iii cele i zadania w zakresie ochrony środowiska w powiecie

Załącznik do Uchwały nr XXII/170/2012 Rady Powiatu
w Starachowicach z dnia 28 sierpnia 2012r.
Program Ochrony Środowiska
dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015
z uwzględnieniem lat
2016-2019
opracowany przez:
PPUH „BaSz” mgr inż. Bartosz Szymusik
26-200 Końskie ul. Polna 72
tel./fax: 41 372 49 75
e-mail: [email protected]
przy współpracy:
Starostwa Powiatowego
w Starachowicach
Starachowice 2012
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Spis treści
LEGENDA ............................................................................................................................................................ 5
Spis tabel ............................................................................................................................................................ 6
Spis wykresów .................................................................................................................................................... 8
Spis rysunków ..................................................................................................................................................... 8
Podstawy prawne Powiatowego Programu Ochrony Środowiska ..................................................................... 9
Podstawy i cel opracowania ............................................................................................................................. 10
I.POWIAT STARACHOWICKI – INFORMACJE OGÓLNE ....................................................... 11
1.1. Ogólna charakterystyka Powiatu Starachowickiego ................................................................................. 11
1.1.1. Powiat Starachowicki .................................................................................................................... 11
1.1.2. Miasto Starachowice..................................................................................................................... 12
1.1.3. Miasto i Gmina Wąchock .............................................................................................................. 12
1.1.4. Gmina Brody ................................................................................................................................. 12
1.1.5. Gmina Mirzec ................................................................................................................................ 13
1.1.6. Gmina Pawłów .............................................................................................................................. 13
1.2. Warunki geofizyczne powiatu ................................................................................................................... 13
1.2.1. Położenie i rzeźba terenu.............................................................................................................. 13
1.2.2. Warunki klimatyczne .................................................................................................................... 14
1.2.3. Hydrografia ................................................................................................................................... 14
1.2.4. Przyroda ........................................................................................................................................ 15
1.3. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze powiatu starachowickiego ..................................................... 16
1.3.1. Demografia ................................................................................................................................... 16
1.3.2. Mieszkalnictwo ............................................................................................................................. 17
1.3.3. Infrastruktura techniczna .............................................................................................................. 18
1.3.4. Gospodarka ................................................................................................................................... 19
1.4. Działalność Samorządu Powiatu w latach 2009 - 2011 ............................................................................. 20
1.4.1. Dochody i wydatki budżetu powiatu ............................................................................................ 20
1.4.2 Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska .............................................................. 22
II DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA ........................................................... 23
2.1. Powietrze atmosferyczne .......................................................................................................................... 23
2.1.1. Źródła zanieczyszczeń powietrza .................................................................................................. 23
2.1.2. Stan infrastruktury mającej wpływ na jakość powietrza .............................................................. 24
2.1.3. Pomiary zanieczyszczenia powietrza ............................................................................................ 26
2.1.4. Podsumowanie ............................................................................................................................. 28
2.2. Hałas .......................................................................................................................................................... 29
2.2.1. Źródła hałasu ................................................................................................................................ 30
2.2.2 Pomiary hałasu .............................................................................................................................. 32
2.2.3. Podsumowanie ............................................................................................................................. 33
2.3. Pola elektromagnetyczne .......................................................................................................................... 33
2.3.1. Źródła pól elektromagnetycznych................................................................................................. 33
2.3.2. Pomiary pól elektromagnetycznych.............................................................................................. 34
2.3.3. Podsumowanie ............................................................................................................................. 36
2.4. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa ........................................................................................ 36
2.4.1. Hydrografia powiatu starachowickiego ........................................................................................ 37
2.4.2. Pomiary jakości wód powierzchniowych ...................................................................................... 38
2.4.3. Wody podziemne .......................................................................................................................... 39
2.4.4. Monitoring wód podziemnych ...................................................................................................... 40
2.4.5. Gospodarka wodno – ściekowa .................................................................................................... 41
2.4.5.1. Sieć wodociągowa ...................................................................................................................... 42
2
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2.4.5.2. Sieć kanalizacyjna....................................................................................................................... 44
2.4.5.3. Melioracje .................................................................................................................................. 45
2.4.6. Podsumowanie ............................................................................................................................. 46
2.5. Odpady ...................................................................................................................................................... 46
2.5.1. Odpady niebezpieczne .................................................................................................................. 47
2.5.2. Odpady z sektora gospodarczego ................................................................................................. 48
2.5.3. Odpady komunalne ....................................................................................................................... 49
2.5.4. Podsumowanie ............................................................................................................................. 53
2.6. Gleby ......................................................................................................................................................... 53
2.6.1. Typy gleb ....................................................................................................................................... 53
2.6.2. Monitoring gleb ............................................................................................................................ 54
2.6.3. Zanieczyszczenia gleb ................................................................................................................... 55
2.6.4. Rolnictwo ...................................................................................................................................... 55
2.6.4. Podsumowanie ............................................................................................................................. 56
2.7. Surowce naturalne .................................................................................................................................... 57
2.7.1. Zasoby surowców naturalnych ..................................................................................................... 57
2.7.2. Podsumowanie ............................................................................................................................. 59
2.8. Energia odnawialna ................................................................................................................................... 59
2.8.1. Energia słoneczna ......................................................................................................................... 60
2.8.2. Energia wodna .............................................................................................................................. 60
2.8.3. Energia wiatru ............................................................................................................................... 61
2.8.4. Biomasa......................................................................................................................................... 61
2.8.5. Energia geotermalna ..................................................................................................................... 61
2.8.6. Podsumowanie ............................................................................................................................. 61
2.9. Przyroda .................................................................................................................................................... 62
2.9.1. Stan zasobów przyrody ................................................................................................................. 62
2.9.1.1.Lasy ............................................................................................................................................. 62
2.9.1.2. Obszary prawnie chronione ....................................................................................................... 64
2.9.3. Zieleń urządzona ........................................................................................................................... 70
2.9.4. Podsumowanie ............................................................................................................................. 70
2.10. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska ..................................................................................................... 71
2.10.1. Rodzaje zagrożeń ........................................................................................................................ 71
2.10.2. Minimalizacja zagrożeń i likwidacja szkód .................................................................................. 73
2.10.3. Podsumowanie ........................................................................................................................... 74
III CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE
STARACHOWICKIM ....................................................................................................................... 75
3.1. Cele polityki ekologicznej .......................................................................................................................... 75
3.1.1. Cele polityki ekologicznej państwa ............................................................................................... 75
3.1.2. Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej ....................................................................................... 75
3.1.3. Priorytety ekologiczne w planistycznych dokumentach powiatu starachowickiego .................... 76
3.2. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska dla powiatu
starachowickiego .............................................................................................................................................. 76
3.3. Plan działań dla powiatu starachowickiego ............................................................................................... 77
3.3.1. Założenia planu działań................................................................................................................. 77
3.3.2. Ochrona powietrza atmosferycznego ........................................................................................... 78
3.3.3. Ochrona przed hałasem ................................................................................................................ 78
3.3.4. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych ......................................................................... 79
3.3.5. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym ........................................................... 79
3.3.6. Gospodarka odpadami .................................................................................................................. 79
3.3.5. Ochrona gleb i powierzchni ziemi ................................................................................................. 80
3.3.7. Ochrona środowiska przyrodniczego ............................................................................................ 80
3.3.8. Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy ............................................................. 80
3.3.9. Minimalizacja zagrożeń dla środowiska ........................................................................................ 81
3.3.11. Edukacja ekologiczna .................................................................................................................. 81
3.4. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2012-2015 i zadań na lata 2016-2019 ................................... 81
3
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
3.4.1. Ochrona powietrza atmosferycznego ........................................................................................... 81
3.4.2. Ochrona przed hałasem ................................................................................................................ 82
3.4.3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym ....................................................... 84
3.4.4. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych ..................................................................... 84
3.4.5. Gospodarka odpadami ............................................................................................................. 86
3.4.6. Ochrona gleb i powierzchni ziemi............................................................................................. 86
3.4.7. Ochrona środowiska przyrodniczego ....................................................................................... 87
3.4.8. Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy ......................................................... 87
3.4.9. Minimalizacja zagrożeń dla środowiska ................................................................................... 88
3.4.10. Edukacja ekologiczna .................................................................................................................. 88
IV ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA.......................................................................... 89
4.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska ...................................................................................... 89
4.2.
Instrumenty zarządzania środowiskiem ............................................................................................. 90
V WDRAŻANIE PROGRAMU ........................................................................................................ 91
5.1. Środki finansowe na realizację programu ................................................................................................. 91
5.2. Koszty realizacji przedsięwzięć .................................................................................................................. 92
5.3. Monitoring................................................................................................................................................. 93
5.4. Wytyczne dla gminnych programów ochrony środowiska ........................................................................ 95
4
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
LEGENDA
Skróty używane w niniejszym opracowaniu:
WFOŚiGW
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
GUS
Główny Urząd Statystyczny
WIOŚ
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
POS
Program Ochrony Środowiska
PGO
Plan Gospodarki Odpadami
GZWP
Główny Zbiornik Wód Podziemnych
JST
Jednostka Samorządu Terytorialnego
RPO WŚ
Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego
PSP
Powiatowa Straż Pożarna
OSP
Ochotnicza Straż Pożarna
PEC
Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej
GPZ
Główny Punkt Zasilania
UE
Unia Europejska
Środki
Środki z NFOŚiGW, WFOŚiGW, UE i inne
pomocowe
5
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Spis tabel
Tabela 1 Liczba ludności w gminach powiatu starachowickiego na przestrzeni lat 2008-2011
(dane Urzędów Gmin) .............................................................................................................. 16
Tabela 2 Ludność według ekonomicznych grup wieku (%) w gminach powiatu
starachowickiego (GUS, 2010) ................................................................................................. 16
Tabela 3 Przyrost naturalny i saldo migracji w liczbach bezwzględnych w gminach powiatu
starachowickiego (GUS, 2010) ................................................................................................. 16
Tabela 4 Liczba mieszkań i powierzchnia użytkowa mieszkań w gminach powiatu
starachowickiego (GUS 2010) .................................................................................................. 17
Tabela 5 Wskaźniki (%) dotyczące wyposażenie mieszkań w infrastrukturę (GUS 2010) ....... 17
Tabela 6 Sieć rozdzielcza wodociągowa, kanalizacyjna i gazowa na 100 km2 (GUS 2010) ...... 18
Tabela 7 Korzystający z instalacji (%) ogółu ludności gmin powiatu (GUS 2010) .................... 19
Tabela 8 Dochody budżetu powiatu starachowickiego w latach 2009-2011 (w złotych) (dane
Starostwo Powiatowe) ............................................................................................................. 20
Tabela 9 Dochody na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych w
budżecie powiatu starachowickiego w latach 2009-2011 (w złotych) (dane Starostwo
Powiatowe)............................................................................................................................... 20
Tabela 10 Wydatki z budżetu powiatu starachowickiego w latach 2009-2011 (w złotych)
(dane Starostwo Powiatowe) ................................................................................................... 20
Tabela 11 Dochody i wydatki na 1 mieszkańca z budżetu powiatu starachowickiego w latach
2009-2011 (w złotych) (GUS, 2009-2011) ................................................................................ 20
Tabela 12 Stan sieci gazowej w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (dane
Urzędów Gmin, 2012) .............................................................................................................. 25
Tabela 13 Zużycie gazu ziemnego w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego
(GUS, 2010)............................................................................................................................... 25
Tabela 14 Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych (Mg/rok) z zakładów uciążliwych w
powiecie starachowickim w latach 2007-2010 (GUS, 2007-2010) .......................................... 26
Tabela 15 Ilości i rodzaje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych wprowadzanych do powietrza
przez Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Starachowicach w roku 2011 (dane ZEC
Starachowice) ........................................................................................................................... 26
Tabela 16 Zanieczyszczenia pyłowe zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do
redukcji zanieczyszczeń (Mg/rok) w powiecie starachowickim w latach 2007-2010 (dane
GUS) .......................................................................................................................................... 27
Tabela 17 Klasyfikacja strefy świętokrzyskiej według parametrów, z uwzględnieniem
kryteriów ustanowionych dla ochrony zdrowia (WIOŚ, 2011) ................................................ 27
Tabela 18 Klasyfikacja strefy świętokrzyskiej według parametrów, z uwzględnieniem
kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin (WIOŚ, 2010) .................................................... 27
Tabela 19 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku .......................................................... 29
Tabela 20 Długość poszczególnych kategorii dróg na terenie powiatu starachowickiego (dane
Urzędów Gmin, 2012) .............................................................................................................. 31
Tabela 21 Stan techniczny dróg w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (dane
Urzędów Gmin, 2012) .............................................................................................................. 31
Tabela 22 Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych ................................................. 34
Tabela 23 Wyniki pomiarów PEM na terenie powiatu starachowickiego w roku 2011 (WIOŚ
Kielce, 2011). ............................................................................................................................ 36
6
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 24 Badania rzeki Kamiennej w punkcie pomiarowym w Starachowicach w 2010 roku
(WIOŚ, 2010) ............................................................................................................................ 38
Tabela 25 Badania rzek przepływających przez teren powiatu starachowickiego w punktach
pomiarowych poza jego terenem w roku 2010 (WIOŚ, 2010) ................................................. 39
Tabela 26 Wyniki jakości wód podziemnych ujęcia w Bostowie oraz najbliżej położonych ujęć
poza powiatem starachowickim w 2010 r. (WIOŚ, 2010) ........................................................ 41
Tabela 27 Ujęcia wód podziemnych w gminach powiatu (dane Urzędów Gmin) ................... 42
Tabela 28 Stan sieci wodociągowej w poszczególnych gminach (powiatu starachowickiego
(dane Urzędów Gmin) .............................................................................................................. 43
Tabela 29 Zużycie wody z wodociągów
w poszczególnych gminach powiatu
starachowickiego (GUS, 2010) ................................................................................................. 44
Tabela 30. Stan sieci kanalizacyjnej w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego
(dane Urzędów Gmin) .............................................................................................................. 44
Tabela 31 Ilość ścieków dostarczanych w czasie doby do sieci kanalizacyjnej w
poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (GUS, 2010) .......................................... 45
Tabela 32 Stan melioracji na terenie powiatu starachowickiego (dane Urzędów Gmin) ........ 45
Tabela 33 Ilość azbestu zebrana do końca 2011 roku w gminach powiatu starachowickiego
(dane Urzędów Gmin) .............................................................................................................. 48
Tabela 34 Wytworzone w oczyszczalniach komunalnych osady ściekowe i skratki (w Mg) w
latach 2008-2010 (dane Urzędów Gmin) ................................................................................. 49
Tabela 35 Ilość zebranych odpadów zmieszanych (w Mg) z terenów gmin powiatu
starachowickiego (dane Urzędów Gmin) ................................................................................. 49
Tabela 36 Ilość zebranych odpadów posegregowanych (w Mg) z terenów gmin powiatu
starachowickiego (dane Urzędów Gmin) ................................................................................. 50
Tabela 37. Instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych na terenie Regionu 2 według
„Planu gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego 2012-2018” ..................... 51
Tabela 38. Moc przerobowa instalacji do przetwarzania odpadów dla Regionu 2 w
województwie świętokrzyskim („Plan gospodarki odpadami dla województwa
świętokrzyskiego 2012-2018”) ................................................................................................. 53
Tabela 39. Moc przerobowa instalacji do składowania odpadów komunalnych dla Regionu 2
w województwie świętokrzyskim („Plan gospodarki odpadami dla województwa
świętokrzyskiego 2012-2018”) ................................................................................................. 53
Tabela 40 Klasyfikacja gleb w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (Program
Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego na lata 2008-2011)................................ 54
Tabela 41 Użytkowanie gruntów (ha) w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego
(GUS, 2005)............................................................................................................................... 55
Tabela 42 Liczba gospodarstw rolnych i powierzchnia gospodarstw w poszczególnych
gminach powiatu starachowickiego (GUS, 2010 – wyniki Powszechnego spisu rolnego) ....... 56
Tabela 43. Zasoby kopalin w powiecie starachowickim (Bilans zasobów kopalin i wód
podziemnych w Polsce , 2010 r.) .............................................................................................. 57
Tabela 44. Przykłady efektywnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii w warunkach
polskich (Strategia Rozwoju Energii Odnawialnej - opracowanie własne) .............................. 59
Tabela 45 Powierzchnia i lesistość poszczególnych gmin powiatu starachowickiego (GUS,
2010)......................................................................................................................................... 62
Tabela 46 Powierzchnia (w ha) obszarów prawnie chronionych na terenie powiatu
starachowickiego (GUS, 2010) ................................................................................................. 64
Tabela 47 Koszty realizacji przedsięwzięć ................................................................................ 93
7
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 48 Harmonogram działań monitorujących program .................................................... 93
Tabela 49 Wskaźniki opisujące stopień realizacji założonych zadań ...................................... 94
Spis wykresów
Wykres 1 Ludność według ekonomicznych grup wiekowych .................................................. 17
Wykres 2 Wyposażenie mieszkań na terenie gmin powiatu starachowickiego ...................... 18
Wykres 3 Sieć wodociągowa, kanalizacyjna i gazowa na 100 km2 na terenie gmin powiatu
starachowickiego (dane Urzędów Gmin) ................................................................................. 18
Wykres 4 Dochody i wydatki budżetu powiatu starachowickiego w latach 2009 i 2011 ........ 20
Wykres 5 Udział poszczególnych gmin powiatu starachowickiego w ilości zebranych odpadów
zmieszanych w roku 2010 ........................................................................................................ 50
Wykres 6 Udział poszczególnych gmin powiatu starachowickiego w ilości zebranych odpadów
segregowanych w roku 2010.................................................................................................... 50
Wykres 7 Porównanie ilości nieposegregowanych i segregowanych odpadów na terenach
gmin wiejskich powiatu starachowickiego w roku 2010.......................................................... 50
Wykres 8 Udział procentowy powierzchni użytków rolnych poszczególnych gmin w
powierzchni użytków rolnych w powiecie starachowickim ..................................................... 55
Wykres 9 Podział ze względu na sposób zagospodarowania użytków rolnych w gminach
powiatu starachowickiego ....................................................................................................... 55
Wykres 10 Udział gmin powiatu starachowickiego w terenach leśnych ................................. 63
Spis rysunków
Rysunek 1. Położenie administracyjne powiatu starachowickiego w województwie
świętokrzyskim ......................................................................................................................... 11
8
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Podstawy prawne Powiatowego Programu Ochrony Środowiska
Powiatowy Program Ochrony Środowiska opracowywany jest w oparciu o szereg przepisów
prawnych, z których najważniejsze to:
 ustawa o samorządzie powiatowym
 ustawa „Prawo ochrony środowiska”
 ustawa o odpadach
 ustawa o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach
oraz zmianie niektórych ustaw
 ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
 ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków
 ustawa „Prawo wodne”
 ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym
 ustawa „Prawo budowlane”
 ustawa „Prawo geologiczne i górnicze”
 ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych
 ustawa o lasach
 i przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw
oraz w oparciu o dokumenty:
 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 – Ministerstwo Środowiska, 2010 r.
 Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015
 Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) 2007-2013
 Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do
roku 2016
 Projekt Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016
 Natura 2000 – Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa
2002 r.
 Polityka energetyczna Polski do 2030 roku
 Polityka Leśna Państwa
 Program ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego (aktualizacja),
Kielce 2011
 Plan gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego (aktualizacja), Kielce
2011
 Program ochrony powietrza dla województwa świętokrzyskiego, Kielce 2011
 Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020, Kielce 2006
 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Świętokrzyskiego
 Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego na lata 20082011 z uwzględnieniem lat 2012-2015
 Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Starachowice
na lata 2009-20012 z uwzględnieniem lat 2013-2016
 Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Wąchock na
lata 2009-20012 z uwzględnieniem lat 2013-2016
 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Brody na lata 2009-20012 z uwzględnieniem
lat 2013-2016
9
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019


Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Mirzec na lata
2009-20012 z uwzględnieniem lat 2013-2016
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Pawłów
Podstawy i cel opracowania
Zgodnie z Ustawą „Prawo ochrony środowiska” jednostki samorządu terytorialnego mają
obowiązek opracowania „Programu Ochrony Środowiska”. Pierwotnie obowiązek dotyczył
opracowania dwóch programów tj.„Programu Ochrony Środowiska” i „Programu Gospodarki
Odpadami. Termin opracowania dla samorządu powiatowego ustawodawca określił na
31 grudnia 2003 r. oraz ustalił konieczność aktualizacji dokumentów w cyklu 4-letnim.
Ponadto Program ma być opiniowany przez samorząd wojewódzki oraz przez gminy
wchodzące w skład powiatu.
Dla powiatu starachowickiego opracowane i zatwierdzone były następujące programy:
 Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami Powiatu
Starachowickiego z uwzględnieniem Powiatowego Programu Usuwania Azbestu
i Wyrobów Zawierających Azbest przygotowany w wyniku realizacji wymogów
ustawowych został zatwierdzony przez Radę Powiatu w Starachowicach 28 czerwca
2004r. uchwałą Nr XXVI/217/04 i obejmował zadania przewidziane na okres 20042006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010,
 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego (aktualizacja) na lata
2008-2011 z uwzględnieniem 2012-2015 został przyjęty Uchwałą Nr XXXI/226/2009
Rady Powiatu Starachowickiego w dniu 29 stycznia 2009 r.
Niniejszy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego stanowi trzecią edycję
dokumentu programowego określającego zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie
powiatu starachowickiego i jest aktualizacją dokumentu przyjętego w 2009 r.
Celem programu jest przeprowadzenie analizy stanu obecnego środowiska naturalnego
w powiecie oraz określenie kierunków działań bieżących i długofalowych samorządu
w zakresie ochrony środowiska.
10
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
I.POWIAT STARACHOWICKI – informacje ogólne
Rysunek 1. Położenie administracyjne powiatu starachowickiego w województwie świętokrzyskim
1.1. Ogólna charakterystyka Powiatu Starachowickiego
1.1.1. Powiat Starachowicki
Pod względem administracyjnym powiat starachowicki położony jest w północnej części
województwa świętokrzyskiego. Teren powiatu starachowickiego od zachodu graniczy
z powiatem skarżyskim, od wschodu z powiatem ostrowieckim, od południa z powiatem
kieleckim, natomiast od północy graniczy z województwem mazowieckim i powiatami:
szydłowieckim i radomskim. Powiat tworzą: Miasto Starachowice, Miasto i Gmina Wąchock
oraz gminy wiejskie: Brody, Mirzec i Pawłów.
Powiat starachowicki zajmuje obszar o powierzchni ok. 523 km², co stanowi 4,5%
powierzchni województwa świętokrzyskiego.
Miasto Starachowice dzieli od większych miast: Warszawy, Krakowa, Łodzi i Lublina
w każdym kierunku ok. 150-170 km.
Południowe granice powiatu dzieli zaledwie 10 km od najwyższego pasma Gór
Świętokrzyskich - Łysogór.
Oś komunikacyjną całego terenu powiatu stanowi dolina rzeki Kamiennej, wzdłuż której
biegnie linia kolejowa - Skarżysko Kamienna - Starachowice – Ostrowiec Świętokrzyski Sandomierz oraz droga krajowa nr 42 - Skarżysko Kamienna - Starachowice – Rudnik.
Ponadto teren powiatu przecina droga krajowa nr 9 Radom – Ostrowiec Świętokrzyski Barwinek oraz drogi wojewódzkie: 744 z Radomia do Starachowic, 756 Starachowice –
Stopnica.
Liczba mieszkańców powiatu starachowickiego wynosi 95589 osób (stan na 31.12.2011r.).
11
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
1.1.2. Miasto Starachowice
Stolica powiatu – miasto Starachowice – położone w centralnej części powiatu, graniczy
z jego wszystkimi gminami. Stanowi ono siedzibę wielu instytucji publicznych, finansowych,
ochrony zdrowia, oświatowych i kulturowych oraz przedsiębiorstw prywatnych.
Miasto zajmuje powierzchnię 31,85 km2, zamieszkuje je (stan na 31.12.2011) 53373
mieszkańców.
W Starachowicach rozwinął się przemysł odlewniczy, ceramiczny, spożywczy i działalność
handlowo-usługowa. Na terenie miasta funkcjonuje Specjalna Strefa Ekonomiczna
„Starachowice” oferując doskonałe warunki dla działalności inwestycyjnej i rozwoju
przedsiębiorczości.
Większe zakłady przemysłowe w Starachowicach to:
 Zakłady Mięsne „Animex” S.A.
 MAN STAR Trucks&Buses Sp. z o.o.
 RR Donnelley Starachowice Sp. z o.o.
 Cersanit II S.A. w Starachowicach
 Zakład Produkcji Płytek i Wyrobów Ceramicznych „Cerrad” Sp. z o.o.
 Zakład Energetyki Cieplnej w Starachowicach
1.1.3. Miasto i Gmina Wąchock
Gmina miejsko-wiejska Wąchock zajmuje powierzchnię 82 km2 (w tym miasto 16 km²), co
stanowi ok. 15% powierzchni powiatu.
Gmina graniczy z miastem Starachowice oraz z gminami Mirzec i Pawłów (w powiecie
starachowickim), miastem i gminą Bodzentyn (w powiecie kieleckim) oraz z miastem
Skarżysko Kamienna, miastem i gminą Suchedniów i gminą Skarżysko Kościelne (w powiecie
skarżyskim). Gminę tworzy miasto i 4 sołectwa.
