kryteria oceniania osiągnięć uczniów klas iv

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas IV
niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen
klasyfikacyjnych z przedmiotu: Historia i społeczeństwo
Ocena dopuszczająca
Ocena dostateczna
Ocena dobra
UCZEŃ:
Wie, co to jest wiek.
Umie określić na
podstawie daty rocznej
wiek.
Dostrzega
swoją
fizyczną i psychiczną
odrębność.
Nazywa
swoje
uczucia.
Określa
swoje
zainteresowania.
Wymienia
podstawowe różnice
między człowiekiem a
zwierzęciem.
Zna
podstawowe
sposoby reagowania
na agresję.
Wie, że instytucja
rodziny istniała we
wszystkich epokach i
kulturach.
Zna i stosuje pojęcia:
grupa
społeczna,
teraźniejszość,
przeszłość,
źródło
historyczne.
Zna i wskazuje swój
region na mapie.
Lokalizuje wydarzenia
na osi czasu.
Wie, czym zajmuje się
historia.
Umie
wskazać
UCZEŃ:
Wie, co to jest era.
Potrafi
budować
poczucie
własnej
tożsamości.
Zna
i
stosuje
podstawowe
zasady
komunikacji.
Zna
i
stosuje
podstawowe
zasady
współpracy i podziału
ról.
Podaje
przykłady
konfliktów.
Rozpoznaje
agresję
słowną,
czynną,
przemoc.
Wymienia
korzyści
płynące z życia w
rodzinie.
Zna i stosuje pojęcia:
wada,
zaleta,
pokolenie, bajka, mit,
legenda, przodkowie,
demokracja.
Formułuje
pytania
ukierunkowane
na
zdobycie informacji.
Zna
tradycyjną
i
współczesną
nazwę
swojego regionu.
Wskazuje w swoim
otoczeniu
źródła
historyczne
oraz
instytucje, w których
UCZEŃ:
Porównuje
swoje
dążenia
i
zainteresowania
z
innymi.
Analizuje
konflikt:
przyczyna,
strony,
sposoby rozwiązania.
Rozumie,
że
wykształcenie
jest
wartością nie zawsze i
nie
wszystkim
dostępną.
Wyszukuje informacje
na
temat
rodziny
korzystając ze źródeł
materialnych
i
niematerialnych.
Zna legendy związane
z głównymi regionami
Polski.
Gromadzi informacje
poprzez formułowanie
pytań.
Przetwarza informacje
używając
różnych
form wypowiedzi.
Formułuje
własną
opinię.
Wymienia programy
w TV, które są
źródłem wiedzy o
przeszłości. Omawia
materiały piśmienne w
Mezopotamii
i
Ocena bardzo dobra
UCZEŃ:
Rozumie,
że
wykształcenie
jest
dobrem,
które
kosztuje.
Formułuje
własną
opinię na temat szkoły
współczesnej i szkoły
przyszłości.
Gromadzi
i
wykorzystuje
informacje
z
obserwacji i swojego
życiowego
doświadczenia.
Wiąże historię rodziny
z historią kraju.
Gromadzi i przetwarza
informacje, używając
różnych
form
wypowiedzi
i
prezentacji.
Gromadzi informacje
poprzez bezpośrednia
obserwację.
Dostrzega ciągłość w
dziejach
swojego
regionu.
Dostrzega
proces
zmian w dziejach
regionu.
Wskazuje
na
znaczenie
rzek
i
odgórnej organizacji.
Wymienia materialne
powody, dla których
uczy się historii.
Lokalizuje
starożytność na osi
czasu.
Umie wskazać na
mapie
pierwsze
ośrodki cywilizacji.
Umie
zlokalizować
czasowo
–
przestrzennie pierwsze
ośrodki
cywilizacji,
Grecję, Rzym.
są przechowywane.
Opisuje życie ludzi w
najdawniejszych
czasach.
Wyszukuje
w
bibliotece literaturę na
zadany temat.
Omawia rodzaje pisma
w Mezopotamii i
Egipcie.
Opisuje
życie
codzienne w Grecji.
Zna imiona bogów
greckich.
Zna nazwiska greckich
uczonych: Pitagorasa i
Talesa.
Egipcie.
Opisuje demokrację
ateńską,
igrzyska
sportowe w Olimpii,
teatr ateński, walki
gladiatorów
r
Koloseum.
Rozumie i stosuje
pojęcia:
despota,
imperium, republika.
Wie, w jaki sposób
starożytni prowadzili
wojny.
Opisuje, jak starożytni
rządzili
swoimi
państwami.
osiągnięcia
pierwszych
cywilizacji.
Wie,
kim
byli:
Perykles, Archimedes,
Herodot.
Umie wskazać, co z
greckiego dziedzictwa
przetrwało do dziś.
Rysuje uproszczone
drzewo genealogiczne
bogów olimpijskich.
Umie wskazać, co ze
starożytnego
dziedzictwa
przetrwało do dziś.
Wie, kim byli: Karol
Wielki i Mahomet.
Wie, co to jest
średniowiecze.
Umie wskazać na
mapie
Cesarstwo
Bizantyjskie.
Wie, czym zajmowali
się w średniowieczu:
rycerze i zakonnicy.
Umie na podstawie
rysunku
nazwać
elementy
średniowiecznego
miasta.
Umie
wymienić
główne
plemiona
zamieszkujące ziemie
polskie.
Wie, skąd pochodzi
nazwa Polska.
Wie,
kim
byli:
Mieszko I, Bolesław
Chrobry,
Kazimierz
Wielki.
Zna daty: 753 p.n.e.,
966, 1000, 1226, 1364.
Posługuje
się
następującymi
pojęciami: monarchia,
republika, żak, gotyk,
senior, wasal.
Umie wskazać na
mapie:
Mekkę,
Konstantynopol,
Rzym,
plemiona
polskie zamieszkujące
poszczególne ziemie.
Zna daty: 1025, 1320,
1370.
Potrafi
opisać
średniowieczne miasto
Wie,
kim
byli:
Bolesław Krzywousty,
Konrad Mazowiecki,
św.
Wojciech,
Władysław Łokietek.
Potrafi opisać turniej
rycerski.
Potrafi
wymienić
najważniejsze bitwy
oręża polskiego od X
do XIV wieku.
Potrafi
przedstawić
dokonania
Karola
Wielkiego.
Potrafi
opisać
przyczyny przyjęcia
chrztu.
Potrafi
przedstawić
dokonania Mieszka I,
Bolesława Chrobrego,
Bolesława Śmiałego,
Bolesława
Krzywoustego,
Władysława Łokietka,
Kazimierza Wielkiego
Zna i ocenia wzorzec
osobowy rycerza.
Umie opisać życie
zakonne.
