Mały może więcej

Komentarz Małgorzaty Krasnodębskiej-Tomkiel
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Mały może więcej
Małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią siłę napędową gospodarki — w Unii Europejskiej
działa ich około 23 mln, zatrudniają blisko 70 proc. pracowników sektora prywatnego1.
Jednak rozwój tych podmiotów może być ograniczony przez niedoskonałości rynku, np. w
związku z trudnościami z uzyskaniem kapitału lub kredytu. Dlatego prawo przyznaje im
pewnego rodzaju „taryfę ulgową”, aby mogły w pełni uwolnić swój potencjał — mowa o
preferencyjnych warunkach udzielania pomocy publicznej. Małemu można zatem więcej.
Każda pomoc publiczna stanowi wyjątek od generalnej zasady, zgodnie z którą interesy
indywidualnych konsumentów i przedsiębiorców realizowane są poprzez konkurencyjną grę
rynkową, a rola państwa ogranicza się jedynie do arbitra, który pilnuje, aby jej reguły były
przestrzegane.
Zasadniczo
zakłóca
ona
bowiem
konkurencję,
stwarzając
jednym
podmiotom preferencyjne warunki funkcjonowania, względem tych, którzy wsparcia nie
otrzymują. Dlatego nad prawidłowością zarządzania tymi środkami czuwa Komisja
Europejska. Istnieją jednak pewne kategorie pomocy, które niejako z góry, uznane są za
zgodne z rynkiem wewnętrznym i w związku z tym nie wymagają wcześniejszej notyfikacji
ani uzyskania zgody KE. Są to projekty objęte tzw. wyłączeniami grupowymi takie jak
regionalna pomoc inwestycyjna, na zatrudnienie oraz na usługi doradcze i udział w targach
— z przeznaczeniem dla MŚP. Zanim jednak środki finansowe trafią do beneficjentów,
podmiot planujący udzielanie wsparcia musi uzyskać pozytywną opinię Prezesa UOKiK,
który ocenia czy dany projekt spełnia przesłanki uprawniające do przyznania pomocy
publicznej, czy jest zgodny z zasadami rynku wewnętrznego a tam gdzie to niezbędne —
proponuje określone zmiany.
Ponadto tzw. zasada de minimis pozwala państwu na szybkie — bez konieczności zgłaszania
Komisji i uzyskania opinii organu antymonopolowego — przyznanie dotacji o łącznej
wartości do 200 tys. euro (w ciągu trzech lat)2. W zdecydowanej większości przypadków
wsparcie w niewielkiej wysokości nie ma bowiem wpływu na wymianę handlową i
konkurencję w wymiarze unijnym, w związku z tym de facto nie stanowi pomocy
publicznej.
1
Komisja Europejska, komunikat prasowy IP/11/218.
W przypadku podmiotów działających w sektorze transportu drogowego limit ten wynosi 100 tys.
euro.
2
Jak wynika z corocznych sprawozdań dotyczących pomocy publicznej opracowywanych
przez UOKiK wartość środków przyznawanych na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw
wciąż pozostaje na niskim poziomie. Wzrasta natomiast wsparcie kwalifikowane jako
regionalna pomoc inwestycyjna oraz na badania i rozwój, które również trafia do MŚP. W
2010 r. najwięcej takiej pomocy udzieliła Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ze
środków Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej i Programu Operacyjnego
Innowacyjna Gospodarka. Środki finansowe przyznawały także gminy, przede wszystkim w
ramach programów o charakterze lokalnym, np. w formie zwolnienia z podatku od
nieruchomości oraz marszałkowie województw — w postaci dotacji unijnych na usługi
doradcze.
Pomoc publiczna z przeznaczeniem dla MŚP stanowi bardzo efektywny instrument
niwelowania różnic ekonomicznych pomiędzy przedsiębiorcami. Usprawnienie dostępu do
środków finansowych podmiotom, które w normalnych okolicznościach nie mogłyby ich
pozyskać albo warunki ich uzyskania byłyby znacznie mniej korzystne, niejednokrotnie
umożliwia im funkcjonowanie na konkurencyjnych warunkach. A to niewątpliwie ma
pozytywny wpływ na rozwój całej gospodarki.