ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ WSZECHŚWIATA

ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ
WSZECHŚWIATA
Ziemia we Wszechświecie
WSZECHŚWIAT
WSZECHŚWIAT,
Kosmos, to całość świata z wypełniającą go materią
(zespołem wszystkich galaktyk, gwiazd, materii międzygwiazdowej, planet
i innych ciał niebieskich) oraz energią. Obserwacjom dostępna jest tylko część
Wszechświata, która się powiększa w miarę ulepszania metod badawczych.
Według obecnie przyjętej teorii ewolucja Wszechświata rozpoczęła się od
Wielkiego Wybuchu, w którym zachodziły różnorodne procesy, również
dotyczące struktury czasoprzestrzeni.
GALAKTYKA
GALAKTYKA
to układ gwiazd i materii międzygwiazdowej (gazu, pyłu),
do którego należy Układ Słoneczny, widziany w rzucie na sferę niebieską
w postaci Drogi Mlecznej. Galaktyka zawiera ok. 300 mld gwiazd, ma kształt
silnie spłaszczonego dysku o średnicy ok. 100 tys. lat świetlnych .
Droga Mleczna
GWIAZDA
GWIAZDY
to obiekty astronomiczne, do których należy m.in. Słońce. Są
kulami gazowymi o masach od kilku setnych masy Słońca do kilkudziesięciu
mas Słońca. Przynajmniej przez część swojej ewolucji gwiazdy świecą
w wyniku zachodzących w ich wnętrzach reakcji termojądrowych.
Temperatura wewnątrz gwiazd sięga wielu milionów stopni, a na powierzchni
— wielu tysięcy stopni. Gwiazdy grupują się w galaktyki.
GWIAZDOZBIORY
GWIAZDOZBIÓR,
konstelacja, dawniej: grupa gwiazd tworzących
charakterystyczną konfigurację na niebie, obecnie: obszar nieba o umownie
określonych granicach. Całe niebo dzieli się na 88 gwiazdozbiorów. Większość
nazw gwiazdozbiorów pochodzi z mitologii greckiej np. Andromeda, Centaur.
UKŁAD SŁONECZNY
UKŁAD SŁONECZNY, układ planetarny, zespół ciał niebieskich: Słońce,
planety i ich księżyce , planetoidy, komety, materia międzyplanetarna ,
krążące dokoła wspólnego środka masy i poruszające się jako całość
w przestrzeni.
PLANETY
[łac. < gr.] to ciała niebieskie o średnicach większych niż 1000
km, obiegające gwiazdę. Nie mają własnych źródeł energii i świecą odbitym
światłem gwiazdy. Planety Układu Słonecznego: Merkury, Wenus, Ziemia,
Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun i Pluton.
UKŁAD SŁONECZNY - schemat
SŁOŃCE
SŁOŃCE
powstało około 4,5 miliarda lat temu i niczym nie wyróżniało się
od innych gwiazd. Dookoła niego powstał system planetarny. Dopiero wtedy
dało ono wraz z Ziemią początek życiu na naszej planecie.
Słońce jest kulą gazową o promieniu ponad 700000 km złożoną w dużej
mierze z wodoru (92%) i helu (7,8%). Pozostałe 0,2% to takie pierwiastki jak
węgiel, azot, tlen i żelazo. Na powierzchni Słońca panuje temperatura 5800K.
Gwiazda wypromieniowuje z siebie energię sięgającą 400 milionów gigawatów. Energia ta wysyłana jest przez Słońce w postaci dwóch rodzajów promieniowania. Pierwszym z nich jest promieniowanie widzialne - światło białe,
natomiast drugi typ promieniowania to promieniowanie niewidzialne - podczerwone.
Słońce
Wewnątrz Słońca panuje ogromna temperatura sięgająca 15 milionów
stopni Celsjusza, oraz zachodzą tam przez cały czas reakcje termojądrowe,
które polegają na zamianie wodoru w hel.
Za około 5 miliardów lat większość wodoru w jądrze Słońca zamieni się
w hel, wtedy jądro pod wpływem własnego ciężaru zacznie się zapadać.