Potrafi opisać proces
powstawania ksiąg i
ich
rozpowszechniania.
Umie wskazać główne
cechy gotyku.
Stosuje
pojęcia:
skryptorium,
pergamin, uniwersytet,
Potrafi uporządkować
chronologicznie
najważniejsze
wydarzenia z historii
Polski.
Umie
narysować
uproszczone drzewo
genealogiczne Piastów
Zna
okoliczności
powstania Akademii
Krakowskiej i jej
organizację.
Zna pojęcia: dynastia,
średniowiecze, unia,
monarchia, republika.
Potrafi na osi czasu
zlokalizować:
czasy
prehistoryczne,
starożytność,
średniowiecze.
Potrafi wskazać na
mapie:
Kraków,
Warszawę.
paź, giermek, hołd
lenny, wasal, senior,
św. Wojciech.
Zna daty: 1343, 1411,
1466.
Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń, który przeczytał siedem lektur z serii
„Biblioteczka historyczna”. Dokonał samodzielnej analizy treści historycznej poprzez
udzielenie odpowiedzi pisemnej na pytania dołączone do każdej lektury. Wykazał się wobec
nauczyciela znajomością zagadnień poruszanych w lekturze.
Wykazy lektur znajdują się w sali nr 19 oraz w czytelni szkolnej. Wszystkie lektury
można wypożyczyć w bibliotece naszej szkoły.
Lektury do klasy IV












Philip Sauvain – „W starożytnym Egipcie”.
Philip Sauvain – „W starożytnej Grecji”.
Philip Steele – „Ciekawe dlaczego zbudowano piramidy”.
Jacqueline Morley – „Nie chciałbyś pracować jako budowniczy piramid”.
Jan Szczudło - „O barciach i bartnikach”.
Hans Reichardt – „Siedem cudów świata”. – tom 10 serii „Co i jak?”
Seria ABC historii – „Cesarstwo Rzymskie”.
Seria ABC historii – „Juliusz Cezar”.
Jan Parandowski – „Mitologia”.
Mieczysław Tobiasz – „W grodzie i na podgrodziu”.
Jerzy Gąssowski – „Dzień w kraju Mieszka”.
Stanisław Rzeszowski – „Wychowanek Długosza”.
Opracowała Mariola Klinkosz
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas IV
na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo
Dopuszczający
UCZEŃ:
 Określa, na czym polega wyjątkowość każdego człowieka.
 Charakteryzuje rolę rodziny w życiu człowieka.
 Opisuje szkolną społeczność.
 Podaje prawa i obowiązki ucznia.
 Określa, kto tworzy społeczność szkolną.
 Wyjaśnia terminy: ojczyzna, „mała ojczyzna”, patriotyzm, patriotyzm lokalny.
 Podaje nazwy miejsc związanych z historią swojej „małej ojczyzny”.
 Wskazuje na mapie Polski swoją miejscowość.
 Objaśnia pochodzenie nazwy Polska.
 Wymienia symbole narodowe.
 Podaje daty świąt narodowych.
 Zna słowa hymnu narodowego.
 Wyjaśnia, czym jest historia i przeszłość.
 Tłumaczy, kim jest historyk.
 Wyjaśnia terminy: źródło historyczne, archeologia.
 Dokonuje podziału źródeł historycznych oraz podaje ich konkretne przykłady.
 Wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych i podaje ich przykłady.
 Tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne.
 Wskazuje narodziny Jezusa jako początek naszej ery.
 Odczytuje skróty: p.n.e. i n.e.
 Określa czas trwania wieku i tysiąclecia.
 Rysuje oś czasu i umieszcza na niej daty.
 Umie określić na podstawie daty rocznej wiek.
 Określa datę danego wydarzenia, używając określeń I połowa lub II połowa danego
wieku.
 Tłumaczy, czym są skala i legenda mapy.
 Odczytuje z mapy podstawowe informacje.
 Omawia znaczenie umiejętności rozpalania ognia dla praludzi.
 Wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie.
 Wyjaśnia, czym była ziemianka.
 Wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys, Nil oraz miasto Babilon.
 Przedstawia różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne.
 Wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny.
 Wyjaśnia termin demokracja.
 Wymienia rodzaje sztuk granych w teatrze greckim.
 Wymienia najważniejszych greckich bogów – Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena,
Hades, Ares, Hefajstos, Apollo, Hermes.
 Określa, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa.
 Przedstawia przebieg antycznych igrzysk.
 Wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę i Półwysep Apeniński oraz największy zasięg
terytorialny Imperium Rzymskiego.
 Wyjaśnia, kim byli gladiatorzy.
 Wskazuje na mapie Palestynę.
 Przedstawia, kim był Jezus z Nazaretu.
Uczeń, który nie spełnia wymagań edukacyjnych niezbędnych do uzyskania oceny
klasyfikacyjnej dopuszczającej otrzymuje ocenę niedostateczną.
Dostateczny
UCZEŃ:
 Określa, na czym polega wyjątkowość każdego człowieka.
 Charakteryzuje rolę rodziny w życiu człowieka.
 Opisuje szkolną społeczność.
 Podaje prawa i obowiązki ucznia.
 Określa, kto tworzy społeczność szkolną.
 Wyjaśnia terminy: ojczyzna, „mała ojczyzna”, patriotyzm, patriotyzm lokalny.
 Podaje nazwy miejsc związanych z historią swojej „małej ojczyzny”.
 Wskazuje na mapie Polski swoją miejscowość.
 Objaśnia pochodzenie nazwy Polska.
 Wymienia symbole narodowe.
 Podaje daty świąt narodowych.
 Zna słowa hymnu narodowego.
 Wyjaśnia, czym jest historia i przeszłość.
 Tłumaczy, kim jest historyk.
 Wyjaśnia terminy: źródło historyczne, archeologia.
 Dokonuje podziału źródeł historycznych oraz podaje ich konkretne przykłady.
 Wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych i podaje ich przykłady.
 Tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne.
 Wskazuje narodziny Jezusa jako początek naszej ery.
 Odczytuje skróty: p.n.e. i n.e.
 Określa czas trwania wieku i tysiąclecia.
 Rysuje oś czasu i umieszcza na niej daty.
 Umie określić na podstawie daty rocznej wiek.
 Określa datę danego wydarzenia, używając określeń I połowa lub II połowa danego
wieku.
 Tłumaczy, czym są skala i legenda mapy.
 Odczytuje z mapy podstawowe informacje.
 Omawia znaczenie umiejętności rozpalania ognia dla praludzi.
 Wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie.
 Wyjaśnia, czym była ziemianka.
 Wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys, Nil oraz miasto Babilon.
 Przedstawia różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne.
 Wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny.
