Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie
Instytut Nauk o Zdrowiu
Kierunek - Pielęgniarstwo
Studia Stacjonarne
Europejski System Transferu Punktów
Karta opisu przedmiotu
Nazwa przedmiotu: Fizjologia
Kod
Rok I/semestr I
Kierunek: Pielęgniarstwo
Specjalność:Wymiar godzin: 75godzin
Wykłady: 15, Ćwiczenia: 45, Samokształcenie:15
Rodzaj przedmiotu:
podstawowy
Liczba punktów ECTS
4
Prowadzący:
Prof. dr hab. med. Przemysław MAJEWSKI
Instytut:
Instytut Nauk o Zdrowiu, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie.
Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Przedmiot podstawowy, realizowany na pierwszym roku studiów stacjonarnych.
Cele nauczania przedmiotu:
Poznanie podstawowych funkcji organizmu oraz procesów regulujących przebieg czynności
życiowych u człowieka. Rozumienie znaczenia równowagi wewnętrznej oraz kontrolnej i
regulacyjnej roli układu nerwowego i hormonalnego dla prawidłowego funkcjonowania
organizmu. Znajomość fizjologii krwi, budowy i działania układu krążenia, układu oddechowego,
mięśni poprzecznie prążkowanych i gładkich, układu pokarmowego, roli składników
pokarmowych oraz witamin w żywieniu.
Działanie układu moczowego, znaczenie nerki w utrzymaniu homeostazy organizmu.
Opanowanie umiejętności odróżniania prawidłowego przebiegu procesów życiowych od przebiegu
nieprawidłowego, chorobowego.
Poznanie i zdolność do samodzielnej interpretacji podstawowych norm fizjologicznych.
Umiejętności wykonania podstawowych badań funkcji życiowych. Rozumienie powiązań fizjologii
z dyscyplinami klinicznymi.
Opis treści kształcenia:
Neurohormonalna regulacja procesów fizjologicznych. Ogólne zasady organizacji układu
hormonalnego. Definicja hormonu. Molekularne mechanizmy działania hormonów. Kontrola
wydzielania dokrewnego. Fizjologia podwzgórza. Hormony podwzgórza. Fizjologia przysadki.
Hormony cz. 1. Hormony płata przedniego przysadki, hormony części pośredniej przysadki.
Hormony tylnego płata przysadki mózgowej. Fizjologia szyszynki. Hormony wydzielania przez
szyszynkę.
Hormony cz. 2. Fizjologia rozrodu. Determinacja i różnicowanie płci. Funkcja układu podwzgórze
– przysadka w regulacji rozrodu. Fizjologia jajnika, czynność rozrodcza i hormonalna jajnika.
Przełomy hormonalne w życiu kobiety – dojrzewanie; endokrynologia
Ciąży i porodu.; Przekwitanie. Regulacja rozrodu u mężczyzn – mechanizm działania
gonadotropin u mężczyzn. Przełomy hormonalne u mężczyzn – dojrzewanie; przekwitanie.
Homeostaza. Izotonia, izojonia, izohydra. Normotermia, hipotermia, hipertermia, gorączka.
Termoregulacja.
1
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie
Instytut Nauk o Zdrowiu
Kierunek - Pielęgniarstwo
Studia Stacjonarne
Homeostaza. Gospodarka wodna ustroju. Gospodarka kwasowo – zasadowa. Typy sprzężeń
wodnych. Funkcja poszczególnych układów w zachowaniu homeostazy.
Wyższe funkcje nerwowe. Ośrodki motywacyjne w podwzgórzu, pamięć świeża i trwała. Uczenie
się. Sen i czuwanie.
Wyższe funkcje nerwowe. Neurofizjologiczne podstawy zachowania się człowieka. Budowa i rola
układu limbicznego.
Fizjologia układu krążenia. Automatyzm serca. Układ bodźcoprzewodzący serca. Hemodynamika
serca. Cykl serca. Rola aparatu zastawkowego. Autoregulacja serca.
Fizjologia układu krążenia. Krążenie obwodowe. Budowa naczyń krwionośnych. Rola naczyń
sprężystych w zachowaniu przepływu krwi. Rola tętnic mięśniowych w dystrybucji krwi.
Regulacja przepływu krwi – miejscowa i humoralna.
