pobierz - Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Porytowego

advertisement
Liceum Ogólnokształcące
im. Bohaterów Poryt. Wzgórza
w Janowie Lubelskim
Wymagania edukacyjne z geografii niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych
ocen klasyfikacyjnych dla uczniów liceum ogólnokształcącego.
OCENĘ CELUJĄCĄ
Otrzymuje uczeń, który posiadł wiedzę faktograficzną i terminologiczną obejmującą cały program nauczania w danej klasie z geografii,
wykracza wiadomościami poza program, wykazuje zainteresowanie zagadnieniami geograficznymi, samodzielnie selekcjonuje i interpretuje
zjawiska geograficzne, ocenia i wyciąga wnioski na podstawie materiałów źródłowych, samodzielnie rozwiązuje postawione mu problemy,
posiada nawyk myślenia geograficznego.
OCENĘ BARDZO DOBRĄ
Otrzymuje uczeń, który opanował program nauczania w danej klasie z geografii, sprawnie posługuje się terminologią geograficzną oraz mapami
geograficznymi, umiejętnie interpretuje i analizuje zjawiska geograficzne, dostrzega związki i zależności pomiędzy różnymi zjawiskami na kuli
ziemskiej, posiada nawyk myślenia geograficznego.
OCENĘ DOBRĄ
Otrzymuje uczeń, który poprawnie orientuje się w terminologii geograficznej. Zdobyta przez niego wiedza jest odtwórcza, zdobyte wiadomości
wykorzystuje do rozwiązywania typowych problemów geograficznych, zarówno praktycznych, jak i teoretycznych. Zna zasady myślenia
geograficznego, nie zawsze jednak potrafi je wykorzystać w celu rozwiązania zadanych mu problemów.
OCENĘ DOSTATECZNĄ
Otrzymuje uczeń, który częściowo opanował program nauczania w danej klasie z geografii, posiada słabą umiejętność analizy przyczynowoskutkowej zjawisk geograficznych, w ograniczony sposób podejmuje próby oceny i porównań zjawisk geograficznych, potrafi wyjaśnić
podstawowe pojęcia i terminy geograficzne.
OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ
Otrzymuje uczeń, który posiada braki w znajomości i rozumieniu zjawisk geograficznych, znajomości terminologii geograficznej, posługiwaniu
się mapami, wyciąga jedynie powierzchniowe wnioski i płytkie oceny zjawisk geograficznych, ma problemy w rozwiązywaniu typowych zadań
teoretycznych i praktycznych, jednakże braki te nie przekreślają możliwości kontynuacji nauki lub ukończenia szkoły przez ucznia.
OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ
Otrzymuje uczeń, który nie opanował podstawowej wiedzy faktograficznej i terminologicznej określanej w programie nauczania danej klasy z
geografii, błędnie analizuje zjawiska geograficzne, nie potrafi rozwiązać podstawowych problemów nawet przy pomocy nauczyciela, braki te
uniemożliwiają mu dalsza kontynuację nauki w następnej klasie lub ukończenie szkoły.
Wymagania/ocena szkolna
konieczne
podstawowe
rozszerzające
dopełniające
wykraczające
Treści /Tematyka
lekcji
(ocena
dopuszczająca)
(ocena dostateczna)
(ocena dobra)
(ocena b. dobra)
(ocena celująca)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
PODSTAWY KORZYSTANIA ZE ŹRÓDEŁ WIEDZY GEOGRAFICZNEJ
Uczeń:
Geografia jako
nauka.
zna i rozumie termin
geografia,
Źródła informacji
geograficznej.
wie, że geografia
stanowi zespół nauk
geograficznych,
zna strukturę nauk
geograficznych,
wymienia źródła
informacji
geograficznej,
odróżnia
określa przedmiot
badań geografii oraz
innych nauk o Ziemi
powiąza-nych z
geografią,
odróżnia przedmiot
badań
poszczególnych nauk
geograficznych,
wyjaśnia różnice
między źródłami
posługuje się
informacji
klasyfikacją nauk
poszczególnych nauk
geograficznych,
geograficznych,
wie jak pozyskiwać i podaje przykłady
zastosowań osiągnięć
przetwarzać
określa związek
geografii z innymi
naukami o Ziemi i
naukami społeczno –
ekonomicznymi,
odszukuje informacje
geograficzne w różnych
źródłach, w tym w
Internecie, ocenia
wiarygodność i
przydatność źródeł
dokonuje
szczegółowego
zestawienia źródeł
informacji o swoim
regionie
bezpośrednie i
pośrednie metody
zbierania informacji.
informacje o
środowisku
przyrodniczym,
nauk geograficznych
w życiu codziennym.
informacji.
potrafi czytać mapy
różnej treści,
wyjaśnia różnice w
konstrukcji różnych
siatek
kartograficznych,
opisuje
zniekształcenia
siatek
kartograficznych:
kątów, powierzchni,
odległości, na
podstawie planu lub
mapy wykonuje
szkic.
Opisuje główne
rodzaje siatek
kartograficznych,
wymienia
zastosowanie
poszczególnych
rodzajów siatek w
praktyce.
wie jak poszukiwać
informacji w
Internecie.
Mapa obrazem
powierzchni Ziemi.
wie co to jest plan,
mapa, odwzorowanie
kartograficzne, wie,
jakie są elementy
mapy, odczytuje
współrzędne
geograficzne punktów,
odróżnia siatkę
kartograficzną od
geograficznej, pamięta,
że mapa jest
podstawowym źródłem
informacji
geograficznej, podaje
przykłady
praktycznego
zastosowania map
posługuje się
klasyfikacją map ze
względu na ich treść
i skalę, zna rodzaje
odwzorowań
kartograficznych,
rozpoznaje
poszczególne
rodzaje map,
odczytuje sygnatury
stosowane na
mapach i planach,
wymienia wszystkie
elementy mapy,
lokalizuje obiekty
punktowe i
powierzchniowe na
mapie, znając ich
współrzędne
geograficzne,
wyjaśnia różnicę
między planem a
mapą oraz szkicem,
wymienia rodzaje
odwzorowań
kartograficznych.
Generalizacja mapy.
Z mapą
topograficzną w
terenie.
zna terminy skala,
podziałka,
generalizacja treści
mapy, orientuje
mapę w terenie,
lokalizuje położenie
wybranych punktów
wyjaśnia
zależność treści
mapy od jej
przeznaczenia i
skali, zna zasady
dokonywania
generalizacji,
wykonuje pomiar
odległości na
mapie,
przekształca skale,
odczytuje
elementy rzeźby z
mapy
topograficznej,
określa cięcie
poziomicowe.
Kartograficzne
metody badań.
wie, jak można
wykorzystać mapę do
celów praktycznych,
podaje ogólne
informacje o terenie na
podstawie mapy
zna sposoby
analizy
kartograficznej,
odczytuje
ukształtowanie
powierzchni na
mapie
opisuje zasady
generalizacji mapy,
rozumie celowość
dokonywania
generalizacji treści
mapy, rozumie
zastosowanie
różnych rodzajów
skali, oblicza
wymiary
powierzchniowe na
mapie i w
rzeczywistości za
pomocą skali mapy,
określa wysokości
punktów na mapie
topograficznej,
oblicza różnice
wysokości,
interpoluje
poziomice.
dokonuje obliczeń
matematycznych na
podstawie informacji
odczytanych z
mapy
oblicza skalę mapy,
znając wymiary na
mapie w
rzeczywistości,
oblicza czas
potrzebny do
przebycia określonej
trasy mając podane
punkty na trasie i
średnią prędkość (ćw.
z podr.)
sporządza wybrany
typ wykresu (np. profil
podłużny rzeki) i
interpretuje go,
wskazuje różnice w
zastosowaniu
poszczególnych
na podstawie
mapy planuje trasę
wycieczki,
opracowuje
program wycieczki
na podstawie
literatury źródłowej.
Graficzne metody
prezentacji wyników
badań
geograficznych.
ogólnogeograficznej
hipsometrycznej
odróżnia wysokość
względną od
bezwzględnej
Odczytuje sygnatury
stosowane na
mapach
przeglądowych i
topograficznych,
Zna
rozmieszczenie
krajów na mapie
politycznej Europy,
odczytuje
informacje
geograficzne
zaprezentowane
za pomocą
następujących
metod: kropkowej,
zasięgów, izarytm,
kartogramu,
kartodiagramu,
wymienia nazwy
najczęściej
używanych izolinii
na mapach i
potrafi je
wykorzystać
Wyjaśnia różnicę
między metodą
zasięgów i
powierzchniową,
podaje (w atlasie)
metody zjawisk
prezentowanych
poszczególnymi
metodami
kartograficznych
metod badań,
przedstawia trasę
wycieczki na
podstawie mapy.
Podaje przykłady
zjawisk, które można
przedstawić dwoma
różnymi metodami,
dobiera odpowiednią
metodę do prezentacji
określonych zjawisk,
uzasadnia
zastosowanie danej
metody do prezentacji
konkretnego zjawiska,
porównuje i
przetwarza dane
statystyczne.
Wykonuje na
podstawie danych
statystycznych
graficzną
prezentację
zjawiska za
pomocą wybranej
metody.
Podsumowanie
wiadomości z
zakresu podstaw
korzystania ze
źródeł wiedzy
geograficznej.
Rysowanie profilu
terenu.
wie, co to jest
poziomica, mapa
hipsometryczna,
odczytuje wartości
poziomic, wie, co
przedstawia profil
terenu
Rozumie zasady
Oblicza spadek
konstrukcji mapy
rzeki, nachylenie
hipsometrycznej,
terenu.
uzupełnia rysunek
przedstawiający
profil terenu
(zeszyt ćwiczeń
WSiP, str. 29) ,
oblicza z mapy
odległość i
wysokość
punktów, oblicza
wysokość
względną
Samodzielnie
wykonuje profil terenu
wzdłuż wybranej linii,
dobiera skalę
pionową i poziomą,
interpretuje wykonany
wykres
ZIEMIA W PRZESTRZENI I W CZASIE. PRZESTRZEŃ I CZAS NA ZIEMI.
Uczeń:
Ziemia jako cząstka
Wszechświata.
zna nazwy planet
Układu Słonecznego,
zna termin geoida,
satelita, zna teorię
Ptolemeusza i
Kopernika.
prezentuje
współczesny
pogląd na
powstanie i
budowę
Wszechświata,
opisuje
hierarchiczną
budowę
Wszechświata,
wyjaśnia terminy:
gwiazda,
galaktyka, planeta,
wymienia nazwy
planet Układu
Słonecznego w
kolejności według
wielkości i
odległości od
Słońca, wymienia
dowody
Arystotelesa na
kulistość Ziemi,
odróżnia kulę,
elipsoidę ziemską
od geoidy, podaje
opisuje budowę
galaktyki Drogi
Mlecznej, opisuje
budowę Układu
Słonecznego,
objaśnia terminy:
planetoida, kometa,
meteor, meteoryt,
czarna dziura,
oblicza obwód Ziemi
metodą
Eratostenesa.
opisuje cechy i
zróżnicowanie pola
magnetycznego
Ziemi, opisuje
budowę magnetosfery
Ziemi, ocenia
ochronne znaczenie
magnetosfery dla
życia na Ziemi.
Podstawowe
wymiary elipsoidy
ziemskiej: obwód,
średni promień i
średnicę, promień
równikowy i
biegunowy.
Następstwa ruchu
obiegowego Ziemi.