 Wyjaśnia termin demokracja.
 Wymienia rodzaje sztuk granych w teatrze greckim.
 Wymienia najważniejszych greckich bogów – Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena,
Hades, Ares, Hefajstos, Apollo, Hermes.
 Określa, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa.
 Przedstawia przebieg antycznych igrzysk.
 Wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę i Półwysep Apeniński oraz największy zasięg
terytorialny Imperium Rzymskiego.
 Wyjaśnia, kim byli gladiatorzy.
 Wskazuje na mapie Palestynę.
 Przedstawia, kim był Jezus z Nazaretu.
 Wymienia potrzeby człowieka.
 Wyjaśnia termin społeczność.
 Tłumaczy, jakie przysługują mu prawa i jakie ma obowiązki w rodzinie.
 Omawia kompetencje dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców oraz rady
szkoły.
 Wyjaśnia, dlaczego do szkolnej społeczności zaliczamy także rodziców.
 Tłumaczy, czym jest statut szkoły.
 Określa, czym zajmuje się rada samorządu uczniowskiego.
 Wskazuje przykłady działania rady samorządu uczniowskiego w swojej szkole.
 Podaje przykład postępowania zgodnego z zasadami tolerancji i sprawiedliwości..
 Wymienia przykłady konfliktów i sposoby ich rozwiązywania.
 Przedstawia sposoby zapobiegania konfliktom.
 Tłumaczy, kim jest patriota.
 Wymienia postacie związane z historią swojego rodzinnego miasta i regionu.
 Opisuje problemy społeczno – gospodarcze swojej „małej ojczyzny”.
 Odnajduje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych.
 Wyjaśnia znaczenie słowa naród.
 Wie, kto jest autorem słów hymnu narodowego.
 Nazywa krainy historyczno – geograficzne Polski.
 Wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna.
 Wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające w Polsce oraz na wybranych
przykładach opisuje ich kulturę i tradycje.
 Tłumaczy znaczenie słowa Polonia.
 Określa różnicę między legendą i baśnią.
 Odróżnia postacie historyczne od legendarnych.
 Wskazuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń historycznych.
 Podaje przykłady efektów pracy historyka.
 Określa, czym zajmuje się archeolog.
 Wymienia informacje, jakie możemy zdobyć na postawie źródeł historycznych.
 Tłumaczy, na czym polega działalność archiwów, muzeów i skansenów.
 Wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem.
 Wyjaśnia, czym jest ród.
 Omawia, w jaki sposób kultywowanie tradycji umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie.
 Określa, czym zajmuje się genealogia.
 Wyjaśnia termin chronologia.
 Zapisuje liczby arabskie cyframi rzymskimi.
 Porządkuje daty w sposób chronologiczny.
 Posługuje się terminami: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, prehistoria.
 Wymienia epoki historyczne.
 Oblicza, ile czasu upłynęło między poszczególnymi wydarzeniami.
 Wskazuje daty graniczne wieków i tysiącleci.
 Wyjaśnia termin kartografia.
 Omawia, jakich elementów składa się mapa historyczna.
 Porównuje mapy historyczne i geograficzne.
 Umieszcza na osi czasu przybliżone daty pojawienia się praludzi i homo sapiens.
 Wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i określa
kierunki ich wędrówki.
 Porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia.
 Przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu
życia.
 Opowiada o początkach rolnictwa, pierwszych narzędzi rolniczych i udomowienia
zwierząt.
 Umieszcza na osi czasu daty powstania pierwszych państw sumeryjskich.
 Wyjaśnia, kim byli Sumerowie.
 Wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło,
koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz.
 Podaje nazwy warstw społecznych starożytnego Egiptu.
 Tłumaczy terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, Babilon, Mezopotamia.
 Umieszcza na osi czasu przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego
pisma alfabetycznego.
 Odnajduje na mapie obszar, na którym po raz pierwszy zastosowano pismo.
 Wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla rozwoju cywilizacyjnego
człowieka,
 Wskazuje egipskie pismo hieroglificzne jako przykład pisma obrazkowego.
 Prezentuje charakterystykę i historię pisma klinowego.
 Wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego.
 Tłumaczy, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się
alfabety używane współcześnie w Europie.
 Omawia ogólnie historię książki – od glinianej tabliczki do czytnika książek
elektronicznych.
 Omawia położenie geograficzne i jego wpływ na zajęcia ludności greckiej.
 Wyjaśnia terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora,
polis.
 Wymienia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej.
 Opowiada o osobie i rządach Peryklesa.
 Tłumaczy, jaka rolę odgrywał sąd skorupkowy.
 Umieszcza na osi czasu wiek, w którym narodził się teatr w starożytnej Grecji.
 Opowiada, w jaki sposób powstał starożytny teatr.
 Tworzy krótką wypowiedź na temat Sofoklesa.
 Omawia znaczenie teatru dla antycznych Greków.
 Przedstawia cechy charakterystyczne teatru greckiego.
 Opisuje przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji.
 Podaje nazwy elementów, z których zbudowany był grecki amfiteatr.
 Opisuje, jak antyczni Grecy wyobrażali sobie bogów.
 Wyjaśnia terminy: politeizm, mit, heros, filozofia.
 Opowiada o Homerze i jego dziełach.
 Tłumaczy, czym zajmują się filozofowie.
 Omawia dokonania Sokratesa, Platona i Arystotelesa.
 Podaje najważniejsze osiągnięcia starożytnych Greków.
 Podaje rok i wiek pierwszych igrzysk olimpijskich oraz umieszcza tę datę na osi czasu.
 Dostrzega różnice i podobieństwa między igrzyskami w starożytnej Grecji a
współczesnymi olimpiadami.
 Omawia rolę sportu w życiu starożytnych Greków.
 Wymienia dyscypliny pięcioboju olimpijskiego.
 Umieszcza na osi chronologicznej daty założenia Rzymu, zabójstwa Juliusza Cezara oraz
rozpoczęcia i zakończenia panowania Oktawiana Augusta, a także określa, w który
wieku odbyły się poszczególne wydarzenia.
 Przedstawia legendarne początki starożytnego Rzymu.
 Omawia różne typy ustrojów państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo.
 Wyjaśnia terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, cesarz, prowincja.
 Omawia zróżnicowanie społeczeństwa rzymskiego zwracając uwagę na szczególną
pozycję niewolników.
 Prezentuje sylwetki Juliusz Cezara i Oktawiana Augusta.
 Na podstawie ilustracji wymienia elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty.
 Wymienia osiągnięcia antycznych Rzymian w architekturze i budownictwie: Forum
Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy.












Odpowiada, dlaczego dla starożytnych Rzymian ważne było budowanie dróg.
