scenariusz lekcji - Liceum Lubraniec

SCENARIUSZ LEKCJI
Prowadzący: Ewa Stasiak
Przedmiot: Edukacja prozdrowotna
Temat: Alkoholizm.
Data: 22.01.2008r.
Klasa: I ZSZ
Czas: 45 minut
Cel ogólny

zdobycie przez młodzież informacji potrzebnych do kontroli zachowań
ryzykownych, związanych z piciem alkoholu
Cele szczegółowe
Po zakończeniu lekcji uczeń:
- wymienia i charakteryzuje fazy uzależnienia alkoholowego,
- wymienia powody picia i skutki nadużywania napojów alkoholowych przez
młodych ludzi,
- opisuje objawy uzależnienia od alkoholu,
- wie, kiedy nadużywanie alkoholu może się przekształcić w śmiertelną chorobę
– alkoholizm.
Metody:
- pogadanka
- elementy wykładu
- praca w grupach
- dyskusja
- rundka
- analiza tekstu
Środki dydaktyczne:
- arkusze szarego papieru, pisaki,
- tablica,
- koperty ze zdaniami do zadania – Droga do uzależnienia,
- fragment z książki „Mały Książe” Antoine de Saint-Exupery'ego (załącznik nr 1)
- masa mocująca
- karteczki z informacjami, gdzie można znaleźć pomoc w przypadku problemu
alkoholowego.
Przebieg lekcji:
Część wprowadzająca
1.Czynności porządkowo – organizacyjne.
2.Podanie tematu.
3.Odczytanie przez uczniów fragmentu „Małego Księcia” Antoine de SaintExupery'ego (załącznik nr 1).
Część realizacyjna
1.Nauczyciel wyjaśnienia pojęcie alkoholu.
Alkohol (etanol) pochodzi powstaje z przetworzenia cukrów, owoców, zbóż z
dodatkiem drożdży w wyniku fermentacji dalej destylacji.
1
Alkohol po spożyciu przenika do organizmu człowieka.
x % alkoholu należy pomnożyć ilość wyrażoną w ml poprzez wskaźnik natężenia 0,8
np. 1 litr wina, gdzie oznaczenie jest 12% zawiera 120 ml czystego alkoholu tzn.
120 x 0,8 = 96 g
2.Nauczyciel definiuje alkoholizm.
Alkoholizm – każde spożycie napoju alkoholowego, które przynosi szkody
jednostce, społeczeństwu lub obu. Utrata zdolności powstrzymywania się od
picia alkoholu (etanolu) (wg Fougueta).
Za niebezpieczne przekroczenie granic ryzyka uważa się zażywanie tygodniowo przez
kobiety powyżej 120 g czystego alkoholu, dla mężczyzn powyżej 200 g . Za
ryzykowne uważa się jednorazowe zażywanie w ciągu jednego dnia więcej niż 100 g
czystego alkoholu. Innym przykładem ryzykownego picia alkoholu jest picie
codziennie, nawet niezbyt dużych ilości.
Co najmniej 20 g czystego alkoholu zawiera każdy półlitrowy kufel piwa, albo 2 lampki
wina, albo „pięćdziesiątka” wódki.
3.Nauczyciel przedstawia dane statystyczne.
Według danych szacunkowych w Polsce jest ok. 600-900 tys. Osób uzależnionych od
alkoholu, ok. 3 mln osób nadmiernie pijących, ok. 4-5 mln członków rodzin z
problemem alkoholowym (współmałżonkowie, dzieci, rodzice, rodzeństwo).
Obecnie pierwszy kontakt z alkoholem mają w naszym kraju dzieci w wieku 9-12 lat.
Kilka lat temu było to 14-15 lat.
W opinii ekspertów picie alkoholu jest główną przyczyną śmierci oraz inwalidztwa
wśród młodzieży w wieku 15-21 lat.
Co dziesiąte dziecko po spożyciu alkoholu wdało się w bójkę lub awanturę, co
dwudzieste miało wypadek, zaś co piętnasta nastolatka miała po spożyciu alkoholu
niechciane stosunki seksualne.