Kalendarz.
zna czas obiegu
Ziemi dokoła Słońca,
kształt orbity, zna
nazwy
kalendarzowych i
astronomicznych pór
roku, pamięta, że
kalendarz to system
określania daty.
porównuje widome
drogi Słońca na
sklepieniu
niebieskim w ciągu
doby w różnych
porach roku,
opisuje parametry
ruchu obiegowego
Ziemi, wymienia
daty graniczne pór
roku na półkuli
północnej i
południowej,
Wyjaśnia terminy:
wysokość
górowania Słońca,
noc polarna i dzień
polarny, opisuje
oświetlenie Ziemi
przez Słońce w
dniach równonocy
wykazuje zależność
między widomym
ruchem Słońca na
tle gwiazdozbiorów i
ruchem obiegowym
Ziemi, zna
nachylenie osi
ziemskiej do
ekliptyki, oblicza
wysokość
górowania Słońca
na różnych
szerokościach
geograficznych w
dniach równonocy i
przesileń, objaśnia
termin biała noc,
wskazuje na mapie
obszary
występowania
białych nocy,
wyjaśnia zależność
między ruchami Ziemi
i Księżyca a
jednostkami
kalendarza, zna
system rachuby dni w
kalendarzach
juliańskim i
gregoriańskim, wie co
to są i z czego
wynikają fazy
Księżyca, przedstawia
na rysunku fazy
Księżyca.
Następstwa ruchu
obrotowego.
Rachuba czasu na
Ziemi.
i przesileń,
wyjaśnia
przyczyny zmian
długości dnia i
nocy, opisuje
poszczególne
strefy oświetlenia
Ziemi przez
Słońce, wymienia
różnice między
rokiem
przestępnym i
zwykłym,
rozpoznaje lata
przestępne na
podstawie ich
numeru kolejnego.
zna terminy : oś
opisuje widomą
ziemska, ruch
drogę Słońca na
wirowy, zna kierunek sklepieniu
obrotu i czas pełnego niebieskim w ciągu
obrotu Ziemi, zna
doby w różnych
terminy: czas
szerokościach
słoneczny, strefowy, geograficznych,
urzędowy, linia
objaśnia zjawiska
zmiany daty, doba
wschodu i
zachodu Słońca,
dnia i nocy,
wymienia widome
następstwa ruchu
obrotowego, wie o
podziale na 24
opisuje podstawowe
jednostki
kalendarza: dobę,
miesiąc, rok, zna
kalendarz
gregoriański i
juliański.
opisuje działanie sił
bezwładnościowych:
Coriolisa i
odśrodkowej,
oblicza czas
miejscowy
słoneczny w
zadanym punkcie,
znając długość
geograficzną i
różnicę czasu,
przelicza czas
miejscowy
słoneczny na czas
uniwersalny i
oblicza czas
miejscowy słoneczny
z uwzględnieniem
przekraczania
międzynarodowej linii
zmiany daty, oblicza
długość geograficzną
na podstawie różnicy
czasu lokalnego i
strefowego.
strefy czasowe,
wskazuje na
mapie
międzynarodową
linię zmiany daty,
posługuje się
terminami: czas
uniwersalny,
strefowy,
urzędowy, zimowy,
letni, oblicza
różnice czasu
miejscowego
słonecznego
między zadanymi
punktami za
pomocą długości
geograficznej,
wykazuje
zależność czasu
miejscowego
słonecznego od
długości
geograficznej
Struktura systemu
przyrodniczego
Ziemi.
definiuje termin
system jako całość
złożoną z części,
wymienia sfery
strefowy, określa
datę po obu
stronach
międzynarodowej
linii zmiany daty.
SYSTEM PRZYRODNICZY ZIEMI.
Uczeń:
stosuje termin
omawia poglądy na
system
temat budowy
przyrodniczy
Ziemi, omawia
Ziemi, tworzy
teorię systemów,
opisuje wybrany
fragment środowiska
przyrodniczego z
uwzględnieniem
tworzące system
przyrodniczy Ziemi
(geosfery), określa
ich cechy
Składniki skorupy
ziemskiej.
mapę mentalną
systemu
przyrodniczego
Ziemi, opisuje
relacje między
poszczególnymi
elementami
systemu
przyrodniczego
Ziemi, wyjaśnia
słowo system w
rozumieniu
naukowym,
określa, czy ocean
jest systemem
zna podstawowe grupy odróżnia terminy
i rodzaje skał
minerał i skała,
opisuje cechy
fizyczne
wybranych
minerałów i skał,
zna i rozróżnia
podstawowe
rodzaje skał:
piaskowiec,
zlepieniec, łupek,
granit, bazalt,
wapień, węgiel
brunatny i
kamienny, sól
kamienna, gips,
zna zastosowanie
omawia przyczyny
istnienia
magnetosfery
zależności między
jego elementami,
rozpoznaje na
rysunku sfery ziemi,
określa, które z nich
wzajemnie się
przenikają (ćw. 24 str.
42 Zeszyt ćwiczeń
WSiP)
opisuje budowę
podstawowych
rodzajów skał,
wyjaśnia
powstawanie skał
osadowych,
magmowych i
przeobrażonych,
opisuje
powstawanie skał
osadowych:
okruchowych,
pochodzenia
organicznego i
pochodzenia
chemicznego,
opisuje
zna pochodzenie
wybranych skał
metamorficznych,
wymienia różnice w
budowie i sposobie
powstawania skał
magmowych i
osadowych, pamięta,
jak można odróżnić
kwarc od skalenia,
zna sposób
rozpoznawania
wapienia, gnejsu, na
podstawie zdjęć w
podręczniku wymienia
różnice w budowie
skał pochodzenia
skali twardości
Mohsa
Następstwa ruchów wie, że wulkanizm,
wymienia rodzaje
skorupy ziemskiej. trzęsienia ziemi i ruchy wzajemnych
ruchów płyt
górotwórcze mają
skorupy ziemskiej,
źródła we wnętrzu
odróżnia fałdy od
Ziemi i są związane z
uskoków, zna
ruchami skorupy
ziemskiej, zna pojęcie znaczenie pojęć:
litosfera, na mapie płyt prąd konwekcyjny,
ryft, kraton,
litosfery wskazuje
subdukcja,
terytorium Polski.
obdukcja,
plutonizm,
wulkanizm, ruchy
epejrogeniczne,
tallasogeniczne,
epejroforeza,
ruchy orogeniczne,
zna przyczyny i
skutki trzęsień
ziemi, wskazuje na
powstawanie skał
magmowych:
głębinowych,
żyłowych i
wylewnych, zna i
rozróżnia skały: torf,
gnejs, marmur,
kwarcyt, rozpoznaje
główne minerały
granitu, wie na czym
polega metamorfizm
chemicznego i skał
metamorficznych,
podaje przykłady
gospodarczego
wykorzystania skał
wyjaśnia przyczyny
wzajemnego
przemieszczania się
płyt skorupy
ziemskiej, wyjaśnia
powstawanie fałdów
i uskoków, zrębów i
zapadlisk
tektonicznych,
wykazuje zależność
między ruchami
skorupy ziemskiej i
trzęsieniami ziemi,
rozmieszczeniem
pasm górskich oraz
grzbietów
śródoceanicznych,
wyjaśnia, dlaczego
terytorium Polski
jest strefą
podaje przykłady gór
zrębowych, fałdowych
i wulkanicznych,
wyjaśnia teorię płyt
litosfery, przedstawia
na rysunku układ skał
płytowy, uskok, zrąb i
rów tektoniczny, fałd,
płaszczowinę.
wyjaśnia wędrówkę
kontynentów w
przeszłości
geologicznej
według teorii
Wegenera oraz w
świetle teorii
tektoniki płyt
litosfery, przewiduje
układ kontynentów
na kuli ziemskiej w
przyszłości.
mapie świata
obszary
występowania
wulkanów i
trzęsień ziemi
Zewnętrzne procesy zna terminy:
pamięta, że
geologiczne i ich
wietrzenie, erozja,
ukształtowanie
wpływ na rzeźbę
denudacja, pamięta, że powierzchni Ziemi
jest wypadkową
Ziemi.
są to procesy
działania
zewnętrzne, rozumie
procesów
znaczenie pojęć
transport i akumulacja endogenicznych i
egzogenicznych,
w geologii.
wymienia rodzaje
wietrzenia,
posługuje się
terminem
zwietrzelina,
gołoborze,
wymienia czynniki
i procesy
rzeźbotwórcze,
wymienia nazwy
skał
rozpuszczalnych
przez wodę,
posługuje się
terminem kras,
wyjaśnia
powstawanie
jaskiń, wymienia i
rozpoznaje
asejsmiczną
wyjaśnia, dlaczego
wietrzenie
poprzedza inne
procesy
egzogeniczne,
wyjaśnia
powstawanie szaty
naciekowej w
jaskiniach, omawia
przejawy
poszczególnych
rodzajów erozji,
opisuje cykl
geologiczny
wyjaśnia powstawanie
osuwisk, wymienia
zagrożenia dla
działalności człowieka
spowodowane
osuwiskami, wymienia
formy terenu powstałe
w wyniku
poszczególnych
procesów erozyjnych,
wyjaśnia zależność
intensywności
procesów
egzogenicznych od
warunków
klimatycznych danego
obszaru, wymienia
procesy zachodzące
na pustyniach
przedstawia
charakterystykę
procesu
zewnętrznego
zachodzącego w
najbliższym regionie
zamieszkania
Interpretuje przekrój
geologiczny.
składniki szaty
naciekowej w
jaskiniach,
wyróżnia główne
typy erozji: wodną
, lodowcową i
eoliczną
Wielkie formy
wskazuje na mapie
rozróżnia formy
ukształtowania
fizycznej kontynenty i ukształtowania
powierzchni Ziemi oceany, odróżnia
pionowego i
niziny od wyżyn i gór poziomego,
wskazuje na
mapie fizycznej
główne półwyspy,
wyspy, archipelagi,
posługuje się
terminem
depresja,
wskazuje na
mapie
hipsometrycznej
oraz podaje nazwy
największych nizin
i wyżyn,
wybranych pasm
górskich, wskazuje
na mapie
batymetrycznej
wielkie formy den
morskich i
oceanicznych:
szelfy, skłony
wskazuje na mapie
hipsometrycznej
oraz podaje nazwy
najwyższych
szczytów,
wybranych kotlin i
najgłębszych
depresji w
poszczególnych
częściach świata,
wykazuje zależność
wielkich form rzeźby
od budowy skorupy
ziemskiej na
przykładach ze
świata i Europy,
charakteryzuje
ukształtowanie
powierzchni
kontynentów,
wykonuje diagram
ilustrujący wielkość
poszczególnych
kontynentów i
oceanów na Ziemi
przedstawia przykłady
wpływu budowy
geologicznej i
działalności procesów
geologicznych na
ukształtowanie
powierzchni,
interpretuje profil
batymetryczny i
hipsograficzny
kontynentalne, dna
basenów morskich
i oceanicznych,
łuki wyspowe,
grzbiety
śródoceaniczne i
rowy oceaniczne,
wskazuje na
mapie i podaje
nazwy
najgłębszych
rowów
oceanicznych na
Ziemi
Elementy pogody i
klimatu.
zna pojęcia:
atmosfera, pogoda,
klimat, zna skalę
Celcjusza do
pomiaru temperatury
wie, jakie są
składniki pogody i
klimatu, zna miary
składników pogody i
klimatu, określa
znaczenie atmosfery
ziemskiej
Przewidywanie
zmian pogody i
klimatu
Zna różnicę między
pogodą i klimatem,
podaje źródła
informacji o
pogodzie, pamięta
nazwę mapa
synoptyczna
wie, które
instytucje
prowadzą
obserwacje i
pomiary
meteorologiczne,
wie, jak zbierane
są dane
dokonuje przeliczeń
miar składników
pogody, określa na
podstawie oznak
zewnętrznych siłę
wiatru według skali
Beauforta, analizuje
mapę rozkładu
temperatur na
świecie,
Interpretuje mapę
zna przesłanki do
synoptyczną
analizy zmian klimatu
wybranego obszaru, w przeszłości, na
przedstawia
podstawie mapy
przykłady wpływu
synoptycznej
pogody na warunki prognozuje pogodę,
życia i działalność
przewiduje zmianę
człowieka, określa, pogody na podstawie
rozumie zależności
między
poszczególnymi
składnikami pogody i
klimatu, zna
przestrzenne skale
klimatu, oblicza
amplitudę
temperatury
Strefy klimatyczne
Ziemi.