Gminę zamieszkuje ogółem (stan na 31.12.2011) 7136 mieszkańców.
Przez miasto przebiega elektryczna linia kolejowa: Skarżysko Kamienna – Ostrowiec
Świętokrzyski oraz droga krajowa nr 42.
Położenie gminy Wąchock w strefie atrakcyjnych krajobrazów stwarza doskonałe warunki do
rozwoju turystyki. Prawdziwym bogactwem gminy są lasy i grunty leśne (tereny Puszczy
Świętokrzyskiej, Sieradowickiego Parku Krajobrazowego). Dodatkowym atutem są unikatowe
zabytki architektury, z najcenniejszym kościołem i klasztorem cysterskim.
1.1.4. Gmina Brody
Gmina Brody zajmuje powierzchnię 161 km2, zamieszkuje ją (stan na 31.12.2011) 11076
mieszkańców.
Gmina graniczy ze wszystkim gminami powiatu starachowickiego, miastem i gminą Kunów
(powiat ostrowiecki) oraz gminami województwa mazowieckiego: miastem i gminą Iłża
(powiat radomski) gminami Rzeczniów i Sienno (powiat lipski). Gmina składa się z 16 sołectw.
Gmina położona jest na styku Gór Świętokrzyskich i Przedgórza Iłżeckiego. Teren gminy
przecina płynąca z zachodu rzeka Kamienna.
Gmina ma korzystne położenie komunikacyjne. Przebiegają przez nią trzy ważne trakty:
 droga krajowa nr 9 z Warszawy przez Radom, Rzeszów do Barwinka,
 droga krajowa nr 42 ze Skarżyska Kam. przez Starachowice do Rudnika,
 magistrala kolejowa Łódź Kaliska – Dębica (stacja w Brodach).
12
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Bogactwem gminy są tereny leśne, zajmujące 69,40% powierzchni, w całości należące do
Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej.
1.1.5. Gmina Mirzec
Gmina Mirzec zajmuje powierzchnię 111 km2, zamieszkuje ją (stan na 31.12.2011) 8528
mieszkańców.
Gmina graniczy z gminami powiatu starachowickiego: miastem i gminą Wąchock i gminą
Brody, gminą Skarżysko Kościelne w powiecie skarżyskim oraz z gminami województwa
mazowieckiego: gmina Mirów (powiat szydłowiecki), miastem i gminą Iłża oraz Wierzbica
(powiat radomski). Gminę tworzy 10 sołectw.
Podstawową dziedziną gospodarki gminy Mirzec jest rolnictwo. Użytki rolne zajmują ogółem
powierzchnię ponad 55% ogólnej powierzchni gminy. Lasy i grunty leśne stanowią 38,6%
powierzchni gminy.
1.1.6. Gmina Pawłów
Gmina Pawłów zajmuje powierzchnię 137 km2, zamieszkuje ją (stan na 31.12.2011) 15476
mieszkańców.
Gmina Pawłów graniczy z gminami powiatu starachowickiego: z miastem Starachowice,
miastem i gmina Wąchock, gminą Brody oraz gminą Waśniów (powiat ostrowiecki), miastem
i gminą Bodzentyn oraz gminą Nowa Słupia (powiat kielecki). Gminę tworzy 36 sołectw.
Pawłów jest typową gminą rolniczą o dużym potencjale produkcyjnym z uwagi na dobre
gleby. Na terenie gminy brak jest większych zakładów przemysłowych.
1.2. Warunki geofizyczne powiatu
1.2.1. Położenie i rzeźba terenu
Powiat starachowicki, zgodnie z podziałem fizyczno - geograficznym J. Kondrackiego, leży
w prowincji Wyżyny Polskie, w podprowincji – Wyżyna Małopolska, w makroregionie Wyżyna
Kielecka, w południowej części Przedgórza Iłżeckiego i wschodniej części Płaskowyżu
Suchedniowskiego. Wzdłuż rzeki Kamiennej przebiega granica dwóch w/w mezoregionów.
Część powiatu, położona w obrębie mezoregionu Przedgórza Iłżeckiego, zbudowana jest ze
skał okresu jurajskiego, które tworzą niewysokie wzniesienia o rozciągłości z północnegozachodu na południowy-wschód. W tym rejonie maksymalne rzędne terenu sięgają 270 m
n.p.m. W obrębie tego mezoregionu można wyróżnić dwie wyraźne jednostki
geomorfologiczne:
 dolina rzeki Kamiennej wypełniona osadami aluwialnymi (torfy, namuły, mady, piaski
i żwiry rzeczne o miąższości od kilku do kilkunastu metrów, zalegających na osadach
jury dolnej,
 powierzchnie zrównań rozwinięte na osadach dolno – jurajskich.
Część powiatu, znajdująca się w obrębie Płaskowyżu Suchedniowskiego, zbudowana jest
z masywnych piaskowców dolno-triasowych tworzących rozległe powierzchnie. Płaskowyż
przylega do masywu Gór Świętokrzyskich.
Geologicznie teren powiatu położony jest w obrębie obrzeżenia mezozoicznego Gór
Świętokrzyskich. Najstarszymi utworami są osady triasu (piaskowce wiśniowe, piaskowce
13
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
wiśniowe z wkładkami iłów i mułowców: iłowce, mułowce i piaskowce z syderytami
i żelaziakami ilastymi; piaskowce ze żwirami i wkładkami iłowców i mułowców). Jura
reprezentowana jest przez piaskowce, mułowce, iłowce oraz iłowce z żelaziakami ilastymi.
Utwory mezozoiczne przykryte są na ogół osadami czwartorzędowymi akumulacji
lodowcowej i wodnolodowcowej (gliny i grunty piaszczysto - żwirowe) oraz akumulacji
rzecznej (piaski, żwiry, torfy, namuły).
1.2.2. Warunki klimatyczne
Według podziału R. Gumińskiego Polski na regiony klimatyczne, powiat starachowicki
znajduje się w wyżynnym regionie klimatycznym śląsko-małopolskim w Krainie Gór
Świętokrzyskich. Klimat ten jest ukształtowany przez silne wpływy wyżyn i średnie wpływy
powietrza kontynentalnego.
Kraina ta charakteryzuje się średnią temperaturą najchłodniejszego miesiąca (stycznia) 4,2°C, i średnią temperaturą miesiąca najcieplejszego (lipca) +17,5°C. Średnia roczna
temperatura powietrza 6,8°C.
Zima trwa statystycznie 98 dni, a lato 88 dni. Liczba dni pogodnych w roku wynosi 60,
a pochmurnych 121. Szata śnieżna obserwowana jest średnio przez 93 dni. Najwięcej dni
z pokrywą śnieżną notuje sie w styczniu (23 dni). Okres wegetacyjny w regionie trwa średnio
200 dni.
Ten obszar klimatyczny charakteryzuje się znacznym średnim opadem wynoszącym 650 mm
rocznie (w półroczu ciepłym – 350-450 mm, w półroczy chłodnym – 225-270 mm).
Wilgotność względna powietrza wynosi średnio w roku 81%.
1.2.3. Hydrografia
Główną rzeką powiatu starachowickiego jest rzeka Kamienna, która przecina z zachodu na
wschód jego teren. Rzeka Kamienna pełni rolę międzyregionalnego korytarza ekologicznego,
łączącego się z krajowym korytarzem ekologicznym – doliną środkowej Wisły – wg koncepcji
ECONET. W ten sposób stanowi ważną funkcję w utrzymaniu przestrzennej ciągłości
obszarów aktywnych biologicznie.
Główne dopływy Kamiennej w powiecie to: Lubianka, Żarnówka, Młynówka, Iłżanka
Pokrzywianka i Małyszyniec.
Największe zbiorniki wodne w powiecie to:
 zalewy: Pasternik, Lubianka, Piachy w Starachowicach
 zalew retencyjny w Wąchocku
 zalew Brodzki w gminie Brody
 zbiornik Wióry w gminie Pawłów.
Zasadnicza część powiatu leży w strefie użytkowych zbiorników wód podziemnych (UZWP)
związanych z dolno-triasowymi i dolno- jurajskimi piaskowcami, w których występują wody
porowo-szczelinowe oraz czwartorzędowymi piaskami i żwirami rzecznymi w dolinie rzeki
Kamiennej. Część gminy Pawłów leży w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych –
GZWP Nr 419 Bodzentyn,. Natomiast część gminy Mirzec i część gminy Brody leży w obrębie
GZWP Nr 420 Wierzbica – Ostrowiec skupiających wody górno-jurajskie w spękaniach
i szczelinach krasowych skał wapiennych.
14
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
1.2.4. Przyroda
W powiecie starachowickim tereny leśne zajmują ponad 45 % powierzchni ogólnej powiatu
tj. 24324,1 ha (GUS, 2010). Grunty Skarbu Państwa wynoszą 23197 ha, grunty leśne
prywatne 1103,2 ha.
Niemal cały obszar powiatu starachowickiego objęty jest formami ochrony przyrody. Obszary
prawnie chronione na terenie powiatu (GUS, 2010) zajmują 46899,3 ha, w tym:
 parki krajobrazowe zajmują 6880 ha, w tym: inne formy ochrony na ich terenie 3,2
ha
 obszary chronionego krajobrazu 39997 ha, w tym: rezerwaty 64.5 ha
 użytki ekologiczne 24,1 ha
 stanowiska dokumentacyjne 1,4 ha.
W południowej części powiatu znajduje się również otulina Świętokrzyskiego Parku
Narodowego.
Wszystkie tereny chronione w powiecie tworzą Wielkoprzestrzenny System Obszarów
Chronionych (ESOCh).
Stan zasobów przyrody w poszczególnych gminach powiatu
Starachowice - miasto otoczone jest zwartymi kompleksami lasów, stanowiących pozostałość
Puszczy Świętokrzyskiej. Przez południowo – zachodni kraniec miasta przebiega granica
Sieradowickiego Parku Krajobrazowego. W okolicach Starachowic występuje Obszar
Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej, którego południowa granica przebiega wzdłuż
wschodniej granicy administracyjnej miasta. Ponadto na obszarze miasta Starachowice
znajduje się 13 pomników przyrody oraz użytek ekologiczny – wydzielona część zbiornika
wodnego Pasternik na rzece Kamiennej. Lasy i grunty leśnie zajmują na terenie miasta
21,90% (734,2 ha).
Miasto i Gmina Wąchock - na terenie miasta i gminy indywidualną ochroną konserwatorską
objętych jest 1 stanowisko dokumentacyjne, 2 użytki ekologiczne i 11 pomników przyrody.
Inne formy ochrony przyrody to: Sieradowicki Park Krajobrazowy (obejmuje 51,2%
powierzchni gminy, a wraz z otuliną – 74,3%), Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny
Kamiennej (OChKDK). Tereny leśne zajmują aż 62,4% powierzchni (5257,4 ha).
Gmina Brody - całość terenu gminy wchodzi w obszar chronionego krajobrazu, jako obszaru
o szczególnych walorach przyrodniczych i właściwościach klimatycznych. Na terenie gminy
znajdują się 3 rezerwaty przyrody: „Skały pod Adamowem”, „Skały w Krynkach”,
„Rosochacz”. Na terenie gminy znajduje się 8 pomników przyrody. Gmina jest najbardziej
zalesionym terenem powiatu – lasy zajmują 69,4% ogółu powierzchni (11523,9 ha).
Gmina Mirzec - obszar gminy ze względu na duże walory przyrodnicze i krajobrazowe został
w całości objęty różnymi formami ochrony: włączony został w obręb Obszaru Chronionego
Krajobrazu Doliny Kamiennej. W gminie występują 2 pomniki przyrody. Lasy w gminie Mirzec
zajmuja38,60 % powierzchni (4438,2 ha)
Gmina Pawłów - kompleks leśny położony w północnej części gminy jest objęty
Sieradowickim Parkiem Krajobrazowym. Pozostałe obszary leśne znajdują się w otulinach
Sieradowickiego Parku Krajobrazowego i Jeleniowskiego Parku Krajobrazowego i niewielki
fragment w otulinie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Kilka sołectw we wschodniej
części gminy leży w obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej. Na terenie gminy
znajduje się 9 pomników przyrody.
15
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
1.3. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze powiatu starachowickiego
1.3.1. Demografia
Powiat starachowicki (wg stanu na 31.12.2011r.) liczy 95589 mieszkańców.
Wskaźniki demograficzne dla powiatu starachowickiego wynoszą:
 wskaźnik obciążenia demograficznego:
 ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym – 59,9
osób
 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym –
109,8 osób
 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym – 31,3
osób
 udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem:
 w wieku nieprodukcyjnym – 17,9% osób
 w wieku produkcyjnym – 62,5% osób
 w wieku poprodukcyjnym – 19,6% osób
 wskaźniki modułu gminnego:
 gęstość zaludnienia – 178 osób na 1 km2
 kobiety na 100 mężczyzn – 107
 przyrost naturalny na 1000 ludności - -1,1
 saldo migracji -187 osób
Tabela 1 Liczba ludności w gminach powiatu starachowickiego na przestrzeni lat 2008-2011 (dane Urzędów
Gmin)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
2008
53645
7142
11044
8535
15458
2009
53196
7124
11098
8523
15454
2010
52853
7112
11073
8535
15447
2011
53373
7136
11076
8528
15476
Tabela 2 Ludność według ekonomicznych grup wieku (%) w gminach powiatu starachowickiego (GUS, 2010)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Wiek
przedprodukcyjny
16
16,6
19,4
20,1
22,6
Wiek
produkcyjny
63,4
62,4
62,2
61,6
60,6
Wiek
poprodukcyjny
20,7
21
18,4
18,3
16,8
Tabela 3 Przyrost naturalny i saldo migracji w liczbach bezwzględnych w gminach powiatu starachowickiego
(GUS, 2010)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Przyrost
naturalny
-62
-16
-24
-8
25
16
Saldo migracji
-208
19
14
7
-24
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Wykres 1 Ludność według ekonomicznych grup wiekowych
1.3.2. Mieszkalnictwo
W powiecie starachowickim jest ogółem 31.622 mieszkań o powierzchni użytkowej
2.077.764 m2.
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w województwie świętokrzyskim wynosi
71,7 m2, w powiecie starachowickim 65,7 m2. Przeciętna powierzchnia na 1 osobę
w województwie wynosi 24 m2, a w powiecie 22,3 m2.
Tabela 4 Liczba mieszkań i powierzchnia użytkowa mieszkań w gminach powiatu starachowickiego (GUS
2010)
Gmina
Liczba
mieszkań
Powierzchnia
(tys. m2)
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
19918
2557
3374
2129
3644
1169558
168115
241951
185624
312516
Przecięta
Przecięta
powierzchnia 1 powierzchnia na
mieszkania
1 osobę (m2)
2
(m )
58,7
22,7
65,7
24,2
71,7
22,1
87,2
22,1
85,8
20,7
Tabela 5 Wskaźniki (%) dotyczące wyposażenie mieszkań w infrastrukturę (GUS 2010)
Gmina
Wodociąg
Łazienka
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
miasto
wieś
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
96,4
90,7
Centralne
ogrzewanie
87,9
83,9
85,1
87,1
89,0
83,2
62,7
61,8
65,2
73,8
62,0
69,1
66,4
70,6
75,1
70,3
17
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Wykres 2 Wyposażenie mieszkań na terenie gmin powiatu starachowickiego
Wskaźniki wyposażenia mieszkań w infrastrukturę dla całości powiatu starachowickiego
wynoszą:
 wodociąg: teren miasta- 95,7%, teren wsi – 85,9%
 łazienka: teren miasta 89,2%, teren wsi – 65,4%
 centralne ogrzewanie: teren miasta 86,9%, teren wsi – 70,8%.
1.3.3. Infrastruktura techniczna
Podstawowe znaczenie ma zaopatrzenie w wodę budynków i gospodarka ściekowa gmin. Na
infrastrukturę techniczną składają się również sieć gazowa, elektroenergetyczna,
ciepłownicza i infrastruktura drogowa.
Tabela 6 Sieć rozdzielcza wodociągowa, kanalizacyjna i gazowa na 100 km 2 (GUS 2010)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
miasto
wieś
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Wodociąg
613,4
88,9
159,2
71,4
77
89
144,7
Kanalizacja
547,5
84,3
194,1
57,6
48,6
27,4
84,6
Gaz
334,5
70,9
102,7
63,2
58,1
58,4
104,4
Wykres 3 Sieć wodociągowa, kanalizacyjna i gazowa na 100 km2 na terenie gmin powiatu starachowickiego
(dane Urzędów Gmin)
18
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 7 Korzystający z instalacji (%) ogółu ludności gmin powiatu (GUS 2010)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
miasto
wieś
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Wodociąg
96,6
85,4
81,1
88,3
90,3
91,2
85,9
Kanalizacja
85,8
51
60,1
45
70,1
2,2
28,1
Gaz
77,0
40,8
35,9
43,9
44,3
20,3
10,7
Siecią elektroenergetyczną zarządza Polska Grupa Energetyczna (PGE) ZEORK Dystrybucja Sp.
z o.o. Skarżysko- Kamienna. Na terenie powiatu jest łącznie 35115 odbiorców energii
elektrycznej o niskim napięciu, a na wsi 10876 (GUS 2010).
Sieć ciepłownicza działa tylko na terenie Starachowic. Wynosi ona ogółem 59,1 km, w tym:
 długość sieci przesyłowej cieplnej – 33,9 km
 długość sieci cieplnej przyłączy do budynków i obiektów – 25,2 km.
Sieć obejmuje 49% mieszkańców miasta.
Sieć komunikacyjną powiatu starachowickiego tworzą:
 drogi krajowe nr; 42 i 9 – ogółem w powiecie 41,33 km
 drogi wojewódzkie nr; 744 i 756 – ogółem w powiecie 47,7 km
 drogi powiatowe o łącznej długości 247,28 km
 drogi gminne o długości 592,65 km
 magistrala kolejowa Łódź Kaliska – Dębica
 linia kolejowa relacji Skarżysko Kamienna – Rozwadów
1.3.4. Gospodarka
Na terenie powiatu jest ogółem 6940 podmiotów gospodarki narodowej (GUS, 2010), w tym
w sektorze publicznym – 204, w sektorze prywatnym – 6736 podmiotów. Poza terenem
miasta Starachowice w powiecie nie funkcjonuje praktycznie przemysł. W mieście
wyznaczona jest Specjalna Strefa Ekonomiczna „Starachowice”. Obecnie tradycje przemysłu
metalowego i metalurgicznego ustępują bardziej zróżnicowanej gospodarce. Poza branżą
samochodową i maszynową rozwija się przetwórstwo mięsne, produkcja materiałów
budowlanych, mebli i obuwia, a także usługi transportowe. Dzięki dywersyfikacji
przemysłowej w poszczególnych sektorach nastąpił rozwój ceramiki sanitarnej, poligrafii,
elektrotechniki oraz przemysłu tekstylnego.
Dominującym działem gospodarki terenów wiejskich powiatu jest rolnictwo. Powierzchnia
użytków rolnych na terenie powiatu (GUS,2005) wynosi 21474 ha, w tym:
19
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
 grunty orne: 16788 ha
 sady: 384 ha
 łąki: 3504 ha
 pastwiska: 798 ha.
Dominują gospodarstwa niskotowarowe, małe obszarowo, występują gospodarstwa
ekologiczne. W gospodarstwach uprawia się głównie zboża, ziemniaki oraz warzywa i owoce
gruntowe - truskawki.
1.4. Działalność Samorządu Powiatu w latach 2009 - 2011
1.4.1. Dochody i wydatki budżetu powiatu
Tabela 8 Dochody budżetu powiatu starachowickiego w latach 2009-2011 (w złotych) (dane Starostwo
Powiatowe)
Dochody ogółem
Dochody własne
Subwencja ogólna
Dotacje
2009
84506818,32
24112131,93
35243817,00
25150869,39
2010
90492174,55
26032612,75
38667249,00
25792312,80
2011
91992731,32
22425196,81
41657522,00
27910012,51
Tabela 9 Dochody na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych w budżecie
powiatu starachowickiego w latach 2009-2011 (w złotych) (dane Starostwo Powiatowe)
Dochody ogółem
Środki z UE
Środki z budżetu państwa
Środki z jednostki samorządu
terytorialnego
2009
11694777,19
10700324,52
89961,17
904491,50
2010
10781850,31
8323997,24
19070,17
2438782,90
2011
9925137,63
6686951,54
39842,56
3198343,53
Tabela 10 Wydatki z budżetu powiatu starachowickiego w latach 2009-2011 (w złotych) (dane Starostwo
Powiatowe)
Wydatki ogółem
Wydatki inwestycyjne
2009
79593860,07
14673836,62
2010
98335478,46
27987285,23
2011
97579744,46
23691953,07
Wykres 4 Dochody i wydatki budżetu powiatu starachowickiego w latach 2009 i 2011
Tabela 11 Dochody i wydatki na 1 mieszkańca z budżetu powiatu starachowickiego w latach 2009-2011
(w złotych) (GUS, 2009-2011)
Dochody
2009
885,86
20
2010
952,35
2011
993,56
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Wydatki
834,36
21
1034,89
1053,90
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
1.4.2 Dotychczasowe działania z zakresu ochrony środowiska
Wydatki z zakresu ochrony środowiska z budżetu Starostwa Powiatowego w Starachowicach
dotyczyły:
Rok 2009
 dofinansowanie z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
na usuwanie azbestu z terenów gmin: Starachowice, Brody, Pawłów, Mirzec – kwota
58.000 zł
 dofinansowanie na urządzenie zieleni na terenie Muzeum Przyrody i Techniki im. Jana
Puzdra w Starachowicach – kwota 30.000 zł
 organizacja imprez ekologicznych (konkursy) m.in.: „Bezpieczne gospodarstwo rolne”,
„Las w życiu człowieka”, „Oszczędzaj, wyłączaj, odzyskuj, świeć przykładem”,
„Sprzątanie świata” – kwota 3.866,87 zł
 dofinansowanie do realizacji rewitalizacji zabytkowej linii Starachowickiej Kolei
Wąskotorowej Starachowice Wschodnie – Iłża – kwota 14.400 zł.
Rok 2010
 dofinansowanie dożynek powiatowo-gminnych w Mircu – kwota 28.774,86 zł
 prowadzenie gospodarki leśnej – kwota 73.391,70 zł
 dofinansowanie na usuwanie azbestu z terenów gmin: Starachowice, Wąchock,
Brody, Pawłów, Mirzec – kwota 48.385,47 zł
 dofinansowanie na zakup koszy ulicznych w gminie Brody – kwota 3.000 zł
 organizacja imprez ekologicznych – kwota 2.588,33 zł
 dofinansowanie do realizacji rewitalizacji zabytkowej linii Starachowickiej Kolei
Wąskotorowej Starachowice Wschodnie – Iłża – kwota 14.999,90 zł.
 koszty pobrania próbek gleby w trenu powiatu – 2.998,60 zł
 wykonanie raportu z realizacji „Powiatowego Programu Ochrony Środowiska” –
kwota – 3.538 zł
Rok 2011
 dofinansowanie dożynek powiatowo-gminnych w Pawłowie – kwota 28.000 zł
 dofinansowanie dożynek wojewódzkich w Skalbmierzu – 5.876,13 zł
 prowadzenie gospodarki leśnej – kwota 75.301,08 zł
 organizacja imprez ekologicznych – kwota 2.840,75 zł
 dofinansowanie do realizacji rewitalizacji zabytkowej linii Starachowickiej Kolei
Wąskotorowej Starachowice Wschodnie – Iłża – kwota 4.000 zł.
 wykonanie raportu z realizacji „Powiatowego Programu Gospodarki Odpadami”–
kwota – 3.444 zł
 dofinansowanie na urządzenie terenów zieleni na terenach należnych do powiatu
starachowickiego i przylegających do parku miejskiego w Starachowicach – kwota
38.500,10 zł
 przeprowadzenie termomodernizacji szkół – kwota 95.000 zł.
22
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
II DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA
2.1. Powietrze atmosferyczne
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska m.in. na mocy ustawy „Prawo ochrony
środowiska” (tekst jednolity z 2008r. Dz. U. z Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości
odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2010 r. Nr 16 poz. 87), dokonuje
corocznej oceny jakości powietrza. Klasyfikacja stref jest dokonywana w oparciu
o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. (Dz. U. Nr 52, poz. 310)
w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu.
2.1.1. Źródła zanieczyszczeń powietrza
Wpływ na jakość powietrza na obszarach zurbanizowanych mają:
 emisje z komunalnych i przemysłowych źródeł stacjonarnych, w tym głównie
zakładów energetycznych oraz sieciowych i lokalnych źródeł ciepła oraz zakładów
produkcyjnych
 emisje liniowe z transportu.