4.Nauczyciel wraz z uczniami wymienia najbardziej typowe objawy uzależnienia
(wcześniej wypisane na tablicy):
 zmiana tolerancji na alkohol – aby uzyskać ten sam efekt po spożyciu alkoholu,
co dawniej, trzeba wypić go znacznie więcej,
 tzw. objawy abstynencyjne – występują, gdy po dłuższym okresie picia lub
zmniejszeniu ilości wypijanego alkoholu pojawiają się dolegliwości fizyczne i
psychiczne,
 silne łaknienie alkoholu,
 skoncentrowanie uwagi na szukaniu okazji do picia alkoholu,
 utrata kontroli nad piciem – sygnały braku kontroli można zauważyć w sytuacji,
w której człowiek po wypiciu pierwszej porcji alkoholu nie potrafi zdecydować,
że nie będzie więcej pił,
 zaburzenia w sferze świadomości oraz pamięci,
 spożywanie alkoholu po okresach abstynencji, poprzez które alkoholik chciał
sobie i innym udowodnić, że jego problem jest iluzją.
5.Uczniowie wykonują zadanie – Droga do uzależnienia – porządkowanie zdań.
Nauczyciel zapoznaje uczniów z etapami uzależniania się. W tym celu wykonuje
schematyczny rysunek.
X – pierwsza faz przywiązywania się do alkoholu,
Y – faza środkowa, w której alkohol staje się potrzebny, by radzić sobie
w trudnych sytuacjach,
Z – późna faza, w której człowiek fizycznie i psychicznie jest uzależniony od
alkoholu.
Uczniowie porządkują zdania (wcześniej przygotowane przez nauczyciela na
pociętych kartkach), dopasowując je do odpowiedniego okręgu (X, Y lub Z).
2
FAZA PIERWSZA (X)
- Piję, gdy jest mi źle, ponieważ alkohol poprawia moje samopoczucie.
- Kiedy wstydzę się poprosić dziewczynę do tańca, wypijam alkohol – dodaje mi
odwagi.
- Kiedy wypiję alkohol, jestem rozmowny.
- Potrzebuję alkoholu, by choć trochę się zrelaksować.
FAZA ŚRODKOWA (Y)
- Aby osiągnąć dobry nastrój, muszę wypić więcej alkoholu niż kiedyś.
- Kiedy zaczynam pić, nie panuję nad swoim zachowaniem i robię rzeczy,
których później się wstydzę.
- Nie poszedłem na randkę, ponieważ zbyt dużo wypiłem.
- Zauważyłem, że im dłużej piję, tym mocniejszą mam głowę.
FAZA PÓŹNA (Z)
- Opuścili mnie wszyscy koledzy, koleżanki.
- Coraz częściej sięgam po alkohol, bo nie mogę wytrzymać towarzyszącego mi
napięcia emocjonalnego.
- Po wypiciu pierwszego kieliszka alkoholu, nie potrafię się powstrzymać przed
następnymi.
- Kiedy przerywam picie, odczuwam lęk i jest mi bardzo źle.
6.Wykład – Istota uzależnienia
Nauczyciel przekazuje uczniom informacje dotyczące uzależnienia.
- Uzależnienie rozwija się stopniowo – wyodrębniamy fazy jego postępowania.
- Człowiek uzależniony nie potrafi kontrolować ilości spożytego alkoholu.
- Alkoholik nie uświadamia sobie swojej choroby.
- Alkoholik nie potrafi sobie pomóc, dlatego jest mu potrzebna pomoc terapeuty.
- Uzależniony zazwyczaj zaprzecza istnieniu problemu.
5.Praca w grupach (4 grupy)
I grupa
Wymienia powody, dla których ludzie młodzi sięgają po alkohol.
Powody sięgania po alkohol przez ludzi młodych:
 z ciekawości,
 dla przyjemności,
 dla chęci zapomnienia,
 z lęku przed ośmieszeniem,
 dla chęci ucieczki przed złym samopoczuciem,
 dla osiągnięcia stanu euforii,
 dla zabawy, odprężenia,
 aby czuć się dorosłym,
 dopasować się do otoczenia,
 czuć się dobrze i na luzie,
 wyrazić swoją potrzebę buntu i chęć zmierzenia się z ryzykiem,
 ponieważ alkohol jest łatwo dostępny,
 nie potrafią odmówić, dla towarzystwa, z chęci osiągnięcia lepszego stanu
samopoczucia (powody sięgania po drugi kieliszek),
 utrata kontroli nad sobą, chęć ucieczki od rzeczywistości, nie radzenie sobie z
problemami, brak asertywnośći (powody upijania się).
