Wczoraj i dziś

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z historii dla klasy VI Szkoły Podstawowej do programu nauczania „Wczoraj i dziś”
Rozdział I
Walka o
odzyskanie
niepodległości
 określa daty: II rozbioru
Polski
(1793
rok),
insurekcji
kościuszkowskiej
(1794
rok), III rozbioru Polski
(1795 rok) i potrafi
zaznaczyć je na taśmie
chronologicznej
 wymienia państwa, które
dokonały II i III rozbioru
Polski
 charakteryzuje
postać:
Tadeusza
Kościuszki
 wymienia przyczyny wybuchu powstania
kościuszkowskiego w 1794 roku
 wymienia przyczyny upadku powstania
kościuszkowskiego
 definiuje
emigracja
pojęcie:
 charakteryzuje postaci: Jana Henryka
Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego,
 wymienia przyczyny tworzenia polskich
oddziałów zbrojnych u boku Napoleona
Bonaparte
 wskazuje na mapce Reggio, Włochy,
Francję, Księstwo Warszawskie
 definiuje
pojęcie:
Królestwo Polskie
 określa datę wybuchu
powstania listopadowego
(1830 rok) i potrafi
zaznaczyć ją na taśmie
chronologicznej
 opowiada
o
wydarzeniach
nocy
listopadowej 29/30 XI 1830 roku
 podaje przyczyny wybuchu powstania
listopadowego
 określa datę wybuchu
powstania
styczniowego
(1863 rok) i potrafi
zaznaczyć ją na taśmie
chronologicznej
 definiuje pojęcie: emisariusz
 przedstawia zadania emisariuszy
 wymienia
najważniejsze
przyczyny
wybuchu powstania styczniowego
 wymienia przyczyny upadku powstania
 przedstawia
listopadowego
skutki
 charakteryzuje
postać:
Napoleona
Bonaparte
 omawia
okoliczności
utworzenia
Legionów Polskich
 podaje przyczyny utworzenia Księstwa
Warszawskiego
 wymienia przyczyny upadku Księstwa
Warszawskiego
 określa daty: utworzenia Legionów
Polskich we Włoszech (1797 rok),
utworzenia Księstwa Warszawskiego
(1807 rok) i potrafi zaznaczyć je na
taśmie chronologicznej
 definiuje pojęcia: autonomia, opozycja,
represje
 charakteryzuje postać Piotra Wysockiego
 wymienia przyczyny powstania w I.
połowie XIX wieku w Królestwie
Polskim opozycji legalnej i nielegalnej
 wymienia cele działania opozycji legalnej
i nielegalnej w Królestwie Polskim w 1.
połowie XIX
 definiuje pojęcia: branka uwłaszczenie
chłopów,
 wyjaśnia, jaki był charakter walk
w powstaniu styczniowym
powstania
 definiuje pojęcia: autonomia, Galicja,
rugi pruskie
 porównuje sytuację Polaków żyjących w
poszczególnych zaborach
 ocenia postawę targowiczan
 wskazuje na mapie tereny, które Polska
utraciła w wyniku II i III rozbioru
 ocenia postawę społeczeństwa polskiego
w sytuacji zagrożenia niepodległości
państwa
 wymienia przyczyny emigracji Polaków
po III rozbiorze
 wskazuje na mapie państwa, z którymi
walczył Napoleon
 wskazuje źródło rekrutacji żołnierzy
do polskich oddziałów wojskowych
 wymienia cele działania opozycji legalnej
i nielegalnej w Królestwie Polskim
w 1. połowie XIX
 wyjaśnia, jaki był charakter walk
powstańczych
 charakteryzuje sytuację gospodarczą
w Królestwa Polskiego przed powstaniem
listopadowym
 przedstawia zakres autonomii Królestwa
Polskiego
 wyjaśnia, dlaczego chłopi nie byli
zainteresowani walką o niepodległość
 wymienia przyczyny i cel działalności
spiskowej Polaków po upadku powstania
listopadowego
styczniowego
 omawia skutki powstania styczniowego
Rozdział II
Pod zaborami
 definiuje
pojęcia:
rusyfikacja, germanizacja
 wymienia przyczyny walki zaborców
(rządu rosyjskiego i pruskiego) z
Kościołem katolickim
 wskazuje przyczyny antypolskiej polityki
władz rosyjskich i pruskich