Największą presję na stan powietrza na obszarze większych aglomeracji wywiera
energetyczne spalanie paliw. Energetyczne spalanie paliw jest źródłem emisji podstawowej:
dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu. Stężenia tych substancji w powietrzu wykazują
zmienność w ciągu roku – rosną w sezonie grzewczym i maleją latem. Występuje też wyraźna
różnica pomiędzy wielkością emisji tych substancji na obszarach miast i poza nimi. Można tu
wyodrębnić:
 emitory wysokie (emitory punktowe - duże obiekty przemysłowe) oddziałujące
w większych odległościach
 emitory niskie, (emitory punktowe lub powierzchniowe - małe zakłady i lokalne
kotłownie oraz indywidualne systemy grzewcze mieszkańców) mające wpływ na
bezpośrednie ich sąsiedztwo.
Największe ilości zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie powiatu emitują:
 Zakład Energetyki Cieplnej sp. z o.o. w Starachowicach
 InvestSTAR w Starachowicach
 Huta Szkła KINGA w Parszowie – emisja gazów spalinowych
 Odlewnia żeliwa w Parszowie
 Wytwórnia Mas Bitumicznych w Wąchocku
 źródła emisji niezorganizowanej (np. składowiska odpadów, składowiska materiałów
budowlanych, opałowych, mniejsze zakłady przemysłowe, itp.).
W Polsce obowiązuje ustawa (z dnia 28 kwietnia 2011r.) o handlu uprawnieniami do emisji
do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, która określa zasady funkcjonowania
systemu handlu, którego celem jest ograniczenie tych emisji w sposób opłacalny
i ekonomicznie efektywny.
Substancje wprowadzane do powietrza przez ruch samochodowy (emisja ze źródeł
liniowych) to: tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, sadza, pyły zawierające metale
ciężkie, m.in. ołów (emisja ze spalania w silnikach) oraz pyły gumowe (emisja na skutek tarcia
23
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
opon o nawierzchnię drogi). Najbardziej narażone na emisje spalin są obszary w pobliżu dróg
krajowych i wojewódzkich, gdzie natężenie ruchu jest największe. W powiecie
starachowickim jest łącznie 41,33 km dróg krajowych oraz 47,7 km dróg wojewódzkich.
Zgodnie z postanowieniem dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE)
i dostosowaniu do niej polskich przepisów (zmiany do ustawy „Prawo ochrony środowiska ”
oraz niektórych innych ustaw dotyczących jakości powietrza, przyjętych 16.11.2010r.)
wprowadza się nowe zasady zarządzania jakością powietrza w strefach i aglomeracjach.
Ustawy te mają przyczynić się do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na ludzi pyłu
drobnego PM10 oraz PM2,5. Zmniejszy to zachorowalność na choroby układu oddechowego
i układu krążenia, wydłużenie przewidywanej długości życia o około 1 rok. Przyniesie także
zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów pod kątem rozwoju turystyki.
Znaczny wpływ na stan jakości powietrza ma stan infrastruktury technicznej, tj.; stan
techniczny dróg, systemy ciepłownicze i sieć gazowa.
Elementem wpływającym na lokalną jakość powietrza jest również emisja napływowa.
Największe znaczenie ma emisja przemysłowa z powiatów skarżyskiego oraz ostrowieckiego,
choć nie są to powiaty o największej ilości zanieczyszczeń pyłowych w województwie
świętokrzyskim, nawet mniejszych niż sam powiat starachowicki. Natomiast pod względem
emisji zanieczyszczeń gazowych powiat ostrowiecki emituje dwukrotną ilość zanieczyszczeń
w porównaniu z powiatem starachowickim.
2.1.2. Stan infrastruktury mającej wpływ na jakość powietrza
Znaczącym dla stanu powietrza atmosferycznego jest stan infrastruktury technicznej na
terenie powiatu. Chodzi o instalacje, które emitują do atmosfery najwięcej zanieczyszczeń,
a więc instalacje związane z ogrzewaniem budynków i spalaniem paliw, tj. sieć ciepłownicza
(korzystanie ze zbiorczych systemów ciepłowniczych) i gazowa, wykorzystywanie paliwa
gazowego do ogrzewania.
Sieć ciepłownicza
Sieć ciepłowniczą posiada tylko miasto Starachowice. Wynosi ona ogółem 59,1 km, w tym:
długość sieci przesyłowej cieplnej – 33,9 km i długość sieci cieplnej przyłączy do budynków
i obiektów – 25,2 km. Sieć obejmuje 49% mieszkańców miasta. W chwili obecnej wzrasta
zainteresowanie wykorzystaniem sieci ciepłowniczej do ogrzewania wody w budynkach.
Pozostała część miasta (głównie zabudowa jednorodzinna) oraz gminy wiejskie korzystają
z indywidualnych źródeł ciepła. Podstawowe nośniki energii to: węgiel, drewno w dalszej
kolejności gaz i olej opalowy. W gminach większe obiekty użyteczności publicznej (np.
urzędy, szkoły, obiekty służby zdrowia itp.) posiadają własne źródła ciepła – kotłownie
głównie olejowe i gazowe.
Z niekonwencjonalnych źródeł ciepła na terenie Starachowic wykorzystywane są ponadto
poprodukcyjne odpady drewna (do 6 MW) oraz biogaz wytwarzany w oczyszczalni ścieków
(0,8 MW).
Największy wpływ na stan powietrza w powiecie starachowickim pod względem emisji
zanieczyszczeń energetycznych ma Zakład Energetyki Cieplnej w Starachowicach.
Podstawową działalnością firmy jest wytwarzanie, przesyłanie i dystrybucja ciepła na
podstawie koncesji wydanych przez Urząd Regulacji Energetyki. Obszarem działania spółki
jest miasto Starachowice. Odbiorcami ciepła są instytucje, zakłady, organizacje oraz osoby
fizyczne, do największych należą:
24
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
 Starachowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa
 Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko - Własnościowa „Wanacja”
 Starachowickie Towarzystwo Budownictwa Społecznego „Wspólny Dom”.
W zdecydowanej większości z systemów ciepłowniczych ZEC ogrzewane są obiekty
budownictwa mieszkaniowego: spółdzielczego, komunalnego oraz prywatnego. W chwili
obecnej istnieje zapotrzebowanie na doprowadzenie ciepła nie tylko do ogrzewania
mieszkań ale i wody użytkowej. Zakład Energetyki Cieplnej prowadzi badania emisji gazów
i pyłów do atmosfery.
Sieć gazowa
Gaz na teren powiatu starachowickiego doprowadzany jest z sieci ogólnokrajowej,
z gazociągu wysokoprężnego (6,3 Mpa) relacji Lubienia - Parszów – Końskie.
Do każdej gminy w powiecie doprowadzony jest gaz ziemny, obejmuje on znaczne rejony
gmin, ale rzadko jest używany do ogrzewania mieszkań. W chwili obecnej zainteresowanie
mieszkańców rozbudową sieci gazowej nie jest duże w uwagi na koszty w eksploatacji tego
paliwa.
Siecią gazową w powiecie zarządza Karpacka Spółka Gazownictwa oraz Mazowiecka Spółka
Gazownicza (częściowo teren gminy Mirzec).
Tabela 12 Stan sieci gazowej w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (dane Urzędów Gmin,
2012)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Długość sieci
(km)
179,236
112,41
Liczba
odbiorców
16500
1324
Gmina Brody
90,00
1536
Gmina Mirzec
81,00
b.d.
Gmina Pawłów
199,713
b.d.
Tereny objęte siecią
70% obszaru miasta
Miejscowości: Wąchock, Marcinków, Wielka
Wieś Rataje , Parszów i częściowo Węglów
Ok. 95% powierzchni, miejscowości: Brody,
Krynki, Lubienia, Młynek, Budy Brodzkie, Staw
Kunowski, Rudnik, Adamów, Styków, Dziurów,
Ruda, Jabłonna, Kuczów, Lipie
Mirzec I, Mirzec II, Tychów Nowy, Tychów
Stary, Ostrożanka, Małyszyn Górny, Małyszyn
Dolny, Krzewa
Ok. 95% powierzchni gminy
Średnie zużycie gazu ziemnego w powiecie (dane GUS) w roku 2010 wyniosło 7027,10 tys m3,
w tym zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań 3151,2 tys m3. W roku 2010 (dane GUS) z sieci
gazowej na obszarze powiatu korzystało 50734 mieszkańców.
Tabela 13 Zużycie gazu ziemnego w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (GUS, 2010)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Zużycie gazu (m3)
na 1 mieszkańca
na 1 korzystającego/ odbiorcę
101,7
343,9
85,3
656,8
60,8
450,8
29,8
578,8
16,9
663,0
25
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2.1.3. Pomiary zanieczyszczenia powietrza
Według danych GUS oraz „Programu ochrony środowiska dla województwa
świętokrzyskiego” w 2010 roku udział powiatu starachowickiego w emisji zanieczyszczeń
z terenu województwa był niewielki i wynosił:
 zanieczyszczenia pyłowe – w powiecie ogółem 179 Mg/rok, w województwie 2844
Mg/rok, tj. 6,29%
 zanieczyszczenia gazowe – w powiecie ogółem 121095 Mg/rok, w województwie
13330270 Mg/rok, tj. 0,9%.
Tabela 14 Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych (Mg/rok) z zakładów uciążliwych w powiecie
starachowickim w latach 2007-2010 (GUS, 2007-2010)
Rodzaje zanieczyszczeń
2007
2008
Zanieczyszczenia pyłowe
Ogółem
277
300
Ze spalania paliw
273
251
Cementowo-wapiennicze i materiałów
ogniotrwałych
Krzemowe
23
Węglowo- grafitowe, sadza
1
1
Zanieczyszczenia gazowe
Ogółem
116532
126881
Dwutlenek siarki
607
680
Tlenek azotu
208
234
Tlenek węgla
288
328
Dwutlenek węgla
115242
125432
2009
2010
241
200
16
179
131
13
10
1
16
1
130347
512
224
316
129160
121095
363
189
267
120111
W ostatnich latach na terenie powiatu starachowickiego notuje się zmniejszenie emisji
zanieczyszczeń pyłowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych. Jest to wynik
zrealizowanych przedsięwzięć proekologicznych głównie w sektorze energetycznym. Spadek
wielkości emisji pyłu w stosunku do roku 2007 wyniósł ok. 35%, a ze spalania paliw aż o ok.
52%.
Emisja zanieczyszczeń gazowych ulega wahaniom, dane za rok 2010 wskazują na wzrost
łącznej wielkości emisji zanieczyszczeń gazowych o ok. 4% w stosunku do danych z roku
2007.
Spośród największych zakładów w województwie świętokrzyskim, emitujących największe
ilości zanieczyszczeń jeden znajduje się na terenie powiatu starachowickiego - jest to Zakład
Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Starachowicach.
Tabela 15 Ilości i rodzaje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych wprowadzanych do powietrza przez Zakład
Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Starachowicach w roku 2011 (dane ZEC Starachowice)
Ciepłownia
CO1
CO2
Pył (kg)
49481
5822
SO2 (kg)
175817
68221
NO2 (kg)
61576
19869
CO (kg)
55759
57250
CO (Mg)2
49481
11829
Sadza (kg)
973
371
BaP(kg)
9,6
9,1
ZEC w Starachowicach prowadzi politykę proekologiczną skupiającą się na podniesieniu
efektywności wykorzystania paliw i energii oraz energii odnawialnej i energii produkowanej
w skojarzeniu.
26
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 16 Zanieczyszczenia pyłowe zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do redukcji
zanieczyszczeń (Mg/rok) w powiecie starachowickim w latach 2007-2010 (dane GUS)
Rodzaje zanieczyszczeń
Zanieczyszczenia pyłowe
2007
3021
2008
4104
2009
2836
2010
2858
W związku z koniecznością wdrożenia przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
Europy 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010r. w sprawie emisji przemysłowych (tzw.
dyrektywa IED), zakłady energetycznego spalania paliw zobligowane będą do podejmowania
działań zmierzających do ograniczenia wielkości emisji tlenków azotu, dwutlenku siarki,
tlenku węgla oraz pyłu. Zakłady te będą zobowiązane do posiadania instalacji
zapewniających określony stopień odsiarczania spalin. Dostosowanie dyrektywy IED do
przepisów prawa polskiego powinna nastąpić do dnia 7 stycznia 2013r.
Miasto Starachowice ma znaczny udział w emisji gazów i pyłów do powietrza na terenie
województwa świętokrzyskiego, ale nie zostało wyznaczone do stref zasługujących na
specjalną ochronę pod tym względem.
Podstawowe oceny jakości powietrza dokonuje się według kryterium ochrony zdrowia oraz
kryterium ochrony roślin.
Tabela 17 Klasyfikacja strefy świętokrzyskiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych dla ochrony zdrowia (WIOŚ, 2011)
SO2
A
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
NO2 PM10
Pb
C6H6
CO
As
Cd
Ni
BaP
PM2,5
O3*
A
C
A
A
A
A
A
A
C
C
A
O3**
D2
*według poziomu docelowego
** według poziomu długoterminowego
Tabela 18 Klasyfikacja strefy świętokrzyskiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych dla ochrony roślin (WIOŚ, 2010)
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
SO2
NOX
O3 (według poziomu
O3 (według poziomu
A
A
docelowego)
długoterminowego)
C
D2
W 2007 r. został wykonany „Program ochrony powietrza dla powiatu starachowickiego”.
Program powstał w związku z przekroczeniem parametrów dopuszczalnych jakości powietrza
w zakresie pyłu zawieszonego PM10. Program zawiera wykazanie obszarów naruszeń
standardów jakości środowiska atmosferycznego oraz scenariusze naprawcze, a także
kierunki i zakres działań niezbędnych do przywrócenia standardów jakości powietrza.
Założeniem programu jest „obniżenie emisji z energetycznego spalania paliw dla celów
komunalnych w Starachowicach poprzez podłączenie budynków komunalnych oraz
prywatnych jednorodzinnych ogrzewanych obecnie indywidualnie węglem do miejskiej sieci
ciepłowniczej oraz zmianie sposobu ogrzewania budynków ogrzewanych paliwami stałymi,
które nie znajdują się w zasięgu działania miejskiej sieci ciepłowniczej, na ogrzewanie
paliwem ekologicznym”.
W roku 2011 stworzono projekt „Programu ochrony powietrza dla województwa
świętokrzyskiego” w którym zawarto wykaz zadań dla powiatów. Są to zadania dotyczące :
 analizy, weryfikacji i uzupełnienia sprawozdań z realizacji działań ujętych
w „Programie” przedkładanych przez wójtów, burmistrzów, prezydentów miast
27
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019

przedkładania do Marszałka Województwa Świętokrzyskiego sprawozdań z realizacji
działań (wymiany kotłów węglowych, termomodernizacja, podłączenie do sieci
cieplnej, zastosowania alternatywnych źródeł energii)
 przedkładania do Marszałka Województwa Świętokrzyskiego wyników prowadzonych
pomiarów natężenia ruchu na odcinkach dróg zarządzanych przez starostów (do 31
marca roku następnego)
 modernizacji ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie
powiatów
 modernizacji ogrzewania węglowego poprzez systemy dofinansowania wymiany
kotłów w budynkach osób fizycznych na terenach gmin i miast nie objętych
wymogiem realizacji Programu ograniczania niskiej emisji
 wzmocnienia kontroli na stacjach diagnostycznych na terenie strefy poprzez badania
emisji spalin.
Zadania dla Zarządu Dróg Powiatowych obejmują:
 budowę i modernizację dróg powiatowych na terenie strefy
 utrzymanie działań ograniczających emisję wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie
czystości nawierzchni
 dokładne czyszczenie ulic metodą mokrą po sezonie zimowym.
2.1.4. Podsumowanie
1. Zgodnie z roczną oceną jakości powietrza w roku 2010 teren powiatu
starachowickiego wraz ze strefą świętokrzyska został zaliczony do klasy C.
2. W 2007 roku wdrożono program ochrony powietrza dla powiatu.
3. Na terenie powiatu starachowickiego notuje się zmniejszenie emisji zanieczyszczeń
pyłowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych. Spadek wielkości emisji
pyłu w stosunku do roku 2007 wyniósł ok. 35%, a ze spalania paliw aż o ok. 52%.
4. Emisja zanieczyszczeń gazowych ulega wahaniom, w stosunku do danych z roku 2007,
dane za rok 2010 wskazują na wzrost łącznej wielkości emisji zanieczyszczeń
gazowych o ok. 4%.
5. Największy emitent zanieczyszczeń powietrza na terenie powiatu starachowickiego –
Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Starachowicach – prowadzi politykę
proekologiczną skupiającą się na podniesieniu efektywności wykorzystania paliw
i energii oraz energii odnawialnej i energii produkowanej w skojarzeniu.
6. Sieć ciepłownicza działa tylko na terenie miasta Starachowice, w wielu budynkach
użyteczności publicznej na terenie powiatu są kotłownie na olej opałowy oraz gaz
ziemny, natomiast w indywidualnych gospodarstwach przeważają piece na opał stały
(węgiel, miał, drzewo).
7. W każdej gminie w powiecie jest dostępny gaz ziemny, jednak rzadko jest on używany
do ogrzewania mieszkań.
8. Pozytywny wpływ na polepszanie jakości powietrza mają: korzystanie z gazu
sieciowego, sieci ciepłowniczej, poprawa nawierzchni dróg oraz montowanie
w zakładach przemysłowych urządzeń do redukcji zanieczyszczeń, a także realizacja
zamierzeń zawartych w „Programie ochrony powietrza dla powiatu
starachowickiego”.
28
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2.2. Hałas
Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. z 2008r. Dz. U. Nr 25,
poz. 150 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy – Prawo
ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100,
poz. 1085 z późn. zm.), reguluje przepisy dotyczące klimatu akustycznego. Przepisy tych
ustaw są wyrazem nowej, spójnej z ustawodawstwem Unii Europejskiej, polityki w zakresie
ochrony środowiska. W odniesieniu do zagadnień akustycznych, wspomniane akty prawne
dostosowują przepisy polskie do regulacji UE, w szczególności znajdującej podstawę prawną
w regulacjach zawartych w Dyrektywie w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku
(2002/49/EC).
Podstawę prawną określenia wymogów w zakresie emisji hałasu maszyn
i urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń stanowi Rozporządzenie Ministra
Gospodarki z dnia 15 lutego 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasadniczych
wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do
środowiska (Dz. U. z dnia 27 lutego 2006 r., nr 32, poz. 223). Ponadto przepisy określają
również dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku w zależności od przeznaczenia danego
terenu podlegającego ochronie m.in. dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej
i zamieszkania zbiorowego czy też dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
i wielu innych, co zostało określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca
2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r., nr 120,
poz. 826).
Hałas - dźwięk określany jako szkodliwy, uciążliwy lub przeszkadzający w danych warunkach
(zależy od fizycznych parametrów dźwięku, od nastawienia odbiorcy).
Ocena stanu środowiska w wyniku emisji hałasu dokonywana jest przy pomocy
równoważnego poziomu dźwięku wyrażonego w dB. Rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U.
Nr 120, poz. 826) określa: Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez
poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty,
lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone
wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli
warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby przedstawia poniższa
tabela.
Tabela 19 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku
Rodzaj terenu
Dopuszczalny poziom hałasu w [dB]
Drogi lub linie kolejowe1)
Pozostałe obiekty i działalność
będąca źródłem hałasu
LAeq D
LAeq N
LAeq D
LAeq N
przedział
przedział
przedział czasu
przedział
czasu
czasu
odniesienia
czasu
odniesieni
odniesienia
równy 8
odniesienia
a równy 16
równy 8
najmniej
równy 1
godzinom
godzinom
korzystnym
najmniej
godzinom dnia
korzystnej
kolejno po sobie
godzinie
następującym
nocy
29
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
a) Strefa ochronna "A" uzdrowiska
b) Tereny szpitali poza miastem
a) Tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej
b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub
czasowym pobytem dzieci i młodzieży2)
c) Tereny domów opieki społecznej
d) Tereny szpitali w miastach
a) Tereny zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego
b) Tereny zabudowy zagrodowej
c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe2)
d) Tereny mieszkaniowo-usługowe
Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100
tys. mieszkańców3)
50
45
45
40
55
50
50
40
60
50
55
45
65
55
55
45
Objaśnienia:
1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych
poza pasem drogowym i kolei linowych.
2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie
obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy.
3)Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy
mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.
W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys.,
można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą
zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych
i usługowych.
2.2.1. Źródła hałasu
Na stan akustyczny środowiska ma wpływ wiele czynników, wśród których należy wyróżnić
uwarunkowania wynikające z położenia powiatu starachowickiego, wielkości zajmowanego
obszaru, zaludnienia, stopnia urbanizacji, uprzemysłowienia oraz rozwoju szlaków
komunikacyjnych. Najbardziej uciążliwym hałasem dla człowieka jest hałas komunikacyjny
(najbardziej odczuwalny) oraz przemysłowy.
Hałas komunikacyjny
Źródłem hałasu na terenie powiatu starachowickiego jest przede wszystkim transport
drogowy. Na poziom hałasu drogowego ma wpływ szereg czynników związanych z ruchem
pojazdów i parametrami drogi. Do najważniejszych z nich należą:
 natężenie ruchu związane bezpośrednio ze znaczeniem drogi w układzie
komunikacyjnym
 struktura ruchu (udział pojazdów ciężkich i hałaśliwych,
 średnia prędkość pojazdów i ich stan techniczny
 płynność ruchu
 rodzaj i stan nawierzchni.
30
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 20 Długość poszczególnych kategorii dróg na terenie powiatu starachowickiego (dane Urzędów Gmin,
2012)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Powiat ogółem
Krajowe
8,83
11,50
21,00
0
0
41,33
Rodzaj drogi
Wojewódzkie
Powiatowe
6,37
20,99
0
22,33
0
60,38
17,20
54,28
24,13
89,30
47,70
247,28
Gminne
106,42
39,97
64,85
39,38
342,03
592,65
Ogółem
w gminie
142,61
73,80
146,23
110,86
455,46
928,96
Tabela 21 Stan techniczny dróg w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (dane Urzędów Gmin,
2012)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Długość dróg
ogółem w gminie
142,61
73,80
Gmina Brody
Gmina Mirzec
146,23
110,86
Gmina Pawłów
455,46
Rodzaj nawierzchni
Utwardzona
Nie utwardzona
117,54
25,07
50,17
23,63 w tym drogi
gruntowe
125,78
20,45
38,54 bez dróg
18,03 bez dróg
powiatowych
powiatowych
163,43
292,03 w tym
drogi gruntowe
Najpoważniejszy problem akustyczny na terenie powiatu stanowią przebiegające przez
centrum miast i krzyżujące się w obrębie zwartej zabudowy drogi krajowe i wojewódzkie
przenoszące znaczny ruch tranzytowy. W powiecie taką drogą jest np. droga krajowa nr 42
stanowiąca główną oś komunikacyjną dla ruchu tranzytowego i lokalnego, która na terenach
zabudowanych jest często ulicą główną. Na takich drogach, a także na węzłach
komunikacyjnych natężenie ruchu oraz rodzaj samochodów (częste pojazdy ciężarowe)
powoduje stałe i trudne do wyeliminowania pogarszanie się klimatu akustycznego.
Na wzrost hałasu drogowego wpływają przede wszystkim problemy komunikacyjne, czyli
przede wszystkim nieprzystosowanie stanu technicznego dróg (parametrów i stanu
nawierzchni) do występującego obecnie natężenia ruchu i obciążenia.
Hałas drogowy jest zjawiskiem o tendencjach wzrostowych, uzależnionym od takich
czynników jak:
 wskaźnik presji motoryzacji
 gęstość sieci dróg
 odległość terenów stale zamieszkiwanych od dróg o dużym natężeniu.
Z uwagi na wzrastającą liczbę pojazdów i zwiększające się natężenie ich ruchu można przyjąć,
że na terenie powiatu utrzymywać się będzie tendencja wzrostowa natężenia hałasu
związanego z ruchem kołowym. Należy jednak podkreślić, że wzrost natężenia hałasu nie jest
wprost proporcjonalny do wzrostu natężenia ruchu samochodowego i rośnie wolniej.
Wynika to głównie z poprawy jakości użytkowanych samochodów.
Hałas związany z komunikacją i transportem kolejowym jest mniej uciążliwy, ponieważ
dotyczy tylko terenów w pobliżu trakcji kolejowej i jest związany z częstotliwością ruchu
pociągów i ich rodzajów (pasażerskie czy towarowe).
Hałas przemysłowy
31
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Hałas przemysłowy obejmuje zarówno dźwięki emitowane przez różnego rodzaju maszyny
i urządzenia, a także części procesów technologicznych oraz instalacje i wyposażenie małych
zakładów rzemieślniczych i usługowych. Źródłem hałasu są również dźwięki emitowane
z urządzeń obiektów handlowych oraz urządzenia nagłaśniające w lokalach rozrywkowych.
Źródłem hałasu są także linie przesyłowe wysokiego napięcia. Hałas powstaje również na
terenie stacji elektroenergetycznych najwyższych napięć w związku ze stosowaniem
sprężarek do napędu łączników i transformatorów.
Skala zagrożeń hałasem przemysłowym nie jest zbyt duża. Taki hałas ma zazwyczaj charakter
lokalny.
Obecnie systemy lokalizacji nowych inwestycji, a także potrzeba sporządzenia ocen
oddziaływania na środowisko, kontrole i egzekucja nałożonych kar pozwalają na znaczne
ograniczenie tych uciążliwości. Ponadto dla źródeł hałasu przemysłowego, ze względu na ich
niewielkie rozmiary, istnieją różne możliwości techniczne ograniczenia emisji hałasu (np.
stosowanie tłumików akustycznych, obudów poszczególnych urządzeń czy zwiększenie
izolacyjności akustycznej ścian pomieszczeń, w których znajdują się maszyny wytwarzające
hałas).