Wskazuje prawo rzymskie jakom podstawę współczesnego prawa.
Tłumaczy terminy: bazylika, kodeks.
Opowiada, czym były Prawo XII tablic i Kodeks Justyniana.
Umieszcza na osi czasu rok zakończenia prześladowań chrześcijan w starożytnym
Rzymie i ustala wiek tego wydarzenia.
Przedstawia, kim był Konstantyn Wielki.
Wyjaśnia terminy: Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament.
Określa, kiedy i gdzie narodziło się chrześcijaństwo.
Opowiada o początkach chrześcijaństwa w Palestynie.
Wymienia najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu.
Wylicza przyczyny prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie.
Omawia proces rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium rzymski
Dobry
UCZEŃ:
 Określa, na czym polega wyjątkowość każdego człowieka.
 Charakteryzuje rolę rodziny w życiu człowieka.
 Omawia sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb.
 Wymienia prawa i obowiązki rodziców.
 Opisuje szkolną społeczność.
 Podaje prawa i obowiązki ucznia.
 Określa, kto tworzy społeczność szkolną.
 Wyjaśnia termin tolerancja.
 Wyjaśnia terminy: ojczyzna, „mała ojczyzna”, patriotyzm, patriotyzm lokalny.
 Podaje nazwy miejsc związanych z historią swojej „małej ojczyzny”.
 Wskazuje na mapie Polski swoją miejscowość.
 Wylicza wydarzenia historyczne związane ze swoją miejscowością.
 Wymienia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w czasie pokoju.
 Rozpoznaje herb miasta, w którym mieszka.
 Objaśnia pochodzenie nazwy Polska.
 Wymienia symbole narodowe.
 Podaje daty świąt narodowych.
 Zna słowa hymnu narodowego.
 Wyjaśnia pochodzenia symboli narodowych.
 Omawia znaczenie świąt narodowych i przedstawia ich genezę.
 Tłumaczy, czym są miejsca pamięci narodowej.
 Wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkałe przez mniejszości narodowe.
 Wyjaśnia, czym jest historia i przeszłość.





































Tłumaczy, kim jest historyk.
Tłumaczy, dlaczego uczymy się historii.
Omawia, jakie są zadania historii.
Podaje po jednym przykładzie postaci baśniowej i historycznej.
Wyjaśnia terminy: źródło historyczne, archeologia.
Dokonuje podziału źródeł historycznych oraz podaje ich konkretne przykłady.
Wyjaśnia, dlaczego historyk powinien czerpać informacje z różnych źródeł
historycznych.
Odpowiada, dlaczego zabytki podlegają ochronie prawnej.
Wskazuje, gdzie znajduje się najbliższe muzeum.
Objaśnia, w jaki sposób należy zachować się w muzeum.
Wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych i podaje ich przykłady.
Tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne.
Wskazuje sposoby kultywowania rodzinnych tradycji.
Wymienia i opisuje rodzinne pamiątki i tradycje.
Wskazuje narodziny Jezusa jako początek naszej ery.
Odczytuje skróty: p.n.e. i n.e.
Określa czas trwania wieku i tysiąclecia.
Rysuje oś czasu i umieszcza na niej daty.
Umie określić na podstawie daty rocznej wiek.
Określa datę danego wydarzenia, używając określeń I połowa lub II połowa danego
wieku.
Wyjaśnia terminy: rocznik i kronika.
Wymienia daty graniczne epok historycznych.
Wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok
historycznych.
Tłumaczy, czym są skala i legenda mapy.
Odczytuje z mapy podstawowe informacje.
Wskazuje na mapie historyczne stolice Polski.
Omawia role mapy w poznaniu przyczyn i przebiegu wydarzeń historycznych.
Podaje przykład zastosowania GPS.
Omawia znaczenie umiejętności rozpalania ognia dla praludzi.
Wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie.
Wyjaśnia, czym była ziemianka.
Omawia, jak zmieniał się wygląd człowieka.
Określa, jakie znaczenie dla rozwoju społeczności ludzkich miało posługiwanie się
mową.
Wymienia pierwsze uprawiane przez człowieka zboża i pierwsze hodowana przez niego
zwierzęta.
Wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys, Nil oraz miasto Babilon.
Wyjaśnia, dlaczego pierwsze cywilizacje powstawały nad rzekami.
Charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu.





































Wymienia najważniejsze zabytki starożytnej Mezopotamii i Egiptu.
Przedstawia różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne.
Wyjaśnia, jakie znaczenia miało wynalezienie pisma dla historii jako nauki.
Wylicza materiały pisarskie, których używano w starożytności.
Wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny.
Wyjaśnia termin demokracja.
Wymienia rodzaje sztuk granych w teatrze greckim.
Wymienia najważniejszych greckich bogów – Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena,
Hades, Ares, Hefajstos, Apollo, Hermes.
Określa, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa.
Przedstawia przebieg antycznych igrzysk.
Omawia znaczenie kontaktów zamorskich dla starożytnych Greków.
Wyjaśnia, czym była wielka kolonizacja i wskazuje jej kierunki.
Podaje cechy, które powinny wyróżniać dobrego polityka i obywatela.
Określa różnicę między tragedią a komedią.
Wymienia najważniejszych greckich dramatopisarzy.
Opisuje elementy, z których zbudowany był grecki amfiteatr.
Wskazuje, gdzie znajduje się najbliższy teatr.
Porównuje wierzenia greków z innymi poznanymi religiami.
Opowiada co najmniej jeden mit grecki.
Podaje przykłady prac Heraklesa.
Przedstawia główne wątki „Iliady” i „Odysei” Homera.
Wyjaśnia znaczenie wyrażenia koń trojański.
Przedstawia rolę igrzysk olimpijskich we współczesnym świecie.
Wyjaśnia, czym był gimnazjon i jakie miał znaczenie dla sprawności fizycznej
antycznych Greków.
Podaje rok pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich i określa wiek tego zdarzenia.
Wskazuje, jak termin olimpiada rozumiano w starożytności, i objaśnia, co oznacza on
współcześnie.
Wylicza zasady, których powinni przestrzegać sportowcy podczas rywalizacji.
Wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę i Półwysep Apeniński oraz największy zasięg
terytorialny Imperium Rzymskiego.
Wyjaśnia, czym jest „Wilczyca kapitolińska”.
Wymienia przyczyny upadku republiki rzymskiej.
Podaje różnice między republiką a cesarstwem.
Opisuje elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty.
Wyjaśnia, kim byli gladiatorzy.
Wskazuje cechy rzymskiego budownictwa.
