przedmiotowy system oceniania z geografii

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z GEOGRAFII
W KLASIE I GIMNAZJUM ŚWIĘTEGO WOJCIECHA W MAKOWIE
1.
Przedmiotowe ocenianie jest zgodne z zarządzeniem MEN w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania oraz z wewnątrzszkolnym systemem oceniania Gimnazjum
Świętego Wojciecha W Makowie.
- Bliżej geografii. Program nauczania geografii w gimnazjum wyd. WSiP (autorzy programu: Agnieszka Lechowicz, Maciej Lechowicz).
- podręcznik - Bliżej geografii cz. 1 - podręcznik do gimnazjum. Wersja dostosowana do najnowszej podstawy programowej, nr dopuszczenia. 146/1/2009.
- podręcznik - Bliżej geografii cz. 2 - podręcznik do gimnazjum. Wersja dostosowana do najnowszej podstawy programowej, nr dopuszczenia. 146/2/2009.
2.
Formy sprawdzania osiągnięć ucznia i kryteria oceniania - zgodnie ze szkolnym systemem oceniania:
a. skala ocen od l do 6,
b. przedmiotowe wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne,
c. uczniowie otrzymują znaki " + " i " - " (pięć znaków " + " równa się z oceną bardzo dobrą, trzy znaki " - " równa się z oceną niedostateczną),
d. uczeń może poprawić ocenę z pracy klasowej lub sprawdzianu w czasie dwóch tygodni, w formie wybranej przez nauczyciela.
Formy aktywności podlegające ocenie:

Odpowiedź ustna – samodzielna, płynna, wyczerpująca temat, zaprezentowana poprawnym językiem z użyciem znanych terminów i nazw geograficznych.

Niezapowiedziane sprawdziany pisemne (kartkówki) z trzech ostatnich tematów.

Prace klasowe pisemne na koniec każdego działu, zapowiedziane tydzień wcześniej. Zakres materiału utrwalony na lekcji powtórzeniowej. Prace klasowe są obowiązkowe.
Prace klasowe przechowuje nauczyciel i są do wglądu dla uczniów i ich rodziców.

Orientacja na mapie – w różnych formach: pisemnej lub ustnej.

Aktywność na lekcji (oceniana za pomocą „+”, 5 plusów – ocena bardzo dobra).

Wykonywanie prac domowych w zeszycie przedmiotowym i zeszycie ćwiczeń (praca domowa jest obowiązkowa).

Systematyczne przygotowywanie się do lekcji, odrabianie zadań domowych i noszenie pomocy dydaktycznych.

Wykonanie dodatkowych prac domowych wiążących się z programem, wykraczających poza program, wynikających z zainteresowań ucznia, wskazanych przez nauczyciela
(prezentacje, gazetki, przygotowanie materiału do nowej lekcji, zorganizowanie konkursu lub wystawy, prace długoterminowe np. portfolio).

Udział w konkursach przedmiotowych.

Inne np. praca w grupie.