2.2.2 Pomiary hałasu
Na terenie powiatu starachowickiego badania natężenia hałasem drogowym realizowane
były w 2009 i 2010 roku.
W roku 2009 badanie były prowadzone przy Al. Armii Krajowej 1 (SP nr 10) – w terenie
zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, w odległości 10 m
od krawędzi jezdni. Poziomy hałasu wynosiły:
 67,6 dB dla pory dziennej, przy normie 55 dB,
 58,2 dB dla pory nocnej , przy normie 50 dB.
W ramach „Generalnego pomiaru hałasu przy drogach krajowych w roku 2010”
przeprowadzono pomiary na drodze krajowej nr 42 przecinającej powiat starachowicki.
Pomiarów dokonano w centrum Starachowic. Poziomy równoważnego poziomu dźwięku
wynosiły:
 od 63,3 dB od 69,8 dB dla pory dziennej
 od 56,3 dB do 64,1 dB w nocy.
Wartości te przekraczają dopuszczalne normy poziomu hałasu – dla dnia 60 dB i dla nocy 50
dB. Ponadto, ponieważ natężenie ruchu przekracza na badanym odcinku 3 mln pojazdów
rocznie, wykazano konieczność stworzenia mapy akustycznej terenu - Starachowice
(Przejście).
Według pomiarów hałasu kolejowego wykonanych w roku 2010 na terenie miasta Kielce
przez Miejski Zarząd Dróg stwierdzono, że zasięg ponadnormatywnego hałasu kolejowego
wynosi maksymalnie do 70 m od torów. Dla innych terenów kolejowych w województwie
pomiarów hałasu nie prowadzono. Na terenie powiatu starachowickiego również nie
prowadzono badań hałasu kolejowego. W powiecie nie ma większych węzłów kolejowych,
dlatego należy przyjąć, że podane powyżej wyniki są miarodajne i nie przekraczają strefy 70
m od linii torów.
Badań hałasu przemysłowego na terenie powiatu starachowickiego w ostatnich latach nie
prowadzono. Zakłady i obiekty usługowe coraz częściej stosują zabezpieczenia przeciw emisji
ponadnormatywnego hałasu.
32
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
W ankiecie przeprowadzonej przez Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego na
obszarze powiatu starachowickiego nie wyznaczono obszarów o niekorzystnym klimacie
akustycznym.
2.2.3. Podsumowanie
1. W powiecie starachowickim największe potencjalne zagrożenie hałasem występuje
wzdłuż dróg krajowych oraz wojewódzkich, obsługujących ruch ponadregionalny
i regionalny. Znaczna część tych dróg przebiega przez tereny zabudowane.
2. Przeprowadzane modernizacje nawierzchni oraz poszerzenia szerokości jezdni
(zwiększenie płynności ruchu), przyczyniły się do znacznego polepszenia klimatu
akustycznego w obszarze gęstej zabudowy mieszkaniowej. Dalsze działania
wyciszania hałasu komunikacyjnego powinny przebiegać w kierunku poprawy stanu
technicznego dróg oraz oddzielania hałasu do siedzib ludzkich poprzez budowę
ekranów dźwiękochłonnych lub nasadzenia pasów zieleni.
3. Hałas emitowany przez przemysł, jest uciążliwy dla mieszkańców jeśli źródła jego są
zlokalizowane blisko terenów mieszkaniowych. Możliwości izolowania oraz
ograniczania (tylko do pory dziennej) tego typu hałasu powinno przyczynić się do
poprawy klimatu akustycznego terenów przemysłowych.
2.3. Pola elektromagnetyczne
Sposób prowadzenia badań poziomów pól elektromagnetycznych określa Rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia
okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz.
1645), które obowiązuje od 01.01.2008 r.
2.3.1. Źródła pól elektromagnetycznych
Promieniowanie elektromagnetyczne (tzw. niejonizujące) uważa się obecnie za jedno
z poważniejszych zanieczyszczeń środowiska. Promieniowanie to powstaje w wyniku
działania zespołów sieci i urządzeń elektrycznych w pracy, w domu, urządzeń
elektromedycznych do badań diagnostycznych i zabiegów fizykochemicznych, stacji
nadawczych,
urządzeń
energetycznych,
telekomunikacyjnych,
radiolokacyjnych
i radionawigacyjnych.
Obiektami, które mogą wywołać promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące
w środowisku są:
 elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia
 stacje radiowe i telewizyjne
 łączność radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa
 stacje radiolokacji i radionawigacji
 stacje transformatorowe
 sprzęt gospodarstwa domowego i powszechnego użytku zasilany prądem zmiennym
50Hz.
Pola elektromagnetyczne mogą także być pochodzenia naturalnego. Są to między innymi
promieniowanie elektromagnetyczne Ziemi lub wyładowania elektryczne w czasie burzy.
33
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Z punktu widzenia ochrony środowiska istotne są urządzenia, które emitują fale
elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości w postaci radiofal o częstotliwości 0,1- 300 MHz
i mikrofal od 300 MHz do 300 GHz.
Głównym
–
mającym
największe
znaczenie
–
źródłem
promieniowania
elektromagnetycznego niejonizującego na terenie powiatu starachowickiego jest terenowa
sieć elektroenergetyczna, na którą składają się linie napowietrzne wysokiego napięcia oraz
linie średniego i niskiego napięcia, a także stacje transformatorowe.
Obszar powiatu przecięty jest szeregiem linii wysokiego napięcia. Tranzytem przechodzi linia
220 kV relacji Rożki – Niziny oraz linie wysokiego napięcia 110 kV. Sieci średnich napięć
wyprowadzane są z następujących stacji transformatorowych:
 GPZ 1
 GPZ „Północ”
 GPZ 2 Starachowice
 GPZ Kunów (powiat ostrowiecki)
 GPZ Nowa Słupia (powiat kielecki)
 GPZ Iłża (woj. mazowieckie).
Na obszarze powiatu usytuowane są również punktowe źródła promieniowania
elektromagnetycznego - stacje bazowe telefonii komórkowej. Stacje te znajdują się:
 Miasto Starachowice – 6 stacji (ciepłownia Michałów i Bugaj, ul. Martenowska,
ul. Kościelna, plac Na Szlakowisku oraz pomiędzy budynkami komendy policji i straży
pożarnej)
 Miasto i Gmina Wąchock – 1 stacja (Parszów, ul. Złotoglin 91)
 Gmina Mirzec – 1 stacja (Mirzec Malcówki)
 Gmina Brody – 2 stacje – (Krynki)
 Gmina Pawłów – 3 stacje (Dąbrowa, Brzezie, Warszówek).
2.3.2. Pomiary pól elektromagnetycznych
Dopuszczalne poziomy PEM w środowisku określone są dla terenów przeznaczonych pod
zabudowę mieszkaniową i dla miejsc dostępnych dla ludności.
Tabela 22 Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych
Wielkość fizyczna – zakres
Składowa część
Składowa część
częstotliwości PEM
elektryczna (kV/m)
magnetyczna (A/m)
Dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową
50 Hz
1
60
Dla miejsc dostępnych dla ludności
0 Hz
10
2500
Od 0 Hz do 0,5 Hz
2500
Od 0,5 Hz do 50 Hz
10
60
Od 0,05 kHz do 1 kHz
3/f
Od 0,001 MHz do 3 MHz
20
3
Od 3 MHz do 300 MHz
7
Od 300 MHz do 300 GHz
7
-
Gęstość mocy
(W/m2)
0,1
Oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska. Prowadzi on również, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje
o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych.
34
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
W 2011 WIOŚ w Kielcach przeprowadził pomiary natężenia PEM na terenie województwa
ogółem w 45 punktach monitoringowych w tym w 5 punktach zlokalizowanych na terenie
powiatu starachowickiego.
35
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 23 Wyniki pomiarów PEM na terenie powiatu starachowickiego w roku 2011 (WIOŚ Kielce, 2011).
Miejscowość
Położenie punktu
pomiarowego
Starachowice
Oś. Trzech Krzyży, ul.
Podgórze 63
Wierzbnik, ul. Rynek
Plac targowy Manhattan
Oś. Las, ul. Iglasta
Park Miejski
Starachowice
Starachowice
Starachowice
Starachowice
Średnia arytmetyczna
zmierzonych wartości
skutecznych natężeń PEM
0,006
Niepewność pomiarów
0,004
0,365
0,083
0,283
0,001
0,057
0,013
0,044
0,001
Po przeprowadzeniu serii pomiarów nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości
natężenia PEM w żadnym z punktów.
W stosunku do przesyłowych linii elektroenergetycznych oraz obiektów z nimi związanych
przyjmuje się:
 szkodliwy wpływ linii energetycznych o napięciu 110, 220 i 400 kV obejmuje strefę
o szerokości odpowiednio od 12 do 37 m od osi linii w obie strony
 uciążliwość stacji transformatorowych zamyka się w granicach obiektu.
Sieć rozdzielcza średniego i niskiego napięcia na obszarze miasta Starachowice, a wiec tam
gdzie są największe skupiska ludności, w przeważającej mierze, jest siecią kablową
podziemną.
Uciążliwość masztów telefonii komórkowej mieści się w ich strefach ochronnych.
2.3.3. Podsumowanie
1. Źródła promieniowania elektromagnetycznego są obecne i powszechne
w codziennym życiu człowieka.
2. Lokalizacje obiektów uciążliwych, oddziaływujących na człowieka ze względu na
zwiększone promieniowanie proponuje się poza terenami do zamieszkania.
3. Na terenie powiatu starachowickiego nie stwierdzono występowania
ponadnormatywnego promieniowania elektromagnetycznego. Przyjmuje się, że na
tym obszarze (podobnie jak na obszarze całego województwa świętokrzyskiego)
poziom natężenia PEM jest niski.
2.4. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ściekowa
Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (t.j. Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 145) określa cele
służące zapewnieniu ochrony wód, poprzez zapobieganie dalszej ich degradacji, ochronę
przed zanieczyszczeniem, poprawę stanu ekosystemów wodnych i ekosystemów lądowych
zależnych od wody oraz promocje zrównoważonego wykorzystania zasobów wodnych.
Ocenę jakości badanych wód powierzchniowych i podziemnych przeprowadzono w oparciu
o kryteria określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011r.
w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz
środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. Nr 257, poz. 1545) oraz
15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części
wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 258, poz. 1550).
36
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2.4.1. Hydrografia powiatu starachowickiego
Do głównych wód powierzchniowych powiatu należą:
 rzeki: Kamienna, Świślina, Iłżanka, Psarka, Pokrzywianka, Lubianka, Młynówka,
Żarnówka, Ciek od Rataj, Małyszyniec, Brodek, Struga Zbijowska, Gostówka, Czarna
Woda oraz mniejsze cieki bez nazw
 zbiorniki: Brody, Lubianka, Piachy, Pasternik (Starachowice), Wąchock, Wióry
 stawy i oczka wodne: w m. Młynek, Krynki gm. Brody oraz na rzece Małyszyniec we
wsi Małyszyn gm. Mirzec i stawy rybne w m. Kolonia Rzepin I gm. Pawłów w dolinie
rzeki Świśliny, oczka wodne w pasie między wsiami miejscowości Parszów, Wąchock –
7 stawów, Rataje – 2 stawy, Marcinków – 2 zbiorniki wodne.
 zastoiska wodne: w dolinie rzeki Kamiennej.
Rzeka Kamienna pełni rolę międzyregionalnego korytarza ekologicznego, łączącego się
z krajowym korytarzem ekologicznym – doliną środkowej Wisły – wg koncepcji ECONET ma
znaczenie międzynarodowe. Spełnia ona ważną funkcję w utrzymaniu przestrzennej ciągłości
obszarów aktywnych biologicznie.
Zasoby wód powierzchniowych w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego
Miasto Starachowice - podzielone jest na dwie części – lewo- i prawobrzeżną - doliną rzeki
Kamiennej (w granicach miasta rzeka przepływa na długości 9 km). Kamienna
w Starachowicach zasilana jest dopływami rzeki Lubianki (prawobrzeżny dopływ Kamiennej,
jej długość wynosi 12,1 km, a średni spadek podłużny wynosi 9,80 %) i Młynówki oraz
potokiem Czałczyński Smug - Ciek od Rataj w północnej części miasta.
Na terenie Starachowic istnieją 3 zbiorniki retencyjno-rekreacyjne:
 Pasternik na rzece Kamiennej w 98,4 km jej biegu, zajmuje powierzchnię 52,3 ha (ok.
42 ha lustra wody)
 Lubianka o powierzchni 39,8 ha powstał na rzece Lubianka w wyniku wybudowania
zapory ziemnej z jazem przelewowym, położony na obrzeżach Sieradowickiego Parku
Krajobrazowego, w południowo-zachodniej części miasta
 Piachy o powierzchni 14,4 ha, znajduje się południowej części miasta.
Gmina Wąchock - Wąchock położony jest wzdłuż doliny rzeki Kamiennej której dopływami na
terenie gminy są Lubianka i Żarnówka. Wody powierzchniowe stojące w gminie to przede
wszystkim mniejsze zbiorniki wodne: oczka wodne, stawy oraz zbiornik retencyjnorekreacyjny w Wąchocku. Zbiornik ma objętość 319 tys. m3 i zajmuje powierzchnię 18,76 ha.
Gmina Brody - podstawowy układ wody gminy stanowi rzeka Kamienna i jej dopływy oraz
zbiornik wodny o pojemności 7,5 mln m³ na rzece Kamiennej pełniący głównie rolę
retencyjną. W dolinie rzeki Kamiennej w miejscowości Brody usytuowano zaporę czołową,
tworząc zbiornik o powierzchni 261 ha. W północnej części gminy biorą początek dopływy
rzeki Iłżanki, wyznaczając obszar drugiej zlewni.
Gmina Mirzec - w południowej części gminy przebiega linia wododziałowa zlewni rzeki Iłżanki
i Kamiennej. Znajduje się tu obszar źródliskowy następujących dopływów Iłżanki: rzeki
Małyszyniec, Brodek, Struga Zbijowska, odwadniających północną i środkową część gminy.
Rzeka Iłżanka, przepływa w swym górnym biegu przez północną część gminy Mirzec.
Południowy fragment terenu gminy odwadniany jest przez ciek o nazwie Wężyk (dopływ
rzeki Kamiennej), mający tu również swój obszar źródłowy.
Na terenie gminy Mirzec istnieje kompleks niewielkich stawów na rzece Małyszyniec we wsi
Małyszyn oraz małe zbiorniki w rejonie Mirca i Gadki.
37
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Gmina Pawłów - położona jest w obrębie zlewni rzeki Pokrzywianki, będącej prawym
dopływem rzeki Kamiennej. Głównym ciekiem odwadniającym teren gminy jest dopływ
Pokrzywianki – Świślina z dopływem Psarki oraz rzeczki: Gostówka (V rzędu) – dopływ Psarki,
Czarna Woda (V rzędu). Rzeką zmeliorowaną jest Czarna Woda.
Częściowo w gminie Pawłów na rzece Świślinie znajduje się zbiornik retencyjny Wióry.
2.4.2. Pomiary jakości wód powierzchniowych
Wody powierzchniowe dodatkowo oceniane są na podstawie projektu rozporządzenia
w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych,
przygotowanego na podstawie art. 38a ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne
(Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.).
Klasyfikacja dla prezentowania stanu wód obejmuje pięć klas jakości wód:
klasa I – wody o bardzo dobrej jakości (spełniające wymagania dla wód powierzchniowych
wykorzystywanych do spożycia po prostym uzdatnianiu fizycznym, nie wykazujące żadnego
oddziaływania antoropogenicznego):
 klasa II – wody dobrej jakości (spełniające wymagania dla wód powierzchniowych
wykorzystywanych do spożycia po typowym uzdatnianiu fizycznym, wykazujące
niewielki wpływ oddziaływań antoropogenicznych)
 klasa III – wody zadowalającej jakości (spełniające wymagania dla wód
powierzchniowych wykorzystywanych do spożycia po typowym uzdatnianiu
fizycznym, wykazujące umiarkowany wpływ oddziaływań antoropogenicznych)
 klasa IV – wody niezadowalającej jakości (spełniające wymagania dla wód
powierzchniowych wykorzystywanych do spożycia po wysokosprawnym uzdatnianiu
fizycznym, wykazujące zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych na
skutek oddziaływań antoropogenicznych)
 klasa V – wody złej jakości (nie spełniające wymagań dla wód powierzchniowych
wykorzystywanych do spożycia, wykazujące zanik występowania znacznej części
populacji biologicznych na skutek oddziaływań antoropogenicznych).
W ostatnich latach na terenie powiatu starachowickiego prowadzono badania wód
powierzchniowych tylko w Starachowicach –Michałowie na rzece Kamiennej. Inne rzeki
przepływające przez teren powiatu były badane w innych punktach kontrolnych.
Tabela 24 Badania rzeki Kamiennej w punkcie pomiarowym w Starachowicach w 2010 roku (WIOŚ, 2010)
Rzeka
Punt
pomiarowy
Kamienna od
Żarnówki do
zbiornika Brody
Iłżeckie
Michałów
Klasa
elementów
biologicznych
IV
Klasa elementów
fizykochemicznych
Potencjał
ekologiczny
Stan
chemiczny
Poniżej stanu
dobrego
IV
Poniżej stanu
dobrego
38
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 25 Badania rzek przepływających przez teren powiatu starachowickiego w punktach pomiarowych
poza jego terenem w roku 2010 (WIOŚ, 2010)
Rzeka
Punt
pomiarowy
Klasa elementów
fizykochemicznych
Potencjał
ekologiczny
Stan
chemiczny
Bzin
Klasa
elementów
biologicznych
III
Kamienna od
Bernatki
Kamienna od
zbiornika Brody
Iłżeckie do
Świśliny
Kamienna od
Świśliny do
Przepaści
Kamienna od
Przepaści do
ujścia
Świślina od
Pokrzywianki
do ujścia
II
III
Dobry
Nietulisko
IV
Poniżej stanu
dobrego
IV
-
Krasków
IV
Poniżej stanu
dobrego
IV
Poniżej stanu
dobrego
Wola
Pawłowska
IV
II
IV
Poniżej stanu
dobrego
Nietulisko
-
II
-
Poniżej stanu
dobrego
W latach 2008-2010 WIOŚ w Kielcach prowadził ocenę podatności wód powierzchniowych
na eufrazację – czyli wzbogacenie wód biogenami, powodującymi wzrost glonów
i roślinności. W zlewni rzeki Kamiennej wszystkie rzeki są podatne na eufrozację.
W latach 2009-2010 rzeka Kamienna została poddana ocenie pod względem przydatności
wód powierzchniowych do bytowania ryb w warunkach naturalnych. Wody rzeki nie
odpowiadają wymogom. Najczęstsze przekroczenia dotyczą: azotynów, azotu amonowego,
fosforu ogólnego, BZT5, zawiesiny ogólnej.
Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych
Do głównych źródeł zanieczyszczeń rzek i wód powierzchniowych na terenie powiatu
starachowickiego należą:
 nie oczyszczone ścieki komunalne, przemysłowe
 nieszczelne instalacje bezodpływowych zbiorników na nieczystości
 spływy powierzchniowe z terenów rolniczych, komunikacyjnych i przemysłowych
 dopływ zanieczyszczonych wód powierzchniowych z poza terenu powiatu
 zanieczyszczenia naturalne, które pochodzą z domieszek zawartych w wodach
powierzchniowych i podziemnych – np. zasolenie, zanieczyszczenie związkami żelaza.
2.4.3. Wody podziemne
Na obszarze powiatu starachowickiego użytkowe znaczenie posiadają wody podziemne
występujące w utworach triasu i jury tworzące główne poziomy wodonośne. Piętro jurajskie
reprezentują poziomy: górnojurajski, środkowojuraski i dolnojurajski, a piętro triasowe tylko
poziom dolnotriasowy. Znaczenie użytkowe posiada też czwartorzędowy poziom wodonośny
w aluwiach rzek Kamiennej i Iłżanki oraz we fluwioglacjalnych piaskach na wysoczyźnie
polodowcowej (zlodowacenie środkowopolskie) w okolicach Trębowca.
Za niewodonośne uznano skały najniższego ogniwa jury środkowej oraz wyższej części jury.
Są to głównie iłowce, iły z mułowcami ilastymi przewarstwione mułowcami i piaskowcami.
39
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Do bezwodnych zaliczono także iłowce, iły z wkładkami piaskowców i mułowców triasu
górnego.
Zasilanie warstw wodonośnych odbywa się przez infiltrację opadów atmosferycznych. Jest
ono bezpośrednie na ich wychodniach lub pośrednie poprzez nieciągły nadkład osadów
czwartorzędowych o miąższości od kilku do około 20 m. Zwierciadło wód podziemnych
w poziomach czwartorzędowym i górnojurajskim jest swobodne, natomiast w poziomach
środkowojurajskim, dolnojurajskim i dolnotriasowym często jest naporowe, napięte przez
ilaste przewarstwienia w profilach otworów studziennych. Nie tworzą one jednak ciągłej,
regionalnej warstwy napinającej.
Zasadnicza część powiatu leży w strefie użytkowych zbiorników wód podziemnych (UZWP).
Główne Zbiorniki Wód Podziemnych znajdują się:
 GZWP Nr 419 Bodzentyn (wody środkowo- i górno dewońskie w utworach
szczelinowo-krasowych (wapienie, dolomity)) – niewielki fragment na terenie gminy
Pawłów
 GZWP Nr 420 Wierzbica – Ostrowiec skupiający wody górno-jurajskie w spękaniach
i szczelinach krasowych skał wapiennych – na częściach gmin Mirzec i Brody.
2.4.4. Monitoring wód podziemnych
Jakość wód podziemnych określana jest według klasyfikacji podanej w rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód
podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu
wód podziemnych obejmuje pięć następujących klas jakości wód podziemnych:
 Klasa I – wody bardzo dobrej jakości, w których wartości elementów
fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów
zachodzących w wodach podziemnych i nie wskazują na wpływ działalności człowieka
 Klasa II – wody dobrej jakości, w których wartości niektórych elementów
fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących
w wodach podziemnych i nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to
wpływ bardzo słaby,
 Klasa III – wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów
fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących
 Klasa III – wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów
fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących
w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka,
 Klasa IV – wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów
fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących
w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka,
 Klasa V – wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych
potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka.
Rozporządzenie definiuje dobry i słaby stan chemiczny wód podziemnych. Klasy jakości wód
podziemnych I, II, III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód podziemnych IV, V
oznaczają słaby stan chemiczny.
W roku 2010 badania monitoringowe wód podziemnych prowadzone były przez Państwowy
Instytut Geologiczny w Warszawie przy koordynacji Głównego Inspektoratu Ochrony
Środowiska. Na terenie powiatu starachowickiego badania realizowane były w jednym
40
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
punkcie sieci krajowej – Bostów – na terenie gminy Pawłów. Ujęcie wody zakwalifikowano
do klasy II jakości.
Tabela 26 Wyniki jakości wód podziemnych ujęcia w Bostowie oraz najbliżej położonych ujęć poza powiatem
starachowickim w 2010 r. (WIOŚ, 2010)
Numer
ujęcia
Miejscowość/
gmina/ powiat
Rozmieszczenie
JCWPd
Stratygrafia
2038
Bostów/
Pawłów/
starachowicki
Sieradowice
Pierwsze/
Bodzentyn/
kielecki
Strubienice/
Waśniów.
ostrowiecki
Kurzacze- 1/
Kunów./
ostrowiecki
Kurzacze- 2/
Kunów./
ostrowiecki
Kurzacze- 3/
Kunów./
ostrowiecki
GZWP 419
101
GZWP 419
327
1911
1151
414
415
Klasa jakości
O+S
Głębokość do
stropu warstwy
wodonośnej (m)
6
101
D2
32
II
UZWP
101
T1
21
V
GZWP 420
103
J3
50
III
GZWP 420
103
J2+3
35.5
III
GZWP 420
103
J2
163
III
II
Źródła zanieczyszczeń wód podziemnych
Do głównych źródeł zanieczyszczeń wód gruntowych na terenie powiatu starachowickiego
należą:
 niepełna sieć kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz oczyszczalni ścieków
 niewłaściwe odprowadzanie ścieków: nieszczelne szamba, wykorzystywanie
nieczynnych studni kopanych jako miejsc do odprowadzania ścieków komunalnych,
odprowadzanie ścieków do rowów przydrożnych, cieków wodnych, na pola itp.
 stosowanie nawozów chemicznych na terenach dolinnych w miejscach gdzie wody
gruntowe zalegają płytko pod powierzchnią terenu oraz gruntach o większych
spadkach w kierunku cieków wodnych
 odprowadzanie do wód i do ziemi ścieków z obiektów prowadzących działalność
produkcyjną, zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska
wodnego, wycieki ze zbiorników i instalacji technologicznych (np. paliwowych).
2.4.5. Gospodarka wodno – ściekowa
Gospodarka ściekowa regulowana jest ustawą z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn. z 2006r. Dz. U.
nr 123, poz. 858 z późn. zm.), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006
roku w sprawie warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do
ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr
137, poz. 984), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 roku –
w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134 poz. 1140). Zgodnie z art.