Wodór otaczający jądro zapali się a energia temu towarzysząca spowoduje
powiększenie rozmiaru Słońca, które zmieni się w czerwonego olbrzyma, który
swoją objętością będzie mógł pochłonąć nawet Ziemię. Po jakimś czasie
warstwy zewnętrzne zostaną odrzucone w przestrzeń a pozostanie samo jądro,
słabo świecące jako biały karzeł.
Słońce
MERKURY
MERKURY
jest pierwszą według oddalenia od Słońca planetą Układu
Słonecznego. Jest on stosunkowo niewielki, gdyż jego promień wynosi zaledwie 2439 km. Mniejszy od niego jest już tylko Pluton. Merkury krąży w odległości 57,91mln kilometrów od Słońca, a więc mniej więcej w połowie drogi
między Ziemią a Słońcem. Merkury jest praktycznie pozbawiony atmosfery,
czego powodem jest jego mała masa i słaba siła przyciągania, która nie jest
w stanie zatrzymać gazu. Występuje tu jednak śladowa atmosfera, która jest
bardzo silnie rozrzedzona. Jest ona złożona głównie z helu, śladowych ilości
tlenu, argonu, azotu i ksenonu.
Podstawowe informacje o Merkurym.
Średnica (km)
4878
Masa (w jedn. masy Ziemi)
0,05
Odległość od Słońca (mln km)
57,91
Mimośród orbity
0,206
Prędkość po orbicie (km/s)
47,89
Nachylenie płaszcz. orbity wzgl.
ekliptyki
7*0`
15``
Okres obiegu wokół Słońca
87,969
dnia
Temperatura na powierzchni
od 170*
do
430*C
Okres obrotu wokół własnej osi
58,7
dnia
Liczba księżyców
0
Merkury
WENUS
WENUS
jest drugą według oddalenia od Słońca planetą Układu
Słonecznego. Znana również pod nazwą Jutrzenki jest najjaśniejszym ciałem
niebieskim na niebie po Słońcu i Księżycu. Wenus jest bardzo podobna do
Ziemi, o czym świadczy kulisty kształt zbliżony do ziemskiego i bardzo podobny
rozmiar. Obrót planety wokół własnej osi odbywa się w stronę przeciwną niż
robią to inne planety w Układzie Słonecznym. Atmosfera Wenus składa się aż
w 95,5% z dwutlenku węgla (CO2) i w 4% z azotu z niewielką domieszką pary
wodnej. Wenus jest najcieplejszą planetą Układu Słonecznego.
Podstawowe informacje o Wenus.
Średnica (km)
12100
Masa (w jedn. masy Ziemi)
0,8150
Odległość od Słońca (mln km)
108,10
Mimośród orbity
0,0067
9
Prędkość po orbicie (km/s)
35,03
Nachylenie płaszcz. orbity wzgl.
ekliptyki
3*23`
40``
Okres obiegu wokół Słońca
224,70
1 dnia
Temperatura na powierzchni
średni
a
475*C
Okres obrotu wokół własnej osi
243,01
dnia
Liczba księżyców
0
Wenus
ZIEMIA
ZIEMIA
jest trzecią według oddalenia od Słońca planetą Układu
Słonecznego. Jest ona największa ze wszystkich planet wewnętrznych.
Średnica planety wynosi 12756 km, a więc promień równikowy ma 6378 km
i jest on dłuższy od promienia biegunowego, co jest spowodowane ruchem
obrotowym planety. Równik Ziemi ma 40 070km. Masa planety wynosi 6x10
27g i stanowi 2 milionowe części masy Słońca. Ziemia krąży w średniej
odległości 150 mln km od Słońca po orbicie w kształcie elipsy. W trakcie
ruchu obiegowego oś ziemska nachylona jest do płaszczyzny orbity pod
kątem 66*33`.