Omawia najważniejsze osiągnięcia architektoniczne Rzymian.
Opisuje, w jaki sposób antyczni Rzymianie budowali drogi.
Wyjaśnia, dlaczego spisanie prawa przez antycznych rzymian miało wielkie znaczenia
dla cywilizacji europejskiej.








































Ocenia, jakie znaczenie dla współczesnych ludzi mają osiągnięcia antycznych Rzymian.
Wskazuje na mapie Palestynę.
Przedstawia, kim był Jezus z Nazaretu.
Wyjaśnia, czym jest Ewangelia.
Opisuje symbole i znaki pierwszych chrześcijan.
Prezentuje sylwetkę Nerona.
Opowiada, co wydarzyło się w roku 1054.
Nazywa różne odłamy chrześcijaństwa.
Tłumaczy, dlaczego Watykan jest miejscem ważnym dla katolików.
Wymienia potrzeby człowieka.
Wyjaśnia termin społeczność.
Tłumaczy, jakie przysługują mu prawa i jakie ma obowiązki w rodzinie.
Omawia kompetencje dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców oraz rady
szkoły.
Wyjaśnia, dlaczego do szkolnej społeczności zaliczamy także rodziców.
Tłumaczy, czym jest statut szkoły.
Określa, czym zajmuje się rada samorządu uczniowskiego.
Wskazuje przykłady działania rady samorządu uczniowskiego w swojej szkole.
Podaje przykład postępowania zgodnego z zasadami tolerancji i sprawiedliwości..
Wymienia przykłady konfliktów i sposoby ich rozwiązywania.
Przedstawia sposoby zapobiegania konfliktom.
Tłumaczy, kim jest patriota.
Wymienia postacie związane z historią swojego rodzinnego miasta i regionu.
Opisuje problemy społeczno – gospodarcze swojej „małej ojczyzny”.
Odnajduje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych.
Wyjaśnia znaczenie słowa naród.
Wie, kto jest autorem słów hymnu narodowego.
Nazywa krainy historyczno – geograficzne Polski.
Wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna.
Wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające w Polsce oraz na wybranych
przykładach opisuje ich kulturę i tradycje.
Tłumaczy znaczenie słowa Polonia.
Określa różnicę między legendą i baśnią.
Odróżnia postacie historyczne od legendarnych.
Wskazuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń historycznych.
Podaje przykłady efektów pracy historyka.
Określa, czym zajmuje się archeolog.
Wymienia informacje, jakie możemy zdobyć na postawie źródeł historycznych.
Tłumaczy, na czym polega działalność archiwów, muzeów i skansenów.
Wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem.
Wyjaśnia, czym jest ród.
Omawia, w jaki sposób kultywowanie tradycji umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie.


































Określa, czym zajmuje się genealogia.
Wyjaśnia termin chronologia.
Zapisuje liczby arabskie cyframi rzymskimi.
Porządkuje daty w sposób chronologiczny.
Posługuje się terminami: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, prehistoria.
Wymienia epoki historyczne.
Oblicza, ile czasu upłynęło między poszczególnymi wydarzeniami.
Wskazuje daty graniczne wieków i tysiącleci.
Wyjaśnia termin kartografia.
Omawia, jakich elementów składa się mapa historyczna.
Porównuje mapy historyczne i geograficzne.
Umieszcza na osi czasu przybliżone daty pojawienia się praludzi i homo sapiens.
Wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i określa
kierunki ich wędrówki.
Porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia.
Przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu
życia.
Opowiada o początkach rolnictwa, pierwszych narzędzi rolniczych i udomowienia
zwierząt.
Umieszcza na osi czasu daty powstania pierwszych państw sumeryjskich.
Wyjaśnia, kim byli Sumerowie.
Wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło,
koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz.
Podaje nazwy warstw społecznych starożytnego Egiptu.
Tłumaczy terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, Babilon, Mezopotamia.
Umieszcza na osi czasu przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego
pisma alfabetycznego.
Odnajduje na mapie obszar, na którym po raz pierwszy zastosowano pismo.
Wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla rozwoju cywilizacyjnego
człowieka,
Wskazuje egipskie pismo hieroglificzne jako przykład pisma obrazkowego.
Prezentuje charakterystykę i historię pisma klinowego.
Wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego.
Tłumaczy, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się
alfabety używane współcześnie w Europie.
Omawia ogólnie historię książki – od glinianej tabliczki do czytnika książek
elektronicznych.
Omawia położenie geograficzne i jego wpływ na zajęcia ludności greckiej.
Wyjaśnia terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora,
polis.
Wymienia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej.
Opowiada o osobie i rządach Peryklesa.
Tłumaczy, jaka rolę odgrywał sąd skorupkowy.




































Umieszcza na osi czasu wiek, w którym narodził się teatr w starożytnej Grecji.
Opowiada, w jaki sposób powstał starożytny teatr.
Tworzy krótką wypowiedź na temat Sofoklesa.
Omawia znaczenie teatru dla antycznych Greków.
Przedstawia cechy charakterystyczne teatru greckiego.
Opisuje przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji.
Podaje nazwy elementów, z których zbudowany był grecki amfiteatr.
Opisuje, jak antyczni Grecy wyobrażali sobie bogów.
Wyjaśnia terminy: politeizm, mit, heros, filozofia.
Opowiada o Homerze i jego dziełach.
Tłumaczy, czym zajmują się filozofowie.
Omawia dokonania Sokratesa, Platona i Arystotelesa.
Podaje najważniejsze osiągnięcia starożytnych Greków.
Podaje rok i wiek pierwszych igrzysk olimpijskich oraz umieszcza tę datę na osi czasu.
Dostrzega różnice i podobieństwa między igrzyskami w starożytnej Grecji a
współczesnymi olimpiadami.
Omawia rolę sportu w życiu starożytnych Greków.
Wymienia dyscypliny pięcioboju olimpijskiego.
Umieszcza na osi chronologicznej daty założenia Rzymu, zabójstwa Juliusza Cezara oraz
rozpoczęcia i zakończenia panowania Oktawiana Augusta, a także określa, w który
wieku odbyły się poszczególne wydarzenia.
Przedstawia legendarne początki starożytnego Rzymu.
Omawia różne typy ustrojów państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo.
Wyjaśnia terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, cesarz, prowincja.
Omawia zróżnicowanie społeczeństwa rzymskiego zwracając uwagę na szczególną
pozycję niewolników.