3 ustawy „Prawo ochrony środowiska”, ścieki (substancje ciekłe, wprowadzone bezpośrednio
41
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
lub za pomocą urządzeń kanalizacyjnych do wód ) zmieniają stan fizyczny, chemiczny lub
biologiczny wód, działając niszcząco na świat roślinny lub zwierzęcy. Ścieki powstają
w wyniku bytowania człowieka oraz prowadzonej przez niego działalności gospodarczej
i rolniczej (ścieki bytowo – gospodarcze, ścieki przemysłowe, ścieki komunalne, wody
opadowe, zanieczyszczenia, wody podgrzane, skażone promieniotwórczo i zasolone).
2.4.5.1. Sieć wodociągowa
Ujęcia wód podziemnych
Ujęcia wód podziemnych stanowią na terenie powiatu dominującą formę zaopatrzenia
w wodę ludności oraz na potrzeby przemysłu i gospodarstw rolnych. Obecnie, poza niewielką
ilością poboru wody z ujęć własnych (studnie kopane do pierwszego poziomu wodonośnego)
usytuowanych w gospodarstwach wiejskich, poprzez wykonanie rozwiniętych sieci
wodociągowych prawie cały obszar powiatu objęty jest dostawą wody pochodzącej z ujęć
publicznych.
Zasoby wód podziemnych wykorzystywane są głównie na cele komunalne (zaopatrzenie
ludności w wodę do spożycia) oraz cele technologiczne (zaopatrzenie przemysłu).
Tabela 27 Ujęcia wód podziemnych w gminach powiatu (dane Urzędów Gmin)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Ujęcie
Wydajność (m3/dobę)
Zaopatrzenie z ujęcia Trębowiec (poza miastem)
Rataje
996,3
Wielka Wieś (przeznaczone do
2016,0
likwidacji)
Krynki
23,0
Trębowiec
12757,0
Bronkowice
65,0
Szerzawy
36,0
Świślina (zasilające)
7,0
Ambrożów (nie eksploatowana)
-
Podstawowe ujęcie wód podziemnych powiatu znajduje się w Trębowcu (gmina Mirzec).
Z ujęcia tego zaopatrywane w wodę jest miasto Starachowice, gminy Mirzec, Brody
i Wąchock. Ujęcie to składa się z 7 studni, z których 2 są awaryjne. W 2 studniach ze względu
na ponadnormatywną zawartość żelaza i manganu woda tłoczona jest przez stację
uzdatniania. Eksploatowane są wody poziomu górno – jurajskiego zbudowanego ze skał
węglanowych, znajdującego się w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 420
Wierzbica – Ostrowiec Świętokrzyski.
Charakterystyka ujęcia wody w Trębowcu:
 zatwierdzone zasoby eksploatacyjne ujęcia wynoszą 1 340 m3/h,
 dobowa zdolność eksploatacyjna ujęcia wynosi 34 010 m3/d,
 zdolność uzdatniania wynosi 25 850 m3/d,
 przepustowość wodociągu 30 150 m3/d.
Dla ujęcia w Trębowcu utworzono strefę ochronną ujęć wód podziemnych.
Na terenie ochrony bezpośredniej ujęć wód podziemnych oraz powierzchniowych
zabronione jest użytkowanie gruntów do celów niezwiązanych z eksploatacją ujęcia wody.
Należy:
 odprowadzać wody opadowe w sposób uniemożliwiający przedostawanie się ich do
urządzeń służących do poboru wody,
 zagospodarować teren zielenią,
42
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019

odprowadzać poza granicę terenu ochrony bezpośredniej ścieki z urządzeń
sanitarnych, przeznaczonych do użytku osób zatrudnionych przy obsłudze urządzeń
służących do poboru wody,
 ograniczyć do niezbędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy
obsłudze urządzeń służących do poboru wody.
 ogrodzić teren ochrony bezpośredniej, a jego granice przebiegające przez wody
powierzchniowe oznaczyć za pomocą rozmieszczonych w widocznych miejscach
stałych znaków stojących lub pływających; na ogrodzeniu oraz znakach należy
umieścić tablice zawierające informacje o ujęciu wody i zakazie wstępu osób
nieupoważnionych.
Na terenach ochrony pośredniej może być zabronione lub ograniczone wykonywanie robót
oraz innych czynności powodujących zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub
wydajności ujęcia, a w szczególności:
 wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi
 rolnicze wykorzystanie ścieków
 przechowywanie lub składowanie odpadów promieniotwórczych
 stosowanie nawozów oraz środków ochrony roślin,
 budowa autostrad, dróg oraz torów kolejowych,
 wykonywanie robót melioracyjnych oraz wykopów ziemnych,
 lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierząt
 lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji,
a także rurociągów do ich transportu,
 lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych lub przemysłowych,
 mycie pojazdów mechanicznych,
 urządzanie parkingów, obozowisk oraz kąpielisk,
 lokalizowanie nowych ujęć wody,
 lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie zwłok zwierzęcych.
Pobór wód dla przemysłu na terenie powiatu starachowickiego wynosił w roku 2010 (GUS,
2010r.) 43 dam3 w tym z ujęć podziemnych 53 dam3. Zakup wody na cale produkcyjne
z wodociągów komunalnych wynosił 3 dam3.
Sieć wodociągowa
Stan systemu zaopatrzenia w wodę w gminach na terenie powiatu starachowickiego jest
dobry. W każdej gminie działa sieć wodociągowa, która zaopatruje mieszkańców i przemysł.
Tabela 28 Stan sieci wodociągowej w poszczególnych gminach (powiatu starachowickiego (dane Urzędów
Gmin)
Gmina
Długość sieci (km)
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
198,2
72,4
120,94
100,68
192,54
Liczba gospodarstw i posesji
posiadających przyłącza
5913
1944
2619
2031
2446
Według danych GUS z roku 2010 w sieci wodociągowej na terenie powiatu korzysta ogółem
92,8% ludności (w miastach – 95,8%, a na terenach wiejskich – 88,6%).
Zużycie wody z wodociągów na 1 mieszkańca w powiecie wynosi ogółem 14,4m3, w miastach
- 11,2m3 i na wsi – 18,8m3.
43
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 29 Zużycie wody z wodociągów w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (GUS, 2010)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Zużycie wody (m3)
na 1 mieszkańca
na 1 korzystającego/ odbiorcę
10,8
11,2
18,4
21,6
18,6
20,5
20,5
22,5
18,3
21,3
2.4.5.2. Sieć kanalizacyjna
Sieć kanalizacyjna jest na terenie każdej gminy powiatu starachowickiego. Najwyższe
wskaźniki objęcia siecią kanalizacyjną ma miasto Starachowice i gmina Brody.
Według Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych na terenie powiatu do
aglomeracji powyżej 2000 RLM należą miasto Starachowice i gminy Wąchock i Mirzec.
Tabela 30. Stan sieci kanalizacyjnej w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (dane Urzędów
Gmin)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Długość sieci (km)
174,9
72,1
Gmina Brody
132,19
Gmina Mirzec
96,20
Gmina Pawłów
133,9
Stan objęcia siecią kanalizacyjną
Teren miasta (poza obszarami peryferyjnymi)
Sołectwa: Wąchock, Rataje, Węglów, Wielka Wieś
Marcinków, częściowo sołectwo Parszów
Sołectwa: Brody, Krynki, Młynek, Rudnik,
Adamów, Styków, Dziurów, Ruda, Jabłonna,
Kuczów.
Sołectwo Jagodne
Częściowo sołectwa: Mirzec I, Mirzec II, Gadka,
Tychów Stary, Ostrożanka, Małyszyn Górny,
Osiny, Trębowiec
Ok. 55% terenu gminy
Stan infrastruktury kanalizacyjnej w poszczególnych gminach
Miasto Starachowice - teren miasta obsługuje 1 oczyszczalnia komunalna (Starachowice – ul.
Boczna 42) o wydajności 24000m3/d, przepustowość projektowana 18.200m3/d.
Oczyszczanie ścieków opiera się na mechaniczno-biologicznej technologii z funkcją
wytrącania osadu czynnego. Oczyszczalnia eksploatowana jest przez Przedsiębiorstwo
Wodociągów i Kanalizacji w Starachowicach. Oczyszczalnia była rozbudowywana
i modernizowana w latach 1997-2000, do roku 2015 nie planuje się nowych inwestycji
w obrębie jej działalności.
Na terenie miasta znajduje się kontenerowa zlewnia nieczystości przy ul. Ostrowieckiej, do
której dowożonych jest ok. 7000 m3 ścieków rocznie. Prawie wszystkie zakłady produkcyjne
wprowadzają po podczyszczeniu ścieki do kanalizacji miejskiej.
Kanalizacja deszczowa w Starachowicach ma długość 24 km (obejmuje 35 % miasta) i składa
się z 5 podczyszczalni ścieków deszczowych.
Gmina Wąchock – gmina nie posiada własnej oczyszczalni ścieków. Sieć kanalizacyjna
podłączona jest do oczyszczalni w Starachowicach. W Wąchocku funkcjonuje oczyszczalnia
ścieków deszczowych, długość kanalizacji wynosi 3,9 km i obejmuje centrum miasta.
Gmina Brody - na terenie gminy znajdują się dwie mechaniczno-biologiczno-chemiczne
oczyszczalnie ścieków:
 w Stykowie o przepustowości 600 m³/d
44
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019

w Krynkach o przepustowości 300 m³/d, która docelowo ma uzyskać przepustowość
900 m3/d.
Oczyszczanie ścieków prowadzone jest w oparciu o proces niskoobciążonego osadu
czynnego w reaktorze trzyfazowym z wydzieloną stabilizacją osadu, wspomagany instalacją
PIX.
W gminie znajduje się 5 przydomowych oczyszczalni ścieków.
Gmina Mirzec - nie posiada własnej oczyszczalni ścieków komunalnych, istniejąca sieć
podłączona jest do oczyszczalni w Starachowicach.
Na terenie gminy funkcjonują 3 przyobiektowe oczyszczalnie ścieków typu NAYDIC –
NEBRASKA, są to:
 oczyszczalnia dla Szkoły Podstawowej w Osinach - Q 3,6 m /dobę
 oczyszczalnia dla Szkoły Podstawowej w Tychowie Starym - Q 4,0 m³ /dobę
 oczyszczalnia dla Szkoły Podstawowej, Gimnazjum i Urzędu Gminy w Mircu - Q 13 m³
W gminie znajdują się 4 przydomowe oczyszczalnie ścieków.
Gmina Pawłów – na terenie gminy znajdują się dwie oczyszczalnie ścieków typu
mechaniczno-biologicznego. Są to oczyszczalnie:
 w Godowie o przepustowości 300 m³/d
 w Tarczku o przepustowości 300 m³/d.
W gminie znajduje się 16 przydomowych oczyszczalni ścieków.
Tabela 31 Ilość ścieków dostarczanych w czasie doby do sieci kanalizacyjnej w poszczególnych gminach
powiatu starachowickiego (GUS, 2010)
Gmina
Ilość ścieków (dam3)
Miasto Starachowice
6,80
Miasto i Gmina Wąchock
0,30
Gmina Brody
0,40
Gmina Mirzec
0
Gmina Pawłów
0,30
dam3- jednostka objętości dekametr sześcienny, gdzie 1 dam 3=1000 m3
Ścieki przemysłowe odprowadzane w ciągu roku 2010 (GUS, 2010r.) z terenu powiatu
starachowickiego wyniosły ogółem 7 dam3, w tym do sieci kanalizacyjnej 4 dam3, reszta
ścieków odprowadzana była do wód lub do ziemi z poddaniem oczyszczaniu. Ładunki
zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych poza oczyszczalnie wynosiły:
 BZT% - 21 kg/rok
 ChZT - 81 kg/rok
 zawiesina ogólna – 25 kg/rok.
2.4.5.3. Melioracje
Te terenie powiatu działają 3 spółki wodne odpowiadające za melioracje gruntów na
obszarach gmin Brody, Mirzec i Pawłów. Razem na terenie powiatu zmeliorowanych jest
2730 ha gruntów, w tym: 1458 ha użytków rolnych i 1272 ha użytków zielonych.
Tabela 32 Stan melioracji na terenie powiatu starachowickiego (dane Urzędów Gmin)
Gmina
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Zmeliorowane
grunty (ha)
515
1200
1015
Zmeliorowane
użytki rolne (ha)
134
493
821
45
Długość rowów
melioracyjnych (km)
44,712
74,811
b.d.
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2.4.6. Podsumowanie
1. Na terenie powiatu sieć hydrograficzna jest dość rozbudowana. Główna rzeka
Kamienna odwadnia większość terenu.
2. Według badań na rzece Kamiennej wykazano IV klasę jakości wód powierzchniowych.
3. Zbiorniki wodne w Wąchocku i Starachowicach oraz w Brodach pełnią funkcje
retencyjno-rekreacyjne.
4. Teren powiatu narażony jest na powodzie głównie ze strony rzeki Kamiennej, ale na
skutek gwałtownych opadów, niebezpieczne mogą być również mniejsze cieki wodne.
5. Ochroną przeciwpowodziową w powiecie kieruje Zespół ds. Ochrony i Zarządzania
Kryzysowego przy Starostwie Powiatowym, w gminach powiatu działają, bądź są
powoływane jednostki w sytuacji kryzysowej.
6. Powiat starachowicki posiada zasoby wód podziemnych zadowalającej jakości - klasa
II – badana w jedynym punkcie pomiarowym w powiecie w Bostowie, gminna
Pawłów.
7. Nie ma już znaczących dysproporcji pod względem długości sieci wodociągowej
i kanalizacyjnej na terenach gmin.
8. Ścieki na terenach skanalizowanych odprowadzane są do oczyszczalni komunalnych,
wiele obiektów użyteczności publicznej posiada własne oczyszczalnie, zaczynają się
również rozpowszechniać przydomowe ekologiczne oczyszczalnie ścieków.
2.5. Odpady
Obowiązek planowania gospodarki odpadami został sformułowany w uchwalonej przez Sejm
RP ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 185 poz.
1243 z późn. zm.). Powszechna zasada gospodarowania odpadami (Rozdział 2 art. 5 Ustawy
o odpadach) brzmi „Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować
powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić tak aby:
 zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne
oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu
ich użytkowania,
 zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się
zapobiec ich powstaniu,
 zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów,
których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać
odzyskowi”.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. (Dz. U. NR 186 , poz.
1552 i 1553 ze zmianami) w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do
składowania na składowisku odpadów danego typu określa sposób składowania odpadów.
Zgodnie z Dyrektywą 91/156 EEC od roku 2002 w krajach Unii Europejskiej zabronione jest
składowanie odpadów bez wcześniejszego ich przetworzenia. Podstawowymi kierunkami
działań będzie zmniejszanie ilości odpadów do wywiezienia poprzez selektywną zbiórkę
i zagospodarowanie odpadów oraz stworzenie nowoczesnych zakładów wykorzystujących
i unieszkodliwiających odpady. Wizja unijnych składowisk przewiduje deponowanie
odpadów wyłącznie przetworzonych, tzn. takich, w których zawartość frakcji organicznych
nie przekracza 5%, a wartość opałowa nie jest wyższa niż 6000 kJ/kg. Odpady organiczne
będą w całości kompostowane.
46
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2.5.1. Odpady niebezpieczne
Przepisy prawne pozwalają wytwórcom lub odbiorcom odpadów, przeznaczonych do
wykorzystania lub unieszkodliwiania, na tymczasowe ich magazynowanie na własnym
terenie. Regulacje prawne zawierają głównie ustawy: Prawo Ochrony Środowiska, Ustawa
o odpadach, Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów. Transport
tych odpadów ma być zgodny z przepisami określającymi warunki przewożenia materiałów
niebezpiecznych. Ewidencja odpadów powinna być prowadzona w oparciu o Rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010r. w sprawie: wzorów dokumentów stosowanych
na potrzeby ewidencji odpadów oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia
2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania
i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach.
Podstawowym źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych jest działalność
przemysłowa i usługowa. Odpady niebezpieczne powstają również w gospodarstwach
domowych, służbie zdrowia i szkolnictwie. Do odpadów niebezpiecznych znajdujących się
w strumieniu odpadów komunalnych zalicza się:
 lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
 baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami ołowiowymi, niklowokadmowymi lub bateriami zawierającymi rtęć oraz nie sortowane baterie
i akumulatory zawierające te baterie
 detergenty zawierające substancje niebezpieczne
 środki ochrony roślin (np. insektycydy, pestycydy, herbicydy)
 kwasy i alkalia
 rozpuszczalniki
 odczynniki fotograficzne
 leki cytotoksyczne i cytostatyczne
 urządzenia zawierające freony
 oleje i tłuszcze inne niż jadalne
 farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i żywice zawierające substancje
niebezpieczne
 zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne.
Na terenie powiatu starachowickiego nie ma zlokalizowanych czynnych składowisk odpadów
niebezpiecznych, jak również nie są zlokalizowane żadne składowiska odpadów
przemysłowych.
W powiecie nie ma także zwałowisk odpadów wydobywczych przeznaczonych do
wykorzystania lub rekultywacji.
W powiecie starachowickim nie funkcjonuje odrębny system selektywnego zbierania
odpadów niebezpiecznych. Odpady niebezpieczne odbierane są od mieszkańców tzw.
wystawka w systemie „akcyjnym” i dotyczą głównie zbiórki odpadów elektronicznych. Takie
akcje prowadzone są 2 razy w roku.
W poszczególnych punktach w gminach są ustawione pojemniki na różne rodzaje odpadów
niebezpiecznych lub istniej możliwość oddania tychże np.:
 baterie (większe sklepy przemysłowe, markety)
 akumulatory (stacje napraw samochodowych)
 lampy fluorescencyjne, sprzęt elektronicznego (sklepy elektryczne, sklepy AGD)
 oleje odpadowe, smary (stacje benzynowe)
 wraki lub części samochodowe (stacje demontażu pojazdów)
47
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
 odpady medyczne i przeterminowane leki (ośrodki zdrowia, apteki).
Na terenie powiatu został utworzony jeden GPZON w Krynkach (gmina Brody). W punkcje
tym zbierane są baterie i akumulatory.
W Starachowicach znajdują się dwie stacje demontażu pojazdów:
 - PKS Starachowice S.A., ul. Wiosenna 5, 27-200 Starachowice
 - Zakład Skupu i Przerobu Złomu, Stefan Opel, ul. Kanałowa 3B, 27-200 Starachowice.
Na terenie powiatu nie ma mogilników z przeterminowanymi środkami ochrony roślin.
We wszystkich gminach w powiecie przeprowadzona została inwentaryzacja miejsc
występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenia dla środowiska
(inwentaryzacja pokryć dachowych zawierających azbest). Wszystkie gminy posiadają własne
„Programy usuwania wyrobów zawierających azbest”, który to ma być usunięty do roku
2032. Baza azbestowa w gminach jest na bieżąco aktualizowana, ponieważ gminy prowadzą
akcje dopłat do zbiórki azbestu i jest on sukcesywnie eliminowany z ich terenów.
Tabela 33 Ilość azbestu zebrana do końca 2011 roku w gminach powiatu starachowickiego (dane Urzędów
Gmin)
Gmina
Miasto Starachowice
(program działa od roku 2005)
Miasto i Gmina Wąchock
(w latach 2010-2011)
Gmina Brody
Gmina Mirzec (w latach 2009-2011)
Gmina Pawłów (w latach 2007-2011)
Ilość zebranych wyrobów zawierających
azbest (Mg)
845,665
122,2
90
236,92
427,80 7
2.5.2. Odpady z sektora gospodarczego
Na terenie powiatu starachowickiego nie ma składowiska odpadów przemysłowych.
Wytwórcy tych odpadów organizują ich wywóz we własnym zakresie. Brak jest danych
dotyczących ilości wytworzonych odpadów z sektora gospodarczego na terenie gminy.
Na terenie powiatu dominuje przemysł przetwórstwa mięsnego, metalowy i odlewniczy oraz
ceramiczno-budowlany, produkuje się znaczną ilość różnego rodzaju odpadów
poprzemysłowych. Najwięcej odpadów gospodarczych powstaje w Starachowicach.
Według GUS w roku 2010 na obszarze powiatu powstało łącznie 36000 Mg (z wyłączeniem
odpadów komunalnych), w tym 34200 Mg zostało poddanych odzyskowi. Unieszkodliwieniu
zostało poddanych ogółem 1100 Mg odpadów, w tym:
 unieszkodliwianie termiczne – 300 Mg
 kompostowanie – 700 Mg
 składowane na składowiskach własnych lub innych – 100 Mg
 magazynowane czasowo – 700 Mg
Odpady z sektora gospodarczego wytworzone na terenie powiatu starachowickiego są
transportowane przez specjalistyczne firmy, posiadające odpowiednie zezwolenia w tym
zakresie oraz unieszkodliwione (odpady niebezpieczne) lub wykorzystane gospodarczo.
Niewielki procent poddawany jest składowaniu.
Osad ściekowy powstający w komunalnych oczyszczalniach ścieków jest jednym z odpadów
zaliczanych do sektora gospodarczego. Najczęściej jest on składowany czasowo na terenie
oczyszczalni, a następnie wywożony na składowiska docelowe, częściowo może być
wykorzystywany rolniczo.
48
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 34 Wytworzone w oczyszczalniach komunalnych osady ściekowe i skratki (w Mg) w latach 2008-2010
(dane Urzędów Gmin)
Gmina
Miasto Starachowice
- osady ściekowe
- skratki
Gmina Brody
- osady ściekowe
- skratki
Gmina Pawłów
- osady ściekowe
- skratki
Wytworzone osady ściekowe (w Mg)
2008
2009
2010
6970
51
8939,4
54
9218,3
51,2
158
5
130
4,72
170
4
28,6
3,3
19,7
2,45
24,9
2,35
Starostwo Powiatowe w Starachowicach prowadzi bazę danych związaną z wydawaniem
zezwoleń na wytwarzanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów.
2.5.3. Odpady komunalne
Od początku 2006 r. odpady komunalne powstające na terenie powiatu deponowane są na
składowiskach zlokalizowanych w powiatach sąsiednich. Są to:
 składowisko Zakładów Unieszkodliwiania Odpadów Janik, gmina Kunów, powiat
ostrowiecki
 składowisko Zakładu Segregacji i odzysku Odpadów „Almax” Skarżysko-Kamienna,
powiat skarżyski
 składowisko PPUH EKOM ATK Recykling w Jańczycach, gmina Baćkowice, powiat
sandomierski
 składowisko przedsiębiorstwa Usługowo Handlowego „Radkom” Sp. z o.o.
w Radomiu, powiat radomski.
W powiecie starachowickim do końca 2005 roku funkcjonowało składowisko odpadów
w Marcinkowie (gmina Wąchock). Na składowisku nagromadzonych zostało 1 258 950 m 3
odpadów komunalnych.
W większości gmin powiatu starachowickiego selektywna zbiórka odpadów została
wprowadzona i odbywa się w gospodarstwach domowych, w gminie Pawłów zbiórka
selektywna ma charakter „akcyjny”. W gminach selektywna zbiórka odbywa się z podziałem
na: tworzywa sztuczne, szkło, makulaturę i metale.
Tabela 35 Ilość zebranych odpadów zmieszanych (w Mg) z terenów gmin powiatu starachowickiego (dane
Urzędów Gmin)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
2008
17499,36
1494
1202,06
118,2
2486
2009
17279,73
739
804
95,08
923
49
2010
15555,76
730
775,67
96,76
713,44
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Wykres 5 Udział poszczególnych gmin powiatu starachowickiego w ilości zebranych odpadów zmieszanych
w roku 2010
Tabela 36 Ilość zebranych odpadów posegregowanych (w Mg) z terenów gmin powiatu starachowickiego
(dane Urzędów Gmin)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
2008
299,26
47,36
35,85
-
2009
823,49
27
93,72
55,7
-
2010
783,59
38
126,74
65,35
-
Wykres 6 Udział poszczególnych gmin powiatu starachowickiego w ilości zebranych odpadów segregowanych
w roku 2010
Wykres 7 Porównanie ilości nieposegregowanych i segregowanych odpadów na terenach gmin wiejskich
powiatu starachowickiego w roku 2010
50
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Zorganizowana zbiórka odpadów wielkogabarytowych od mieszkańców występuje na terenie
powiatu w postaci:
 akcji – wyznaczone terminy kilkakrotnie w roku
 na terenie gminy Brody w ramach punktu GPZON
 na terenie miasta Starachowice w wyznaczonych punktach gromadzenia odpadów,
skąd odbierane są według harmonogramu raz w miesiącu.
Ponadto placówki oświatowe na terenie powiatu zajmują się selektywną zbiórką odpadów,
głównie jest to makulatura, baterie małogabarytowe, aluminium.
Według ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152 poz. 897) Sejmik województwa jest
obowiązany uchwalić zaktualizowany wojewódzki plan gospodarki odpadami. Według
projektu „Planu gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego 2012-2018”
wprowadza się podział województwa na 6 regionów gospodarowania odpadami
komunalnymi. Dla każdego regionu wyznacza się instalacje do przetwarzania odpadów
komunalnych oraz instalacje zastępczą. Ponadto program wojewódzki określa kryteria
rozmieszczenia obiektów służących do gospodarowania odpadami oraz moce przerobowe
tychże.
