Postępowanie z podopiecznymi z hipercholesterolemią

Wśród klientów którzy trafiają pod opiekę trenerów personalnych coraz większą grupę stanowią osoby
z hipercholesterolemią czyli podwyższonym poziomem cholesterolu, który jest kojarzony z chorobą
miażdżycową. W mediach jak i wśród obiegowych opinii lekarzy oraz ludzi zajmujących się
zdrowiem, dominuje teoria o szkodliwości wysokiego poziomu cholesterolu i jego działaniu
promiażdzycowym. Demonizuje się spożywanie pokarmów zwierzęcych zawierających cholesterol
takich jak jaja i mięso. Normy kliniczne dotyczące cholesterolu są coraz to bardziej obniżane.
Skutkuje to przepisywaniem przez lekarzy coraz większej ilości leków z grupy statyn, które działają
niszcząco na mięsień sercowy i mięsnie szkieletowe, a co za tym idzie obniżają się zdolności
wysiłkowe i postępy treningowe. Wielu trenerów którzy otaczają swoich podopiecznych opieką
dietetyczną dąży za wszelką cenę do obniżania (czasami nadmiernego) całkowitego poziomu
cholesterolu, co w praktyce okazuję się niezbyt dobrym pomysłem
Poznajmy czym jest cholesterol, jakie są jego normy, funkcje oraz frakcje.
Funkcje cholesterolu










Tworzy receptory błony komórkowej. Warunkuję poprawną pracę receptorów serotoniny,
ważnego neuroprzekaźnika w mózgu.
Prekursor kortyzolu-hormonu stresu wytwarzanego w nadnerczach. Kortyzol reguluje
metabolizm lipidów, białek i glukozy, wpływa na układ odpornościowy oraz ciśnienie krwi.
Niezbędny do syntezy hormonów płciowych –reguluje sprawność seksualną i płodność.
Zwalcza wolne rodniki-antyoksydant
Wspomaga regenerację (zastępowanie starych komórek)
Najważniejszy sterol tkanki nerwowej
Prohormon prowitaminy D3
Kontroluje powstawanie i sprawność synaps nerwowych
Bierze udział w wytwarzaniu Aldosteronu-gospodarka wodno-elektrolitowa
Wspomaga wytwarzanie kwasów żółciowych w wątrobie, które są odpowiedzialne za
emulgację, trawienie i wchłanianie tłuszczów pokarmowych
Frakcje cholesterolu
Chylomikrony – mające najmniejszą gęstość (<0,94 g/ml) i największy udział procentowy lipidów do
białka (98:2);
VLDL (lipoproteiny o bardzo małej gęstości) – drugie po chylomikronach pod względem gęstości
(0,94–1,006 g/ml) i wykazujące nieco mniejszy już stosunek lipidów do białka (90:10);
LDL (lipoproteiny o małej gęstości) – to właśnie osławiony „cholesterol zabójca”. Jego gęstość
wynosi około 1,006–1,063 g/ml i składa się w 75% z lipidów;
HDL (lipoproteiny o dużej gęstości) – tak zwany „zdrowy cholesterol” o największej gęstości (1,063–
1,210 g/ml) i 60% zawartości lipidów.
Istnieją dwa rodzaje cholesterolu LDL: mały, gęsty LDL oraz duży, puszysty LDL. Mały LDL jest
istotnym czynnikiem ryzyka choroby serca, łatwo ulega utlenieniu i powoduje stany zapalne w
arteriach. Duży LDL jest odporny na oksydację i dlatego nie stanowi zagrożenia dla serca.
Najnowsze normy diagnostyczne cholesterolu
Osoba zdrowa



Cholesterol całkowity: poniżej 190 mg/dl lub 5,0 mmol/l
LDL: poniżej 115 mg/dl lub 3,0 mmol/l
HDL u mężczyzny: powyżej 40 mg/dl lub 1,0 mmol/l


HDL u kobiety: powyżej 45 mg/dl lub 1,2 mmol/l
Triglicerydy: poniżej 150 mg/dl lub 1,7 mmol/l
Osoba z grupy ryzyka:





Cholesterol całkowity: poniżej 175 mg/dl lub 4,5 mmol/l
LDL: poniżej 100 mg/dl lub 2,5 mmol/l
HDL u mężczyzny: powyżej 40 mg/dl lub 1,0 mmol/l
HDL u kobiety: powyżej 45 mg/dl lub 1,2 mmol/l
Triglicerydy: poniżej 150 mg/dl lub 1,7 mmol/l
Osoba ze stwierdzoną miażdżycą:





Cholesterol całkowity: poniżej 175 mg/dl lub 4,5 mmol/l
LDL: poniżej 70 mg/dl lub 1,5 mmol/l
HDL u mężczyzny: powyżej 40 mg/dl lub 1,0 mmol/l
HDL u kobiety: powyżej 45 mg/dl lub 1,2 mmol/l
Triglicerydy: poniżej 150 mg/dl lub 1,7 mmol/l
Tak naprawdę nie istnieje podział na „dobry” i „zły cholesterol” obie frakcję są bardzo potrzebne
w ustroju.
LDL to nie rodzaj cholesterolu, ale raczej kontener, który dostarcza tłuszcze, cholesterol,
witaminę D oraz rozpuszczalne w tłuszczach antyoksydanty do komórek ustroju człowieka. Składniki
te nie rozpuszczają się w wodzie, muszą być transportowane wewnątrz cząsteczek LDL znajdujących
się we krwi. Kiedy zaburzamy produkcję cząstek LDL, ograniczamy dostępność tych wszystkich
składników dla naszego ustroju. Natomiast HDL zabiera jego nadmiar lub „zużytą” formę z powrotem
do wątroby. Warto dbać o to, aby obie frakcje były na odpowiednio wysokim poziomie, gdyż zbytnie
obniżanie LDL skutkuje niedostatecznym odżywieniem organizmu.
Dobrym diagnostycznym narzędziem jest określanie stosunku poszczególnych frakcji względem
siebie.
Na podstawie raportu z Harvard Medical School możemy przyjąć następująco:
Stosunek poziomu cholesterolu do HDL (należy podzielić liczbę cholesterolu całkowitego przez
HDL)
Kobiety: poniżej 3,3 i mężczyźni: poniżej 3,4 - ryzyko chorób serca bardzo niskie
Kobiety: 3,8 i mężczyźni: 4 - ryzyko chorób serca niskie
Kobiety: 4,5 i mężczyźni: 5 - ryzyko chorób serca średnie
Kobiety: 7 i mężczyźni: 9 - ryzyko chorób serca umiarkowane
Kobiety: powyżej 11 i mężczyźni: powyżej 23 - ryzyko chorób serca wysokie.
Stosunek TG/HDL (należy podzielić liczbę trójglicerydów przez HDL)
Optymalny stosunek : <2
Ryzyko miażdżycy: >3
Jak widać poziom cholesterolu całkowitego, nawet jeśli jest podwyższony nie musi świadczyć o
chorobie. Wyliczenie stosunków pomiędzy frakcjami daje pełniejszy obraz kliniczny.
Prawdziwe przyczyny miażdżycy






Nadwaga – działa obciążająco na układ sercowo-naczyniowy. Nadwaga prowadzi do
uszkodzenia ścian wewnątrznaczyniowych i może doprowadzać do zgrubień z komórek
naprawczych co zwęża światło naczynia.
Dna moczanowa – kwas moczowy gromadzi się na ścianach naczyń w postaci kryształków.
Objawia się to bólem, zaczerwienieniem i stanem zapalnym naczyń.
Wirusy i bakterie- powodują rozrost tkanki ścian wewnątrznaczyniowych.
Wysoki poziom homocysteiny - jest to najważniejszy obecnie marker zmian miażdżycowych
który poprzez kumulację lipoprotein vLDL prowadzi do chorób serca.
Nadciśnienie tętnicze – powoduje stale utrzymujące się niefizjologiczne napięcie
ściany naczyń, jest przyczyną jej rozciągnięcia i pęknięcia.
Przewlekły stres – może prowadzic do zespołu „wypalenia nadnerczy” i do przewlekle
wysokiego poziomu kortyzolu. Przyczynami są stresujące środowiska życia i pracy,
długotrwałe i intensywne wysiłki fizyczne

Palenie papierosów –zwiększa ryzyko arteriosklerozy, udaru mózgu, czy zawału serca.

Cukrzyca, insulino oporność, zbyt duży udział cukrów w diecie- duże wahania poziomu
cukru we krwi doprowadza do uszkodzenia ścian w naczyniach komórkowych a także do
angiopatii, retinopatii i neuropatii. Dodatkowo dieta bardzo bogata w cukry i fruktozę
zwiększa powstawanie końcowych produktów zaawansowanej glikacji AGE’s które
doprowadzają do szybszego starzenia się komórek.

Zbyt duża konsumpcja wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-6 które powodują
powstawanie cytokin prozapalnych. Stosunek spożycia omega-3 do omega-6 powinien
wynosić 1:2 – 1:4.
Reasumując nie należy dążyć do nadmiernego obniżania cholesterolu całkowitego tylko
porównywać jego frakcję i na podstawie tego ustalać zalecenia dietetyczne. Zbytnio obniżony
poziom cholesterolu wpłynie negatywnie na stan zdrowia podopiecznych i na ich formę
sportową.
Radosław Podruczny
Specjalista ds. Żywienia i suplementacji
https://www.facebook.com/radoslawpodrucznywroclaw/
Piśmiennictwo
1. https://zdrowiewnaturze.wordpress.com/tag/niski-poziom-cholesterolu/
2.http://nowadebata.pl/2011/06/30/5-powodow-zeby-nie-martwic-sie-poziomem-cholesterolu/
3.http://www.ajwendieta.pl/blog/dieta/kompendium-wiedzy-cholesterol-czesc-1/
4. McMurry J., Chemia organiczna V, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005
5. http://www.naturalnews.com/042780_Sweden_low-fat_diet_myth_butter.html