Ciąża i Poród

Ciąża i Poród
Hormonalna regulacja ciąży i porodu
Hormony pełnią ważną rolę podczas ciąży i w przebiegu porodu, ich proporcje są modyfikowane, co jest
związane z:
- Wewnątrzwydzielniczą funkcją łożyska warunkującą utrzymanie ciąży
- Zmienną aktywnością gr. i ich rolą w zapewnieniu optymalnych warunków dla rozwijającego się płodu
- Przypadającą na koniec ciąży czynnością hormonalną gr. dokrewnych samego płodu
Wpływ progesteronu na utrzymanie wczesnej ciąży
Implantacja zarodka w bł. śluzowej macicy (zagnieżdżenie) jest możliwa dzięki wcześniejszemu przygotowaniu
tej błony przez hormony jajników (estrogeny i progesteron). Usunięcie jajników powoduje śmierć zarodka (brak
progesteronu).
We wczesnych okresach ciąży, ani płód ani łożysko nie posiada całego zespołu enzymatycznego niezbędnego do
biosyntezy hor. sterydowych, powstaje on dopiero po wytworzeniu jedności płodowo-łożyskowej.
Ciałko żółte cyklu ulega owcy przekształceniu w ciałko żółte, łożysko i kora nadnerczy, hormon ten niezbędny
dla utrzymania ciąży gdyż:
- Hamuje kurczliwość macicy
- Obniża jej wrażliwość na bodźce inicjujące skurcze
- Kieruje rozwojem gruczołów endometrialnych w czasie ciąży
Poziom progesteronu w łożysku wzrasta z miarę trwania ciąży (pogłębia jego stężenie we krwi), pod sam koniec
maleje (u kobiet ma stężenie max).
Łożysko i rola hormonów estrogennych
Estrogeny są wytwarzane w większości przez łożysko, ich ilość wzrasta wyraźnie dopiero w ostatnim okresie
ciąży, wykrywa się je wówczas we krwi i w moczu.
Istotne różnice gatunkowe wpływające na poziom hormonów jajnika- wzrost stężenia estrogenów we krwi może
nastąpić:
- w ostatnim okresie ciąży (krowa)
- Kilku dni przed porodem (owca)
- Może zależeć od poziomu we krwi gonadotropiny PMSG (klacz)
PMSG (surowica źrebnej klaczy) ma podobnie działanie do FSH (mniej LH) , PMSG (we krwi od 40 dnia ciąży)
pobudza jajniki klaczy do wytwarzania pęcherzyków jajnikowych i ich dojrzewania i owulacji (mimo ciąży) w
wyniku której powstają ciałka żółte dodatkowe. Wysoki poziom PMSG jest od 60 – 100 dni ciąży, zanika 130 –
170 dnia.
Estrogeny i PMG (przez łożysko) oddziaływanie na gonady płodu powodując ich wzrost.
U kobyły HCG (gonadotropina wydzielana p kosmówkę po implantacji zarodka) oraz gonadotropiny
przysadkowe (FSH, LH) także i u zwierząt są potrzebne do utrzymania ciałka żółtego i przez sekrecję do
utrzymania wczesnej ciąży.
Poziom HCG w moczu kobiety jest wskaźnikiem diagnostycznym wczesnej ciąży (5 do 20 dnia)
Czynność gonadotropin przysadki mózgowej jest zahamowywana w miarę wzrostu wytwarzania przez łożysko
estrogenów i progesteronu (kastracja jest wtedy możliwa bez groźby poronienia).
Łożysko – hormony laktogenne
Łożysko wydziela podczas ciąży sub. wpływające na rozwój gruczołów mlecznych, płodu także na utrzymanie
ciąży:
- hPL – laktogen łożyskowy
- PL – laktogen łożyskowy u przeżuwaczy (koza owca)
Bariera łożyskowa a hormon
Pod koniec możliwa jest wzajemne oddziaływanie hormonów płodu na organizm matki i odwrotnie
- Niektóre hormony pochodzą na zasadzie dyfuzji (np. hormony sterydowe, insulina)
- Dyfuzja nie dotyczy: białkowych, glukozy i katecholiny
- Pod koniec ciąży wzrasta przepuszczalność łożyska dla hormonów tarczycy (królik, szczur, człowiek)
Łożysko dostarcza nadnerczom płodu progesteron (do syntezy kortykosterydów i androgenów)
Nadnercza płodu są źródłem prekursorów do biosyntezy syntezy związków estrogennych w łożysku.
Termin porodu pozostaje w związku z poziomem kortykosterydów płodu.
Podwzgórze płodu poprzez LRH pobudza układ przysadkowo-nadnerczowy płodu i inicjacje akcji porodową
poprzez zwiększenie wrażliwości i kurczliwości mięśniówki macicy.
Wzrost ilości kortykosterydów we krwi płodu oddziałuje poprzez łożysko na organizm matki, następuje
obniżenie poziom krążącego progesteronu, co sprzyja rozpoczęciu akcji porodowej.
Pod koniec ciąży następuje bezwzględny oraz względny (w stosunku do progesteronu) wzrost poziomu
hormonów estrogenowych.
Rola hormonów estrogennych
- Rozszerzenie dróg rodnych
- Rozluźnienie więzadeł
- Wzrost sekrecji śluzówki pochwy
na krótko przez porodem wzrasta poziom relaksyny wydzielanej przez ciałko żółte i łożysko, która powoduje
dalsze rozluźnienie spoideł łonowych i więzadła kości miednicznych.
Poród
Oksytocyna jest hormonem wyzwalającym akcję porodową poprzez wywołanie skurczów mięśni macicy
ciężarnej. Reaktywność macicy na egzogenną oksytocynę zależy od zawartości progesteronu. Progesteron jest
hormonem zmniejszającym wrażliwość na oksytocynę, podczas, gdy estrogeny zwiększają.
Wzajemna reakcja między progesteronem i oksytocyną zawarte są w teorii bloku progesteronowego.
Teoria bloku progesteronu
Blok progesteronowy (hamuje syntezę receptora oksytocyny) polega na utrzymaniu odpowiedniej równowagi
jonowej w komórkach mięśniowych macicy, co głównie dotyczy przewago jonów MG 2+ nad jonami Ca2+.
Wrażliwość na oksytocynę pojawia się przy zwiększeniu stężenia Ca w kom. mięśniowych macicy. Przyjmuje
się, że wydzielanie oksytocyny następuje w następstwie reakcji na podziały z endometrium (mechaniczne
rozciągnięcie).
Oksytocyna oddziałuje na mięśnie „uczulone” działaniem hormonów estrogennych. Oksytocyna powoduje
skurcze porodowe, prowadzące do wyparcia płodu i usunięcia łożyska z macicy.
Poród można opóźniać iniekcjami progesteronu lub przyspieszać podając oksytocynę w czasie przewidywanego
porodu.
Pod koniec ciąży wzrasta we krwi stężenie proglandyny (PGF2) oraz kortykosterydów, które obniżają poziom
Progesteronu.
Na wzrost reaktywności mięśniówki macicy pod koniec ciąży potrzebnej do działania oksytocyny składają się
następujące zmiany endoksyniom samicy, które charakteryzują się:
- Zwiększonym poziomem estrogenów
- Zwiększonym poziomem prostaglandyn
- Gwałtownym spadkiem poziomu progesteronu
- Wzrostem uwarunkowania oksytocyny