Od 1 stycznia 2013 roku odpady dopuszczone do składowania na składowisku odpadów
(według Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r.) muszą
spełniać parametry:
 ogólny węgiel organiczny (TOC) – do 5 % suchej masy
 strata przy prażeniu (LOI) – do 8% suchej masy
 ciepło spalania – maksimum 6 MJ/kg suchej masy.
Od 1 lipca 2013 zaczyna funkcjonować nowy system gospodarki odpadami komunalnymi.
Gminy powiatu starachowickiego należą do Regionu 2 w województwie świętokrzyskim
w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi. Region ten jest wyliczony dla 211390
mieszkańców i wyznaczono dla niego regionalną instalację do przetwarzania odpadów
komunalnych dla tego regionu oraz instalację zastępczą.
Tabela 37. Instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych na terenie Regionu 2 według „Planu
gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego 2012-2018”
Rodzaj regionalnej instalacji
Funkcjonująca instalacja
Instalacja do mechaniczno-biologicznego
przetwarzania zmieszanych odpadów
komunalnych i wydzielania z w/w frakcji
nadających sie w całości lub w części do
odzysku
Instalacja do przetwarzania selektywnie
zabranych odpadów zielonych i innych
bioodpadów oraz wytwarzania z nich
produktu o właściwościach nawozowych
lub środków wspomagających uprawę
roślin
Instalacje do składowania odpadów
powstających w procesie mechanicznobiologicznego przetwarzania zmieszanych
odpadów komunalnych oraz pozostałości z
Zakład Unieszkodliwiana
Odpadów „Janik” Sp. z o.o.
msc. Janik
ul. Borowska 1
27-415 Kunów
Zakład Unieszkodliwiana
Odpadów „Janik” Sp. z o.o.
msc. Janik
ul. Borowska 1
27-415 Kunów
Zakład Unieszkodliwiana
Odpadów „Janik” Sp. z o.o.
msc. Janik
ul. Borowska 1
51
Instalacja przewidziana do
zastępczej obsługi regionu w
przypadku awarii lub
niemożności przyjmowania
odpadów
msc. Ostrowiec Świętokrzyski
Ul. Samsonowicza 15/11
27-400 Ostrowiec Świętokrzyski
msc. Janczyce
27-522 Baćkowice
msc. Janczyce
27-522 Baćkowice
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
sortowania odpadów komunalnych
27-415 Kunów
52
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 38. Moc przerobowa instalacji do przetwarzania odpadów dla Regionu 2 w województwie
świętokrzyskim („Plan gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego 2012-2018”)
Rodzaj instalacji
Funkcjonujących
Kompostownie
odpadów
Sortownia
mechaniczna
Komposter
2500
Moc przerobowa (Mg/rok)
Wyliczona dla
Potrzeba
120 tys. M
w regionie
1777
3131
Brakująca
631
140400
30293
53363
Zapewniona
8000
7876
13874
5874
Tabela 39. Moc przerobowa instalacji do składowania odpadów komunalnych dla Regionu 2 w województwie
świętokrzyskim („Plan gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego 2012-2018”)
Rodzaj instalacji
Funkcjonujących
Składowisko
odpadów
komunalnych
„Janik”
124856
Moc przerobowa (Mg/rok) – pojemność
Wyliczona dla 120
Potrzeba
tys. M/ 15 lat (m3)
w regionie
67350
118635
Brakująca
Zapewniona
2.5.4. Podsumowanie
1. Na terenie powiatu nie ma składowisk odpadów komunalnych, gospodarczych
i niebezpiecznych, nie ma także zakładów unieszkodliwienia lub przetwarzania odpadów.
2. W gminach prowadzi się selektywną zbiórkę odpadów na różnym poziomie.
3. Każda gmina posiada program azbestowy i realizuje program usunięcia azbestu ze
swojego terenu.
4. Zbiórki odpadów elektrycznych , wielkogabarytowych są prowadzone akcyjnie.
5. Według projektu „Planu gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego
2012-2018” powiat starachowicki należy do 2 regionu gospodarki odpadami
komunalnymi. Od 1 lipca 2013 zaczyna funkcjonować nowy system gospodarki
odpadami komunalnymi.
2.6. Gleby
2.6.1. Typy gleb
Powiat starachowicki cechuje się niską jakością gleb. Dominują tu gleby klasy: V, IVb, IIIa, IVa
i VI. Zdecydowanie najlepszymi warunkami glebowymi wyróżnia się gmina Pawłów, która
posiada najwięcej gleb zaliczanych do klas I-III. Niska jakość gleb w powiecie wymusza
uprawy żyta, z przeznaczeniem głównie na paszę dla zwierząt oraz ziemniaków.
Gleby regionu znajdują się w obrębie regionu starachowicko-ostrowieckiego. Wyróżnia się tu
głównie obszary:
 obszar doliny rz. Kamiennej, gdzie przeważają gleby napływowe typu mady, gleby
hydrogeniczne: mułowo - torfowe, torfowo – mułowe, gleby torfowisk niskich i gleby
murszowate
 obszar denudacyjny, gdzie występują gleby brunatne kwaśne, oraz gleby bielicowe.
53
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Takie typy gleb występują na terenie całego powiatu, z ewentualnymi niewielkimi, lokalnymi
domieszkami innych typów.
Tabela 40 Klasyfikacja gleb w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (Program Ochrony
Środowiska dla Powiatu Starachowickiego na lata 2008-2011)
Gmina
Miasto
Starachowice
Miasto i Gmina
Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Powiat ogółem
I
-
II
-
III
-
IIIa
-
Klasy gleby [ha]
IIIb
IV
48
IVa
45
IVb
113
V
297
VI
297
-
-
20
111
107
418
198
342
975
785
8
8
2
1031
1033
102
35
550
713
58
18
3337
3524
87
150
1884
2228
587
642
356
1938
384
880
1738
3245
791
1606
956
3808
1088
2055
596
5011
607
772
122
2583
2.6.2. Monitoring gleb
Monitoring chemizmu gleb wykonywany jest w oparciu o sieć krajową, cyklicznie co 5 lat,
począwszy od 1995 r. Uzupełnieniem tych badań są prowadzone również cykliczne, co kilka
lat, obserwacje zmian jakości gleb w ramach sieci regionalnej i lokalnej głównie w otoczeniu
zakładów przemysłowych, w otoczeniu tras komunikacyjnych oraz na terenach
oddziaływania składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych. Tego rodzaju badania
wykonuje między innymi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach.
Zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska, monitoring krajowy obejmuje
sieć punktów pomiarowo-kontrolnych reprezentowanych przez 216 profili glebowych
zlokalizowanych na gruntach ornych całego kraju, w tym 9 w województwie świętokrzyskim,
z których 1 punkt w powiecie starachowickim w Starym Dworze, gm. Wąchock. W punkcie
tym w roku 2005 odnotowano zanieczyszczenie gleb WWA oraz wzrost zanieczyszczenia
miedzią w stosunku do poprzednich badań.
Dostępne wyniki badań gleb w rejonie Starachowic (10 punków pomiarowych) pochodzą
z roku 2006 i nie wykazują stężeń metali na poziomie przekraczającym wartości
dopuszczalne.
Wskaźnik wartości jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej gleb w powiecie starachowickim
wynosi na terenach gmin Brody, Mirzec i Wąchock od 50-60 punktów, a w gminie Pawłów od
80-90 punktów (w skali 120 punktowej).
W roku 2010 Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Kielcach wykonała badania
zakwaszenia gleb użytków rolnych. Z badań tych wynika, że udział gleb bardzo kwaśnych
i kwaśnych w województwie jest wysoki - wynosi 43%. Najbardziej zakwaszone są gleby
w powiecie starachowickim – dotyczy ono aż 74% użytków rolnych. Według tych badań
zakwaszenie gleb dotyczy:
 Miasta Starachowice – 80-100% gleb
 Gminy Mirzec - 80-100% gleb
 Gminy Pawłów – 60-80% gleb.
Ponadto na terenie powiatu starachowickiego znajdują się tereny osuwiskowe ziem.
Osuwiska istniejące znajdują się w Starachowicach, Gminie Brody i Gminie Wąchock. Tereny
predysponowane do występowania ruchów masowych znajdują się w części południowej
powiatu na terenie gmin Brody i Pawłów. Mapy osuwisk i terenów predysponowanych do
osuwania tworzy Państwowy Instytut Geologiczny.
54
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2.6.3. Zanieczyszczenia gleb
Na stan gleb ma wpływ wiele czynników m.in.:
 procesy erozyjne
 emisja gazów i pyłów
 prowadzona gospodarka rolna (nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin)
 eksploatacja złóż
 zakwaszenie gleb obniżające wartość rolniczą
 imisja wewnętrzna i zewnętrza zanieczyszczeń
 świadomość ekologiczna użytkowników gruntów.
2.6.4. Rolnictwo
Gminy wiejskie powiatu mają zdecydowany charakter rolniczy.
Tabela 41 Użytkowanie gruntów (ha) w poszczególnych gminach powiatu starachowickiego (GUS, 2005)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Powierzchnia
użytków rolnych
ogółem
514
1873
3240
6124
9723
Grunty orne
393
1214
2170
4877
8134
Użytki rolne
Sady
Łąki
19
23
19
78
245
73
391
926
865
1249
Pastwiska
29
245
125
304
95
Wykres 8 Udział procentowy powierzchni użytków rolnych poszczególnych gmin w powierzchni użytków
rolnych w powiecie starachowickim
Wykres 9 Podział ze względu na sposób zagospodarowania użytków rolnych w gminach powiatu
starachowickiego
55
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Według spisu rolnego z roku 2010 na terenie powiatu jest ogółem 7196 gospodarstw
rolnych, w tym 7194 gospodarstw indywidualnych.
Tabela 42 Liczba gospodarstw rolnych i powierzchnia gospodarstw w poszczególnych gminach powiatu
starachowickiego (GUS, 2010 – wyniki Powszechnego spisu rolnego)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Liczba gospodarstw
ogółem
(indywidualnych)
463 (463)
338 (338)
1963(1963)
1704 (1702)
2727 (2727)
Liczba
gospodarstw do
1 ha
338
179
952
251
533
Średnie powierzchnia (ha)
Grunty
Użytki rolne
ogółem
ogółem
1,06
0,88
2,09
1,66
1,66
1,43
3,19
2,93
3,35
3,01
W gospodarstwach na terenie powiatu uprawia się przede wszystkim:
 zboża: żyto, pszenicę, owies
 warzywa: ziemniaki, warzywa gruntowe
 owoce: truskawki.
Hodowla zwierząt opiera się na bydle (głównie krowy), trzodzie chlewnej oraz drobiu. Hoduje
się również konie.
2.6.4. Podsumowanie
1. Powiat starachowicki posiada niską jakość gleb, powodującą ograniczenia w produkcji
rolniczej.
2. W ostatnich badania jakości przestrzeni rolniczej wykryto przekroczenie
dopuszczalnych norm metali ciężkich oraz wzrost zakwaszenia gleb (największe
w województwie)
3. Na gruntach rolnych uprawia się najmniej wymagające rodzaje zboża oraz warzywa.
4. Hodowla gospodarstw rolnych opiera się na bydle i trzodzie chlewnej, a także drobiu.
5. Konieczne jest nawożenie gleb rolniczych, wapnowanie i stosowanie odpowiednich
zabiegów agrotechnicznych.
56
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2.7. Surowce naturalne
2.7.1. Zasoby surowców naturalnych
Województwo świętokrzyskie na tle kraju wyróżnia się bogatą i zróżnicowaną bazą zasobów
kopalin, co wynika ze złożonej budowy geologicznej.
Na terenie powiatu starachowickiego udokumentowane zostały złoża kopalin będących
w różnych stadiach eksploatacji.
Tabela 43. Zasoby kopalin w powiecie starachowickim (Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce ,
2010 r.)
Rodzaj surowca
Nazwa złoża
Gliny czerwone
kamionkowe
Majków
Parszów – Szkleniec
Adamów
Wąchock
Piaski kwarcowe do
produkcji betonów
komórkowych i cegły
wapienno-piaskowej
Paski i żwiry
Zasoby kopalin w tys. t
Geologiczne –
Przemysłowe
bilansowe
17182
3935
4749
31
Brody Iłżeckie
Brody Iłżeckie I
Jagodne
Majków
Marcinków
Marcinków Dolny
Marcinków Dolny II
Michałów
Szczepanów
Wąchock
1024
2512
893
473
8594
2426
1176
14309
389
578
Wydobycie w
tys. t
2512
186
1176
81
Zasoby i eksploatacja złóż w poszczególnych gminach powiatu
Miasto Starachowice - na terenie miasta niegdyś wydobywane były rudy żelaza. Rudy
w obrębie serii zarzeckiej wydobywane były od XIXw. do lat 60-tych XX wieku. Pozostałością
po eksploatacji są liczne hałdy skał ilastych i piaskowcowych.
Miasto Starachowice nie posiada udokumentowanych złóż surowców naturalnych. Na
terenie miasta nie prowadzi się ich wydobycia.
Miasto i Gmina Wąchock – obszary udokumentowanych złóż surowców mineralnych,
chronione przed innym zainwestowaniem o różnym stopniu kolizyjności, w których nie
została podjęta eksploatacja na skalę przemysłową to:
 złoże „Parszów-Szkleniec” iłów kamionkowych, o zasobach w kategorii B+C1. Nie
podjęto eksploatacji złoża,
 złoże „Marcinków” piasków czwartorzędowych, o zasobach w kategorii C1 i C2; jest
to złoże kolizyjne. Eksploatacja złoża możliwa i celowa na fragmencie złoża (w miejscu
dawnej eksploatacji),
 złoże „Węglów” iłów ceramiki budowlanej, o zasobach w kategorii B+C1 i C2, złoże
częściowo kolizyjne. Nie podjęto eksploatacji złoża,
 złoże „Marcinków Dolny II” piasków, o zasobach w kategorii C1, jest to złoże
częściowo kolizyjne. Eksploatowane.
57
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Kolizyjność tych złóż wiąże się przede wszystkim z ich położeniem w odniesieniu do cennych
walorów przyrodniczych (las) i różnych form ochrony prawnej, jak również dobrych gleb.
W gminie rozpoznane są również złoża o zasobach zarejestrowanych. Należą do nich:
 złoże „Wąchock” piasków czwartorzędowych do produkcji cegły wapienno-piaskowej,
jest to złoże częściowo kolizyjne, aktualnie nie jest eksploatowane
 złoże „Parszów” piaskowców triasowych, eksploatowane przez zakład Kamieniarski
KAMEX
 złoże „Marcinków Dolny” piasków czwartorzędowych, jest to złoże kolizyjne, którego
eksploatacji nie podjęto.
Gmina Mirzec - na obszarze gminy obecnie nie prowadzi się eksploatacji kopalin.
Rozpoznanymi złożami kopalin, są: dolno-jurajskie syderyty, dolno-jurajskie piaskowce,
środkowo-jurajskie piaski kwarcowe żelaziste, piaski i żwiry czwartorzędowe. Złoża
występują na obszarach miejscowości:
 kruszywa naturalne: Osiny-Polany, Jagodne, Jagodne Duże, Jagodne Małe,
 torfy w dolinach rzeki Brodek i Małyszyniec, rejon: Jagodne, Trębowiec, Małyszyn.
 piaski eoliczne występują płatami na terenie całej gminy, główne złoże Jagodne –
Zębiec.
Gmina Brody - na terenie gminy występują licznie piaski przydatne w budownictwie. Pokłady
piasku występują zwłaszcza w dolinie Kamiennej oraz w okolicach miejscowości Lubienia
i Młynek. W gminie istniała kopalnia piasku Brody Iłżeckie 1, która została wykreślona
z rejestru terenów górniczych. Obecnie trwa procedura uzyskania zezwolenia na ponowne
wydobycie.
Ważne złoże piasków kwarcowych wykorzystywanych na skalę przemysłową występowało
w miejscowości Brody - Połągiew oraz w rejonie Kuczowa i Dziurowa – złoże Michałów (złoże
zostało zamknięte).
Inne złoża na terenie gminy to:
 iły liasowe w pobliżu miejscowości Adamów
 iły ceglarskie w okolicach Dziurowa
 glina w miejscowościach: Lubienia, Bór Kunowski, Adamów, Stryków.
Bardzo ważne znaczenie dla rozwoju przemysłowego gminy miały w przeszłości złoża rud
żelaza: „Zębiec”, „Strzelnica Stefania”, „Majówka”, „Henryk”. Eksploatację prowadzono od
XVI wieku w kopalniach Henryk i Majówka. Duże znaczenie miały również złoża piasków
żelazistych – złoża: „Zębiec” i „Strzelnica Stefania”. Eksploatację tych rud prowadzono
w Zębcu do 1970r. Wstrzymano eksploatację na w/w złożach z uwagi na nierentowność
procesów wzbogacania rudy.
Gmina Pawłów – występują tu złoża:
 piaskowce kwarcytowe, na pograniczu z gm. Kunów, zasoby 557 tys. ton
 piaskowce kwarcytowe, miejscowość Modrzewie, zasoby 506 tys. ton (położone
w strefie ochronnej Świętokrzyskiego Parku Narodowego)
 dolomity dewońskie, miejscowości Sitki, Szerzawy, Wydryszów i Pawłów, zasoby
9,6 tys. ton (położone w strefie ochronnej Sieradowickiego Parku Krajobrazowego
i projektowanego rezerwatu Śniadka – Wąwóz Chmielowiec)
 piaskowce triasowe, rejon Rzepina, Szelig i Kałkowa, zasoby 86.450 m³.
Wydawaniem koncesji na wydobywanie kopalin zajmuje się Starosta jeśli: obszar
udokumentowanego złoża nieobjętego własnością górniczą nie przekracza 2 ha, wydobycie
kopaliny ze złożą w roku kalendarzowym nie przekroczy 20000 m3 i działalność będzie
prowadzona metodą odkrywkową bez użycia środków strzałowych.
58
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Ochrona kopalin polega na racjonalnym gospodarowaniu zasobami oraz kompleksowemu
wykorzystaniu surowca.
2.7.2. Podsumowanie
1. Zasoby surowców w powiecie starachowickim nie są znaczne, w udokumentowanych
złożach wysterują: gliny czerwone kamionkowe, piaski kwarcowe oraz piaski i żwiry.
2. Prowadzona niegdyś eksploatacja surowców została zaniechana głównie ze względu
na brak opłacalności.
3. Eksploatacja kopalin ma niewielki wpływ na środowisko, poza zmianami
w krajobrazie. Problem zagospodarowania odpadów z eksploatacji praktycznie nie
istnieje, gdyż usuwana warstwa próchniczna jest wykorzystywana do rekultywacji
wyrobiska.
2.8. Energia odnawialna
Perspektywa wyczerpania się zapasów paliw kopalnych a także podejmowane działania na
rzecz ochrony środowiska naturalnego człowieka przyczyniły się do wzrostu zainteresowania
odnawialnymi źródłami energii, czego efektem jest duży wzrost ich stosowania. Odnawialne
źródła energii są to źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię występującą
w rozmaitych postaciach, w szczególności promieniowana słonecznego, wiatru, wody,
a także biomasy i ciepła wnętrza Ziemi. Obecny poziom cywilizacji technicznej stwarza
możliwość uznania za odnawialne źródło energii również części odpadów komunalnych
i przemysłowych, która nadaje się do energetycznego przetworzenia. Źródła energii
odnawialnej są praktycznie niewyczerpalne, gdyż ich zasoby uzupełniane są nieustannie
w procesach naturalnych. Najłatwiej dostępne są zasoby energii promieniowania
słonecznego i biomasy, natomiast dostępność energii geotermalnej, wiatru czy wody jest
ograniczona i zależna od położenia geograficznego. Dużą zaletą źródeł odnawialnych jest
również ich minimalny wpływ na środowisko naturalne. Odnawialne źródła energii mogą
stanowić istotny udział w bilansie energetycznym kraju. Mogą przyczynić się do zwiększenia
bezpieczeństwa energetycznego regionu, przede wszystkim zaś do poprawy zaopatrzenia
w energię na terenach o słabo rozwiniętej infrastrukturze energetycznej. Potencjalnie
największym odbiorcą energii ze źródeł odnawialnych może być rolnictwo, jak również
mieszkalnictwo i komunikacja.
„Polityka energetyczna Polski do 2030 roku” (dokument zatwierdzony 10.11.2006 r. przez
Radę Ministrów) zawiera pakiet działań, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa
energetycznego, konkurencyjności gospodarki, jej efektywności energetycznej oraz ochrony
środowiska. Wśród celów strategicznych polityki państwa jest wspieranie rozwoju
odnawialnych źródeł energii i uzyskanie 15% udziału energii, pochodzącej z tych źródeł,
w bilansie energii pierwotnej do roku 2020 oraz osiągniecie do tegoż roku 10% udziału
biopaliw w rynku paliw transportowych.
Tabela 44. Przykłady efektywnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii w warunkach polskich
(Strategia Rozwoju Energii Odnawialnej - opracowanie własne)
Rodzaj energii
Energia
promieniowania
wytwarzanie energii
elektrycznej
Wykorzystanie ogniw
fotowoltanicznych:
wytwarzanie energii cieplnej
suszarnictwo ogrzewanie szklarni
przygotowanie ciepłej wody
59
wytwarzanie energii
mechanicznej
-
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
słonecznego
autonomiczne systemy małej
mocy do napowietrzania
stawów hodowlanych i do
zasilania niewielkich urządzeń
elewacje energetyczne ścienne
dachowe, systemy małej mocy
telekomunikacja
Energia wodna
tzw. mała energetyka: wodna,
elektrownie wodne małej mocy
podłączone do sieci
tzw. mała energetyka:
instalacje elektryczne domów,
szklarni i pomieszczeń
gospodarczych
pompownie wiatrowe,
napowietrzania i rekultywacja
małych zbiorników wodnych
elektrownie wiatrowe dużej
mocy podłączone do sieci
elektrociepłownie lokalne,
osiedlowe
wykorzystanie biogazu z
oczyszczalni ścieków, ferm
hodowlanych oraz gazu
wysypiskowego
Energia wiatru
Biomasa
użytkowej do celów domowych i
gospodarskich przygotowanie
ciepłej wody do celów
przetwórstwa rolno-spożywczego
podgrzewanie wody w basenach
wykorzystanie biernych
systemów słonecznych w
budynkach mieszkalnych i
inwentarskich
-
-
-
-
kotłownie lokalne, osiedlowe
kotły małej mocy
w gospodarstwach
indywidualnych
wykorzystanie biogazu
z oczyszczalni ścieków, ferm
hodowlanych oraz gazu
wysypiskowego
pojazdy
wykorzystujące
biopaliwa płynne
(biodiesel, benzyna
z dodatkiem etanolu)
2.8.1. Energia słoneczna
Podstawowym źródłem energii dla Ziemi jest Słońce – najbezpieczniejsze źródło energii. Ten
rodzaj energii jest coraz powszechniej wykorzystywany w postaci:
 instalacji solarnych dla potrzeb ogrzania wody na obiektach użyteczności publicznej
oraz w gospodarstwach indywidualnych
 fotowoltaiki – oświetlanie ulic i dróg poza terenami zamieszkałymi, gdzie brak sieci
elektrycznej
Na terenie powiatu energia słoneczna nie jest wykorzystywana w obiektach użyteczności
publicznej administrowanych przez gminy czy Starostwo Powiatowe. Zauważa się coraz
powszechniejsze zainteresowanie wykorzystaniem tego rodzaju energii do ogrzewania wody
w budynkach jednorodzinnych. Urzędy Gmin nie posiadają informacji odnośnie ilości takich
instalacji na swoich terenach.
2.8.2. Energia wodna
Rozwój energetyki wodnej (wytwarzanie energii elektrycznej pochodzącej z przetwarzania
energii zawartej w przepływającej rzece) będzie miał mniejsze znaczenie ze względu na
niezbyt korzystne warunki hydrologiczne.
Na terenie Starachowic działa 1 elektrownia wykorzystująca zasoby wód płynących.
Elektrownia zlokalizowana jest na rzece Kamiennej i posiada wydajność 75 kW. Mała
elektrownia wodna posiada pozwolenie wodnoprawne Starostwa Powiatowego z dnia
60
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
24 marca 1999r. (RO.I. 6220-3/99) ważne do końca 2012r. Pozwolenie obejmuje pobór wody
z rzeki Kamiennej spiętrzonej na zbiorniku wody w Starachowicach na 210,47 m n.p.m. dla
potrzeb elektrowni w ilości 0,7 do 2,5 m3/s.
Druga elektrownia wodna działa na terenie gminy Brody. Jest to elektrownia przepływowa
o mocy 0,185 kW.
2.8.3. Energia wiatru
Wiatr jest czystym źródłem energii, nie emitującym żadnych zanieczyszczeń. Wg opracowań
Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej znaczna część Polski posiada wystarczające
warunki do wykorzystania energii wiatru do produkcji energii elektrycznej i do napędu
urządzeń technologicznych. Według zawartych w „Programie ochrony środowiska dla
województwa świętokrzyskiego” powiat starachowicki znajduje się w korzystnej strefie
energetycznej wiatru, co znaczy że średnia prędkość wiatru wynosi 10 m/s.