 definiuje pojęcie:
nauczanie
 charakteryzuje
postaci:
Michała
Drzymały, Hipolita Cegielskiego
 wymienia najwybitniejszych twórców
literatury doby romantyzmu (Adam
Mickiewicz,
Juliusz
Słowacki)
i pozytywizmu (Eliza Orzeszkowa,
Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz)
 wymienia kompozytorów i malarzy,
którzy
odegrali
ważną
rolę
w
kształtowaniu postaw patriotycznych
Polaków (np. Fryderyk Chopin, Stanisław
Moniuszko, Jan Matejko)
 charakteryzuje
postać:
Marii
Skłodowskiej-Curie
 wymienia wynalazki, które wpłynęły
na rozwój cywilizacji XIX wieku
tajne
 podaje przykłady zmian,
jakie zaszły w życiu
codziennym ludzi w XIX
wieku
 potrafi zaznaczyć na taśmie
chronologicznej wiek XIX
 wymienia nowe w XIX
wieku grupy społeczne
(właściciele
fabryk
i
robotnicy)
i przedstawia istniejące
między nimi różnice
 wymienia nowe źródła
informacji w XIX wieku
 definiuje pojęcia: kapitalista, robotnik,
strajk, związki zawodowe
 charakteryzuje sytuację robotników w
XIX wieku (praca kobiet i dzieci,
warunki
mieszkaniowe,
brak
ubezpieczeń)
 opowiada o sposobach spędzania
wolnego czasu przez ludzi w XIX wieku
 wskazuje literaturę, prasę i sztukę, jako
źródła przekazu informacji o nowych
 definiuje pojęcia: praca organiczna,
romantyzm, pozytywizm
 określa czas trwania epoki romantyzmu
(1. połowa XIX wieku) oraz czas trwania
epoki pozytywizmu (2. połowa XIX
wieku) i potrafi zaznaczyć je na taśmie
chronologicznej
 wymienia najważniejsze dzieła literatury
okresu romantyzmu, np. „Pan Tadeusz”, i
pozytywizmu, np. „Nad Niemnem” czy
„Trylogia”, oraz ich autorów
 definiuje pojęcia: elektrokardiograf,
bicykl
 podaje przykłady zmian, jakie zaszły w
życiu ludzi w XIX wieku w wyniku
zastosowania wynalazków
 opowiada
o
sytuacji
politycznej
w Królestwie Polskim w 2. połowie XIX
wieku
 charakteryzuje postać Ottona von
Bismarcka
 charakteryzuje politykę zaborców wobec
Polaków w 2. połowie XIX wieku
 charakteryzuje rolę Kościoła katolickiego
w walce o zachowanie polskości w
okresie zaborów
 wyjaśnia, na czym polegała rola polskiej
kultury i sztuki w walce o zachowanie
polskości
 wymienia
działania
społeczeństwa
polskiego zmierzające do zachowania
polskości
 wymienia
przyczyny
powstawania
konfliktów społecznych w XIX wieku
 na przykładach przedstawia wpływ
rozwoju cywilizacyjnego na poszczególne
dziedziny życia (np. rozwój techniki a
komunikacja
i przemieszczanie się ludzi)
 wymienia cechy architektury przełomu
XIX i XX wieku
 wymienia nowe kierunki w malarstwie
i wybiera z podanych przykładów dzieł
właściwe dla danego kierunku
 porównuje warunki
fabryk
i robotników
 definiuje pojęcia:
pozycyjna
 na wybranych przykładach omawia
zmiany, jakie zaszły w modzie na
kolonie,
wojna
życia
właścicieli
stylach, wydarzeniach i ideach
 na przykładach wskazuje możliwości
spędzania czasu wolnego w XIX wieku
 podaje przykłady nowości kulinarnych
w XIX wieku
Rozdział III
Odrodzenie
państwa
polskiego
 określa daty: wybuchu I
wojny światowej (1914
rok)
oraz
podpisania
zawieszenia broni (11 XI
1918 rok) i potrafi
zaznaczyć
je
na
taśmie
chronologicznej
 wymienia strony walczące
w I wojnie światowej
 określa datę podpisania
traktatu
wersalskiego
(1919 rok) i potrafi
zaznaczyć ją na taśmie
chronologicznej
 wymienia
państwa
przegrane i zwycięskie
w I wojnie światowej
 definiuje
pojęcia:
powstanie wielkopolskie,
powstania śląskie
 określa datę odzyskania
niepodległości
przez Polskę (11 IX 1918
