanie zlikwidowana poprzez zasypanie i rekultywację w kierunku rolnym, a więc z zachowaniem obecnego zagospodarowania. 4.13. SZATA ROŚLINNA I ŚWIAT ZWIERZĄT W TYM OBSZARY NATURA 2000 ORAZ SPÓJNOŚĆ I INTEGRALNOŚĆ TYCH OBSZARÓW Ważnym elementem środowiska przyrodniczego są obszary Natura 2000, które stanowią pasy terenu oraz płaty podobnych siedlisk (obszary węzłowe), stwarzające korzystne warunki dla bytowania populacji określonych gatunków. Na pograniczu terenu górniczego znajdują się następujące kategorie obszarów: ostoje NATURA 2000: Stawy w Brzeszczach PLB120009 i Dolina Górnej Wisły PLB240001, ostoje CORINE, obszary węzłowe ECONET o znaczeniu międzynarodowym, korytarze ekologiczne ECONET o znaczeniu międzynarodowym, obszary przygraniczne przeznaczone do ochrony w wyniku porozumień międzynarodowych. Liczne korytarze ekologiczne przebiegające w obrębie ostoi Natura 2000 umożliwiają migrację roślin, zwierząt oraz grzybów w celu znalezienia pożywienia, schronienia i partnera do rozrodu, kolonizacji nowych obszarów, unikania konkurentów, drapieżników oraz niekorzystnych zdarzeń losowych. Powiązania te na szczeblu lokalnym realizowane są poprzez obszary leśne, tereny otwarte pól i łąk, wyspy leśne oraz doliny Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 143 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną cieków wodnych i rowy melioracyjne. Kompleksy leśne, naturalne zadrzewienia oraz stawy występujące w Dolinie rzeki Wisły, umożliwiają wędrówki dobowe i sezonowe oraz dyspersję młodych osobników. Wody płynące i stojące zapewniają migrację płazów, gadów i ryb, a mozaika siedlisk stwarza korzystne warunki dla populacji o różnych wymaganiach ekologicznych. Na obszarze województwa śląskiego, w oparciu o analizy topografii i zagospodarowania terenu oraz wykorzystywania przestrzeni wyznaczono korytarze teriologiczne, herpetologiczne, ichtiologiczne i ornitologiczne oraz zlokalizowano korytarze spójności, łączące obszary podlegające ochronie prawnej, takie jak np. ekologiczna sieć Państw Unii Europejskiej Natura 2000. Uwzględniając trasy migracji zwierząt na terenie województwa, określono lokalizacje korytarzy, przystanków pośrednich oraz ostoi i obszarów węzłowych, a także dokonano klasyfikacji korytarzy według rangi o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym. Korytarze ichtiologiczne stanowią rzeki, zbiorniki wodne oraz stawy będące siedliskiem 32 gatunków ryb, zarówno ryb jedno- i dwuśrodowiskowych. Wyznaczono 11 korytarzy o znaczeniu ponadregionalnym i 15 o znaczeniu regionalnym, a także 26 ostoi ichtiologicznych. Korytarze herpetologiczne i przystanki pośrednie wyznaczono dla 23 chronionych gatunków płazów i gadów. Wytypowano 4 korytarze i przystanki pośrednie o znaczeniu ponadregionalnym oraz 18 o znaczeniu regionalnym. Korytarze ornitologiczne obejmują szlaki migracji ptaków oraz przystanki pośrednie dla 22 lęgowych i 18 przelotnych gatunków wskaźnikowych. Wyznaczono 4 korytarze i 7 przystanków pośrednich o znaczeniu ponadregionalnym oraz 12 korytarzy i 11 przystanków pośrednich o znaczeniu regionalnym. Korytarze teriologiczne wytypowano biorąc pod uwagę 3 gatunki wskaźnikowe: wilka, rysia i jelenia oraz sarnę i dzika, jako gatunki pomocnicze. Dla dużych ssaków drapieżnych wyznaczono 12 korytarzy oraz 7 obszarów węzłowych, natomiast dla ssaków kopytnych – 25 korytarzy i 12 obszarów węzłowych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 144 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną [żródło: http://slaskie.pl/przest_plan/mapy/15_obszary_ochrony_przyrody.gif] Rys. 9. Obszary ochron przyrody Lądowe korytarze ekologiczne wyróżniają się najbogatszymi siedliskami przyrodniczymi, w których można spotkać najróżnorodniejszą faunę, począwszy od licznych płazów, gadów i ptaków, a skończywszy na ssakach. Wszystkie obszary leśne, śródleśne wraz zbiorniki wodne stanowią potencjalnie korytarze ekologiczne dla herpetofauny. Podejmowane przez płazy wędrówki mają charakter lokalny i obejmują migracje wiosenne związane z przejściem z miejsc zimowania do zbiorników wodnych, w których przystępują do rozrodu oraz wędrówki jesienne na miejsca zimowania. Każdy zbiornik wodny czy ciek wodny stanowi potencjalne miejsce rozrodu płazów, natomiast sukces rozrodczy zależy w dużej mierze od stanu czystości wód. Doliny rzek stanowią korytarze migracyjne dla płazów, a starorzecza, rozlewiska i tereny podmokłe siedliska chętnie zasiedlane przez płazy. Na terenie występowania obszarów Natura 2000, stanowiących cześć korytarza ekologicznego o randze międzynarodowej występują takie płazy jak: kumak nizinny (Bombina bombina), ropucha szara (Bufo bufo), rzekotka drzewna (Hyla Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 145 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną arborea), traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) czy traszka zwyczajna (Triturus vulgaris). Gady stanowią zróżnicowaną grupę, zasiedlającą środowiska zarówno wilgotne - zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) jak i suche - gniewosz plamisty (Coronella austriaca), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), preferując śródleśne polany i strefy ekotonalne. Newralgiczne miejsca korytarzy zidentyfikowanych na obszarach leśnych oraz w pobliżu zbiorników wodnych znajdują się w rejonie dróg i linii kolejowych, w sąsiedztwie zwartej i rozprzestrzeniającej się zabudowy mieszkalnej, a także na obszarach wylesionych i poddanych innym przekształceniom antropogenicznym. [żródło:http://www.przyroda.katowice.pl/pl/ochrona-przyrody/ostoje-przyrody-ozywionej/118-ostoje-plazow-igadow] Rys. 10. Ostoje płazów i gadów Kręgowce zdolne do aktywnego lotu – ptaki i nietoperze – wymagają zabezpieczenia ich korytarzy ekologicznych w przestrzeni powietrznej. Na terenie województwa śląskiego zidentyfikowano korytarze ornitologiczne, stanowiące połączenia wzdłuż rzek, pomiędzy zbiornikami wodnymi i kompleksami leśnymi. Wody powierzchniowe zbiorników wodnych oraz cieków zapewniają dogodne miejsca do żerowania i odpoczynku dla ptaków wodnoZakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 146 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną błotnych, natomiast nadbrzeżny szuwar i zakrzewienia – dla ptaków wróblowych. Rzeki stanowią dobre miejsce zimowania, w okresie gdy większość zbiorników ód stojących zamarza. Duże rzeki wraz z ich rozlewiskami i zbiornikami retencyjnymi na terenie województwa śląskiego mają duże znaczenie dla awifauny krajowej oraz dla ptaków przemierzających kontynent europejski. Na terenie gmin zlokalizowane są 2 korytarze ornitologiczne (obejmujące szlaki migracji ptaków) oraz dwa przystanki pośrednie (zlokalizowane w obrębie szlaków migracji ptaków, będące terenem żerowania, odpoczynku, gniazdowania lub zimowania określonych gatunków): • Korytarz ornitologiczny Dolina Górnej Wisły o znaczeniu ponadregionalnym (Natura 2000 "Dolina Górnej Wisły PLB240001"); • Korytarz ornitologiczny Dolina Górnej Wisły (Natura 2000 "Dolina Górnej Wisły PLB240001"). o znaczeniu regionalnym. Stanowią go doliny rzek dorzecza Wisły -Biała, Iłownica, Bajerka i Knajka, Pszczynka, Mleczna, Korzenica, Gostynia, Soła, Biała Przemsza, Brynica i Pilica; • Przystanek pośredni Zbiornik Goczałkowicki wraz ze Zbiornikiem Łąka i zespołem stawów rybnych o znaczeniu ponadregionalnym; • Przystanek pośredni: Stawy w Zawadce i Brzeszczach (Natura 2000 o numerze PLB120009 o znaczeniu ponadregionalnym. Korytarze ekologiczne dla ichtiofauny zostały wyznaczone wzdłuż szlaków migracji ryb wędrownych dwuśrodowiskowych - diadromicznych oraz wędrownych (daleko wędrujących), ryb jednośrodowiskowych – potadromicznych. Ze względu na rangę korytarzy ekologicznych dla ichtiofauny zidentyfikowano korytarze o znaczeniu ponadregionalnym, wykraczające poza granice województwa wykorzystywane przez gatunki gatunki zagrożone w skali europejskiej lub globalnej tj. rzeki łączące wody powierzchniowe Górnego Śląska z Morzem Bałtyckim oraz o znaczeniu regionalnym mieszczące się w granicach województwa śląskiego, wykorzystywane przez gatunki zagrożone w skali lokalnej. W wodach rzeki Wisły można spotkać min. głowacza białopłetwego (Cottus gobio), koze pospolitą (Cobitis taenia), bolenia (Leuciscus aspius), piskorza (Misgurnus fossilis), różankę (Rhodeus sericeus), minoga rzecznego (Lampetra fluviatilis). Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 147 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Tabela 1.21 Wykaz regionalnych korytarzy ichtiologicznych w pobliżu obszaru górniczego Nr obszaru Nazwa korytarza Położenie administracyjne Długość korytarza [km] Kategoria szlaku migracji, status korytarza P-7* Mała Wisła (Wisła Morawa) Śląskie 95,5 I- rzędowy, wymaga udrożnienia R-9 Biała śląskie 49,8 II-rzędowy R-10 Pszczynka śląskie 44,7 II-rzędowy * Ponadregionalny korytarz ichtiologiczny Korytarze migracyjne ssaków (korytarze teriologiczne) to obszary przebiegające wzdłuż kompleksów leśnych, zadrzewień śródpolnych, terenów nadbrzeżnych, wykazujące dobre warunki do bytowania, żerowania i rozmnażania poszczególnych gatunków i ich całych populacji. Duże ssaki kopytne i drapieżne wykorzystują doliny rzeczne jako szlaki migracji natomiast bóbr (Castor fiber) i wydra (Lutra lutra) jako środowisko do życia. Enklawy leśne dają schronienie ssakom z rzędu owadożernych (jeż (Erinaceus concolor), przedstawicielom ryjówkowatych (Soricidae)), wiewiórką (Sciurus), oraz kretowi (Talpa europaea). Ważnymi gatunkami priorytetowymi na obszarze województwa śląskiego są nietoperze, przemieszczające się pomiędzy różnymi siedliskami, na których znajdują się ich kryjówki i miejsca żerowania. Występują tu min. takie gatunki jak: nacek brunatny (Eptesicus fuscus), nocek duży (Myotis myotis), mroczek późny (Eptesicus serotinus), borowiec wielki (Nyctalus noctula), karlik malutki (Pipistrellus pipistrellus). Podczas lotu zwierzęta te korzystają z liniowych elementów krajobrazu takich jak aleje drzew, skraje lasów, rzeki, które są dla nich wskazówkami orientacyjnymi, a także zapewniają pokarmi i osłonę przed drapieżnikami, ale również zadrzewień w układzie pasowym. Ograniczanie negatywnego wpływu na populacje zwierząt przez ograniczenie presji turystycznej na szlakach pieszych i drogach zlokalizowanych na terenach cennych przyrodniczo – ostoi i korytarzy dla kręgowców, pozwoli na zachowanie naturalnych siedlisk wraz z ich bioróżnorodnością gatunkową. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 148 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Złoża borowiny Złoże borowiny o powierzchni 76 200 m2 (7,62 ha), mieści się w granicach gminy Goczałkowice-Zdrój, w powiecie Pszczyńskim województwa Śląskiego, w zasięgu obszaru górniczego "Rudołtowice". Zlokalizowane jest w obrębie Kotliny Oświęcimskiej na pograniczu z południową częścią Wyżyny Śląskiej). W obrębie obszaru górniczego „Rudołtowice", rzędne terenu zmieniają się od + 239 m n.p.m. do + 247 m n.p.m. a w obrębie złoża borowiny leżącego w niewielkim zagłębieniu, teren jest niemal płaski, a rzędne wynoszą od + 239,4 m n.p.m. do + 240,7 m n.p.m.. Utworzony został na mocy decyzji Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa (nr BKk/MZ/492/97) z dnia 01.04.1997 roku. Złoże borowiny „Rudołtowice" jest złożem torfu typu niskiego, częściowo przejściowego, wieku holoceńskiego (czwartorzęd). W przeważającej części zbudowane jest z obumarłych turzyc i trzcin. Spąg złoża stanowią osady plejstoceńskie związane z akumulacją rzeczno-lodowcową zlodowacenia bałtyckiego i krakowskiego (południowopolskiego). Osady te stanowi warstwa otoczaków, żwirów i piasków o miąższości 6-12 m, leżąca bezpośrednio na utworach trzeciorzędu (miocenu).W spągu złoża występują też gliny pylaste i piaszczyste. Na glinach pierwotnych zalegają warstwy złoża na które składają się idąc od dołu: warstwa torfu z rodzaju szuwarowego o miąższości kilkudziesięciu cm, warstwa torfu turzycowego o miąższości ok. 1,0 m, warstwa torfu z rodzaju olsowego. Miąższość złoża wynosi od 0,0 m do max. 4,3 m (w części północno-wschodniej), a średnia miąższość wynosi 2,8 m. Całość jest przykryta nadkładem o średniej miąższości ok. 0,20 m, który stanowi warstwa wierzchnicy złożona głównie z darni, gleby i miejscami iłu. Maksymalna grubość nadkładu sięga miejscami 0,50 m. W obrębie złoża borowiny „Rudołtowice" wyodrębniono cztery gatunki torfu: trzcinowy, turzycowy, turzycowo-trzcinowy i olchowy reprezentujące głównie niski typ złoża a sporadycznie przejściowy. Szata roślinna złoża borowiny „Rudołtowice" składa się z dwóch dominujących zbiorowisk roślinnych: bagiennych zespołów wysokich turzyc zajmujących ok. 5,1 ha lasu olchowego zajmującego powierzchnię ok. 1 ha Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 149 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Torf leczniczy leczniczy ze złoża borowiny „Rudołtowice" wydobywany był przez Uzdrowiskowy Zakład Górniczy Goczałkowice-Zdrój na postawie koncesji nr 90/92 z dnia 30.10.1992 r. wydanej przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa ", na okres 20 lat t.j. do 30.10.2012 r. Nowy projekt zagospodarowania złoża na lata sporządzony na lata 2013 - 2050 wyznacza nowe granice obszaru i terenu górniczego „Rudołtowice I” o znacznie mniejszej powierzchni w stosunku do powierzchni dotychczas obowiązującego obszaru i terenu górniczego „Rudołtowice. Proponowany obszar górniczy „Rudołtowice I", obejmuje tylko część złoża, w obrębie nieruchomości, co do których Przedsiębiorca posiada tytuł prawny. Prowadzenie eksploatacji złoża borowiny „Rudołtowice” w latach 2013-2050 projektowane jest na obszarze o powierzchni ok. 1,916 ha, położonym częściowo lub w całości w granicach działek o numerach: 118, 119, 120, 121, 122, 123, 163/124, 164/124, 227/124, 231/124, 125, 126, 232/124, 227/124, 129 i 130. Decyzją Marszałka Województwa Śląskiego w Katowicach nr 1083/OS/2013 z dnia 15 maja 2013r. została wydana koncesja na wydobywanie torfu leczniczego-borowiny ze złoża "Rudołtowice" położonego w Goczałkowicach-Zdroju, pow. pszczyński, woj. śląskim, w granicach obszaru górniczego "Rudoltowice I". Koncesja jest ważna do 31 grudnia 2050r. PG SILESIA zleciła opracowanie dokumentacji pt. Ocena stosunków wodnych rejonu złoża Borowiny w Goczałkowicach-Zdroju w aspekcie projektowanej eksploatacji górniczej z uwzględnieniem rozwiązań projektowych mających na celu utrzymanie reżimu hydrologicznego przedmiotowego terenu oraz terenów przyległych. Przedmiotem opracowania wykonanego przez zespół specjalistów z Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach była ocena wpływu projektowanej eksploatacji górniczej węgla kamiennego przez PG SILESIA na zmianę stosunków wodnych w rejonie złoża borowiny, w aspekcie utrzymania dotychczasowych warunków wilgotnościowych w złożu borowiny. Prawidłowe wykonanie zamierzeń w zakresie właściwej pracy urządzeń hydrotechnicznych, zapewni pełną ochronę złoża borowiny i zachowanie jej własności balneologicznych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 150 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Rys. 11. Usytuowanie obszaru górniczego „Rudołtowice I” z zaznaczonymi numerami działek. Istniejący obszar górniczy „Rudołtowice” i nowy obszar górniczy „Rudołtowice I" leża w zachodniej części obszaru górniczego „Czechowice II", utworzonego decyzją MOŚZNiL z dnia 26.08.1994 r., którego granice pokrywają się z granicami określonymi w koncesji nr 162/94 wydanej przez MOŚZNiL na wydobywanie węgla kamiennego i metanu ze złoża „SILESIA". Na całej powierzchni O.G. „Czechowice II” pokrywa się z O.G. „Bestwina”, w granicach którego Spółka Metanel S.A. z Warszawy prowadzi eksploatację metanu z pokładów węgla za pomocą otworów wiertniczych z powierzchni. Spółka „Metanel” prowadzi eksploatację metanu z pokładów zalegających poniżej głębokości 1000 m w oparciu o koncesję MOŚZNiL nr 195/93 z dnia 24.09.1993 r. Ponadto od zachodu O.G. „Rudołtowice" graniczy z obszarem górniczym „Goczałkowice-Zdrój", utworzonym dla wód leczniczych, w obrębie, którego eksploatację otworową solanek leczniczych prowadzi Uzdrowiskowy Zakład Górniczy Goczałkowice-Zdrój. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 151 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną [źródło: mapa sytuacyjno- wysokościowa - pg SILESIA"] Rys. 12. Obszar górniczy "Rudołtowice I" z obszarem złoża torfu leczniczego - borowiny Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 152 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 4.14. WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ELEMENTAMI ŚRODOWISKA Wielkość zrzutu zasolonych wód dołowych pochodzących z odwadniania zakładu górniczego, jest zdeterminowana warunkami górniczo – geologicznymi oraz uwarunkowaniami hydrogeologicznymi, mającymi wpływ na wielkość dopływu naturalnego do wyrobisk podziemnych, a także na ładunek zasolenia (150 Mg/d) w wodach dopływających. Stosowana od roku 2003 metoda retencyjno – dozująca wprowadzania wód dołowych do wód powierzchniowych łagodzi niekorzystne oddziaływanie na środowisko wodne. Deformacje powierzchni wpływają nie tylko na stan zagospodarowania powierzchni ziemi, ale również na zmianę warunków wodnych, która może się przejawiać w: - osuszeniu terenu, - lokalnej deformacji koryt cieków, - tworzeniu się zalewisk i terenów podmokłych, - powiększaniu się istniejących zbiorników wodnych oraz na szatę roślinną i świat zwierząt i obiekty o szczególnych wartościach przyrodniczych. Istniejące i projektowane do objęcia ochroną elementy przyrodnicze na terenie oddziaływania inwestycji mogą uzyskać nowe warunki rozwoju. W użytkach ekologicznych i zespołach przyrodniczo-krajobrazowych może dojść do zaburzeń w ich funkcjonowaniu. PG SILESIA podejmie działania w celu ochrony tych elementów. Kompensacje przyrodnicze zostały opisane w części III Raportu. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 153 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 5. ISTNIEJĄCY MONITORING ODDZIAŁYWANIA KOPALNI NA ŚRODOWISKO I ZDROWIE LUDZI 5.1. POWIETRZE Obecnie nie prowadzi się monitoringu powietrza. KWK „Silesia” w ramach zlecanych podmiotom zewnętrznym prac związanych z ochroną środowiska, każdorazowo po uruchomieniu nowej inwestycji, planuje zlecać kontrolne badania zanieczyszczeń powietrza. W rejonie kopalni brak jest punktów monitoringu powietrza atmosferycznego. 5.2. WODA I ŚCIEKI System pomiaru oraz rejestracji ilości, stanu i składu odprowadzanych ścieków obejmuje. Określenie ilości wód dołowych wypompowywanych na powierzchnię obliczane jest na podstawie czasu pracy pomp i ich wydajności (rejestr czasu pracy pomp głównego odwadniania). Prowadzenie pod nadzorem geologa kopalni systematycznych obserwacji oraz wykonywanie pomiarów ilości i jakości wód z dopływów naturalnych we wskaźnikach zawiesiny ogólne, siarczany i chlorki z częstotliwością dwa razy w roku. Określenie wielkości przepływu wód powierzchniowych – Wodowskaz nr 1 w Kaniowie w km 32+120 składa się z dwóch stanowisk. Stanowisko pierwsze – w korycie rzeki Wisły przy wylocie z pompownie melioracyjnej. Podział wodowskazu od 0 do 500 cm. Rzędna „zera” wodowskazu – 237,00 m n.p.m.. Stanowisko drugie – na międzywalu Wisły przy skarpie odwodnej wału podział wodowskazu od 490 do 740 cm. Odczyty na łacie prowadzone będą z częstotliwością raz na dobę i odnotowywane w książce pracy zbiornika retencyjno-dozującego. Określenie wielkości zrzutu wód dołowych – Wodowskaz nr 2 na zbiorniku retencyjno-dozującym wód słonych składa się z dwóch stanowisk. Stanowisko Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 154 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną pierwsze przy wlocie do upustu. Podział wodowskazu od 130 do 400 cm. Stanowisko drugie – na ścianie szybiku posiada podziałkę od 400 do 700 cm. Określenie jakości wód dołowych – punkty poboru prób wody w przekroju zrzutowym ze zbiornika, stałe miejsce poboru prób. Określenie jakości wód powierzchniowych – punkty poboru prób wody na rzece Wiśle powyżej i poniżej zrzutu oraz na rzece Białej powyżej zrzutu, stałe miejsca poboru prób. Wyniki pomiarów jakości ścieków (wód dołowych wprowadzanych do wód powierzchniowych): PG SILESIA posiada sieć monitoringu wód słonych i powierzchniowych. Woda do badania pobierana jest w stałych miejscach (plan urządzeń wodnych z rozmieszczenie urządzeń pomiarowych i zasięgiem oddziaływania zamierzonego korzystania z wód – załącznik 16) i trafia następnie do zakładowego laboratorium chemicznego, gdzie przeprowadza się analizy. Poziomy wody odczytywane są na wodowskazie nr 1 w Kaniowie oraz na wodowskazie nr 2 przy upuście nr 1 na Zbiorniku retencyjno-dozującym. Wyniki z prowadzonych pomiarów odnotowywane są w Książce pracy zbiornika retencyjnodozującego. Pomiary wykonywane są z następującą częstotliwością: a) Niezależnie od pracy zbiornika retencyjno-dozującego wód słonych w Kaniowie wykonywane są analizy jakości wód w następujących punktach z częstotliwością raz na 2 miesiące: rzeka Wisła przed zrzutem wód słonych, rzeka Wisła poniżej zrzutu wód słonych, na wysokości wodowskazu nr 1 w Kaniowie. W odniesieniu do wskaźników zanieczyszczeń: chlorki, siarczany, zawiesiny ogólne. b) W czasie zrzutu wody ze zbiornika retencyjno-dozującego wód słonych w Kaniowie wykonywane są analizy jakości wód w następujących punktach z częstotliwością raz na dobę: rzeka Wisła przed zrzutem wód słonych, rzeka Wisła poniżej zrzutu wód słonych, na wysokości wodowskazu nr 1 w Kaniowie, zrzucane wody słone ze zbiorniku retencyjno-dozującym wód słonych w Kaniowie z rowu zrzutowego, a w czasie, gdy rów będzie podtopiony z komory mieszania, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 155 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną W odniesieniu do wskaźników zanieczyszczeń: chlorki, siarczany, zawiesiny ogólne. W czasie odwadniania konserwowanego osadnika szlamów popłuczkowych w Kniowie c) wykonywane są analizy jakości wód w zakresie chlorki, siarczany i zawiesiny ogólne. wprowadzanych do rzeki Białej w km 0+135 w stałym punkcie na wylocie z rurociągu tłocznego pompowni, z częstotliwością raz na dwa miesiące, wód rzeki Białej poniżej i powyżej wylotu rurociągu tłocznego z częstotliwością jeden raz na kwartał. Poboru próbek dokonuje się ręcznie w sposób uproszczony w stałych punktach pomiarowo – kontrolnych: koryta rzeki Wisły i rzeki Białej, zbiornik retencyjno-dozujący wód słonych w Kaniowie i kanał zrzutowy, oraz komora mieszania. Dodatkowo wykonane są analizy kontrolne przez akredytowane laboratorium. Wyniki z przeprowadzonych pomiarów potwierdzają dotrzymywanie warunków określonych w obowiązującym pozwoleniu wodnoprawnym. 5.3. ODPADY Odpady wydobywcze powstające w trakcie działalności Przedsiębiorstwa Górniczego „Silesia“ nie stwarzają problemów ze względu na wymagania ochrony przed promieniowaniem jonizującym. Ich naturalna promieniotwórczość nie odbiega w sposób znaczący od wartości naturalnie występujących w przyrodzie. 5.4. PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ NATURALNA Wykonywane są pomiary i przeprowadzane analizy zagrożenia radiacyjnego odpowiednio przez kopalnię i uprawnione instytucje zgodnie z obowiązującymi przepisami. Na podstawie uzyskanych wyników wyrobiska i pomieszczenia kwalifikowane są pod względem zagrożenia radiacyjnego. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 156 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 5.5. POWIERZCHNIA TERENU Dla stworzenia pełnego obrazu zmian zachodzących pod wpływem eksploatacji górniczej oraz ich interpretacji, dla każdego kolejnego planu ruchu PG SILESIA sporządza „Projekt sieci linii obserwacyjnych” zawierający opis technologii pomiarów, dokładności i częstotliwość wykonywania obserwacji, mapę sytuacyjno - wysokościową z zaznaczonym przebiegiem linii obserwacyjnych oraz usytuowaniem reperów i punktów obserwacyjnych. Pomiary wykonywane są cyklicznie, zgodnie z harmonogramem, a wyniki po opracowaniu, w myśl stosownych ustaleń, przekazywane np. administratorom obiektów i urządzeń. PG SILESIA, wraz z przedstawicielami właściciela lub administratora, prowadzi okresowe (zgodnie z zapisami ugody) obchody i monitoring obiektów infrastruktury inżynieryjno-technicznej. Są to na przykład: sieć gazowa i magistralny rurociąg wody słodkiej GO-CZA. Kopalnia posiada przeprowadzoną inwentaryzację obiektów kubaturowych zlokalizowanych w zasięgu projektowanej eksploatacji. w ramach opracowania pt.: „Ocena stanu technicznego obiektów kubaturowych z określeniem kategorii odporności”. Opracowanie wykonane zostało przez Wojewódzkie Biuro Projektów w Zabrzu. Opracowanie to Kopalnia aktualizuje na bieżąco, w kolejnych latach: 1998, 2004, 2005, 2010, 2011 i 2013. W zasięgu wpływów eksploatacji górniczej znajdują obiektów kubaturowe posiadające odporność większą, równą lub mniejszą od przewidywanej kategorii deformacji terenu. Obiekty podlegają okresowym obserwacjom (zgodnie z ustaleniem Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego) oraz przeprowadzane są na wniosek właściciela lub administratora. Obiekty odszkodowane jednorazowo, znajdujące się w rejonach ujawniania się wpływów eksploatacji górniczej, poddane są okresowym obserwacjom, wraz z oceną aktualnego stanu technicznego raz w roku lub częściej – wg oceny osoby uprawnionej do przeprowadzania kontroli. PG SILESIA wykonuje okresowe obchody i monitoring budowli i urządzeń hydrotechnicznych znajdujących się na terenie górniczym (takich jak np. obwałowania i pompownie). Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 157 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Kontrola odczytów łat wodowskazowych na ciekach i zbiornikach wodnych, Monitoring wód powierzchniowych w oparciu o sieć piezometrów, W miejscowości Kaniów zlokalizowany jest niecałkowicie zgłębiony szyb „Kaniów” przykryty płytą betonową, dla którego brak jest danych odnośnie sposobu jego likwidacji. Zgodnie z zarządzeniem Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego szyb ten jest kontrolowany z częstotliwości jeden raz w roku, w aspekcie bezpieczeństwa jego otoczenia i zabezpieczenia przed dostępem osób postronnych. 5.6. HAŁAS Obecnie nie prowadzi się monitoringu hałasu Wykonane w 2008 roku opracowanie: „Badania i ocena hałasu emitowanego do środowiska zewnętrznego z terenu Zakładu Mechanicznej Przeróbki Węgla Oddział KWK „Brzeszcze - Silesia” Ruch Silesia w Czechowicach-Dziedzicach”. wykazało, że dotrzymane są warunki dotyczące uciążliwości hałasowej dla terenów podlegających ochronie akustycznej wokół Zakładu Głównego KWK „Brzeszcze-Silesia”. Dlatego nie określono dla kopalni dopuszczalnego równoważnego poziom hałasu „A” przenikającego do środowiska. W związku z tym nie istnieje konieczność prowadzenia monitoringu hałasu. 5.7. ZDROWIE LUDZI Stan zdrowia ludzi pracujących w przemyśle górniczym monitoruje Poradnia Medycyny Pracy oraz specjaliści medycyny pracy, którzy świadczą usługi z zakresu zabezpieczenia medycznego pracowników kopalni. Nad bezpieczeństwem i zdrowiem pracowników kopalni czuwa także Państwowa Inspekcja Pracy Monitoring zdrowia ludzi określony jest zgodnie z wymogami Kodeksu Pracy. Każdy pracownik zgodnie ze stosownymi aktami prawa podlega okresowym badaniom lekarskim. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 158 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną W przemyśle węglowym za choroby zawodowe uznano m.in. pylicę płuc, uszkodzenia słuchu i nieżyt oskrzeli. Osoby kierownictwa oraz dozoru ruchu kopalni nie mogą dopuścić podległego pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Szczegółowe zasady kierowania pracowników na badania lekarskie określają ustalenia wewnętrzne Dyrektora Kopalni oraz procedura prowadzenia badań profilaktycznych pracowników. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 159 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną OPIS PODEJMOWANYCH PRZEZ PG „SILESIA” DZIAŁAŃ W CELU POPRAWY STANU ŚRODOWISKA 6. Z uwagi na zastosowanie sytemu eksploatacji z zawałem stropu, prowadzona jest profilaktyka górniczo - budowlana mająca na celu zminimalizowanie skutków wpływu eksploatacji na powierzchnię terenu polegająca na: wybieraniu pokładów węgla o takich parametrach i warunkach górniczogeologicznych zalegania, by wpływy eksploatacji były zbliżone do odporności obiektów na powierzchni znajdujących się w ich zasięgu, rozmieszczeniu pól eksploatacyjnych w miarę równomiernie na całym obszarze górniczym, koordynacji czasowo - przestrzennej frontów eksploatacji zapobiegającej sumowaniu się wpływów sąsiadujących krawędzi eksploatacji, kontroli prawidłowości wykonywania robót górniczych przez kierownictwo, dozór górniczy i inne służby ustalone w projektach technicznych ścian, stosowanie zabezpieczeń dla wszystkich nowo realizowanych obiektów kubaturowych i infrastruktury technicznej na przewidywane kategorie deformacji terenu, stosowanie doraźnych zabezpieczeń (kotwień) obiektów kubaturowych przed ujawnieniem się niszczących wpływów eksploatacji górniczej. Wykaz działań podejmowanych przez PG SILESIA: inwentaryzacja pompowni na terenie górniczym wraz z kontrolą stanu technicznego urządzeń tam zainstalowanych, w miejscowości Kaniów (4 pompownie) oraz w miejscowości Goczałkowice-Zdrój (2 pompownie), bieżące wykonywanie przeglądów i napraw celem zapewnienia bezawaryjności pracy pompowni i odwadniania terenów, okresowa konserwacja śluzy w lewym wale rzeki Wisły w Goczałkowicach-Zdroju zlecenie opracowań naukowych: „Ocena wpływu eksploatacji dokonanej i projektowanej na złoże borowiny w Goczałkowicach-Zdroju w kontekście zachowania jego własności leczniczych” Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 160 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną „Ocena stosunków wodnych rejonu złoża borowiny w Goczałkowicach-Zdroju w aspekcie projektowanej eksploatacji górniczej z uwzględnieniem rozwiązań projektowych mających na celu utrzymanie reżimu hydrologicznego przedmiotowego złoża oraz terenów przyległych” wykonywanie profilaktycznych prac konserwacyjnych na rowach tj. profilowanie niwelety dna rowów w rejonach planowanej eksploatacji górniczej (w rejonie złoża Borowiny w w Goczałkowicach-Zdroju, opracowaniu „Ocena stosunków zgodnie wodnych z zaleceniami rejonu złoża zawartymi borowiny w Goczałkowicach - Zdroju w aspekcie projektowanej eksploatacji górniczej z uwzględnieniem rozwiązań projektowych mających na celu utrzymanie reżimu hydrologicznego przedmiotowego złoża oraz terenów przyległych”, zakładanie oraz pomiar sieci linii obserwacyjnych, przebudowa przyłącza energetycznego dla pompowni przy ulicy Stawowej w Goczałkowicach-Zdroju, polegającą na wymianie i podniesieniu transformatora elektrycznego (systematycznie zalewanego w trakcie kolejnych powodzi), naprawa rurociągu tłocznego pompowni przy ul. Hamerlaka w Kaniowie, prowadzenie obchodów i monitoringu obiektów inżynieryjno-technicznych, obiektów kubaturowych, budowlanych oraz hydrotechnicznych, zawieranie ugód z właścicielami i administratorami obiektów celem niezwłocznego usuwania zaistniałych uszkodzeń, profilaktyczne zabezpieczanie obiektów stanowiących własność prywatną (budynki mieszkalne i gospodarcze) oraz użyteczności publicznej (takie jak np. sala gimnastyczna, plebania), modernizacja pompowni wód gruntowych w Goczałkowicach-Zdroju przy ul. Stawowej, nadbudowa lewego obwałowania rzeki Wisły, Bufora i Rontoka Dużego Goczałkowicach-Zdroju w zasięgu prognozowanych wpływów działalności górniczej PG SILESIA, nadbudowa grobli Stawu Rontok Mały w Goczałkowicach-Zdroju w zasięgu prognozowanych wpływów działalności górniczej PG SILESIA, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 161 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną nadbudowa lewego obwałowania rzeki Wisły i fragmentu wysokiego brzegu w Rudołtowicach na prognozowane wielkości wpływów działalności górniczej PG SILESIA. Odpady Działania w tym zakresie Przedsiębiorstwa Górniczego „Silesia“ to przede wszystkim właściwa gospodarka wytworzonymi odpadami oraz kontrolowane procesy przekazywania i odzysku odpadów przez właściwe podmioty gospodarcze. Ponadto w ramach poprawy stanu środowiska naturalnego Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia“ realizuje rozbiórkę hałdy na własnym terenie zainwestowania oraz stożka w Kaniowie. Obiekty te są pozostałościami po funkcjonującej w czasach minionych Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia”. Odpady wydobywczy pochodzące z wymienionych obiektów są przeznaczone do wykorzystania w pracach budowlanych, inżynieryjno-technicznych i do rekultywacji oraz produkcji kruszywa. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 162 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną CZĘŚĆ III ZAKRES DALSZEJ EKSPLOATACJI ZŁOŻA Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 1. OPIS PLANOWANEJ EKSPLOATACJI Projektowana eksploatacja górnicza Kopalnia „Silesia” planuje prowadzenie dalszej eksploatacji górniczej w oparciu o posiadany „Projekt Zagospodarowania Złoża na lata 1995-2005 wg stanu na 31.12.1994r.” zatwierdzony przez MOŚZNiL decyzją z dnia 20.04.1995r. znak: GOsm1/1166/95 [Lit.22], który został dotychczas zaktualizowany dodatkami: Dodatkiem nr 1, sporządzonym wg stanu na 31.12.1997r. w związku ze zmianą koncesji i przyłączeniem do O.G. „Czechowice II” o powierzchni 21.36 km2, dodatkowego obszaru o powierzchni 0.49 km2, w granicach którego Kompania Węglowa S.A. – KWK „Silesia” uzyskała koncesję na wydobywanie węgla kamiennego w pokładach 312 i 315 (Rozdz. 14.2). Dodatek nr 1 do projektu zagospodarowania złoża został zatwierdzony decyzją MOŚZNiL znak: DG/e/MM/489-1014/99 z dnia 12.03.1999r., Dodatkiem nr 2, sporządzonym wg stanu na 31.12.1998r. w związku z potrzebą udokumentowania i obliczenia zasobów przemysłowych metanu jako kopaliny towarzyszącej (w tym metanu wolnego oraz metanu sorbowanego w pokładach węgla). Dodatek nr 2 do projektu zagospodarowania złoża został zatwierdzony decyzją Ministra Środowiska znak: DGe/MM/489-2540/2000 z dnia 27.04.2000r., sprostowanej postanowieniem Ministra Środowiska znak: DGe/MM/483-4660/2000 z dnia 8.09.2000r. Dodatkiem nr 3 sporządzonym wg stanu na 31.12.2002r. w związku z potrzebą udokumentowania zasobów przemysłowych i nieprzemysłowych na podstawie w/w „Dodatku nr 3 do dokumentacji geologicznej” oraz wydłużenia obowiązywania PZZ do Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 163 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 2020r. Dodatek nr 3 do PZZ został przyjęty decyzją Ministra Środowiska znak: DGe/MM/489-753/2004 z dnia 30.01.2004r., Dodatkiem nr 4 sporządzonym wg stanu na 31.12.2010r. w związku z potrzebą udokumentowania i uaktualnienia zasobów przemysłowych i nieprzemysłowych w nowych realiach własnościowych, po wykupieniu KWK „Silesia” od Kompanii Węglowej S.A. przez PG „ SILESIA” Sp. z o.o. Dodatek nr 4 poprzedzony został wnioskiem do Ministra Środowiska o przeklasyfikowanie części zasobów złoża węgla kamiennego „Silesia” w pokładach: 210/2; 211/1; 212/1; 212/2; 231/1; 213/1; 214/1; 214/2; 304; 310; 312; 314/2; 315; 325/1; 327; 330; 341; 349; 354; 355. Minister Środowiska decyzją znak: DGiKGe-4774-36/61257/10/MM z dnia 16 grudnia 2010r. wyraził zgodę na proponowane we wniosku przeklasyfikowanie części zasobów złoża „Silesia”. Dodatek nr 4 do PZZ został przyjęty bez zastrzeżeń decyzją Ministra Środowiska znak: DGiKGe-4774-18/39102/11/MM z dnia 29.08.2011r. W lutym 2013 roku Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. złożyło do Departament Geologii i Koncesji Geologicznych, Ministerstwa Środowiska Wniosek o zmianę koncesji na wydobywanie węgla kamiennego i metanu jako kopaliny towarzyszącej, poprzez wydłużenie czasu jej obowiązywania o okres 5 lat tj. do 2025r. Integralną części wniosku był Dodatek nr 5 do Projektu Zagospodarowania Złoża węgla kamiennego „Silesia” na lata 2012-2025. W wyniku braków formalnych aktualnie postępowanie zostało pozostawione bez rozstrzygnięcia. W związku z powyższym zaszła konieczność zmiany koncepcji projektowanej eksploatacji i sporządzenie nowego Dodatku nr 5 do Projektu Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Silesia” na lata 2013-2020. Dodatkiem nr 5 objęto 45 bilansowych pokładów węgla. Zasoby przemysłowe pokładów przewidzianych do eksploatacji (przedstawionych w tabeli nr 1.1) i nieprzemysłowe złoża obliczono wg stanu na 31.12.2012r. w granicach koncesyjnych. W Dodatku nr 5 do Projektu Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Silesia” na lata 2013-2020 zaprojektowano dodatkowo eksploatację w takich samych ramach jak w Dostatku nr 4 do PZZ za wyjątkiem przesunięcia części zasobów przemysłowych pokładu 314/2 w partii Centrum-Wschód OG do zasobów przemysłowych pokładu 315. Dodatek nr 5 nie został jeszcze zatwierdzony przez Ministra Środowiska Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 164 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1.1. CHARAKTERYSTYKA I WARUNKI WYKORZYSTYWANIA TERENU W CZASIE EKSPLOATACJI ZŁOŻA Nie przewiduje się żadnych, nowych inwestycji infrastrukturalnych na powierzchni związanych z poszerzeniem terenu górniczego. Wpływ eksploatacji na powierzchnię terenu zostanie omówiony w kolejnych punktach. 1.2 GŁÓWNE CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH Nie przewiduje zmian procesów produkcyjnych w stosunku do opisanych w części II. 1.3. PRZEWIDYWANE EMISJE WYNIKAJĄCE Z PLANOWANEJ DZIAŁALNOŚCI GÓRNICZEJ 1.3.1. PRZEWIDYWANE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKOWE Na podstawie opisu procesu technologicznego oraz opisu sposobu zagospodarowania terenu Zakładu Głównego (część II Raportu) a także przedstawionego w punkcie 1 opisu planowanej eksploatacji zidentyfikowano następujące źródła emisji mogących stanowić zagrożenia dla poszczególnych elementów środowiska: Źródło emisji Emisja Element środowiska Zakład przeróbczy pyły i gazy hałas odpady powietrze klimat akustyczny powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe Zakład Górniczy w tym szyby metan hałas ścieki wody podziemne powietrze, klimat klimat akustyczny wody powierzchniowe wody powierzchniowe Wyrobiska podziemne wody podziemne osiadania wody powierzchniowe powierzchnia ziemi, dobra kultury materialnej, przyroda Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 165 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1.3.2. RODZAJE I PRZEWIDYWANE ILOŚCI WPROWADZANYCH DO ŚRODOWISKA SUBSTANCJI LUB ENERGII PRZY ZASTOSOWANIU ROZWIĄZAŃ CHRONIĄCYCH ŚRODOWISKO W punkcie tym opisano tylko te ilości wprowadzanych do środowiska substancji, które mogą ulec zmianie na skutek dalszej eksploatacji złoża w stosunku do aktualnych, opisanych w części II 1.3.2.1. Wody podziemne Prognozę dopływu wody (wody złożowe karbonu produktywnego) do Przedsiębiorstwa Górniczego „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia” do roku 2025, oparto na założeniach harmonogramu biegu ścian na lata 2011-2025. Zgodnie z tymi założeniami oraz nieco zmodyfikowanymi ustaleniami zawartymi w obowiązującym „Dodatku nr 4 do Planu Zagospodarowania Złoża” (PZZ) wydobycie w Przedsiębiorstwie Górniczym „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia” do roku 2020, czyli do końca obowiązywania „Dodatku nr 4” będzie wynosiło docelowo ok. 7,2-7,5 tys. ton/d netto, tj. ok. 2150-2250 tys. ton/r przy 300 dniowym systemie pracy. Głębokość wydobycia będzie stopniowo wzrastać, a roboty udostępniające (kamienne) wykonywane będą w dość znacznym zakresie. Prognozowany dopływ wody jest determinowany przedstawionymi poniżej uwarunkowaniami związanymi z projektowaną eksploatacją górniczą. Sporządzając prognozę dopływu wody do Kopalni przyjęto następujące główne założenia: dopływ do szybów 1, 2 i 3 jest od wielu lat ustabilizowany i nie ulegnie zmianom, dopływ do poziomu I (288 m, w tym szybów nr 4 i 5) jest ustabilizowany od kilku lat i w związku z zakończeniem eksploatacji na poziomie I nie ulegnie większym zmianom, dopływ na poziom IV (460 m) wykazywać będzie niewielką tendencję rosnącą, w związku ze zwiększeniem wydobycia z parcel położonych poziomem IV (461 m) i VI (556 m) w pokładzie 212/1 w partii wschód I, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 166 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną dopływ na poziom VI (556 m) ulegnie znacznemu wzrostowi gdyż ok. 62% wydobycia prowadzone będzie z parcel położonych na lub pod tym poziomem. Wzrost dopływu będzie znaczny, ponieważ pośród eksploatowanych zasobów ok. 1/3 stanowić będą zasoby silnie zawodnionych pokładów warstw łaziskich, kontynuowane będzie stosowanie tzw. metod górniczo-geologicznych, ograniczających dopływ wód, m.in. funkcjonowanie tamy wodnej na poz. I (288 m), zatapianie starych zrobów, likwidacja otworów wiertniczych dołowych, prowadzących wodę, itp. Opierając się na powyższych założeniach można metodą analogii prognozować, że dopływ wody do Kopalni wyniesie ok. 3,850 m3/min w roku 2014, ok. 4,600 m3/min w roku 2017 oraz wzrośnie do ok. 4,950 m3/min w latach 2020-2025. 1.3.2.2. Naturalna promieniotwórczość Zaobserwowany wzrost stężenia radu wraz z głębokością eksploatacji uzasadnia przypuszczenie, w przypadku sięgania po głębiej położone pokłady węgla należy się spodziewać wzrostu skali problemów związanych z występowaniem naturalnej promieniotwórczości. Problem podwyższanej promieniotwórczości naturalnej jest obecnie szeroko dyskutowany w środowisku zainteresowanym ochrona radiologiczną. Precyzowane są wymagania dotyczące ograniczania zagrożenia radiacyjnego wynikającego z jej obecności, zarówno dla ludzi jak i środowiska naturalnego. I tak, np. przygotowywana obecnie nowelizacja dyrektywy KE, dotyczącej zasad postępowania w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące wymaga wdrożenia kontrolowanego postępowania z odpadami zawierającymi stężania naturalnych nuklidów promieniotwórczych (między innymi radu) przekraczające 1000 Bq/kg. Postępowanie to powinno również uwzględniać oddziaływanie na środowisko naturalne. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 167 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 1.3.2.3. Odpady Ilości wytwarzanych odpadów przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” podano w części I punkcie 1.6.3. W związku z utrzymaniem wielkości wydobycia węgla kamiennego ilości wytwarzanych odpadów w latach następnych nie powinny ulec gwałtownym zmianom. Prawidłowa gospodarka tymi odpadami oraz przestrzeganie zasad określonych w stosownych decyzjach jest skutecznym rozwiązaniem chroniącym środowisko. Możliwe jest zwiększenie ilości odpadów wydobywczych związane z udostępnianiem wyrobiskami górniczymi kolejnych części eksploatowanego złoża. Sprawna i nadzorowana realizacja planowanego odzysku wytwarzanych odpadów wydobywczych przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” zapewni bezpieczeństwo ekologiczne środowiska. Informacja o sposobie zagospodarowania osadów mineralnych z wód dołowych.: Kopalnia stosuje z powodzeniem metodę oczyszczania wód z zawiesiny z wykorzystaniem zrobów poeksploatacyjnych. Po przepłynięciu przez zroby wód kopalnianych następuje silny spadek stężenia zawiesiny o ponad 90%. Roczna ilość zawiesiny osadzonej w chodnikach wodnych na poziomie VI sięga 600 ton. Osady te okresowo są usuwane poprzez czyszczenie chodników wodnych, a następnie deponowane są w zrobach wyłączonych z użytkowania. Wody dołowe dodatkowo ulegają oczyszczeniu z zawiesiny w zbiorniku retencyjnodozującym. Pojemność użytkowa zbiornika wynosi 244 887 m3 i umożliwia odpowiednio długie retencjonowanie wody i sedymentację zawiesiny. Osiadająca się w zbiorniku zawiesina wypełnia martwą pojemność zbiornika. Metoda pozwala na skuteczne usunięcie zawiesiny z wód dołowych i będzie stosowana do roku 2025. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 168 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 2. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY Z uwagi na to, ze przestrzenny zasięg planowanej eksploatacji nie wiąże się z zajmowaniem nowych złóż, lecz jedynie ewentualnym powiększeniem powierzchni objętej eksploatacją w granicach tego samego złoża, opis elementów przyrodniczych środowiska, w tym elementów środowiska objętych ochroną na podstawie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody przedstawiony w rozdziale 2 części II raportu obowiązuje także dla niniejszego rozdziału. 2.1. OPIS SZCZEGÓŁOWY ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY Projektowana eksploatacja węgla kamiennego w obrębie terenu górniczego nie wchodzi na obszary objęte siecią Natura 2000, a jedynie graniczy z nimi lub minimalnie nachodzi na granice tych obszarów, jak ma to miejsce w przypadku stawu Foskowiec i stawu Górnik Mały należącego do obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Stawy w Brzeszczach" oraz stawu Maciek na obszarze specjalnej ochrony ptaków o znaczeniu europejskim "Dolina Górnej Wisły" wraz z jej starorzeczami. Poniżej opisano wpływ na obszary objęte programem Natura 2000, pomimo, iż nie wchodzą na teren górniczy KWK Silesia. Jest to związane z wymaganiami dyrektywy nr 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa oraz Dyrektywy nr 92/43/EWG Rady z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które określają postępowanie z europejska siecią obszarów chronionych Natura 2000. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 169 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną W tabelach 2.1 i 2.2 zestawiono gatunki wymienione oraz niewymienione, wraz z opisem szczegółowym, w Załączniku I Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa. Tabela 2.1 Gatunki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa Nazwa polska Zimorodek Czapla purpurowa Bąk Rybitwa białowąsa Rybitwa czarna Bocian biały Błotniak stawowy Derkacz Łabędź krzykliwy Dzięcioł duży Dzięcioł średni Dzięcioł czarny Trznadel Ortolan Czapla nadobna Czapla biała Nazwa łacińska Alcedo atthis Ardea purpurea Botaurus stellaris Chlidonias hybrida Chlidonias niger Ciconia ciconia Circus aeruginosus Crex crex Cygnus cygnus Dendrocopos major Dendrocopos medius Dryocopus martius Emberiza citrinella Emberiza hortulana Egretta garzetta Egretta alba Ostoja ptasia „Dolina Górnej Wisły PLB240001 Staw Maciek G + Z Ostoja ptasia „Stawy w Brzeszczach” PLB120009 Wisła ze starorzeczami Staw Foskowiec G G Z Z Staw Górniak Mały G Z + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + P + + + + + + + + + + + P P Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 170 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Muchołówka białoszyja Żuraw Bielik Bączek Ficedula albicollis Grus grus Haliaeetus albicilla Ixobrychus minutus Lanius collurio Lanius minor Gąsiorek Dzierzba czarnoczelna Mewa Larus czarnogłowa melanocephalus Podróżniczek Luscinia svecica Ślepowron Nycticorax nycticorax Trzmielojad Pernis apivorus Dzięcioł Picus canus zielonosiwy Zielonka Porzana parva Kropiatka Porzana porzana Szablodziób Recurvirostra zwyczajny avosetta Rybitwa Sterna hirundo rzeczna Jarzębatka Sylvia nisoria Łęczak Tringa glareola + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 171 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Tabela 2.2 Inne gatunki chronione lub rzadkie, NIE wymienione w Załączniku I Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa Nazwa polska Nazwa łacińska Ostoja ptasia „Dolina Górnej Wisły PLB240001 Staw Maciek G Łozówka Raniuszek Skowronek polny Płaskonos Cyraneczka Krzyżówka Cyranka Krakwa Gęś gęgawa Czapla siwa Głowienka Czernica Ogorzałka Myszołów Szczygieł Dzwoniec Sieweczka rzeczna Grzywacz Wrona Przepiórka Acrocephalus palustris Aegithalos caudatus Alauda arvensis Anas clypeata Anas crecca Anas platyrhynchos Anas querquedula Anas strepera Anser anser Ardea cinerea Aythya ferina Aythya fuligula Aythya marila Buteo Buteo Cardvelis carduelis Chloris chloris Charadrius dubius Columba palumbus Corvus cornix Coturnix coturnix Z Ostoja ptasia „Stawy w Brzeszczach” PLB120009 Wisła ze Staw starorzeczami Foskowiec G + Z G + Z Staw Górniak Mały G Z + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 172 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Kukułka Modraszka Łabędź niemy Łabędź krzykliwy Potrzos Cuculus canorus Cyanistes caeruleus Cygnus olor + Cygnus cygnus P Emberiza schoeniclus Muchołówka Ficedula żałobna hypoleuca Łyska Fulica atra Kszyk Gallinago gallinago Kokoszka Gallinula chloropus Sójka Garrulus glandarius Zaganiacz Hippolais icteria Mewa Larus białogłowa cachinnans Śmieszka Larus ridibundus Makolągwa Linaria cannabina Rycyk Limosa limosa Świerszczak Locustella naevia Słowik rdzawy Luscinia megarhynchos Pliszka żółta Motacilla flara Pliszka siwa Motacilla alba Hełmiatka Netta rufina Wilga Oriolus oriolus Bogatka Parus major Wróbel Passer domesticus Mazurek Passer montanus Kuropatwa Perdix perdix Dymówka Hirundo rustica + + + + + + + + + + + + P + + + + + + + P + + P + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + P + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 173 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Kormoran zwyczajany Kopciuszek Pierwiosnek Piecuszek Bażant Sroka Siewnica Perkoz dwuczuby Perkoz rdzawoszyi Zausznik Wodnik zwyczajny Remiz Kulczyk Sierpówka Szpak Kapturka Gajówka Cierniówka Piegża Perkozek Krwawodziób Czajka Kos Śpiewak Kwiczoł P – przelotowe Phalacrocorax carbo Phoenicurus ochruros Phylloscopus collybita Phylloscopus trochilus Phasianus colchicus Pica Pica Pluvialis squatarola Podiceps cristatus Podiceps grisegena Podiceps nigricollis Rallus aquaticus Remiz pendulinus Serinus serinus Streptopelia decaocto Sturnus vulgaris Sylvia atricapilla Sylvia borin Sylvia communis Sylvia curruca Tachybaptus ruficollis Tringa totanus Vanellus vanellus Turdus merula Turdus philomelos Turdus pilaris + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + P P P + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 174 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Alcedo atthis - Zimorodek Status: gatunek nielicznie lęgowy, migrujący, uzależniony od odpowiednich siedlisk również zimujący. Środowisko: doliny rzek i strumieni z urwistymi brzegami zarośnięte krzewami i drzewami, zbiorniki, wodne i stawy rybne z miejscami dogodnymi do lęgów. Ardea purpurea - Czapla purpurowa Status: gniazduje bardzo nielicznie, głównie na południu i na południowym zachodzie. Corocznie jest obserwowana na przelotach w wielu miejscach kraju. Środowisko: zarośnięte obrzeża płytkich zbiorników wodnych, szczególnie zaniedbane stawy z łanami pałki i trzcin. Botaurus stellaris - Bąk Status: Bardzo nielicznie lęgowy, wyjątkowo zimuje. Na rozpatrywanym terenie jak i w całej Polsce. Środowisko: zbiorniki wodne z większymi trzcinowiskami. Chlidonias hybryda - Rybitwa białowąsa Status: skrajnie nielicznie nieregularnie lęgowa, migruje. W Polsce jest to nielicznie gatunek lęgowy, głownie na wschodzie kraju. Środowisko: Zasiedla stawy i inne zbiorniki wodne obficie porośnięte roślinnością wodną, starorzecza o odpowiednio dużej powierzchni z kożuchami roślin wodnych. Chlidonias Niger - Rybitwa czarna Status: lokalnie nawet dość liczny .Ptak lęgowy nizinnej części kraju. Środowisko: stawy, starorzecza i inne zbiorniki pokryte pływającymi kępami roślinności wodnej. Ciconia ciconia - Bocian biały Status: lokalnie średnio licznie lęgowy, wyjątkowo zimuje. Środowisko: Krajobraz rolniczy zwłaszcza podmokłe łąki, pastwiska i uprawy roślin motylkowych brzegi nieuregulowanych rzek, starorzeczy i stawów rybnych. Ponad 95 % par gniazduje w obrębie osad ludzkich. Circus aeruginosus - Błotniak stawowy Status: nielicznie lęgowy, migruje. Środowisko: rozległe trzcinowiska większych stawów rybnych i innych zbiorników wodnych zarastających trzcinami i pałką. Crex crex - Derkacz Status: nielicznie lęgowy, migruje. Środowisko: łąki i wysoką trawą oraz uprawy rolne jak rzepak lub motylkowe. Cygnus Cygus - Łabędź krzykliwy W Polsce liczebność tego gatunku stale wzrasta, zasiedla najczęściej północno-wschodnią Polskę, ale stale odnotowuje się go na wielu innych stanowiskach. Dendrocopos major - Dzięcioł duży Status: Średnio liczne, lokalnie licznie lęgowy, osiadły, koczuje. Lasy liściaste, mieszane i iglaste o różnej strukturze wiekowej, zadrzewione doliny rzeczne, zadrzewienia śródpolne, parki, ogrody, sady, tereny zurbanizowane. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 175 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Dendrocopos medius - Dzięcioł średni Status: Nielicznie lokalnie bardzo nielicznie lęgowy, osiadły. Środowisko: Obrzeża lasów liściastych i mieszanych, wilgotne lasy w dolinach rzecznych, lasy łęgowe, stare parki i sady. Dryocopus martius - Dzięcioł czarny Status: Nieliczny, lokalnie średnio licznie lęgowy, osiadły. Emberiza citrinella - Trznadel Status: Licznie, lokalnie bardzo licznie lęgowy, migruje, zimuje. Zasiedla skraje lasów i borów, młodniki liściste i iglaste, pola i łąki z niewielkimi kępami drzew i krzewów, wszelkiego rodzaju ugory i nieużytki, doliny rzeczne. Emberiza hortulana- Ortolan Status: Nielicznie, lokalnie bardzo nielicznie lub średniolicznie lęgowy, migruje. Środowisko: Tereny otwarte z wysokimi drzewami i niezbyt zwartą roślinnością zielną, pola, obrzeżenia zadrzewień śródpolnych, sadów ogrodów, skraje lasów Egretta Garretta - Czapla nadobna Status: amieszkuje tereny nad ujściami rzek, wybrzeża z roślinnością mangrowe, bagna i inne podmokłe tereny, jeśli występują tam krzewy, na których buduje gniazdo. W okresie pozalęgowym spotykana nad płytkimi wodami wszelkiego typu. Do Polski czapla nadobna zalatuje nieregularnie. Egretta alba - Czapla biała Status: Regularnie zalatuje, Bardzo nielicznie lub licznie lokalnie zimuje. Zasiedla stawy rybne, starorzecza, zbiorniki wodne, doliny rzeczne. Ficedula albicollis- Muchołówka białoszyja Status: bardzo nielicznie, lokalnie licznie lęgowa, migruje. Środowisko: starsze grądy, rzadziej stare drzewostany przejściowe miedzy grądem a borem, dojrzałe lasy dębowo -sosnowe i bory mieszane, tlęgi olchowe, czasami drzewostany z przewagą starych wierzb i buków, parki. Grus grus - Żuraw Status: Skrajnie nielicznie lęgowy, migruje. Środowisko: Śródleśne zbiorniki wód stojących z bogatym trzcinowiskiem oraz śródleśne bagna. Haliaeetus albicilla - Bielik Status: Skrajnie nielicznie lęgowy, koczuje. Środowisko: Rozlegle, stare drzewostany w pobliżu dużych zbiorników wodnych i kompleksów stawów. Ixobrychus minutus - Bączek Status: Bardzo nielicznie lęgowy, migruje. Środowisko: Nawet niewielkie kępy trzcin oraz zarośla nad stawami, rzekami i innymi wodami. Lanius collurio - Gąsiorek Status: Średnio licznie, lokalnie nielicznie lęgowy, migruje. Środowisko: Tereny otwarte: łąki, pola, ugory ze skupiskami gęstych krzaków, obrzeża lasów i borów mieszanych, niezbyt zwarte młodniki liściaste i iglaste, polany śródles'ne, zręby, preferuje środowiska suche. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 176 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Lanius minor - Dzierzba czarnoczelna Status: skrajnie nielicznie lęgowa, migruje. Środowisko: skraje różnego typu drzewostanów w dolinach rzecznych, zadrzewienia śródpolne, rzędy wysokich drzew, sady ogrody cmentarze. W środowisku lęgowym wymaga grup lub przynajmniej pojedynczych, wysokich drzew. Larus melanocephalus - Mewa czarnogłowa Status: skrajnie nielicznie lęgowa, migruje, zalatuje wyjątkowo, wyjątkowo zimuje Środowisko: stawy i zbiorniki wodne, wyspy na dużych rzekach, niekiedy napełnione wodą wyrobiska pożwirowe i osadniki z wysepkami Luscinia svecica - Podróżniczek Status: skrajnie nielicznie lęgowy Środowisko: na niżu zakrzewienia w sąsiedztwie zbiorników wodnych i rzek , w wysokich górach w płatach kosówki przechodzącej w hale i miejscami rumosz skalny w pobliżu źródlisk stawów i cieków wodnych Nycticorax nycticorax - Ślepowron Status: Bardzo nielicznie lęgowy, migruje. Środowisko: Stawy rybne z wyspami porośniętymi drzewami i krzewami lub z kępami krzewów w trzcinowiskach, starorzecza, doliny rzeczne z gęstymi nadbrzeżnymi zaroślami. Pernis apivorus - Trzmielojad Status: Bardzo nielicznie, lokalnie nielicznie lęgowy, migruje. Środowisko: Obrzeża starych lasów liściastych i mieszanych w sąsiedztwie suchych pól i łąk. Picus canus - Dzięcioł zielonosiwy Status: Nielicznie lęgowy, osiadły. Środowisko: Skraje starych wysokopiennych drzewostanów liściastych, lasy łęgowe w dolinach rzecznych, w górach lasy bukowe, zadrzewienia śródpolne, stare parki, cmentarze. Porzana parva - Zielonka Status: Bardzo nielicznie lęgowa, migruje. Środowisko: Stawy rybne i inne płytkie zbiorniki wód stojących z bogatą roślinnością wynurzoną. Porzana porzana - Kropiatka Status: bardzo nielicznie lęgowa, migruje. Środowisko: trzcinowiska z małymi oczkami wodnymi. Recurvirostra avosetta - Szablodziób zwyczajny Status: gatunek wędrowny i osiadły. Do Polski zalatuje sporadycznie, choć stwierdzono również przypadki lęgów. Środowisko: płaskie, błotniste lub piaszczyste brzegi stawów oraz ujścia rzeczne. Sterna hirundo - Rybitwa rzeczna Status: Bardzo nielicznie, lokalnie nielicznie lęgowa, migruje. Środowisko: Stawy rybne, różnego typu zbiorniki wodne, doliny większych rzek z piaszczystymi lub żwirowatymi plażami i wyspami. Sylvia nisoria - Jarzębatka Status: Nielicznie, lokalnie bardzo nielicznie lęgowa, migruje. Środowisko: Niewielkie skupienia krzewów otoczone bujną roślinnością zielną, niezależnie od stopnia wilgotności podłoża, zakrzewione obrzeża lasów, dróg i miedz polnych, śródpolne remizy, kępy krzewów wśród łąk wszystkich typów, zakrzewione dolinki mniejszych rzek, obrzeża olesów, luźne liściaste młodniki. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 177 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Tringa glareola - Łęczak Status: Wędrowny: przelot wiosenny od połowy kwietnia do końca maja, przelot jesienny od lipca do października. W Polsce gnieździł się dawniej w prawie całym kraju, od 20 lat brak dowodu na jego gniazdowanie, choć jest ono prawdopodobne, W okresie wędrówek jest najliczniejszym brodźcem spotykanym w całym kraju. Środowisko: bagna, moczary i brzegi wód i lasu 2.2. PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Planowana na lata 2013-2025 eksploatacja nie spowoduje konieczności zmian (rozszerzenia) w Terenie Górniczym „Czechowice II”, dlatego opis przedstawiony w części II jest reprezentatywny dla tej części raportu. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 178 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI Z uwagi na to, ze przestrzenny zasięg planowanej eksploatacji nie wiąże się z zajmowaniem nowych złóż, lecz jedynie ewentualnym powiększeniem powierzchni objętej eksploatacją w granicach tego samego złoża, opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami przedstawiony w rozdziale 3 części II raportu obowiązuje także dla niniejszego rozdziału. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 179 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 4. OPIS PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU NIEPODEJMOWANIA DALSZEJ EKSPLOATACJI ZŁOŻA Wariant zakończenia eksploatacji na obecnym etapie może być realizowany w przypadku szczególnie trudnych warunków geologiczno-górniczych złoża lub sprzeciwu społeczeństwa związanego z możliwym pogorszeniem warunków życia na terenie prowadzonej eksploatacji. Kopalnia nie ma wpływu na niekorzystne warunki geologicznogórnicze złoża, co ogranicza możliwości jego interwencji w celu zapobieżeniu niepodejmowania inwestycji. Natomiast w przypadku sprzeciwu społecznego, przekonanie ludności zamieszkującej na terenie oddziaływania projektowanej eksploatacji może być prowadzone poprzez konsultacje społeczne na każdym etapie prowadzenia procesu decyzyjnego. Wariant niepodejmowania decyzji nie skutkuje dodatkowymi zmianami w środowisku. W odniesieniu do gospodarki wodno – ściekowej, zakończenie eksploatacji wymaga przeprowadzenia prac studialnych określających wpływ ewentualnego zatopienia kopalni na zmianę stosunków wodnych na powierzchni, w związku z likwidacją systemu odwadniania złoża. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 180 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 5. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM WARIANTU PROPONOWANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ RACJONALNEGO WARIANTU ALTERNATYWNEGO I WARIANTU NAJKORZYSTNIEJSZEGO DLA ŚRODOWISKA, WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU 5.1 WARIANT PROPONOWANY PRZEZ WNIOSKODAWCĘ Wariant ten został opisany w Dodatku nr 5 do PZZ. Dodatkiem nr 5 objęto 45 bilansowych pokładów węgla, w tym 20 przemysłowych pokładów węgla, z czego 15 przewidzianych do eksploatacji w latach 2013–2020. Zasoby przemysłowe i nieprzemysłowe złoża obliczono wg stanu na 31.12.2012r. w granicach koncesyjnych. W Dodatku nr 5 do Projektu Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Silesia” na lata 2013-2020 zaprojektowano dodatkowo eksploatację w pokładzie 304 poza pokładami przewidzianymi do eksploatacji w Dodatku nr 4. Ponadto w zawiązku z lepszym rozpoznaniem złoża węgla kamiennego robotami górniczymi w rejonie pokładu 315 i 314/2, podjęto decyzje o poszerzeniu zakresu eksploatacji w ww. pokładach, co aktualnie jest ekonomicznie uzasadnione. W Dodatku nr 5 przeklasyfikowano również znaczną część zasobów przemysłowych pokładów 325/1 i 330 (w wyniku lepszego rozpoznania miąższości oraz struktury zalegania) do zasobów nieprzemysłowych. Przeklasyfikowanie zasobów w pokładach 325/1 i 330 oraz eksploatacja prowadzona w latach 2011-2012, spowodowały znaczny ubytek zasobów przemysłowych (i równoważny mu ubytek zasobów operatywnych) z jednoczesnym przyrostem zasobów nieprzemysłowych. Jest to wariant nazywany w dalszej części WARIANTEM 1. Wariant ten nie przewiduje żadnych inwestycji na powierzchni terenu, oraz zakłada stałość oddziaływań (zgodny z oddziaływaniami aktualnymi opisanymi w części II) takich elementów środowiska jak powietrze oraz stałość oddziaływania akustycznego. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 181 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Do zagospodarowania pokładów węgla wykorzystywana będzie infrastruktura techniczna kopalni. Chodzi tu o takie ogniwa jak: transport urobku na dole kopalni, transport pionowy urobku, przeróbkę mechaniczną węgla, ekspedycję węgla, odwadnianie dołu. 5.2 RACJONALNY WARIANT ALTERNATYWNY Racjonalny wariant alternatywny - WARIANT 2. Jako alternatywny wariant racjonalny przyjęto wariant odpowiadający pełnemu zakresowi zaprojektowanych prac i zamierzeń (wydobycie węgla z planowanych pokładów węgla) z możliwością prowadzenia eksploatacji na istniejącym obszarze górniczym kopalni tak, aby ograniczyć planowane osiadania terenu pod istniejącą zabudową kubaturową i liniową. 5.3. WARIANT NAJKORZYSTNIEJSZY DLA ŚRODOWISKA WARIANT 3. Z uwagi na przewidywane wpływy eksploatacji złoża na powierzchnię terenu, a w szczególności osiadania i oddziaływania pośrednie, rozpatrywana była również teoretyczna możliwość prowadzenia eksploatacji z zastosowaniem podsadzki hydraulicznej. Dotychczasowa praktyka stosowania systemów podsadzkowych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym wykazuje, że system ten nie eliminuje wpływów eksploatacji na powierzchnię, a jedynie zmniejsza wielkość parametrów opisujących deformacje, przy czym efekt ten maleje wraz ze wzrostem głębokości eksploatacji. Sprowadzanie mieszaniny podsadzkowej szybem na głębokość ponad 500 m, a następnie jej transport na odległość kilku kilometrów do rejonów wydobywczych, w ilościach umożliwiających wypełnienie pustek eksploatacyjnych stanowi potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego i znacząco odbiega od prowadzonych w przeszłości w górnictwie węglowym systemów podsadzkowych. W chwili obecnej zarówno w polskim jak i światowym górnictwie, nawet na terenach mocno zurbanizowanych, przy tak głębokiej eksploatacji nie stosuje się systemów z pełną podsadzką. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 182 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną W związku z powyższym, w praktyce zastosowanie w/w systemu w warunkach eksploatacji złoża „Silesia”, z powodów technicznych i technologicznych jest niewykonalne. Jako wariant do dalszych rozważań przyjęto Wariant I – proponowany przez wnioskodawcę. UZASADNIENIE WYBORU WARIANTU Złoża surowców mineralnych stanowią składową część naturalnych zasobów kraju. Ochrona tych zasobów jest specjalnie ważna ze względu na ich nieodnawialny charakter. Konieczne jest, zatem realizowanie dwu podstawowych postulatów w zakresie ochrony złóż: ochrona rozpoznanych złóż przed zabudową lub przeznaczeniem tych terenów na inne cele, prowadzenie racjonalnej gospodarki złożami eksploatowanymi górniczo. Pod względem ekonomicznym. Eksploatacja złoża przy optymalnym poziomie dobowego wydobycia oraz aktualnie uzyskiwanych i prognozowanych cenach zbytu (założenia cenowe przyjęte w/w dokumentach), jest ekonomicznie w pełni uzasadniona. Przy spełnieniu założeń przyjętych w ww. dokumentach, kopalnia „Silesia jest rentownym zakładem górniczym, który wypracowuje zysk na podstawowej działalności operacyjnej. Funkcjonowanie kopalni, jak każdego zakładu pracy, działającego w warunkach gospodarki rynkowej związane jest z koniecznością wypracowywania odpowiedniego przychodu z prowadzonej działalności, który pozwala na spełnienie wymagań określonych obowiązującymi przepisami prawa, wymagań wynikających z koncesji, jak również na prowadzenie niezbędnych inwestycji gwarantujących utrzymanie zdolności produkcyjnych, a tym samym możliwości istnienia zakładu. W warunkach PG SILESIA, z uwagi na głębokość prowadzonej eksploatacji, silne zaburzenia tektoniczne, zmienną miąższość i jakość kopaliny oraz występujące zagrożenia naturalne, ponoszone koszty produkcji węgla są bardzo wysokie, w związku z czym jako najbardziej uzasadniony system prowadzenia eksploatacji przyjęto systemem zawałowy. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 183 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Wskazany w wariancie 3 system eksploatacji z zastosowaniem podsadzki hydraulicznej, choć w znacznym stopniu wpływa na zmniejszenie oddziaływania eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu, ze względów przede wszystkim technologicznych, ale również ekonomicznych nie może zostać zastosowany w warunkach kopalni „Silesia”. Z uwagi na głębokość prowadzonej eksploatacji, niewielkie nachylenie zalegania pokładów oraz ich małą miąższość, a także znaczne odległości frontów eksploatacyjnych na dole kopalni, prowadzenie efektywnego systemu podsadzania byłoby znacznie utrudnione. Tak więc, należy uznać, że w warunkach planowanej inwestycji stosowanie podsadzki hydraulicznej generowałoby koszty, które wpłynęłyby znacznie na rentowność zakładu, nie dając jednocześnie gwarancji uzyskania założonych celów ochrony powierzchni. W związku z powyższym przyjęto, że ze względów techniczno-ekonomicznych można jedynie wybrać prowadzenia eksploatacji systemem zawałowym z uwzględnieniem uwarunkowań wynikających z zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Pod względem środowiskowym – zasoby przyrodnicze Planowana eksploatacja nie będzie wywierała znaczącego wpływu na zasoby przyrodnicze i krajobrazowe położone w sąsiedztwie terenu górniczego Pod względem społecznym Przewidziana eksploatacja złoża „Silesia” do roku 2025 pozwoli na utrzymania tysięcy miejsc pracy w kopalni. W świetle obowiązujących przepisów, eksploatacja złoża „Silesia” prowadzona jest na podstawie planu ruchu zakładu górniczego, określającego m.in. szczegółowy zakres eksploatacji, wielkość wpływów na powierzchnię, analizę odporności obiektów budowlanych na przewidywane wpływy oraz planowane roboty związane z zabezpieczaniem obiektów jak i usuwaniem szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego. Każdorazowo plan ruchu jest opiniowany przez organy samorządowe, a następnie zatwierdzany (z uwzględnieniem powyższych opinii) przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego. Obowiązujące przepisy prawne, dają, więc samorządom lokalnym, możliwość stałego i rzeczywistego wpływania na działania przedsiębiorcy górniczego, co gwarantuje zapewnienie bezpieczeństwa i dobra mieszkańców jak i środowiska na terenie górniczym. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 184 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Kreowanie stabilnych miejsc pracy zarówno w zakładzie górniczym jak i przy realizacji nowych inwestycji, zapewnienie możliwości pracy i rozwoju młodzieży, a także inne działania podejmowane przez PG SILESIA na rzecz społeczności lokalnych, pomimo uciążliwości związanych z ruchem zakładu górniczego, w znacznym stopniu wpłyną pozytywnie na poziom i jakość życia mieszkańców gmin górniczych. . Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 185 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 6. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO EKSPLOATACJI WĘGLA KAMIENNEGO ZE ZŁOŻA, W TYM RÓWNIEŻ W WYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 6.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA, ROŚLINY, WODĘ I POWIETRZE 6.1.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI Analizując oddziaływanie na ludzi, należy wziąć pod uwagę zarówno pracowników kopalni jak i ludność zamieszkałą na terenach, przyległych do Zakładu Głównego, szybów kopalnianych oraz na terenach podlegających przekształceniom terenu. Oddziaływanie na pracowników jest minimalizowane poprzez stosowanie zgodnych z Kodeksem Pracy i przepisami BHP środków ochrony osobistej. Oddziaływanie na mieszkańców terenów podlegających przekształceniom oraz terenów przyległych do szybów oraz Zakładu Głównego kopalni jest minimalizowane przede wszystkim przez stosowanie prewencji tych zagrożeń oraz działania zapobiegające i ograniczające ich występowanie poprzez tzw. naprawę szkód górniczych. Do zadań takich zaliczamy naprawę dróg, mostów, wiaduktów, regulację cieków wodnych, budowę pompowni na terenach niecek bezodpływowych i inne. Zadania te są bardzo ważne i muszą być podejmowane, ponieważ wpływają one na komfort mieszkańców terenów poddanych osiadaniami terenów wskutek działalności górniczej. Z punktu widzenia ludzi zamieszkujących teren górniczy ważne jest także takie prowadzenie wydobycia, aby zapobiegać wstrząsom górniczym. Na przestrzeni 110 lat eksploatacji złoża „Silesia”, dzięki korzystnym warunków górniczo – geologicznym, nie występowały wstrząsy i nigdy nie dokonano zaliczenia pokładów do zagrożonych tąpaniami. Aktualnie nie przewiduje się również wystąpienia drgań gruntu będących wynikiem eksploatacji górniczej PG SILESIA. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 186 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 6.1.2. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZĘTA I ROŚLINY W TYM NA OBJĘTE OCHRONĄ DYREKTYW - PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ Istotą ochrony ostoi ptasich Natura 2000 „Dolina Górnej Wisły” i „Stawy w Brzeszczach” jest zachowanie siedlisk lęgowych i żerowisk dla kluczowych gatunków ptaków. W pierwszej z tych ostoi PLB240001 żyją co najmniej 29 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK), a wśród nich gatunkami kluczowymi są: bączek, ślepowron, dzierzba czarnoczelna, mewa czrnogłowa, rybitwa białowąsa i rybitwa rzeczna. W drugiej PLB120009 z nich występuje co najmniej 14 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi, a wśród nich kluczowe: bączek, czapla purpurowa, rybitwa białowąsa, ślepowron, bąk, rybitwa czarna i rybitwa białowąsa. Zdecydowana większość gatunków wymienionych w Załączniku I Ostoi Ptasiej, w tym wszystkie gatunki kluczowe to gatunki wodne lub wodnobłotne związane z środowiskiem stawów rybnych, starorzeczy, wyrobisk pożwirowych w dolinach rzecznych. Niektóre gatunki związane są z podmokłymi łąkami, łęgami i innymi podmokłymi siedliskami takimi jak: łęgi, olszyny, zadrzewienia śródpolne, zakrzewienia, łozowiska. Rzeka Wisła stanowi odbiorniki zasolonych wód dołowych z kopalni PG "Silesia" jest. Wody te są pod stałym monitoringiem i nie przekraczają dopuszczalnych wartości stężenia chlorków i siarczanów, określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska, jako wartości dopuszczalnej. Wody te nie stwarza zagrożenia dla gniazdujących i żerujących na rzece ptaków. W trakcie eksploatacji górniczej złoża należy zadbać o proporcje zachowania siedlisk przyrodniczych w celu zachowania składu gatunkowego roślin i zwierząt. Z dostępnych informacji wynika że wyżej wymienione stawy nie ucierpią w istotny sposób w wyniku działalności górniczej, ponieważ planowane odkształcenie terenu jest minimalne (kilka centymetrów) i nie spowoduje znaczących zmian siedliskowych. Z drugiej jednak strony należy zadbać i utrzymanie delikatnej równowagi w przekształcaniu siedlisk. Należy dążyć do utrzymania dotychczasowych proporcji siedlisk w terenie tj. zachowanie starodrzewni w układzie śródpolnym, zakrzewień i lasów na granicy pól i łozowsk przy zbiornikach wodnych, zwłaszcza pasma szuwarów i roślinności wodnej na stawach oraz roślin chronionych występujących w starorzeczach rzeki Wisły. Nie można doprowadzać do Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 187 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną nadmiernego przesuszenia terenu przyległego do ostoi. Przy zachowaniu powyższych warunków wpływ na obszary NATURA 2000 może być niewielki lub nawet znikomy. Eksploatacja węgla kamiennego nie wywoła negatywnych zmian w siedliskach przyrodniczych zlokalizowanych na specjalnym obszarze ochrony siedlisk "Zbiornik Goczałkowicki - Ujście Wisły i Bajerki" oraz w rezerwacie torfowiskowym " Roztuz" oraz rezerwacie "Żubrowisko", gdyż obszary te znajdują się poza zasięgiem omawianego terenu górniczego. 6.1.3. ODDZIAŁYWANIA NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE Wpływ gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe oraz podziemne odniesiono, do stanu jakościowego i ilościowego tych wód w aspekcie realizacji celów środowiskowych dla nich określonych w Planie Gospodarowania Wodami. Rzeka Wisła jest odbiornikiem zasolonych wód kopalnianych zrzucanych do rzeki przez szeregu kopalń węgla kamiennego, w tym Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Kopalnię Węgla Kamiennego „Silesia”. Wody dołowe są odprowadzane na powierzchnię do zbiornika retencyjno–dozującego wód słonych w Kaniowie z pompowni głównego odwadniania znajdującej się na poziomie VI. Zbiornik retencyjno-dozujący został wybudowany w północno-zachodnim narożu istniejącego czynnego osadnika mułów popłuczkowych na wydzielonej obwałowaniami powierzchni. Wody słone ze zbiornika retencyjno–dozującego są dozowane do Wisły za pomocą kanału zrzutowego, który przebiega po terenie prawego międzywala rzeki. Jest to kanał otwarty o trapezowym przekroju poprzecznym. Wylot do rzeki Wisły wykonano jako bystrotok. Wody są zrzucane do Wisły w takiej ilości, by stężenie sumy chlorków i siarczanów poniżej zrzutu po pełnym wymieszaniu nie przekroczyła 1g/l dla dotrzymania warunku określonego w § 17 ust. 1, pkt 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 roku (z późniejszymi zmianami) w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Pobór próbek dokonywany jest w sposób uproszczony, w tych samych miejscach koryta rzeki Wisły i rzeki Białej, nadawy do zbiornika retencyjnodozującego i rowu zrzutowego. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 188 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Monitoring wód kopalnianych oraz wód rzeki Wisły i Białej prowadzony jest systematycznie, niezależnie od pracy zbiornika retencyjno-dozującego raz na kwartał, natomiast w czasie zrzutu ze zbiornika retencyjno – dozującego raz na dobę. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że zrzucany ładunek Cl + SO4 wód kopalnianych z PG SILESIA do rzeki Wisły nie powoduje przekroczenia dopuszczalnego stężenia 1 g/l. Maksymalny dopływ wody do wyrobisk górniczych wyniesie ok. 4,95 m3/min w roku 2020. Zrzut jonów Cl+SO4 wzrośnie z ok. 151 Mg/d w roku 2012 do około 299 Mg/dobę w latach 2020 – 2025. Średnia zawartość sumy jonów Cl+SO4 w wodach kopalnianych wzrośnie do około 42 g/l w latach 2020 – 2025 z obecnych 30,8 g/l w roku 2012. Mineralizacja ogólna wód zbiorczych w wysokości ok. 69 g/l klasyfikować będzie wody w latach 2020-2025 w klasie wód miernie zasolonych II, B1, czyli w klasie w której mieszczą się obecnie dopływające zbiorcze wody kopalni. PG SILESIA, z uwagi na brak odpowiednich, ekonomicznie uzasadnionych rozwiązań technicznych, nie przewiduje w okresie do 2025 r. wykorzystania gospodarczego wód słonych. Całość dopływających wód dołowych będzie zrzucana poprzez zbiornik retencyjnodozujący w Kaniowie do rzeki Wisły. Prawidłowe gospodarowanie wodami słonymi, przez PG SILESIA, nie spowoduje zwiększenia wpływu gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe, w odniesieniu do stanu aktualnego. 6.1.4. ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Przedstawiona w punkcie 1.6 części II emisja niezorganizowana ze źródeł rozproszonych na terenie kopalni (prace spawalnicze, silniki spalinowe środków transportu poruszających się po terenie) w założeniach dotyczących dalszej eksploatacji złoża nie powinna ulec zmianie. Ma ona ograniczony wpływ na stan powietrza i nie powoduje przekroczeń wartości odniesienia w rejonie poza granicami terenu, do którego kopalnia ma tytuł prawny. Emisja metanu do powietrza zostanie omówiona w oddzielnym punkcie. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 189 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 6.2. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, Z UWZGLĘDNIENIEM RUCHÓW MASOWYCH ZIEMI, KLIMAT I KRAJOBRAZ 6.2.1. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI Wpływ dalszej eksploatacji złoża na powierzchnie można scharakteryzować poprzez mapę docelowych osiadań i kategorii terenów przedstawiona w załączniku 17. Deformacje ciągłe Projektowana w granicach złoża „Silesia” eksploatacja górnicza z zawałem stropu, spowoduje powstanie na powierzchni terenu deformacji ciągłych w postaci rozległych niecek obniżeniowych. Eksploatacja górnicza spowoduje wystąpienie deformacji terenu górniczego od I do III kategorii. Sumarycznie, wpływami eksploatacji górniczej zostanie objęty teren o powierzchni około 21,03 km2. Wpływ planowanej eksploatacji nie przekraczają granic ustanowionego terenu górniczego „Czechowice II”. Tabela 2.3 Powierzchnie terenu objęte kategoriami szkód TG „Czechowice II” Kategoria terenu [ km2] % powierzchni Terenu Górniczego „Czechowice II” teren poza wpływami 9,78 31,74 I 4,83 15,68 II 5,76 18,70 III 10,44 33,88 Razem: 30,81 100,00 Deformacje nieciągłe Teren objęty wpływami eksploatacji górniczej ze względu na korzystne warunki geologiczno-górnicze (duży nadkład elastycznego miocenu) ugina się w sposób łagodny i nie występują deformacje nieciągłe. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 190 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Projektowana eksploatacja wywoła następujące obniżenia i kategorie deformacji terenu górniczego: • w partii zachodniej powstaną dwie niecki obniżeniowe o maksymalnych wartościach osiadań nie przekraczających 2,00 m i 2,50 m. Na powierzchni wystąpią deformacje kwalifikujące teren do I - III kategorii terenu górniczego. Teren ten to skupiska zabudowy jednorodzinnej, a także w znacznej części tereny leśne i nieużytki w miejscowości Ćwiklice, Rudołtowice i Goczałkowice-Zdrój. W centralnej części niecki znajdą się trzy kompleksy szklarniowe, zakład produkcji szkła, zakład hodowli drobiu oraz zakład produkcji pieczarek. W południowej część niecki obniżeniowej znajdzie się fragment drogi krajowej nr 1, złoże borowiny, Stawy Rontok Mały, Zbiornik buforowy i Staw Rontok Duży, pompownia przy ul. Stawowej, końcowy odcinek potoku „Goczałkowickiego” oraz fragment koryta rzeki Wisły wraz z obwałowaniem. Przez centralną część niecki obniżeniowej przebiega rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800mm. W rejonie tym w wyniku wcześniejszej eksploatacji ukształtowała się niecka bezodpływowa, odwadniana za pomocą pompowni przy ul. Stawowej. Skutkiem projektowanej eksploatacji może być powiększenie się zasięgu niecek bezodpływowych oraz możliwość powstania nowych. W związku z powyższym Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. wykonało niezbędne prace remontowo-konserwacyjne mające na celu przywrócenie pełnej wydajności istniejących pompowni. PG „SILESIA” zleciło również wykonanie modernizacji pompowni przy ul. Stawowej dla zwiększenia jej wydajności oraz prowadzi prace przygotowawcze niezbędne do nadbudowy grobli stawu Rontok Mały i lewego wału rzeki Wisły w celu zapewnienia bezpieczeństwa terenów mieszkalnych. Do ważniejszych obiektów liniowych przebiegających przez ten teren trzeba zaliczyć: a) sieć wodociągową, b) sieć gazową, c) sieć kanalizacyjną, d) sieć energetyczną linii wysokiego napięcia, e) drogi lokalne, f) ciek „Goczałkowicki”, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 191 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną • g) rowy melioracyjne, h) rurociąg Goczałkowice – Czaniec, i) koryto rzeki Wisły, j) lewy wał rzeki Wisły w Goczałkowicach – Zdroju, k) droga krajowa nr 1. w partii w centralnej powstaną trzy niecki obniżeniowe o maksymalnych wartościach osiadań nieprzekraczających 0,75 m, 1,25 m i 1,50 m. Na powierzchni wystąpią deformacje kwalifikujące teren od I, do III kategorii terenu górniczego. Obszary te, to głównie rejon niskiej zabudowy jednorodzinnej, rozproszonej w Rudołtowicach, Ćwiklicach oraz w Czechowicach – Dziedzicach, a w przeważającej części tereny rolne i leśne oraz nieużytki. W południowej części tego rejonu znajdzie się fragment koryta rzeki Białej wraz z obwałowaniem oraz cześć zabudowań Bielskiego Parku Technologicznego Lotnictwa, Przedsiębiorczości i Innowacji w Kaniowie oraz fragment stawu Błaszkowiec. W północnym rejonie znajdzie się fragment rurociągu wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800mm, koryto rzeki Wisły wraz z obwałowaniem, Ośrodek Rehabilitacji dla Dzieci Niedowidzących, obiekty Szkoły Podstawowej i OSP Rudołtowice, boisko sportowe i budynek LKS Rudołtowice oraz trzy bloki mieszkalne. Rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec ø1800mm znajdzie się na granicy wpływów projektowanej eksploatacji, tak więc nieznaczne wartości wskaźników deformacji nie będą zagrażać bezpieczeństwu funkcjonowania tego obiektu. Do ważniejszych obiektów liniowych przebiegających przez ten teren trzeba zaliczyć: a) sieć wodociągową, b) sieć gazową, c) sieć energetyczną linii wysokiego napięcia, d) sieć kanalizacyjną, e) rowy melioracyjne, f) drogi lokalne, g) rurociąg Goczałkowice – Czaniec, h) koryto rzeki Wisły, i) lewy wał rzeki Wisły w Rudołtowicach Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 192 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną j) • koryto rzeki Białej wraz z obwałowaniem. w partii wschód I powstaną trzy centra obniżeniowe, o maksymalnych wartościach osiadań nieprzekraczających 2,50 m, 3,25 m oraz 3,50 m. Teren ten, to rejon niskiej zabudowy jednorodzinnej, rozproszonej w miejscowościach Kaniów i Grzawa oraz w znacznej części tereny rolne, leśne i nieużytki, objęty zostanie wpływami eksploatacji górniczej od I do III kategorii deformacji terenu górniczego. W zasięgu prognozowanych wpływów znajdzie się koryto rzeki Wisły wraz z obwałowaniem, rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800 mm, zalewiska zagospodarowane jako stawy hodowlane w Kaniowie oraz stawy hodowlane w Grzawie, obiekty żwirowni, ciek Macocha i ciek Młynówka w Kaniowie, oczyszczalnia ścieków, pompownia przy ul. Gawlików, oraz trzy pompownie tymczasowe przy ul. Hamerlaka, Mirowskiej i Rybackiej. Zadaniem pompowni jest odwodnienie terenu gdzie na skutek wcześniejszej eksploatacji ukształtowały się niecki bezodpływowe. Do ważniejszych obiektów liniowych przebiegających przez ten teren trzeba zaliczyć: • a) sieć wodociągową, b) sieć gazową, c) sieć energetyczną linii wysokiego napięcia, d) sieć kanalizacyjną, e) rowy melioracyjne, f) drogi lokalne, g) rurociąg Goczałkowice – Czaniec, h) koryto rzeki Wisły, i) prawy wał rzeki Wisły w Kaniowie, j) ciek Macocha, k) ciek Młynówka. w partii wschód II powstanie niecka obniżeniowa, o maksymalnej wartości osiadań nieprzekraczających 3,75 m, a wpływy na powierzchnię odpowiadać będą od I do III kategorii przydatności terenu do zabudowy. Północna część obszaru jest bardzo słabo zurbanizowana, przeważają na nim tereny leśne i nieużytki, jedynie w południowej części występuje nieliczna niska zabudowa jednorodzinna. W zasięgu wpływów Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 193 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną znajdzie się koryto rzeki Wisły wraz z obwałowaniem, rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800 mm, obiekty żwirowni, ciek Macocha i ciek Łękawka. Do ważniejszych obiektów liniowych przebiegających przez ten teren trzeba zaliczyć: a) sieć wodociągową, b) sieć gazową, c) sieć energetyczną linii wysokiego napięcia, d) sieć kanalizacyjną, e) rowy melioracyjne, f) drogi lokalne, g) rurociąg Goczałkowice – Czaniec, h) koryto rzeki Wisły, i) prawy wał rzeki Wisły w Kaniowie, j) ciek Macocha, k) ciek Łękawka. 6.2.2. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT Charakterystycznym elementem działalności kopalni węgla kamiennego, który ma wpływ na klimat, jest emisja metanu związana z pracami naruszającymi caliznę węglową. Metan należy do gazów cieplarnianych. Efekt cieplarniany wywoływany jego obecnością w powietrzu określany jest jako 25-krotnie większy niż w przypadku dwutlenku węgla. Jedną z metod ograniczania efektu cieplarnianego wywoływanego przez ten gaz jest, więc jego spalenie. Zgodnie z reakcją stechiometryczną: CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O z 1 m3 metanu tworzy się 1 m3 dwutlenku węgla. Szacuje się, że w całym okresie eksploatacji (lata 2013-2025) wydzieli się ogółem (przy założeniu metanowości na poziomie roku 2012) ok. 300 mln m3 metanu, z czego 60 mln m3 zostanie ujęte systemem odmetanowania, a pozostała ilość zostanie odprowadzona z powietrzem wentylacyjnym. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 194 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Wpływ na klimat, lecz jedynie o zasięgu lokalnym, mają również obniżenia terenu spowodowane eksploatacją, w których tworzą się rozlewiska wodne i rejony podmokłe. 6.2.3. ODDZIAŁYWANIE NA KRAJOBRAZ Nie przewiduje się budowy żadnych nowych obiektów kubaturowych mogących mieć wpływ na krajobraz. W wyniku prowadzenia eksploatacji górniczej mogą powstawać niecki obniżeniowe. Wpłyną na położenie zwierciadła wody pierwszego czwartorzędowego poziomu wodonośnego, szczególnie na terenach sąsiadujących z korytami cieków powierzchniowych i ze zbiornikami wodnymi. Zwierciadło wody tego poziomu w granicach tych niecek ulegnie względnemu podniesieniu. Lokalnie możliwe jest jego wystąpienie na powierzchni terenu. W miejscach gdzie czwartorzędowe utwory zbudowane są z utworów nieprzepuszczalnych, może dojść do powstania bezodpływowych zbiorników wodnych lub powiększenia już istniejących zbiorników tego typu, w przypadku zaniechania przez Inwestora wykonywania zapobiegawczych prac profilaktycznych. Niektóre z opisanych w punkcie 6.2.1. niecek obniżniowych mogą zostać zlikwidowane poprzez wypełnienie odpadami wydobywczymi w procesie odzysku poza instalacjami i urządzeniami. Możliwe jest również wykorzystanie najdorbniejszej frakcji odzyskanej z tych odpadów do rekultywacji. Takie przekształcenie powierzchni oraz krajobrazu, może odwrócić, poprzez likwidację przynajmniej części niekorzystnych skutków eksploatacji, niekorzystne wpływy na powierzchnię ziemi . 6.3. ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE Projektowana eksploatacja PG SILESIA będzie oddziaływać na powierzchnię terenu górniczego i zlokalizowane tam dobra materialne, zarówno te naturalne i te wytworzone przez człowieka: złoże borowiny w Goczałkowicach-Zdroju – ulegnie obniżeniu, ale nie utraci swoich właściwości leczniczych, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 195 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną obiekty kubaturowe, takie jak budynki mieszkalne i gospodarcze, szkoły, lokale gastronomiczne, hangary itp. – obiekty te są częściowo zabezpieczone na wpływy eksploatacji górniczej, podczas budowy lub przez wykonanie przez kopalnię dodatkowych wzmocnień (kotwienie); pod wpływem deformacji mogą ulegać uszkodzeniom, które będą naprawiane przez firmy remontowo-budowlane wyłonione przez kopalnię lub przez właściciela w zakresie własnym, na koszt kopalni, obiekty infrastruktury inżynieryjno-technicznej energetyczne, rurociąg wody słodkiej – GO-CZA są sieci ϕ1800mm wodne, itp., gazowe, częściowo zabezpieczone na wpływy eksploatacji górniczej podczas budowy, w przypadku uszkodzeń będą naprawiane zgodnie z zapisami ugód zawartych z administratorami, drogi kołowe – są to głównie drogi lokalne oraz fragment Drogi Krajowej nr 1 w Goczałkowicach-Zdroju: droga ta na w terenie górniczym została zabezpieczona na wpływy eksploatacji w trakcie przebudowy w 2012 roku; w przypadku wystąpienia awarii będzie ona usuwana zgodnie z zapisami ugód zawartych w administratorami, cieki i zbiorniki wodne – tj. między innymi rzeka Wisła i Biała wraz z obwałowaniami, Potok Goczałkowicki, Stawy Rontok Mały, Bufor i Rontok Duży, Staw Sołtysi; obiekty te będą ulegać obniżeniom terenu, a powstałe skutkiem tego szkody będą usuwane przez kopalnię, poprzez między innymi nadbudowę obwałowań, wzmacnianie skarp i niwelację dna rowów, grunty rolne i leśne, użytkowane rolniczo – będą ulegać obniżeniu terenu, szkody będą usuwane głównie przez wypłatę odszkodowań z tytułu strat w plonach oraz poprzez naprawy sieci drenarskiej. 6.4. ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI I KRAJOBRAZ KULTUROWY, OBJĘTE ISTNIEJĄCĄ DOKUMENTACJĄ, W SZCZEGÓLNOŚCI REJESTREM LUB EWIDENCJĄ ZABYTKÓW Odporności istniejących zabytków na wpływy deformacji ciągłych podłoża spowodowanych podziemną eksploatacją górniczą można oszacować (określić) różnymi sposobami a jedną z najczęściej stosowanych jest metoda punktowa. Przez pojęcie odporności Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 196 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną budowli na wpływy podziemnej eksploatacji górniczej rozumie się jej zdolność do przeniesienia określonych wpływów ciągłych deformacji terenu bez zagrożenia bezpieczeństwa użytkowania obiektów, przy jednoczesnym dopuszczeniu wystąpienia w obiekcie niewielkich uszkodzeń możliwych do usunięcia w ramach remontów bieżących – bez pogorszenia się walorów użytkowych takiego obiektu. Analizując dziś możliwości przejęcia przez obiekty budowlane zaliczone do elementów kultury materialnej, wpływów przyszłej eksploatacji górniczej należy mieć na uwadze, że wszystkie te obiekty były wznoszone bez odpowiednich zabezpieczeń. W przypadku najmniej odpornych budynków może zaistnieć konieczne ich wzmocnienie, dotyczy to wszystkich elementów kultury materialnej wymienionych w rozdziale 3 części III Raportu. 6.5. WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ELEMENTAMI ŚRODOWISKA Prognozowane deformacje powierzchni wpłyną nie tylko na stan zagospodarowania powierzchni ziemi, ale również na zmianę warunków wodnych przejawiającą się w: - osuszeniu terenu, - lokalnej deformacji koryt cieków, - tworzeniu się zalewisk i terenów podmokłych, - powiększaniu się istniejących zbiorników wodnych oraz na szatę roślinną i świat zwierząt i obiekty o szczególnych wartościach przyrodniczych. Obszary gniazdowania ptaków są niezwykle wrażliwe na zmiany ukształtowania terenu. Wiele gatunków ptaków odczytuje rzeźbę terenu, jako odnośnik nawigacyjny na przelotach. Zniekształcenie powierzchni powoduje, więc zawsze przejściowe ograniczenie w drożności szlaków migracyjnych ptaków. Szlaki migracji zwykle w takich wypadkach ulegają przesunięciu rzadziej zdarza się że szlaki migracyjne zamierają. W obu ostojach PLB240001 i PLB 120009 występuje znaczne nasycenie populacji ptaków gniazdujących i przelotowych pomimo prowadzonej eksploatacji górniczej. Można więc wyrokować że dobrostan populacji ptaków nie ulegnie znacznemu uszczupleniu, zwłaszcza że eksploatacja Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 197 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną górnicza prowadzona jest na granicach obu obszarów (staw Maciek, staw Foskowiec i Górnik Mały). Podobnie ma się sytuacja z ptakami gniazdującymi w granicach omawianego terenu. Wielkość zrzutu zasolonych wód dołowych pochodzących z odwadniania zakładu górniczego, jest zdeterminowana warunkami górniczo – geologicznymi oraz uwarunkowaniami hydrogeologicznymi, mającymi wpływ na wielkość dopływu naturalnego do wyrobisk podziemnych, a także na ładunek zasolenia w wodach dopływających. W PG SILESIA pomimo podejmowanych działań ograniczających wielkość ładunku zasolenia dopływającego do wyrobisk podziemnych kopalni, prognozowany jest wzrost ładunku zasolenia, który wprowadzany będzie do wód powierzchniowych (150 t/d aktualnie, wzrost do około 300 t/d w roku 2025). Zastosowanie metody retencyjno – dozującej pozwoli na ograniczenie niekorzystnych skutków dla środowiska planowanej eksploatacji węgla. 6.6. ANALIZA POTENCJALNYCH SYTUACJI AWARYJNYCH – WYSTĄPIENIE POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ Ustawa Prawo ochrony środowiska przyjmując wytyczne zawarte w dyrektywach Unii Europejskiej podaje w art. 3 pkt 23 następującą definicję poważnej awarii: „poważna awaria jest to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub ekspolozja, powstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadząca do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem” W czasie prowadzenia eksploatacji węgla kamiennego jako kopaliny głównej i metanu jako kopaliny towarzyszącej mogą zaistnieć poważne awarie związane z: zagrożeniem pożarowym, zagrożenia wybuchem metanu, awaria urządzeń wodnych, rozszczelnienie (awaria) zbiorników samochodowych i lokomotywowych oraz wyciek paliwa, skażenie środowiska olejami i smarami. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 198 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną ZAGROŻENIA WYBUCHEM METANU Występowanie niebezpiecznej atmosfery wybuchowej metanu w stacji odmetanowania może wystąpić tylko w przypadku awaryjnego rozszczelnienia instalacji. Pomieszczenia stacji należy przewietrzać grawitacyjnie. W pomieszczeniach należy zabudować czujniki pomiaru metanu, który należy włączyć do systemu metanometrii automatycznej kopalni z sygnalizacją przekroczenia 0,5 % CH4. Lampy oświetlenia zasadniczego i lampy oświetlenia awaryjnego, silniki napędowe dmuchaw, sygnalizatory optyczne i akustyczne, czujniki ciśnienia, czujniki temperatury i drgań maszyn oraz skrzynki rozgałęźne jak również kasety przetworników do czujników muszą posiadać wykonania przeciwwybuchowe iskrobezpieczne lub budowy wzmocnionej. Stacja odmetanowania nie może być zlokalizowana w sąsiedztwie kolejowej trakcji elektrycznej oraz dużych systemów spawalniczych, nie powinna być również stosowana ochrona przed korozją metodą katodową. Dla wyeliminowania ryzyka związanego z prądami błądzącymi należy zastosować otokowe uziemienie wokół budynku stacji. Instalację gazową w całości należy wykonać z materiałów przewodzących, nie mogą zostać zastosowane materiały nieprzewodzące (tworzywa sztuczne o oporności powierzchniowej powyżej 109Ω). Powłoki malarskie zastosowane do konserwacji antykorozyjnej nie mogą przekroczyć 2 mm grubości. Posadzki należy wykonać z materiału nieiskrzącego i niepalnego. W skrajnie niekorzystnej sytuacji możliwe jest zapalenie metanu w zewnętrznej strefie zagrożenia na kominach wydmuchu, stąd kominy wydmuchu muszą zostać zabezpieczone przerywaczami ognia. Budynek stacji odmetanowania, w tym kominy wydmuchu, należy zabezpieczyć instalacją odgromową obostrzoną zgodnie z obowiązującymi normami z instalacją wysoką oraz siatką zwodów poziomych niskich z elektrodami uziemiającymi. Należy zidentyfikować zagrożenia związane z falami elekromagnetycznymi o częstotliwości radiowej oraz wykluczyć stosowania urządzeń generujących promieniowanie w zakresie 3 x 1011 Hz do 3 x 1015 Hz. Należy wykluczyć urządzenia generujące promieniowanie jonizujące. Nie wolno stosować urządzeń emitujących fale ultradźwiękowe. Proces sprężania jak i ewentualny proces rozprężania nie może stanowić zagrożenia powstania wysokich temperatur zagrażających wybuchem. W procesie tym gaz nie powinien być zaoliwiony. W procesie Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 199 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną odmetanowania nie mogą być stosowane materiały i substancje wchodzące w rekcje egzotermiczne. Gromadzenie pyłów palnych jest wykluczone. Ocena możliwych skutków wybuchu. Pomieszczenia stacji odmetanowiania, jako pomieszczenia przewietrzane grawitacyjne, nie mogą być pomieszczeniami zamkniętymi. Konstrukcja ścian zewnętrznych powinna pozwalać ograniczyć zasięg ewentualnego wybuchu do minimum i zamknąć go w stałym i zamkniętym ogrodzeniu powierzchni stacji odmetanowania. Ewentualny wybuch nie powinien uszkodzić elementów nośnych konstrukcji budynku stacji. Przypuszczalny wybuch nie może spowodować uwolnienia innych niebezpiecznych materiałów. Powstanie wybuchu wewnątrz instalacji gazowej nie powinno spowodować zniszczenia tej sieci – wszystkie urządzenia budowanej instalacji gazowej wykonane powinny być na ciśnienie minimum 1,0 MPa. Ewentualny wybuch powinien zostać ograniczony, a ciśnienie rozproszone. W pomieszczeniu hali dmuchaw prowadzić należy tylko prace kontrolne, sporadycznie prace remontowe. Wszystkie osoby obsługi stacji odmetanowania należy przeszkolić na okoliczność prowadzenia ruchu stacji, występujących pomieszczeń zagrożonych wybuchem, sposobu wykonywania robót, pierwszej pomocy itp. W instalacji gazowej stacji odmetanowania koncentracja metanu w ujmowanym gazie wynosi średnio 50% ÷ 60 %, przy obniżeniu się koncentracji poniżej 40% sygnalizacja optyczna i akustyczna musi informować obsługę o wystąpieniu spadku. Dalsze obniżenie koncentracji poniżej 30 % CH4 w gazie powinno spowodować automatyczne wyłączenie dmuchaw oraz innych urządzeń elektrycznych w pomieszczeniu zagrożonym wybuchem. Wyłączenie sygnalizowane powinno być optycznie i akustycznie obsłudze stacji. Pomiar koncentracji metanu w instalacji musi odbywać się w sposób ciągły. Stacja odmetanowania musi posiadać zatwierdzoną klasyfikację pomieszczeń i wyznaczone pomieszczenia zagrożone wybuchem. Urządzenia wchodzące w skład budowanego agregatu dmuchaw muszą spełniać wymagania urządzeń grupy I i kategorii M 2. Urządzenia należy wyposażyć w takie środki zabezpieczające, aby źródła zapłonu nie mogły się uaktywnić podczas normalnego działania, nawet w bardziej surowych warunkach eksploatacji, w szczególności wynikających z nieostrożnego obchodzenia się z urządzeniami i zmiennych warunków środowiska. Urządzenia należy tak zaprojektować, aby otwarcie ich Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 200 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną części, które mogą być źródłem zapłonu, było możliwe tylko przy wyłączonym zasilaniu i zablokowanym urządzeniu. Wszystkie urządzenia wchodzące w skład budowanego agregatu dmuchaw muszą być zaprojektowane jako urządzenia odporne na ciśnienia wybuchu. Do ograniczenia przenoszenia wybuchu należy zastosować przerywacze płomienia, zabudowane na kominach wydmuchowych stacji odmetanowania oraz pomiędzy kolektorem ssącym stacji odmetanowania a rurociągiem ssącym łączącymi stację odmetanowania z dołem kopalni. Dla ochrony przed wybuchem należy zastosować awaryjne wyłączenie dmuchaw w przypadkach przekroczenia dopuszczalnych wartości koncentracji metanu w ujmowanym gazie, wzrostu temperatury przetłaczanego gazu powyżej dopuszczalnej wartości, wzrostu temperatury oleju w komorze przekładniowej dmuchaw powyżej dopuszczalnej wartości, wzrostu podciśnienia i ciśnienia ujmowanego gazu powyżej dopuszczalnych wartości, wzrostu drgań ram agregatów dmuchaw powyżej dopuszczalnych wartości. Dopuszczalne wartości nastaw urządzeń zabezpieczających należy ustalić w czasie ruchu próbnego. Informacje o urządzeniach, systemach ochronnych, częściach i podzespołach muszą zostać podane w zbiorczym zestawieniu materiałów przedmiotowej dokumentacji oraz wykazie materiałów w części aparatury kontrolno-pomiarowej i zabezpieczającej. Informacja o uruchomieniu, konserwacji, naprawach i zapobieganiu wybuchowi musi zostać podana w zestawie instrukcji obsługi stacji odmetanowania. W strefie zagrożonej wybuchem można stosować narzędzia, które mogą wytwarzać w czasie stosowania pojedyncze iskry oraz narzędzia, które wytwarzają snopy iskier podczas piłowania lub szlifowania pod rygorem specjalnego zezwolenia, gdzie jednym z warunków będzie brak atmosfery wybuchowej i stała jej kontrola. Osoba odpowiedzialna za obsługę stacji odmetanowania powinna posiadać odpowiednie kwalifikacje potwierdzone aktualnymi uprawnieniami do obsługi stacji odmetanowania oraz stosowne świadectwo kwalifikacyjne. Planowany okres rozruchu i sposób postępowania w przypadku rozruchu, zatrzymania działalności bądź wystąpienia awarii lub uszkodzenia urządzeń pomiarowych oraz rozmiar, warunki korzystania z wód i urządzeń wodnych w tych sytuacjach Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 201 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Z uwagi na fakt, że zbiornik retencyjno-dozujący wód słonych w Kaniowie pracuje nieprzerwanie od 2003 roku nie przewiduje się postępowania w przypadku rozruchu. Gospodarka wodna w okresie awarii Do sytuacji awaryjnych w zakresie gospodarki wodnej można zaliczyć: nadmierne gwałtowne osiadanie korony obwałowań głównych połączone z odkształcaniem osuwiskowym skarp, pojawienie się wypływów wody na skarpie odpowietrznej, pojawienie się nagłych deformacji bloków upustów dennych, obsuwanie się skarp, pękniecie rurociągów doprowadzających wody słone, pęknięcie kolektorów tłocznych, przepełnienie zbiornika retencyjno-dozującego. Postępowanie w przypadkach awarii: W przypadkach awarii obwałowań zbiornika związanych z nadmiernymi odkształceniami korony i skarp obwałowań głównych możliwie szybko obniża się poziom zwierciadła wody do rzędnej, przy której nie ma zagrożenia stateczności obwałowania i rozpoczyna się ciągłe obserwacje przemieszczeń oraz zwołuje się komisję w celu ustalenia dalszego postępowania. W przypadku awarii związanych z wypływaniem wody na skarpie odpowietrznej obwałowań głównych obniża się zwierciadło wody w zbiorniku i zwołuje się komisję dla ustalenia dalszych działań. W przypadku awarii spowodowanych deformacją bloków upustów dennych przerywa się odprowadzanie wody z komory mieszania, wykonuje się awaryjne przełożenie odprowadzenia wody poza komorą, a następnie przystępuje się do remontu, który winien być wykonany przez specjalistyczne przedsiębiorstwo. W przypadku awarii spowodowanych deformacją skarp obwałowań obniża się poziom zwierciadła wody poniżej dolnego konturu deformacji skarpy a następnie przystępuje się do remontu skarpy. W przypadku awarii spowodowanych pęknięciem rurociągów tłocznych przystępuje się do remontu tego odcinka rurociągu. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 202 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Awarie o mniejszym znaczeniu dla bezpieczeństwa obwałowań nie wymagają specjalnych ograniczeń rzędnej piętrzenia. W przypadku przepełnienia zbiornika, awaryjny zrzut wód zasolonych do Wisły odbywa się po jego uzgodnieniu z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej i Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska. Środki transportu oraz sprzęt, i materiały awaryjne - w ilościach zabezpieczających prawidłowe utrzymanie obiektów, znajdują się w dyspozycji odpowiednich służb Przedsiębiorstwa Górniczego „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia”. 6.7. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE Postępowanie w ramach oddziaływań transgranicznych reguluje Ustawa z dn. 09 października 2008r. o udostępnianiu informacji i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008r. Nr 199, poz. 1227). Art. 104. 1. W razie stwierdzenia możliwości znaczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, pochodzącego z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na skutek: 1) realizacji planowanych przedsięwzięć objętych: a) decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach, b) decyzjami, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1 i 10, jeżeli w ramach postępowania w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie była przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, 2) realizacji projektów polityk, strategii, planów lub programów, o których mowa w art. 46 lub 47 - przeprowadza się postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko. 2. Postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko przeprowadza się również na wniosek innego państwa, na którego terytorium może oddziaływać przedsięwzięcie albo realizacja projektu dokumentu, o którym mowa w art. 46 lub 47. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 203 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Art. 105. Postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko przeprowadza się także w przypadku, gdy możliwe oddziaływanie pochodzące spoza granic Rzeczypospolitej Polskiej mogłoby ujawnić się na jej terytorium. Wody dołowe pochodzące z odwadniania górotworu są odprowadzane poprzez istniejący system głównego odwadniania KWK „Silesia” i dalej systemem retencyjnodozującym do rzeki Wisły. Dalsza eksploatacja złoża węgla kamiennego Silesia, nie wymaga przeprowadzenia postępowania w zakresie oddziaływania transgranicznego, ponieważ nie jest wymienione w załączniku nr 1 do Konwencji EKG ONZ o Ocenach Oddziaływania na Środowisko w Kontekście Transgranicznym, sporządzonej w Espoo w dniu 25 lutego 1991r., ratyfikowanej przez RP i ogłoszonej w Dz. U. Nr 96 z 1999 r., poz. 1110. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 204 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 7. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ EKSPLOATACJI ZŁOŻA WĘGLA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIOI DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 7.1. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ – MATRYCA LEOPOLDA Dla oceny oddziaływań przeprowadzono analizę w oparciu o uproszczoną matrycę Leopolda Tabela 2.4 MATYRYCA LEOPOLDA Receptor Faza eksploatacji Czynnik Emisja do powietrza Emisja hałasu Ścieki Odpady Zużycie wody Osiadania Zużycie energii Faza likwidacji Powietrze Wody Wody powierz- podziem- Klimat Powierz- Flora chnia ziemi i fauna KrajoLudzie braz Zabytki Efekt chniowe ne estetyka 2 0 0 1 0 0 1 0 0 4 0 0 0 0 0 0 3 0 0 3 0 3 0 0 1 0 0 0 0 4 0 1 1 0 2 0 0 0 0 4 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 3 0 0 3 2 1 1 1 11 1 0 0 1 0 0 0 0 0 2 1 1 2 0 2 0 0 0 0 7 4 9 3 2 8 2 5 1 1 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 205 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Z przedstawionej w Matrycy Leopolda analizy wynika, że potencjalnie znaczące oddziaływania mogą dotyczyć następujących elementów środowiska: powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych, wód podziemnych, powierzchni ziemi, zasobów przyrody ożywionej, oraz zdrowia ludzi. Przewidywane oddziaływania na środowisko określono przy pomocy następujących metod: - krytycznej analizy danych o przedsięwzięciu w nawiązaniu do charakterystyki środowiska w rejonie lokalizacji i obowiązujących przepisów prawnych, - szacowanych obliczeń zgodnych z Rozporządzeniami Ministra Środowiska. Metody te są powszechnie stosowane w oszacowaniach wpływu emisji substancji i hałasu na środowisko. 7.2. OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ EKSPLOATACJI ZŁOŻA WĘGLA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIOI DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 7.2.1. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI ŁĄCZNIE Z GLEBĄ Oddziaływanie na powierzchnię ziemi Oddziaływania wynikające z wytwarzania odpadów Okres obejmujący eksploatację złoża węgla kamiennego przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” nie jest związany z nowymi, potencjalnymi, źródłami powstawania odpadów. Zarówno źródła odpadów jak i sposoby postepowania z nimi są znane. Jedynie Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 206 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną zwiększenie wydobycia jest związane z dodatkowym wytwarzaniem odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne. Oddziaływania krótkotrwałe W związku z eksploatacją złoża węgla kamiennego przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” nastąpią jedynie krótkotrwałe zagrożenia wynikające z gospodarki odpadami, a szczególnie odpadami wydobywczymi. Dotyczy to czasu gromadzenia odpadów przed ich przekazaniem lub odzyskiem. Oddziaływania długotrwałe W związku z eksploatacją złoża węgla kamiennego przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” nie nastąpią długotrwałe zagrożenia wynikające z gospodarki odpadami. 7.2.2. ODDZIAŁYWANIE NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE Oddziaływanie pośrednie, długoterminowe Wpływ gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe oraz podziemne odniesiono, do stanu jakościowego i ilościowego tych wód w aspekcie realizacji celów środowiskowych dla nich określonych w Planie Gospodarowania Wodami. Rzeka Wisła jest odbiornikiem zasolonych wód kopalnianych zrzucanych do rzeki przez szeregu kopalń węgla kamiennego, w tym Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Kopalnię Węgla Kamiennego „Silesia”. Wody dołowe są odprowadzane na powierzchnię do zbiornika retencyjno–dozującego wód słonych w Kaniowie z pompowni głównego odwadniania znajdującej się na poziomie VI. Zbiornik retencyjno-dozujący został wybudowany w północno-zachodnim narożu istniejącego czynnego osadnika mułów popłuczkowych na wydzielonej obwałowaniami powierzchni. Wody słone ze zbiornika retencyjno–dozującego są dozowane do Wisły za pomocą kanału zrzutowego, który przebiega po terenie prawego międzywala rzeki. Jest to kanał otwarty o trapezowym przekroju poprzecznym. Wylot do rzeki Wisły wykonano jako bystrotok. Wody są zrzucane do Wisły w takiej ilości, by stężenie sumy chlorków i siarczanów poniżej zrzutu po pełnym wymieszaniu nie przekroczyła 1g/l dla dotrzymania warunku określonego w § 17 ust. 1, pkt 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 roku (z późniejszymi zmianami) w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 207 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną szkodliwych dla środowiska wodnego. Pobór próbek dokonywany jest w sposób uproszczony, w tych samych miejscach koryta rzeki Wisły, nadawy do zbiornika retencyjno-dozującego i rowu zrzutowego. Monitoring prowadzony jest systematycznie i dotyczy wód kopalnianych jeden raz na dwa miesiące, wód rzeki Wisły z częstotliwością jeden raz na dwa miesiące i rzeki Białej z częstotliwością jeden raz na kwartał. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że zrzucany ładunek Cl + SO4 wód kopalnianych z PG SILESIA do rzeki Wisły nie powoduje przekroczenia dopuszczalnego stężenia 1 g/l. Maksymalny dopływ wody do wyrobisk górniczych wyniesie ok. 4,95 m3/min w roku 2020. Zrzut jonów Cl+SO4 wzrośnie z ok. 151 t/d w roku 2012 do około 299 t/dobę w latach 2020 – 2025. Średnia zawartość sumy jonów Cl+SO4 w wodach kopalnianych wzrośnie do około 42 g/l w latach 2020 – 2025 z obecnych 30,8 g/l w roku 2012. Mineralizacja ogólna wód zbiorczych w wysokości ok. 69 g/l klasyfikować będzie wody w latach 2020-2025 w klasie wód miernie zasolonych II B1, czyli w klasie w której mieszczą się obecnie dopływające zbiorcze wody kopalni. PG SILESIA, z uwagi na brak odpowiednich, ekonomicznie uzasadnionych rozwiązań technicznych, nie przewiduje w okresie do 2025 r. wykorzystania gospodarczego wód słonych. Całość dopływających wód dołowych będzie zrzucana poprzez zbiornik retencyjnodozujący w Kaniowie do rzeki Wisły. Prawidłowe gospodarowanie wodami słonymi, przez PG SILESIA, nie spowoduje zwiększenia wpływu gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe, w odniesieniu do stanu aktualnego. 7.2.3. ODDZIAŁYWANIE NA JAKOŚĆ POWIETRZA Spośród oddziaływań najbardziej znaczące dla środowiska będzie miała emisja metanu z szybów wydechowych kopalni. Ponieważ metan jest gazem powodującym efekt cieplarniany 25-krotnie silniejszy niż dwutlenku węgla, wprowadzanie go do powietrza ma – jak się uważa - znaczący wpływ na zmiany klimatu. W związku z tym emisja spowoduje oddziaływania o charakterze pośrednim, długookresowym i skumulowanym. Wielkość tych oddziaływań w przypadku PG SILESIA Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 208 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną zależy od stopnia jego wychwycenia w układzie odmetanowania i następnie wykorzystania do produkcji energii. 7.2.4. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY Oddziaływanie pośrednie, długotrwałe Wykonane w 2008 roku opracowanie: „Badania i ocena hałasu emitowanego do środowiska zewnętrznego z terenu Zakładu Mechanicznej Przeróbki Węgla Oddział KWK „Brzeszcze - Silesia” Ruch Silesia w Czechowicach-Dziedzicach”. wykazało, że dotrzymane są warunki dotyczące uciążliwości hałasowej dla terenów podlegających ochronie akustycznej wokół Zakładu Głównego KWK „Brzeszcze-Silesia”. Od tego czasu nie wykonano nowych, aktualnych badań. Ponieważ dalsza eksploatacja złoża węgla kamiennego nie będzie wymagała żadnych inwestycji infrastrukturalnych, przewiduje się, że nie będzie zmiany klimatu akustycznego wokół Zakładu Głównego kopalni jak i szybów peryferyjnych (wydechowych). 7.2.5. ODDZIAŁYWANIE NA PRZYRODĘ ŻYWĄ I KRAJOBRAZ W krótkim okresie czasu zakres oddziaływań skumulowanych nie wywoła znacznych zmian w zachowaniach ornitofauny. Zostaną uruchomione mechanizmy adaptatywne ptaków gniazdujących jak i na przelotach. Co nie spowoduje zmian w ichtiofaunie i florze wodnej zbiorników. W działaniach średniookresowych może zaznaczyć się minimalny wpływ właściwej eksploatacji węgla kamiennego, co może za sobą pociągnąć zmiany w funkcjonowaniu siedlisk przyrodniczych, zwłaszcza w obrębie starorzeczy rzeki Wisły oraz na granicach wskazanych obszarów Natury 2000. Może nastąpić przejściowy zanik niektórych stanowisk rzadkich i chronionych gatunków ptaków, co będzie się wiązało z podjęciem działań kompensacyjnych. W dłuższej perspektywie czasu jeżeli nie nastąpi dalszy proces degradacji siedlisk przyrodniczych oraz ustaną wpływy eksploatacji górniczej nastąpi stabilizacja warunków Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 209 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną przyrodniczych w oparciu o nowe status quo. W okresie tym nastąpi zapewne zagęszczenie populacji ornitofauny w obu ostojach. Odbudowane zostaną również nowe stosunki wodne oparte o przewidziane instalacje hydrologiczne na obiektach stawowych. Nie przewiduje się oddziaływań bezpośrednich eksploatacji górniczej na obszar NATURA 2000 „Dolina Górnej Wisły” PLB 240001 oraz Natura 2000 "Stawy w Brzeszczach PLB 120009". 7.2.6. ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE I DZIEDZICTWO KULTURY PG SILESIA przygotowała plan działań zabezpieczający złoża Borowiny i wody w uzdrowisku Goczałkowice-Zdrój, w oparciu o kompleksową ocenę stosunków wodnych w rejonie złoża Borowiny w Goczałkowicach-Zdroju w aspekcie projektowanej eksploatacji górniczej z uwzględnieniem rozwiązań projektowych mających na celu utrzymaniu reżimu hydrologicznego przedmiotowego terenu oraz terenów przyległych (Dokumentacja GIG 2012). 7.2.6. ODDZIAŁYWANIE NA ZDROWIE I ŻYCIE LUDZI Oddziaływania pośrednie, długoterminowe Czynniki determinujące stan zdrowia człowieka obejmują uwarunkowania biologiczne i społeczno-ekonomiczne związane z tradycyjnym modelem życia w społeczności. Człowiek rozwija się, żyje, pracuje i ma zapewnione odpowiednie warunki społeczno-ekonomiczne dla siebie i swojej rodziny. Czynniki środowiskowe mogą wywierać negatywny wpływ na organizm człowieka i na stan jego zdrowia. Szacowany, emitowany z terenu Zakładu Głównego kopalni hałas nie spowoduje pogorszenia, aktualnie występującego, klimatu akustycznego w rejonie najbliższej zabudowy mieszkaniowej. Pozostałe oddziaływania zostały opisane we wcześniejszych rozdziałach. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 210 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 7.3. ODDZIAŁYWANIE NA ETAPIE LIKWIDACJI Likwidacja infrastruktury kopalni może polegać na zmianie sposobu użytkowania budynków oraz urządzeń lub na ich wyburzeniu. W każdym z wymienionych przypadków sposób likwidacji powinien być zgodny z Programem likwidacji Zakładu Górniczego lub jego części i zostać poprzedzony Projektem budowlanym oraz Raportem oddziaływania na środowisko rozwiązań projektowych. Sposób dalszego wykorzystania tego terenu powinien być zgodny z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego. Program likwidacji Zakładu Górniczego lub jego części określi sposób zabezpieczenia wód podziemnych lub system ciągłego pompowania tych wód dla zapewnienia bezpieczeństwa robót górniczych w sąsiednich obszarach górniczych. Etap likwidacji szybów, szczególnie z wykorzystaniem odpadów może czasowo oddziaływać na środowisko wód podziemnych. W Projekcie budowlanym dotyczącym likwidacji zawarte będą: zakres i sposób planowanych prac (łącznie z pracami rozbiórkowymi), ilości wytwarzanych odpadów i sposób ich unieszkodliwiania lub odzysku, sposób zagospodarowania terenu, harmonogram czasowy prowadzenia prac oraz wymagany monitoring środowiska w czasie likwidacji i po jej zakończeniu. Problem likwidacji wyrobisk podziemnych reguluje Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 09.06.2011r. (Dz.U. Nr 163, poz.981) w Dziale VI, rozdziale 5 art. 128-132. Art. 128 określa zobowiązania finansowe przedsiębiorcy (tworzenie funduszu likwidacyjnego) oraz sposób tworzenia tego funduszu i wydatkowania tych środków. Art. 129 określa zobowiązania przedsiębiorcy w razie likwidacji zakładu górniczego. Przedsiębiorca zobowiązany jest: - zabezpieczyć lub zlikwidować wyrobiska górnicze oraz obiekty i urządzenia zakładu górniczego, - zabezpieczyć niewykorzystaną część złoża kopaliny, - zabezpieczyć sąsiednie złoża kopalin, - przedsięwziąć niezbędne środki w celu ochrony środowiska oraz rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po działalności górniczej. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 211 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Art. 131 natomiast porządkuje sprawy związane z przekazaniem dokumentacji mierniczogeologicznej po zakończeniu likwidacji zakładu górniczego. Z chwilą podjęcia decyzji stawiającej w stan likwidacji KWK Silesia realizacja przedsięwzięć likwidacyjnych będzie się odbywać na podstawie planu ruchu likwidowanego podziemnego zakładu górniczego po zatwierdzeniu go przez Dyrektora OUG w Rybniku. Problem zabezpieczenia niewykorzystanej części złoża zostanie przedstawiony w dodatku rozliczeniowym do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego. Likwidacja obejmować będzie wyrobiska i obiekty zlokalizowane pod powierzchnią ziemi oraz szyby. Likwidacja ta powinna być prowadzona pod nadzorem specjalistycznych jednostek naukowobadawczych, co gwarantuje spełnienie warunków ochrony środowiska. Istotną sprawą przy likwidacji kopalni będzie rozwiązanie problemów związanych z odwadnianiem wyrobisk. W przypadku likwidacji kopalni, przy utrzymaniu eksploatacji w kopalniach sąsiednich, będzie istniała konieczność odwadniania wyrobisk KWK Silesia. Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne będzie zbliżony do obecnego. Po zakończeniu eksploatacji, przy braku zagrożenia wodnego dla sąsiednich kopalń nastąpi samozatopienie wyrobisk podziemnych KWK Silesia. Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne będzie stopniowo zanikał w perspektywie kilkunastu lat. Szczegółowy zakres oddziaływania procesu likwidacji kopalni na wody powierzchniowe i podziemne może być określony dopiero po ustaleniu technologii likwidacji kopalni. W zależności od przyjętego sposobu odwadniania pozostawione zostaną w tym celu odpowiednie wyrobiska. Właściwe zagospodarowanie powierzchni terenu i rekultywacja gruntów możliwa będzie po uprzednio przeprowadzonej inwentaryzacji. Inwentaryzacji powinny podlegać wszelkie zmiany miejsca występowania deformacji nieciągłych, tereny występowania zagrożeń (wycieki, podtopienia, zalewiska), obiekty kubaturowe, ciągi przemysłowe, uzbrojenia techniczne (podziemne i powierzchniowe) itp. Wyniki inwentaryzacji terenu i obiektów infrastruktury będą podstawą wyboru sposobu wykorzystania danych obiektów lub podjęcia decyzji o ich wyburzeniu. Wszelkie zmiany powierzchni terenu, ich rodzaj i wielkość będą miały wpływ na wybór sposobu rekultywacji gruntów Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 212 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 8. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 8.1. OCHRONA ZŁOŻA Eksploatacja węgla została zaplanowana z uwzględnieniem następujących zasad ochrony złoża: kolejność wydobywania zasobów została zaprojektowana w sposób minimalizujący niszczenia zasobów nieprzemysłowych (eksploatację pokładów zaprojektowano z zachowaniem kolejności wybierania), nie projektowano eksploatacji w partiach złoża, w których zostałyby podbudowane zasoby bilansowe (przemysłowe lub nieprzemysłowe), zaprojektowano eksploatację złoża w poszczególnych rejonach eksploatacyjnych w taki sposób aby nie spowodowała odcięcia zasobów bilansowych, jak również nie utrudniała ewentualnego ich udostępnienia. Z kolei racjonalna gospodarka zasobami złoża polega na: korzystaniu z zasobów tylko w zakresie uzasadnionych interesem społecznym, po uwzględnieniu rachunku ekonomicznego i wskazań długookresowych, zapewnieniu priorytetu przedsięwzięciom umożliwiającym oszczędne i optymalne wykorzystanie zasobów. PG SILESIA przygotowała plan działań zabezpieczający złoża Borowiny i wody w uzdrowisku Goczałkowice-Zdrój, w oparciu o kompleksową ocenę stosunków wodnych w rejonie złoża Borowiny w Goczałkowicach-Zdroju w aspekcie projektowanej eksploatacji górniczej z uwzględnieniem rozwiązań projektowych mających na celu utrzymaniu reżimu Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 213 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną hydrologicznego przedmiotowego terenu oraz terenów przyległych (Dokumentacja GIG 2012). 8.2. KOMPENSOWANIA STRAT SPOWODOWANYCH EKSPLOATACJĄ GÓRNICZĄ Skutkiem wpływu eksploatacji górniczej w obiektach znajdujących się na powierzchni terenu górniczego występują uszkodzenia, które będą usuwane i kompensowane przez kopalnię. Sposób i zakres w jaki te uszkodzenia będą naprawione zależy od ich rodzaju i charakteru, co zostanie określone w drodze postępowania ugodowego z właścicielem lub administratorem. PG SILESIA planuje: Usuwanie powstałych uszkodzeń poprzez naprawy (przywrócenie stanu poprzedniego), które będą realizowane przez poszkodowanych w zakresie własnym (na koszt kopalni) lub przez wyznaczone przez kopalnię firmy wykonawcze. Usuwanie uszkodzeń w obiektach kubaturowych (np. budynkach mieszkalnych i gospodarczych, użyteczności publicznej) realizowane będzie poprzez naprawy lub wypłaty jednorazowych odszkodowań, zgodnie z zapisami zawartymi w ugodach, zaspakajających tym samym roszczenia poszkodowanych. Zwrot kosztów poniesionych przez inwestora na wykonanie dodatkowych zabezpieczeń obiektu z uwagi na wystąpienie prognozowanych deformacji terenu. Zabezpieczanie obiektów oraz usuwanie ewentualnie powstałych awarii sieci oraz urządzeń na powierzchni (m.in. rzek, wałów, rurociągu magistralnego GO- CZA Ø 1800mm, sieci elektrycznych, wodociągowych, gazowych, komunalnych, telekomunikacyjnych) kopalnia będzie przeprowadzać na podstawie zawieranych ugód z właścicielami i użytkownikami obiektów oraz stosownych umów, podpisanych ze specjalistycznymi firmami wykonawczymi. W przypadku wystąpienia uszkodzeń dróg kołowych, konieczne prace naprawcze będą wykonywane na podstawie zawartych ugód z ich administratorem. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 214 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną W razie wystąpienia uszkodzeń w rowach odwadniających i melioracyjnych, spowodowanych eksploatacją, będą wykonywane roboty naprawcze, które mogą polegać między innymi na wzmocnieniu skarp rowów lub niwelacji dna. W razie wystąpienia uszkodzeń w obwałowaniach cieków lub zbiorników wodnych, spowodowanych eksploatacją, będą wykonywane roboty naprawcze, które mogą polegać między innymi na wzmocnieniu lub nadbudowie i podniesieniu korony tych wałów. Wypłacanie właścicielom terenów użytkowanych rolniczo odszkodowań z tytułu strat w plonach. Zlecanie placówkom naukowym opracowania koncepcji rewitalizacji terenów przekształconych działalnością górniczą, z uwzględnieniem także bezpieczeństwa przeciwpowodziowego terenów przyległych. Projekty te mogą być realizowane także we współpracy z terytorialnymi organami samorządowi gmin górniczych. Prowadzenie działań profilaktycznych, mających na celu zmniejszenie odczuwalności przez mieszkańców negatywnego wpływu eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu. Są głównie nadbudowa wałów cieków i zbiorników, regulacja dna rowów, zabezpieczanie obiektów z uwagi na występowanie prognozowanych deformacji terenu. 8.3. KOMPENSACJE Z TYTUŁU SZKÓD W ŚRODOWISKU PRZYRODNICZYM Działania kompensacyjne dla dwóch obszarów NATURA 2000 zostaną uzgodnione w czasie tworzenia Planów Zadań Ochronnych dla ostoi. W latach 2010-2013 przewidywane jest sporządzenie tych planów zadań ochronnych (PZO) dla ponad 400 obszarów Natura 2000 w całej Polsce. Zadanie to będzie realizowane przez RDOŚ w Krakowie i Katowicach, a środki na ten cel pochodzą z V osi priorytetowej programu Infrastruktura i Środowisko. Do roku 2017 takie plany będą musiały powstać dla wszystkich obszarów Natura 2000 w całym kraju. Na dzień dzisiejszy nie jesteśmy więc w stanie określić jaki będzie kierunek działań ochronnych w ostojach, a tym bardziej jaki będzie zakres koniecznych działań kompensacyjnych wynikających z konsekwencji eksploatacji górniczej. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 215 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 8.4. KOMPENSACJE Z TYTUŁU SZKÓD ZWIĄZANYCH Z PRZEKSZTAŁCENIEM TERENU Wpływ projektowanej eksploatacji górniczej kopalni może spowodować pewne zmiany, a także zakłócenia w funkcjonowaniu i użytkowaniu powierzchni oraz obiektów, nie spowoduje to jednak zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Powstałe zmiany mogą mieć charakter trwały lub czasowy, w związku z tym PG SILESIA planuje szereg działań, których celem jest ich kompensacja, całkowite usunięcie lub zminimalizowanie ich odczuwalności dla mieszkańców: Odwadnianie niecek bezodpływowych za pomocą pompowni i systemu rowów melioracyjnych, celem przywrócenia prawidłowego spływu wód powierzchniowych, osuszaniu terenów podmokłych oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa powodziowego terenów przyległych. Pogłębianie i niwelacja dna rowów melioracyjnych dla swobodnego spływu wód oraz umacnianie skarp dla utrzymania wielkości przepływu. Nadbudowa wałów cieków i zbiorników wodnych, poprzez podniesienie korony wału do odpowiedniej rzędnej z jednoczesnym poszerzeniem stopy wału dla zapewnienia bezpieczeństwa powodziowego terenów. Naprawa drenażu pól uprawnych celem ich osuszenia i przywrócenia do użytkowania rolniczego. Rekultywacja terenów przekształconych działalnością górniczą w sposób zgodny z projektem. 8.5. OCHRONA WÓD DORZECZA WISŁY Rzeka Wisła jest odbiornikiem zasolonych wód kopalnianych zrzucanych do rzeki przez szereg kopalń węgla kamiennego, w tym Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Kopalnię Węgla Kamiennego „Silesia”. Ilość wprowadzanych wód dołowych przez PG SILESIA, jest uzgadniana z Koordynatorem ds. Zrzutu Wód Zasolonych z Kopalń „Brzeszcze”, „Piast”, „Ziemowit” i PG SILESIA, zgodnie z „Instrukcją współdziałania uczestników systemu ochrony hydrotechnicznej Górnej Wisły przed zasolonymi wodami Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 216 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną dołowymi, pochodzącymi z odwadniania kopalń węgla kamiennego zgrupowanych w KW S.A. oraz PG SILESIA. Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia” wprowadza wody dołowe do rzeki Wisły w km 33+320 w punkcie o współrzędnych N 49˚56’50,56”, E 19˚1’33,74”, za pośrednictwem zbiornika retencyjno-dozującego w Kaniowie w ilości: Średni dobowy zrzut wód dołowych – 7128 m3/d Maksymalny godzinowy zrzut wód dołowych – 5400 m3/h Maksymalny roczny zrzut wód dołowych – 2 608 848 m3/r Wody dołowe zrzucane do rzeki Wisły posiadają następujące parametry: - chlorki do 45 000 mg/l, - siarczany do 2500 mg/l, - zawiesina ogólna do 35 mg/l. PG SILESIA reguluje ilość zrzucanych wód słonych w sposób zapewniający nie przekroczenie stężenia 1 g/l, w miejscu całkowitego wymieszania się wód słonych z wodami rzeki Wisły (punkt kontrolny – wodowskaz nr 1 w Kaniowie na rzece Wiśle w km 32+120, współrzędne punktu N 49˚57’7,67”, E 19˚2’25,05”) w odniesieniu do sumarycznej wartości chlorków i siarczanów w rzece Wiśle. Poniżej omówiono wpływ gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe oraz podziemne, w szczególności na stan tych wód i realizację celów środowiskowych dla nich określonych w „Planie Gospodarowania Wodami na obszarze dorzecza Wisły” (PGW), który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549. 8.5.1. Ograniczenie dopływu wód zasolonych metodami górniczo – geologicznymi. W celu zminimalizowania wpływu zrzucanych wód słonych pochodzących z odwodnienia zakładu górniczego PG SILESIA, na jakość wód rzeki Wisły, realizowane są działania polegające na stosowaniu metod górniczo-geologicznych ograniczających dopływ wód słonych (tzw. redukcja dopływów u źródła): eksploatacja tamy wodnej na ciśnienie 2,5 MPa na poziomie I (288m). Tama służyła do zatrzymywania wód słonych w ilości 0,15 m3/min, zawierających ładunek chlorków Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 217 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną i siarczanów w ilości około 2,85 ton/d (stężenie jonów chlorkowych i siarczanowych w wodach =13,179 kg/m3). W roku 2012 zatrzymano za tamą dopływ w ilości ogółem ok. 79,1 tys.m3 oraz ograniczono zrzut ładunku chlorków i siarczanów o ok. 1043 tony. wypełnianie podziemnego zbiornika wodnego W-34 w zrobach pokładów 312 i 315 w partii zachodniej poniżej poz. VI. Do zbiornika wprowadzono w roku 2012 ok. 116 600 m3 wody o średnim stężeniu jonów chlorkowych i siarczanowych w wodach = 43,270 kg/m3. W roku 2012 zatrzymano na dole dopływ w ilości ogółem ok. 116,6 tys.m3 oraz ograniczono zrzut ładunku chlorków i siarczanów o ok. 5042 tony. Łącznie w 2012 r. ograniczono ładunek Cl+SO4 zrzucany do rzeki Wisły o 6085 ton zatrzymując wodę w wyrobiskach dołowych. Zastosowanie metod górniczo – geologicznych przynosi pozytywne rezultaty, ale tylko w niewielkim stopniu może ograniczyć dopływ naturalny wód zasolonych do wyrobisk kopalni. Planowane jest do roku 2025, stosowanie metod górniczo – geologicznych w celu ograniczenia dopływu ładunku zasolenia do wyrobisk kopalni. 8.5.2. Wprowadzanie zasolonych wód dołowych do rzeki Wisły poprzez system retencyjno – dozujący. W 2003 roku na terenie należącym do zakładu został wykonany zbiornik retencyjno – dozujący wód słonych w „Kaniowie“ o całkowitej pojemność wynoszącej 244 887 m3. Przy prognozowanym dopływie wód słonych na poziomie 4,95 m3/min, zbiornik pozwala na ponad miesięczne retencjonowanie dopływających wód dołowych. W związku z tym Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia” ogranicza lub zaprzestaje zrzutów wód słonych do Wisły w okresach suszy, gdy ilość wód płynących w rzece Wiśle nie pozwala na dostateczne rozcieńczenie zrzucanych wód słonych poniżej wartości 1g/l dla sumy chlorków i siarczanów zgodnie z § 17 ust. 1, pkt 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 roku (z późniejszymi zmianami) w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. W trakcie normalnej eksploatacji, w oparciu o wykonany odczyt stanu wody na wodowskazie Kaniów na Wiśle i wyznaczone wartości stężenia chlorków i siarczanów w Wiśle i Białej powyżej zrzutu, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 218 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną określa się wielkość prowadzonych zrzutów. Woda do analizy pobierana jest codziennie w stałych punktach pomiarowo – kontrolnych. Poziom wody w Wiśle odczytywany jest na wodowskazie nr 1 w Kaniowie w km 32+120, poziom wody w zbiorniku retencyjnodozującym oraz stężenie chlorków w Wiśle poniżej zrzutu są odnotowane w Książce pracy zbiornika retencyjno-dozującego. Jakość prowadzonych pomiarów potwierdzana jest dodatkowo wykonywanymi analizami kontrolnymi przez akredytowane laboratorium. Wyniki z przeprowadzonych pomiarów potwierdzają dotrzymywanie warunków określonych w obowiązującym pozwoleniu wodnoprawnym (na odcinku pomiędzy miejscem zrzutu wód słonych i kontrolnym punktem pomiarowym, rzeka Wisła nie posiada żadnych dopływów). Jedynie w sytuacjach ekstremalnych - w okresach długotrwałych suszy, gdy wyczerpane zostaną wszystkie posiadane przez zakład formy retencjonowania i ograniczania dopływu wód słonych pochodzących z odwodnienia zakładu górniczego, możliwe jest krótkotrwałe nie dotrzymanie warunku nie przekraczania wartości 1g/l dla sumy chlorków i siarczanów zgodnie z § 17 ust. 1, pkt 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 roku (z późniejszymi zmianami) w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. W obecnej sytuacji Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia”, z uwagi na brak odpowiednich, ekonomicznie uzasadnionych rozwiązań technicznych, nie przewiduje w okresie do 2025 r. zmian w prowadzonej gospodarce wodno – ściekowej. Prognozowany wpływ wód dołowych z PG SILESIA na wody odbiornika powierzchniowego – rzeki Wisły, określono dla wskaźników: chlorki i siarczany, korzystając ze wzoru: Cx Qść C ść QrzBiala CrzBiala QrzWisla CrzWisla Qść QrzBiala QrzWisla [mg/l] gdzie: Cx – stężenie wskaźnika zanieczyszczeń po wymieszaniu z wodami odbiornika [mg/l] Qść – ilość wód z odwodnienia, wprowadzanych do rzeki [m3/s], Cść – stężenie wskaźnika zanieczyszczeń w wodach z odwodnienia zakładu wprowadzanych do odbiornika [mg/l], Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 219 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną QrzWisła – przepływ średnioroczny w rzece [m3/s], CrzWisła – stężenie wskaźnika zanieczyszczeń w rzece [mg/l], QrzBiała – przepływ średnioroczny w rzece [m3/s], CrzBiała – stężenie wskaźnika zanieczyszczeń w rzece [mg/l]. Obliczenia dla przeciętnych warunków Średnie stężenia jonów Cl- i i SO42- w rzekach Wiśle i Białej określono na podstawie danych pomiarowych z roku 2012. Przepływy: QrzWisła= SSQrzWisła = 7,27 [m3/s], QrzBiała = SSQrzBiała = 3,11 [m3/s], Qść,1 = 0,195 [m3/s], Qść,2 = 0,105 [m3/s], Dla jonów ClCść – 45000 [mg/l], CrzWisła – 68,42 [mg/l], CrzBiała – 138 [mg/l]. Dla jonów SO42Cść – 2500 [mg/l], CrzWisła – 21,60 [mg/l], CrzBiała – 46,62 [mg/l]. Dla przyjętych powyżej warunków brzegowych, przy zrzucie wód dołowych na poziomie 11,7 m3/min (702 m3/h, 16848 m3/d), całkowite stężenie sumy chlorków i siarczanów wyniesie 0,992 g/l, czyli nie spowoduje przekroczenia wartości 1g/l dla sumy chlorków i siarczanów. Dla przyjętych powyżej warunków brzegowych, przy zrzucie wód dołowych na poziomie 6,3 m3/min (378 m3/h, 9072 m3/d), całkowite stężenie sumy chlorków i siarczanów Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 220 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną wyniesie 0,593 g/l, czyli nie spowoduje przekroczenia wartości 0,6 g/l dla sumy chlorków i siarczanów. W okresach występowania przepływów niższych od średnich w rzekach Wiśle i Białej ilość zrzucanych wód słonych jest proporcjonalnie mniejsza i obliczana zgodnie z zamieszczoną formułą uwzględniającą aktualne tło rzek Wisły i Białej w zakresie stężeń chlorków i siarczanów. Wyniki z przeprowadzonych pomiarów potwierdzają wywiązywanie się PG SILESIA z warunków określonych w obowiązującym pozwoleniu wodnoprawnym (na odcinku pomiędzy miejscem zrzutu wód słonych i kontrolnym punktem pomiarowym, rzeka Wisła nie posiada żadnych dopływów). Przy średnim stężeniu chlorków i siarczanów ich negatywy wpływ na środowisko wodne będzie tym mniejszy, im mniejsze będą wahania stężeń. Jest to związane ze zjawiskiem stopniowej adaptacji bakterii, glonów, zwierząt bezkręgowych i ryb, jak i całych wielogatunkowych zbiorowisk organizmów, do podwyższonego zasolenia wód. Zasolenie, jakie występuje w chwili obecnej w Wiśle nie zakłóca prawidłowego funkcjonowania ekosystemów wodnych, nie eliminuje możliwości bytowania ryb, jak również nie wpływa negatywnie na procesy samooczyszczania się wód. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 221 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 9. JEŻELI PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIE JEST ZWIĄZANE Z UŻYCIEM INSTALACJI, PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA, O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA Artykuł 143 Ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi: Technologia stosowana w nowo uruchamianych lub zmienianych w sposób istotny instalacjach i urządzeniach powinna spełniać wymagania, przy których określaniu uwzględnia się w szczególności: 1) stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń, 2) efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii, 3) zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw, 4) stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających odpadów, 5) rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji, 6) wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane w skali przemysłowej, 7) postęp naukowo-techniczny. Nie dotyczy. W ramach działalności opisywanej w Raporcie nie będą prowadzone prace inwestycyjne związane z budowa nowych instalacji podlegających zapisom art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 222 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 10. WSKAZANIE, CZY DLA DALSZEJ EKSPLOATACJI ZŁOŻA WĘGLA KAMIENNEGO KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA W ROZUMIENIU PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA, ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH Artykuł 135 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi, że: ust. 1 Jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, z analizy porealizacyjnej albo z przeglądu ekologicznego wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, radiokomunikacyjnej, linii i stacji radionawigacyjnej i elektroenergetycznej radiolokacyjnej oraz tworzy instalacji się obszar ograniczonego użytkowania ust. 2 Obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest klasyfikowana jako takie przedsięwzięcie, tworzy sejmik województwa, w drodze uchwały ust 3. Obszar ograniczonego użytkowania dla zakładów lub innych obiektów, niewymienionych w punkcie 2, tworzy rada powiatu w drodze uchwały. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 223 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Organ tworząc obszar ograniczonego oddziaływania, określa granice obszaru, ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagania techniczne dotyczące budynków oraz sposób korzystania z terenów wynikające z oceny oddziaływania na środowisko lub analizy porealizacyjnej albo przeglądu ekologicznego Oceniane przedsięwzięcie nie jest wymienione na liście inwestycji, dla których obszar ograniczonego użytkowania może być ustanowiony. Przeprowadzona ocena nie wykazała konieczności ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla planowanej inwestycji Zasięg oddziaływania zrzutu zasolonych wód dołowych ograniczony jest do miejsca, w którym następuje całkowite wymieszanie zasolonych wód dołowych (wprowadzanych z systemu retencyjno – dozującego) z wodami rzeki Wisły. System retencyjno – dozujący zapewnia dotrzymanie sumarycznego stężenia chlorków i siarczanów poniżej wartości 1 g/l w wodach rzeki Wisły po całkowitym wymieszaniu się wód. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 224 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 11. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z DALSZĄ EKSPLOATACJĄ ZŁOŻA WĘGLA KAMIENNEGO Analizując możliwość wystąpienia konfliktów społecznych związanych z eksploatacją złoża do roku 2025, czyli do końca okresu obowiązywania koncesji - należy rozpatrzyć nie tylko skutki społeczne eksploatacji, ale też wpływ oddziaływania projektowanej eksploatacji węgla kamiennego na życie mieszkańców i środowisko. PG SILESIA współpracuje z innymi kopalniami wprowadzającymi zasolone wody dołowe do rzeki Wisły. Sposób odprowadzania wód dołowych przez PG SILESIA uzgadniany jest z Koordynatorem ds. Zrzutu Wód Zasolonych z Kopalń „Brzeszcze”, „Piast”, „Ziemowit” i PG SILESIA, zgodnie z „Instrukcją współdziałania uczestników systemu ochrony hydrotechnicznej Górnej Wisły przed zasolonymi wodami dołowymi, pochodzącymi z odwadniania kopalń węgla kamiennego zgrupowanych w KW S.A. oraz PG „SILESIA”. Wprowadzanie zasolonych wód dołowych poprzez system retencyjno – dozujący łagodzi skutki środowiskowe, ale ogranicza możliwości wykorzystania zasobów wodnych przez innych potencjalnych użytkowników. W celu ograniczenia możliwości wystąpienia konfliktów społecznych związanych z dalszą działalnością eksploatacjną, PG SILESIA informuje zainteresowane strony o zakresie oddziaływania na środowisko wodne oraz powiadamia o ewentualnych awariach. Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia” przesyła informacje, o wynikach badań ścieków oraz wód rzeki Wisły poniżej zrzutu ścieków do stron zainteresowanych, w tym uprawnionemu do rybactwa (jeden raz na półrocze), oraz że będzie powiadamiać uprawnionego do rybactwa o awariach mogących mieć negatywny wpływ na rybostan w rzece lub wystąpienie śnięcia ryb. Teren górniczy dla eksploatacji złoża „Silesia” obejmuje swym zasięgiem Gminy Miedźna, Bestwina, Goczałkowice-Zdrój, Miasto Pszczyna i Czechowice-Dzoiedzice oraz Wilamowice, w różnym zakresie. Eksploatacja górnicza na tym terenie zgodna jest z obowiazujacym prawem miejscowym. I tak: Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 225 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Pszczyna – w granicach planu dla sołectwa Rudołtowice utrzymuje się złoże węgla kamiennego „Silesia”, dla którego utworzono obszar i terewn górniczy „Czechowice II” Uchwała Nr VII/58/11 Rady Miejskiej w Pszczynie z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru obejmującego sołectwa Ćwiklice i Rudołtowice. Czechowice-Dziedzice – źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czechowice-Dziedzice. III Edycja Dla części terenu górniczego uchwalono plan zagospodarowania przestrzennego: obejmujący tereny rozgraniczone ulicami: Rumana, Górniczą oraz południowymi granicami działek nr 4506/9 oraz 4074/(70,74,76,78,79,81,122,125) - (Plan XVIII). Uchwała Nr XVII/1 81/03 z dnia 09.12.2003 r. Dz. Urz. Woj. Śl. Nr 28, poz. 947 z dnia 09.04.2004 r. Goczałkowice-Zdrój – w planie wyznaczono strefy oddziaływania dotychczasowej i planowanej działalności górniczej UCHWAŁA NR XLII/290/10 RADY GMINY W GOCZAŁKOWICACH-ZDRÓJ Z DNIA 7 WRZEŚNIA 2010 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów górniczych „CZECHOWICE II”, „BESTWINA”, „RUDOŁTOWICE” i „GOCZAŁKOWICE ZDRÓJ” znajdujących się w granicach administracyjnych gminy Goczałkowice-Zdrój Miedźna – brak planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów wchodzących w skład Terenu Górniczego „Czechowice II”. W obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miedźna (Uchwała nr XXIV/193/2000 Rady Gminy Miedźna z dnia 11 lipca 2000r.) w rozdziale poświęconym budowie geologicznej i złożom surowców mineralnych Obszar i teren Górniczy „Czechowice II” został wymieniony jako jeden z wyznaczonych na terenie gminy. Opisane zostały również w rozdziale 8 (Skutki eksploatacji węgla kamiennego) osiadania związane z eksploatacją prowadzona przez KWK Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 226 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną „Silesia” (1 – 1,5 m, kategorie odkształceń od I do III) oraz ZRZUTEM WÓD SŁONYCH DO Wisły za pośrednictwem zbiornika retencyjno-dozującego Rontok. Bestwina – w granicach planu dla sołectwa Kaniów wyznaczono sposób zagospodarowania terenów i obszarów górniczych Uchwała Nr XIII/125/2007 Rady Gminy Bestwina z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie Zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Bestwina w sołectwie Kaniów Wilamowice – w granicach planu dla sołectwa Dankowice ustalono zasady ochrony i wykorzystania złóż Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru gminy Wilamowice obejmujący sołectwo Dankowice – Uchwała Nr XVIII/142/04 Rady Miejskiej w Wilamowicach z dnia 07 maja 2004 roku Ze względów społecznych za dalszą eksploatacją złoża do roku 2025 przemawia utrzymanie zatrudnienia na obecnym poziomie. Ze względów zarówno społecznych jak i ekologicznych należy pamiętać również o tym, że planowane przedsięwzięcie będzie związane z przekształceniami terenu w rejonie prowadzenia eksploatacji. Docelowo, część terenów podlegających obniżeniom a znajdujących się w dolinach rzek stanie się terenem depresyjnymi. Kontynuowanie eksploatacji w analizowanym rejonie jest poprzedzone wykonaniem inwentaryzacji zabudowy powierzchni celem dokonania klasyfikacji ich odporności i następnie skorelowania tych odporności z kategoriami terenu górniczego. Na tej podstawie można przewidzieć ilość obiektów, które znajdą się w zasięgu wpływów górniczych, określić stopień ewentualnych ich uszkodzeń oraz jakie koszty będą z tym związane. W przypadku najmniej odpornych budynków może zaistnieć konieczne ich wzmocnienia. Wszystkie szkody w środowisku przyrodniczym powstałe w wyniku planowanej inwestycji, zgodnie z Ustawą z dn. 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 227 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną i ich naprawie oraz aktami wykonawczymi do tej ustawy, powinien naprawić Inwestor – PG SILESIA”. Przewidywane kompensacje opisano w rozdziale 8 części III Raportu. W celu zapobieganiu konfliktom społecznym PG SILESIA powinien na terenie oddziaływania eksploatacji górniczej prowadzić konsultacje społeczne na każdym etapie prowadzenia procesu decyzyjnego. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 228 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 12. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 12.1. POWIETRZE Należy przygotować operat emisyjny i na tej podstawie wyznaczyć ewentualne punkty pomiarów zanieczyszczeń powietrza na terenie Zakładu Głównego i szybów peryferyjnych oraz częstotliwość wykonywanych pomiarów. 12.2. WODA I ŚCIEKI System pomiaru i rejestracji ilości, stanu i składu odprowadzanych ścieków poprzez układ retencyjno – dozujący oraz wód powierzchniowych będących pod wpływem oddziaływania wód zasolonych jest adekwatny do niezbędnej kontroli zakresu oddziaływania na środowisko wodne. W najbliższych latach planowana jest rozbudowa systemu do ciągłego pomiaru (on line) wskaźników zanieczyszczenia charakterystycznych dla wód kopalnianych oraz wzajemnego powiadamiania kopalń, uczestników systemu ochrony hydrotechnicznej górne Wisły przed zasolonymi wodami dołowymi. 12.3. HAŁAS Kopalnia nie posiada decyzji o konieczności prowadzenia monitoringu hałasu. Nie przewiduje się prowadzenia takiego monitoringu Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 229 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 12.4. ODPADY Wytwarzanie odpadów jest nieodłącznie związane z działalnością górniczą. Zgodnie z wymaganiami prawa, podmioty gospodarcze będące wytwórcami odpadów, zobligowane są do prowadzenia monitoringu ich jakości i ilości. W czasie prowadzonej eksploatacji złoża węgla kamiennego przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia“ wymagane jest prowadzenie monitoringu jakościowego i ilościowego wytwarzanych odpadów. Ponadto odpady wydobywcze odzyskiwane przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” powinny być objęte monitoringiem właściwości fizykochemicznych na etapach wyprzedzających wykorzystanie w ramach prowadzonego odzysku. W przypadku osadów pochodzących z wód dołowych wymagane jest prowadzenie monitoringu aktywności właściwej naturalnych izotopów promieniotwórczych w tych osadach. 12.5. POWIERZCHNIA ZIEMI Wykonywanie pomiarów geodezyjnych na liniach obserwacyjnych, zlokalizowanych w rejonach prowadzonej eksploatacji górniczej, z zachowanie cykliczności pomiarów, zgodnie z przyjętym harmonogramem. Prowadzenie, wraz z przedstawicielami właściciela lub administratora, okresowych (zgodnie z zapisami ugody) obchodów i monitoringu obiektów infrastruktury inżynieryjno-technicznej (takich jak sieci techniczne, magistralny rurociąg wody słodkiej GO-CZA 1800mm oraz obwałowania rzek). Aktualizację inwentaryzacji obiektów kubaturowych zlokalizowanych w zasięgu projektowanej eksploatacji. Okresowe obserwacje (zgodnie z ustaleniem Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego lub na wniosek właściciela lub administratora) obiektów kubaturowych posiadających odporność większą, równą lub mniejszą od przewidywanej kategorii deformacji terenu. Okresowe obserwacje, wraz z oceną aktualnego stanu technicznego (np. raz w roku lub częściej – wg oceny osoby uprawnionej do przeprowadzania kontroli) obiektów Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 230 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną odszkodowane jednorazowo, znajdujących się w rejonach ujawniania się wpływów eksploatacji górniczej. Okresowe obchody i monitoring budowli i urządzeń hydrotechnicznych znajdujących się na terenie górniczym (takich jak np. obwałowania i pompownie). Kontrola odczytów wybranych łat wodowskazowych na ciekach i zbiornikach wodnych. Monitoring wód powierzchniowych w oparciu o pomiar wód w wybranych piezometrach. Obserwacje niecałkowicie zgłębionego szybu „Kaniów”( przykryty płytą betonową, dla którego brak jest danych odnośnie sposobu jego likwidacji). Zgodnie z zarządzeniem Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego, z częstotliwości jeden raz w roku, w aspekcie bezpieczeństwa jego otoczenia i zabezpieczenia przed dostępem osób postronnych. 12.6. ZDROWIE I ŻYCIE LUDZI Stan zdrowia ludzi pracujących w przemyśle górniczym monitoruje Poradnia Medycyny Pracy oraz specjaliści medycyny pracy, którzy świadczą usługi z zakresu zabezpieczenia medycznego pracowników kopalni. Nad bezpieczeństwem i zdrowiem pracowników kopalni czuwa także Państwowa Inspekcja Pracy . Monitoring zdrowia ludzi określony jest zgodnie z wymogami Kodeksu Pracy. Każdy pracownik zgodnie ze stosownymi aktami prawa podlega okresowym badaniom lekarskim. 12.7. SIEDLISKA NATURA 2000 Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, przyjęła na siebie obowiązek monitoringu stanu ochrony gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych zgodnego z wytycznymi Dyrektywy Siedliskowej (Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (DzU 2004, nr 92, poz. 880) nakłada obowiązek prowadzenia monitoringu przyrodniczego w Polsce na podstawie art. 112. Zgodnie z głównym założeniem monitoringu siedlisk NATURA 2000 oraz zapisu informacji gromadzonej dla siedlisk przyrodniczych, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 231 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną dostosowano wymogi monitoringu powierzchni NATURA 2000 do potrzeb sprawozdawczości wymaganej przez Plany Zadań Ochronnych, co ułatwi dokonywanie syntez na poziomie regulacji GDOŚ. Chodzi o to, by wyniki monitoringu zebrane na poziomie stanowisk badawczych pozwalały na ocenę stanu zachowania siedliska przyrodniczego na poziomie regionów biogeograficznych, tak jak to jest wymagane w sprawozdaniach składanych Komisji Europejskiej. Monitoring siedlisk przyrodniczych prowadzony jest na tzw. stanowiskach monitoringowych, stanowiących ciągły fragment przestrzeni przyrodniczej wskazany na mapie topograficznej, w gdzie powierzchnia jego waha się od kilku arów do kilkunastu hektarów. Stan zachowania siedliska przyrodniczego na stanowisku określany jest na podstawie trzech parametrów: powierzchnia siedliska, jego struktura i funkcja oraz perspektywy zachowania. Stan parametrów: struktura i funkcja typu siedliska jest określany na podstawie wybranych wskaźników. Wybór wskaźników opiera się na znajomości charakterystyki ekologicznej siedlisk przyrodniczych. Wybierane do badań są przede wszystkim takie cechy struktury i funkcji siedliska przyrodniczego, które są wrażliwe na oddziaływanie różnych naturalnych i antropogenicznych czynników. W ramach badań monitoringowych zbierane powinny być także dodatkowe informacje, dotyczące np. aktualnych i przyszłych oddziaływań na siedlisko przyrodnicze, statusu ochrony, prowadzonych działań ochronnych i ich skuteczności, istotne m.in. dla określenia perspektyw zachowania a także zaleceń dla ochrony. Zakres zbieranych dodatkowych informacji i zapis wyników monitoringu są takie same dla wszystkich siedlisk przyrodniczych. Różnice dotyczą liczby i rodzaju badanych wskaźników. Wartości wskaźników waloryzowane są w trzystopniowej skali: FV - właściwy, U1 - niezadowalający, U2 - zły, (ewentualnie - nieznany -XX). Na każdym z badanych stanowisk siedlisk przyrodniczych, kondycja stanowiska określona jest na podstawie wartości 3 podstawowych parametrów: powierzchnia, specyficzna struktura i funkcje perspektywy ochrony Parametr - powierzchnia siedliska, w obszarze stanowi wartość liczbową (ar, ha), określaną jako wartość szacunkową lub na podstawie istniejących map fitosocjologicznych, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 232 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną leśnych lub innych materiałów kartograficznych. Specyficzna struktura i funkcje służą do określania wykształcenia siedliska i właściwego składu gatunkowego oraz innych pośrednio wpływających na strukturę i funkcjonowanie elementów. Parametr/perspektywy ochrony siedliska to analiza zachodzących zmian w siedlisku i jego otoczeniu, mogących wpływać na utrzymanie właściwego stanu jego ochrony. Dla potrzeb PZO wyprowadzono ocenę ogólną stanu zachowania siedliska przyrodniczego na stanowisku. Ocena parametru „specyficzna struktura i funkcje” odbywa się na podstawie listy wskaźników, opracowanej odrębnie dla każdego typu siedliska przyrodniczego. Natomiast parametry „powierzchnia” oraz „perspektywy ochrony” są oceniane bezpośrednio, bez ocen cząstkowych i dodatkowych wskaźników. Poniżej przedstawiono listę wszystkich wskaźników stosowanych do oceny specyficznej struktury i funkcji siedlisk przyrodniczych. Wskaźniki: 1 Bogactwo gatunkowe 2 Bogactwo porostów 3 Charakterystyczne kombinacje florystyczne 4 Ekspansja krzewinek 5 Ekspansja krzewów i podrostu drzew 6 Erozja 7 Erozja chemiczna 8 Erozja wsteczna 9 Erozja zboczowa 10 Eutrofizacja 11 Gatunki charakterystyczne 12 Gatunki ciepłolubne 13 Gatunki dominujące 14 Gatunki ekspansywne i inwazyjne 15 Gatunki nawapienne 16 Gatunki obce w drzewostanie 17 Gatunki synantropijne 18 Gatunki ziołoroślowe i nitrofilne Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 233 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 19 Liczba gatunków storczykowatych 20 Mechaniczne zniszczenie 21 Melioracje odwadniające 22 Naturalne odnowienie 23 Naturalność koryta rzecznego (brak regulacji) 24 Naturalny kompleks siedlisk 25 Obce gatunki inwazyjne 26 Obecność i pokrycie mchów i wątrobowców 27 Obecność krzewów i drzew 28 Obecność krzewów i krzewinek 29 Obecność nasadzeń drzew 30 Obumieranie igieł kosodrzewiny 31 Ocienienie muraw 32 Ogólny stosunek pokrycia porostów i mchów do pokrycia roślin 33 Pionowa struktura roślinności 34 Pokrycie i struktura gatunków torfowców 35 Pokrycie piargu przez gatunki traw 36 Pokrycie piargu przez krzewy i drzewa 37 Pozyskanie drewna i inne przekształcenia związane z użytkowaniem 38 Pozyskanie torfu 39 Procent powierzchni zajęty przez siedlisko na transekcie 40 Rumosz skalny 41 Stopień uwodnienia 42 Struktura powierzchni torfowiska (obecność dolinek i kęp) 43 Struktura przestrzenna płatów siedliska 44 Struktura wiekowa drzewostanu 45 Występowanie abrazji 46 Występowanie i częstość zalewów 47 Występowanie i stan populacji charakterystycznych krzewinek 48 Występowanie i stan populacji chrobotków 49 Występowanie i stan populacji gatunków ciepłolubnych Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 234 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 50 Występowanie jeżyn, malin, dzikiego bzu czarnego i bzu koralowego 51 Występowanie martwego drewna 52 Występowanie procesów eolicznych 53 Występowanie trawertynów 54 Zachowanie strefy ekotonalnej 55 Zachowanie strefy okrajkowej 56 Zanieczyszczenie pestycydami lub przenawożenie 57 Zasilanie wodami słonymi 58 Zniszczenia drzewostanów - wiatrołomy, gradacje owadów 59 Zwarcie koron drzew (dostęp światła) 60 Zwarcie podszytu 61 Zwarcie szuwarów kłociowych. W sumie w celu określenia wartości parametru „specyficzna struktura i funkcje” zastosowano 61 wskaźników, przy czym dla poszczególnych typów siedlisk przyrodniczych wykorzystuje się od 8 do 15 wskaźników. Wybrane wskaźniki opisują łatwe do określenia lub zmierzenia cechy siedliska przyrodniczego, które mogą wskazywać na zaburzenie ich „specyficznej struktury i funkcji”. Ocena wartości tych wskaźników jest często intuicyjna i nie wymaga szczegółowych instrukcji dla eksperta lokalnego wykonującego monitoring. Przetworzenie surowych danych i opisów na wartości oceny (FV, U1, U2) wymagało przeprowadzenia „kalibracji” wykorzystanych wskaźników. Ocena parametrów stanu zachowania na podstawie badanych wskaźników Na ocenę każdego parametru, a zwłaszcza parametru „struktura i funkcja siedliska” składają się oceny kilku wskaźników. Przy wyprowadzaniu oceny końcowej dla parametru nie przyjmuje się z góry zasady, że najgorzej oceniony wskaźnik decyduje o tej ocenie, ponieważ poszczególne wskaźniki nie muszą mieć jednakowego wpływu na stan zachowania siedliska (nie są równocenne). W przypadku siedlisk przyrodniczych wyróżniono tzw. wskaźniki kardynalne (czyli najważniejsze dla utrzymania struktury i funkcji siedliska), których obniżona ocena skutkuje automatycznym obniżeniem oceny całego parametru. Pozostałe, traktowane były jako pomocnicze i ich gorsza ocena nie powoduje konieczności obniżenia oceny dla parametru, jeśli wskaźniki kardynalne wskazują na właściwy stan siedliska. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 235 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Ocena stanu zachowania na poziomie stanowiska i obszaru Stanowisko „Ocena ogólna” stanu zachowania typu siedliska przyrodniczego na stanowisku wyprowadzana jest w oparciu o oceny poszczególnych parametrów zgodnie z regułą o stanie zachowania typów siedlisk przyrodniczych w regionach biogeograficznych we wskazaniach do raportowania. Reguła ta mówi, iż ocena ogólna jest równa najniższej z ocen cząstkowych (czyli ocen poszczególnych parametrów): 3 oceny FV (ew. 2 oceny FV i 1 ocena XX) --> ocena ogólna FV 1 lub więcej ocen U1 --> ocena ogólna U1 1 lub więcej ocen U2 --> ocena ogólna U2. Obszar Natura 2000 Według Rozporządzenia Ministra Środowiska z 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 oraz załącznikiem do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania planu ochrony dla obszaru Natura 2000: stan ochrony siedliska przyrodniczego tymże obszarze jest scharakteryzowany następującymi parametrami: 1) parametr 1: powierzchnia siedliska; 2) parametr 2: struktura i funkcja; 3) parametr 3: szanse zachowania siedliska. Jedną z głównych informacji branych pod uwagę w ocenie stanu ochrony na obszarze Natura 2000 jest ocena stanu zachowania siedliska przyrodniczego na stanowiskach monitoringowych. Występują tu pewne różnice w podejściu. Ogólna ocena stanu zachowania siedliska przyrodniczego w obszarze, a także oceny poszczególnych parametrów tego stanu, były określane przede wszystkim na podstawie informacji zebranych w danym roku na monitorowanych stanowiskach badawczych. Zadaniem eksperta lokalnego było przeanalizowanie innych dostępnych informacji o zróżnicowaniu badanych siedlisk przyrodniczych na terenie całego obszaru Natura 2000. W formularzach obserwacji umieszczono rubryki, gdzie ekspert szacuje, jaki procent zasobów siedliska w obszarze zasługuje na poszczególne oceny stanu zachowania. Oceny poszczególnych parametrów dla obszaru na tej samej zasadzie powinny uwzględnia procentowy udział patów o takich ocenach Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 236 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną w obszarze. Ważnym elementem prac eksperta lokalnego jest wstępna faza badań terenowych polegająca na wizji terenowej całego obszaru oraz wybór płatów i stanowisk (jako reprezentatywnych) do monitoringu. Na ogół stan siedlisk przyrodniczych w całym obszarze Natura 2000 (szczególnie w dużych obszarach) jest bardzo zróżnicowany – występują zarówno bardzo dobrze wykształcone i zachowane powierzchnie, jak i płaty zaburzone o charakterze przejściowym. W związku z tym, aby nie tracić informacji o zróżnicowaniu stanu zachowania siedlisk przyrodniczych w obszarze, gromadzi się też informacje o udziale procentowym zasobów siedlisk o różnym stanie zachowania (dotyczy to tylko oceny ogólnej stanu siedliska przyrodniczego). Zakłada się, że jeśli ponad 50% stanowisk uzyskuje ocenę FV (właściwy) i nie ma stanowisk ocenionych na U2 (zły), to ogólna ocena dla obszaru wynosi FV. Jeśli przeważają oceny U2, to bez względu na inne wyniki to ocena ogólna dla obszaru jest również U2. Pozostałe kombinacje prowadzą do oceny U1 (niezadowalający). Zalecany format zapisu danych Opracowany format zbierania i zapisu danych monitoringowych dla stanowisk/obszarów wzorowany jest na wzorze raportów odnośnie stanu zachowania typów siedlisk przyrodniczych na poziomie regionu biogeograficznego, przedkładanych Komisji Europejskiej. Ma to na celu usprawnić dokonywanie syntez na wyższym poziomie (obszar Natura 2000, region biogeograficzny). Karty obserwacji typu siedliska przyrodniczego na stanowisku skonstruowano w następujący sposób: Pierwsza część karty obejmuje informacje pozwalające na jego identyfikację, informacje opisujące jego położenie i krótką charakterystykę, oraz dane dotyczące wcześniejszych obserwacji typu siedliska przyrodniczego na tym stanowisku, a także dane techniczne, takie jak czas, datę wykonania obserwacji/badań, nazwisko obserwatora etc. Główna część formularza służy do zapisu wyników z przeprowadzonych badań, czyli wartości (podanych liczbowo lub opisowo) badanych wskaźników stanu siedliska oraz ocen tych wskaźników, a następnie ocen poszczególnych parametrów i oceny ogólnej stanu zachowania typu siedliska przyrodniczego na stanowisku. Dla poszczególnych typów siedlisk ta część karty różni się tylko liczbą i rodzajem wskaźników. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 237 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Następna część formularza pozwala na zapis aktualnych lub przewidywanych oddziaływań na siedlisko przyrodnicze. W celu ujednolicenia zapisu skorzystano z listy kodowanych oddziaływań zgodnych z załącznikiem E do Standardowego Formularza danych dla obszarów Natura 2000. Wymagane było określenie intensywności (silne, średnie, słabe) i wpływu (negatywny, pozytywny, neutralny) danego oddziaływania/zagrożenia oraz podanie jego krótkiego opisu. Ostania część karty obserwacji zawiera miejsce na zapis innych istotnych informacji, których nie przewidywały poprzednie pola, w tym zwłaszcza informacji o innych niż monitorowany „obiekt” wartości przyrodniczych stanowiska, innych obserwacji terenowych, które mogą mieć wpływ na wyniki aktualnych badań monitoringowych, uwag odnośnie ew. zabiegów ochronnych prowadzonych na stanowisku, uwag metodycznych, a także sugestii co do badań szczegółowych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 238 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 13. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT Raport jest wynikiem pracy zespołu specjalistów na podstawie dokumentacji i materiałów udostępnionych przez inwestora, dane literaturowe oraz przeprowadzoną wizję terenową. Autorzy pracy wykorzystali wszystkie dostępne im akty prawne, dokumenty oraz literaturę, które to pozycje zostały wymienione w rozdziale 17. Wykorzystano w pracy porównawcze dane dotyczące stanu środowiska we wszystkich jego elementach (Biuletyny WIOŚ w Katowicach publikowane zarówno w postaci książkowej jak i internetowej). Wykorzystano dane dotyczące zanieczyszczeń powietrza uzyskane ze Śląskiej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach za lata 1998-2001, materiały zamieszczone na oficjalnej stronie internetowej Pszczyny, Czechowic-Dziedzic, Goczałkowic-Zdroju, Miedźnej, Bestwiny i Wilamowic oraz oraz PG SILESIA. W Raporcie odniesiono się do wypisów oraz wyrysów z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy, na których terenie przewiduje się prowadzenie działalności górniczej. Zastosowano metodykę obliczeń rozprzestrzeniania się hałasu zgodną z obowiązującymi aktami prawnymi i Normami. . Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 239 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 14. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI ZAWARTYCH W RAPORCIE, W ODNIESIENIU DO KAŻDEGO ELEMENTU RAPORTU Celem pracy jest wykonanie Raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Praca została podzielona na cztery (4) części. W części I przedstawiono uwarunkowania formalno-prawne dotyczące wykonanej pracy. W części II przedstawiono ogólną charakterystykę PG „SILESIA” wraz z wielkościami emisji, wynikającymi z jej funkcjonowania oraz opis znaczących dotychczasowych (stan na 31.12.2012 rok) oddziaływań kopalni na środowisko w jego wszystkich. Część II zamyka opis istniejącego monitoringu oddziaływania kopalni na środowisko i zdrowie ludzi oraz opis podejmowanych przez kopalnię działań w celu poprawy stanu środowiska. W części III przedstawiono zakres dalszej eksploatacji górniczej (do roku 2020) wraz z przeprowadzoną oceną oddziaływania na środowisko zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227). W części IV przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej oceny oraz spis załączników. Pod względem administracyjnym opisywane złoże węgla kamiennego Silesia eksploatowane przez PG SILESIA (Teren Górniczy „Czechowice II”) leży na terenie dwóch powiatów: pszczyńskiego i bielskiego w województwie Śląskim. Teren Górniczy „Czechowice II” z obszaru powiatu pszczyńskiego obejmuje południowo-wschodnia część gminy miejsko-wiejskiej Pszczyna (Rudołtowice i Ćwiklice) oraz gminy Goczałkowice-Zdrój (część wschodnia: Kolonia Brzozowa, Borki Drugie i Borki Pierwsze oraz część Osiedla Dolnego) i Miedźna (część południowa - Grzawa). Natomiast z powiatu bielskiego TG „Czechowice II” obejmuje północno-wschodnią część miasta Czechowice-Dziedzice (Dziedzice, Grabowice Żebracze), północno-zachodnia skraj gminy miejsko-wiejskiej Wilamowice i zachodnia część gminy Bestwina (Kaniów) Złoże węgla kamiennego „Silesia” zalega w Obszarze Górniczym „Czechowice II” o powierzchni 21,36 km2 ustanowionym decyzją MOŚZNiL z dnia 26.08.1994r. Granice Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 240 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Obszaru Górniczego „Czechowice II” pokrywają się z granicami określonymi w koncesji nr 162/94 z dnia 26.08.1994 r. wydanej przez MOŚZNiL na wydobywanie węgla kamiennego i metanu ze złoża „Silesia”. Powyższa koncesja, udzielona na wydobywanie węgla kamiennego i metanu jako kopaliny towarzyszącej w Obszarze Górniczym „Czechowice II”, została zmieniona decyzją MOŚZNiL z dnia 23.07.1999 r. Zmiana dotyczyła poszerzenia powierzchni obszaru górniczego w 2 pokładach: 312 i 315 do 21,85 km2 i powierzchni terenu górniczego do 30,81 km2. Podstawą prawną działalności Przedsiębiorstwa Górniczego „SILESIA” jest Decyzja Ministra Środowiska DGiKGe-4771-19/59120/10/KO z dnia 9 grudnia 2010 roku przenosząca na rzecz Przedsiębiorstwa Górniczego „SILESIA” Sp. z o.o. z siedzibą w Czechowicach-Dziedzicach koncesję Nr 162/94 udzieloną Nadwiślańskiej Spółce Węglowej S.A. w Tychach na wydobycie węgla kamiennego i metanu jako kopaliny towarzyszącej ze złoża Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia”. Ważność koncesji upływa z dniem 31.08.2020 roku. Pod względem geograficznym Obszar Górniczy „Czechowice II”, obejmujący granice złoża węgla kamiennego „Silesia”, położony jest na granicy Kotliny Oświęcimskiej i ograniczony jest od północy Wyżyną Śląską, a od południa Pogórzem Śląskim. Obszar złoża węgla kamiennego „Silesia” leży w granicach administracyjnych województwa śląskiego. Pod względem zagospodarowania terenu przeważającą część powierzchni terenu złoża „Silesia” ok. 1200 ha, tj. ok. 56 % zajmują obszary rolne - pola uprawne i łąki. Brak jest większych obszarów leśnych, które zajmują łącznie powierzchnię ok. 15 ha. Zabudowa mieszkalna jest na ogół luźna o charakterze rozproszonym i zajmuje 475 ha, tj. około 22 % powierzchni terenu. Niewielką powierzchnię ok. 45 ha zajmują tereny przemysłowe. Sieć komunikacji drogowej stanowią: droga szybkiego ruchu DK-1 Katowice - Bielsko oraz drogi lokalne. Przez cały obszar górniczy, z zachodu na wschód przebiega rurociąg wodny 1800 mm Goczałkowice-Czaniec. Zbiorniki wodne naturalne i sztuczne zajmują powierzchnię ok. 252 ha (ok. 12 %), a eksploatowane odkrywkowo złoża borowiny „Rudołtowice” i złoże kruszywa (żwiru) Kaniów III ogółem ok. 64 ha. Tereny położone w widłach rzek Wisły i Białej są zajęte przez zakłady przemysłowe z zabudową zwartą osiedli mieszkaniowych Czechowic-Dziedzic, oraz liczne zbiorniki wodne wykorzystywane obecnie jako stawy hodowlane lub ujęcia wód przemysłowych (Staw Przemysłowy). Tereny na prawym brzegu Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 241 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Wisły w miejscowości Kaniów są zajęte w znacznej części pod działalność przemysłową kopalni (tereny poprzemysłowe kruszywa, osadnik mułów popłuczkowych, zbiornik retencyjno-dozujący wód słonych, nowe koryto rzeki Białej, a także odkrywkę złoża kruszywa naturalnego (żwiry) –„Kaniów III” i droga technologiczna z tej odkrywki. Na terenach obniżonych pod wpływem eksploatacji górniczej występują zalewiska, częściowo zagospodarowane jako stawy hodowlane. Tereny te przeznaczone są do rekultywacji. Przez teren górniczy przepływają rzeki Wisła i Biała oraz szereg mniejszych cieków, a ponadto zlokalizowanych jest tu 75 zbiorników wodnych. Na lewym brzegu rzeki Wisły w miejscowości Rudołtowice, zlokalizowane jest złoże borowiny „Rudołtowice” eksploatowane przez Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój (koncesja na lata 2013 – 2050 na podstawie Decyzji Nr 1080/OS/2013 z dnia 15 marca 2013 roku). Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój eksploatuje ponadto trzy otwory solankowe usytuowane w pobliżu zachodniej granicy obszaru górniczego kopalni: GN-1, GN-2 i G-21 (koncesja udzielona decyzją Nr 1082/OS/2013 Marszałka Województwa Śląskiego z dnia 15 maja 2013r. Na lewym brzegu Wisły w miejscowości Rudołtowice znajduje się park krajobrazowy z zabytkowymi zabudowaniami tzw. „Zameczka”. W miejscowości Kaniów oraz w miejscowości Rudołtowice w latach 1994-1997 zostały odwiercone przez Spółkę Akcyjną „METANEL” z Warszawy 3 głębokie otwory wiertnicze (MS-1, MS-2 i MS-26) oraz 5 płytkich otworów (M-1, M-2, M-3, M-4 i M-5), w których prowadzona jest eksploatacja metanu wolnego poprzez rurociąg 250 mm, podłączony do stacji odmetanowania KWK „Silesia”, z tzw. „Wyniesienia Dębiny”, które jest naturalną kopułą w stropie karbonu, przykrytą nieprzepuszczalnymi utworami neogenu. Na zrekultywowanych terenach poprzemysłowych w widłach Wisły i starego koryta rzeki Białej znajduje się Bielski Park Technologiczny Lotnictwa Przedsiębiorczości i Innowacji z lotniskiem sportowym. Teren górniczy dla eksploatacji złoża „Silesia” obejmuje swym zasięgiem Gminy Miedźna, Bestwina, Goczałkowice-Zdrój, Miasto Pszczyna i Czechowice-Dziedzice oraz Wilamowice, w różnym zakresie. Eksploatacja górnicza na tym terenie zgodna jest z obowiązującym prawem miejscowym. I tak: Pszczyna – w granicach planu dla sołectwa Rudołtowice utrzymuje się złoże węgla kamiennego „Silesia”, dla którego utworzono obszar i teren górniczy „Czechowice II” Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 242 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Uchwała Nr VII/58/11 Rady Miejskiej w Pszczynie z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru obejmującego sołectwa Ćwiklice i Rudołtowice. Czechowice-Dziedzice – źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czechowice-Dziedzice. III Edycja Dla części terenu górniczego uchwalono plan zagospodarowania przestrzennego: obejmujący tereny rozgraniczone ulicami: Rumana, Górniczą oraz południowymi granicami działek nr 4506/9 oraz 4074/(70,74,76,78,79, 81,122,125) - (Plan XVIII). Uchwała Nr XVII/1 81/03 z dnia 09.12.2003 r. Dz. Urz. Woj. Śl. Nr 28, poz. 947 z dnia 09.04.2004 r. Goczałkowice-Zdrój – w planie wyznaczono strefy oddziaływania dotychczasowej i planowanej działalności górniczej UCHWAŁA NR XLII/290/10 RADY GMINY W GOCZAŁKOWICACH-ZDRÓJ Z DNIA 7 WRZEŚNIA 2010 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów górniczych „CZECHOWICE II”, „BESTWINA”, „RUDOŁTOWICE” i „GOCZAŁKOWICE ZDRÓJ” znajdujących się w granicach administracyjnych gminy Goczałkowice-Zdrój Miedźna – brak planu zagospodarowania przestrzennego dla terenów wchodzących w skład Terenu Górniczego „Czechowice II”. W obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miedźna (Uchwała nr XXIV/193/2000 Rady Gminy Miedźna z dnia 11 lipca 2000r.) w rozdziale poświęconym budowie geologicznej i złożom surowców mineralnych Obszar i teren Górniczy „Czechowice II” został wymieniony jako jeden z wyznaczonych na terenie gminy. Opisane zostały również w rozdziale 8 (Skutki eksploatacji węgla kamiennego) osiadania związane z eksploatacją prowadzona przez KWK „Silesia” (1 – 1,5 m, kategorie odkształceń od I do III) oraz zrzutem wód słonych do Wisły za pośrednictwem zbiornika retencyjno-dozującego Rontok. Bestwina – w granicach planu dla sołectwa Kaniów wyznaczono sposób zagospodarowania terenów i obszarów górniczych Uchwała Nr XIII/125/2007 Rady Gminy Bestwina z dnia 13 grudnia 2007 r. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 243 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną w sprawie Zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Bestwina w sołectwie Kaniów Wilamowice – w granicach planu dla sołectwa Dankowice ustalono zasady ochrony i wykorzystania złóż Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru gminy Wilamowice obejmujący sołectwo Dankowice – Uchwała Nr XVIII/142/04 Rady Miejskiej w Wilamowicach z dnia 07 maja 2004 roku OPIS KOPALNI Złoże węgla kamiennego „Silesia” położone jest w południowej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Złoże zalega na południowym skrzydle niecki głównej GZW, w zasięgu półzrębu Pawłowice–Goczałkowice–Bielany, obciętego regionalnymi strefami uskokowymi o dużych zrzutach. Złoże posiada charakter złoża pokładowego, przy czym pokłady węgla kamiennego zapadają monoklinalnie w kierunku północnym. Złoże zostało zaliczone do grupy II złóż, z uwagi na występujące tu silne zaburzenia tektoniczne oraz zmienności miąższości i jakości kopaliny. Wielkość zasobów wg stanu na 31.12.2012 rok Grupa zasobów [tys. ton] geologiczne 677 228 bilansowe poza filarami 389 837 bilansowe w filarach 115 338 bilansowe ogółem 505 175 pozabilansowe gr. a 172 053 pozabilansowe gr. b 0 przemysłowe poza filarami przemysłowe w filarach 115 841 13 085 przemysłowe ogółem 128 926 nieprzemysłowe poza filarami 273 996 nieprzemysłowe w filarach 102 253 nieprzemysłowe ogółem 376 249 operatywne 72 468 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 244 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną W złożu węgla kamiennego „Silesia” kopaliną towarzyszącą jest metan, występujący w dwóch formach, jako: c) metan wolny wypełniający pory i szczeliny w pokładzie, szczeliny uskokowe oraz porowate skały płonne. W złożu „Silesia” głównym kolektorem gazu wolnego są piaskowce zalegające w stropie karbonu w rejonie wyniesienia „GoczałkowiceDębina” d) metan sorbowany, związany fizyko-chemicznie z substancją węglową pokładów węgla i rozproszoną w skałach płonnych. Wielkość zasobów metanu wg stanu na 31.12.2012 rok Grupa zasobów bilansowe w kategorii B bilansowe w kategorii C bilansowe ogółem przemysłowe w kategorii B przemysłowe w kategorii C przemysłowe ogółem nieprzemysłowe ogółem [mln m3 CH4] 18,999 1097,333 1116,332 4,541 79,093 83,634 350,594 Warunki inżyniersko-geologiczne złoża zostały określone na podstawie obserwacji, pomiarów i badań specjalistycznych wykonywanych w trakcie szczegółowego rozpoznania złoża otworami wierconymi z powierzchni oraz prowadzonych w wyrobiskach górniczych. Najdokładniejsze rozpoznanie warunków inżyniersko-geologicznych ma miejsce w centralnej i zachodniej części złoża, gdzie koncentrują się wykonane dotychczas roboty górnicze oraz zlokalizowana jest większość otworów badawczych z powierzchni, w których wykonano specjalistyczne badania inżyniersko-geologiczne. Część wschodnia i północna złoża rozpoznane są słabiej, gdyż koncentracja robót górniczych jest tu mała i brak badań w otworach z powierzchni. Górotwór karboński budują trzy serie geomechaniczne różniące się wiekiem geologicznym utworów, ich litologią i własnościami mechanicznymi skał. Są to: seria I - piaskowcowa górna (Krakowska Seria Piaskowcowa – Westfal B i C) seria II - mułowcowi (Seria Mułowcowa – Westfal A) seria III - piaskowcowa dolna (Górnośląska Seria Piaskowcowa – Namur B i C) Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 245 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Warunki termiczne złoża zostały określone na podstawie profilowania temperatury pierwotnej skał w 24 otworach wiertniczych w zakresie głębokości 200-1570 m. Obszar złoża KWK „Silesia” charakteryzuje się podwyższoną temperaturą górotworu (obszar anomalii geotermicznej). Średnia wartość stopnia geotermicznego dla złoża wynosi 28,8 m/10C. KWK „Silesia” prowadzi eksploatację pokładów węgla wyłącznie systemem ścianowym z zawałem stropu. Dotychczas kopalnia stosowała system ścianowy podłużny z zawałem stropu, sporadycznie poprzeczny po wzniosie. Sposób eksploatacji systemem ścianowym z zawałem stropu uwarunkowany jest budową złoża oraz występującymi w nim zagrożeniami. Uwzględnia on maksymalne wykorzystanie złoża, bezpieczeństwo załogi oraz ochronę powierzchni. PG „SILESIA” oferuje następujące produkty: Grube sortymenty węgla Orzech I Orzech II Groszek II Sortymenty miałowe węgla Miały w klasach 18-25 Muły węglowe - paliwo stałe dla przemysłu energetycznego, półprodukt do produkcji paliwa stałego dla przemysłu energetycznego 1A - czyste muły bez domieszki korzeni roślinności bagiennej 1B - muły zawierające korzenie roślinności bagiennej EMISJA Identyfikację miejsc oraz wielkości emisji wynikającej z funkcjonowania kopalni przeprowadzono względem aktualnego procesu technologicznego oraz zabudowy terenu Zakładu Głównego i szybów peryferyjnych. Obecnie PG SILESIA nie wykazuje emisji zorganizowanej do powietrza. Cała emisja do powietrza traktowana jest jako niezorganizowana. Źródłem emisji niezorganizowanej są: - Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla, - szyby kopalniane, - prace prowadzone na terenie kopalni (spawanie), Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 246 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną - transport wewnętrzny. Zgodnie z danymi przedstawionymi w Zbiorczej Informacji o Zakresie Korzystania ze Środowiska w roku 2012 PG SILESIA wprowadziło do atmosfery 12 241,78 ton metanu (wartość obliczona). Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia” posiada pozwolenie wodnoprawne na odwodnienia zakładu górniczego i wprowadzenia zasolonych wód dołowych do rzeki Wisły w km 33+220 za pośrednictwem zbiornika retencyjno-dozującego w Kaniowie oraz na wprowadzenie do rzeki Białej w km 0+135 wód pochodzących z odwadniania z konserwowanego osadnika szlamów popłucznych w Kaniowie za pośrednictwem niecki wypadowej stopnia wodnego. Wody dołowe PG SILESIA z uwagi na ich zasolenie nie są wykorzystywane do celów pitnych lub przemysłowych. Woda na cele pitne i przemysłowe dostarczana jest do PG SILESIA przez Nadwiślańską Spółkę Energetyczną. Ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzane są również do kanalizacji Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej. Zasady dostawy wody i odprowadzania ścieków reguluje umowa cywilno-prawna. Wielkości średnie dopływu na poszczególnych poziomach Kopalni w 2012 r. przedstawiają się następująco: Poziom I (288 m) + szyby nr 4 i 5 0,648 m3/min Poziom IV (461 m) 1,100 m3/min Poziom VI (556 m) 1,533 m3/min Szyby nr 1, 2 i 3 0,124 m3/min 3,405 m3/min Ogółem Kopalnia Przeprowadzone badania kontrolne uciążliwości akustycznej wokół zakładu głównego, wykonano w roku 2008 – dokumentacja „Badania i ocena hałasu emitowanego do środowiska zewnętrznego z terenu Zakładu Mechanicznej Przeróbki Węgla Oddział KWK „Brzeszcze - Silesia” Ruch Silesia w Czechowicach-Dziedzicach”. W wyniku przeprowadzonych pomiarów i obliczeń stwierdzono, że hałas emitowany z terenu zakładu nie przekracza poziomu dopuszczalnego dla pory dnia. W porze nocy zakład nie prowadzi działalności. W wodach dołowych dopływających do wyrobisk kopalni występują wysokie stężenia radu Ra-226 i Ra-228. Maksymalne stężenie w latach 2010-2012 stwierdzono w wodach Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 247 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną zbiorczych z poz.VI (556 m). Wody z poziomu VI charakteryzują się największymi stężeniami izotopów radu, które w sumie, dla Ra-226 i Ra-228, zmieniało się w analizowanym okresie w granicach od 10 do 20 Bq/l. Dla wód z poziomu IV analogiczne wartości zmieniają się w zakresie od prawie 5 do 10 Bq/l, a dla poziomu I kształtują się w okolicach 5 Bq/l. Można zatem zauważyć istotny wzrost stężenia izotopów radu w wodach wraz z głębokością prowadzonej eksploatacji. W wodach dołowych zrzucanych do zbiornika „Kaniów” na powierzchni obserwuje się również podwyższone stężenia izotopów radu. Pomimo stosunkowo dużej objętości zbiornika i co za tym idzie długiego czasu retencji nie obserwuje się istotnego spadku stężenia radu w wodach odprowadzanych ze zbiornika do Wisły. Można nawet zaobserwować większe stężenia radu w wodach wpływających do zbiornika niż w wodach odpływających. Fakt ten wynika zapewne z dużego zróżnicowania stężenia radu w wodach dołowych, które nie są pompowane do zbiornika jednocześnie. Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” jest wytwórcą odpadów. Posiada Decyzję Wojewody Śląskiego ŚR.II.6620/17/8/04 z dnia 07.09.2004r. - pozwolenie na wytwarzanie odpadów w procesie wydobywania i wzbogacania węgla, która obejmuje: wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne oraz określenie miejsc i sposobów magazynowania odpadów. W latach 2011-2013 pozwolenie na wytwarzanie odpadów przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” zostało zmienione siedmioma (7) Decyzjami i jednym (1) Postanowieniem Marszałka Województwa Śląskiego oraz uzupełnione trzema (3) Decyzjami Marszałka Województwa Śląskiego dotyczącymi zezwoleń na odzysk odpadów. Ponadto Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” posiada Program Gospodarowania Odpadami Wydobywczymi oraz zatwierdzającą ten Program Decyzję Marszałka Województwa Śląskiego nr 917/OS/2012 z dnia 23.04.2012r. ODDZIAŁYWANIA Obszar oddziaływania bezpośredniego kopalni obejmuje swym zasięgiem gminy: Czechowice-Dziedzice, Goczałkowice-Zdrój, Pszczyna, Miedźna, Bestwina i Wilamowice w częściach należących do wyznaczonego Terenu Górniczego „Czechowice II”. Dodatkowo swym zasięgiem sięga stawu Maciek, należącego do obszaru Natura 2000 „Dolina górnej Wisły” wraz z jej starorzeczami oraz dwóch (2) stawów w Brzeszczach - Foskowiec i Górnik Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 248 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Mały włączonych w ekologiczną sieć programu Natura 2000 o numerze PLB 1200009, należących do obszarów specjalnej ochrony ptaków Teren pod wpływami eksploatacji górniczej złoża „Silesia” ze względu na korzystne warunki geologiczno-górnicze (duży nadkład elastycznego miocenu) ugina się w sposób łagodny, powstające deformacje mają charakter ciągłych niecek obniżeniowych. Nie występują wstrząsy pochodzenia górniczego, nie występują inne, niekorzystne czynniki (wychodnie uskoków, zroby płytkiej eksploatacji, szybiki), nie występują także deformacje nieciągłe. Występujące deformacje nie przekroczyły III kategorii zagrożenia terenu górniczego. Pod wpływem osiadań terenu uszkodzeniu uległy obiekty budowlane (budynki mieszkalne i gospodarcze oraz obiekty użyteczności publicznej), a także obiekty infrastruktury inżynieryjno-technicznej (takie jak sieć wodociągowa, rurociąg wody słodkiej GO-CZA ϕ 1800mm, obwałowania rzek i cieków). Z uwagi na rzędna zwierciadła wód czwartorzędowych, po obniżeniu terenu skutkiem eksploatacji górniczej, w niektórych rejonach występuje zjawisko pozornego podniesienia się wód gruntowych do poziomu terenu. W rejonach tych mogą powstać lokalne zawilgocenia terenu. Pod wpływem prowadzonej eksploatacji górniczej w terenach użytkowanych rolniczo uszkodzeniu ulega ciągłość drenażu pól uprawnych. Skutkiem tego występuje podmakanie i degradacja terenów rolniczych. Skutkiem eksploatacji prowadzonej przez kopalnię Silesia w latach ubiegłych (do roku 2010 prowadzonej w strukturach Kompanii Węglowej S.A.) w miejscowości GoczałkowiceZdrój i Kaniów powstały poeksploatacyjne niecki bezodpływowe. Zachodzi konieczność odwadniania tych rejonów za pomocą pompowni. W rejonie zbiornika Rontok Mały w Goczałkowicach-Zdroju znajdują się dwie przepompownie: pierwsza, pompownia przy ul. Stawowej, zapobiega tworzeniu się zalewisk w rejonie złoża borowiny, druga, tzw. pompownia DK-1, przepompowuje do międzywala rzeki Wisły nadmiar wody ze stawu Rontok Mały (powstały w wyniku zbyt dużych dopływów ze strony Potoku Goczałkowickiego), gdy śluza spustowa z tego stawu do Wisły jest zamknięta ze względu na stan powodziowy w tej rzece. Kolejne przepompownie służące do odwadniania zalewisk zlokalizowane są w miejscowości Kaniów. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 249 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Na przestrzeni 110 lat eksploatacji złoża „Silesia”, dzięki korzystnym warunkom górniczo – geologicznym, nie występowały wstrząsy i nigdy nie dokonano zaliczenia pokładów do zagrożonych tąpaniami. Aktualnie nie przewiduje się również wystąpienia drgań gruntu będących wynikiem eksploatacji górniczej PG SILESIA. Charakterystycznym elementem działalności kopalni węgla kamiennego, który ma wpływ na klimat, jest emisja metanu związana z pracami naruszającymi caliznę węglową. KWK Silesia należy do kopalń charakteryzujących się duża emisją metanu w skali kraju. Według danych z 2012 r. wielkość emisji metanu wynosiła 8,8 mln m3. Metan należy do gazów cieplarnianych. Efekt cieplarniany wywoływany jego obecnością w powietrzu określany jest jako 25-krotnie większy niż w przypadku dwutlenku węgla. Jedną z metod ograniczania efektu cieplarnianego wywoływanego przez ten gaz jest, więc jego spalenie. W przypadku KWK Silesia bilans metanu przedstawia się następująco (dane z 2012r.): – całkowita emisja metanu do powietrza – 17,08 mln m3, w tym: emisja szybami wentylacyjnymi - 13,79 mln m3 emisja ze stacji odmetanowania - 3,28 mln m3 – ilość metanu wykorzystywanego – 1,47 mln m3. Wpływ na klimat, lecz jedynie o zasięgu lokalnym, mają również obniżenia terenu spowodowane eksploatacją, w których tworzą się rozlewiska wodne i rejony podmokłe. Dalsza eksploatacja złoża w granicach Obszaru Górniczego „Czechowice II” będącego bazą zasobową KWK Silesia nie jest związana z dodatkowymi inwestycjami na powierzchni ziemi. Nie będzie, więc miała wpływu na krajobraz miast i gmin wchodzących w skład terenu oraz obszaru górniczego. Wykazane w pracy osiadania terenu związane z prowadzoną eksploatacja górniczą wpłyną na krajobraz. W wyniku eksploatacji górniczej następuje destabilizacja naturalnego układu stosunków wodnych na omawianym obszarze. Polega ona na zawodnieniu – podtopieniu powierzchni terenu wskutek tego, że w nadkładzie złoża znajdują się warstwy nieprzepuszczalne (trzeciorzędowe), blokujące infiltrację wód w głąb górotworu. Natomiast rzeźba terenu utrudnia, bądź uniemożliwia grawitacyjny odpływ wody z powstających Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 250 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną wskutek osiadań niecek obniżeniowych. Następuje zmiana profilu podłużnego niektórych cieków powierzchniowych. W wyniku osiadań powstały zalewiska poeksploatacyjne. W przyszłości zwiększać będzie się również powierzchnia terenów obniżeniowych, których część może zostać zagospodarowana i przekwalifikowana na zbiorniki wodne pozostała zostanie zlikwidowane poprzez zasypanie i rekultywację w kierunku rolnym, a więc z zachowaniem obecnego zagospodarowania. Wielkość zrzutu zasolonych wód dołowych pochodzących z odwadniania zakładu górniczego, jest zdeterminowana warunkami górniczo – geologicznymi oraz uwarunkowaniami hydrogeologicznymi, mającymi wpływ na wielkość dopływu naturalnego do wyrobisk podziemnych, a także na ładunek zasolenia (150 t/d) w wodach dopływających. Stosowana od roku 2003 metoda retencyjno – dozująca wprowadzania wód dołowych do wód powierzchniowych łagodzi niekorzystne oddziaływanie na środowisko wodne. Deformacje powierzchni wpływają nie tylko na stan zagospodarowania powierzchni ziemi, ale również na zmianę warunków wodnych, która może się przejawiać w: - osuszeniu terenu, - lokalnej deformacji koryt cieków, - tworzeniu się zalewisk i terenów podmokłych, - powiększaniu się istniejących zbiorników wodnych oraz na szatę roślinną i świat zwierząt i obiekty o szczególnych wartościach przyrodniczych. Istniejące i projektowane do objęcia ochroną elementy przyrodnicze na terenie oddziaływania inwestycji mogą uzyskać nowe warunki rozwoju. W użytkach ekologicznych i zespołach przyrodniczo-krajobrazowych może dojść do zaburzeń w ich funkcjonowaniu. PG SILESIA podejmie działania w celu ochrony tych elementów. Kompensacje przyrodnicze zostały opisane w części III Raportu. Z uwagi na zastosowanie sytemu eksploatacji z zawałem stropu, prowadzona jest profilaktyka górniczo - budowlana mająca na celu zminimalizowanie skutków wpływu eksploatacji na powierzchnię terenu polegająca na: wybieraniu pokładów węgla o takich parametrach i warunkach górniczogeologicznych zalegania, by wpływy eksploatacji były zbliżone do odporności obiektów na powierzchni znajdujących się w ich zasięgu, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 251 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną rozmieszczeniu pól eksploatacyjnych w miarę równomiernie na całym obszarze górniczym, koordynacji czasowo - przestrzennej frontów eksploatacji zapobiegającej sumowaniu się wpływów sąsiadujących krawędzi eksploatacji, kontroli prawidłowości wykonywania robót górniczych przez kierownictwo, dozór górniczy i inne służby ustalone w projektach technicznych ścian, stosowanie dla zabezpieczeń wszystkich nowo realizowanych obiektów kubaturowych i infrastruktury technicznej na przewidywane kategorie deformacji terenu, stosowanie doraźnych zabezpieczeń (kotwień) obiektów kubaturowych przed ujawnieniem się niszczących wpływów eksploatacji górniczej. Wykaz działań podejmowanych przez PG SILESIA: inwentaryzacja pompowni na terenie górniczym wraz z kontrolą stanu technicznego urządzeń tam zainstalowanych, w miejscowości Kaniów (4 pompownie) oraz w miejscowości Goczałkowice-Zdrój (2 pompownie), bieżące wykonywanie przeglądów i napraw celem zapewnienia bezawaryjności pracy pompowni i odwadniania terenów, okresowa konserwacja śluzy w lewym wale rzeki Wisły w Goczałkowicach-Zdroju zlecenie opracowań naukowych: „Ocena wpływu eksploatacji dokonanej i projektowanej na złoże borowiny w Goczałkowicach-Zdroju w kontekście zachowania jego własności leczniczych” „Ocena stosunków wodnych rejonu złoża borowiny w Goczałkowicach-Zdroju w aspekcie projektowanej eksploatacji górniczej z uwzględnieniem rozwiązań projektowych mających na celu utrzymanie reżimu hydrologicznego przedmiotowego złoża oraz terenów przyległych” wykonywanie profilaktycznych prac konserwacyjnych na rowach tj. profilowanie niwelety dna rowów w rejonach planowanej eksploatacji górniczej (w rejonie złoża Borowiny w w Goczałkowicach-Zdroju, opracowaniu „Ocena stosunków zgodnie wodnych z zaleceniami rejonu złoża zawartymi borowiny w Goczałkowicach - Zdroju w aspekcie projektowanej eksploatacji górniczej Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 252 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną z uwzględnieniem rozwiązań projektowych mających na celu utrzymanie reżimu hydrologicznego przedmiotowego złoża oraz terenów przyległych”, zakładanie oraz pomiar sieci linii obserwacyjnych, przebudowa przyłącza energetycznego dla pompowni przy ulicy Stawowej w Goczałkowicach-Zdroju, polegającą na wymianie i podniesieniu transformatora elektrycznego (systematycznie zalewanego w trakcie kolejnych powodzi), naprawa rurociągu tłocznego pompowni przy ul. Hamerlaka w Kaniowie, prowadzenie obchodów i monitoringu obiektów inżynieryjno-technicznych, obiektów kubaturowych, budowlanych oraz hydrotechnicznych, zawieranie ugód z właścielami i administratorami obiektów celem niezwłocznego usuwania zaistniałych uszkodzeń, profilaktyczne zabezpieczanie obiektów stanowiących własność prywatną (budynki mieszkalne i gospodarcze) oraz użyteczności publicznej (takie jak np. sala gimnastyczna, plebania), modernizacja pompowni wód gruntowych w Goczałkowicach-Zdroju przy ul. Stawowej, nadbudowa lewego obwałowania rzeki Wisły, Bufora i Rontoka Dużego Goczałkowicach-Zdroju w zasięgu prognozowanych wpływów działalności górniczej PG SILESIA, nadbudowa grobli Stawu Rontok Mały w Goczałkowicach-Zdroju w zasięgu prognozowanych wpływów działalności górniczej PG SILESIA, nadbudowa lewego obwałowania rzeki Wisły i fragmentu wysokiego brzegu w Rudołtowicach na prognozowane wielkości wpływów działalności górniczej PG SILESIA. ZAKRES DALSZEJ DZIAŁALNOŚCI Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA W lutym 2013 roku Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. złożyło do Departament Geologii i Koncesji Geologicznych, Ministerstwa Środowiska Wniosek o zmianę koncesji na wydobywanie węgla kamiennego i metanu jako kopaliny towarzyszącej, poprzez wydłużenie czasu jej obowiązywania o okres 5 lat tj. do 2025r. Integralną części wniosku był Dodatek nr 5 do Projektu Zagospodarowania Złoża węgla kamiennego „Silesia” Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 253 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną na lata 2012-2025. W wyniku braków formalnych aktualnie postępowanie zostało pozostawione bez rozstrzygnięcia. W związku z powyższym zaszła konieczność zmiany koncepcji projektowanej eksploatacji i sporządzenie nowego Dodatku nr 5 do Projektu Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Silesia” na lata 2013-2020. Dodatkiem nr 5 objęto 45 bilansowych pokładów węgla. Zasoby przemysłowe pokładów przewidzianych do eksploatacji (przedstawionych w tabeli nr 1.1) i nieprzemysłowe złoża obliczono wg stanu na 31.12.2012r. w granicach koncesyjnych. W Dodatku nr 5 do Projektu Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Silesia” na lata 2013-2020 zaprojektowano dodatkowo eksploatację w takich samych ramach jak w Dotatku nr 4 do PZZ za wyjątkiem przesunięcia części zasobów przemysłowych pokładu 314/2 w partii Centrum-Wschód OG do zasobów przemysłowych pokładu 315. Dodatek nr 5 nie został jeszcze zatwierdzony przez Ministra Środowiska Prognozę dopływu wody (wody złożowe karbonu produktywnego) do Przedsiębiorstwa Górniczego „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia” do roku 2025, oparto na założeniach harmonogramu biegu ścian na lata 2011-2025. Zgodnie z tymi założeniami oraz nieco zmodyfikowanymi ustaleniami zawartymi w obowiązującym „Dodatku nr 4 do Planu Zagospodarowania Złoża” (PZZ) wydobycie w Przedsiębiorstwie Górniczym „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia” do roku 2020, czyli do końca obowiązywania „Dodatku nr 4” będzie wynosiło docelowo ok. 7,2-7,5 tys. ton/d netto, tj. ok. 2150-2250 tys. ton/r przy 300 dniowym systemie pracy. Głębokość wydobycia będzie stopniowo wzrastać, a roboty udostępniające (kamienne) wykonywane będą w dość znacznym zakresie. Prognozowany dopływ wody jest determinowany przedstawionymi poniżej uwarunkowaniami związanymi z projektowaną eksploatacją górniczą. Można metodą analogii prognozować, że dopływ wody do Kopalni wyniesie ok. 3,850 m3/min w roku 2014, ok. 4,600 m3/min w roku 2017 oraz wzrośnie do ok. 4,950 m3/min w latach 2020-2025. Ilości wytwarzanych odpadów przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” podano w części I punkcie 1.6.3. W związku z utrzymaniem wielkości wydobycia węgla kamiennego ilości wytwarzanych odpadów w latach następnych nie powinny ulec gwałtownym zmianom. Prawidłowa gospodarka tymi odpadami oraz przestrzeganie zasad określonych w stosownych decyzjach jest skutecznym rozwiązaniem chroniącym środowisko. Możliwe jest zwiększenie Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 254 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną ilości odpadów wydobywczych związane z udostępnianiem wyrobiskami górniczymi kolejnych części eksploatowanego złoża. Sprawna i nadzorowana realizacja planowanego odzysku wytwarzanych odpadów wydobywczych przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” zapewni bezpieczeństwo ekologiczne środowiska. Projektowana eksploatacja węgla kamiennego w obrębie terenu górniczego nie wchodzi na obszary objęte siecią Natura 2000, a jedynie graniczy z nimi lub minimalnie nachodzi na granice tych obszarów, jak ma to miejsce w przypadku stawu Foskowiec i stawu Górnik Mały należącego do obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Stawy w Brzeszczach" oraz stawu Maciek na obszarze specjalnej ochrony ptaków o znaczeniu europejskim "Dolina Górnej Wisły" wraz z jej starorzeczami. Opisano wpływ na obszary objęte programem Natura 2000, pomimo, iż nie wchodzą na teren górniczy KWK Silesia. Jest to związane z wymaganiami dyrektywy nr 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa oraz Dyrektywy nr 92/43/EWG Rady z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które określają postępowanie z europejska siecią obszarów chronionych Natura 2000. Istotą ochrony ostoi ptasich Natura 2000 „Dolina Górnej Wisły” i „Stawy w Brzeszczach” jest zachowanie siedlisk lęgowych i żerowisk dla kluczowych gatunków ptaków. W pierwszej z tych ostoi PLB240001 żyją co najmniej 29 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK), a wśród nich gatunkami kluczowymi są: bączek, ślepowron, dzierzba czarnoczelna, mewa czrnogłowa, rybitwa białowąsa i rybitwa rzeczna. W drugiej PLB120009 z nich występuje co najmniej 14 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi, a wśród nich kluczowe: bączek, czapla purpurowa, rybitwa białowąsa, ślepowron, bąk, rybitwa czarna i rybitwa białowąsa. Zdecydowana większość gatunków wymienionych w Załączniku I Ostoi Ptasiej, w tym wszystkie gatunki kluczowe to gatunki wodne lub wodnobłotne związane z środowiskiem stawów rybnych, starorzeczy, wyrobisk pożwirowych w dolinach rzecznych. Niektóre gatunki związane są z podmokłymi łąkami, łęgami i innymi podmokłymi siedliskami takimi jak: łęgi, olszyny, zadrzewienia śródpolne, zakrzewienia, łozowiska. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 255 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Rzeka Wisła stanowi odbiorniki zasolonych wód dołowych z kopalni PG "Silesia" jest. Wody te są pod stałym monitoringiem i nie przekraczają dopuszczalnych wartości stężenia chlorków i siarczanów, określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska, jako wartości dopuszczalnej. Wody te nie stwarza zagrożenia dla gniazdujących i żerujących na rzece ptaków. W trakcie eksploatacji górniczej złoża należy zadbać o proporcje zachowania siedlisk przyrodniczych w celu zachowania składu gatunkowego roślin i zwierząt. Z dostępnych informacji wynika, że wyżej wymienione stawy nie ucierpią w istotny sposób w wyniku działalności górniczej, ponieważ planowane odkształcenie terenu jest minimalne (kilka centymetrów) i nie spowoduje znaczących zmian siedliskowych. Z drugiej jednak strony należy zadbać i utrzymanie delikatnej równowagi w przekształcaniu siedlisk. Należy dążyć do utrzymania dotychczasowych proporcji siedlisk w terenie tj. zachowanie starodrzewni w układzie śródpolnym, zakrzewień i lasów na granicy pól i łozowsk przy zbiornikach wodnych, zwłaszcza pasma szuwarów i roślinności wodnej na stawach oraz roślin chronionych występujących w starorzeczach rzeki Wisły. Nie można doprowadzać do nadmiernego przesuszenia terenu przyległego do ostoi. Przy zachowaniu powyższych warunków wpływ na obszary NATURA 2000 może być niewielki lub nawet znikomy. Eksploatacja węgla kamiennego nie wywoła negatywnych zmian w siedliskach przyrodniczych zlokalizowanych na specjalnym obszarze ochrony siedlisk "Zbiornik Goczałkowicki - Ujście Wisły i Bajerki" oraz w rezerwacie torfowiskowym " Roztuz" oraz rezerwacie "Żubrowisko", gdyż obszary te znajdują się poza zasięgiem omawianego terenu górniczego. Teren objęty wpływami eksploatacji górniczej ze względu na korzystne warunki geologiczno-górnicze (duży nadkład elastycznego miocenu) ugina się w sposób łagodny i nie występują deformacje nieciągłe. Projektowana eksploatacja wywoła następujące obniżenia i kategorie deformacji terenu górniczego: • w partii zachodniej powstaną dwie niecki obniżeniowe o maksymalnych wartościach osiadań nieprzekraczających 2,00 m i 2,50 m. Na powierzchni wystąpią deformacje kwalifikujące teren do I - III kategorii terenu górniczego. Teren ten to skupiska zabudowy jednorodzinnej, a także w znacznej części tereny leśne i nieużytki w miejscowości Ćwiklice, Rudołtowice i Goczałkowice-Zdrój. W centralnej części niecki znajdą się trzy kompleksy szklarniowe, zakład produkcji szkła, zakład hodowli Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 256 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną drobiu oraz zakład produkcji pieczarek. W południowej część niecki obniżeniowej znajdzie się fragment drogi krajowej nr 1, złoże borowiny, Stawy Rontok Mały, Zbiornik buforowy i Staw Rontok Duży, pompownia przy ul. Stawowej, końcowy odcinek potoku „Goczałkowickiego” oraz fragment koryta rzeki Wisły wraz z obwałowaniem. Przez centralną część niecki obniżeniowej przebiega rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800mm. W rejonie tym w wyniku wcześniejszej eksploatacji ukształtowała się niecka bezodpływowa, odwadniana za pomocą pompowni przy ul. Stawowej. Skutkiem projektowanej eksploatacji może być powiększenie się zasięgu niecek bezodpływowych oraz możliwość powstania nowych. W związku z powyższym Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. wykonało niezbędne prace remontowo-konserwacyjne mające na celu przywrócenie pełnej wydajności istniejących pompowni. PG „SILESIA” zleciło również wykonanie modernizacji pompowni przy ul. Stawowej dla zwiększenia jej wydajności oraz prowadzi prace przygotowawcze niezbędne do nadbudowy grobli stawu Rontok Mały i lewego wału rzeki Wisły w celu zapewnienia bezpieczeństwa terenów mieszkalnych. Do ważniejszych obiektów liniowych przebiegających przez ten teren trzeba zaliczyć: • a) sieć wodociągową, b) sieć gazową, c) sieć kanalizacyjną, d) sieć energetyczną linii wysokiego napięcia, e) drogi lokalne, f) ciek „Goczałkowicki”, g) rowy melioracyjne, h) rurociąg Goczałkowice – Czaniec, i) koryto rzeki Wisły, j) lewy wał rzeki Wisły w Goczałkowicach – Zdroju, k) droga krajowa nr 1. w partii w centralnej powstaną trzy niecki obniżeniowe o maksymalnych wartościach osiadań nieprzekraczających 0,75 m, 1,25 m i 1,50 m. Na powierzchni wystąpią deformacje kwalifikujące teren od I, do III kategorii terenu górniczego. Obszary te, to głównie rejon niskiej zabudowy jednorodzinnej, rozproszonej w Rudołtowicach, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 257 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Ćwiklicach oraz w Czechowicach – Dziedzicach, a w przeważającej części tereny rolne i leśne oraz nieużytki. W południowej części tego rejonu znajdzie się fragment koryta rzeki Białej wraz z obwałowaniem oraz cześć zabudowań Bielskiego Parku Technologicznego Lotnictwa, Przedsiębiorczości i Innowacji w Kaniowie oraz fragment stawu Błaszkowiec. W północnym rejonie znajdzie się fragment rurociągu wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800mm, koryto rzeki Wisły wraz z obwałowaniem, Ośrodek Rehabilitacji dla Dzieci Niedowidzących, obiekty Szkoły Podstawowej i OSP Rudołtowice, boisko sportowe i budynek LKS Rudołtowice oraz trzy bloki mieszkalne. Rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec ø1800mm znajdzie się na granicy wpływów projektowanej eksploatacji, tak więc nieznaczne wartości wskaźników deformacji nie będą zagrażać bezpieczeństwu funkcjonowania tego obiektu. Do ważniejszych obiektów liniowych przebiegających przez ten teren trzeba zaliczyć: • a) sieć wodociągową, b) sieć gazową, c) sieć energetyczną linii wysokiego napięcia, d) sieć kanalizacyjną, e) rowy melioracyjne, f) drogi lokalne, g) rurociąg Goczałkowice – Czaniec, h) koryto rzeki Wisły, i) lewy wał rzeki Wisły w Rudołtowicach j) koryto rzeki Białej wraz z obwałowaniem. w partii wschód I powstaną trzy centra obniżeniowe, o maksymalnych wartościach osiadań nieprzekraczających 2,50 m, 3,25 m oraz 3,50 m. Teren ten, to rejon niskiej zabudowy jednorodzinnej, rozproszonej w miejscowościach Kaniów i Grzawa oraz w znacznej części tereny rolne, leśne i nieużytki, objęty zostanie wpływami eksploatacji górniczej od I do III kategorii deformacji terenu górniczego. W zasięgu prognozowanych wpływów znajdzie się koryto rzeki Wisły wraz z obwałowaniem, rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800 mm, zalewiska zagospodarowane jako stawy hodowlane w Kaniowie oraz stawy hodowlane w Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 258 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Grzawie, obiekty żwirowni, ciek Macocha i ciek Młynówka w Kaniowie, oczyszczalnia ścieków, pompownia przy ul. Gawlików, oraz trzy pompownie tymczasowe przy ul. Hamerlaka, Mirowskiej i Rybackiej. Zadaniem pompowni jest odwodnienie terenu gdzie na skutek wcześniejszej eksploatacji ukształtowały się niecki bezodpływowe. Do ważniejszych obiektów liniowych przebiegających przez ten teren trzeba zaliczyć: • a) sieć wodociągową, b) sieć gazową, c) sieć energetyczną linii wysokiego napięcia, d) sieć kanalizacyjną, e) rowy melioracyjne, f) drogi lokalne, g) rurociąg Goczałkowice – Czaniec, h) koryto rzeki Wisły, i) prawy wał rzeki Wisły w Kaniowie, j) ciek Macocha, k) ciek Młynówka. w partii wschód II powstanie niecka obniżeniowa, o maksymalnej wartości osiadań nieprzekraczających 3,75 m, a wpływy na powierzchnię odpowiadać będą od I do III kategorii przydatności terenu do zabudowy. Północna część obszaru jest bardzo słabo zurbanizowana, przeważają na nim tereny leśne i nieużytki, jedynie w południowej części występuje nieliczna niska zabudowa jednorodzinna. W zasięgu wpływów znajdzie się koryto rzeki Wisły wraz z obwałowaniem, rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800 mm, obiekty żwirowni, ciek Macocha i ciek Łękawka. Do ważniejszych obiektów liniowych przebiegających przez ten teren trzeba zaliczyć: a) sieć wodociągową, b) sieć gazową, c) sieć energetyczną linii wysokiego napięcia, d) sieć kanalizacyjną, e) rowy melioracyjne, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 259 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną f) drogi lokalne, g) rurociąg Goczałkowice – Czaniec, h) koryto rzeki Wisły, i) prawy wał rzeki Wisły w Kaniowie, j) ciek Macocha, k) ciek Łękawka. Projektowana eksploatacja PG SILESIA będzie oddziaływać na powierzchnię terenu górniczego i zlokalizowane tam dobra materialne, zarówno te naturalne i te wytworzone przez człowieka: złoże borowiny w Goczałkowicach-Zdroju – ulegnie obniżeniu, ale nie utraci swoich właściwości leczniczych, obiekty kubaturowe, takie jak budynki mieszkalne i gospodarcze, szkoły, lokale gastronomiczne, hangary itp. – obiekty te są częściowo zabezpieczone na wpływy eksploatacji górniczej, podczas budowy lub przez wykonanie przez kopalnię dodatkowych wzmocnień (kotwienie); pod wpływem deformacji mogą ulegać uszkodzeniom, które będą naprawiane przez firmy remontowo-budowlane wyłonione przez kopalnię lub przez właściciela w zakresie własnym, na koszt kopalni, obiekty infrastruktury inżynieryjno-technicznej – są sieci wodne, gazowe, energetyczne, rurociąg wody słodkiej GO-CZA ϕ1800mm itp., częściowo zabezpieczone na wpływy eksploatacji górniczej podczas budowy, w przypadku uszkodzeń będą naprawiane zgodnie z zapisami ugód zawartych z administratorami, drogi kołowe – są to głównie drogi lokalne oraz fragment Drogi Krajowej nr 1 w Goczałkowicach-Zdroju: droga ta na w terenie górniczym została zabezpieczona na wpływy eksploatacji w trakcie przebudowy w 2012 roku; w przypadku wystąpienia awarii będzie ona usuwana zgodnie z zapisami ugód zawartych w administratorami, cieki i zbiorniki wodne – tj. między innymi rzeka Wisłai Biała wraz z obwałowaniami, Potok Goczałkowicki, Stawy Rontok Mały, Bufor i Rontok Duży, Staw Sołtysi; obiekty te będą ulegać obniżeniom terenu, a powstałe skutkiem tego szkody będą usuwane przez kopalnię, poprzez między innymi nadbudowę obwałowań, wzmacnianie skarp i niwelację dna rowów, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 260 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną grunty rolne i leśne, użytkowane rolniczo – będą ulegać obniżeniu terenu, szkody będą usuwane głównie przez wypłatę odszkodowań z tytułu strat w plonach oraz poprzez naprawy sieci drenarskiej. Dalsza eksploatacja złoża węgla kamiennego Silesia, nie wymaga przeprowadzenia postępowania w zakresie oddziaływania transgranicznego, ponieważ nie jest wymienione w załączniku nr 1 do Konwencji EKG ONZ o Ocenach Oddziaływania na Środowisko w Kontekście Transgranicznym, sporządzonej w Espoo w dniu 25 lutego 1991r., ratyfikowanej przez RP i ogłoszonej w Dz. U. Nr 96 z 1999 r., poz. 1110. PG SILESIA przygotowała plan działań zabezpieczający złoża Borowiny i wody w uzdrowisku Goczałkowice-Zdrój, w oparciu o kompleksową ocenę stosunków wodnych w rejonie złoża Borowiny w Goczałkowicach-Zdroju w aspekcie projektowanej eksploatacji górniczej z uwzględnieniem rozwiązań projektowych mających na celu utrzymaniu rezimu hydrologicznego przedmiotowego terenu oraz terenów przyległych (Dokumentacja GIG 2012). Skutkiem wpływu eksploatacji górniczej w obiektach znajdujących się na powierzchni terenu górniczego występują uszkodzenia, które będą usuwane i kompensowane przez kopalnię. Sposób i zakres w jaki te uszkodzenia będą naprawione zależy od ich rodzaju i charakteru, co zostanie określone w drodze postępowania ugodowego z właścicielem lub administratorem. PG SILESIA planuje: Usuwanie powstałych uszkodzeń poprzez naprawy (przywrócenie stanu poprzedniego), które będą realizowane przez poszkodowanych w zakresie własnym (na koszt kopalni) lub przez wyznaczone przez kopalnię firmy wykonawcze. Usuwanie uszkodzeń w obiektach kubaturowych (np. budynkach mieszkalnych i gospodarczych, użyteczności publicznej) realizowane będzie poprzez naprawy lub wypłaty jednorazowych odszkodowań, zgodnie z zapisami zawartymi w ugodach, zaspakajających tym samym roszczenia poszkodowanych. Zwrot kosztów poniesionych przez inwestora na wykonanie dodatkowych zabezpieczeń obiektu z uwagi na wystąpienie prognozowanych deformacji terenu. Zabezpieczanie obiektów oraz usuwanie ewentualnie powstałych awarii sieci oraz urządzeń na powierzchni (m.in. rzek, wałów, rurociągu magistralnego GO-CZA Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 261 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Ø 1800mm, sieci elektrycznych, wodociągowych, gazowych, komunalnych, telekomunikacyjnych) kopalnia będzie przeprowadzać na podstawie zawieranych ugód z właścicielami i użytkownikami obiektów oraz stosownych umów, podpisanych ze specjalistycznymi firmami wykonawczymi. W przypadku wystąpienia uszkodzeń dróg kołowych, konieczne prace naprawcze będą wykonywane na podstawie zawartych ugód z ich administratorem. W razie wystąpienia uszkodzeń w rowach odwadniających i melioracyjnych, spowodowanych eksploatacją, będą wykonywane roboty naprawcze, które mogą polegać między innymi na wzmocnieniu skarp rowów lub niwelacji dna. W razie wystąpienia uszkodzeń w obwałowaniach cieków lub zbiorników wodnych, spowodowanych eksploatacją, będą wykonywane roboty naprawcze, które mogą polegać między innymi na wzmocnieniu lub nadbudowie i podniesieniu korony tych wałów. Wypłacanie właścicielom terenów użytkowanych rolniczo odszkodowań z tytułu strat w plonach. Zlecanie placówkom naukowym opracowania koncepcji rewitalizacji terenów przekształconych działalnością górniczą, z uwzględnieniem także bezpieczeństwa przeciwpowodziowego terenów przyległych. Projekty te mogą być realizowane także we współpracy z terytorialnymi organami samorządowi gmin górniczych. Prowadzenie działań profilaktycznych, mających na celu zmniejszenie odczuwalności przez mieszkańców negatywnego wpływu eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu. Są głównie nadbudowa wałów cieków i zbiorników, regulacja dna rowów, zabezpieczanie obiektów z uwagi na występowanie prognozowanych deformacji terenu. Działania kompensacyjne dla dwóch obszarów NATURA 2000 zostaną uzgodnione w czasie tworzenia Planów Zadań Ochronnych dla ostoi. W latach 2010-2013 przewidywane jest sporządzenie tych planów zadań ochronnych (PZO) dla ponad 400 obszarów Natura 2000 w całej Polsce. Zadanie to będzie realizowane przez RDOŚ w Krakowie i Katowicach, a środki na ten cel pochodzą z V osi priorytetowej programu Infrastruktura i Środowisko. Do roku 2017 takie plany będą musiały powstać dla wszystkich obszarów Natura 2000 w całym kraju. Na dzień dzisiejszy nie można więc określić jaki będzie kierunek działań ochronnych w Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 262 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną ostojach, a tym bardziej jaki będzie zakres koniecznych działań kompensacyjnych wynikających z konsekwencji eksploatacji górniczej. Wpływ projektowanej eksploatacji górniczej kopalni może spowodować pewne zmiany, a także zakłócenia w funkcjonowaniu i użytkowaniu powierzchni oraz obiektów, nie spowoduje to jednak zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Powstałe zmiany mogą mieć charakter trwały lub czasowy, w związku z tym PG SILESIA planuje szereg działań, których celem jest ich kompensacja, całkowite usunięcie lub zminimalizowanie ich odczuwalności dla mieszkańców: Odwadnianie niecek bezodpływowych za pomocą pompowni i systemu rowów melioracyjnych, celem przywrócenia prawidłowego spływu wód powierzchniowych, osuszaniu terenów podmokłych oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa powodziowego terenów przyległych. Pogłębianie i niwelacja dna rowów melioracyjnych dla swobodnego spływu wód oraz umacnianie skarp dla utrzymania wielkości przepływu. Nadbudowa wałów cieków i zbiorników wodnych, poprzez podniesienie korony wału do odpowiedniej rzędnej z jednoczesnym poszerzeniem stopy wału dla zapewnienia bezpieczeństwa powodziowego terenów. Naprawa drenażu pól uprawnych celem ich osuszenia i przywrócenia do użytkowania rolniczego. Rekultywacja terenów przekształconych działalnością górniczą w sposób zgodny z projektem. Oceniane przedsięwzięcie nie jest wymienione na liście inwestycji, dla których obszar ograniczonego użytkowania może być ustanowiony. Przeprowadzona ocena nie wykazała konieczności ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla planowanej inwestycji Zasięg oddziaływania zrzutu zasolonych wód dołowych ograniczony jest do miejsca, w którym następuje całkowite wymieszanie zasolonych wód dołowych (wprowadzanych z systemu retencyjno – dozującego) z wodami rzeki Wisły. System retencyjno – dozujący zapewnia dotrzymanie sumarycznego stężenia chlorków i siarczanów poniżej wartości 1 g/l w wodach rzeki Wisły po całkowitym wymieszaniu się wód. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 263 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 15. NAZWISKO OSOBY LUB OSÓB SPORZĄDZAJĄCYCH RAPORT Raport jest wynikiem pracy interdyscyplinarnego zespołu specjalistów Głównego Instytutu Górnictwa pod kierunkiem mgr Andrzeja Dawidowskiego, biegłego z listy Wojewody Śląskiego nr 185 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko. W skład zespołu autorskiego weszli: dr Zbigniew Bzowski, geolog, numer uprawnień V 1401, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 165 w zakresie ochrony przyrody, dr Leszek Drobek, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 181 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, dr hab. inż. Janusz Kompała prof. w GIG, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 199 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, dr hab. Bogusław Michalik prof. w GIG, dr Leszek Trząski - biolog, dr Waldemar Szendera - biolog (Uniwersytet Śląski w Katowicach, Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie), mgr inż. Krzysztof Korczak biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 222 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 227 w zakresie postępowania wodno-prawnego, mgr inż. Jerzy Świądrowski biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 204 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, mgr inż. Janusz Świder. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 264 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 16. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU Wykorzystano następujące dokumentacje, opracowania i pozycje literaturowe: Ocena stosunków wodnych rejonu złoża Borowiny w Goczałkowicach-Zdroju w aspekcie projektowanej eksploatacji górniczej z uwzględnieniem rozwiązań projektowych mających na celu utrzymanie reżimu hydrologicznego przedmiotowego terenu oraz terenów przyległych. – A. Frolik i inni. Dokumentacja GIG, Katowice 2012. Operat wodnoprawny na odwodnienie zakładu górniczego Przedsiębiorstwa Górniczego „SILESIA” Sp. z o.o. Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia” i wprowadzanie wód słonych do rzeki Wisły za pośrednictwem zbiornika retencyjnodozującego w Kaniowie, Czechowice-Dziedzice 2013. „Badania i ocena hałasu emitowanego do środowiska zewnętrznego z terenu Zakładu Mechanicznej Przeróbki Węgla Oddział KWK „Brzeszcze - Silesia” Ruch Silesia w Czechowicach-Dziedzicach”. Dokumentacja GIG, 2008 rok "Geografia fizyczna Polski”, J. Konrackiego, wyd. PWN, Warszawa 1988 Aktualizacja programu ochrony środowiska dla gminy Goczałkowice- Zdrój, Goczałkowice- Zdrój, sierpień 2009 Aktualizacja Programu ochrony środowiska Gminy Bestwina na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Bestwina, grudzień 2009 Program ochron środowiska gminy Brzeszcze na lata 2010 - 2013 wraz z perspektywą na lata 2014-2017, aktualizacja, Brzeszcze 2010 Program ochrony środowiska gminy Czechowice - Dziedzice, Bielsko -Biała, czerwiec 2004 Program ochrony środowiska gminy Pszczyna, Załącznik do uchwały nr XIX/133/04 Rady Miejskiej w Pszczynie, Pszczyna, 10 marca 2004 Program Rozwoju Lokalnego Gminy Miedźna na lata 2008 - 2015, Aktualizacja Miedźna, grudzień 2007 r. Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Pszczyńskiego na lata 2007-2013, Załącznik do uchwały Nr XII/81/07Rady Powiatu Pszczyńskiego z dnia 17 października 2007 r. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 265 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Prognozy oddziaływania na środowisko projektu strategii dla rozwoju Polski Południowej do roku 2020, Katowice, 2012 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu strategii dla rozwoju Województwa Śląskiego, Śląskie 2020, Katowice, Kwiecień 2009 Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Śląskiego. Katowice, 21 czerwca 2004 r. Program Ochrony Środowiska Gminy Wilamowice, Bielsko-Biała, Czerwiec 2002 r. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czechowice-Dziedzice. III Edycja "Atlas ptaków zimujących Małopolski" K.Walsz, Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne, Kraków, 2000 r. "Atlas ptaków lęgowych małopolski 1985-1991", K. Walsz, Paweł Mielczarek, Biologica Silesiae, Wrocław, 1992 r. "Polska Czerwona Księga Roślin, Paprotniki i rośliny kwiatowe", Wydawnictwa Instytutu Botaniki PAN, Kraków, 2001 r. Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część I. GIO, Warszawa. Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część II, III. GIOŚ, Warszawa. http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ http://natura2000.gdos.gov.pl/ http://krakow.rdos.gov.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=bl og&id=52&Itemid=72 http://www.geoportal.gov.pl/ http://www.igipz.pan.pl/Regiony-geobotaniczne-zgik.html#Przykładowy http://www.wbu.wroc.pl/pliki/woj_slaskie.pdf http://www.2007.przyroda.katowice.pl/struktury_ekologiczne.html http://www.lasy.com.pl/web/kobior/ochronaprzyrody http://www.miedzna.pl/ http://wilamowice.pl/ http://www.bestwina.pl/ Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 266 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną http://www.goczalkowicezdroj.pl/ http://pszczyna.pl/ver/index.php http://www.czechowice-dziedzice.pl/www_3.0/ Atlas Geochemiczny Górnego Śląska – Państwowy Instytut Geologiczny Warszawa, 1995 rok. Bocheński T., Doktorowicz-Hrebnicki S. 1952.: Podstawy i niektóre wyniki paralelizacji pokładów węgla w Zagłębiu Górnośląskim. Geol. Biul. Inf. Nr 1. Warszawa. Dembowski Z. 1972.: Ogólne dane o Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Prace Instytutu Geologicznego, tom LXI; 10-16. J. Kondracki „Geografia regionalna Polski" – Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, 1998r. Katalog danych meteorologicznych z lat 1960 - 1990. Praca zbiorowa 1990.: Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony. Pod red. A.S. Kleczkowskiego. AGH Kraków. Różkowski A., T. Rudzińska-Zapaśnik T, Siemiński A. 1997.: Użytkowe wody podziemne Górnośląskiego Zagłębia Węglowego i jego obrzeżenia. PIG, Warszawa Wojewoda Katowicki – Wieloletni program ochrony i kształtowania środowiska w województwie katowickim na lata 1996 – 2005 oraz kierunki działań do roku 2020. Katowice 1997 rok Zanieczyszczenie atmosfery w Województwie Śląskim w latach 1998-1999, Śląska Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach, Katowice 2000r, Bezpieczeństwo pracy i ergonomia, CIOP, 1997r., Interdyscyplinarne podstawy ochrony środowiska przyrodniczego, praca zbiorowa pod kierunkiem Barbary Prandeckiej, Warszawa 1993r., dane udostępnione przez PG SILESIA, informacje wynikające z wizji lokalnej. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 267 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Raport wykonany został w odniesieniu do następujących aktów prawnych: Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985r. nr 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko – Dz.Urz. WE L 175 z 5.7.1985 z późniejszymi zmianami, Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1992r. nr 92/43/EWG w sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikich zwierząt i roślin – Dz.Urz. WE L 206 z 22.7.1992 z późniejszymi zmianami, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, Dyrektywa 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie odpadów, Dyrektywa Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie odpadów niebezpiecznych (91/689/EWG), Dyrektywa 2006/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego oraz zmieniająca dyrektywę 2004/35/WE (Dz. Urz. UE z 11 kwietnia 2006 r., L 102/15), Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 29/96 EUROATOM z dnia 13 maja 1996 roku, ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania jonizującego Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska - Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Druk Kancelarii Sejmu z 04.06.2012), Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach – Dz.U. z 2013 roku, poz. 21 Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz.U. Nr 100, poz. 1085, Ustawa z dnia 10 lipca 2008r o odpadach wydobywczych – Dz.U. Nr 138, poz. 865 z późniejszymi zmianami, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 268 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie – Dz.U. Nr 75, poz. 493, Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Druk Kancelarii Sejmu z 06.06.2012), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody - Dz.U. Nr 92, poz. 880 z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o zagospodarowaniu przestrzennym - Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. Nr 2012, 511), Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne - Dz.U. Nr 115, poz. 1229 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. z 2012 roku, poz. 145), Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków – Dz.U. Nr 72, poz. 747 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. Nr 123 z 2006r. poz. 858), Ustawa z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - Dz.U. Nr 132, poz. 622 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. Nr 391 z 2012), Ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych – Dz.U. Nr 16 poz. 78 wraz z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. Nr 121 z 2004r. poz. 1266 wraz z późniejszymi zmianami), Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane - Dz.U. Nr 89, poz. 414 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. Nr 1562 z 2006r. poz. 1118), Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych - Dz. U. Nr 167, poz. 1399 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. 2012, 651) Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze – Dz.U. Nr 163, poz. 981 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks Pracy - Dz.U. Nr 24, poz. 141 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. Nr 21 z 1998r. poz. 94), Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 269 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie charakterystyki odpadów wydobywczych – Dz.U. z 2013 roku, poz. 759, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych - Dz.U. z 2013, poz. 230, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie centralnego rejestru form ochrony przyrody – Dz.U. 2012, Nr 1080 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza - Dz.U. 2012, poz. 1034, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu - Dz.U. 2012, poz. 1032, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu – Dz.U. 2012, poz. 1031, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych – Dz.U. 2012, poz. 1028, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza – Dz.U. 2012, poz. 914, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu informacji o prowadzonych ocenach oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko - Dz.U. z 2012r., poz, 529 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 kwietnia 2012 r w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów zagospodarowania złóż – Dz.U. z 2012r., poz, 511 Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarni Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych - – Dz.U. z 2012r., poz. 463 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 kwietnia 2012r. w sprawie planów ruchu zakładów górniczych – Dz.U. z 2012r., poz, 372 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin – Dz.U. z 2012r., poz, 81 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 270 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej - Dz.U. 2011, 291, 1714 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji mierniczo-geologicznej - Dz.U. 2011, 298, 1713 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny - Dz.U. 2011, 298, 1712 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów robót geologicznych, w tym robót, których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji – Dz.U. Nr 288, poz. 1696, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych - Dz.U. 2011, 258, 1550 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych - Dz.U. 2011, 258, 1549 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych - Dz.U. 2011, 257, 1545 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie wykazu substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej - Dz.U. 2011, 254, 1528 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt – Dz.U. Nr 237, poz, 1419, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 lipca 2011 r. w sprawie kryteriów zaliczania odpadów wydobywczych do odpadów obojętnych - Dz.U.175, poz. 1048 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji – Dz.U. Nr 95, poz. 558, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie procesu odzysku R10 – Dz.U. Nr 86, poz. 476, Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych – Dz.U. Nr 85, poz. 466, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 271 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków - Dz.U. Nr 25, poz. 133 z późniejszymi zmianami, Rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN - Dz.U. Nr 215, poz. 1414, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko – Dz.U. Nr 213, poz. 1397 z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Środowiska Ministra dnia 2 lipca 2010r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia – Dz.U. Nr 130, poz. 881, Rozporządzenie Ministra Środowiska Ministra dnia 2 lipca 2010r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia – Dz.U. Nr 130, poz. 880, Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów – Dz.U. Nr 109, poz. 719, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 – Dz.U. Nr 77, poz. 510 z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010r. w sprawie szczegółowych sposobów i form składania informacji o kompensacji przyrodniczej – Dz.U. Nr 64, poz. 402, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 – Dz.U. Nr 64, poz. 401, z późniejszymi zmianami, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 – Dz.U. Nr 34, poz. 186, z pomniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu - Dz.U. Nr 16, poz. 87, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 272 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia i innych danych oraz terminów i sposobów ich prezentacji - Dz.U Nr 215, poz. 1366 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobranej wody – Dz.U. Nr 206, poz. 1291, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych – Dz.U. Nr 143, poz. 896, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia – Dz. U. Nr 103, poz. 664, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku – Dz.U. Nr 82, poz. 501, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lutego 2008 r. w sprawie rejestru bezpośrednich zagrożeń szkodą w środowisku i szkód w środowisku – Dz.U. Nr 39, poz. 233, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku – Dz.U. Nr 120, poz. 826 z późniejszymi zmianami, Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi – Dz.U. Nr 61, poz. 417, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań dotyczących zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych potasu K-40, radu Ra226 i toru Th-228 w surowcach i materiałach stosowanych w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi i inwentarza żywego, a także w odpadach przemysłowych stosowanych w budownictwie, oraz kontroli zawartości tych izotopów – Dz.U. Nr 4, poz. 29 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego – Dz.U. Nr 137, poz. 984, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 273 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych – Dz.U. nr 136, poz. 964, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorstwami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku – Dz.U. Nr 75, poz. 527, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami – Dz.U. Nr 49, poz. 356, Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska – Dz.U. Nr 263, poz. 2202 z późniejszymi zmianami, Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi – Dz.U. Nr 192, poz. 1968, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lipca 2004r w sprawie dopuszczalnych mas substancji, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych – Dz.U. Nr 180, poz. 1867, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne – Dz.U. Nr 128, poz. 1347, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r. w sprawie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska – Dz.U. Nr 217, poz. 2141, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi - Dz.U. Nr 165, poz. 1359, Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późn. zm., Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej - Dz.U. Nr 58, poz. 535 z późniejszymi zmianami, Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 274 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody - Dz.U. Nr 8, poz. 70, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów - Dz.U. Nr 112, poz. 1206, Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy - Dz.U. Nr 69, poz.332 z późniejszymi zmianami. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 275 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną CZĘŚĆ IV WNIOSKI I ZAŁĄCZNIKI 1. PODSUMOWANIE I WNIOSKI WODA I ŚCIEKI Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.2008; nr 199; poz. 1227) w Art. 81. pkt 3 ustala: „Jeżeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia (eksploatacja węgla w zakresie przewidzianym w koncesji) na środowisko wynika, że przedsięwzięcie może spowodować nieosiągnięcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 38j ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne”. PG SILESIA odprowadza wody dołowe o podwyższonym zasoleniu do rzeki Wisły po przez system retencyjno- dozujący, zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym. Sumaryczny ładunek chlorków i siarczanów (150-300Mg/d), który będzie wprowadzany do rzeki Wisły w okresie do roku 2025, będzie miał stosukowo niewielki udział (ok. 5%) we wzroście zasolenia wód powierzchniowych powodowanym głównie przez działalność górniczą. Mając na względzie treść art. 125 pkt 1 i art. 126 pkt 1, w związku z art. 132 ust. 2 pkt 4 i 5 ustawy Prawo wodne oraz zatwierdzony 22.02.2011 r. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły” (PGW), który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549 – wprowadzanie zasolonych wód dołowych do wód powierzchniowych wpłynie na derogacje czasowe osiągnięcia celów środowiskowych. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 276 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP –PLRW 20001921199) Wisła od Białej do Przemszy (MW0106) posiada statut silnie zmienionej części wód, zagrożonych ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych Derogacje czasowe (4(4)-1- brak możliwości technicznych) wynikają m.in. z: Wpływu działań antropogenicznych na stan JCWP oraz brak możliwości technicznych ograniczenia tych oddziaływań generuje konieczność przesunięcia w czasie osiągnięcia celów środowiskowy przez JCWP. Występującej na terenie zlewni działalności gospodarczej człowieka związanej ściśle z występowaniem surowców naturalnych, bądź przemysłowym charakterem obszaru. Przy określaniu wpływu wód dołowych z PG SILESIA na wody JCWP- Wisła od Białej do Przemszy (MW0106), wzięto pod uwagę zapisy art. 38j ustawy Prawo wodne ustalające, że: ust.1. Dopuszczalne jest nieosiągnięcie dobrego stanu ekologicznego oraz niezapobieżenie pogorszeniu stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych oraz dobre potencjału ekologicznego sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych, ponieważ: pkt. 1) jest ono skutkiem nowych zmian właściwości fizycznych tych wód Zasolenie wód dołowych z dopływu naturalnego do wyrobisk podziemnych PG SILESIA wynika z nowych uwarunkowań geologiczno-górniczych eksploatacji złóż. Wody dołowe z odwadniania zakładu górniczego muszą być odprowadzane do wód powierzchniowych. ust.3. Są spełnione łącznie następujące warunki: pkt. 1) podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki negatywnych oddziaływań na stan jednolitych części wód Ograniczany jest dopływ wód zasolonych do wyrobisk podziemnych z wykorzystaniem metod górniczo-geologicznych, Wdrożono system retencyjno-dozujący ograniczający skutki wprowadzania zasolonych wód dołowych do wód powierzchniowych. pkt. 2) przyczyny zmian i działań są szczegółowo przedstawione w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 277 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Problem wód pochodzących z odwadniania kopalń został przedstawiony w Planie Gospodarowania Wodami (PGW). pkt. 3) przyczyny zmian i działań są uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane z ochroną zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem przeważają nad korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań: Zakład zatrudnia ok. 1600 pracowników, z czego dla większości osób praca w PG SILESIA stanowi podstawowe źródło utrzymania. Zakład dysponuje zasobami węgla, które mają znaczący udział w zasobach operatywnych węgla kamiennego w Polsce. wydobycie węgla (ok. 2 mln Mg/r) przez PG SILESIA ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego kraju. Kopalnia Silesia prowadzi działalność wydobywczą od wielu lat, a funkcjonujący od momentu uruchomienia zakładu, system odwadniania i wprowadzania wód dołowych do wód powierzchniowych, jest systematycznie remontowany i modernizowany. Wody dołowe zasolone wprowadzane są do wód powierzchniowych za pośrednictwem systemu retencyjno-dozującego. Ze względu na bezpieczeństwo ludzi niezbędne jest ciągłe odwadnianie czynnych wyrobisk górniczych PG SILESIA (zabezpieczenie przed zagrożeniem wodnym ludzi pracujących pod ziemią). pkt. 4) zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, nie mogą zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu widzenia interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonalności technicznej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewanych korzyści. Zastosowanie w PG SILESIA systemu retencyjno-dozującego wprowadzania zasolonych wód dołowych do wód powierzchniowych, sterowanego w oparciu o wyniki monitoringu wód dołowych i powierzchniowych jest rozwiązaniem, które należy zaliczyć do najlepszych dostępnych technik (BAT) w warunkach funkcjonowania sektora górnictwa kamiennego w Polsce. Wprowadzenie innych metod ograniczających zrzut zasolonych wód dołowych do wód powierzchniowych (np. odsalanie wód kopalnianych, zatłaczanie wód zasolonych do Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 278 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną górotworu), związane jest z nieproporcjonalnie wysokimi kosztami w stosunku do spodziewanych korzyści (ograniczenie ładunku chlorków i siarczanów wprowadzanych z wodami kopalnianymi do rzeki Wisły). W przypadku wprowadzania zasolonych wód dołowych PG SILESIA, zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 38j ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne”, odnośnie uzasadnienia derogacji czasowych w zakresie osiągnięcia celów środowiskowych zawartych w PGW. ODPADY Okres obejmujący eksploatację złoża węgla kamiennego przez Przedsiębiorstwo Górnicze SILESIA nie jest związany z nowymi, potencjalnymi, źródłami powstawania odpadów. Zarówno źródła odpadów jak i sposoby postepowania z nimi są znane. Jedynie zwiększenie wydobycia jest związane z dodatkowym wytwarzaniem odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne. W związku z eksploatacją złoża węgla kamiennego przez Przedsiębiorstwo Górnicze SILESIA nastąpią jedynie krótkotrwałe zagrożenia wynikające z gospodarki odpadami, a szczególnie odpadami wydobywczymi. Dotyczy to czasu gromadzenia odpadów przed ich przekazaniem lub odzyskiem. POWIETRZE Spośród oddziaływań najbardziej znaczące dla środowiska będzie miała emisja metanu z szybów wydechowych kopalni. Ponieważ metan jest gazem powodującym efekt cieplarniany 25-krotnie silniejszy niż dwutlenku węgla, wprowadzanie go do powietrza ma – jak się uważa - znaczący wpływ na zmiany klimatu. Należy przeprowadzić kontrolne badania jakości powietrza (zakład przeróbczy, warsztaty kopalniane oraz szyby wydechowe) i na tej podstawie wyznaczyć ewentualne punkty pomiarów zanieczyszczeń powietrza na terenie Zakładu Głównego i szybów peryferyjnych oraz częstotliwość wykonywanych pomiarów. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 279 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną POWIERZCHNIA ZIEMI Teren objęty wpływami eksploatacji górniczej ze względu na korzystne warunki geologiczno-górnicze (duży nadkład elastycznego miocenu) ugina się w sposób łagodny i nie występują deformacje nieciągłe. Projektowana eksploatacja wywoła następujące obniżenia i kategorie deformacji terenu górniczego: w partii zachodniej powstaną dwie niecki obniżeniowe o maksymalnych wartościach osiadań nieprzekraczających 2,00 m i 2,50 m. Na powierzchni wystąpią deformacje kwalifikujące teren do I - III kategorii terenu górniczego. Teren ten to skupiska zabudowy jednorodzinnej, a także w znacznej części tereny leśne i nieużytki w miejscowości Ćwiklice, Rudołtowice i Goczałkowice-Zdrój. W centralnej części niecki znajdą się trzy kompleksy szklarniowe, zakład produkcji szkła, zakład hodowli drobiu oraz zakład produkcji pieczarek. W południowej część niecki obniżeniowej znajdzie się fragment drogi krajowej nr 1, złoże borowiny, Stawy Rontok Mały, Zbiornik buforowy i Staw Rontok Duży, pompownia przy ul. Stawowej, końcowy odcinek potoku „Goczałkowickiego” oraz fragment koryta rzeki Wisły wraz z obwałowaniem. Przez centralną część niecki obniżeniowej przebiega rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800 mm. W rejonie tym w wyniku wcześniejszej eksploatacji ukształtowała się niecka bezodpływowa, odwadniana za pomocą pompowni przy ul. Stawowej. Skutkiem projektowanej eksploatacji może być powiększenie się zasięgu niecek bezodpływowych oraz możliwość powstania nowych. W związku z powyższym Przedsiębiorstwo Górnicze „SILESIA” Sp. z o.o. wykonało niezbędne prace remontowo-konserwacyjne mające na celu przywrócenie pełnej wydajności istniejących pompowni. PG „SILESIA” zleciło również wykonanie modernizacji pompowni przy ul. Stawowej dla zwiększenia jej wydajności oraz prowadzi prace przygotowawcze niezbędne do nadbudowy grobli stawu Rontok Mały i lewego wału rzeki Wisły w celu zapewnienia bezpieczeństwa terenów mieszkalnych. w partii w centralnej powstaną trzy niecki obniżeniowe o maksymalnych wartościach osiadań nieprzekraczających 0,75 m, 1,25 m i 1,50 m. Na powierzchni wystąpią deformacje kwalifikujące teren od I, do III kategorii terenu górniczego. Obszary te, to Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 280 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną głównie rejon niskiej zabudowy jednorodzinnej, rozproszonej w Rudołtowicach, Ćwiklicach oraz w Czechowicach – Dziedzicach, a w przeważającej części tereny rolne i leśne oraz nieużytki. W południowej części tego rejonu znajdzie się fragment koryta rzeki Białej wraz z obwałowaniem oraz cześć zabudowań Bielskiego Parku Technologicznego Lotnictwa, Przedsiębiorczości i Innowacji w Kaniowie oraz fragment stawu Błaszkowiec. W północnym rejonie znajdzie się fragment rurociągu wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800mm, koryto rzeki Wisły wraz z obwałowaniem, Ośrodek Rehabilitacji dla Dzieci Niedowidzących, obiekty Szkoły Podstawowej i OSP Rudołtowice, boisko sportowe i budynek LKS Rudołtowice oraz trzy bloki mieszkalne. Rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec ø1800mm znajdzie się na granicy wpływów projektowanej eksploatacji, tak więc nieznaczne wartości wskaźników deformacji nie będą zagrażać bezpieczeństwu funkcjonowania tego obiektu. w partii wschód I powstaną trzy centra obniżeniowe, o maksymalnych wartościach osiadań nieprzekraczających 2,50 m, 3,25 m oraz 3,50 m. Teren ten, to rejon niskiej zabudowy jednorodzinnej, rozproszonej w miejscowościach Kaniów i Grzawa oraz w znacznej części tereny rolne, leśne i nieużytki, objęty zostanie wpływami eksploatacji górniczej od I do III kategorii deformacji terenu górniczego. W zasięgu prognozowanych wpływów znajdzie się koryto rzeki Wisły wraz z obwałowaniem, rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800 mm, zalewiska zagospodarowane jako stawy hodowlane w Kaniowie oraz stawy hodowlane w Grzawie, obiekty żwirowni, ciek Macocha i ciek Młynówka w Kaniowie, oczyszczalnia ścieków, pompownia przy ul. Gawlików, oraz trzy pompownie tymczasowe przy ul. Hamerlaka, Mirowskiej i Rybackiej. Zadaniem pompowni jest odwodnienie terenu gdzie na skutek wcześniejszej eksploatacji ukształtowały się niecki bezodpływowe. w partii wschód II powstanie niecka obniżeniowa, o maksymalnej wartości osiadań nie przekraczających 3,75 m, a wpływy na powierzchnię odpowiadać będą od I do III kategorii przydatności terenu do zabudowy. Północna część obszaru jest bardzo słabo zurbanizowana, przeważają na nim tereny leśne i nieużytki, jedynie w południowej części występuje nieliczna niska zabudowa jednorodzinna. W zasięgu wpływów Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 281 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną znajdzie się koryto rzeki Wisły wraz z obwałowaniem, rurociąg wody słodkiej Goczałkowice – Czaniec 1800 mm, obiekty żwirowni, ciek Macocha i ciek Łękawka. PROMIENNIOWANIE Stężenia radu w wodach występujących w kopalni znacznie przekraczają wartości naturalnie występujące w przyrodzie. Wody takie, a w szczególności powstające z nich osady mogą stanowić istotne zagrożenie dla ludzi oraz stanowić istotne obciążenia dla środowiska. Brak jednoznacznie uregulowanych prawnie zasad postępowania w takich okolicznościach stwarza dodatkowe ryzyko (oprócz ekspozycji na promieniowanie) powstania skutków, zarówno ekonomicznych jak i społeczno-prawnych związanych z nieprawidłową interpretacją istniejącej sytuacji. Zaobserwowany wzrost stężenia radu wraz z głębokością eksploatacji uzasadnia przypuszczenie, w przypadku sięgania po głębiej położone pokłady węgla należy się spodziewać wzrostu skali problemów związanych z występowaniem naturalnej promieniotwórczości. Problem podwyższanej promieniotwórczości naturalnej jest obecnie szeroko dyskutowany w środowisku zainteresowanym ochrona radiologiczną. Precyzowane są wymagania dotyczące ograniczania zagrożenia radiacyjnego wynikającego z jej obecności, zarówno dla ludzi jak i środowiska naturalnego. I tak, np. przygotowywana obecnie nowelizacja dyrektywy KE, dotyczącej zasad postępowania w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące wymaga wdrożenia kontrolowanego postępowania z odpadami zawierającymi stężania naturalnych nuklidów promieniotwórczych (między innymi radu) przekraczające 1000 Bq/kg. Postępowanie to powinno również uwzględniać oddziaływanie na środowisko naturalne. PG SILESIA jeszcze nie wytworzyła takich odpadów. Promieniotwórczość wód, osadów i aerozoli występujących w powietrzu kopalnianym, jest systematycznie badana przez Laboratorium Radiometrii Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 282 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną PRZYRODA 1. Kontynuacja dotychczasowej eksploatacji węgla kamiennego w obszarze górniczym "Bestwina" w kierunku północnym, nie będzie mieć negatywnego wpływu na warunki środowiskowe panujące na tym terenie. Obniżenia, które powstaną w wyniku dalszego wydobycia surowca przyczynią się do zwiększania retencji na tym obszarze oraz do powstania nowych zbiorników wodnych, jak również do utworzenia potencjalnych miejsc będących ostojami dla gatunków ptaków. Te same zbiorniki będą również miejscami rozrodu gadów i płazów. 2. Przy zachowaniu odpowiednich warunków eksploatacji, na obszarze występowania starorzeczy rzeki Wisły, znajdujących się na terenie gminy Miedźna, w sołectwie Góra warunki bytowania siedlisk nie ulegną pogorszeniu. Eksploatacja przyczyni się do wzrostu dobrostanu roślin naczyniowych występujących w starorzeczach w Dolinie rzeki Wisły. 3. Prowadzenie eksploatacji węgla kamiennego pod złożem borowiny „Rudołtowice” jest bezpieczne, a dalsze obniżanie się tego terenu może przyczynić się w przyszłości do ożywienia i wzrostu produktywności torfowiska. 4. Eksploatacja na terenie gminy Goczałkowice-Zdrój przyczyni się do zwiększenia zasięgu roślinności szuwarowej i błotnej. 5. Poprzez dalszą eksploatację, w niektórych miejscach mogą pojawić się obniżenia terenu prowadzące do spowolnienia biegu rzeki Wisły oraz wykształcenia się zbiorowisk bogatszej przybrzeżnej i wodnej roślinności naczyniowej. Powolny nurt pozwoli na ukorzenienie się roślin w podłożu oraz stworzy dogodne warunki do ich rozmnażania i życia. 6. Nie przewiduje się bezpośredniego wpływu na obszary Natura 2000: Stawy w Brzeszczach o numerze PLB120009 oraz Dolinę Górnej Wisły o numerze PLB240001. Obszar górniczy styka się jednie ze stawem Maciek, należącym do obszaru Natura 2000 Dolina Górnej Wisły oraz ze stawami Foskowiec i Górnik Mały włączonych w ekologiczną sieć programu Natura 2000 Stawy w Brzeszczach. Nie wpłynie to jednak na funkcjonowanie wyznaczonych ostoi, gdyż właściwe tereny tych obszarów znajdują się poza zasięgiem oddziaływania kopalni. W momencie powstania Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 283 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną nowych zapadlisk górniczych na obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków "Stawy w Brzeszczach" pojawią się nowe tereny do gniazdowania i żerowania gatunków ptaków będących przedmiotem ochrony prawa europejskiego. Pozostałe formy ochrony przyrody znajdują się całkowicie poza obszarami oddziaływania kopalni PG Silesia. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 284 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną 2. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW Załącznik 1 Fragment mapy topograficznej (mapa przeglądowa w skali 1:25 000) opisywanego terenu z zaznaczeniem granic obszaru i terenu górniczego Załącznik 2 Ortofotomapa opisywanego terenu z zaznaczeniem granic obszaru i terenu górniczego (za Gogle Earth) Załącznik 3 Mapa sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:5 000 obszaru i terenu górniczego. Załącznik 4 Koncesja na wydobycie węgla kamiennego z 1994 roku oraz postanowienia zmieniające koncesję Załącznik 5 Sposób zagospodarowania metanu w roku 2011 i 2012 Załącznik 6 Schemat technologiczny Zakładu Przeróbczego Załącznik 7 Zabudowa terenu zakładu głównego Załącznik 8 Zabudowa terenu szybów peryferyjnych Załącznik 9 Pozwolenie wodnoprawne na odwodnienia zakładu górniczego i wprowadzenia zasolonych wód dołowych do rzeki Wisły Załącznik 10 Schemat odwodnienia Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia” Załącznik 11 Pozwolenie na wytwarzanie odpadów w procesie wydobywania i wzbogacania węgla, która obejmuje: wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne oraz określenie miejsc i sposobów magazynowania odpadów Załącznik 12 Zmiana w latach 2011-2012 pozwolenia na wytwarzanie odpadów (Decyzje i Postanowienia) Załącznik 13 Decyzje Marszałka Województwa Śląskiego dotyczącymi zezwoleń na odzysk odpadów Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 285 Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia w związku z wydobywaniem kopalin ze złóż metodą podziemną Załącznik 14 Decyzję Marszałka Województwa Śląskiego nr 917/OS/2012 z dnia 23.04.2012r. zatwierdzająca Program Gospodarowania Odpadami Wydobywczymi Załącznik 15 Mapa sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:5 000 obszaru i terenu górniczego z zaznaczonymi kategoriami deformacji terenu górniczego oraz izoliniami osiadań – stan na 31.12.2012 rok. Załącznik 16 Plan urządzeń wodnych z rozmieszczenie urządzeń pomiarowych i zasięgiem oddziaływania zamierzonego korzystania z wód Załącznik 17 Mapa sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:5 000 obszaru i terenu górniczego z zaznaczonymi kategoriami deformacji terenu górniczego oraz izoliniami osiadań – stan na 2025 rok. Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa w Katowicach 286