Krążenie wody w
środowisku
przyrodniczym.
meteorologiczne,
jak powstaje mapa
synoptyczna, zna
terminy: front
atmosferyczny, niż
i wyż baryczny,
zna rodzaje
frontów, odczytuje
informacje
pogodowe z mapy
synoptycznej
pamięta nazwy stref wyjaśnia
oświetlenia Ziemi,
przyczyny
zna strefy
zróżnicowania
klimatyczne na Ziemi oświetlenia Ziemi,
podaje cechy
charakterystyczne
poszczególnych
stref
klimatycznych,
wskazuje na
mapie strefy
klimatyczne
jakie masy
powietrza oddziela
dany front, zna typy
pogody w wyżu i
niżu
obserwacji stanu
atmosfery, potrafi
narysować front ciepły
i zimny i określić w
danym froncie rodzaje
chmur i opadów
wymienia czynniki
strefowe i astrefowe
wpływające na klimat,
wyjaśnia wpływ tych
czynników na klimat,
rozpoznaje klimat na
podstawie jego opisu,
zna różnice między
cechami klimatu
morskiego i
kontynentalnego
ocenia wpływ
strefowości
klimatycznej na inne
elementy systemu
przyrodniczego Ziemi
(np. antroposfery),
analizuje mapę stref
klimatycznych Ziemi,
podaje przyczyny,
które zakłócają
równoleżnikowy układ
stref klimatycznych
zna przyczyny
krążenia wody w
przyrodzie,
przedstawia na
rysunku rodzaje wód
podziemnych,
odróżnia wody
zaskórne od
opisuje fizyczne
procesy związane z
przemianami
fazowymi wody
(parowanie,
kondensacja,
sublimacja,
resublimacja,),
wyjaśnia terminy:
omawia hipotezy
wyjaśniające
pochodzenie wody,
wie co to jest
hydrosfera oraz jakie
postacie wody ją
tworzą, zna
następujące rodzaje
wód podziemnych:
zaskórne, gruntowe,
głębinowe, mineralne
samodzielnie
sporządza rysunek
obiegu wody w
przyrodzie i omawia
go, potrafi
przewidzieć skutki
zakłócenia obiegu
wody we wskazanym
elemencie łańcucha
powiązań, zna
przyczyny
zróżnicowania
dynamiki krążenia
wód w różnych
strefach, wyjaśnia
wpływ rzeźby terenu,
budowy geologicznej
oraz rodzaju skał na
krążenie wody w
środowisku
przyrodniczym
zna nazwy i
zna nazwy i typy
wyjaśnia genezą
wyjaśnia przyczyny
rozmieszczenie
mórz
pływów i prądów
zróżnicowania
oblewających
morskich, wyjaśnia temperatury oraz
oceanów, wie, że
Europę oraz
prawidłowości w
zasolenia wody
morza dzieli się na
łączących
je
kierunkach
zimnych
morskiej, przyczyny
przybrzeżne,
cieśnin, zna nazwy i ciepłych prądów
oraz konsekwencje
śródlądowe i
i
rozmieszczenie
morskich,
omawia
zmiennej zawartości
międzywyspowe,
schemat wiatrowej tlenu w wodzie
według tego kryterium największych
zatok
i
mórz
na
cyrkulacji wód
morskiej, wskazuje na
przyporządkowuje
świecie,
wymienia
oceanicznych,
mapie świata morza o
Bałtyk, pamięta co to
główne składniki
stosuje termin
największym i
są zatoki, wskazuje na
chemiczne wody
upwelling, wyjaśnia najmniejszym
mapie świata
morskiej, wyjaśnia za pomocą rysunku zasoleniu, podaje
największe zatoki,
zasady podziału
mechanizm pływów przykłady wpływu
wymienia podstawowe mórz
morskich, na
prądów morskich na
rodzaje ruchów wody
podstawie tabeli w
elementy klimatu,
gruntowych i
głębinowych, wie, co
to jest warstwa
wodonośna, zna
pojęcia: bilans
wodny, retencja,
wie, jakie są skutki
zakłócenia obiegu
wody w przyrodzie,
omawia schemat
obiegu wody w
przyrodzie
Wody
Wszechoceanu
infiltracja, ciśnienie
hydrostatyczne,
wody termalne,
wody mineralne.
zna zależność
między głębokością
zalegania wód
podziemnych, a ich
zmineralizowaniem i
stopniem
zanieczyszczenia,
wykazuje interakcję
między klimatem i
wodami
podziemnymi
morskiej: falowanie,
prądy morskie, pływy
Charakterystyka
powierzchniowych
wód lądowych –
źródła i rzeki.
zna pojęcia: źródło,
rzeka, rzeka główna,
odróżnia rzekę główna
od dopływu, wie co to
jest dorzecze,
zlewisko, system
rzeczny, dział wodny,
wskazuje na mapach
przykładowe zlewisko,
dorzecze, dział wodny,
zna rodzaje ujść
rzecznych
zna rodzaje źródeł,
wyjaśnia pojęcie
ustrój rzeczny, zna
rodzaje ustrojów i
odpowiadające im
przykłady rzek,
klasyfikuje rzeki ze
względu na okres
ich powstawania
(stałe, okresowe,
epizodyczne),
wskazuje na mapie
najdłuższe rzeki,
wskazuje na mapie
zlewiska i główne
dorzecza na
poszczególnych
kontynentach,
wyjaśnia
powstawanie delty i
estuarium, określa
rodzaj ujścia dla
rzek europejskich
podręczniku (str.
112) określa
zależność ilości
tlenu w wodzie
morskiej od jej
temperatury i
zasolenia
wyjaśnia wpływ
ruchów pionowych
wód oceanicznych na
rozwój życia w tych
wodach,
sporządza rysunek
przedstawiający różne
typy źródeł i wyjaśnia
mechanizm
powstawania tych
źródeł, wyznacza
działy wodne na
mapie sieci rzecznej
charakteryzuje
wybraną rzekę
(dorzecze, system
rzeczny, spadek,
zasilanie, ustrój,
rodzaj ujścia)
Charakterystyka
powierzchniowych
wód lądowych –
jeziora.
definiuje pojęcie
jeziora, podaje
warunki
występowania jezior i
źródła ich zasiania,
wskazuje na mapach
obszary
występowania jezior
Warunki
powstawania oraz
rozmieszczenie
lodowców i
obszarów
podmokłych.
zna definicję
lodowca, lądolodu,
lodowca górskiego,
torfowiska,
wyjaśnia warunki
występowania
jezior (określa
czynniki
kształtujące misę
jeziorną), podaje
przykłady,
wskazuje na
mapie największe
oraz najgłębsze
jeziora świata,
podaje ich nazwy
wyjaśnia warunki
występowania
lodowców
(temperatura,
opady,
ukształtowanie
terenu), wyjaśnia
proces
przekształcania się
śniegu w lód oraz
ruchy lodowca i
procesy wówczas
zachodzące,
wyjaśnia
powstawanie
lodowców
szelfowych, gór
lodowych i paku
lodowego, określa
sposoby zasilania
przedstawia podział
jezior ze względu na
obecność substancji
organicznej,
wymienia przykłady
jezior ze świata i
Polski o różnej
genezie
opisuje cechy
charakterystyczne
wybranego jeziora,
określając przyczyny
jego powstania,
charakteryzuje
gospodarczą funkcję
jezior
zna zależność
granicy wiecznego
śniegu od
szerokości
geograficznej,
charakteryzuje
rozmieszczenie
lodowców górskich i
lądolodów
współcześnie,
charakteryzuje
różne typy
lodowców,
wyjaśnia
powstawanie
mokradeł, wyjaśnia
znaczenia terminu
torfowisko,
wskazuje na
mapach obszary
analizuje przyrodnicze
i klimatyczne skutki
tworzenia się i zaniku
lodowców na kuli
ziemskiej na
przestrzeni dziejów,
wyjaśnia, dlaczego
tereny podmokłe
stanowią obecnie
użytki ekologiczne
opisuje znaczenie
przyrodnicze jezior,
podaje propozycje
wykorzystania
jezior bez
naruszenia
równowagi
ekologicznej
Gleba i czynniki
glebotwórcze.
wie, co to jest
pedosfera, zna
definicje: gleba,
żyzność,
zwietrzelina, edafon,
profil glebowy,
wymienia składniki
gleby,
Strefowość i
astrefowość w
rozmieszczeniu
gleb.
wymienia czynniki
decydujące o
strefowości
rozmieszczenia gleb,
podaje przykłady gleb
strefowych i
astrefowych
torfowisk
wysokich, niskich i
przejściowych
opisuje proces
glebotwórczy,
wymienia, jakie
poziomy glebowe
tworzą jej profil,
wymienia czynniki
rozwoju gleb, czyli
determinanty
procesu
glebotwórczego
wymienia czynniki
zakłócające
strefowe
rozmieszczenie
gleb, omawia
wpływ warunków
środowiskowych
na wykształcanie
się gleb stref
strefowych i
astrefowych,
opisuje za pomocą
podmokłe
wykazuje zależność
właściwości
fizycznych i
chemicznych gleby
od budowy
geologicznej,
klimatu, warunków
wodnych, szaty
roślinnej,
działalności
człowieka i czasu,
opisuje cechy
poszczególnych
poziomów profilu
glebowego.
przedstawia wpływ
działalności człowieka
na produktywność
gleby, określa wpływ
czynników
glebotwórczych na
wykształcenie się
danego typu gleby,
porównuje profil gleby
inicjalnej i bielicowej
(rys. w podręczniku),
wyjaśnia różnice
między tymi profilami,
uzasadnia różną
intensywność
tworzenia się pokrywy
glebowej
przyporządkowuje
wyjaśnia
gleby strefowe do
rozmieszczenie gleb
stref klimatycznych i zróżnicowanymi
roślinnych,
warunkami
przyporządkowuje
naturalnymi, wyjaśnia
gleby astrefowe do wpływ działalności
skał podłoża i
człowieka na walory
warunków wodnych użytkowe gleby
ocenia przydatność
rolniczą gleb w
okolicy swojego
miejsca
zamieszkania.
Najważniejsze
formacje roślinne
świata.