rok) i potrafi zaznaczyć ją
na taśmie chronologicznej
 wskazuje na mapie państwa walczące
w I wojnie światowej i tereny
najważniejszych walk
 wymienia nowe rodzaje broni użyte
na frontach I wojny światowej
 definiuje
pojęcie:
Rzeczpospolita
II
 określa daty: bitwa pod Verdun (1916
rok),
przystąpienie
Stanów
Zjednoczonych
do wojny (1917 rok) i potrafi zaznaczyć
je na taśmie chronologicznej
 wymienia najważniejsze bitwy I wojny
światowej
 definiuje pojęcia: traktat wersalski, Liga
Narodów
 wymienia najważniejsze postanowienia
traktatu wersalskiego
 wymienia przyczyny utworzenia Ligi
Narodów
 wskazuje na mapie nowo powstałe
państwa po I wojnie światowej
przełomie epok
 potrafi podać bezpośrednią przyczynę
wybuchu wojny
 wymienia najważniejsze bitwy I wojny
światowej
 wskazuje
tragiczne
konsekwencje
konfliktów wojennych dla ludności
cywilnej
 wymienia skutki działań wojennych
 podaje cel obrad konferencji pokojowej
w Paryżu
 definiuje pojęcia: cud nad Wisłą, orlęta
lwowskie
 wymienia przyczyny podjęcia przez
Polaków walk zbrojnych o kształt granic
państwa polskiego
 charakteryzuje postać: Ignacego Jana
Paderewskiego, Romana Dmowskiego
 charakteryzuje postać Józefa Piłsudskiego
 wskazuje na mapie tereny Polski, o które
toczyły się walki w latach 1918-1921
 wymienia
osoby
zasłużone
dla
odzyskania niepodległości
 wyjaśnia genezę obchodów Święta
Niepodległości 11 listopada
 wymienia najważniejsze wydarzenia
związane z kształtowania się granic II
Rzeczypospolitej
 definiuje pojęcia: Centralny Okręg
Przemysłowy, mniejszości narodowe
 przedstawia
pierwsze
sukcesy
gospodarcze młodego państwa (np.
budowa
portu
w Gdyni, COP, reforma walutowa,
wprowadzenie powszechnego obowiązku
nauczania)
 charakteryzuje postaci: Józefa Hallera,
Ignacego Jana Paderewskiego, Roman
Dmowski
 wyjaśnia, dlaczego I wojna światowa była
wydarzeniem sprzyjającym odzyskaniu
niepodległości przez Polskę
 wyjaśnia, dlaczego rok 1918 był czasem
sprzyjającym odzyskaniu niepodległości
 wskazuje na mapie obszar państwa
polskiego po ostatecznym ustaleniu
 charakteryzuje
postaci:
Charliego
Chaplina, Alberta Einsteina, Louisa
 charakteryzuje
postaci:
Janusz
Kusociński, Władysław Reymont
Rozdział IV
Świat między
wojnami
Rozdział V
II wojna
światowa
 podaje
przykłady
wynalazków i odkryć z
okresu międzywojennego
 potrafi zaznaczyć na taśmie
chronologicznej okres 20lecia międzywojennego
 definiuje pojęcie: dyktatura
 wskazuje
na
mapie
państwa
europejskie
(Niemcy, Włochy, ZSRR),
w
których
władzę
sprawowano za pomocą
dyktatury
 określa daty: wybuchu II
wojny
światowej
(1
IX
1939)
oraz
zakończenia II wojny
światowej w Europie (8 V
1945 rok) i potrafi
zaznaczyć je na taśmie
chronologicznej
 wymienia strony walczące
w II wojnie światowej
 określa
daty:
agresji
Niemiec
na
Polskę
(1 IX 1939 rok) oraz
agresji ZSRR na Polskę
(17 IX 1939 rok i potrafi
zaznaczyć je na taśmie
chronologicznej
daty
agresji
niemieckiej
i
radzieckiej na Polskę
 podaje przykłady walki
cywilnej i walki zbrojnej
 określa datę wybuchu
granic oraz sąsiadów II Rzeczypospolitej
 charakteryzuje strukturę narodowościową
społeczeństwa II Rzeczypospolitej
 podaje przykłady trudności, jakie
wystąpiły w scalaniu II Rzeczypospolitej
 wymienia przykłady bohaterów literatury
dziecięcej z okresu międzywojennego
Armstronga, Charlesa Lindbergha
 podaje przykłady zmian, jakie zaszły
w pozycji społecznej kobiet w 20-leciu
międzywojennym