W budowie Ziemi wyróżnia się trzy strefy: wewnętrzną - jądro, środkową płaszcz
i zewnętrzną-litosferę dzielącą się na skorupę oceaniczną
kontynentalną. Powierzchnię Ziemi zajmują w 29% lądy i w 71% oceany. Lądy,
czyli w rzeczywistości siedem kontynentów, maja różną formę ukształtowania
powierzchni. Są na nich zarówno depresje, niziny, wyżyny, jak i góry. Atmosfera
ziemska składa się w 78% z azotu, 21% z tlenu, a pozostały 1% tworzą takie
gazy jak argon, dwutlenek węgla, para wodna, ozon. Ziemia ma jednego
naturalnego satelitę-jest nim księżyc. Jest on odległy od planety o ok.380 000 km.
Ziemia posiada, więc dosyć złożoną naturę. Obecność na jej powierzchni dużej
ilości wody, która występuje również w atmosferze jest głównym elementem zmian
fizyko-chemicznych, jak również woda ta dała początek życiu na naszej planecie,
nie odnalezionemu dotychczas nigdzie indziej w kosmosie.
Podstawowe informacje o Ziemi.
Średnica (km)
12756
Masa (w jedn. masy Ziemi)
1,00
Odległość od Słońca (mln km)
149,6
Mimośród orbity
0,0167
Prędkość po orbicie (km/s)
29,79
Nachylenie płaszcz. orbity
wzgl. ekliptyki
23*27`4
0``
Okres obiegu wokół Słońca
365,2564
dnia
Temperatura na powierzchni
średnia
14*C
Okres obrotu wokół własnej osi
23h56m4
s
Liczba księżyców
1
MARS
MARS
jest czwartą według oddalenia od Słońca planetą Układu
Słonecznego. Jego rozmiary nie dorównują rozmiarom Ziemi, jest o połowę
mniejszy. Małą gęstość planety powoduje prawdopodobnie jądro planety
zbudowane z żelaza, ale posiadające niewielkie rozmiary. Dużo żelaza
znajduje się również w powierzchniowych warstwach planety, dzięki czemu
zawdzięcza ona sobie czerwoną barwę. Mars i Ziemia maja wiele wspólnych
cech: złożona atmosfera, pory roku i w przeszłości obecność wody na
powierzchni Marsa. W związku z tą hipotezą naukowcy sądzą, że na Marsie w
przeszłości mogło istnieć drobne organiczne życie. Atmosfera planety składa
się w 95% z dwutlenku azotu, w 3% z azotu, w 1,5% z argonu oraz śladowych
ilości tlenu, tlenku węgla i pary wodnej.
Podstawowe informacje o Marsie.
Średnica (km)
6786
Masa (w jedn. masy Ziemi)
0,1074
Odległość od Słońca (mln km)
227,9
Mimośród orbity
0,0933
8
Prędkość po orbicie (km/s)
24,13
Nachylenie płaszcz. orbity wzgl.
ekliptyki
1*50`5
9``
Okres obiegu wokół Słońca
686,73
8 dnia
Temperatura na powierzchni
od 93* do
27*C
Okres obrotu wokół własnej osi
24h37
m27s
Liczba księżyców
2
JOWISZ
JOWISZ jest
piątą według oddalenia od Słońca planetą Układu
Słonecznego. Jest on zarazem największą i najcięższą planetą. Średni
promień Jowisza jest jedenaście razy większy od promienia Ziemi, a jego
gęstość jest czterokrotnie mniejsza od gęstości Ziemi. Mimo tego Jowisz
osiąga ogromną masę, dzięki swoim rozmiarom. Stałe jądro planety jest
niewielkie w porównaniu z całą wielkością Jowisza. Składa się ono
z żelaza, krzemianu i lodu. Jowisz jest otoczony pierścieniem i ma co
najmniej 16 naturalnych satelitów.
Podstawowe informacje o Jowiszu.