Klęski żywiołowe.
mapy
rozmieszczenie
głównych typów
gleb na świecie
wymienia i wskazuje rozróżnia i krótko
na mapie
charakteryzuje
podstawowe
poszczególne
formacje roślinne kuli formacje roślinne
ziemskiej
na lądach, wie,
jakie zbiorowiska
tworzy roślinność
astrefowa
Zna
rozmieszczenie
(wskazuje na
mapie) roślinności
strefowej i
astrefowej
charakteryzuje
poszczególne
formacje roślinne,
podając przykłady
gatunków
charakterystycznych
oraz lokalizację
strefy, omawia
roślinność astrefową
podając
charakterystyczne
gatunki oraz
lokalizację.
gatunków
astrefowych,
omawia długość
okresu wegetacji
roślin na świecie
definiuje klęski
określa przyczyny omawia przebieg
żywiołowe, wymienia klęsk żywiołowych, poszczególnych
rodzaje klęsk
wskazuje miejsca klęsk żywiołowych,
żywiołowych:
ich występowania wykazuje, na czym
trzęsienia ziemi,
polega dynamizm
wybuchy wulkanów,
systemu
cyklony, burze,
przyrodniczego
powodzie, pożary
wyjaśnia wpływ
warunków
klimatycznych na
rozmieszczenie stref
roślinnych, wyjaśnia
warunki powstawania
roślinności astrefowej,
przedstawia piętrowy
układ roślinności
górskiej, podaje
przykłady wpływu
człowieka na
przekształcanie szaty
roślinnej
dowodzi i wykazuje
wzajemne relacje
między
poszczególnymi
elementami
przyrody.
przedstawia
zależność rozmiarów
zniszczeń od
sposobu
zagospodarowania
terenu, podaje
sposoby minimalizacji
skutków klęsk
żywiołowych, określa
sposoby
ocenia i wykazuje
zagrożenia
klęskami
żywiołowymi w
Polsce
Przejawy
działalności
człowieka w
środowisku i jej
skutki.
rozróżnia środowisko
naturalne i
środowisko
przekształcone,
podaje przykłady
wpływu człowieka na
środowisko, podaje
przykłady obszarów
najmniej
przekształconych
wymienia przejawy
działalności
człowieka
przekształcające
środowisko w
największym
stopniu, określa,
które elementy
środowiska
podlegają
zmianom w wyniku
działalności
człowieka
określa przyczyny
regionalnego
zróżnicowania
zmian w
środowisku,
wyjaśnia, na czym
polega racjonalne
gospodarowanie
Zagrożenia
wzrostem efektu
cieplarnianego.
wie, co to jest efekt
cieplarniany
wie, na czym polega
zjawisko efektu
cieplarnianego, jakie
gazy intensyfikują to
zjawisko, jakie wiążą
się z nim zagrożenia
określa znaczenie
efektu
cieplarnianego dla
środowiska,
wskazuje miejsca
najbardziej
zagrożone tym
zjawiskiem
zapobiegania
zniszczeniom
przewiduje zmiany
wywołane danym
rodzajem działalności
człowieka
przedstawia sposoby
ograniczania emisji
gazów cieplarnianych,
omawia kontrowersje
wokół tego zjawiska
STRUKTURA DEMOGRAFICZNA POPULACJI LUDZKIEJ
Uczeń:
Przyrodnicze i
pozaprzyrodnicze
uwarunkowania
rozmieszczenia
ludności.
zna terminy:
ekumena,
anekumena,
subekumena, bariera
osadnicza,
opisuje
rozmieszczenie
ludności na kuli
ziemskiej,
wymienia bariery i
atrakcje
omawia zmiany
zasięgu ekumeny i
anekumeny na
przestrzeni czasu
rozwoju osadnictwa,
podając ich
omawia i wyjaśnia
przyczyny
(środowiskowe i
pozaśrodowiskowe)
nierównomiernego
rozmieszczenia
ocenia skalę
przekształceń oraz
zagrożenia
środowiska we
własnym regionie
prezentuje własny
pogląd na problem
globalnego
ocieplenia
turystyczne , zna
liczbę ludności
Ziemi i
poszczególnych
kontynentów
Skutki przyrodnicze
i społeczno –
ekonomiczne
nierównomiernego
rozmieszczenia
ludności.
wymienia główne
obszary koncentracji
ludności na Ziemi
zna termin gęstość
zaludnienia,
wymienia kilka
państw o największej
liczbie ludności
Demograficzne
zróżnicowanie
rozróżnia
podstawowe pojęcia
przyczyny ,
wymienia na
przykładach
zależność
rozmieszczenia
ludności od
środowiska
przyrodniczego,
czynników
społecznych i
ekonomicznych
przedstawia
konsekwencje
ekologiczne i
społeczno –
gospodarcze dużej
koncentracji
ludności, zna
państwa o
największej gęstości
zaludnienia,
charakteryzuje
główne obszary
koncentracji
ludności, omawia
obszary najsłabiej
zaludnione,
wymienia skutki
nadmiernej
koncentracji
ludności, oblicza
gęstość
zaludnienia
omawia wady
wskaźnika
gęstości
zaludnienia,
porównuje gęstość
zaludnienia na
kontynentach
wyjaśnia terminy: oblicza przyrost
demografia,
naturalny i
ludności na
wskazanych
przykładach
przedstawia
przyrodnicze i
społeczno –
gospodarcze skutki
nierównomiernego
rozmieszczenia
ludności.
oblicza liczbę
ludności na
podstawie mapy
rozmieszczenia
ludności
przedstawionej
metoda kropkową,
wykreśla izarytmy
jednakowej
gęstości
zaludnienia (Wład
zad. 13.45 str. 157)
analizuje sytuację
demograficzną
analizuje , na
podstawie
społeczeństw.
Praca źródłem
utrzymania
ludności.
demograficzne:
przyrost naturalny,
rzeczywisty,
struktura wieku, płci,
wiek produkcyjny,
przedprodukcyjny i
poprodukcyjny.
przyrost naturalny,
przyrost
rzeczywisty,
współczynnik
urodzeń, zgonów i
przyrostu
naturalnego, wyż i
niż demograficzny,
piramida wieku,
rozwój
demograficzny,
ruch naturalny,
wyjaśnia
konsekwencje
niskiego lub
ujemnego
przyrostu
naturalnego,
omawia skutki
społeczno –
gospodarcze wyżu
demograficznego
wymienia główne
posługuje się
grupy społeczno –
terminem stopa
zawodowe ludności, bezrobocia,
zna terminy: aktywny wyjaśnia na
zawodowo, bierny
przykładach
zawodowo,
przyczyny i
bezrobotny
wymienia skutki
bezdomności oraz
bezrobocia,
oblicza stopę
rzeczywisty
dysponując
odpowiednimi
danymi, omawia
fazy rozwoju
demograficznego
podając przykłady
państw, wyjaśnia,
kiedy wzrasta
współczynnik
przyrostu
naturalnego.
wybranych
społeczeństw na
podstawie tabel i
wykresów,
samodzielnie
zebranych danych,
strukturę
demograficzną
swojego powiatu, na
na podstawie
podstawie zebranych
wykresów wskazuje na danych sporządza
relacje między stopniem piramidę wieku,
rozwoju kraju a
podaje
przyrostem naturalnym prawdopodobne
(zeszyt ćw. WSiP s.86) przyczyny wartości
wynotowanych
wskaźników.
wymienia przyczyny
zmian struktury
zatrudnienia
ludności, wykazuje
zależność struktury
zatrudnienia od
poziomu
gospodarczego
państwa, ocenia
wpływ zapóźnień
wymienia sposoby
przeciwdziałania
bezrobociu,
porównuje,
korzystając z danych
statystycznych,
poziom wykształcenia
ludności Polski i
innych krajów,
uzasadnia
określa, jaki wpływ
ma bezrobocie na
politykę społeczną i
gospodarczą
państwa.
bezrobocia,
opisuje,
korzystając z
danych
statystycznych,
zmiany struktury
zatrudnienia
ludności oraz
zróżnicowanie
stopy bezrobocia
cywilizacyjnych
niektórych państw
świata
(analfabetyzm,
własność feudalna)
na poziom rozwoju
społeczno –
ekonomicznego,
wymienia
negatywne skutki
niedoboru
wykształcenia
pracowników,
wymienia społeczne
skutki
restrukturyzacji i
modernizacji
gospodarki.
Migracje i ich wpływ Rozróżnia terminy:
Wyjaśnia przyczyny Opisuje przykłady
na rozmieszczenie
migracja, emigracja, migracji ludności,
wpływu migracji na
imigracja,
ludności.
określa współczesne rozmieszczenie
reemigracja,
ludności, oblicza
kierunki migracji,
repatriacja, saldo
klasyfikuje migracje saldo migracji w
migracji,
określonym
według różnych
depopulacja, „drenaż kryteriów,
przedziale
mózgów”
czasowym,
Przedstawia główne wskazuje na mapie i
interpretuje główne
kierunki migracji
ludności polskiej po kierunki migracji we
współczesnym
II wojnie światowej
świecie,
Omawia przyczyny i
konieczność
dostosowania
kwalifikacji
zawodowych do
zmieniających się
potrzeb gospodarki,
na podstawie wykresu
ilustrującego strukturę
zatrudnienia określa
poziom rozwoju
gospodarczego kraju
Określa wpływ
migracji na zmiany
społeczeństw
wybranych krajów,
wymienia i wskazuje
na mapie przykłady
krajów emigracyjnych
i imigracyjnych,
porównuje cechy tych
społeczeństw,
Charakteryzuje
specyfikę aktualnych
migracji
wewnętrznych w
Rozważa korzyści i
zagrożenia
prowadzenia otwartej
polityki imigracyjnej,
zbiera informacje o
wewnętrznych
migracjach ludności
w obrębie swojego
powiatu, podaje
przyczyny tych
ruchów, zbiera
informacje o
emigrantach i
imigrantach w swojej
konsekwencje
migracji ludności
polskiej po II wojnie
światowej
Polsce,
gminie, porównuje je
z problemami
migracyjnymi Polski
Określa czym różnią
się od siebie
poszczególne typy
wsi, podaje przykłady
wsi z okolicy swojego
zamieszkania o
różnych typach
fizjonomicznych,
wymienia miasta
wchodzące w skład
megalopolis
wschodniego
wybrzeża USA,
konurbacji Zagłębia
Ruhry, megalopolis w
krajach Beneluksu,
Nippon megalopolis w
Japonii
Porównuje miasta
typowe dla
poszczególnych
regionów świata
Sporządza analizę
sieci osadniczej
własnego powiatu lub
województwa.
STRUKTURA OSADNICZA
Elementy struktury
osadniczej i ich
charakterystyka.
Wymienia elementy
struktury osadniczej;
osiedle, wieś, miasto,
podaje ich podstawowe
cechy, zna terminy:
aglomeracja,
konurbacja,
megalopolis
Opisuje typy wsi
na podstawie
rysunków, omawia
kryteria miejskości,
omawia formy
miast podając
przykłady ze
świata
Wskazuje cechy wsi
wynikające z różnic
warunków
środowiska
przyrodniczego,
wskazuje na mapie
świata największe
konurbacje i
megalopolis,
rozróżnia
aglomeracje
monocentryczne i
policentryczne,
podaje przykłady.
Rola miasta w
dziejach cywilizacji.
Wymienia czynniki
miastotwórcze i
funkcje miast
Rozróżnia
pierwotne i
współczesne
czynniki
miastotwórcze,
podaje przykłady
miast pełniących
określone funkcje
Omawia układy
przestrzenne miast
powstałych w
różnych okresach
historycznych i w
różnych regionach
świata
Przedstawia rozwój
układu
przestrzennego
Janowa Lubelskiego.
Określa funkcje
pełnione przez to
miasto w przeszłości
i obecnie
NAPIĘCIA I KONFLIKTY W ŚWIECIE WSPÓŁCZESNYM.
Przyczyny i
konsekwencje
konfliktów i napięć
w Europie i Azji.
Podaje przykłady
współczesnych
konfliktów w Europie
i Azji
Zna przyczyny i
konsekwencje
następujących
konfliktów: na
Bałkanach, w
Hiszpanii, Wielkiej
Brytanii oraz w
Czeczenii,
Palestynie,
Kaszmirze i Tybecie,
wskazuje na mapie
obszary
występowania
poszczególnych
konfliktów
Dokonuje podziału
konfliktów pod
względem przyczyn,
podaje przykłady, zna
genezę omawianego
konfliktu, posługuje
się mapą konturową
świata (Zeszyt
Ćwiczeń WSiP ćw. 75
str. 114)
Wyjaśnia przyczyny i
omawia konsekwencje
konfliktów w Europie i
Azji, przedstawia
niebezpieczeństwa
wynikające z
terroryzmu.
Prezentuje
najświeższe epizody
omawianych
konfliktów na
podstawie
samodzielnie
zebranych informacji.
Konflikt „bogata
Północ – biedne
Południe”.