W ostatnich latach nastąpił zdecydowany wzrost zainteresowania energią wiatrową. W wielu
rejonach powstają kilku wiatrakowe „farmy” ale i pojedyncze wiatraki wytwarzające energię
elektryczną.
W chwili obecnej na terenie powiatu starachowickiego nie ma elektrowni wiatrowych.
2.8.4. Biomasa
Biomasa to głównie pozostałości i odpady, np.: drewno i odpady z przerobu drewna, rośliny
pochodzące z upraw energetycznych, produkty rolnicze (np. słoma) oraz odpady organiczne
z rolnictwa, niektóre odpady komunalne i przemysłowe. Biomasa jest paliwem:
nieszkodliwym dla środowiska, tanim, pozwalającym zagospodarować nieużytki
i spożytkować odpady.
Na terenach wiejskich powiatu są znaczne zasoby biomasy, głównie z produkcji rolniczej oraz
gospodarki leśnej. Nie ma danych czy w gminach są gospodarstwa rolne produkujące tzw.
rośliny energetyczne oraz czy są instalacje od przetwarzania tego typu paliwa. Z pewnością
w indywidualnych gospodarstwach wykorzystuje się odpady rolnicze i drzewne.
2.8.5. Energia geotermalna
Energia geotermalna jest to naturalne ciepło Ziemi nagromadzone w skałach oraz w wodach
wypełniających pory i szczeliny w skałach. Podstawowymi cechami zasobów geotermalnych
decydującymi o atrakcyjności ich wykorzystania w kraju są: odnawialność, niezależność od
zmiennych warunków klimatycznych i pogodowych, możliwość budowy instalacji
osiągających znaczne moce cieplne (do kilkudziesięciu MWt z jednego otworu).
Na terenie powiatu starachowickiego nie ma możliwości rozwoju energetyki geotermalnej,
ponieważ do tej pory nie rozpoznano odpowiednich (eksploatacyjnych) zasobów wód
geotermalnych. Możliwa jest tylko geotermia płytka wykorzystywana przy obiektach
rozlokowanych na większych obszarowo terenach, gdzie energia uzyskiwana jest
z rozmieszczenia rur płycej pod powierzchnią ziemi, a nie z odwiertów w głąb ziemi.
2.8.6. Podsumowanie
1. Energia odnawialna zaczyna być coraz bardziej popularna na terenie powiatu, ale nie
jest jeszcze powszechnie wykorzystywana.
61
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2. Duże znaczenie ma propagowanie wykorzystywania energii odnawialnej, np. poprzez
wykorzystywanie spiętrzeń wody na rzekach w regionie, w formie solarów do
ogrzewania wody użytkowej w budynkach użyteczności publicznej.
3. Niektóre technologie energii odnawialnej są nadal zbyt drogie w instalacji, aby mogły
być stosowane powszechniej.
2.9. Przyroda
Województwo świętokrzyskie należy do grupy najczystszych ekologicznie obszarów Polski,
dlatego też w znacznym stopniu jest ono objęte ochroną indywidualną lub
wielkopowierzchniową poszczególnych obszarów. Powiat starachowicki ma bogate
i różnorodne środowisko przyrodnicze ze zróżnicowaną i cenną przyrodę, na jego terenie
obszary chronione stanowią aż 71% powierzchni.
Prawdziwym bogactwem regionu są lasy i grunty leśne rozpościerające się na obszarze
ponad 242 km², co stanowi ok. 45% powierzchni powiatu.
2.9.1. Stan zasobów przyrody
2.9.1.1.Lasy
W podziale geobotanicznym Polski (Szafera i Pawłowskiego) teren powiatu umieszczono
w Dziale Bałtyckim, poddziale Pas Wyżyn Środkowych, Krainie Świętokrzyskiej, w okręgach:
Koneckim i Łysogórskim.
Lasy na terenie powiatu starachowickiego tworzą zwarte kompleksy Sieradowickiego Parku
Krajobrazowego, Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Lasów Starachowickich i Iłżeckich.
Dominują szczególnie w gminach Brody i Wąchock, ale też w Mircu. Ogólna powierzchnia
terenów leśnych w powiecie wynosi 24324,1 ha, a lesistość 45,1% powierzchni. Lesistość
powiatu jest zdecydowanie wyższa od wskaźnika lesistości województwa świętokrzyskiego,
który wynosi 27,9 %.
W powiecie starachowickim publicznych lasów jest ogółem 23220,9 ha (w tym lasów
publicznych Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych – 23179,6 ha), a lasów
prywatnych 1103,2 ha.
W powiecie ponad 14 tys. ha lasów leży we władaniu Nadleśnictwa Starachowice i obejmuje
dwa obręby urządzeniowe: Lubienia i Starachowice, które podzielone są na 10 leśnictw
i Gospodarstwo Szkółkarskie. Pozostałe tereny leśne należą do Nadleśnictwa SkarżyskoKamienna.
Gospodarstwa leśne (powyżej 10 ha) prowadzone są na podstawie planów urządzania lasów.
Plany takie sporządzane są dla każdego leśnictwa co 10 lat. W lasach o powierzchni do 10 ha
nie sporządza się takich planów, prowadzona jest wyłącznie inwentaryzacja.
Tabela 45 Powierzchnia i lesistość poszczególnych gmin powiatu starachowickiego (GUS, 2010)
Gmina
Miasto Starachowice
Miasto i Gmina Wąchock
Gmina Brody
Gmina Mirzec
Gmina Pawłów
Powierzchnia lasów i terenów
leśnych (ha)
734,2
5257,4
11523,9
4438,2
2370,5
62
Lesistość (%)
21,9
62,4
69,4
38,6
16,8
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Wykres 10 Udział gmin powiatu starachowickiego w terenach leśnych
Miasto Starachowice – zgodnie z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach, lasy położone
w odległości 10 km od granic administracyjnych miasta są lasami ochronnymi. Miasto
Starachowice otoczone jest ze wszystkich stron lasami o łącznej powierzchni 734, 2 ha. Są to:
 tereny leśne w południowej części miasta stanowią otulinę Sieradowickiego Parku
Krajobrazowego, będącego częścią Puszczy Świętokrzyskiej.
- od północy miasto otacza kompleks Lasów Iłżeckich
- na wschód od granic miasta utworzony jest Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny
Kamiennej (OChKDK).
Na większej powierzchni terenów leśnych występują drzewostany z dominującą sosną
zwyczajną, a na niewielkiej z przewagą jodły pospolitej. Domieszkę stanowią: świerk
pospolity i modrzew europejski. W lasach liściastych dominantę stanowią dąb szypułkowy
i bezszypułkowy, a domieszkowo występują: brzoza i olsza czarna, grab pospolity, lipa
drobnolistna, buk zwyczajny, topola osika, jesion, jarzębina.
Miasto i Gmina Wąchock – lasy obejmują głównie południową część gminy – na obszarze
Sieradowickiego Parku Krajobrazowego – znajdują się w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa
Skarżysko i Nadleśnictwa Suchedniów. Dominującym typem drzewostanu występującym
w lasach świeżych jest drzewostan jodłowy z domieszką dębu, sosny i brzozy o słabo
wyraźnej piętrowości.
Gmina Brody – charakterystyczną cechą obecnych pozostałości Puszczy Iłżeckiej jest duża
powierzchnia kompleksów leśnych. Dominują siedliska suche, na piaskach, niekiedy
zwydmionych i piaszczystych glinach zalegających na jurajskich wapieniach. W kompleksach
leśnych występują fitocenozy: bór suchy, bór świeży, bór mieszany świeży, bór mieszany
wilgotny, bór bagienny i las łęgowy. W podszyciu występuje jałowiec, jeżyna, czernica
brusznica, wrzos płonnik, miejscami poziomka, orlica, chrobotek, skrzyp leśny, fiołek leśny,
zawilec gajowy, przylaszczka, zawilec zwykły i malina.
Gmina Mirzec – przeważająca część obszarów leśnych (90 %) skupiona jest w jej części
południowej. Znacznie mniejsze obszarowo powierzchnie leśne, należące do indywidualnych
właścicieli i nie mające znaczenia gospodarczego, występują na pozostałym obszarze gminy.
Lasy znajdujące się w południowej części gminy należą do Nadleśnictwa Starachowice,
natomiast położony w N-W części gminy, 85 hektarowy kompleks lasów państwowych
„Czarny Las” zarządzany jest przez Nadleśnictwo Skarżysko – Kamienna.
Siedliska lasów występujące w południowej części gminy położone są na terenach
uwilgotnionych, stąd znaczne powierzchnie zajmują tu siedliska boru mieszanego
wilgotnego, boru wilgotnego, a nawet miejscami boru bagiennego i olsu. Znaczna część tych
63
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
lasów spełnia rolę wodochronną. Drobne połaci lasów położone w pozostałej części gminy
stanowią siedliska boru świeżego i wilgotnego, w pobliżu cieków wodnych występuje ols.
Gmina Pawłów – gmina ma najmniejszy stopień zalesienia wśród gmin powiatu
starachowickiego, największy kompleks leśny występuje w jej części północno –zachodniej
i leży w Sieradowickim Parku Krajobrazowym.
Na terenach leśnych w powiecie starachowickim występują wszystkie podstawowe gatunki
lasotwórcze. W strukturze gatunkowej dominują gatunki iglaste, z dominującą sosną.
Stosunkowo duży udział maja także: jodła, dąb, brzoza, olsza, buk oraz drzewostany
modrzewiowe i olchowe. Struktura wiekowa drzewostanów jest korzystna – dominują
drzewa klasy III (41-60 lat)i IV (61-80 lat), klasy starsze występują w ok. 20 % drzewostanu.
Największe straty w stanie sanitarnym i zdrowotnym lasów powodują czynniki abiotyczne
(czynniki pogodowe i glebowe) oraz biotyczne (szczególnie szkodników owadzich).
Zagrożenie antropogeniczne np. pożary lasów są nie do przewidzenia, nie występują często,
ale przynoszą znaczne szkody.
2.9.1.2. Obszary prawnie chronione
Na terenie powiatu starachowickiego występują indywidualne formy ochrony przyrody.
Należą do nich: otulina Świętokrzyskiego Parku Narodowego, park krajobrazowy, Obszary
Chronionego Krajobrazu, Specjalne Obszary Ochrony – Obszary Natura 2000 , rezerwaty
przyrody i rezerwat archeologiczny, pomniki przyrody, użytki ekologiczne oraz stanowiska
dokumentacyjne.
Tabela 46 Powierzchnia (w ha) obszarów prawnie chronionych na terenie powiatu starachowickiego (GUS,
2010)
Rodzaj obszaru
Powiat
Miasto
Starachowice
Gmina
Brody
Gmina
Mirzec
Gmina
Pawłów
-
Miasto
i Gmina
Wąchock
-
Rezerwaty
przyrody
Parki
krajobrazowe
Inne formy
ochrony
w parkach
krajobrazowych
Obszary
chronionego
krajobrazu
Użytki
ekologiczne
Stanowiska
dokumentacyjne
Ogółem
64,5
64,5
-
-
6880
-
4504
-
-
2376
3,2
-
3,2
-
-
-
39997
190
3671
16125
10386
9625
24,1
12,6
7,7
-
-
3,8
1,4
-
0,3
-
-
1,1
46899,3
202,6
8183
16125
10386
12005,9
Objaśnienie: niektóre formy przyrody pokrywają się obszarowo, np. rezerwaty są na teranie
obszarów chronionego krajobrazu.
Park krajobrazowy
Sieradowicki Park Krajobrazowy (Rozporządzenie Nr 73/2005 Wojewody Świętokrzyskiego
z dnia 14 lipca 2005r. w sprawie Sieradowickiego Parku Krajobrazowego – Dz. Urz. Woj.
Święt. Nr 156, poz. 1934 ze zmianami wprowadzonymi Rozporządzeniem Nr 3/2009
64
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 16 lutego 2009r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie
Sieradowickiego Parku Krajobrazowego Dz. Urz. Woj. Święt. Nr 42 poz. 615).
Na terenie powiatu starachowickiego Park znajduje się w gminach Wąchock i Pawłów.
Sieradowicki Park Krajobrazowy położony jest w północnej części Gór Świętokrzyskich
pomiędzy Doliną rzeki Kamiennej, a Doliną Bodzentyńską – jego powierzchnia wynosi 12106
ha, a powierzchnia otuliny 16236 ha. Rzeźbę terenu Parku ukształtowały pagórkowate tereny
Wzgórz Suchedniowskich pokryte zwartym kompleksem leśnym. Na terenie Parku występują
cenne pod względem siedliskowym i gospodarczym drzewostany, naturalne wychodnie skał
(podlegających ochronie indywidualnej). Park stanowi ważny regionalny węzeł
hydrograficzny i obszar źródliskowy dla prawobrzeżnych dopływów Kamiennej (Żarnówki,
Lubianki, Świśliny).W Parku przeważają lasy mieszane świeże oraz lasy mieszane z udziałem
jodły i modrzewia. Wyjątkowym bogactwem odznacza się runo leśne, w którym spośród 52
gatunków prawnie chronionych, 42 objęte są prawną ochroną całkowitą. Wśród nich
występują: paprocie, widłaki, a z roślin kwiatowych m.in. – goździk kosmaty, pluskwica
europejska, tojad dzióbaty, powojnik prosty, sasanka wiosenna i otwarta, rosiczka
długolistna, parzydło leśne, wawrzynek, bluszcz pospolity, naparstnica zwyczajna, gnidosz
rozesłany i królewski, storczyki podkolany. Wśród zwierząt ochronie podlegają; z ptaków:
bocian biały i czarny, myszołów zwyczajny, jastrząb gołębiarz, kruk, sikora, drozd, rudzik
pliszka, kopciuszek, kos, dzierzba, muchołówka, dzięcioł, zimorodek, dudek, zięba, jaskółka,
słonka, kuropatwa, bażant, cietrzew, z ssaków: kret, jeż, ryjówka, nietoperz, kuna domowa,
łasica, gronostaj, z płazów: rzekotka drzewna, ropucha, z gadów jaszczurka zwinka
i żyworodna, padalec, zaskroniec, żmija zygzakowata, z owadów: biegacz, trzmiel motylmieniak i paź królowej. Na terenie Sieradowickiego Parku Krajobrazowego znajduje się
Rezerwat „Kamień Michniowski” i „Góra Sieradowska”. Otulina Parku Krajobrazowego
stanowi ochronną strefę buforową dla Parku i posiada wiele znaczących wartości
przyrodniczo-krajobrazowych.
Obszary Chronionego Krajobrazu
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej (Rozporządzenie Nr 89/2005 Wojewody
Świętokrzyskiego z dnia 14 lipca 2005r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu –
Dz. Urz. Woj. Święt. Nr 156 poz. 1950 – ze zmianami wprowadzonymi Rozporządzeniem
Nr 17/2009 Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 16 lutego 2009 r. zmieniającym
rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu – Dz. Urz. Woj. Św. Nr 42, poz.
629).
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej, zajmuje powierzchnię ogółem 72593 ha.
W powiecie starachowickim znajduje się na obszarze gmin: Wąchock, Brody, Mirzec,
Pawłów.
OchK obejmuje część Puszczy Iłżeckiej oraz dorzecza Kamiennej. Rzeka Kamienna płynie
w granicach otuliny Suchedniowsko-Oblęgorskiego Parku Krajobrazowego a jej
prawobrzeżne dopływy Kuźniczka, Kobylanka, Zebrza, Kamionka odwadniają wschodnią
i północną część Parku. Następnie Kamienna płynie przez otulinę Sieradowickiego Parku
Krajobrazowego a jej prawobrzeżne dopływy Żarnówka, Lubianka, Świślina odwadniają całą
jego powierzchnię. W dolinie Kamiennej występuje bogactwo fauny.
Sieradowicki Obszar Chronionego Krajobrazu (Rozporządzenie nr 81/2005 Wojewody
Świętokrzyskiego z dnia 14 lipca 2005r. w sprawie Sieradowickiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Święt. Nr 156 poz. 1942) ze zmianami wprowadzonymi
Rozporządzeniem Nr 11/2009 Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 16 lutego 2009r.
65
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
zmieniającym rozporządzenie w sprawie Sieradowickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu –
Dz. Urz. Woj. Święt. Nr 42, poz. 623).
Sieradowicki Obszar Chronionego Krajobrazu (SOChK), położony na terenie otuliny
Sieradowickiego Parku Krajobrazowego, zajmuje powierzchnię 16 236 ha. W powiecie
starachowickim znajduje się na terenach miasta Starachowice i gmin Pawłów i Wąchock.
Na terenie OchK występują cenne drzewostany, a także naturalne wychodnie skał.
Przeważają lasy mieszane świeże oraz lasy mieszane z udziałem jodły i modrzewia oraz
bardzo bogate runo leśne.
Jeleniewski Obszar Chronionego Krajobrazu (Rozporządzenie nr 82/2001 Wojewody
Świętokrzyskiego z dnia 14 lipca 2005 r. w sprawie Jeleniewskiego Obszaru Chronionego
krajobrazu (Dz. Urz. Woj., świętokrzyskiego nr 156, poz. 1943 ze zm.).
Jeleniowski Obszar Chronionego Krajobrazu (JOChK), położony na terenie otuliny
Jeleniewskiego Parku Krajobrazowego, zajmuje powierzchnię 28 469 ha. W powiecie
starachowickim znajduje się na terenie gminy Pawłów.
Na terenie OchK występują cenne drzewostany, a także naturalne wychodnie skał.
Przeważają lasy mieszane świeże oraz lasy mieszane z udziałem jodły i modrzewia oraz
bardzo bogate runo leśne.
Obszary Natura 2000 mające znaczenie dla Wspólnoty zatwierdzone przez Komisje
Europejską w Decyzji Nr 2011/64/UE z dnia 10.01.2011
Ostoja Sieradowicka PLH 260031 znajduje się na terenie gmin: Starachowice, Wąchock
i Pawłów.
Obszar stanowi rozległy kompleks leśny, wchodzący w skład tzw. Puszczy Świętokrzyskiej,
porozdzielany strumieniami, stanowiącymi dopływy rzeki Kamiennej (gdzie tworzą się
podmokłe łąki i torfowiska). Teren od wschodu obejmuje rzekę Żarnówkę wraz z dopływami,
przez centralną część obszaru płynie Lubianka, w południowo wschodniej części płynie
Szczebrza, a w południowej części obszaru, na zboczach Góry Sieradowskiej znajdują się
źródła Świśliny.
Flora ostoi składa się z naturalnych lasów szpilkowych (bory bagienne, bory jodłowe
i świerkowe) i liściastych (grądy, kwaśne i żyzne buczyny, łęgi) w tym o charakterze górskim.
W obszarze stwierdzono 13 siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej.
Najlepiej wykształcone to żyzne buczyny, bory i lasy bagienne oraz wyżynny jodłowy bór
mieszany. Ponadto dobrze zachowane są zmienno wilgotne łąki trzęślicowe, które
wykształciły się w dolinach rzecznych i towarzyszą torfowiskom.
Uroczyska Lasów Starachowickich PLH 260038 zlokalizowane na terenie gmin Brody i Mirzec.
Obszar jest częścią rozległego kompleksu leśnego na Przedgórzu Iłżeckim (tzw. Puszczy
Iłżeckiej) w jego północno-wschodniej części. Uroczyska poprzecinane są licznymi
strumieniami, obejmują obszar źródliskowy rzeki Małaszyniec.
Dominują tu siedliska borowe z sosną oraz domieszką jodły, dęba, modrzewia i buka.
W runie występuje wiele gatunków chronionych, rzadkich i zagrożonych. Uroczyska Lasów
Starachowickich zabezpieczają duże kompleksy wyżynnego jodłowego boru mieszanego
uznawanego za zbiorowisko endemiczne Polski (występujące jedynie w Górach
Świętokrzyskich i na Roztoczu). Ponadto znajdują się tutaj rozległe płaty grądów,
nawiązujące do ciepłych grądów na lessach. Występuje tutaj wiele gatunków górskich.
Wzgórza Kunowskie PLH 260039 znajdują się na terenie gmin Brody i Pawłów.
Ostoja położona jest w obrębie Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej na granicy czterech
mezoregionów: Płaskowyżu Suchedniowskiego, Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Sandomierskiej
66
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
oraz Przedgórza Iłżeckiego. W rzeźbie terenu dominują szerokie, łagodne garby
i wierzchowiny oraz płaskodenne doliny rzeczne.
Ostoja leży na obrzeżeniu mezozoicznym paleozoicznego trzonu Gór Świętokrzyskich, na
zboczach dolin rzecznych występują piaskowce, wapienie triasowe i jurajskie, przykryte
utworami czwartorzędowymi, gliną zwałową i piaskami bądź pokrywą lessową. Występują tu
liczne odsłonięcia skalne (nieczynne kamieniołomy dolomitu, kamieniołomy piaskowców
triasowych i jurajskich oraz dolomitów dewońskich i wapiennych). Zbocza dolin rzecznych są
często silnie rozczłonkowane wąwozami lessowymi i jarami oraz noszą ślady zjawisk
krasowych. Obszar leży w obrębie zlewni rzeki Kamiennej wraz z dopływami. Naturalnych
zbiorników wodnych jest niewiele.
Rezerwaty
W powiecie starachowickim objęte ochroną prawną są 3 rezerwaty położone na terenie
gminy Brody.
Rosochacz utworzony został na podstawie Zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 lipca 1997r. (Monitor Polski Nr 51, poz. 485).
Rezerwat obejmuje obszar lasu i torfowisk o powierzchni 30,44 ha, położonych
w południowej części kompleksu Lasów Iłżeckich, na terenie leśnictwa Lubienia.
Rezerwat obejmuje naturalne, wielogatunkowe, o bogatej strukturze drzewostany. Zajmują
one żyzne i silne uwilgotnione siedliska powstałe z namułów organicznych i mineralnych
w dolinie rzeki Świętojanki. Z powodu swej niedostępności, ten obszar lasu, stanowi enklawę
cennej flory (wawrzynek wilczełyko, cis, rosiczka okrągłolistna, widłak jałowcowaty, widłak
wroniec, lilia złotogłów, podkolan biały, starzec Fuchsa) i fauny (jastrząb gołębiarz bocian
czarny) Lasów Iłżeckich. W drzewostanie gatunkiem panującym jest olsza (44,9%
powierzchni) oraz sosna (40,1% powierzchni). W dalszej kolejności występują brzoza i dąb.
Podszycie tworzone jest przez kruszynę, leszczynę, trzmielinę, kalinę, bez czarny i koralowy.
W rezerwacie obserwuje się powolną ekspansję gatunków drzewiastych (jodła, sosna, olsza,
grab). Przez rezerwat, na pomostach zbudowanych nad torfowiskiem, biegnie 2-kilometrowa
ścieżka dydaktyczna.
Skały pod Adamowem – rezerwat utworzony został na mocy Zarządzenia Ministra Ochrony
Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 27 czerwca 1995r. (Monitor Polski Nr 33,
poz. 407).
Rezerwat stanowi obszar lasu oraz wychodni skalnych o powierzchni 8,98 ha. Utworzony
został w celu zachowania walorów krajobrazowych, wartości naukowych i dydaktycznych
wychodni piaskowców dolnotriasowych. Skałki (piaskowce, dolny lias – najstarsza epoka
jury) ciągną się wzdłuż zbocza na długość ok. 1 km i osiągają wysokość do 6m. W ścianach
utworzyły się płaskie zagłębienia i wystające gzymsy, odzwierciedlające ławicowy układ
piaskowców. Liczne są drobne urzeźbienia powierzchni skał w postaci owalnych wgłębień
przedzielonych koronkowymi żeberkami. Miejscami skały porastają: paprotka zwyczajna,
zanokcica skalna, rojnik pospolity.
Skały w Krynkach – rezerwat ten utworzony został ma mocy Zarządzenia Ministra
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 lipca 1997r. (Monitor Polski Nr 56,
poz. 546).
Rezerwat stanowi obszar lasu i skał o powierzchni 25,46 ha. Położony jest on na terenie
Nadleśnictwa Ostrowiec Świętokrzyski. Przedmiotem ochrony jest zachowanie ze względów
naukowych i dydaktycznych naturalnych monumentalnych bloków piaskowców dolno
triasowych. Niektóre skały podobne są do okapów, ambon, grzybów skalanych, kazalnic.
Osady te powstawały na dnie rzeki, o czym świadczy ich uziarnienie i warstwowania
67
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
przekątne. Ciekawostką jest fakt, że niedaleko od rezerwatu, w Krynkach znajduje się
odsłonięcie skał powstałych w podobnym okresie, lecz w środowisku morskim. W granicach
rezerwatu mieści się także wąwóz z pionowymi ścianami skalnymi o wysokości do 10 m.
Rezerwat archeologiczny
Rezerwat Rydno został utworzony w 1986 roku na terenach doliny Kamiennej od Łyżew (pod
Skarżyskiem-Kamienną) do Wąchocka. Rezerwat archeologiczny utworzony został decyzją
z dnia 24 września 1957r. poz. 514 dz. A/kl.Iva-2/1/514/68, a następnie wpisany do rejestru
zabytków z dnia 3 listopada 1986r. Pierwsze badania na tym terenie przeprowadzono w 1912
roku. Rezerwat obejmuje zespół paleolitycznych osad przemysłowych wraz z kopalnią
hematytu. Obecnie, od 1995 roku, rezerwat stanowi część Obszaru Chronionego Krajobrazu
Doliny Kamiennej.