Trzy razy w ciągu półrocza uczeń może zgłosić nieprzygotowanie bez konsekwencji.
Ocena za pracę pisemną (praca klasowa, kartkówka) wystawiana jest na podstawie liczby zdobytych punktów, według następujących kryteriów:
na ocenę dopuszczającą
na ocenę dostateczną
na ocenę dobrą
na ocenę bardzo dobrą
na ocenę celującą
31%-50%
51%-74%
75%-89%
90%-95%
96%-100%
3. Zasady poprawy ocen
1.
Uczeń ma obowiązek napisać zaległe sprawdziany w ciągu dwóch tygodni od dnia powrotu do szkoły.
2.
Uczeń ma możliwość poprawienia oceny niedostatecznej z pracy klasowej w ciągu dwóch tygodni od otrzymania oceny.
3.
Po usprawiedliwionej nieobecności trwającej ponad tydzień uczeń ma prawo nie być oceniany przez tydzień.
4. Zasady wystawiania ocen semestralnych i rocznych:
1.
Ocena semestralna i roczna nie są średnią arytmetyczną ocen cząstkowych – najważniejsze są oceny z odpowiedzi i prac pisemnych.
2.
Ocenę celującą semestralną lub roczną otrzymuje uczeń z ocenami cząstkowymi co najmniej bardzo dobrymi, wykonujący zadania nadobowiązkowe, osiągający sukcesy
w konkursach przedmiotowych z geografii.
3.
Przy wystawianiu oceny półrocznej i rocznej zasadniczą wagę mają oceny z prac pisemnych – prace klasowe 45 minutowe (oraz ich poprawy), następnie wszystkie pozostałe
oceny, które zgromadził uczeń.
DZIAŁ1. MAPA
Wymagania podstawowe
Wymagania konieczne (K) – na ocenę dopuszczającą
Potrafisz:
 definiować pojęcie geografia, środowisko przyrodnicze i geograficzne;
 wymienić elementy środowiska przyrodniczego ;
 podać definicję mapy;
 podać przykłady zastosowania mapy ;
 podać definicję skali;
 porównać wielkość skal;
 podać różnice między mapą a planem;
 odczytać wysokość bezwzględną punktu;
 wskazać kontynenty i oceany;
 wskazać na mapie półkulę północna i południową, wschodnią i zachodnią.
Wymagania podstawowe (P) – na ocenę dostateczną
Potrafisz:
 definiować elementy środowiska przyrodniczego, podawać przykłady;
 podać źródła wiedzy geograficznej;
 omówić rodzaje map;
 obliczać odległość rzeczywistą na podstawie mapy;
 orientować mapę w terenie;
 analizować mapę i plan;
 zdefiniować siatkę geograficzną i kartograficzną;
 obliczać wysokość względną;
 podawać nazwy metod kartograficznych;
 charakteryzować rzeźbę na podstawie mapy;
 zdefiniować długość i szerokość geograficzną;
 opisać cechy południków i równoleżników
Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania rozszerzające (R) – na ocenę dobrą
Potrafisz:
 podać powiązania między elementami środowiska przyrodniczego i geograficznego;








wymienić i zdefiniować elementy mapy;
przeliczać odległości na podstawie różnych skal;
przeliczać wszystkie rodzaje skal;
skonstruować prosty plan okolicy, obliczając skalę;
zdefiniować odwzorowanie;
rozpoznawać metody kartograficzne prezentacji treści na mapach;
wskazać główne obiekty geograficzne na poszczególnych kontynentach;
odczytać położenie punktów na mapie.
Wymagania dopełniające (D) – na ocenę bardzo dobrą
Potrafisz:
 omówić korelację geografii z innymi dziedzinami nauki;
 podać przykłady osiągnięć geografii jako nauki;
 omówić podstawowe elementy, cechy i rodzaje map;
 omówić pojęcie generalizacji i jej roli w tworzeniu map;
 obliczać skale na podstawie znajomości odległości;
 omówić główne rodzaje odwzorowań;
 podać przykłady odwzorowań umownych;
 odczytywać rzeźbę na podstawie poziomic;
 opisywać środowisko na podstawie mapy;
 wskazać położenie państw Europy;
 odczytać położenie obszaru;
 opracować trasę podróży, uwzględniając współrzędne geograficzne.
Wymagania wykraczające (W) – na ocenę celującą
Potrafisz:
 omówić główne etapy rozwoju geografii;
 scharakteryzować osiągnięcia geografii jako nauki;
 przedstawić rodzaje odwzorowań i ich zastosowań;
 obliczać rzeczywiste powierzchnie;
 obliczać skale na podstawie znajomości powierzchni;
 rozpoznawać rodzaje odwzorowań na podstawie siatek kartograficznych;
 analizować mapy i plany, korzystając z programów komputerowych;
 analizować mapy satelitarne;
 wskazać położenie wielu obiektów geograficznych: przyrodniczych
i politycznych.
DZIAŁ2. KSZTAŁT I RUCHY ZIEMI
Wymagania podstawowe
Wymagania konieczne (K) – na ocenę dopuszczającą
Potrafisz:
 podać definicję planety i gwiazdy;
 wymienić kolejno planety Układu Słonecznego;
 podać nazwę kształtu Ziemi;
 podać długość promienia ziemskiego i równika;
 określić kierunek i czas trwania ruchu obrotowego
 odczytywać czas z map stref czasowych;
 zdefiniować ruch obiegowy Ziemi;
 wymienić strefy oświetlenia Ziemi;
 podać nazwę obowiązującego kalendarza.
Wymagania podstawowe (P) – na ocenę dostateczną
Potrafisz:










porównać cechy planety i gwiazdy ;
wymienić cechy planet wewnętrznych i zewnętrznych;
przedstawić argumenty potwierdzające kulistość Ziemi;
omówić prędkość liniową i kątową ruchu obrotowego;
wymienić następstwa ruchu obrotowego;
rozróżniać pojęcia czasu miejscowego, strefowego i urzędowego;
omówić cechy ruchu obiegowego;
podać daty początków pór roku;
podać daty największego i najmniejszego kąta padania promieni słonecznych w Polsce;
podać cechy charakterystyczne, w tym zasięg stref oświetlenia Ziemi.
Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania rozszerzające (R) – na ocenę dobrą
Potrafisz:
 opisać geocentryczny i heliocentryczny model budowy Wszechświata;
 porównać kształt kulisty i elipsoidalny;
 scharakteryzować następstwa ruchu obrotowego;
 obliczać różnicę czasu miejscowego na podstawie różnicy długości geograficznej;
 podać kąt nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity;
 omówić dzienną wędrówkę Słońca w różnych porach roku, w umiarkowanych szerokościach
geograficznych;
 opisywać oświetlenie Ziemi w ciągu roku w różnych szerokościach geograficznych;
 obliczać kąt padania promieni słonecznych w dniach przesileń i równonocy w strefie
umiarkowanej
Wymagania dopełniające (D) – na ocenę bardzo dobrą
Potrafisz:









porównać model heliocentryczny i geocentryczny;
omówić fazy Księżyca;
omówić cechy geoidy;
przedstawić następstwa ruchu w powiązaniu z jego cechami;
obliczać różnice wszystkich rodzajów czasu;
obliczać położenie na podstawie różnic czasu;
odczytywać położenie Słońca na tle gwiazdozbiorów Zodiaku;
omówić następstwa ruchu obiegowego;
obliczać kąt padania promieni słonecznych w dniach przesileń i równonocy w strefie
międzyzwrotnikowej;
Wymagania wykraczające (W) – na ocenę celującą
Potrafisz:
 omówić schemat zaćmienia Księżyca i Słońca;
 podać zasadę wyznaczania geoidy;
 omówić przyczyny i konsekwencje działania siły Coriolisa;
 przedstawić zmianę czasu przy przekraczaniu południka 180°;
 zdefiniować aphelium i peryhelium;
 rozpoznawać położenie miejsca po dziennej wędrówce Słońca w dniach przesileń i
równonocy.
DZIAŁ3: SFERY ZIEMI.
Wymagania podstawowe
Wymagania konieczne (K) – na ocenę dopuszczającą
Potrafisz:
 scharakteryzować troposferę;
 obliczyć temperaturę średnią i amplitudę dobową i roczną;
 zdefiniować niż i wyż atmosferyczny, oraz ciśnienie atmosferyczne i wiatr;
 wymienić warunki powstawania chmur i opadów;
 definiować pogodę i klimat;
 wymienić strefy klimatyczne;
 wymienić elementy hydrologiczne;
 podać przykłady wykorzystania wody w życiu i gospodarce człowieka;
 zdefiniować skałę;
 podać główne grupy skał;
 podać główne warstwy wnętrza Ziemi;
 zdefiniować płytę litosfery i podać przykład.
Wymagania podstawowe (P) – na ocenę dostateczną
Potrafisz:













wymienić warstwy atmosfery;
omówić zależność temperatury od szerokości geograficznej;
przedstawić ruch powietrza w układach barycznych na półkuli północnej;
podać nazwy wiatrów i obszary ich występowania: pasaty, monsuny, bryza, fen;
rozróżnić podstawowe grupy chmur;
wskazać na Ziemi miejsca o największych i najmniejszych sumach opadów rocznych;
omówić elementy meteorologiczne i składniki klimatu;
omówić czynniki klimatotwórcze;
analizować wykresy klimatyczne;
zdefiniować poszczególne elementy hydrologiczne;
podać i zaklasyfikować do głównych grup skał przykłady skał ważnych dla gospodarki;
omówić budowę litosfery;
wskazać płyty litosfery.
 scharakteryzować: pasaty, monsuny, bryzę, wiatr fenowy;
 scharakteryzować cyrkulację powietrza w strefie międzyzwrotnikowej;
 przedstawić rodzaje opadów (konwekcyjne, orograficzne, frontalne);
 przedstawić warunki, w których dochodzi do pustynnienia;
 analizować i konstruować wykresy klimatyczne;
 podać zasięg stref klimatycznych;
 konstruować wykresy klimatyczne;
 opisać ruchy wody morskiej;
 podać przykłady typów genetycznych jezior;
 definiować pojęcia związane z siecią rzeczną;
 wyjaśnić pojęcie i omówić podział surowców mineralnych;
 omówić zjawiska na granicach płyt litosfery;
 wymienić główne wydarzenia w poszczególnych erach dziejów Ziemi.
Wymagania dopełniające (D) – na ocenę bardzo dobrą
Potrafisz:



omówić przyczyny zróżnicowania temperatury powietrza na kuli ziemskiej;
omówić globalną cyrkulację powietrza;
wyjaśnić przyczyny odchylania kierunków wiatrów;
 wyjaśnić przyczyny zróżnicowania sum opadów rocznych i rocznego rozkładu opadów na
świecie;








podać przyczyny powstania wskazanych pustyń świata;
analizować mapy synoptyczne;
charakteryzować poszczególne strefy klimatyczne;
analizować wpływ prądów morskich na środowisko wybrzeży;
rozpoznawać na mapie typy mórz;
klasyfikować i rozpoznawać skały wszystkich grup, podać ich zastosowanie;
omówić przyczyny ruchu płyt litosfery;
wymienić orogenezy, podać rodzaje gór z przykładami i ich charakterystyczne cechy.
Wymagania wykraczające (W) – na ocenę celującą
Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania rozszerzające (R) – na ocenę dobrą
Potrafisz:
 analizować roczną amplitudę temperatury powietrza;
Potrafisz:
 przedstawić mechanizm powstawania efektu cieplarniane go i problem dziury ozonowej;
 omówić wpływ poszczególnych rodzajów wiatrów na klimat;
 zdefiniować wilgotność bezwzględną i względną, temperaturę punktu rosy, poziom
kondensacji;
 na podstawie zdjęć satelitarnych prognozować pogodę;
 wskazywać zależność działalności gospodarczej człowieka od klimatu;
 scharakteryzować klimat danej miejscowości;





analizować oceany pod względem zróżnicowania zasolenia;
rozpoznawać typy źródeł;
omówić metamorfizm i jego znaczenie;
omówić wydarzenia poszczególnych er;
omówić ruchy epejrogeniczne i izostatyczne.
DZIAŁ4: RZEŹBIARZE LĄDÓW
Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania rozszerzające (R) – na ocenę dobrą
Potrafisz:
 wskazać obszary sejsmiczne i występowania czynnych wulkanów na świecie ;
 scharakteryzować rzeźbotwórczą działalność rzeki w poszczególnych odcinkach (erozja,
akumulacja);
 klasyfikować formy eoliczne;
 rozpoznawać wydmy: paraboliczną i barchan;
 podać przykłady form erozyjnej i akumulacyjnej lodowca górskiego i kontynentalnego.
Wymagania podstawowe
Wymagania dopełniające (D) – na ocenę bardzo dobrą
Wymagania konieczne (K) – na ocenę dopuszczającą
Potrafisz:
Potrafisz:
 wymienić czynniki kształtujące rzeźbę powierzchni;
 zdefiniować wulkanizm;
 podać przykłady rzeźby ukształtowanej przez wodę;
 określić czynniki sprzyjające działalności wiatru;
 zdefiniować lodowiec górski i kontynentalny;
 podpisać elementy lodowca górskiego;
Wymagania podstawowe (P) – na ocenę dostateczną