Podaje przykłady
konfliktów w Afryce,
podaje przykłady
krajów biednych i
bogatych, wybór
potrafi uzasadnić
Omawia przyczyny i
konsekwencje
konfliktów w Afryce,
na przykładach
opisuje kraje bogate
i biedne, określa dla
wybranych krajów
wpływ warunków
naturalnych oraz
czynników
społecznych i
Przedstawia cechy
społeczno –
gospodarcze krajów
bogatych i
najuboższych na
wybranych
przykładach, zna
mierniki, jakimi można
mierzyć bogactwo
krajów
Określa przyczyny i
konsekwencje
ubóstwa w krajach
Południa oraz
bogactwa w krajach
Północy, wykazuje, że
na warunki życia i
sposoby
gospodarowania
wielki wpływ
wywierają czynniki
społeczne, polityczne
Wyjaśnia znaczenie
tempa rozwoju
gospodarczego,
porównuje je w
krajach świata i
wyjaśnia różnice.
gospodarczych na
poziom rozwoju
kraju, zna sposoby,
w jaki kraje bogate
pomagają biednym
w rozwiązywaniu ich
problemów
gospodarczych i
społecznych
i ekonomiczne,
wykazuje wpływ
zróżnicowanych
warunków
naturalnych na
sposoby
gospodarowania,
proponuje środki
zaradcze łagodzące
prezentowany konflikt,
posługuje się mapami
różnych treści
GOSPODARKA ŚWIATOWA
Rolnictwo – jego
funkcje i typy
Zna funkcje rolnictwa
i wie, czym ono się
zajmuje, wie, że
udział rolnictwa w
gospodarce
poszczególnych
krajów jest różny,
wymienia typy
rolnictwa: pierwotne,
tradycyjne i rynkowe
Omawia
poszczególne typy
rolnictwa,
wskazuje regiony
ich występowania
na mapie,
wskazuje na
mapie kraje o
dużym i małym
udziale rolnictwa w
tworzeniu dochodu
narodowego,
wskazuje na
mapie kraje o
dużym i małym
odsetku
pracujących
zatrudnionych w
Porównuje różne
typy rolnictwa i
określa obszar ich
występowania
Interpretuje mapy:
udział rolnictwa w
tworzeniu dochodu
narodowego oraz
odsetek pracujących
zatrudnionych w
rolnictwie.
rolnictwie
Najważniejsze
obszary rolnicze
świata.
Zna pojęcie użytki
rolne i ich składniki,
korzystając z mapy
wymienia
najważniejsze
obszary rolnicze na
świecie, pamięta, że
na rozwój rolnictwa
mają wpływ czynniki
przyrodnicze i
pozaprzyrodnicze.
Produkcja rolnicza i Zna klasyfikację
problem wyżywienia roślin uprawnych i
chowu zwierząt
ludności.
Omawia czynniki
przyrodnicze i
pozaprzyrodnicze
warunkujące rozwój
rolnictwa, wie, jaki
jest udział
poszczególnych
składników użytków
rolnych na ziemi, na
poszczególnych
kontynentach i w
wybranych krajach.
Uzasadnia
rozmieszczenie
głównych obszarów
rolniczych świata,
porównuje sposoby
użytkowania
gruntów na
kontynentach,
porównuje rolnictwo
intensywne i
ekstensywne,
uzasadnia na
przykładach, że o
wielkości produkcji
rolniczej decyduje
prawo popytu i
podaży.
Porównuje sposoby
użytkowania gruntów
w wybranych krajach
świata, podaje
przyczyny istniejących
różnic, na podstawie
struktury użytkowania
gruntów rozpoznaje
nazwę kraju
Dokonuje
klasyfikacji roślin
uprawnych,
omawia
terytorialne
rozmieszczenie
wybranych upraw i
chowu zwierząt,
zna racjonalną
dawkę dziennego
wyżywienia
człowieka, zna i
wskazuje na
mapie obszary
Porównuje wielkość
produkcji rolniczej w
wybranych krajach
świata, omawia
przyczyny niedostatku
żywności, omawia
problemy
żywnościowe w
krajach rozwiniętych
zna produkcję
roślinną i zwierzęcą w
skali globalnej (ogólna
orientacja w danych
Wykazuje na
przykładach zależność
rozmieszczenia upraw
wybranych roślin oraz
rozmieszczenia chowu
niektórych zwierząt
gospodarskich od
warunków produkcji
rolnej (przyrodniczych i
pozaprzyrodniczych),
przedstawia sposoby
zapobiegania zjawisku
głodu na świecie
Na podstawie
samodzielnie
zebranych informacji
określa możliwości
zwiększenia
produkcji żywności
na świecie
liczbowych)
nadwyżek i
niedoboru
żywności w
świecie.
Porównuje
dzienne spożycie
wybranych
artykułów
przypadających na
jednego
mieszkańca w
wybranych krajach
(np. USA, Polska i
Indie)
Rybołówstwo i
rybactwo –
gospodarcze
wykorzystanie
zasobów mórz i
oceanów.
Określa różnice między
rybołówstwem i
rybactwem, podaje
państwa o najlepszych
warunkach
połowowych na świecie
Określa najlepsze
warunki połowów na
świecie, wymienia
główne łowiska na
kuli ziemskiej
Wymienia główne
gatunki ryb, które są
poławiane i określa
ich występowanie
Opisuje cechy
gospodarki hodowlanej
ryb, skorupiaków, małży
i wodorostów,
interpretuje dane
statystyczne, dotyczące
połowów morskich
Uzasadnia
konieczność ochrony
żywych zasobów
morza
Gospodarowanie
zasobami leśnymi
na świecie.
Różnicuje kraje świata
pod względem stopnia
lesistości, wskazuje
regiony występowania
dużych powierzchni
leśnych, wskazuje
regiony (w tym
państwa) o niskim
stopniu lesistości i
Rozróżnia typy
lasów na świecie,
określając ich
warunki
przyrodnicze,
wskazuje regiony
świata gdzie
odtwarza się lasy,
podaje przykłady
rodzajów drewna
Charakteryzuje
pojęcie gospodarki
leśnej.
Porównuje gospodarkę
leśną państw o wysokim
poziomie rozwoju
gospodarczego, np.
Finlandia, Kanada, z
państwami
rozwijającymi się np.
Indonezja, Brazylia,
omawia problem
zwiększania
Przedstawia analizę
konsekwencji
rabunkowej
gospodarki leśnej na
wybranych
przykładach, omawia
decyzję Światowej
Komisji Lasów i
Trwałego Rozwoju
przy ONZ dotyczącą
regiony bezleśne.
znajdujących się na
rynkach światowych
i określa skąd
pochodzą
powierzchni leśnej w
krajach UE
powstrzymania
destrukcji lasów
Surowce i ich rola w Przedstawia podział i
gospodarce
wykorzystanie
światowej.
poszczególnych grup
surowców
omawia rolę, jaką
odgrywają
poszczególne
surowce w
gospodarce
światowej, surowce
przyporządkowuje
do odpowiednich
grup
Uzasadnia, tezę o
nierównomiernym
występowaniu
surowców
mineralnych na
świecie
Wykazuje, że rola
poszczególnych
surowców w procesie
rozwoju gospodarczego
ulegała zmianie
Uzasadnia
konieczność
recyklingu,
przedstawia
znaczenie ropy
naftowej we
współczesnym
świecie
Przemysł – jego
funkcje, podział i
rozmieszczenie.
Dokonuje
klasyfikacji
przemysłu na
sekcje, zna
terytorialne
rozmieszczenie
produkcji
przemysłowej świata
z rozbiciem na
sekcje, wskazuje na
mapie kraje o
największej
produkcji
przemysłowej w
wybranych
dziedzinach,
Czyta i interpretuje
mapy gospodarcze,
zna przyczyny
istniejącego
rozmieszczenia
przemysłu i umie je
wyjaśnić, wskazuje na
mapie ważniejsze
okręgi przemysłowe,
omawia czynniki
lokalizacji przemysłu
zaawansowanych
technologii
Omawia przyczyny
lokalizacji głównych
okręgów
przemysłowych świata,
w tym technopolii.
Charakteryzuje
współczesne
tendencje światowe
w zakresie lokalizacji
inwestycji
przemysłowych
Przedstawia funkcje
przemysłu, zna jego
klasyfikację oraz
czynniki lokalizacji,
wyjaśnia pojęcie
przemysłu wysokich
technologii
omawia czynniki
lokalizacji ważne dla
przemysłu
tradycyjnego
Energetyka na
świecie.
Alternatywne źródła
energii.
Wymienia źródła
energii elektrycznej,
Wie , które źródła
energii zaliczamy do
odnawialnych, a które
do nieodnawialnych,
Wie, które źródła
energii zaliczamy do
konwencjonalnych, a
które do
alternatywnych,
Charakteryzuje
konwencjonalne
źródła energii,
podając przykłady
państw, w których
ten rodzaj energii
odgrywa największą
rolę, wymienia
zalety i wady
elektrowni wodnych i
jądrowych
Wie, które kraje są
głównymi
producentami energii
elektrycznej
charakteryzuje
alternatywne źródła
energii, podając
przykłady państw, w
których ten rodzaj
energetyki odgrywa
największą rolę,
porównuje,
korzystając z danych
statystycznych,
strukturę produkcji
energii elektrycznej
według rodzajów
elektrowni oraz w
przeliczeniu na
jednego mieszkańca
w wybranych krajach
świata,
Wymienia skutki
eksploatacji, transportu i
wykorzystania
tradycyjnych surowców
energetycznych,
wyjaśnia przyczyny
wyczerpywania się
tradycyjnych źródeł
energii,
uzasadnia konieczność
racjonalnej gospodarki
surowcami
energetycznymi i
energią,
uzasadnia konieczność
oszczędności energii
opisuje światowe
tendencje w
gospodarowaniu
różnymi źródłami
energii
Rozwój usług i ich
Wymienia działy
Zna procentowy
Wyjaśnia , dlaczego
Posługuje się mapami
Ocenia zmiany w
strukturze
energetycznej świata
w przyszłości
rola w gospodarce
światowej
sektora usług, pamięta,
że jest to najszybciej
rozwijający się sektor
w gospodarce
światowej, zna terminy:
usługi, transport,
łączność, handel,
import, eksport,
reeksport, bilans
handlowy, przedstawia
podstawowe
informacje dotyczące
transportu, łączności i
handlu.
udział pracowników
zatrudnionych w
sferze usług i udział
sfery usług w
tworzeniu dochodu
narodowego w
wybranych krajach
świata, omawia
transport, łączność i
handel na świecie
na przykładzie
wybranych krajów
udział sektora usług w
tworzeniu dochodu
narodowego jest w
świecie tak bardzo
zróżnicowany,
wyjaśnia przyczyny
nierównomiernej
gęstości sieci
transportowej w
świecie, porównuje
diagramy
zamieszczone w
podręczniku: główni
eksporterzy światowi i
główni importerzy
światowi, wyciąga
wnioski, omawia
saldo bilansu
handlowego
wybranych krajów
konturowymi, kreśli
diagramy (ćwiczenia w
podręczniku) porównuje
poziom rozwoju usług w
krajach o różnym
poziomie rozwoju
gospodarczego,
uzasadnia w którym
sektorze usług chciałby
pracować w przyszłości.
Uwarunkowania i
konsekwencje
rozwoju turystyki
Zna zakres znaczenia
pojęcia turystyka,
opisuje znaczenie
turystyki i jej rosnącą
popularność, podaje
przykłady państw
atrakcyjnych
turystycznie
Omawia czynniki
warunkujące rozwój
turystyki, omawia i
wskazuje na mapie
główne rejony
turystyczne świata,
posługuje się
terminami: turystyka
kwalifikowana, saldo
ruchu turystycznego,
Omawia i interpretuje
terytorialne
rozmieszczenie ruchu
turystycznego w
świecie, wymienia
znane w świecie
obiekty lub rejony
turystyczne w
wybranych krajach do
miast europejskich
Uzasadnia, że rozwój
turystyki i rekreacji
wpływa na przemiany w
zakresie gospodarki,
kultury i zachowań
ludzkich
rekreacja, walory
przypisuje wskazane
turystyczne (P.Wład obiekty o walorach
ćw. 19.17 str. 221)
turystycznych (P.Wład
ćw. 19.14 str. 220)
ZRÓŻNICOWANIE POZIOMU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO ROZWOJU PAŃSTW ŚWIATA
Społeczno –
gospodarczy
podział państw.