Prezentuje sylwetki Juliusz Cezara i Oktawiana Augusta.
Na podstawie ilustracji wymienia elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty.
Wymienia osiągnięcia antycznych Rzymian w architekturze i budownictwie: Forum
Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy.
Odpowiada, dlaczego dla starożytnych Rzymian ważne było budowanie dróg.
Wskazuje prawo rzymskie jakom podstawę współczesnego prawa.
Tłumaczy terminy: bazylika, kodeks.
Opowiada, czym były Prawo XII tablic i Kodeks Justyniana.
Umieszcza na osi czasu rok zakończenia prześladowań chrześcijan w starożytnym
Rzymie i ustala wiek tego wydarzenia.
Przedstawia, kim był Konstantyn Wielki.
Wyjaśnia terminy: Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament.
Określa, kiedy i gdzie narodziło się chrześcijaństwo.
Opowiada o początkach chrześcijaństwa w Palestynie.
Wymienia najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu.
Wylicza przyczyny prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie.
 Omawia proces rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium rzymski
Bardzo dobry
UCZEŃ:
 Określa, na czym polega wyjątkowość każdego człowieka.
 Charakteryzuje rolę rodziny w życiu człowieka.
 Wymienia potrzeby człowieka.
 Wyjaśnia termin społeczność.
 Tłumaczy, jakie przysługują mu prawa i jakie ma obowiązki w rodzinie.
 Omawia sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb.
 Wymienia prawa i obowiązki rodziców.
 Określa, czym różni się dawna rodzina od współczesnej.
 Opisuje szkolną społeczność.
 Podaje prawa i obowiązki ucznia.
 Określa, kto tworzy społeczność szkolną.
 Wyjaśnia termin tolerancja.
 Omawia kompetencje dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców oraz rady
szkoły.
 Wyjaśnia, dlaczego do szkolnej społeczności zaliczamy także rodziców.
 Tłumaczy, czym jest statut szkoły.
 Określa, czym zajmuje się rada samorządu uczniowskiego.
 Wskazuje przykłady działania rady samorządu uczniowskiego w swojej szkole.
 Podaje przykład postępowania zgodnego z zasadami tolerancji i sprawiedliwości..
 Wymienia przykłady konfliktów i sposoby ich rozwiązywania.
 Przedstawia sposoby zapobiegania konfliktom.
 Wskazuje podobieństwa i różnice w funkcjonowaniu człowieka w społeczności szkolnej i
w rodzinie.
 Omawia różnice między szkołą dawną a szkołą współczesną.
 Wyjaśnia terminy: ojczyzna, „mała ojczyzna”, patriotyzm, patriotyzm lokalny.
 Podaje nazwy miejsc związanych z historią swojej „małej ojczyzny”.
 Wskazuje na mapie Polski swoją miejscowość.
 Wylicza wydarzenia historyczne związane ze swoją miejscowością.
 Potrafi odszukać w prasie lokalnej i w Internecie informacje na temat swojej rodzinnej
miejscowości.
 Podaje przykłady patriotyzmu lokalnego.
 Wskazuje największe atuty swojej „małej ojczyzny”.
 Wymienia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w czasie pokoju.
 Rozpoznaje herb miasta, w którym mieszka.
 Objaśnia pochodzenie nazwy Polska.







































Wymienia symbole narodowe.
Podaje daty świąt narodowych.
Zna słowa hymnu narodowego.
Wyjaśnia pochodzenia symboli narodowych.
Tłumaczy, kim jest patriota.
Wymienia postacie związane z historią swojego rodzinnego miasta i regionu.
Opisuje problemy społeczno – gospodarcze swojej „małej ojczyzny”.
Odnajduje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych.
Wyjaśnia znaczenie słowa naród.
Wie, kto jest autorem słów hymnu narodowego.
Nazywa krainy historyczno – geograficzne Polski.
Wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna.
Wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające w Polsce oraz na wybranych
przykładach opisuje ich kulturę i tradycje.
Tłumaczy znaczenie słowa Polonia.
Określa różnicę między legendą i baśnią.
Odróżnia postacie historyczne od legendarnych.
Wskazuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń historycznych.
Podaje przykłady efektów pracy historyka.
Określa, czym zajmuje się archeolog.
Wymienia informacje, jakie możemy zdobyć na postawie źródeł historycznych.
Określa różnice miedzy poszczególnymi regionami Polski.
Pokazuje na mapie świata miejsca, w których znajdują się największe skupiska Polonii.
Wymienia mniejszości narodowe, które żyły w przedwojennej Polsce.
Omawia znaczenie świąt narodowych i przedstawia ich genezę.
Tłumaczy, czym są miejsca pamięci narodowej.
Wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkałe przez mniejszości narodowe.
Wyjaśnia, czym jest historia i przeszłość.
Tłumaczy, kim jest historyk.
Tłumaczy, dlaczego uczymy się historii.
Omawia, jakie są zadania historii.
Wyjaśnia pochodzenie terminu historia.
Objaśnia znaczenie zdania: Historia jest nauczycielką życia.
Przedstawia historię swojej miejscowości lub rodziny.
Podaje po jednym przykładzie postaci baśniowej i historycznej.
Wyjaśnia terminy: źródło historyczne, archeologia.
Dokonuje podziału źródeł historycznych oraz podaje ich konkretne przykłady.
Wyjaśnia, dlaczego historyk powinien czerpać informacje z różnych źródeł
historycznych.
Charakteryzuje nowoczesne metody badawcze.
Dostrzega rolę, jaką odgrywają muzea, skanseny i archiwa w dziedzinie ochrony źródeł
historycznych.







































Tłumaczy, w jaki sposób chroni się źródła historyczne i zabytki.
Odpowiada, dlaczego zabytki podlegają ochronie prawnej.
Wskazuje, gdzie znajduje się najbliższe muzeum.
Objaśnia, w jaki sposób należy zachować się w muzeum.
Wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych i podaje ich przykłady.
Tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne.
Przygotowuje drzewo genealogiczne swojej najbliższej rodziny.
Znajduje w Internecie strony, które zawierają informacje pomocne przy tworzeniu
drzewa genealogicznego.
Wskazuje sposoby kultywowania rodzinnych tradycji.
Wymienia i opisuje rodzinne pamiątki i tradycje.
Wskazuje narodziny Jezusa jako początek naszej ery.
Odczytuje skróty: p.n.e. i n.e.
Określa czas trwania wieku i tysiąclecia.
Rysuje oś czasu i umieszcza na niej daty.
Umie określić na podstawie daty rocznej wiek.
