artykuł 14

ARTYKUŁ 14 - PRAWO DO KORZYSTANIA ZE SŁUŻB OPIEKI SPOŁECZNEJ
1.POPIERAĆ
LUB ORGANIZOWAĆ SŁUŻBY POSŁUGUJĄCE SIĘ METODAMI WŁAŚCIWYMI DLA
PRACY SOCJALNEJ ORAZ KTÓRE PRZYCZYNIAJĄ SIĘ DO DOBROBYTU I ROZWOJU ZARÓWNO
JEDNOSTEK, JAK I GRUP W SPOŁECZEŃSTWIE, ORAZ DO ICH ADAPTACJI W ŚRODOWISKU
SPOŁECZNYM
1. Odpowiednie postanowienie Karty z 1961 roku zostało ratyfikowane
2. Postanowienie nie zmienione w Karcie zrewidowanej
3. Ocena wykonywania postanowienia Karty z 1961 roku
Patrz informacje dotyczące artykułu 13 ustęp 3 Karty.
4. Wniosek
Ustawodawstwo polskie nie jest zgodne z tym postanowieniem Karty zrewidowanej. Ponowne
związanie się tym postanowieniem wymagałoby zmiany obowiązujących regulacji.
2.ZACHĘCAĆ DO UCZESTNICTWA JEDNOSTEK I ORGANIZACJI DOBROCZYNNYCH LUB INNYCH W
USTANAWIANIU I UTRZYMYWANIU TAKICH SŁUŻB
1. Odpowiednie postanowienie Karty z 1961 roku nie zostało ratyfikowane
2. Postanowienie nie zmienione w Karcie zrewidowanej
3. Ocena możliwości ratyfikacji
Ustawa z 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ustala
zasady współpracy organizacji pozarządowych z administracją publiczną. Na organach
administracji publicznej prowadzących działalność w sferze zadań publicznych określonych w
ustawie ciąży obowiązek współpracy z organizacjami pozarządowymi, a także osobami
prawnymi i jednostkami organizacyjnymi działającymi na podstawie przepisów o stosunku
Państwa do Kościoła Katolickiego w RP, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków
wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Ponadto, organy administracji
publicznej współpracują ze spółdzielniami socjalnymi w tym zakresie, stowarzyszeniami
samorządu terytorialnego prowadzącymi działalność pożytku publicznego, spółkami akcyjnym i
spółkami z ograniczoną odpowiedzialnością, jak również klubami sportowymi, które nie działają
w celu osiągnięciu zysku oraz przeznaczają część dochodu na realizację celów statutowych oraz
nie przeznaczają zysku do podział między udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.
Współpraca może odbywać się w następujących formach:
zlecania organizacjom zadań publicznych określonych w ustawie,
informowania się o planowanych kierunkach działalności,
konsultowania projektów aktów prawnych dotyczących zadań publicznych z radami
działalności pożytku publicznego,
tworzenia zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli
organizacji pozarządowych, podmiotów wymienionych w ustawie o działalności pożytku
publicznego oraz przedstawicieli organów administracji publicznej,
umowy o wykonanie inicjatywy lokalnej, na zasadach określonych w ustawie,
umów partnerstwa określonych w ustawie z 6 grudnia 2006 roku zasadach prowadzenia
polityki rozwoju.
Współpraca odbywa się na zasadach pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa,
efektywności, uczciwej konkurencji i jawności. Zgodnie z zasadą pomocniczości, organy
administracji publicznej, respektując odrębność i suwerenność zorganizowanych wspólnot
obywateli, uznają ich prawo do samodzielnego definiowania i rozwiązywania problemów, a
także wspierają ich działalność oraz umożliwiają realizację zadań publicznych. W myśl zasady
partnerstwa, organizacje pozarządowe uczestniczą w definiowaniu i identyfikowaniu
77
problemów, których rozwiązanie stanowi przedmiot zadań publicznych, w wypracowywaniu
sposobów wykonywania zadań publicznych. Stosując zasadę efektywności organy administracji
publicznej, przy zlecaniu organizacjom pozarządowym zadań publicznych, dokonują wyboru
najefektywniejszego sposobu wykorzystania środków publicznych, przestrzegając zasad
uczciwej konkurencji. Zgodnie z zasadą jawności, organy administracji publicznej udostępniają
współpracującym z nimi organizacjom pozarządowym informacje o zamiarach, celach i
środkach przeznaczonych na realizację zadań publicznych oraz o kosztach realizacji zadań, wraz
z informacją o sposobie naliczenia tych kosztów.