Fizjologia układu oddechowego. Mechanika oddychania. Wymiana gazowa w płucach. Krążenie
krwi w płucach. Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania.
Fizjologia krwinek czerwonych i białych. Hematopoeza. Regulacja erytro-poezy. Fizjologia
krwinek białych. Czynność leukocytów – granulocyty obojętno-chłonne; granulocyty
kwasochłonne; granulocyty zasadochłonne; monocyty; makrofagi. Regulacja leukopoezy.
Hemostaza. Hemostaza naczyniowa, płytkowa i osoczowa. Fibrynoliza. Zaburzenia hemostazy.
Fizjologia przewodu pokarmowego. Trawienie i wchłanianie węglowodanów, tłuszczów i białek.
Czynność motoryczna i wydzielnicza przewodu pokarmowego.
Hormony. Fizjologia gruczołu tarczowego. Metabolizm jodu. Hormony tarczycy. Fizjologia rdzenia
nadnerczy. Hormony rdzenia nadnerczy. Fizjologia kory nadnerczy. Mineralokortykosteroidy.
Glukokortykosterolidy. Androgeny nadnerczy. Fizjologia przytarczyc.
Fizjologia żywienia. Wartość energetyczna pożywienia. Podstawowa przemiana materii. Całkowita
przemiana materii. Rola składników odżywczych – białka; tłuszcze; węglowodany; witaminy;
składniki mineralne.
Fizjologia układu moczowego. Czynność nerek. Budowa nerki. Nefron. Unerwienie nerek.
Nerkowy przepływ krwi ( RBF). Regulacja przepływu krwi przez nerki. Mechanizm powstania
moczu pierwotnego – filtracja kłębuszkowa. Powstawanie moczu ostatecznego – cewka
proksymalna, pętla Henlego, cewka dystralna, cewka zbiorcza, układ RAA, diureza wodna i
osmotyczna. Czynność wewnątrzwydzielnicza nerek. Udział nerek w gospodarce kwasowo –
zasadowej. Klirens nerkowy.
Fizjologia układu nerwowego. Fizjologia układu wegetatywnego – część współczulna; część
przywspółczulna; część jelitowa; włókna trzewno – czuciowe. Kotransmisja w wegetatywnym
układzie nerwowym. Czynność zwojów autonomicznych. Przeniesienie informacji do wnętrza
komórki.
Receptory układu autonomicznego – podział ze względu na: rodzaj transmitera; układ drugiego
przekaźnika; efekty wywołane w komórce. Regulacja liczby receptorów. Nadwrażliwość
Podnerwieniowa. Antagonizm pomiędzy układem współczulnym i przywspółczulnym. Odruchy
autonomicznego układu nerwowego.
Badanie odruchów neurologicznych.
Fizjologia mięśni. Podział mięśni. Mięśnie szkieletowe. Rola czynności organizmu. Czynność
bioelektryczna mięśni szkieletowych. Budowa mięśni szkieletowych – układ białek kurczliwych;
Błonowy system kontrolny; sarkomer. Typy włókien mięśniowych. Jednostka motoryczna.
Podział czynnościowy mięśni szkieletowych. Płytka motoryczna. Rodzaje skurczów mięśni
szkieletowych. Źródła energii pracujących mięśni, sprawność energetyczna.
Utrzymanie i regulacja napięcia mięśniowego. Mięśnie gładkie. Budowa mięsni gładkich. Podział.
Mechanizm skurczu mięśnia gładkiego. Plastyczność mięśni gładkich. Dynamometria.
2
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie
Instytut Nauk o Zdrowiu
Kierunek - Pielęgniarstwo
Studia Stacjonarne
Fizjologia narządów zmysłów. Receptory czuciowe. Podział receptorów czuciowych. Potencjał
generujący. Adaptacja receptorów. Rekrutacja receptorów. Czucie bólu. Receptory bólowe.
Hamowanie czucia bólu. Zmysł słuchu. Budowa narządu słuchu. Metody badania słuchu –
metody subiektywne; metody obiektywne. Narząd wzroku. Budowa narządu wzroku. Właściwości
optyczne oka. Wady refrakcji. Siatkówka. Tworzenie obrazu na siatkówce. Widzenie dwuoczne i
przestrzenne. Uszkodzenia drogi wzrokowej. Zaburzenia rozpoznawania barw.
Zmysły równowagi. Budowa narządu równowagi. Oczopląs. Zmysł smaku. Receptory smaku.