Określa datę danego wydarzenia, używając określeń I połowa lub II połowa danego
wieku.
Wyjaśnia terminy: rocznik i kronika.
Wymienia daty graniczne epok historycznych.
Wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok
historycznych.
Krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne.
Tłumaczy, na czym polega działalność archiwów, muzeów i skansenów.
Wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem.
Wyjaśnia, czym jest ród.
Omawia, w jaki sposób kultywowanie tradycji umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie.
Określa, czym zajmuje się genealogia.
Wyjaśnia termin chronologia.
Zapisuje liczby arabskie cyframi rzymskimi.
Porządkuje daty w sposób chronologiczny.
Posługuje się terminami: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, prehistoria.
Wymienia epoki historyczne.
Przedstawia rachubę czasu stosowana przez muzułmanów.
Tłumaczy, czym są skala i legenda mapy.
Odczytuje z mapy podstawowe informacje.
Wskazuje na mapie historyczne stolice Polski.
Omawia role mapy w poznaniu przyczyn i przebiegu wydarzeń historycznych.
Podaje przykład zastosowania GPS.
Wyjaśnia, czym jest orientacja mapy.
Oblicza, ile czasu upłynęło między poszczególnymi wydarzeniami.
Wskazuje daty graniczne wieków i tysiącleci.
































Wyjaśnia termin kartografia.
Omawia, jakich elementów składa się mapa historyczna.
Porównuje mapy historyczne i geograficzne.
Opisuje, jak dawniej wyglądały mapy, jakie wyobrażenia o świecie mieli ludzie, a jakie
wyobrażenia mają dzisiaj.
Umieszcza na osi czasu przybliżone daty pojawienia się praludzi i homo sapiens.
Wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i określa
kierunki ich wędrówki.
Porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia.
Przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu
życia.
Opowiada o początkach rolnictwa, pierwszych narzędzi rolniczych i udomowienia
zwierząt.
Omawia znaczenie umiejętności rozpalania ognia dla praludzi.
Wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie.
Wyjaśnia, czym była ziemianka.
Omawia, jak zmieniał się wygląd człowieka.
Określa, jakie znaczenie dla rozwoju społeczności ludzkich miało posługiwanie się
mową.
Wyjaśnia, co oznaczają nazwy: epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza.
Porównuje życie praludzi z życiem współczesnego człowieka.
Wymienia pierwsze uprawiane przez człowieka zboża i pierwsze hodowana przez niego
zwierzęta.
Wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys, Nil oraz miasto Babilon.
Wyjaśnia, dlaczego pierwsze cywilizacje powstawały nad rzekami.
Umieszcza na osi czasu daty powstania pierwszych państw sumeryjskich.
Wyjaśnia, kim byli Sumerowie.
Wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło,
koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz.
Omawia działanie kanałów nawadniających.
Podaje nazwy warstw społecznych starożytnego Egiptu.
Tłumaczy terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, Babilon, Mezopotamia.
Umieszcza na osi czasu przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego
pisma alfabetycznego.
Odnajduje na mapie obszar, na którym po raz pierwszy zastosowano pismo.
Wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla rozwoju cywilizacyjnego
człowieka,
Wskazuje egipskie pismo hieroglificzne jako przykład pisma obrazkowego.
Prezentuje charakterystykę i historię pisma klinowego.
Wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego.
Tłumaczy, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się
alfabety używane współcześnie w Europie.
 Omawia ogólnie historię książki – od glinianej tabliczki do czytnika książek
elektronicznych.
 Przedstawia najważniejsze osiągnięcia mieszkańców Mezopotamii.
 Charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu.
 Wymienia najważniejsze zabytki starożytnej Mezopotamii i Egiptu.
 Przedstawia różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne.
 Wyjaśnia, jakie znaczenia miało wynalezienie pisma dla historii jako nauki.
 Wylicza materiały pisarskie, których używano w starożytności.
 Tłumaczy, czym są piktogramy i w jakim celu się je stosuje.
 Wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny.
 Omawia położenie geograficzne i jego wpływ na zajęcia ludności greckiej.
 Wyjaśnia terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora,
polis.
 Wymienia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej.
 Opowiada o osobie i rządach Peryklesa.
 Tłumaczy, jaka rolę odgrywał sąd skorupkowy.
 Umieszcza na osi czasu wiek, w którym narodził się teatr w starożytnej Grecji.
 Opowiada, w jaki sposób powstał starożytny teatr.
 Tłumaczy, na czym polegała wyjątkowość greckiej polis.
 Wyjaśnia termin demokracja.
 Ocenia postępowanie Peryklesa i uzasadnia swoją opinię.
 Wymienia rodzaje sztuk granych w teatrze greckim.
 Przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy i dlaczego odgrywał on ważną rolę w
demokracjo ateńskiej.
 Wymienia najważniejszych greckich bogów – Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena,
Hades, Ares, Hefajstos, Apollo, Hermes.
 Wymienia atrybuty greckich bogów.
 Określa, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa.
 Przedstawia przebieg antycznych igrzysk.
 Omawia znaczenie kontaktów zamorskich dla starożytnych Greków.
 Wyjaśnia, czym była wielka kolonizacja i wskazuje jej kierunki.
 Podaje cechy, które powinny wyróżniać dobrego polityka i obywatela.
 Omawia znaczenie teatru dla antycznych Greków.
 Przedstawia cechy charakterystyczne teatru greckiego.
 Opisuje przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji.
 Podaje nazwy elementów, z których zbudowany był grecki amfiteatr.
 Określa różnicę między tragedią a komedią.
 Wymienia najważniejszych greckich dramatopisarzy.
 Opisuje elementy, z których zbudowany był grecki amfiteatr.
 Wskazuje, gdzie znajduje się najbliższy teatr.
 Porównuje teatr w starożytnej Grecji z teatrem współczesnym.
 Wyjaśnia, dlaczego dramaty antycznych twórców są wystawiane współcześnie.




































Tworzy krótką wypowiedź na temat Sofoklesa.
Opisuje, jak antyczni Grecy wyobrażali sobie bogów.
Wyjaśnia terminy: politeizm, mit, heros, filozofia.
Opowiada o Homerze i jego dziełach.
Tłumaczy, czym zajmują się filozofowie.
Omawia dokonania Sokratesa, Platona i Arystotelesa.
Podaje najważniejsze osiągnięcia starożytnych Greków.
Porównuje wierzenia greków z innymi poznanymi religiami.
Opowiada co najmniej jeden mit grecki.