II grupa
Wymienia powody, dla których ludzie dorośli sięgają po alkohol.
Powody, dla których ludzie dorośli sięgają po alkohol:
3
 Uśmierzanie przykrych uczuć-ludzie piją, gdy jest im smutno, gdy cos ich boli,
gdy chcą złagodzić napięcie, lęk, gniew, zmęczenie, rozproszyć nudę itd.
 Samoobrona przed niepożądanymi informacjami – ludzie piją, aby o czymś nie
myśleć, zapomnieć, nie czuć się za coś odpowiedzialnym, winnym,
skrępowanym, aby zobaczyć siebie i świat w innych kolorach.
 Rozluźnienie wewnętrznych zachowań i obaw-ludzie piją, aby uwolnić się od
istniejących w nich hamulców i obaw, zakazów i nakazów wewnętrznych, które
krępują ich postępowanie, aby powiedzieć prawdę lub skłamać, zrobić komuś
awanturę, przytulić się do kogoś.
 Przeżywanie odmiennych stanów psychicznych-ludzie pija, gdy rzeczywistość
wydaje się im zbyt szara i monotonna, rośnie potrzeba, aby przez chwilę
przeżywać coś odmiennego i specjalnego, aby doznać stanu uniesienia lub
oszołomienia, aby poczuć się kimś innym itd.
 Ułatwianie i umacnianie kontaktów z innymi ludźmi-ludzie piją, gdyż jest to
częścią kultury, obyczajów i rytuałów, bo zmniejsza się ich dystans do innych,
aby coś uczcić, stworzyć warunki do zabawy i wypoczynku.
III grupa
Wymienia konsekwencje nadmiernego spożywania alkoholu przez ludzi młodych.
Konsekwencje nadmiernego spożywania alkoholu przez ludzi młodych:
 Picie alkoholu przez nastolatki może uszkodzić ich życie i procesy rozwojowe
(zaburza zdolność do uczenia się, zapamiętywania i logicznego rozumowania,
jest źródłem trudności w nauce i przeszkadza w dalszej edukacji i karierze
zawodowej).
 Hamuje rozwój emocjonalny i opóźnia dojrzewanie (młody człowiek nastawia
się tylko na doraźne i natychmiastowe przyjemności, nie uczy się dojrzałych i
skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem i rozwiązywania problemów
życiowych, wczesne picie obniża motywację do osiągania celów życiowych i
realizacji wartości).
 Zwiększa ryzyko uzależnienia od alkoholu i nikotyny oraz sięgania po narkotyki
 Ponadto:
nudności, wymioty, zawroty głowy, brak koordynacji ruchowej (chwiejne
poruszanie się), złe samopoczucie, utrata świadomości (przejściowa amnezja),
stan przygnębienia, agresja, zachowania szaleńcze, wypadki, zachorowania a
nawet śmierć, konflikty z prawem, większe prawdopodobieństwo stania się
ofiarą przestępstwa, ryzykowny seks, groźba zakażenia chorobami
wenerycznymi (w tym HIV), stosunkami z pogranicza gwałtu, przypadkową
inicjacją seksualną, niechcianą ciążą, przemoc w rodzinie).
IV grupa
Wymienia konsekwencje nadmiernego spożywania alkoholu przez dorosłych.
Konsekwencje nadmiernego spożywania alkoholu przez dorosłych:
Życie rodzinne jest poważnie zaburzone nie tylko, jeżeli ktoś z członków rodziny pije w
sposób chorobliwy, ale także, gdy upija się okresowo. Zniszczeniu podlegają, oprócz
zdrowia pijącego, takie obszary życia rodzinnego, jak:
 Niszczenie życia uczuciowego- zamiast poczucia bezpieczeństwa, zaufania i
miłości, rodzina przeżywa lęk, zagrożenie, gniew i wstyd, poczucie krzywdy i
winy.