Rodzaje smaków. Zmysł węchu. Receptory węchowe. Pobudzanie receptorów węchowych.
Badanie narządu wzroku: badanie ostrości widzenia, perymetria, badanie przedniego odcinka
oka, oglądanie dna oka, badanie czucia barw. Badanie narządu słuchu: próby stroikowe,
audiometria, otoskopia.
Fizjologia krwi. Charakterystyka krwi. Układy grupowe krwi. Charakterystyka antygenów i
przeciwciał. Układ grupowy ABO. Układ grupowy Rh. Inne układy grupowe krwinek czerwonych.
Przetaczanie krwi i jej pochodnych. Diagnostyka konfliktu serologicznego – konflikt w układzie
ABO; konflikt w układzie Rh. Oznaczenie grup krwi w układzie ABO. Oznaczenie grup w układzie
Rh.
Fizjologia układu krążenia. Charakterystyka układu krążenia. Podział układu krążenia – podział
anatomiczny; podział czynnościowy. Ciśnienie krwi w naczyniach krwionośnych.
Tętno. Nerwowe i humoralne czynniki rozszerzające i zwężające naczynia krwionośne. Wybrane
reakcje odruchowe układu krążenia.
Elektrokardiografia.
Badanie tętna i ciśnienia tętniczego krwi.
Fizjologia układu oddechowego. Funkcje układu oddechowego. Mięśnie oddechowe.
Opory oddechowe. Rola surfaktantu. Podatność płuc. Pojemność i objętość płuc. Spirometria.
TEMATYKA DO SAMOKSZTAŁCENIA:
 Reakcja stresowa organizmu. Czynności układu nerwowego, udział hormonów.
 Spirometria, prężności gazów oddechowych.
 Rola witamin rozpuszczalnych w tłuszczach w żywieniu człowieka.
 Rola białych krwinek w procesach obronnych i odpornościowych organizmu.
 Energetyka, substraty energetyczne mięśni szkieletowych i mięśnia serca.
Wymagane wiadomości po realizacji programu:
Ogólne wiadomości z anatomii i histologii na temat gruczołów wydzielania wewnętrznego,
budowy i molekularnego mechanizmu działania hormonów białkowych i steroidowych. Podstawy
chemii nieorganicznej. Elektroujemność i elektrododatniość jonów. Kanały jonowe. Pobudliwość,
komórki pobudliwe. Rodzaje transportów. Budowa i organizacja układu wegetatywnego. Układ
współczulny i przywspółczulny. Anatomiczna i histologiczna budowa mięśni, mięśnie poprzecznie
prążkowane i gładkie. Znajomość podstawowych zagadnień z zakresu optyki, akustyki. Budowa i
czynność receptorów czuciowych. Budowa oka, ucha. Charakterystyka krwi. Antygeny i
przeciwciała. Rodzaje krwinek.
Budowa anatomiczna i histologiczna układu krążenia. Białka kurczliwe, sarkomer. Wiadomości z
zakresu fizyki cieczy. Ciśnienia, zasady przepływu. Budowa układu oddechowego, mięśnie
oddechowe. Fizyka przepływu gazów, napięcie powierzchniowe. Anatomia i histologia układu
moczowego. Transporty zachodzące w nerkach, dyfuzja, osmoza, filtracja, transport aktywny.
Źródła energii organizmu człowieka. Wartość kaloryczna pożywienia.
3
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie
Instytut Nauk o Zdrowiu
Kierunek - Pielęgniarstwo
Studia Stacjonarne
Forma prowadzonych zajęć:
Tradycyjne ( wykłady, seminaria, ćwiczenia), interaktywne.
Metody oceny:
Zaliczenia cząstkowe – zaliczenie ćwiczeń (referaty), egzamin końcowy pisemny.
Bibliografia:
Wykaz literatury podstawowej:
1. Krauss H., Sosnowski P. (red) Podstawy fizjologii człowieka. Wydawnictwo UM im. K.
Marcinkowskiego w Poznaniu, 2009.
Wykaz literatury uzupełniającej (do 4 pozycji):
1. Traczyk W.Z., Trzebski A. (red.), Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i
klinicznej. PZWL, 2007.
2. Ganong W.F. Fizjologia. PZWL, 2007.
3. Traczyk W.Z. Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL, 2006.
4