dostrzegać zależności między granicami płyt litosfery i obszarami aktywności sejsmicznej
i wulkanicznej;
omówić rzeźbotwórczą działalność morza, (abrazja, akumulacja);
podać przyczyny powstawania podstawowych typów wybrzeży;
omówić powstawanie wiatrowych form erozyjnych (wskutek korazji, deflacji) i form
akumulacyjnych;
podać przykłady regionów aktywnej działalności wiatru;
charakteryzować formy polodowcowe lodowca górskiego i kontynentalnego, podając
przykłady.
Potrafisz:








opisać i zdefiniować elementy budowy wulkanu ;
podać przykłady wulkanów;
zdefiniować obszary sejsmiczne i asejsmiczne;
wymienić elementy rzeźby w poszczególnych odcinkach biegu rzeki;
rozróżnić wybrzeża erozyjne i akumulacyjne;
zdefiniować akumulacyjną i erozyjną działalność wiatru;
podać przykłady form eolicznych;
omówić warunki powstawania lodowców.
Wymagania wykraczające (W) – na ocenę celującą
Potrafisz:
 wskazać nieczynne wulkany w Polsce, podając czas ich aktywności;
 przygotować opisy wybuchów wulkanów w czasach historycznych;
 omówić powstawanie atoli;
 omówić rozwój polskiego wybrzeża;
 przedstawić zróżnicowanie wydm na świecie i w Polsce;
 wskazać zasięgi zlodowaceń na świecie, podając przykłady współczesnych form
polodowcowych.
DZIAŁ5. POŁOŻENIE I ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE POLSKI
Wymagania podstawowe
Wymagania konieczne (K) – na ocenę dopuszczającą
Potrafisz:
 wskazać Polskę na mapie Europy;
 wskazać swoje województwo na mapie administracyjnej;
 nazwać i określić zasięg struktur tektonicznych występujących w Polsce;
 wskazać krainy geograficzne w pasach rzeźby;
 wymienić główne różnice w rzeźbie regionów Polski;
 wymienić podstawowe grupy skał, podać przykłady;
 odczytywać wartości temperatury powietrza i opadów na mapach;
 podać nazwy wiatrów występujących w Polsce;
 wskazywać na mapie wybrane elementy hydrologiczne Polski;
 wskazać na mapie występowanie różnych typów gleb;
 wskazać główne zbiorowiska leśne;
 wymienić typy krajobrazu.
Wymagania podstawowe (P) – na ocenę dostateczną
Potrafisz:
 wskazać wszystkie województwa;
 podać przykłady konsekwencji rozciągłości południkowej i równoleżnikowej Polski;
 podać erę, w której powstały poszczególne struktury tektoniczne;
 wskazać regiony geograficzne Polski;
 przypisywać formy powierzchni do regionów, w których występują;
 podać zastosowanie skał występujących w Polsce;
 opisać cechy mas powietrza, kształtujących klimat Polski;
 wskazać na mapie dział wodny i dorzecze oraz rzeki główne;
 przedstawić zbiorowiska roślinne w Polsce;
 omówić cechy wybranego krajobrazu.
Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania rozszerzające (R) – na ocenę dobrą
Potrafisz:
 wymienić sąsiadów Polski;
 wymienić konsekwencje rozciągłości południkowej i równoleżnikowej Polski;