Wskazuje przykłady dzieł sztuki współczesnej, które nawiązują do greckich mitów.
Ocenia, jakie znaczenie dla współczesnych ludzi mają osiągnięcia starożytnych Greków.
Podaje przykłady prac Heraklesa.
Przedstawia główne wątki „Iliady” i „Odysei” Homera.
Wyjaśnia znaczenie wyrażenia koń trojański.
Podaje rok i wiek pierwszych igrzysk olimpijskich oraz umieszcza tę datę na osi czasu.
Dostrzega różnice i podobieństwa między igrzyskami w starożytnej Grecji a
współczesnymi olimpiadami.
Omawia rolę sportu w życiu starożytnych Greków.
Wymienia dyscypliny pięcioboju olimpijskiego.
Przedstawia rolę igrzysk olimpijskich we współczesnym świecie.
Wyjaśnia, czym był gimnazjon i jakie miał znaczenie dla sprawności fizycznej
antycznych Greków.
Podaje rok pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich i określa wiek tego zdarzenia.
Wskazuje, jak termin olimpiada rozumiano w starożytności, i objaśnia, co oznacza on
współcześnie.
Wylicza zasady, których powinni przestrzegać sportowcy podczas rywalizacji.
Wymienia nazwiska najsłynniejszych polskich olimpijczyków.
Tłumaczy, co oznacza pięć okręgów na fladze olimpijskiej.
Przedstawia legendarne początki starożytnego Rzymu.
Omawia różne typy ustrojów państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo.
Wyjaśnia terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, cesarz, prowincja.
Omawia zróżnicowanie społeczeństwa rzymskiego zwracając uwagę na szczególną
pozycję niewolników.
Prezentuje sylwetki Juliusz Cezara i Oktawiana Augusta.
Na podstawie ilustracji wymienia elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty.
Wymienia osiągnięcia antycznych Rzymian w architekturze i budownictwie: Forum
Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy.
Odpowiada, dlaczego dla starożytnych Rzymian ważne było budowanie dróg.
Wskazuje prawo rzymskie jakom podstawę współczesnego prawa.
Tłumaczy terminy: bazylika, kodeks.
Opowiada, czym były Prawo XII tablic i Kodeks Justyniana
 Wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę i Półwysep Apeniński oraz największy zasięg
terytorialny Imperium Rzymskiego.
 Wyjaśnia, czym jest „Wilczyca kapitolińska”.
 Wymienia przyczyny upadku republiki rzymskiej.
 Podaje różnice między republiką a cesarstwem.
 Porównuje ustrój republiki rzymskiej ze współczesną demokracją.
 Przedstawia zasługi Juliusza Cezara i dokonuje oceny tej postaci.
 Tłumaczy, czym są języki romańskie i jakie jest ich pochodzenie.
 Opisuje elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty.
 Wyjaśnia, kim byli gladiatorzy.
 Wskazuje cechy rzymskiego budownictwa.
 Omawia najważniejsze osiągnięcia architektoniczne Rzymian.
 Opisuje, w jaki sposób antyczni Rzymianie budowali drogi.
 Wyjaśnia, dlaczego spisanie prawa przez antycznych Rzymian miało wielkie znaczenia
dla cywilizacji europejskiej.
 Odnajduje przykłady zapisów z prawa rzymskiego obowiązujących w dzisiejszym
prawodawstwie oraz określa ich znaczenie.
 Tłumaczy, dlaczego z rzymskich zasad prawnych korzystamy do dnia dzisiejszego.
 Porównuje rozrywki starożytnych Greków i Rzymian.
 Ocenia, jakie znaczenie dla współczesnych ludzi mają osiągnięcia antycznych Rzymian.
 Umieszcza na osi chronologicznej daty założenia Rzymu, zabójstwa Juliusza Cezara oraz
rozpoczęcia i zakończenia panowania Oktawiana Augusta, a także określa, w którym
wieku odbyły się poszczególne wydarzenia.
 Umieszcza na osi czasu rok zakończenia prześladowań chrześcijan w starożytnym
Rzymie i ustala wiek tego wydarzenia.
 Przedstawia, kim był Konstantyn Wielki.
 Wyjaśnia terminy: Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament.
 Określa, kiedy i gdzie narodziło się chrześcijaństwo.
 Opowiada o początkach chrześcijaństwa w Palestynie.
 Wymienia najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu.
 Wylicza przyczyny prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie.
 Omawia proces rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium rzymski
 Wskazuje na mapie Palestynę.
 Przedstawia, kim był Jezus z Nazaretu.
 Wyjaśnia, czym jest Ewangelia.
 Opisuje symbole i znaki pierwszych chrześcijan.
 Prezentuje sylwetkę Nerona.
 Opowiada, co wydarzyło się w roku 1054.
 Nazywa różne odłamy chrześcijaństwa.
 Tłumaczy, dlaczego Watykan jest miejscem ważnym dla katolików.
 Porównuje wierzenia Rzymian i starożytnych Greków.
 Przedstawia związki chrześcijaństwa z judaizmem.
 Tłumaczy, jakie znaczenie miała działalność apostołów dla rozprzestrzeniania się
chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim.
 Ocenia decyzje Konstantyna Wielkiego o zakończeniu prześladowań chrześcijan w
antycznym Rzymie.
 Wymienia wydarzenia związane z historia Żydów w Polsce.
Celujący
Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń, który przeczytał siedem lektur z serii
„Biblioteczka historyczna”. Dokonał samodzielnej analizy treści historycznej poprzez
udzielenie odpowiedzi pisemnej na pytania dołączone do każdej lektury. Wykazał się wobec
nauczyciela znajomością zagadnień poruszanych w lekturze.
Wykazy lektur znajdują się w sali nr 19 oraz w czytelni szkolnej. Wszystkie lektury
można wypożyczyć w bibliotece naszej szkoły.
Lektury do klasy IV












Philip Sauvain – „W starożytnym Egipcie”.
Philip Sauvain – „W starożytnej Grecji”.
Philip Steele – „Ciekawe, dlaczego zbudowano piramidy”.
Jacqueline Morley – „Nie chciałbyś pracować jako budowniczy piramid”.
Jan Szczudło - „O barciach i bartnikach”.
Hans Reichardt – „Siedem cudów świata”. – tom 10 serii „Co i jak?”
Seria ABC historii – „Cesarstwo Rzymskie”.
Seria ABC historii – „Juliusz Cezar”.
Jan Parandowski – „Mitologia” (fragmenty).
Mieczysław Tobiasz – „W grodzie i na podgrodziu”.
Jerzy Gąssowski – „Dzień w kraju Mieszka”.
Stanisław Rzeszowski – „Wychowanek Długosza”.
Opracowała
Mariola Klinkosz