ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Ireneusz Rogalski Październik 2014 MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Domek Myśliwski i Galeria Rzeźb w Jodłowniku Jodłownik 40, 58-262 Ostroszowice Gmina : Dzierżoniów Leśniczówka czyli Domek Myśliwski został zbudowany w II poł., XIX w., który po II wojnie światowej został przetransportowany z gór w obecne miejsce. Dzisiaj mieści się tutaj lokalne centrum kulturalne. MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Kompleks Włodarz ul. Górna 71, 58-321 Jugowice Gmina : Walim 15 września 1943 roku w siedzibie organizacji Todt nad jeziorem Moysee w pobliżu Wilczego Szańca koło Kętrzyna – Kwatery Głównej Adolfa Hitlera spotkali się minister uzbrojenia III Rzeszy Albert Speer, szef centrali OT Xawer Dorch. Do spotkania doszło w wyniku decyzji o nowej lokalizacji Kwatery Głównej na Dolnym Śląsku. W wyniku ustaleń już 1.11.1943 roku na południowy wschód od Jedliny Zdrój w Górach Sowich rozpoczęły się prace przy jednym z największych przedsięwzięć budowlanych II Wojny Światowej. Rozpoczęła się budowa o kryptonimie „Riese” czyli „Olbrzym”. Tu, w mocno pofałdowanych, zalesionych terenach miały powstać potężne, podziemne, odporne na bombardowania pomieszczenia dla najwyższych władz III Rzeszy. Miało tu znaleźć schronienie 20 tys. ludzi. MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Kościół MB Śnieżnej w Sierpnicy ul. Świerkowa, 58-340 Sierpnica Gmina : Głuszyca Kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. filialny pod wezwaniem MB Śnieżnej, wzmiankowany w 1399 r. Obecny unikatowy drewniany kościół został wzniesiony w latach 1548-1564 i powiększony o murowaną wieżę w 1785 r. Wnętrze salowe, prostokątne z dobudówką od północy, nakryte wysokim gontowym dachem, całość otoczona podcieniami tzw. "sobotami". We wnętrzu zachowana cześć gotyckich rzeźb drewnianych; Matki Boskiej, św. Marii Magdaleny i św. Mikołaja z XV w., barokowa chrzcielnica, ambona, prospekt organowy z końca XVII w. MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Rymarz N 50° 39 ′03″ E 16° 31′ 59″ Gmina : Nowa Ruda Wzniesienie (913 m n.p.m.) położone w środkowo-południowej części pasma Gór Sowich, po południowowschodniej stronie Przełęczy Jugowskiej, około 2,5 km na północny wschód od centrum miejscowości Jugów. Kopulaste wzniesienie, o mało wyraźnie podkreślonym wierzchołku, jedno z wyższych w tych górach. Zbocze południowo-wschodnie łagodnie opada o kilka metrów przechodząc w grzbiet. Pozostałe zbocza są dość strome. Od sąsiedniej Koziej Równi (930 m n.p.m.) oddzielony jest Przełęczą Jugowską. Szczyt pokryty lasem świerkowym z charakterystyczną polaną na południowo-zachodnim zboczu, powstałą po wyrębie lasu. Wzniesienie położone na terenie Parku Krajobrazowego Gór Sowich. Na zachodnim zboczu góry trasa narciarska z wyciągiem. MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Schronisko "Sowa" Sokolec 49, 57-450 Ludwikowice Kłodzkie Gmina : Nowa Ruda Schronisko Sowa to schronisko turystyczne położone na wysokości 900 m n.p.m. w Górach Sowich pomiędzy szczytem Wielkiej Sowy a schroniskiem Orzeł i Przełęczą Sokolą. Uruchomione w 1897 przez Związek Towarzystw Górskich z inicjatywy fabrykanta Karla Wissena. Początkowo miało prosty kształt - drewniany budynek, kryty dwuspadowym dachem, ustawiony na kamiennej podmurówce. W jego wnętrzu były