Rozróżnia państwa:
rozwinięte,
intensywnie się
rozwijające,
opóźnione w rozwoju
gospodarczym i
społecznym, podaje
przykładowe mierniki
poziomu rozwoju
gospodarczego
Określa cechy
państw zaliczanych
do poszczególnych
grup rozwojowych,
wskazuje na mapie
ich terytorialne
rozmieszczenie, zna
kraje, które
przechodzą
transformację
ustrojową
Omawia przyczyny i
konsekwencje
zróżnicowania
poziomu rozwoju
gospodarczego
Wykazuje różnice
między państwami
wysoko rozwiniętymi a
intensywnie się
rozwijającymi oraz
opóźnionymi w rozwoju
gospodarczym i
społecznym
Zróżnicowanie
rozwoju społeczno
– gospodarczego
krajów świata. (2x)
Określa stopień
rozwoju
gospodarczego dla
następujących
krajów: USA, Chiny,
Rosja, Arabia
Saudyjska, Etiopia,
zna lokalizację
wymienionych krajów
Na podstawie map
zamieszczonych w
atlasie określa
położenie
geograficzne
wymienionych
krajów, wymienia ich
główne krainy
geograficzne,
określa strefy
klimatyczne w
obrębie każdego
Wykazuje wpływ
warunków
naturalnych na
sposoby
gospodarowania,
wykazuje
współzależności
między warunkami
naturalnymi a
społeczno –
ekonomicznymi i
politycznymi,
Uzasadnia przyczyny i
konsekwencje stopnia
poziomu rozwoju
gospodarczego
omawianych krajów
odpowiednio dobierając
argumenty, prezentuje
efekty swojej pracy w
formie słownej pisemnej
i graficznej
Analizuje terytorialne
rozmieszczenie
wskaźnika HDI,
wyciąga wnioski
(zeszyt ćwiczeń
WSiP zad.77 s. 117
– 118)
kraju, występujące
tam surowce
mineralne, główne
uprawy i zwierzęta
hodowlane,
odczytuje informacje
z tabel z danymi dla
krajów, określa
strukturę społeczną
omawianego kraju,
wie, że warunki
naturalne mają
wpływ na sposoby
gospodarowania,
zna wpływ
czynników
społecznych i
ekonomicznych na
warunki życia i
sposoby
gospodarowania
porównuje ze sobą
najważniejsze dane
dla poszczególnych
krajów
WSPÓŁCZESNE PRZEMIANY SPOŁECZNO – GOSPODARCZE I POLITYCZNE PAŃSTW ŚWIATA.
Cechy gospodarki
postindustrialnej.
Wyjaśnia terminy:
gospodarka
preindustrialna,
industrialna,
postindustrialna
Omawia cechy
gospodarki
postindustrialnej,
Określa wpływ, jaki na
produkcję
przemysłową wywarła
automatyzacja i
komputeryzacja
procesu wytwarzania
wyjaśnia znaczenie
Przedstawia przemiany
we współczesnym
przemyśle na
konkretnych
przykładach
terminów:
dezindustrializacja,
reindustrializacja
Spory wokół
globalizacji.
Zna termin
globalizacja, podaje
przykłady,
świadczące o
zachodzącym na
świecie procesie
globalizacji
Określa na czym
polega globalizacja,
wymienia przyczyny
procesu globalizacji
Wykazuje korzyści
wynikające z
rozwijającego się
procesu globalizacji,
podaje przyczyny, dla
których wielu ludzi
jest przeciwnych
globalizacji
Przedstawia własne
stanowisko wobec
globalizacji,
odpowiednio je
argumentuje,
przedstawia przykłady
izolacji państw na
świecie oraz
konsekwencje
polityczne, społeczne i
ekonomiczne tego
zjawiska.
Procesy integracji
i dezintegracji
politycznej i
gospodarczej w
świecie.
Zna terminy:
integracja,
dezintegracja podaje
przykłady państw
europejskich w
których zachodzą
procesy integracji
politycznej i
społecznej oraz
dezintegracji, wie do
jakich organizacji
międzynarodowych
należy Polska, zna
mapę polityczną
Europy
Wskazuje na
korzyści płynące z
integracji krajów,
podaje przykłady
organizacji
politycznych i
gospodarczych
zrzeszających
poszczególne kraje,
wyjaśnia na czym
polega
dezintegracja,
podaje przykłady
dezintegracji z
Omawia zmiany na
mapie politycznej
Europy po 1989 roku,
uzasadnia, że
integracja polityczna i
gospodarcza jest
korzystna dla krajów
zrzeszonych w
poszczególnych
organizacjach , zna
skutki dezintegracji
Uzasadnia, dlaczego
niektóre kraje ulegają
rozpadowi
politycznemu, wykazuje,
dlaczego dezintegracja
polityczna jest w
niektórych wypadkach
korzystna dla
poszczególnych
regionów świata,
dezintegracja
gospodarcza zaś jest z
reguły niekorzystna,
posługuje się mapami
całego świata, zna
mapę polityczną
świata
Współpraca
międzynarodowa
na szczeblu
regionalnym i
lokalnym.
Definiuje pojęcie
euroregionu, podaje
przykład
Określa cele
tworzenia
euroregionów,
wskazuje na mapie i
nazywa euroregiony
powstałe na
granicach Polski
konturowymi
kontynentów w celu
rozpoznawania nazw
państw (P.Wład Zbiór
zadań str. 254 – 259)
podaje przykłady
współpracy
międzynarodowej na
szczeblu regionalnym
i lokalnym, zna
ważniejsze miasta w
obrębie euroregionów
( P.Wład Zbiór zadań
ćw. 20.43 str. 238)
Przedstawia historię
powstania
euroregionów,
wykazuje, jakie korzyści
przynosi ludności
mieszkającej w pobliżu
granic powołanie
euroregionów
Wymagania/ocena szkolna
Podstawowe
Rozszerzające
Dopełniające
Wykraczające
(ocena dostateczna)
(ocena dobra)
(ocena bardzo
(ocena celująca)
dobra)
1.
3.
4.
5.
6.
GEOGRAFIA FIZYCZNA POLSKI
Uczeń:
Położenie
Określa i wskazuje Zna powierzchnię
Wyjaśnia
uzasadnia zasoby
geograficzne
położenie Polski na terytorium Polski,
konsekwencje
przyrodnicze oraz
Polski. Terytorium mapie Europy
Zna zasady
geograficzne
relacje społeczno –
i suwerenność
Określa
wyznaczania granic położenia Polski
gospodarcze
państwa polskiego. współrzędne
państwa
Uzasadnia potrzebę wynikające z
geograficzne
Omawia przebieg
ochrony terytorium
położenia Polski w
skrajnych punktów
granic państwowych państwa
przeszłości i
wymienia państwa, z Zna konsekwencje
współcześnie.
którymi Polska
wynikające z
graniczy
położenia Polski w
Zna termin
Europie Środkowej
suwerenność
Zna polityczne i
Zna funkcje granic
gospodarcze
państwowych
aspekty składników
Wymienia składniki terytorium państwa.
terytorium państwa
Budowa i historia Rozróżnia na mapie Pamięta, że Europa określa sposoby
Omawia historię
Omawia
geologiczna Polski tematycznej trzy
znajduje się na
powstawania złóż
geologiczną Polski, przemieszczanie się
a rozmieszczenie
podstawowe
płycie
mineralnych w
Wykazuje zależność terytorium Polski w
Temat lekcji
Konieczne
(ocena
dopuszczająca)
2.
zasobów
mineralnych.
prowincje
tektoniczne Europy,
wie, że ich granice
przebiegają na
terytorium Polski,
pamięta podział
dziejów Ziemi na ery
i okresy,
odczytuje z mapy
tematycznej
rozmieszczenie
surowców
mineralnych Polski,
zna rodzaje skał –
magmowe, osadowe
i metamorficzne,
zna pojęcia:
transgresja,
regresja, orogeneza,
lądolód
Rzeźba
Pamięta, że Polska
powierzchni Polski jest krajem
nizinnym,
Wskazuje na mapie
hipsometrycznej
Polski pasy rzeźby,
Wymienia i
euroazjatyckiej, zna
najważniejsze
orogenezy w
dziejach
geologicznych,
omawia
powstawanie
kontynentu
europejskiego –
podaje czas i
przebieg
powstawania trzech
prowincji
tektonicznych
Zna surowce
mineralne
występujące w
Polsce,
klasyfikuje surowce
mineralne,
Omawia sposób
powstawania
wapieni, węgla
kamiennego i soli
kamiennej.
Określa rzeźbę
Polski północnej,
środkowej i
południowej,
Zna podstawowe
formy
młodoglacjalne,
poszczególnych
okresach,
rozróżnia zasoby
powstałe w
środowisku lądowym
i wodnym
wskazuje
rozmieszczenie złóż
mineralnych na
mapie fizycznej
Polski
między warunkami
środowiskowymi
(rodzaj procesów
geologicznych,
klimat itp.) a
rodzajem
tworzących się
zasobów
mineralnych.
Zna rozmieszczenie
surowców
mineralnych na
mapie konturowej
Polski
dziejach
geologicznych,
Wykazuje wpływ
zmienności
położenia terytorium
Polski na warunki
środowiskowe i
związane z nimi
określone zasoby
mineralne.
Zna i potrafi
odróżnić formy
rzeźby
młodoglacjalnej z
podziałem na formy
erozyjne,
akumulacyjne,
Wykazuje różnice
między rzeźbą
staroglacjalną i
młodoglacjalną,
Wyjaśnia wpływ
tektonicznych
jednostek
Charakteryzuje
rzeźbę terenu w
miejscu swojego
zamieszkania,
szkicuje najbardziej
charakterystyczne
formy rzeźby dla
Przejściowość
klimatu Polski.
wskazuje na mapie
podstawowe krainy
geograficzne Polski
Rozróżnia formy
terenu: wypukłe,
wklęsłe, naturalne i
sztuczne
staroglacjalne,
Zna ogólą
charakterystykę
rzeźby Tatr,
Beskidów, Pienin,
Gór
Świętokrzyskich,
Sudetów oraz wyżyn
Wskazuje na mapie
krainy geograficzne
w obrębie
poszczególnych
pasów
zna kulminacyjne
wzniesienia w
polskich górach oraz
najniższą depresję
rzeczne,
rzecznolodowcowe,
eoliczne, abrazji
morskiej i akumulacji
morskiej,
Opisuje sposób
powstawania oraz
wygląd form rzeźby
polodowcowej
Rozróżnia formy
wypukłe i wklęsłe w
obrębie form
polodowcowych,
Omawia rzeźbę
Tatr, Beskidów,
Pienin, Sudetów i
Gór Świętokrzyskich
Rysuje profil
hipsometryczny
wybranego obszaru
Polski,
strukturalnych i
omawianego terenu
zlodowaceń
i omawia sposób ich
czwartorzędowych
powstawania.
na ukształtowanie
powierzchni Polski,
wykazuje
współzależność
między budową
geologiczną a typem
rzeźby
Wyjaśnia genezę
pasowości
ukształtowania
powierzchni Polski,
Zna podstawowe
terminy związane z
pogodą i klimatem,
zna czynniki
klimatotwórcze,
zna składniki
pogody i klimatu,
wie w jakiej strefie
klimatycznej leży
Polska,
Wie jakie masy
powietrza kształtują
pogodę w Polsce,
Określa wpływ
poszczególnych
mas powietrza na
pogodę w Polsce,
Określa wpływ
frontów
atmosferycznych na
Wyjaśnia zjawisko
występowania
sześciu pór roku,
Charakteryzuje
cechy zmienności
klimatu Polski,
Uśrednia wartości
elementów klimatu i
sporządza ich
tabelaryczne
Omawia wpływ
klimatu na
funkcjonowanie
gospodarki (esej),
korzystając z atlasu,
dokonuje opisu
klimatu regionu, w
którym mieszka,
Pisze esej na temat
”Jaki wpływ na
klimat Polski może
wywrzeć globalne
ocieplenie?”
określa typ klimatu
w Polsce
Wody
powierzchniowe
Polski.
