„ZAGROŻENIA WYSTĘPUJĄCE W PROGRAMACH TELEWIZYJNYCH”
Świat mediów zwłaszcza mediów elektronicznych jest niemal
naturalnym środowiskiem dla współczesnego młodego człowieka. Za
przyczynę tego faktu uważa się zbyt częste stykanie się z ekranem
telewizyjnym dzieci w bardzo wczesnym okresie dzieciństwa. Będąc
malutkim telewidzem i zarazem przedszkolakiem dzieci bardzo często
wymieniają się już doświadczeniami, mają ulubione bajki lub cykle
programów, wielką sympatią darzą swoich bohaterów do których tęsknią
gdy nie mogą ich oglądać. Innymi słowy taki mały człowiek jest już
niejednokrotnie zachłannym i obeznanym odbiorcą kreskówek. W
młodszych klasach szkół podstawowych jest wielu specjalistów od gier
komputerowych. A wielu gimnazjalistów potrafi lubować się w oglądaniu
seriali a nawet bywają wielbicielami „mocnych scen” filmowych. W
gimnazjum zatem mamy już weteranów medialnych, stanowiących
klientelę przemysłu filmowego, fonograficznego i prasy. Czy jednakże
młody człowiek umiejętnie potrafi poruszać się w gąszczu mediów?
Psycholodzy twierdzą, że u większości młodych ludzi nie zauważa się
umiejętności krytycznego odbioru treści niesionych przez media. Sztuki tej
bowiem należy uczyć bardzo wcześnie a w pierwszej kolejności powinni to
czynić rodzice, a najprostszym sposobem jest rozmowa a później
dyskusja, na temat przeczytanej bajki, obejrzanego filmu, przeczytanego
artykułu. Nam rodzicom nie powinna wystarczyć „podobało mi się” Świat
mediów nie jest miejscem, w którym dziecko można pozostawić samo.
Skutki takiego postępowania zadręczają obecnych psychologów i
socjologów w ich pracy. Jedni z nich apelują do dorosłych, że niektóre
treści medialne mają bardzo negatywny wpływ na rozwój duchowy i
moralny dzieci i młodzieży. Inni zajmują się badaniem szczegółów
istniejących mechanizmów, które prowadzą do zatarcia się granicy między
rzeczywistością realną a wykreowaną przez środki masowego przekazu.
Nikt z badaczy nie przekreśla pozytywnych oddziaływań mediów, wszyscy
jednak stwierdzają, że wykorzystywać należy je rozumnie i krytycznie
odbierać. Tylko wtedy media mogą pełnić funkcje edukacyjne, pomagać
kształtować a nie z góry niszczyć postawy jeszcze nie ukształtowane,
uczyć otwartości na świat i ludzkie problemy ,a nie prowokować ignorancki
chichot.
CZYM JEST WSPÓŁCZESNA BAJKA
Bajki najłatwiej docierają do dzieci, są o wiele łatwiejsze od
tradycyjnej baśni, w której tek jasne było dla dziecka dobro i zło.
Oglądając współczesne bajki czy baśnie dziecko zupełnie inaczej niż
sądzimy je odbiera, nie jest ono w stanie rozdzielić iluzji od rzeczywistości,
ponieważ sposób przekazanie treści przez ekran jest zupełnie nie podobny
do opowiadania przez bliską, zaufaną osobę, ciepłą i miłą w dotyku mamę,
babcię czy kogoś innego z rodziny. Dziecko siedząc przed ekranem nie ma
możliwości zadawania setek pytań, a jeżeli jest w pomieszczeniu samo,
czy ma poczucie bezpieczeństwa?