podać orogenezy i przykłady gór, które powstały w czasie ich trwania;
wskazać ważniejsze rzeki, jeziora, zatoki;
charakteryzować podstawowe formy powierzchni;
omówić genezę głównych surowców Polski;
podać kierunki napływu mas powietrza oraz regionów, w których powstają;
wyznaczać zlewiska;
wyjaśnić proces powstawania gleby;
przedstawić strukturę gatunkową zbiorowisk roślinnych Polski;
podawać przykłady poszczególnych typów krajobrazów.
Wymagania dopełniające (D) – na ocenę bardzo dobrą
Potrafisz:
 scharakteryzować konsekwencje rozciągłości południkowej i równoleżnikowej
Polski;
 charakteryzować góry poszczególnych orogenez;
 wskazać na mapie Polski podane obiekty geograficzne;
 omówić rzeźbę powierzchni Polski;
 omówić występowanie surowców mineralnych Polski;
 obliczać średnie wartości temperatury powietrza, amplitudy temperatury i sum
opadów;
 analizować klimatogramy;
 wskazać zlewiska w których położona jest Polska;
 określić miejsca występowania wód podziemnych w Polsce;
 omówić genezę wybranej gleby;
 omówić cechy wszystkich typów krajobrazów z przykładami.
Wymagania wykraczające (W) – na ocenę celującą
Potrafisz:
 obliczać konsekwencje rozciągłości południkowej i równoleżnikowej Polski;
 charakteryzować budowę geologiczną poszczególnych jednostek tektonicznych;
 omówić genezę poszczególnych form powierzchni, występujących w Polsce;
 rozpoznawać wskazane skały;
 opisać cechy przejściowego klimatu Polski;
 wyjaśnić przyczyny występowania wód podziemnych w Polsce;
 podać przykłady reliktów i endemitów;
 przygotować prezentację multimedialną o wybranym typie krajobrazu.
DZIAŁ6. LUDNOŚĆ POLSKI
Wymagania podstawowe
Wymagania konieczne (K) – na ocenę dopuszczającą
Potrafisz:
 na podstawie zestawień statystycznych odczytywać liczbę ludności Polski
w różnych okresach;
 definiować przyrost naturalny i rzeczywisty;
 odczytać z różnych wykresów strukturę ludności;
 definiować pojęcia związane z migracjami;
 wskazywać większe miasta Polski;
 określać funkcje miasta i wsi;
 podać przykłady grup etnicznych i mniejszości narodowych w Polsce.
Wymagania podstawowe (P) – na ocenę dostateczną
Potrafisz:
 określić miejsce Polski w Europie pod względem liczby ludności;
 odczytywać mapę gęstości zaludnienia w Polsce;
 wskazywać obszary o dodatnim i ujemnym przyroście naturalnym
i rzeczywistym;
 analizować strukturę ludności w Polsce;
 podać przykłady fal migracyjnych w Polsce;
 zdefiniować zespoły miejskie, podać przykłady;
 wskazać na mapie Polski występowanie grup etnicznych i mniejszości narodowych;
 wskazać skupiska Polonii na świecie;
 wskazać państwa należące do Unii Europejskiej.
Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania rozszerzające (R) – na ocenę dobrą
Potrafisz:
 wskazać na wykresach demograficznych okresy wyżów i niżów demograficznych;
 wykonać wykres przedstawiający zmiany liczby ludności;
 podać przyczyny zróżnicowania przyrostu
naturalnego Polski;
 podać przyczyny bezrobocia w Polsce;
 omówić przyczyny migracji i wyjaśnić ich rozmieszczenie;
 opisać funkcje wybranych miast Polski;
 omówić typy wsi;
 scharakteryzować wybrane grupy etniczne i mniejszości narodowe;
 przedstawić korzyści wynikające z wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.
Wymagania dopełniające (D) – na ocenę bardzo dobrą
Potrafisz:
 omówić tendencje zmian liczby ludności Polski;
 podać przyczyny wyżów i niżów demograficznych;
 analizować zmiany przyrostu naturalnego własnego regionu;
 analizować wskaźnik bezrobocia w poszczególnych regionach Polski;
 omówić konsekwencje migracji;
 analizować zmiany w osadnictwie wiejskim i miejskim;
 podać przyczyny rozmieszczenia mniejszości narodowych w Polsce;
 przedstawić obszary współpracy państw członkowskich Unii Europejskiej.
Wymagania wykraczające (W) – na ocenę celującą
Potrafisz:
 prognozować zmiany liczby ludności Polski, podając skutki;
 podać następstwa zmian liczby ludności i struktury ludności Polski;
 wskazać możliwości rozwiązywania problemu bezrobocia;
 porównać dawne i obecne przyczyny migracji Polaków;
 wskazać przykłady wpływu mniejszości narodowych i grup etnicznych na rozwój
kultury narodowej;
 porównywać typy wsi;
 analizować przestrzenny rozwój przykładowego miasta;
 oceniać działania podejmowane przez Unię Europejską.