dwie sale gościnne (jedna związkowa), oraz jeden duży i cztery małe pokoje dla turystów z ośmioma miejscami noclegowymi. Początkowo czynne było tylko do jesieni, później zaczęło funkcjonować przez cały rok. Po II wojnie światowej budynek przejął Fundusz Wczasów Pracowniczych i otworzył tutaj Dom Wczasowy "Marysieńka". Obiekt przetrwał w ten sposób do naszych czasów i po remoncie przez obecnych gospodarzy został ponownie otwarty dla turystów. MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Schronisko "Zygmuntówka" ul. Świętojańska 30, 57-430 Jugów Gmina : Nowa Ruda Schronisko PTTK „Zygmuntówka” im. Zygmunta Scheffnera – Położone jest na wysokości 740 m n.p.m. Jest to jedno z nielicznych schronisk przedwojennych, które ocalało po dewastacji i nadal funkcjonuje – jako jedyne z trzech dawnych schronisk w okolicy Przełęczy Jugowskiej. Powstało w 1938 jako Henkelbaude dzięki Towarzystwu Sportów Zimowych z Bielawy. Patronem schroniska został Hermann Henkel, pochodzący z Bielawy nauczyciel, sekretarz i przewodniczący Towarzystwa Sowiogórskiego, zasłużony dla rozwoju turystyki w Górach Sowich. Po wojnie zostało uruchomione dopiero w 1956 dzięki inicjatywie Zygmunta Scheffnera. Na początku lat 60. XX wieku częściowo je przebudowano i zwiększono liczbę miejsc do 44. Obiekt stoi na północno-zachodnim stoku Rymarza. Schronisko znajduje się powyżej dolnej stacji wyciągu narciarskiego na stoku Rymarza. Obok jest weekendowa stacja GOPR. MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Słoneczna N 50° 38′ 55″ E 16° 32′ 41″ Gmina : Bielawa Słoneczna - szczyt (949 m n.p.m.) w Górach Sowich, położony w środkowej części pasma, po północno-zachodniej stronie od Kalenicy. Kopulaste wzniesienie, położone w głównym grzbiecie, o mało wyraźnie podkreślonym, rozciągniętym wierzchołku, jedno z wyższych w tych górach. Zbocze południowo-wschodnie łagodnie opada o kilka metrów, przechodząc w grzbiet, pozostałe zbocza, są dość strome. W pobliżu szczytu znajdują się "Słoneczne Skałki". Szczyt pokryty w większości lasem bukowym. Występuje tu rzadko spotykany na tej wysokości skarłowaciały buk dolnoreglowy. Wzniesienie położone na terenie Parku Krajobrazowego Gór Sowich. Szczyt położony jest w granicach Rezerwatu przyrody Bukowa Kalenica. MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Sztolnie Walimskie ul. 3-go Maja 26, 58-320 Walim Gmina : Walim Od 1943 roku w rejonie Gór Sowich, Niemcy prowadzili zakrojone na szeroką skalę i z ogromnym rozmachem prace budowlane pod wspólnym kryptonimem „Riese” („Olbrzym”). Budowa nie została nigdy ukończona, a jej pozostałością jest szereg podziemnych kompleksów i budowli naziemnych do dziś owianych mgłą tajemnicy, co do ich przeznaczenia. Niezwykłość tych obiektów od lat przyciąga w rejon Dolnego Śląska rzesze badaczy i poszukiwaczy przygód. Podziemna trasa turystyczna w kompleksie „Rzeczka” jest pozostałością po jednym z najbardziej tajemniczych przedsięwzięć górniczych i budowlanych, prowadzonych w czasie II wojny światowej przez III Rzeszę w Górach Sowich. Kompleks ten położony jest na wschodnim zboczu góry Ostrej (653m) między Walimiem a Rzeczką. Wewnątrz panuje stała temperatura w ciągu roku 5 – 7° C. Na część podziemną kompleksu składają się 3 równoległe, nie obudowane sztolnie, oddalone od siebie o 40 i 50m oraz system łączących je pod kątem prostym wyrobisk komorowych MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Wielka Sowa N 50° 40′ 48″ E 16° 29′ 08″ Gmina : Pieszyce Wielka Sowa to najwyższy szczyt Gór Sowich (1014 m n.p.m.). Rozległy, kopulasty wierzchołek pokryty jest lasem świerkowym z wyjątkiem niewielkiej polany szczytowej, na której stoi kamienna wieża widokowa o wysokości około 25 m. 27 września 1981 roku z okazji uroczystości ku czci Mieczysława Orłowicza nadano wieży Jego imię i wmurowano w niej tablicę widokową. Z wieży rozciąga się rozległy widok we wszystkich kierunkach, z tarasu widokowego podziwiać można panoramę zarówno Sudetów, jak i Ziemi Kłodzkiej. Przy dobrych warunkach pogodowych widać stąd Wrocław, Świdnicę, czy oddaloną o ok. 60 km Śnieżkę. Obiekt, którego historia sięga początków XX w., przez 100 lat istnienia nie doczekał się remontu. Dopiero w setną rocznicę w 2006 r. dzięki staraniom gminy Pieszyce wieża została odrestaurowana. Pozyskano na ten cel środki z Unii Europejskiej, STGGS, SWS oraz sponsorów. MAŁA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Wieża widokowa Kościoła pw. WNMP w Bielawie ul. Wolności 128b, 58-260 Bielawa Gmina : Bielawa Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bielawie wybudowano w latach 1868-76 na miejscu starszej ponad 500-letniej budowli sakralnej. Bryła i wnętrze kościoła charakteryzują się stylem neogotyckim. Autorem projektu był słynny wrocławski projektant budownictwa sakralnego Alexis Langer. Niezwykła atrakcją turystyczną świątyni jest jej wieża. Wypiętrzająca się na wysokość 101,5 m, posiada cztery tarasy widokowe. Obecnie wieża jest trzecią co do wysokości udostępnioną wieżą widokową w Polsce. Do najwyższego punktu widokowego prowadzi 300 schodów. Z jego tarasu można podziwiać m.in. miasto Bielawa i pobliskie wypiętrzenie Gór Sowich. Punkty widokowe zaopatrzone są w sprzęt teleoptyczny. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Czeszka N 50° 37′ 43″ E 16° 36′ 24″ Gmina : Stoszowice Czeszka, wysokość 742 m n.p.m. – szczyt położony na Obszarze Chronionego Krajobrazu Gór Sowich i Bardzkich w północno-wschodniej części Gór Sowich, na północno-wschodniej ich krawędzi około 1,75 km na południe od centrum miejscowości Jodłownik po wschodniej stronie od Przełęczy Woliborskiej. Wzniesienie jest jednym z najwybitniejszych wzniesień w Górach Sowich o kopulastym kształcie, regularnej rzeźbie i ukształtowaniu oraz stromych zboczach z wyrazistą częścią szczytową. Zbudowane jest z prekambryjskich gnejsów i migmatytów. Na północno-wschodnim zboczu kilka metrów poniżej szczytu znajduje się polana, miejsce startowe paralotniarzy. Z parkingu położonego u południowo zachodniego podnóża naokoło wzniesienia poziomem 630 m n.p.m. prowadzi droga leśna. Położenie wzniesienia, kopulasty kształt oraz wyraźnie zaznaczony szczyt czynią wzniesienie rozpoznawalnym w terenie. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Fort Donżon ul. Letnia 10, 57-215 Srebrna Góra Gmina : Stoszowice Twierdza została wzniesiona w latach 1765-1777. Twierdza przez całe swoje istnienie spełniała wiele funkcji: w latach 1830-1848 wykorzystywano ją jako więzienie, od 1860 roku budynek był wykorzystywany jako poligon doświadczalny do prób z artylerią i materiałami wybuchowymi, w drugiej połowie XX w., władze pruskie dostrzegły korzyści płynące z turystyki i zaprzestały niszczenia twierdzy a jej część przekształcono w restaurację. Rozwój turystyczny tego rejonu przerwała II wojna światowa, a twierdzę przekształcono na obóz karny dla polskich oficerów (Stefan Frankowski). Obecnie znajduje się tam muzeum broni II wojny światowej. 