Zna podstawowe
terminy
hydrologiczne,
Nazywa dorzecza
głównych rzek,
wskazuje na mapie
rzeki główne i ich
dopływy oraz rzeki
przymorza,
wskazuje obszary
źródliskowe rzek
polskich
Wskazuje na
mapach największe
jeziora
Morze Bałtyckie.
Wie jakim morzem
pogodę w Polsce
Zna cechy
świadczące o
przejściowości
klimatu w Polsce,
Odczytuje wartości
temperatur, opadów,
długości okresu
wegetacyjnego i
długości zalegania
pokrywy śnieżnej na
podstawie map
klimatycznych
Zna cechy reżimu
rzek polskich,
Wymienia przyczyny
powodzi,
Wie kiedy występują
niskie stany wód
rzecznych i w
których rejonach są
najbardziej dotkliwe,
Wyjaśnia znaczenie
terminu przepływ
Zna genezę
większości jezior w
Polsce,
zestawienie
Opisuje przebieg
Opisuje przebieg
Wyjaśnia przyczyny
asymetrii dorzeczy
Wisły i Odry,
Prowadzi działy
wodne między
dorzeczami,
Wyjaśnia, że układ
sieci hydrograficznej
jest wynikiem
rozwoju rzeźby w
trzeciorzędzie i
czwartorzędzie,
Wyjaśnia genezę
jezior Polski w
powiązaniu z jej
historią geologiczną
Uzasadnia relacje
między siecią
hydrograficzną a
innymi elementami
systemu
przyrodniczego
Ziemi,
Uzasadnia wpływ
sieci hydrograficznej
na struktury
społeczne i
gospodarcze, rysuje
schemat systemu
rzecznego Polski,
omawia , na czym
polega racjonalne
gospodarowanie
wodą
Wykonuje profil
Wysuwa własne
propozycje
dotyczące
zagospodarowania i
wykorzystania
małego cieku
wodnego lub jeziora
Przedstawia esej na
jest Bałtyk pod
względem wielkości,
położenia i
głębokości
granic Bałtyku,
wymienia trzy
główne baseny
Bałtyku,
Omawia ruchy
wody morskiej,
Omawia zasolenie
Bałtyku,
Podaje cechy
charakterystyczne
świata ożywionego
w Bałtyku
Gleby Polski.
Wymienia główne
typy gleb
występujących w
Polsce
Wymienia czynniki
warunkujące
powstawanie gleby,
omawia mapę
„Gleby na terytorium
Polski” (podręcznik
str. 54, ryc. 7.1.),
wyjaśnia na czym
polega erozja gleby,
Wymienia przyczyny
erozji gleb
Określa na czym
polega klasyfikacja
bonitacyjna gleb
Szata roślinna
Zna termin:
Zna terminy: gatunki
prądów wód Bałtyku
i ich wpływ na
powstawanie
mierzei,
Wymienia gatunki
zwierząt i roślin
żyjących w Bałtyku,
wymienia
największe wyspy
na Bałtyku,
wymienia nazwy
państw
nadbałtyckich
Charakteryzuje
rozmieszczenie
poszczególnych
typów gleb na mapie
Polski,
Opisuje ich cechy i
wartość bonitacyjną,
Omawia
wykorzystanie
gospodarcze gleb
Polski,
Omawia sposoby
ograniczania erozji
gleb,
Wymienia obszary
Polski najbardziej
narażone na erozję
gleb
Omawia granice
batymetryczny
Bałtyku
temat: „Potrzeba
współpracy
międzynarodowej w
celu zachowania
środowiska
przyrodniczego
Morza Bałtyckiego”.
Rozpoznaje na
podstawie profilu
glebowego
podstawowe typy
gleb, wyjaśnia
genezę gleb Polski
jako konsekwencję
wpływu innych
warunków
przyrodniczych,
Dokonuje oceny
gleb w Polsce,
Określa stan
zagrożenia
degradacją gleb w
różnych regionach
kraju
Na podstawie map
Opisuje gospodarkę
Polski.
ekosystem,
Źródła
zanieczyszczeń i
zmian w
środowisku.
Zna terminy:
ekologia, sozologia,
Wie, że źródłem
zanieczyszczeń w
środowisku jest
działalność
człowieka,
Wymienia
przykładowe źródła
zanieczyszczeń
atmosfery,
hydrosfery.
Ochrona
środowiska.
Zna podstawowe
formy ochrony
przyrody,
przechodnie,
endemity, zna typy
zbiorowisk
roślinnych
występujących w
Polsce,
Zna położenie Polski
na tle stref
roślinnych Europy
zasięgów wybranych
drzew w Polsce,
Charakteryzuje typy
zbiorowisk
roślinnych Polski z
podaniem struktury
gatunkowej lasów,
Wyjaśnia wpływ
środowiska na
zróżnicowanie szaty
roślinnej
charakteryzuje
rozmieszczenie
głównych
kompleksów
leśnych,
charakteryzuje
Leśny Kompleks
Promocyjny Lasy
Janowskie podając
na jakich typach
gleb rośnie, jakie
tworzą go gatunki
drzew i innych
roślin, jakie w nim
żyją zwierzęta
Omawia źródła i
Wykazuje wysoki
Omawia działania,
rodzaje
stopień
które należy
zanieczyszczenia
zanieczyszczenia
podejmować w celu
atmosfery,
atmosfery w Polsce i poprawy stanu
hydrosfery, litosfery podaje przyczyny
środowiska z
tego problemu,
podziałem na
Omawia stan
prawne,
czystości rzek w
ekonomiczne i
Polsce
społeczne
Na podstawie
danych ocenia
tendencje zmian
emisji gazów do
atmosfery
Omawia formy
Określa jakie walory Omawia formy
ochrony przyrody w przyrody chronią
ochrony przyrody w
Polsce podając
poszczególne parki najbliższej okolicy
leśną oraz walory
rekreacyjne na
terenie Leśnego
Kompleksu
Promocyjnego Lasy
Janowskie
Przedstawia zasadę
działania lokalnej
oczyszczalni
ścieków
Wie ile parków
narodowych jest w
Polsce, pamięta,
który park narodowy
znajduje się
najbliżej,
Wie w jakiej formie
chroniona jest
przyroda najbliższej
okolicy
Regiony
geograficzne.
Zna termin: region
fizyczno geograficzny,
Zna nazwy i
rozmieszczenie
głównych krain
geograficznych
Polski,
Zna położenie
najbliższej okolicy
względem krain
geograficznych
określając, które
walory
(środowiskowe,
krajobrazowe lub
kulturowe) są objęte
ochroną, podaje
przykłady
konkretnych form,
Wykazuje rolę
parków narodowych
i innych form
ochrony przyrody w
zachowaniu
naturalnych walorów
środowiska.
Wskazuje na mapie Wyjaśnia zasady
Wskazuje na mapie
pasy ukształtowania podziału
poszczególne krainy
powierzchni i krainy regionalnego wg. J. geograficzne
wchodzące w ich
Kondrackiego i zna (makroregiony),
skład
dokładny podział na Podaje nazwy
jednostki regionalne, mezoregionów w
wskazuje na mapie obrębie
prowincje i
województwa
podprowincje,
lubelskiego
charakteryzuje
podział regionalny
Karpat
Określa położenie
najbliższej okolicy
względem
mezoregonów
kryteria ich
wydzielania,
Wymienia i
wskazuje na mapie
parki narodowe w
Polsce
narodowe,
Wyszczególnia
rodzaje rezerwatów,
Wymienia
przykładowe gatunki
chronionych
zwierząt i roślin
Dokonuje
charakterystyki
fizyczno –
geograficznej
województwa
lubelskiego
(podręcznik ćw. 3
str. 79)
Podział
administracyjny
Polski.
Struktura
demograficzna
ludności Polski.
GEOGRAFIA SPOŁECZNO – EKONOMICZNA POLSKI
Uczeń:
Wie, że podział
Zna aktualne nazwy Wskazuje na mapie Omawia podział
administracyjny
województw i ich
województwa w
Polski na jednostki
Polski jest
rozmieszczenie na
Polsce i podaje ich terytorialne od 1945
trójstopniowy, na
mapie,
nazwy,
roku z
mapie
Zna podział
Charakteryzuje
uwzględnieniem
administracyjnej
administracyjny
podział
przynależności
Polski wskazuje
województwa, które województwa, które terytorialnej swojego
swoje województwo zamieszkuje,
zamieszkuje,
miejsca
i powiat
Wskazuje
Charakteryzuje
zamieszkania,
przykładowe
działalność
Omawia instytucje
zadania samorządu samorządów
mieszczące się w
terytorialnego,
terytorialnych
powiecie janowskim.
Pamięta, że podział
administracyjny
Polski ulegał
kilkakrotnym
zmianom
Zna terminy:
Zna strukturę wieku i Podaje czynniki
Przewiduje zmiany
przyrost naturalny,
płci ludności Polski, modyfikujące
w strukturze
przyrost rzeczywisty, Omawia skokowy
strukturę
demograficznej
ruch naturalny,
rozwój liczby
demograficzną
ludności Polski,
Wie co to jest
ludności Polski po
ludności Polski od
Omawia problem
piramida wieku,
drugiej wojnie
1945 roku,
starzenia się
Zna aktualną liczbę światowej (podaje,
Określa
społeczeństwa i
ludności Polski
kiedy występowały
prawidłowości w
związane z nim
wyże a kiedy niże
rozmieszczeniu
zagrożenia,
demograficzne),
przestrzennym
Interpretuje
Wskazuje na duże
współczynnika
współczynniki
zróżnicowanie
przyrostu
demograficzne
przestrzenne
naturalnego,
Zna strukturę
demograficzną
swojego regionu,
ocenia przemiany
demograficzne w
swoim regionie (z
uwzględnieniem
problemu
bezrobocia).
Struktura
narodowościowa,
etniczna i religijna
ludności Polski.
Wymienia
mniejszości
narodowe w Polsce,
Wymienia grupy
etniczne oraz
najważniejsze religie
wyznawane w
Polsce
współczynnika
przyrostu
naturalnego,
Określa strukturę
zatrudnienia
ludności Polski,
Podaje wielkość
bezrobocia w Polsce
Najważniejsze
współczynniki
demograficzne
przedstawia w
sposób graficzny
Zna zarys historii
poszczególnych
grup
narodowościowych i
etnicznych,
Odróżnia grupę
narodowościową od
grupy etnicznej
Zna liczbę osób
należących do
poszczególnych
mniejszości
narodowościowych,
Zna liczbę osób
pochodzenia
polskiego,
mieszkających poza
granicami naszego
kraju,
Wie, które religie
mają najwięcej
wyznawców
Wskazuje na mapie
obszary
zamieszkane przez
poszczególne grupy
narodowe i etniczne,
Wskazuje na mapie
rozmieszczenie
wyznawców
poszczególnych
religii,
Wykazuje różnice
między grupą
narodowościową i
grupą etniczną
Wyjaśnia kulturowe
aspekty
zróżnicowania
narodowościowego,
etnicznego i
religijnego
Omawia strukturę
narodowościową i
religijną ludności
Polski w okresie
międzywojennym,
Omawia miejsca
Ustosunkowuje się do pielgrzymkowe w
polityki
Polsce w tym we
własnym regionie
narodowościowej
prowadzonej przez
państwo polskie
Rozmieszczenie
ludności i
struktura
osadnicza.
Wie, że miasta i
wsie są
podstawowymi
elementami sieci
osadniczej,
Zna rozmieszczenie
największych miast
w Polsce,
Procesy
urbanizacyjne w
Polsce.