Jeżeli dziecko pozostawione samo będzie oglądało tradycyjną baśń,
wynik jej odbioru będzie najprawdopodobniej prawidłowy, ale jeżeli
obejrzy ono współczesną bajkę obfitującą w efekty techniczne, jaskrawe
kolory i skomplikowaną treść to może nierozerwalnie połączyć fikcję ze
światem realnym. Kto nie chciałby być „Batmanem” czy „Supermenem”
kiedy telewizja pokazuje wyraźnie ,że oni byli kiedyś niepozornymi
dziećmi. Bardzo smutny jest fakt, że dzieci już jak nie dzieci - coraz
częściej śmieją z bohaterów pozytywnych a chwałę przypisują tym
najbardziej agresywnym.
Najlepiej wytłumaczy różnice w oddziaływaniu baśniowych scen
ukazywanych na ekranie cytat z książki J. H. Shnejdera pt.” Zysk z
przestępstwa”
Baśnie, operując obrazem i symbolem, umożliwiają dzieciom duchowe
przeżycie przemian typowych dla procesu dojrzewania. Historie baśniowe
opowiadane lub czytane przez osobę bliską dziecku w atmosferze pełnej
bezpieczeństwa. Media elektroniczne zaś narzucają w sposób bezosobowy
gotowe obrazy. W trakcie odbioru nie ma mowy o nawiązaniu psychicznej
więzi między opowiadającym a słuchającym i oglądającym. Warunkiem
właściwego i budującego odbioru wszelkich treści, a zwłaszcza wiążących
się z przemocą, jest właśnie ta szczególna, możliwa tylko w warunkach
interpersononalnego zbliżenia więź”.
EFEKT TELEWIZYJNYCH SCEN PRZEMOCY
Dziecko, które przebywa w domu samo, ale jest skazane na nudę i
samotność, bo nie dostało zadania do wykonania a samo nic nie potrafi
wymyślać a już nie bawi się zabawkami szuka łatwego sposobu by tę nudę
zabić. Telewizja mu pomoże, bo telewizja dużo może i specjalnie dla
malucha zaraz coś wyrzuci z brzucha. Specjalne stacje od dawna umilają
dzieciom czas np. ‘Fox Kids”,”Cartoon Network”, ale większość i ich ofert
to bajkowe stwory nasycone przemocą. Mały widz mając nieograniczony
dostęp do bajek nie musi przecież umieć je selekcjonować może po prostu
patrzeć i patrzeć. Cóż, więc wtedy pozostanie w świadomości małego
nieświadomego widza – na ten temat naukowcy i badacze napisali całe
mnóstwo prac i jeszcze nie nadążają, bo problem zmienia swoje oblicze
szybko, ale jest też coraz bardziej niebezpiecznym problemem.
Najogólniej mówią o oni o tym, że agresja przenoszona jest z ekranu
wprost do realnych zachowań. Analizy badających dzieci nie są
jednoznaczne z wyjątkiem tych o agresji. Okazało się, że badano dzieci,
które pochodziły z różnych środowisk, ale mimo tego przy stosowaniu tych
samych metod badań wyniki i wnioski były też takie same. Dzieci, które
często oglądały sceny przemocy w najzwyklejszych kreskówkach są
bardziej agresywne. Trójka naukowców opublikowała wyniki badań
przeprowadzonych wśród uczniów szkół podstawowych województwa
wrocławskiego, które miały na celu:
1- obserwacje agresywnych zachowań w szkole i sprawdzeniu jakie
programy telewizyjne uczniowie najczęściej oglądają
2- obserwacje zachowania grupy dzieci preferujących brutalne sceny.