Ustawa wprowadziła dwie formy zlecania realizacji zadań publicznych organizacjom
pozarządowym i innym podmiotom prowadzącym działalność pożytku publicznego: wspieranie,
wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie oraz powierzenie, wraz z udzieleniem dotacji na
finansowanie. Wsparcie lub powierzenie odbywa się po przeprowadzeniu otwartego konkursu
ofert i podpisaniu umów z organizacjami, które zgłosiły najlepsze oferty. Ponadto, podmioty
mogą złożyć ofertę na realizację zadania publicznego, na podstawie której organ wykonawczy
jednostki samorządu terytorialnego, uznając celowość realizacji zadania, może zlecić tym
podmiotom, z pominięciem otwartego konkursu ofert, realizację zadania o charakterze lokalnym
lub regionalnym, spełniającego wymagania określone w ustawie.
Ustawa wprowadziła również kwalifikowany rodzaj organizacji pozarządowej – organizację
pożytku publicznego. Organizacją taką może być organizacja pozarządowa oraz podmioty z
nimi zrównane, które spełniają szczególne wymogi określone w ustawie i uzyskały wpis do
Krajowego Rejestru Sądowego. Organizacjom pożytku publicznego przysługuje szereg
przywilejów określonych w ustawie, w szczególności zwolnienie od podatku dochodowego
od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych,
opłaty skarbowej oraz opłat sądowych. Ponadto, podatnicy podatku dochodowego od osób
fizycznych mogą przekazać 1% podatku na rzecz wybranych organizacji pożytku
publicznego.
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Liczba podatników (% ogółu podatników)
80.320 (0,4%)
680.541 (4%)
1.156.510 (6%)
1.604.142 (9%)
5.134.657 (28%)
7.324.953 (39%)
8.623.928 (33%)
10.134.635 (38%)
11.165.578 (43%)
Kwota, w zł
10.400.000
41.600.000
62.300.000
105.400.000
298.300.000
381.500.000
360.900.000
403.900.000
457.300.000
Organizacje pożytku publicznego podlegają nadzorowi ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego w zakresie uprawnień, obowiązków i wymogów wynikających z
ustawy. Minister może zarządzić kontrolę z urzędu, a także na wniosek organu administracji
publicznej, organizacji pozarządowej i podmiotów z nimi zrównanych, wymienionych w
ustawie. Minister może powierzyć przeprowadzenie kontroli wojewodzie lub wystąpić do
wyspecjalizowanych zewnętrznych organów kontroli w zakresie prawidłowego korzystania z
uprawnień wynikających z przepisów prawa. W razie nieusunięcia uchybień wykrytych podczas
kontroli lub rażącego naruszenia przepisów prawa, jak również w przypadku naruszenia
obowiązków, o których mowa w ustawie, minister może wezwać organizację do usunięcia
stwierdzonych uchybień w określonym terminie. W przypadku niezastosowania się organizacji
do wezwania, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego występuje do sądu
rejestrowego o wykreślenie informacji o posiadanym statusie organizacji pożytku publicznego
przez dany podmiot, jak również może wystąpić do sądu rejestrowego o wykreślenie organizacji
z Krajowego Rejestru Sądowego.
78
Znaczna część organizacji pozarządowych to fundacje i stowarzyszenia, które działają na
podstawie ustawy z 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach i ustawy z 7 kwietnia 1989 roku
Prawo o stowarzyszeniach.
Nadzór nad fundacjami sprawowany jest przez ministrów i starostów. Nadzór nad
stowarzyszeniami, zgodnie z ustawą, sprawują również:
starosta - właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad
pozostałymi stowarzyszeniami,
wojewoda - właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad
działalnością stowarzyszeń samorządu terytorialnego,
W Polsce istnieją także organizacje pozarządowe powoływane oddzielnymi aktami
prawnymi, między innymi Polski Czerwony Krzyż.
Odrębnymi ustawami regulowana jest także działalność organizacji kościelnych. W
odniesieniu do organizacji katolickich jest to ustawa z 17 maja 1989 roku o stosunku Państwa
do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Podobnie usankcjonowana jest
działalność organizacji powołanych w ramach innych Kościołów i związków wyznaniowych
(ustawa o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z 4
lipca 1991 roku, ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w
Rzeczypospolitej z 13 maja 1994 roku, ustawa o stosunku Państwa do Kościoła EwangelickoReformowanego w Rzeczypospolitej z 13 maja 1994 roku).
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej organy administracji rządowej i organy jednostek
samorządu terytorialnego mogą zlecać, w drodze umowy, organizacjom społecznym,
Kościołowi Katolickiemu i innym kościołom, związkom wyznaniowym, fundacjom,
stowarzyszeniom, zadania z zakresu pomocy społecznej oraz wspierać je finansowo w ich
wykonaniu.
4. Wniosek
Ustawodawstwo zgodne jest z tym postanowieniem Karty zrewidowanej. Ratyfikacja jest
możliwa.
79