 Brak źródeł oparcia i wzajemnej pomocy- życie rodzinne, zamiast dostarczyć
oparcia staje się obciążeniem i źródłem problemów.
 Utrata kontaktu i zrozumienia-zamiast otwartości i prawdy pojawia się coraz
więcej kłamstw, manipulacji i udawania.
4




Izolacja od świata zewnętrznego-rodzina staje się zamknięta w swojej tragedii i
cierpieniu, odizolowuje się od innych.
Wyczerpanie zasobów materialnych-bardzo często nadmierne picie staje się
źródłem trudności finansowych i pogorszenie perspektyw bytowych całej
rodziny.
Współuzależnienie innych członków rodziny-współmałżonkowie i dzieci osoby
uzależnionej albo rozpaczliwie próbują powstrzymać jej picie, albo rezygnują z
nadziei na lepsze życie. Oznacza to głębokie uwikłanie w chorobę alkoholową
również pozostałych członków rodziny.
Separacja, rozwód, utrata kontaktu i więzi z dziećmi, przemoc, porzucenie
rodziny, prowadzenie w stanie nietrzeźwym, nieobecność w pracy, utrata
czujności – wypadki w pracy, nieregularność, spóźnienia, zaniedbania w
wychowaniu i edukacji dzieci, niestabilność związku, brak porozumienia,
kłótnie, utrata praw, świadczeń, zadłużenie, bieda, izolacja, dymisja pod
wpływem impulsu, zwolnienia dyscyplinarne, koszmary, halucynacje,
nerwowość, pocenie się, drżenie, bóle żołądka, konwulsje, krwawienie układu
pokarmowego, upośledzenie wątroby, żółtaczka alkoholowa, marskość
wątroby, upośledzenie kładu krążenia – nadciśnienie tętnicze, niewydolność
serca, zapalenie wielonerwowe nóg, ryzyko paraliżu, zapalenie nerwu
wzrokowego, ryzyko utraty wzroku, nowotwory ust, gardła, przełyku, wątroby;
zaburzenia psychiczne i neurologiczne, zaburzenia charakteru: agresywność,
drażliwość, zły nastrój, osłabienie woli i panowania nad sobą, bezsenność,
niepokój, stany depresyjne z ryzykiem samobójstwa, utrata pamięci, osłabienie
uwagi, deliria i stany szaleństwa.
Następnie, wyznaczeni wcześniej, liderzy grup przedstawiają pracę zespołów
na forum klasy.(10 min.)
Podsumowanie:
Prowadzący omawia efekt pracy poszczególnych grup, podobieństwa i różnice
Część podsumowująca:
Nauczyciel rozdaje karteczki z adresami i telefonami, gdzie można znaleźć pomoc w
przypadku uzależnienia od alkoholu.
Zakończenie – ewaluacja oczekiwanych efektów.
Pytania do uczniów: „Co wynoszą z zajęć?”, „Czego się dowiedzieli?”
Jeśli czas na to pozwoli warto oczekiwać odpowiedzi wszystkich uczestników.
Wówczas każdy kończy zdanie: „Z dzisiejszych zajęć biorę dla siebie....” –
rundka.
5
ZAŁĄCZNIK NR 1
„Mały Książe”
Antoine de Saint-Exupery'ego
(fragment)
-
Co ty tu robisz? – spytał Pijaka, którego zastał siedzącego w milczeniu przed
baterią butelek pełnych i baterią butelek pustych.
Piję – odpowiedział ponuro Pijak.
Dlaczego pijesz? – spytał Mały Książe.
Aby zapomnieć – odpowiedział Pijak.
O czym zapomnieć? – zaniepokoił się Mały Książe, który zaczął mu współczuć.
Aby zapomnieć, że się wstydzę – stwierdził Pijak, schylając głowę.
Czego się wstydzisz? – dopytywał się Mały Książe, chcąc mu pomóc.
Wstydzę się, że piję – zakończy ł Pijak rozmowę i pogrążył się w milczeniu...
6