Średnica (km)
142800
Masa (w jedn. masy Ziemi)
317,94
Odległość od Słońca (mln km)
778,4
Mimośród orbity
0,0483
Prędkość po orbicie (km/s)
13,06
Nachylenie płaszcz. orbity wzgl.
ekliptyki
1*18`2
1``
Okres obiegu wokół Słońca
11 lat
315
dni
Temperatura na powierzchni
ok. 150*C
Okres obrotu wokół własnej osi
9h54m
Liczba księżyców
16
SATURN
Saturn
jest szóstą według oddalenia od Słońca planetą Układu
Słonecznego. Jest on kolejnym gazowym olbrzymem. Planeta ma barwę
mlecznobiałą. Saturn jest obiektem o najmniejszej gęstości w Układzie
Słonecznym. Jego gęstość wynosi zaledwie 0,7g/cm 3. To jest niepraw dopodobne, ale gdyby Saturna umieścić w wodzie to nie zatonąłby lecz
pływałby po jej powierzchni. Saturn nie jest tylko pięknym obiektem na
niebie, ale również bardzo rozbudowanym systemem składającym się
z samego Saturna, satelitów krążących dookoła niego oraz całego
rozbudowanego systemu pierścieni, które dają przepiękny widok tej planety.
Podstawowe informacje o Saturnie.
Średnica (km)
120660
Masa (w jedn. masy Ziemi)
75,21
Odległość od Słońca (mln km)
1427
Mimośród orbity
0,0559
Prędkość po orbicie (km/s)
9,64
Nachylenie płaszcz. orbity wzgl.
ekliptyki
2*29`
21``
Okres obiegu wokół Słońca
29 lat
167
dni
Temperatura na powierzchni
ok.
-180*C
Okres obrotu wokół własnej osi
10h14
m
Liczba księżyców
18
URAN
Uran
jest siódmą według oddalenia od Słońca planetą Układu
Słonecznego. Jest on trzeci spośród czterech gazowych olbrzymów. Uran
jako jedyna planeta Układu Słonecznego posiada oś, która znajduje się
w płaszczyźnie ruchu obiegowego wokół Słońca, a pierścienie, które
posiada są prostopadłe do tej płaszczyzny. Oznacza to, więc, że Uran
wiruje leżąc na boku. Masa planety jest piętnaście razy większa od masy
Ziemi, zaś gęstość wynosi 1,2g/cm 3 . Atmosfera Urana składa się głównie
z wodoru i helu. Uran nie posiada wewnętrznego źródła energii.
Podstawowe informacje o Uranie.
Średnica (km)
ok.524
00
Masa (w jedn. masy Ziemi)
14,53
Odległość od Słońca (mln km)
2871
Mimośród orbity
0,047
Prędkość po orbicie (km/s)
6,81
Nachylenie płaszcz. orbity wzgl.
ekliptyki
0*46`
23``
Okres obiegu wokół Słońca
84,018
roku
Temperatura na powierzchni
od 271*
do 213*C
Okres obrotu wokół własnej osi
17h15
m
Liczba księżyców
15
NEPTUN
Neptun
jest ósmą według oddalenia od Słońca planetą Układu
Słonecznego. Jest on najbardziej oddalonym gazowym olbrzymem. Masa
Neptuna jest równa 17 masom Ziemi, a jego gęstość wynosi 1,7g/cm 3.
Planeta ta posiada wewnętrzne źródło energii. Atmosfera Neptuna
zawiera głównie wodór i hel oraz metan. Tak jak wszystkie gazowe
olbrzymy Neptun jest otoczony pierścieniami. Na Neptunie zaobserwowa no ciemne plamy. Są to pewnego rodzaju sztormy, gdyż wiatry na
Neptunie wieją z prędkością 1600km/h najsilniej w całym Układzie
Słonecznym. Jest on ostatnim z gazowych olbrzymów.
Podstawowe informacje o Neptunie.