 omawia trudności w scalaniu nowego
państwa (np. sieć kolejowa, administracja,
oświata,
mentalność)
i
wskazuje
ich przyczyny
 definiuje
pojęcia:
łagier,
obóz
koncentracyjny
 wyjaśnia, na czym polegał dyktatorski
sposób sprawowania władzy
 opowiada o przemianach w życiu
codziennym (na przykładach)
 uzasadnia, że rozwój nauki i techniki
przyczynił się do przemian w wielu
dziedzinach życia
 charakteryzuje postaci: Józefa Stalina,
Adolfa Hitlera, Benito Mussoliniego
 wymienia metody, za pomocą, których
dyktatorzy
utrzymywali
posłuch
społeczeństwa
 definiuje pojęcie: wojna totalna
 wskazuje na mapie Niemcy oraz państwa
będące ich sojusznikami w czasie II
wojny światowej
 wskazuje na mapie państwa będące
celem ataków Niemiec i ich sojuszników
 podaje
przykłady
wykorzystania
najnowszej techniki w prowadzeniu
działań wojennych
 definiuje pojęcia: eksterminacja, getto,
okupacja
 wymienia formy prześladowania ludności
polskiej przez okupantów
 przedstawia okoliczności, które sprzyjały
przejęciu władzy przez dyktatorów
 wyjaśnia, na czym polega różnica między
systemem demokratycznym a dyktaturą
 korzystając z mapy wyjaśnia, dlaczego
system
stalinowski
i
nazistowski
stanowiły realne zagrożenie dla Polski
 wskazuje na mapie kierunki niemieckich
i radzieckich uderzeń na Polskę we
wrześniu 1939 roku
 podaje przykłady bohaterskiej postawy
żołnierzy polskich we wrześniu 1939
roku
 wskazuje na mapie miejsca pamięci
narodowej w swojej okolicy
 definiuje pojęcie: kolportaż
 wyjaśnia, na czym polegają różnice
między toczoną przez Polaków walką
zbrojna i walką cywilną
 charakteryzuje sytuację Polski we
wrześniu 1939 roku
 wyjaśnia, na czym polegała polityka
okupanta hitlerowskiego wobec Żydów
 definiuje pojęcia: walka zbrojna, walka
cywilna, Armia Krajowa
 wyjaśnia, dlaczego Polacy podejmowali
 charakteryzuje postaci: gen. Władysława
Andersa, gen. Stanisława Maczka, gen.
Stanisława Sosabowskiego
 wymienia przyczyny wybuchu powstania
warszawskiego
 wskazuje
cel
utworzenia
koalicji
antyhitlerowskiej
 wskazuje na mapie członków koalicji
antyhitlerowskiej
 wskazuje na mapie miejsce zakończenia
II wojny światowej w Europie
 podaje
przykłady
wykorzystania
najnowszej techniki w prowadzeniu
działań wojennych
 przedstawia okoliczności zakończenia
wojny na Dalekim Wschodzie
Rozdział VI
Polska
Rzeczpospolita
Ludowa
Rozdział VII
Współczesna
Polska
powstania warszawskiego
(1 VIII 1944 rok) i potrafi
zaznaczyć ją na taśmie
chronologicznej
różne formy walki z okupantem
 -opowiada o postawach Polaków w czasie
okupacji
 wskazuje na mapie miejsca słynnych
bitew II wojny światowej, w których
brali udział Polacy
 wymienia
najważniejsze
bitwy, w których udział
brały polskie jednostki
 omawia na przykładach
bohaterską
postawę
żołnierzy polskich
 charakteryzuje postać: gen. Władysława
Sikorskiego
 wymienia sposoby upamiętniania postaw
bohaterskich żołnierzy (np. przez
nadawanie ich imion ulicom, szkołom,
drużynom harcerskim)
 wymienia nazwy polskich formacji
wojskowych utworzonych na wschodzie
i na zachodzie
 wymienia
państwa
europejskie, które należały
do
bloku
państw
demokratycznych
i socjalistycznych
 -charakteryzuje sytuację w powojennym
świecie, jako zagrażającą pokojowi
 -wymienia ZSRR i Stany Zjednoczone,
jako państwa dążące do przejęcia
wiodącej pozycji w polityce światowej
 definiuje pojęcia: zimna wojna, NATO,
Układ Warszawski, wyścig zbrojeń
 wskazuje na mapie obszary Europy