Zna terminy:
aglomeracja,
konurbacja,
deglomeracja,
dezurbanizacja,
industrializacja
narzucona,
Przedstawia
rozmieszczenie
ludności Polski,
Wymienia czynniki
mające wpływ na
rozmieszczenie
ludności Polski,
Zna obecną
strukturę osadniczą
(wymienia poziomy
hierarchiczne i
przykłady jednostek
osadniczych),
Wyjaśnia termin
metropolia,
Omawia
najważniejsze
funkcje miast
polskich,
Podaje przykłady
miast o określonych
funkcjach 9
przynajmniej takie
jak w podręczniku),
Zna typy wsi
Omawia rozwój
miast w Polsce po II
wojnie światowej,
przedstawia stopień
zurbanizowania
województw Polski
współcześnie,
Pamięta liczbę
mieszkańców
największych miast
w Polsce,
Omawia osadnictwo
wiejskie,
Przedstawia
współczesny rozwój
układu osadniczego
w Polsce,
Omawia dawne
rozmieszczenie
ludności Polski,
Podaje przykłady
miast o określonych
funkcjach (inne niż
w podręczniku) ,
Analizuje mapę
gęstości zaludnienia
z podręcznika
Ocenia szanse
Krakowa na stanie
się metropolią
europejską,
Charakteryzuje
funkcje wybranego
miasta,
Wyjaśnia związki
zachodzące między
elementami
środowiska
przyrodniczego a
strukturą osadniczą
Przedstawia
problem miast
zdegradowanych na
Lubelszczyźnie,
Przedstawia historię
osadnictwa w
Polsce,
Omawia przyczyny i
skutki dezurbanizacji
i deglomeracji
Wyjaśnia obecne
procesy
urbanizacyjne jako
wynik przemian
społecznych i
gospodarczych,
Prognozuje kierunek
Proponuje
racjonalny kierunek
przekształceń
konurbacji śląskiej,
Przedstawia rozwój
Janowa Lubelskiego
Wskaźnik
urbanizacji,
Pamięta, że inaczej
przebiega
urbanizacja w
krajach wysoko
rozwiniętych i
rozwijających się
Warunki rozwoju
rolnictwa.
Wymienia czynniki
przyrodnicze i
pozaprzyrodnicze
rozwoju rolnictwa w
Polsce
Produkcja rolnicza Wymienia
Pamięta odsetek
ludności miejskiej w
Polsce
(współczynnik
urbanizacji),
Wyjaśnia proces
dezurbanizacji oraz
deglomeracji w
Polsce
Wie, że rolnictwo
należy do I sektora
gospodarki,
Pamięta odsetek
zatrudnionych w I
sektorze oraz
odsetek dochodu
narodowego z tego
sektora,
Pamięta odsetek
gruntów ornych w
Polsce,
Wskazuje regiony
Polski o najlepszych
i najsłabszych
warunkach
naturalnych dla
rozwoju rolnictwa,
Określa
zróżnicowanie
struktury agrarnej
regionów Polski
zna strukturę upraw,
zmian związanych z
urbanizacją
Ocenia wpływ
warunków
naturalnych na
zróżnicowanie
produkcji rolnej,
Rozumie i określa
zależności między
Wykształceniem
ludności rolniczej,
technicznym
zapleczem i
strukturą agrarną a
wzrostem produkcji
rolniczej
Porównuje warunki
rozwoju rolnictwa w
Polsce i innych
krajach
europejskich,
porównanie ilustruje
sporządzonymi
przez siebie
diagramami
Ocenia czynniki
warunkujące rozwój
rolnictwa w swoim
regionie.
Charakteryzuje
Porównuje poziom
Charakteryzuje
w Polsce.
Problemy
polskiego
rolnictwa.
Górnictwo i
kopalnictwo oraz
przetwórstwo
przemysłowe.
podstawowe rośliny
uprawne, zwierzęta
hodowlane oraz
główne rejony upraw
i hodowli
Zna czynniki, które
wpływają na
rozmieszczenie
upraw i chowu
zwierząt,
zna terytorialne
rozmieszczenie
głównych obszarów
upraw i chowu
zwierząt w Polsce,
Wie w których
dziedzinach polskie
rolnictwo wyróżnia
się w świecie
Podaje przykładowe wymienia czynniki
czynniki wpływające utrudniające rozwój
na zły stan
rolnictwa w Polsce
polskiego rolnictwa, (w tym określa
Zna pojęcia: ukryte strukturę agrarną),
bezrobocie,
wymienia środki
komasacja gruntów zaradcze oferowane
przez rząd
Pamięta jakie
Zna terytorialne
surowce wydobywa rozmieszczenie
się w Polsce,
wydobycia głównych
Zna rejony
surowców w Polsce,
wydobycia
Omawia
najważniejszych
wykorzystanie
surowców,
surowców
Zna klasyfikację
mineralnych w
surowców
przemyśle,
mineralnych
Zna działy
strukturę upraw oraz
terytorialne
rozmieszczenie
upraw i chowu
zwierząt w Polsce,
Wskazuje na
przyczyny trudności
polskiego rolnictwa
produkcji rolnej
Polski i wybranych
krajów świata formułuje wnioski
Przedstawia
problemy polskiego
rolnictwa
powodujące jego
małą opłacalność,
Ocenia politykę
rządu w tym
zakresie
Podaje przyczyny
zmian w wydobyciu
poszczególnych
surowców
mineralnych,
Zna skalę
wydobycia
surowców
mineralnych i udział
Polski w produkcji
Ustosunkowuje się
do zmian w polskim
rolnictwie po wejściu
do Unii Europejskiej,
Przedstawia stawki
dopłat.
Uzasadnia
tendencje zmian w
wydobyciu
poszczególnych
surowców
mineralnych w
Polsce,
Dokonuje
charakterystyki
przetwórstwa
produkcję rolną w
swoim
województwie
Wymienia i
charakteryzuje
największe zakłady
przetwórstwa
przemysłowego w
swoim
województwie.
przetwórstwa
przemysłowego,
Zna rolę
poszczególnych
działów przemysłu w
gospodarce Polski
Wytwarzanie i
zaopatrywanie w
energię
elektryczną, gaz i
wodę.
Zna rodzaje
elektrowni
występujących w
Polsce,
Wie, że dominują
elektrownie cieplne
opalane węglem
kamiennym i
brunatnym, podaje
przykład elektrowni
wodnej,
Zna alternatywne
źródła energii
Współczesny stan
polskiego
Zna pojęcia:
gospodarka
światowej,
Wymienia
najbardziej
dochodowe firmy
przetwórstwa
przemysłowego w
Polsce i wskazuje
ich siedziby na
mapie Polski,
Przedstawia w
formie graficznej
dane dotyczące
wydobycia
wybranych
surowców
Wskazuje na mapie
lokalizację
najważniejszych
elektrowni cieplnych,
wodnych,
wiatrowych i
ciepłowni
geotermalnych w
Polsce,
Uzasadnia aktualną
lokalizację
elektrowni w Polsce
Wymienia
najważniejsze
elektrownie cieplne,
wodne, wiatrowe i
ciepłownie
geotermalne w
Polsce,
Zna czynniki
lokalizacji
elektrowni i
elektrociepłowni,
zna rozmieszczenie
okręgów
przemysłowych w
Polsce
Zna przemiany w
Przedstawia zmiany,
polskim przemyśle w jakie zaszły w
przemysłowego w
Polsce na podstawie
tabel statystycznych
i wykresów,
Określa przyczyny
zachodzących w
gospodarce kraju
zmian
Charakteryzuje
zmiany jakie
zachodzą w obrębie
poszczególnych
okręgów
przemysłowych
Omawia działanie
elektrowni
szczytowo
pompowych,
szczytowych i
przepływowych
Ocenia sytuację
naszego przemysłu
Charakteryzuje
najbliżej położoną
przemysłu.
rynkowa, szara
strefa, prywatyzacja,
Wie na czym polega
transformacja
ustrojowo gospodarcza
Transport i
łączność.
Zna działy sfery
usług,
wie, że w sferze
usług największe
dochody osiągają
banki,
przedsiębiorstwa
telekomunikacyjne i
ubezpieczeniowe
oraz wielkie sieci
handlowe,
wymienia działy
transportu,
zna zakres usług,
którymi zajmuje się
łączność
Handel.
Zna terminy: import,
eksport, reeksport,
bilans handlowy,
bilans płatniczy,
latach 1988 – 2001,
Zna środki zaradcze
umożliwiające
pokonanie trudności
naszego przemysłu,
proponowane przez
ekonomistów,
Zna rolę SSE w
gospodarce Polski
Zna dane liczbowe
dotyczące struktury
zatrudnienia w
sferze usług, zna
nazwy największych
przedsiębiorstw
sfery usług,
Zna problemy
dotyczące
poszczególnych
rodzajów transportu
(kolejowego,
samochodowego,
morskiego,
lotniczego,
przesyłowego,
rurociągowego i
żeglugi śródlądowej)
naszym przemyśle
w wyniku
transformacji
gospodarczej,
Określa rolę SSE w
gospodarce Polski,
Wskazuje na mapie
lokalizację SSE
Charakteryzuje rolę
sfery usług w
gospodarce,
Przedstawia
charakterystykę
poszczególnych
działów transportu
oraz łączności,
Analizuje dane
statystyczne
Wskazuje na mapie Ocenia rozwój sfery
najważniejsze szlaki usług w swoim
transportowe w
regionie
Polsce,
Ocenia możliwości
rozwoju polskiego
transportu
Zna korzyści, które
przynosi gospodarce
i ludności handel,
Omawia strukturę
Charakteryzuje
czynniki
warunkujące rozwój
handlu,
Ocenia rozwój
polskiego handlu, w
tym handlu
zagranicznego,
SSE.
Zna strukturę
towarową importu i
eksportu,
Wymienia głównych
partnerów
handlowych Polski
Wymienia
najbardziej
atrakcyjne regiony
naszego kraju i
wskazuje na ich
główne walory,
Rozróżnia turystykę
krajową i
zagraniczną,
Posługuje się
terminem
agroturystyka
towarową importu i
eksportu,
Określa saldo
bilansu handlowego
i bilansu płatniczego
Analizuje dane
statystyczne
dotyczące handlu,
Sporządza wykresy
Wskazuje wady i
zalety polskiego
handlu
zagranicznego.
Określa warunki
rozwoju turystyki w
Polsce,
Zna stan bazy
noclegowej polskiej
turystyki
Zna obszary i
miejscowości o
największych
walorach
turystycznych
Omawia przyczyny
regresu turystyki
zagranicznej,
Na podstawie mapy
w podręczniku (ryc.
13.60. str. 162)
wymienia miejsca o
wybitnych walorach
turystycznych
Prezentuje walory
Prezentuje walory
turystyczne
turystyczne swojego
wybranych regionów regionu.
Polski
Uczestnictwo
Polski w ONZ oraz
w NATO.
Wie, że Polska jest
członkiem ONZ i
NATO,
Zna cele tych
organizacji
Uzasadnia potrzebę
przynależności kraju
do instytucji
międzynarodowych,
Wymienia korzyści
wynikające z
prowadzenia
aktywnej polityki
międzynarodowej.
Miejsce Polski w
Unii Europejskiej.
Zna pozycję Polski
w gronie 25 państw
UE pod względem:
liczby ludności,
powierzchni, liczby
osób/km kw, PKB/1
Zna strukturę ONZ,
Wymienia
wyspecjalizowane
organizacje w
obrębie ONZ,
Zna zasady
działania NATO
Zna dotyczące
instytucji UE
(siedziby, funkcje),
Zna warunki na
jakich Polska
przystąpiła do UE,
Określa sytuację
Polski w UE w
następujących
dziedzinach:
rolnictwo, przemysł,
usługi,
Sporządza analizę
SWOT w celu
określenia miejsca
Polski w Europie.
Turystyka.
Pisze esej na temat,
co w Twoim regionie
zmieniło się dzięki
pomocy z funduszy
strukturalnych Unii
Europejskiej.
os.
Zna ogólne zarysy
wydarzeń, które
doprowadziły do
wstąpienia do UE
Określa rolę Polski
w instytucjach
unijnych,
Określa skutki
położenia
geopolitycznego
Polski w Europie
Opracowali: Barbara Wieleba, Józef Bańka
Download