Średnica (km)
49528
Masa (w jedn. masy Ziemi)
17,14
Odległość od Słońca (mln km)
4500
Mimośród orbity
0,0087
Prędkość po orbicie (km/s)
5,43
Nachylenie płaszcz. orbity wzgl.
ekliptyki
1*46`
20``
Okres obiegu wokół Słońca
164,78
roku
Temperatura na powierzchni
-210*C
Okres obrotu wokół własnej osi
ok.18h
Liczba księżyców
8
PLUTON
Pluton
jest ostatnią, dziewiątą według oddalenia od Słońca planetą
Układu Słonecznego. Został on odkryty dopiero w 1930r. Niektórzy sądzą, że
Pluton nie jest planetą i coraz częściej jest on zestawiany z Neptunem,
ponieważ sądzi się, że w przeszłości mógł być on jego księżycem. Jego
orbita jest dużo bardziej nachylona w stosunku do płaszczyzny ekliptyki niż
orbity innych planet. Kolejną cechą Plutona jest to, że jego orbita przecina
orbitę Neptuna. Wynika, więc z tego, że Pluton przez pewien okres czasu nie
jest najdalszą planetą w Układzie Słonecznym. Powierzchnia Plutona
złożona jest w dużej części z zamarzniętego metanu.
Podstawowe informacje o Plutonie.
Średnica (km)
ok.230
0
Masa (w jedn. masy Ziemi)
0,002
Odległość od Słońca (mln km)
5929
Mimośród orbity
0,247
Prędkość po orbicie (km/s)
47,89
Nachylenie płaszcz. orbity wzgl.
ekliptyki
17*8`
53``
Okres obiegu wokół Słońca
248,4
roku
Temperatura na powierzchni
-230*
Okres obrotu wokół własnej osi
ok.6,4
dnia
Liczba księżyców
1
KSIĘŻYC
Księżyc, nasz naturalny satelita jest odległy o 384,4tys. km od środka Ziemi.
Jak dotąd jest on jedynym ciałem niebieskim, na jakie przemieścił się
człowiek. Jego promień wynosi 1740km, a masa stanowi zaledwie 1,2% masy
Ziemi. Ze względu na tak niewielką masę Księżyca jego siła grawitacji jest
znacznie słabsza niż ziemska i nie posiada on atmosfery. Jeden obieg
Księżyca wokół planety trwa 27,3 dni i jest on równy jednemu obrotowi wokół
własnej osi. Z takim właśnie ruchem Księżyca wiąże się stwierdzenie, że
widzimy z Ziemi tylko jedną stronę Księżyca. Pochodzenie Księżyca jest nadal
wielką zagadką dla naukowców. Najprawdopodobniej jest zderzenie
tworzącej się Ziemi z protoplanetą. Zderzenie to wyrwało z płaszcza Ziemi
ogromny jego fragment, który następnie stał się nie mającym żelazoniklowego jądra Księżycem.
KOMETY
Komety
to nieduże ciała niebieskie obiegające Słońce, zwykle po
bardzo wydłużonej orbicie. Pochodzą one z najbardziej odległych rejonów
Układu Słonecznego i nie zmieniły się od czasu swego powstania. Gdy
kometa zbliża się do Słońca rozwija swój długi ogon, który pojawia się na
skutek odparowywania materii jądra pod wpływem promieniowana
słonecznego.
PLANETOIDY
PLANETOIDY to nieduże ciała niebieskie, o średnicy mniejszej niż 1000km,
obiegające Słońce po orbitach między Marsem a Jowiszem. Największą
planetoidą - o średnicy 914 km – jest Ceres. W 1992 roku odkryto planetoidy
znajdujące się poza orbitą Neptuna ( Pas Kuipera ).
METEORY I METEORYTY
METEORY powstają
w wyniku rozpadu komet lub zderzeń planetoid.
Wpadając do atmosfery, ulegają na ogół spaleniu. Jednak trafiają się
meteory zbyt duże na to, żeby spłonąć, i te spadają na Ziemię jako
meteoryty. W miejscu ich upadku powstają zagłębienia.
MATERIA MIĘDZYGWIEZDNA
MATERIA MIĘDZYGWIEZDNA
to ogólna nazwa różnych form
materii nie mających określonych struktur podobnych do gwiazd (materia
rozproszona). Najczęściej jest to silnie rozrzedzony gaz z domieszką pyłu.
PREZENTACJĘ
PRZYGOTOWAŁA
ALICJA MAZUREK
KL. I a