13.04.1961r.Twierdza Srebrnogórska zostaje wpisana do rejestru zabytków. 14 kwietnia 2004 zostaje uznana za pomnik historii. 20.06.2002 r. w ramach ochrony dziedzictwa kulturowego teren Twierdzy oraz pozostałości po nieczynnej kolei zębatej zostały włączone do pierwszego utworzonego w Polsce Fortecznego Parku Kulturowego. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Popielak N 50° 38′ 01″ E 16° 33′ 37″ Gmina : Dzierżoniów Popielak (856 m n.p.m.), – góra położona jest w środkowo-południowej części Gór Sowich, po południowowschodniej stronie od przełęczy Bielawska Polana, około 3,0 km na wschód od Jugowa. Kopulasty szczyt o płaskim obszernym wierzchołku, z wyraźnym podkreśleniem zboczy, położony w środkowej części masywu Sowiogórskiego. Na przełomie XIX i XX wieku, na szczycie stała drewniana wieża widokowa. Popielak jest wyraźnie niższy od sąsiadującej z nim Kalenicy czy Słonecznej, to właśnie jego walory odkryto wcześniej. W 1889 roku dzierżoniowskie Towarzystwo Sowiogórskie wybudowało na szczycie dziesięciometrowej wysokości drewnianą konstrukcję, którą nazwano wieżą Heleny. W 1914 roku postawiono drugą drewnianą wieżę, którą rozebrano w 1927 r., ze względu na zły stan techniczny. Sześć lat później, na oddalonym o około kilometr szczycie Kalenicy, postawiono stalowej konstrukcji wieżę widokową. Szczyt położony jest na obszarze Parku Krajobrazowego Gór Sowich. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Kalenica N 50° 38′ 36″ E 16° 32′ 49″ Gmina : Bielawa Kalenica (964 m n.p.m.) - szczyt w środkowej części Gór Sowich; trzeci pod względem wysokości - po Wielkiej (1015 m n.p.m.) i Małej Sowie (972 m n.p.m.). Szczyt zbudowany jest z prekambryjskich gnejsów i migmatytów. Pokryty jest rumowiskiem skalnym. Ponadto w masywie Kalenicy występują skałki, z których największe noszą nazwę Dzikie Skały. Na szczycie znajduje się stalowa wieża widokowa, dzięki której można podziwiać panoramę Bielawy, Jugowa i okolic. Została wykonana w Bielawie w 1932, a na szczycie Kalenicy zmontowana w 1933 r. Budowę wieży sfinansowało Towarzystwo Sowiogórskie i nazwało na cześć marszałka Hindenburga. Na zboczach położony jest skarłowaciały las bukowy - rezerwat "Bukowa Kalenica". Wcześniej Kalenica nosiła nazwę Kuhberg (Krowia Góra). DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Kamień Trzech Granic N 50°35'48" E 16°37'09" Gmina : Stoszowice Kamień Trzech Granic, – przełęcz (665 n.p.m.) położona jest na północny zachód od miejscowości Srebrna Góra na Obszarze Chronionego Krajobrazu Gór Sowich i Bardzkich, w północno-zachodniej części Gór Sowich. Jest to wyraźnie obniżenie, o stromym zachodnim i mniej stromym wschodnim zboczu oraz długich stromych podejściach, wcinające się w gnejsowe podłoże, oddzielając Trześnik (756 m n.p.m.) po zachodniej stronie od Rostaja (694 m n.p.m.) po wschodniej stronie. Na przełęczy znajduje się okazały trójboczny kamień z wykutymi herbami dawnych właścicieli posiadłości. Kamień postawiono dla upamiętnienia zbiegu granic posiadłości trzech właścicieli: cystersów z Henrykowa, hrabiego von Haugwitza oraz hrabiego von Nimpstcha. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Kompleks Osówka ul. Świerkowa 29d, Sierpnica Gmina : Głuszyca Podziemny Kompleks Osówka znajduje się niewiele ponad kilometr na północny-wschód od miejscowości Kolce i takiej samej odległości na północ od miejscowości Sierpnica. Jest to największy z sześciu istniejących w Górach Sowich, kompleks podziemnych hal tajnego hitlerowskiego projektu Olbrzym (Riese). W masywie Osówki są udostępnione do zwiedzania obiekty naziemne z okresu II wojny światowej oraz podziemne sztolnie nazistowskiego projektu "Riese". Podziemia zawierają m.in. trzy sztolnie, z których najdłuższa ma ok. 450m. Jedna z nich posiada tamy z cegły, które utrzymują wodę w tunelu. Całkowita długość tuneli: 1700m (6700m²; 30 000m³). Dwa obiekty są szczególnie interesujące: tzw. kasyno i tzw. siłownia. Są to duże naziemne obiekty o powierzchniach 680m² i 900m². DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Kroacka Studzienka N 50° 43' 15" E 16° 29' 30" Gmina : Świdnica Kroacka Studzienka - źródło w północno-zachodniej części Gór Sowich, położone obok drogi łączącej Lutomię z Glinnem. Źródło ujęte jest w kamienno-betonowe obramowanie na którym stoi nieregularny obelisk z marmurowym owalnym medalionem z wykutą nazwą w języku polskim. Obok źródła stoi altana. Kroacka Studzienka była odwiedzana przez licznych turystów już w XIX w. Ok 1885 roku Świdnickie Towarzystwo Górskie ustawiło tam ławkę. Kroacka Studzienka swą nazwę zawdzięcza wydarzeniom bitwy pod Burkatowem i Lutomią (21 lipca 1762) podczas wojny siedmioletniej, między Austrią i Prusami. W okolicy Glinna stacjonowała armia austriacka. W skład tej armii wchodziły również oddziały chorwackie gen. Brentano, które właśnie w tym miejscu poiły swoje konie. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Mała Sowa N 50° 40′ 57″ E 16° 27′ 54″ Gmina : Walim Mała Sowa (972 m n.p.m.) – szczyt w środkowej części Gór Sowich; drugie pod względem wysokości - po Wielkiej Sowie (1015 m n.p.m.). Szczyt i zbocza porośnięte są lasem świerkowym. Przez wierzchołek góry prowadzi na Wielką Sowę leśna droga zwana Cesarską Drogą. Wzniesienie położone w Parku Krajobrazowym Gór Sowich. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Muzeum Techniki Militarnej Riese Molke SIII ul. Fabryczna 37, 57-450 Ludwikowice Kłodzkie Gmina : Nowa Ruda 9 lipca 1930 roku w kopalni węgla kamiennego ”Wacław” w pokładzie 304 o godzinie 16 doszło do katastrofy, polegającej na wyrzucie dwutlenku węgla, a z nim mas skalnych do wyrobisk. Osiągało to masę 3354 ton. Zginęło 151 górników. Kopalnia została zamknięta 28 stycznia 1931. W roku 1933 ponownie otwarto kopalnie, lecz ze względu na niebezpieczeństwo wyrzutów, została kolejny raz zamknięta w lipcu 1939 roku, tym razem bezpowrotnie. Nie wykluczone jest, że podany powód zamknięcia był jedynie pretekstem, po to by na bazie wyrobisk kopalnianych zbudować olbrzymie, tajne laboratoria i zakłady, gdzie pracowano nad Wunderwaffe. W ten sposób na bazie kopalni ,,Wacław”, tajnej fabryki amunicji i jednej z najnowocześniejszych w tamtym okresie elektrowni, rozpoczęto najbardziej poufne badania nad innymi projektami Wunderwaffe. W tym okresie wybudowano również poligon dla pojazdów pionowego startu zwany popularnie ,,Muchołapką”. Cztery podziemne poziomy laboratoriów i hal produkcyjnych podkreślały tajemniczość niemieckich działań, a najniższy poziom osiągał status najbardziej utajnionego. Badaniom nad tajna bronią nadano kryptonim „Lothar”. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Podziemna Trasa Turystyczna i Muzeum Górnictwa ul. Obozowa 4, 57-401 Nowa Ruda Gmina : Nowa Ruda W Muzeum Górnictwa zapoznać się można z różnymi modelami obudów górniczych. Do zwiedzania udostępniona jest także oryginalna dyspozytornia, stanowiąca niegdyś centrum kierowania kopalnią. W nadziemnym kompleksie górniczym można także zobaczyć unikalne na skalę światową, piece i wieże szybowe. Jest to jeden z nielicznych zachowanych w tak doskonałym stanie XIX-wiecznych obiektów przemysłowo-wydobywczych. Dziś możemy również sami zobaczyć miejsca, w których noworudzcy górnicy wydzierali ziemi jeden z jej najcenniejszych skarbów. Turystom oferuje się również 1,5-godzinną wycieczkę do podziemnych wyrobisk. Wyposażeni w górnicze hełmy i akumulatorowe lampy górnicze możemy wejść do podziemnych wyrobisk górniczych o długości ponad 700 m . W podziemnej Trasie Turystycznej Kopalni Węgla zlokalizowanej na byłym polu górniczym Piast dawnej kopalni Nowa Ruda przewodnicy zaprezentują nam sposoby zabezpieczania chodników i objaśniają stosowane niegdyś metody pracy górników. Można tu też zobaczyć dawne maszyny górnicze i wagoniki podziemnej kolejki, służące niegdyś do przewożenia ludzi i transportu węgla. Dziś mogą z niej skorzystać zwiedzający kopalnię turyści. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Pałac w Pieszycach Plac Zamkowy, 58-250 Pieszyce Gmina : Pieszyce Pałac należy do najcenniejszych zabytków Śląska. Pierwotnie powstał jako dwór w 1580 roku, a w 1699 roku został rozbudowany na jedną z największych i najpiękniejszych śląskich rezydencji. Obok powstały liczne obiekty pomocnicze i ogród. Stopniowo modyfikowany obecną formę zyskał w 1710 roku. W XIX wieku dodano jeszcze portyk balkonowy na I piętrze, a na początku XX wieku - nieistniejącą dziś przebudówkę od zachodu. Wjazd na dziedziniec prowadzi przez bramę flankowaną postumentami z piaskowcowymi logogryfami. Po obu jej stronach znajdują się bramy i nisze w murze. Na nim alegorie: od lewej - Wenus, Apollo, Merkury i Diana. Przy wyjeździe na most ulokowana jest piaskowcowa figura kobiety z orłem u stóp. Po drugiej stronie mostu ulokowano dwa sfinksy. Prostokątny dziedziniec otoczony jest pałacem i murem. Właścicieli pałacu upamiętniają kartusze herbowe. Za pałacem położony jest zabytkowy park krajobrazowy. Obecnie pałac znajduje się w kapitalnym remoncie, po którym odzyskał wizerunek z lat świetności. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Przejazd pociągiem na trasie Nowa Ruda – Głuszyca Gmina : Nowa Ruda / Głuszyca Linia kolejowa nr 286 – łączy Kłodzko Główne i Wałbrzych Główny. Linia została otwarta dla ruchu w latach 1879– 1880 jako druga część Śląskiej Kolei Górskiej i miała połączyć Berlin z Wiedniem. Na trasie linii znajdują się trzy tunele zgrupowane w odległości 17 km: Tunel pod Małym Wołowcem (1601 m), Tunel pod Sajdakiem (380 m), Tunel w Świerkach (1171 m). Na linii wybudowano 2 mosty i 8 wiaduktów. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Schronisko "Bukowa Chata" ul. Świętojańska 31, 57-430 Jugów Gmina : Nowa Ruda Bukowa Chata usytuowana jest w Górach Sowich, poniżej Przełęczy Jugowskiej. Znajduje się na skrzyżowaniu wielu szlaków turystycznych tego rejonu. Stanowi doskonałą bazą wypadową dla turystów pieszych i rowerowych, wyjątkowo atrakcyjna zimą dla narciarzy. W pobliżu znajduje się kilka tras z wyciągami narciarskimi. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Schronisko "Orzeł" Sokolec 52, 57-450 Ludwikowice Kłodzkie Gmina : Nowa Ruda Schronisko „Orzeł” – schronisko turystyczne położone na wysokości 875 m n.p.m. w Górach Sowich przy drodze z Przełęczy Sokolej do schroniska „Sowa” i na Wielką Sowę, pod szczytem Sokolicy. Schronisko powstało w roku 1931, a wybudował je mistrz krawiecki Julius Dinter. Po drugiej wojnie światowej było nieużywane, w roku 1950 przejął je FWP. W roku 1968 zostało oddane w ajencję, a od 1992 jest formalnie sprywatyzowane. Od początku pozostaje w rękach tej samej rodziny. Schronisko posiada 90 miejsc noclegowych w pokojach od 1 - do 6-osobowych oraz w dwóch salach zbiorowych (8- i 12-osobowej). Schronisko prowadzi zarówno bufet jak i całodzienne wyżywienie. Przy schronisku funkcjonuje wyciąg narciarski. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Smocza Jama w Kamionkach N 50°40'44" E 16°33'07" Gmina : Pieszyce Smocza Jama to właściwie ogromna komora wydobywcza długości ok. 60 m i wysokości ok. 10 m. Dno komory zasłane jest blokami skalnymi odpadłymi ze stropu. Na końcu krótki (ok. 3m) chodnik zakończony przodkiem. Wejście bardziej przypomina obszerną jaskinię niż obiekt górniczy. Smocza Jama posiada również drugi poziom o długości około 50 m. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Ścieżka sentymentalna przy Hotelu "Czarny Rycerz" Kamionki 77, 58-250 Pieszyce Gmina : Pieszyce Wiedzie ona pośród zalesionego grzebienia skalnego nad dwoma dolinkami. W kilku miejscach ścieżka zabezpieczona jest drewnianymi barierkami, jest też mostek i 2 tablice informacyjne. Przejście zajmuje ok 30 -35 min. Warto dodać, że krajobraz jest tutaj wyjątkowo skalisty, na odcinku ok 150 m skałki gnejsowe tworzą charakterystyczną grań a pojedyncze filary skalne sięgają kilku metrów wysokości. Niemniej jednak, jest to jedno z urokliwszych miejsc w Górach Sowich - skalny świat skąpany w wysokich świerkach. W miejscu gdzie potok tworzy niewielką kaskadę przerzucono drewniany mostek, który prowadzi do kolejnego wyniesienia ze skałkami. Z miejscem tym, związany jest też epizod górniczy Kamionek. Istniała tutaj kopalnia Wilhelm, założona w 1888r. oraz wydrążony rok później szyb Hermann, poniżej zakrętu drogi. Kopalnia, jak wiele innych w tym rejonie, eksploatowała srebronośną galenę tkwiącą w żyłach barytowych. Od szybu Hermann odchodziły boczne chodniki o łącznej długości 250 m oraz istniały także dwie krótkie sztolnie poziomu drugiego, po których zostały zapadliska w skarpie powyżej drogi. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Włodarz N 50° 41′ 44″ E 16° 24′ 35″ Gmina : Walim Szczyt o wysokości 811 m n.p.m. Góra położona w północno-zachodniej części pasma Gór Sowich, w małym grzbiecie Masywu Włodarza, około 2,2 km na zachód od centrum miejscowości Walim. Góra stanowi masyw oddzielnego pasma ciągnącego się na północny zachód od Przełęczy Sokolej przez Sokół, Osówkę, Moszną i Jaworek, a zakończonego Jedlińską Kopą i Strażową Górą. Wzniesienie o stromych zboczach, z płaskim, wyrazistym, kopulastym wierzchołkiem. Zbudowane z prekambryjskich gnejsów, nazywanymi przez geologów gnejsami sowiogórskimi. Góra położona na terenie Parku Krajobrazowego Gór Sowich. W masywie Włodarza udostępnione są do zwiedzania niemieckie sztolnie podziemnego kompleksu "Riese" z okresu II wojny światowej – najbardziej tajemnicze obiekty z tamtego okresu. Do zasadniczej części podziemnego kompleksu prowadzą trzy wejścia od strony północno -wschodniej i jedno od strony północnej. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Karczma z XVII w. Bełty Glinno 25 Gmina : Walim Karczma Bełty zaskoczy Państwa autentyzmem zabytkowych wnętrz, a wieś Glinno krajobrazem średniowiecznej wsi łanów leśnych i górską przyrodą. Budynek jest najstarszym we wsi. Powstał najpóźniej w końcu XVII w. jako siedziba zarządcy miejscowych dóbr wiejskich lub dwór sołtysi. Zachował archaiczny układ pomieszczeń z piwniczką piwowarską, sienią i wielką salą, a w początkach XX w. został przebudowany na karczmę o wdzięcznym, różanym wystroju głównej sali. Po półwieczu zaniedbań i zniszczeń nowy właściciel przywrócił mu dawny wygląd i funkcję dolnośląskiej karczmy. Aby można było swobodnie korzystać z jej uroków wprowadzono wygodne pokoje mieszkalne w zabytkową konstrukcję ryglowych ścianek poddasza i więźby dachowej budynku. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Zamek Grodno N 50°45′01″ E 16°24′39″ Gmina : Walim Zamek Grodno wybudowany jest pod szczytem wzgórza Choina (ok. 450 m n.p.m.) północnej części Gór Sowich i wznoszący się nad doliną Bystrzycy świdnickiej. Zamek wzniesiony został przez Bolka I, księcia świdnicko-jaworskiego. Istniejące partie murów zamku gotyckiego powstały za księcia Bernarda i następnie panującego jego brata Bolka II. W 1392 roku po śmierci żony Bolka II, księżnej Agnieszki, zamek przeszedł w ręce Korony Czeskiej. W XV w. był w posiadaniu rodzin rycerskich, które podczas wojen husyckich zajmowały się rozbojem. Kolejnym właścicielem, który w latach 1545-1587 dokonał poważnej rozbudowy zamku był Maciej von Logau. Ostatnimi właścicielami opuszczonego od 1774 roku zamku byli von Zedlitzowie (Karl von Zeidlitz). W 1789 roku osunęło się częściowo skrzydło południowe zamku górnego, jednak już w 1824 roku, podjęto prace remontowo-zabezpieczające. Kolejne prace prowadzono w latach 18681869 oraz w końcu XIX w. W roku 1904 odnowiono sgraffita i otwarto schronisko z gospodą. DUŻA ODZNAKA TURYSTYCZNA „ZNAM GÓRY SOWIE” Zapora na Jeziorze Bystrzyckim N 50°45'26" E 16°26'02" Gmina : Walim Jezioro Lubachowskie (Jezioro Bystrzyckie) – jezioro zaporowe położone w dolinie przełomu Bystrzycy o powierzchni 0,5 km² i pojemności około 8 mln m³, powstałe na początku XX wieku po zbudowaniu powyżej Lubachowa na rzece Bystrzycy Kamiennej zapory o wysokości 44 m. Zbiornik ma około 3,2 km długości, jego szerokość nie przekracza 480 m (średnio około 300 m). Zapora, zbiornik i okolica stanowią dużą atrakcję turystyczną Gór Sowich. Brzegi zbiornika łączy stalowa kładka dla pieszych (będąca mostem wiszącym), znajdująca się w okolicy nieistniejącej już restauracji Wodniak. Od maja 2012 roku zarówno w restauracji jak i na terenie ośrodka wypoczynkowego trwają prace remontowe prowadzone przez nowego właściciela. Nieopodal znajdują się podziemne wyrobiska kompleksu Riese, a na górującej nad jeziorem górze Choina znajduje się Zamek Grodno. KSIĄŻECZKA WERYFIKACYJNA SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE : WWW.GORYSOWIE.ORG Dziękuję za uwagę !