Wyniki wykazały występowanie wzmożonej agresji u dzieci, które
korzystały z programów emitujących bajki obfitujące w sceny z przemocą i
agresją. Badanie środowiska w/w dzieci wykazało, że we wszystkich
miejscach gdzie przebywają nawet w domu struktura i treść zabaw ich
były odbiciem elementów czy też fragmentów bajek telewizyjnych. Często
elementem zachowania się tych dzieci było zjawisko „znieczulicy”. Autorzy
badań chcieli ponad wszystko dowieść rodzicom i opiekunom, że sceny
często przez widza oglądane przestają wywoływać naturalne reakcje za to
wkraczają w naturę bycia. Kontakty z obrazami agresji sprawiają, że ich
początkowo bierni obserwatorzy stają się w swej naturze agresywni i sami
u siebie tego faktu nie mogą zauważyć jako coś nienormalnego. Pytanie
nasuwa się jedno czy nie należy oglądać TV – nie ! należy nie być jej
konsumentem , nie patrzeć z powodów egoistycznych. Socjologowie
jednomyślnie twierdzą, że świadomość młodych ludzi masowo
konsumujących świat mediów zmienia się i powstała tzw. „umysłowość
nowej fali”. Charakteryzuje się ona hedonistycznym podejściem do życia,
takim, w którym ludzie zamknięci w elektronicznym przekazie, tracą
kontakt z rzeczywistością. Przenoszą się w świat wybranej bajki czy
programu w fantazji, a później pragną by otaczała ich w świecie realnym i
upodabniają go do fikcji.
Istotne jest, więc aby pamiętać Telewizja maże być narzędziem do
poznawania świata, ale służy dobrze temu, kto potrafi się nią posługiwać
w przeciwnym razie może okazać się po prostu niebezpieczna. Niewłaściwy
wybór programów prowadzi do zubożenia młodych ludzi, znieczulicy
społecznej, rodzenia się lęków, źródeł przemocy od niechcenia, ale dla
naśladowania bohaterów telewizyjnych.
Bibliografia:
1. Teresa Sawicka „Edukacja medialna i czytelnicza” Toruń 200 r.
2. Jan Papież, Andrzej Płukis (red) „Przemoc dzieci i młodzieży” Kraków 2000 r.
3. Małgorzata Jacyno, Alina Szulżycka „Dzieciństwo. Doświadczenie bez świata”
Warszawa 1999r.
4. Anna Nowak (red) „ Wybrane zjawiska powodujące zagrożenia społeczne” Kraków
2000r.
opracowanie: Hanna Gayer
ANKIETA NA TEMAT OGLĄDALNOŚCI PROGRAMÓW TV
1. Czy miłym wspomnieniem są dla Ciebie opowiadane bajki lub baśnie przez bliską Ci
osobę?
TAK
NIE
CZĘŚCIOWO TAK
CZĘŚCIOWO NIE
2. Czy wolisz oglądać bajki w TV czy może czytać określoną lekturę?
TAK
CZASAMI
WYŁĄCZNIE OGLĄDAM
NIE
3. Czy istnieje bohater telewizyjny, którego szczególnie lubisz?
TAK
NIE
MIAŁEM KIEDYŚ
4. Mając do wyboru w TV wybierasz:
o POKEMON
o TRASZLIWE GROMOZAURY
o KSIĘŻNICZKA SARA
o DRAGON BALL
o JERRY I PACZKA
o INNE (jakie tytuły)
5. Czy lubisz oglądać TV w samotności?
NIE MOŻNA MIEĆ
TAKIEGO BOHATERA
ABSOLUTNIE NIE
OCZYWIŚCIE
ZALEŻY, CO OGLĄDAM
6. Czy podczas oglądania filmu zdarza Ci się, że zadajesz pytania albo masz ochotę coś
wyjaśnić bo nie rozumiesz?
TAK
NIE
CZASAMI
PRAWIE ZAWSZE
7. Z kim możesz porównać Twojego ulubionego bohatera ( jeżeli go masz):
ZORRO,
ANIA Z ZIELONEGO WZGÓRZA,
HARRY POTTER,
POSTACIE Z BAŚNI,
POSTACIE Z FILMÓW ANIMOWANYCH
8. Czy lubisz oglądać współczesne bajki, czyli filmy animowane?
BARDZO
TYLKO CZASAMI
NIE LUBIĘ ICH