będące pod wpływem polityki ZSRR
oraz te, którym udało się uchronić
demokrację
 wskazuje na mapie i nazwy państwa
należące
do
NATO
i
Układu
Warszawskiego
 wyjaśnia, że w wyniku rządów
komunistów Polska przestała być krajem
suwerennym
 podaje
przyczyny
niezadowolenia
społeczeństwa wynikające z problemów
dnia codziennego
 wskazuje na mapie obszar
Polski
po II wojnie światowej
 -wymienia
państwa
sąsiadujące z Polską
 charakteryzuje postać prymasa Stefana
Wyszyńskiego
 podaje
przykłady
trudności
dnia
codziennego w PRL
 omawia zniszczenia wojenne kraju
 charakteryzuje
sposób
sprawowania
władzy w Polsce
 podaje
przykłady
zmian,
które
wprowadzili w Polsce komuniści
 definiuje pojęcie: stan
wojenny
 -określa daty: strajków
robotniczych
oraz
porozumień
sierpniowych (1980 rok)
oraz wprowadzenie stanu
wojennego
(13 XII 1981 rok) i potrafi
zaznaczyć je na taśmie
chronologicznej
 definiuje
pojęcie:
III
Rzeczpospolita
 określa daty: zniesienie
 charakteryzuje postaci: papieża Jana
Pawła II, Lecha Wałęsy, gen. Wojciecha
Jaruzelskiego
 podaje
przykłady
wystąpień
społeczeństwa
polskiego
przeciwko
władzy komunistycznej
 definiuje pojęcia: NSZZ Solidarność,
porozumienia sierpniowe
 wyjaśnia, na czym polegały uciążliwości
stanu wojennego
 podaje
przykłady
braku
swobód
demokratycznych w Polsce w okresie
powojennym
 definiuje pojęcia: „okrągły stół”, mur
berliński
 wymienia cele działania UE
 wymienia korzyści płynące dla państw
członkowskich z tytułu przynależności
 charakteryzuje
postaci:
Mazowieckiego,
Vaclawa
Michaiła Gorbaczowa
 wskazuje na mapie państwa, w których
dokonały się demokratyczne zmiany w
1989 roku
 wyjaśnia, dlaczego podział świata na dwa
bloki oraz wyścig zbrojeń stanowiły
zagrożenie dla pokoju na świecie
 wymienia
przyczyny
wystąpień
i
protestów społecznych w powojennej
Polsce
 wskazuje ekonomiczne i polityczne
podłoże tych protestów
Tadeusza
Havela,



Rozdział VIII
Problemy
ludzkości

stanu wojennego (1983
rok), obrady „okrągłego
stołu”
(1989
rok),
wyborów do parlamentu
(1989
rok)
i potrafi zaznaczyć je na
taśmie chronologicznej rok
1989
definiuje pojęcia: Unia
Europejska (UE), traktat z
Maastricht, euro
określa daty: utworzenia
UE (1 I 1993 rok) oraz
przyjęcia Polski do UE (1
V
2004
rok)
i potrafi zaznaczyć na
taśmie
chronologicznej
daty:
utworzenia
UE,
przyjęcie Polski do UE
omawia symbolikę i walutę
UE
zna
organizacje
humanitarne:
Czerwony
Krzyż,
Czerwony
Półksiężyc
do Unii Europejskiej
 definiuje pojęcia: traktat z Maastricht,
 wskazuje na mapie państwa członkowskie
Unii Europejskiej
 potrafi wskazać cele działania UNCEF
 potrafi podać przykłady łamania Praw
Człowieka we współczesnym świecie
 potrafi wymienić organizacje zajmujące
się walką o prawa człowieka
 potrafi wyjaśnić konieczność niesienia
pomocy potrzebującym, rozpoczynając
działania od najbliższego środowiska
 definiuje
pojęcia:
organizacja
humanitarna, Powszechna Deklaracja
Praw Człowieka, terroryzm
 rozumie wagę i znaczenie istnienia
Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
 wymienia
stołu”
postanowienia
„okrągłego
 wymienia warunki, jakie muszą spełnić
państwa ubiegające się o członkostwo
w UE
 potrafi zinterpretować na podstawie tekstu
źródłowego Powszechnej Deklaracji
Praw Człowieka prawa człowieka zawarte
w tym dokumencie
 potrafi uzasadnić potrzebę wspólnych
międzynarodowych działań będących
wyrazem solidarności z cierpiącymi
i potrzebującymi
Opracował Andrzej Krzyżok.