68
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Pomniki przyrody
Na terenie powiatu pomniki przyrody występują zarówno w formie ożywionej (pojedyncze
drzewa bądź ich grupy), jak i w formie nieożywionej (głównie odsłonięcia skalne).
Miasto Starachowice – znajduje się tu 8 pomników przyrody ożywionej, w skład których
wchodzi 11 drzew (głównie dęby szypułkowe i topole) oraz pomnik przyrody nieożywionej –
odsłonięcie geologiczne i jeden zbiór paleontologiczny.
Miasto i Gmina Wąchock – na terenie gminy jest 11 pomników przyrody, w tym:
 drzewa lub grupy drzew
 źródło
 3 odsłonięcia geologiczne (skałka „Cygańska Kapa” w Węglowie, odsłonięcie
geologiczne i profil geologiczny Wąchocku)
Gmina Brody ma 8 pomników przyrody, w tym 3 pomniki przyrody ożywionej oraz pomniki
przyrody nieożywionej: głazy w Rudzie, odsłonięcie geologiczne w Krynkach, profil
geologiczny w Młynku, 2 skałki w Rudzie.
Gmina Mirzec – w gminie są tylko 2 pomniki przyrody: dąb szypułkowy w Mircu-Starym oraz
odsłonięcia geologiczne w miejscowości Tychów Stary.
Gmina Pawłów – znajduje się tu 9 pomników przyrody ożywionej, głównie grup drzew lub
pojedynczych lip drobnolistnych w miejscowościach: Pawłów, Tarczek, Łomno, Pokrzywnica,
Rataje i Bukówka.
Użytki ekologiczne
Na terenie powiatu starachowickiego znajduje się 8 obszarów objętych ochrona w formie
użytków ekologicznych. Użytki ekologiczne to:
 część zbiornika wodnego Pasternik w Starachowicach – użytek zajmuje powierzchnię
12,6 ha
 śródleśne bagna w gminie Wąchock, w Leśnictwie Kaczka, tereny stale podmokłe,
okresowo zalewane wodą, gdzie występują liczne gatunki mchów, bagno zwyczajne,
modrzewnica zwyczajna, wełnianki, żurawina błotna, sit. Miejsce bytowania licznych
gatunków owadów, płazów i ptaków preferujących środowisko wodno-błotne. Są to:
 śródleśne bagno o powierzchni 0,32 ha,
 śródleśne bagno o powierzchni 0,57 ha,
 śródleśne bagno o powierzchni 0,20 ha,
 śródleśne bagno o powierzchni 1,57 ha,
 śródleśne bagno o powierzchni 0,52 ha,
 wąwóz lessowy „Rocław” w miejscowości Wąchock – rozgałęziony wąwóz w
utworach lessowych i starszych osadów plejstoceńskich, pokryty zwartą roślinnością
naczyniową i murawą
 zespół parkowy w Pokrzywnicy (gmina Pawłów), dawny park podworski wraz
z obiektami architektonicznymi.
Stanowiska dokumentacyjne
Stanowiska dokumentacyjne na terenie powiatu starachowickiego to:
 gmina Wąchock: nieczynny kamieniołom piaskowców dolno-triasowych w Wąchocku
ul. Sandomierska
 gmina Wąchock: odsłonięcie geologiczne – skałka szarych piaskowców triasowych
w Parszowie ul. Górna, dolina rzeki Żarnówki
69
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019

gmina Pawłów: „Wąwóz Sitki” – stanowisko we wsi Szerzawy, obejmuje: wąwóz Sitki
wraz z odnogą oraz część wschodniego zbocza doliny Psarki, dwie odkrywki skał ze
fauny-głównie ramienionogów
Ścieżka dydaktyczna
W Starachowicach zorganizowana została ścieżka dydaktyczna obejmująca najciekawsze
przyrodniczo miejsca miasta. Ścieżka ma znaczenie edukacyjne dla dzieci i młodzieży,
wspomaga działania edukacyjne prowadzone przez Urząd Miejski w Starachowicach.
2.9.3. Zieleń urządzona
Zieleń urządzona występuje głównie na terenach miejskich w postaci parków, skwerów,
a także cmentarzy – te występują również na terenach wiejskich.
Miasto Starachowice – zieleń miejska występuje w postaci:
 parków (Park Miejski o powierzchni 10,5 ha)
 zieleńców (29 obiektów, o łącznej powierzchni 16,1 ha)
 zieleni osiedlowej – 72,4 ha
 zieleni ulicowej – 22,4 ha
 cmentarzy ( 3 obiekty o łącznej powierzchni 8,2 ha).
Drzewostan zieleni miejskiej stanowią głównie: dęby, modrzewie, brzozy, głogi, jarzębiny,
topole, kasztanowce, grochodrzewy, klony, wierzby, świerki, jodły, sosny i żywotniki.
Największym skupiskiem zieleni jest Park Miejski o charakterze parku leśnego.
Miasto i Gmina Wąchock – tereny zieleni urządzonej to:
 zieleńce (5 obiektów o powierzchni łącznej 4 ha)
 1 cmentarz po powierzchni 2 ha.
Gmina Brody – posiada 1 park o powierzchni 2ha oraz 5 cmentarzy o powierzchni 5,9 ha.
Gmina Mirzec – na jej terenie znajdują się 4 cmentarze o powierzchni łącznej 5,2 ha.
Gmina Pawłów – posiada ogółem 8 cmentarzy o powierzchni 8,6 ha.
2.9.4. Podsumowanie
1. Tereny leśne w powiecie zajmują znaczące obszary. Najbardziej zalesiona jest gmina
Brody (ponad 69% powierzchni ogólnej), większe kompleksy leśne występują
ponadto w południowych częściach gmin Wąchock i Mirzec.
2. Teren powiatu niemal w całości obejmują różnorakie formy ochrony przyrody.
Środowisko przyrodnicze na terenie powiatu starachowickiego jest chronione
przepisami ogólnymi i prawem miejscowym. Realizacja strategicznych planów
rozwoju powiatu i gmin wchodzących w skład powiatu musi uwzględniać
uwarunkowania środowiskowe.
3. Zagrożenia dla terenów pod ochroną stanowią:
 zmiany stosunków wodnych: przeprowadzone melioracje i brak obsługi urządzeń na
rowach melioracyjnych wpłynęły na obniżenie poziomu wód gruntowych
i przesuszenie wielu miejsc
 intensywna gospodarka leśna (wycinka)
 zabiegi melioracyjne na terenach leśnych prowadzące do zaniku siedlisk
torfowiskowych i podmokłych łąk,
 zmiana sposobu gospodarowania na łąkach i odejście od ich wykaszania i wypasania,
co powoduje ich zakrzaczenie
70
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019



nielegalne wysypiska śmieci
wypalanie łąk, pożary lasów
zagrożenia komunikacyjne występujące wzdłuż drogowych i kolejowych szlaków
komunikacyjnych
 niewystarczająca infrastruktura turystyczna i komunalna w lasach i na terenach
chronionych
 zagrożenia związane z pracami dotyczącymi odwodnienia dróg i nasypów kolejowych
lub budową urządzeń infrastruktury drogowej.
4. Na terenie powiatu są obszary, które planuje się włączyć pod konkretny rodzaj
ochrony, np. w formie rezerwatu.
2.10. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska
2.10.1. Rodzaje zagrożeń
Zagrożenia dla środowiska naturalnego mogą stanowić awarie lub katastrofy. Potencjalne
zagrożenie na terenie powiatu starachowickiego stwarzają:
 zagrożenia pożarowe
 przemysł, np. awarie
 transport drogowy materiałów niebezpiecznych (drogi krajowe, wojewódzkie oraz
pozostałe drogi lokalne)
 transport kolejowy materiałów niebezpiecznych
 magazynowanie i stosowanie w instalacjach technologicznych substancji
niebezpiecznych
 magazynowanie i dystrybucja produktów ropopochodnych
 niewłaściwe postępowanie z odpadami zawierającymi substancje niebezpieczne
 zagrożenia naturalne: powodzie, susze.
Zagrożenie pożarowe
Obszary najbardziej zarażone na wystąpienie pożaru w powiecie starachowickim to tereny
leśne oraz tereny centrum miast.
Tereny leśne w powiecie, a zwłaszcza gmina Brody (największe obszarowo tereny leśne) oraz
południowe części gmin Wąchock i Mirzec, narażone są na zaprószenie ognia, mogące się
szybko rozprzestrzeniać.
Typowe zagrożenie pożarowe miejskie występuje w centrum miasta Starachowice. Duże
zagrożenie stwarzają zakłady przemysłowe, stacje redukcji gazu ziemnego oraz sieć dróg.
Ponadto niebezpieczeństwo występuje w blokach mieszkalnych (głównie w budynkach
wysokich) oraz obiektach użyteczności publicznej. Związane jest to głównie z utrudnieniami
w dojazdach do tych obiektów oraz braku odpowiedniego sprzętu do działań na wysokości.
Poważne awarie przemysłowe
Na obszarze powiatu starachowickiego znajdują się firmy które mogłyby spowodować
zagrożenie dla środowiska. Największe zagrożenie występuje na terenie miasta
Starachowice, głównie na terenach przemysłowych.
Na terenie gminy Starachowice znajduje się jeden zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia
awarii przemysłowej - Zakłady Mięsne „ANIMEX” SA (ul. Krańcowa 4). W zakładzie tym
stosowane są duże ilości substancji niebezpiecznych tj. amoniaku, propanu i azotynu sodu.
71
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Zakład posiada „Program zapobiegania poważnym awariom przemysłowym” zatwierdzony
prze Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej.
Zagrożeniem dla środowiska mogą być awarie w mniejszych zakładach przemysłowych
produkujących z materiałów niebezpiecznych lub też na stacjach paliw rozprowadzających
materiały pędne dla potrzeb motoryzacji takie jak etyliny, oleje napędowe i gazy płynne.
Transport materiałów niebezpiecznych
Największe zagrożenie dla środowiska naturalnego w powiecie mogą stworzyć awarie lub
katastrofy związane z transportem substancji niebezpiecznych. Przez ten teren przebiegają
znaczące trasy tranzytowe (drogi krajowe 42 i 9, drogi wojewódzkie 744 i 756), więc ryzyko
wystąpienia takiej awarii jest znaczne. Ponadto awarie na drogach mogą oddziaływać na
środowisko okolic, np. na wody płynące.
Zagrożenia naturalne
Duży wpływ na stan środowiska i możliwości jego ochrony, oprócz czynników
antropogenicznych, mają także zagrożenia naturalne. Ich skala, a także ryzyko i skutki ich
wystąpienia uzależnione są w dużej mierze od naturalnych uwarunkowań regionu
wynikających głównie z ukształtowania terenu i budowy geologicznej oraz warunków
występowania wód podziemnych i wód powierzchniowych, a także szaty roślinnej. Warunki
naturalne mogą być sztucznie przekształcane pod kątem zapewnienia ochrony przed takimi
zagrożeniami.
Zagrożenie powodziami
Głównym źródłem zagrożenia powodziowego dla terenu powiatu starachowickiej jest rzeka
Kamienna, gdzie groźba powodzi może nastąpić w wyniku gwałtownego wezbrania wody
powyżej Wąchocka lub gwałtownych opadów atmosferycznych. Zagrożenie to dotyczy
głównie centrów gmin Starachowice i Wąchock, gdzie rzeka przebiega w niedalekiej
odległości od terenów zamieszkałych. Na terenie tych miast nie ma wałów
przeciwpowodziowych. Rzeka Kamienna obwałowana jest wałami o łącznej długości ok.
31 km, częściowo tylko na terenie powiatu starachowickiego.
W ciągu ostatnich powodzi w maju i lipcu roku 2010 najbardziej na terenie powiatu
ucierpiały gminy Brody i Mirzec. W gminie Brody straty wyniosły 151.669 zł i dotyczyły
uszkodzeń kanalizacji sanitarnej, przepompowni i oczyszczalni ścieków oraz rowów
melioracyjnych. W gminie Mirzec straty oszacowano na 95.000 zł. Uszkodzenia dotyczyły
koryt cieków wodnych oraz rowów melioracyjnych.
Na terenie całego powiatu zagrożenie powodziowe dotyczyć może podtopień (głównie
terenów łąkowych).
Susze
Występowanie suszy nie jest regularne, o jej wystąpieniu decydują ogółem warunki
meteorologiczne i glebowe. Wystąpienie suszy zależy ono od czynników, które decydują
o regularności cyklu hydrologicznego, tzn. o wielkości i częstotliwości opadów
atmosferycznych, reżimu odpływu, zdolności retencyjnych podłoża. Znaczenie ma również
stan infrastruktury melioracyjnej. Niestety na gruntach ornych i przeznaczonych pod uprawę
– czyli tam gdzie skutki suszy są najdotkliwsze – nie ma wystarczającej ilości rowów
i urządzeń melioracyjnych.
72
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
2.10.2. Minimalizacja zagrożeń i likwidacja szkód
W Starostwie Powiatowym funkcjonuje Wydział ds. Ochrony i Zarządzania Kryzysowego,
w zakresie obowiązków którego jest monitorowanie potencjalnych zagrożeń,
przeciwdziałanie oraz koordynacja działań.
Do zadań Zespołu w zakresie zarządzania kryzysowego należy:
 kierowanie zorganizowaną akcją społeczną na obszarze zagrożonym lub dotkniętym
klęską żywiołową
 koordynacja zorganizowanej akcji społecznej odbywającej się na obszarze gmin
znajdujących się w jednym powiecie,
 opracowywanie, koordynowanie i monitorowanie wspólnych programów
dotyczących bezpieczeństwa obywateli oraz porządku publicznego
 określanie przy pomocy Powiatowego Zespołu Reagowania Kryzysowego zadań
krajowego systemu ratowniczo – gaśniczego na obszarze powiatu, koordynowanie
jego funkcjonowania i kontrola wynikających stąd zadań, a w sytuacjach
nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia lub środowiska, kierowanie tym systemem,
 prowadzenie analiz i opracowywanie prognoz dotyczących pożarów, klęsk
żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń
 prowadzenie analizy sił i środków krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na
obszarze powiatu
 budowanie systemu koordynacji działań jednostek ochrony przeciwpożarowej
wchodzących w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego oraz służb, inspekcji,
straży oraz innych podmiotów biorących udział w działaniach ratowniczych na
obszarze powiatu
 organizowanie systemu łączności, alarmowania i współdziałania między podmiotami
uczestniczącymi w działaniach ratowniczych na obszarze powiatu,
 opracowanie rocznych planów pracy i obsługa Powiatowego Zespołu Reagowania
Kryzysowego
 koordynacja, opracowanie i aktualizacja „powiatowego rocznego planu
zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych”
 opracowywanie, koordynowanie i aktualizacja „planu operacyjnego ochrony przed
powodzią”
 opracowanie i aktualizacja Powiatowego Planu Reagowania Kryzysowego
 opracowanie i aktualizacja Planu Ochrony Zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego
i sytuacji kryzysowych.
Plany ochrony przeciwpowodziowej dla Regionu Środkowej Wisły opracowuje Dyrektor
Rejonowego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie w oparciu o dokumentacje
hydrologiczne.
Dla zminimalizowania możliwości wystąpienia powodzi w latach 2006 – 2008 został
wybudowany zbiornik retencyjno-rekreacyjny na rzece Kamiennej w Wąchocku.
Działaniami przeciwpowodziowymi w powiecie kieruje Zespół ds. Ochrony i Zarządzania
Kryzysowego przy Starostwie Powiatowym.
Dla miasta Starachowice opracowano Plan Ochrony Przeciwpowodziowej oraz Plan
Ewakuacji terenu zalewowego w rejonie miasta Starachowice, a także wykaz terenów
szczególnie narażonych na zagrożenie podtopieniem czy powodzią. Sprawami
przeciwpowodziowymi w Starachowicach zajmuje się Urząd Miejski (Referat Zarządzania
Kryzysowego i Spraw Obronnych) oraz Gminny Komitet Przeciwpowodziowy.
73
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Na chwile obecną najważniejsze zadania z zakresu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego
dotyczą:
 ograniczania i eliminowania zabudowy z obszarów zagrożonych
 prowadzenie obserwacji stanu wód powierzchniowych na wodowskazie
zlokalizowanym w Wąchocku
 informowanie mieszkańców i użytkowników terenów zagrożonych o: potencjalnym
i rzeczywistym zasięgu powodzi, lokalnym systemie ochrony p.p., właściwych
sposobach zachowania się podczas powodzi, metodach zabezpieczenia się w tym
okresie, metodach zabezpieczenia budynków przed powodzią, metodach likwidacji jej
skutków.
W skali ogólnokrajowej, na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Instytut Uprawy
Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) prowadzi tzw.
System Monitoringu Suszy Rolniczej w Polsce (SMSR). System ma za zadanie wskazać
obszary, na których potencjalnie wystąpiły straty spowodowane warunkami suszy dla upraw
rolnych i zwierząt gospodarskich.
2.10.3. Podsumowanie
1. Potencjalne zagrożenie na terenie powiatu starachowickiego stwarzają: zagrożenia
pożarowe, przemysł, transport drogowy i kolejowy materiałów niebezpiecznych,
magazynowanie i stosowanie w instalacjach technologicznych substancji
niebezpiecznych, magazynowanie i dystrybucja produktów ropopochodnych,
zagrożenia naturalne: powodzie, susze.
2. W powiecie przy Starostwie Powiatowym funkcjonuje Zespół ds. Ochrony
i Zarządzania Kryzysowego, na terenach poszczególnych gmin są wprowadzone
programy szybkiego reagowania, niektóre zakłady przemysłowe posiadają programy
zapobiegania awariom.
74
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
III CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA
W POWIECIE STARACHOWICKIM
3.1. Cele polityki ekologicznej
3.1.1. Cele polityki ekologicznej państwa
Celami realizacyjnymi „Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do
roku 2016” jest :
 działania na rzecz realizacji zasady zrównoważonego rozwoju
 przystosowanie do zmian klimatu
 ochrona różnorodności biologicznej.
3.1.2. Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej
Program ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego definiuje kierunki działań
na lata 2011-2015 oraz cele średniookresowe do roku 2019.
Zgodnie z przyjętymi priorytetami strategię zdefiniowano dla zagadnień:
 ochrona zasobów naturalnych
 ochrona przyrody
 gospodarowanie zasobami geologicznymi
 ochrona i zrównoważony rozwój lasów
 ochrona powierzchni ziemi
 racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi,
 ochrona powierzchni ziemi
 poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
 jakość wód
 powietrze atmosferyczne
 odnawialne źródła energii
 oddziaływanie hałasu
 oddziaływanie pól elektromagnetycznych
 gospodarka odpadami
 poważne awarie przemysłowe
 ochrona wód
 kierunki działań systemowych
 edukacja ekologiczna
 aspekty ekologiczne w politykach sektorowych
 aspekty ekologiczne w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
 zarządzanie środowiskowe
 opłaty środowiskowe i system kontroli emisji.
75
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
3.1.3. Priorytety ekologiczne w planistycznych dokumentach powiatu starachowickiego
W ramach „Strategii Rozwoju Gospodarczego Powiatu Starachowickiego” określono Wizję
oraz cele strategiczne i cele operacyjne dla powiatu.
Wizja: „ Podniesienie atrakcyjności powiatu dla przedsiębiorców, inwestorów i mieszkańców
poprzez stworzenie klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości, pełne wykorzystanie możliwości
Specjalnej Strefy Ekonomicznej, poprawę dostępności komunikacyjnej, modernizację
i rozbudowę infrastruktury technicznej, wysoką sprawność usług publicznych oraz
wykorzystanie potencjału turystycznego”.
Cele strategiczne to:
 I. Współdziałanie podmiotów lokalnych w tworzeniu klimatu i warunków dla rozwoju
działalności gospodarczej
 II. Rozwój lokalnej przedsiębiorczości
 III. Poprawa infrastruktury technicznej i dostępności komunikacyjnej powiatu
 IV. Poprawa jakości i dostępności usług publicznych
 V. Podniesienie atrakcyjności turystycznej powiatu starachowickiego
Cele operacyjne dotyczące zadań z zakresu ochrony przyrody:
 Wspieranie rozwoju rolnictwa i rozwój usług w zakresie ochrony środowiska (2.3.)
 Sanitacja dorzecza rzek Kamiennej i Iłżanki (3.1.)
 Poprawa dostępności komunikacyjnej powiatu starachowickiego (3.2.)
 Rozbudowa infrastruktury technicznej służącej poprawie jakości życia mieszkańców
i rozwojowi przedsiębiorczości (3.3.)
3.2. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony
środowiska dla powiatu starachowickiego
W ramach prac nad aktualizacją powiatowego Programu Ochrony Środowiska
przeprowadzono ocenę celów strategicznych i celów operacyjnych oraz programów
przyjętych w Programie Ochrony Środowiska w 2008 r. Po dokonaniu aktualizacji diagnozy
stanu środowiska w powiecie starachowickim dokonano wyboru najistotniejszych zagadnień,
których rozwiązanie przyczyni się do poprawy stanu środowiska na terenie powiatu
i rozwiązania najistotniejszych kwestii związanych z tą dziedziną.
Wyboru priorytetów ekologicznych dokonano w oparciu o diagnozę stanu poszczególnych
komponentów środowiska na terenie powiatu, uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych,
a także innych wymagań w zakresie jakości środowiska.
Cele Strategiczne (główne)
 Poprawa stanu środowiska
 Podniesienie walorów przyrodniczych powiatu
 Minimalizacja zagrożeń dla środowiska
 Rozwój gospodarczy w oparciu o wysoką świadomość ekologiczną mieszkańców
Na realizacje celów strategicznych składają się działania we wszystkich komponentach
ochrony środowiska. Założenia planu zadań na lata 2012-2015 i lata 2016-2019
przeprowadzono w podziale na grupy:
1. Ochrona powietrza atmosferycznego
2. Ochrona przed hałasem
3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
76
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
4. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
5. Gospodarka odpadami
6. Ochrona gleb i powierzchni ziemi
7. Ochrona środowiska przyrodniczego
8. Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy
9. Minimalizacja zagrożeń dla środowiska
10. Edukacja ekologiczna
3.3. Plan działań dla powiatu starachowickiego
3.3.1. Założenia planu działań
Założenia planu
Działania poprawiające stan środowiska naturalnego na terenie powiatu starachowickiego
będą prowadzone jako:
 działania inwestycyjne – realizowane w większości przez samorządy oraz instytucje
powiatowe i gminne (dotyczące przede wszystkim budowy sieci infrastruktury
technicznej)
 działania organizacyjne – realizowane przez samorządy oraz instytucje powiatowe
i gminne oraz we współpracy z: instytucjami działającymi na terenie powiatu
w sektorze gospodarki komunalnej, w oświacie, a także z organizacjami
pozarządowymi.
Założenia na lata 2012-2015
Działania priorytetowe Programu Ochrony Środowiska dla powiatu starachowickiego zostały
zdefiniowane po przeprowadzeniu:
 analizy stanu obecnego środowiska naturalnego
 analizy stanu infrastruktury technicznej wpływającej na środowisko
 konsultacji ze Starostwem Powiatowym w Starachowicach oraz: Urzędem Miejskim
w Starachowicach, Urzędem Miasta i Gminy w Wąchocku, Urzędem Gminy w Bodach,
Urzędem Gminy w Mircu i Urzędem Gminy w Pawłowie.
Plan działań na lata 2012-2015 zakłada realizację celów strategicznych oraz działań
w zakresie ochrony: powietrza atmosferycznego, wód podziemnych i powierzchniowych,
gleb i powierzchni ziemi, środowiska przyrodniczego, ochrony przed hałasem i przed
promieniowaniem elektromagnetycznym oraz działań sprzyjających gospodarce i zgodnych
z zasadami ochrony środowiska.
Możliwości inwestycyjne zależą od stanu budżetu poszczególnych beneficjentów oraz od
wsparcia zewnętrznego inwestycji poprawiających stan środowiska. Dlatego też istotne
znaczenie będzie miało wykorzystanie możliwości uzyskania środków zewnętrznych.
Równolegle do działań inwestycyjnych powinny być kontynuowane działania zwiększające
świadomość ekologiczną mieszkańców.
Perspektywiczny plan na lata 2016-2019
Plan działań do roku 2019 zakłada kontynuację realizacji celów strategicznych i działań oraz
zadań rozpoczętych we wcześniejszym okresie. Znaczna część zadań to obecnie faza wstępna
inwestycji – przygotowanie dokumentacji, niezbędnych pozwoleń oraz zabezpieczenie
środków na realizację (własnych i zewnętrznych).
77
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
3.3.2. Ochrona powietrza atmosferycznego
Działania z zakresu ochrony powietrza, jakie powinny być prowadzone w latach 2012-2015
i w latach kolejnych 2016-2019 dotyczą przede wszystkim przeciwdziałania niskiej emisji. Są
to:
 zmniejszenie zapotrzebowania na energię – termomodernizacja budynków,
modernizacja źródeł ciepła i sieci ciepłowniczej, podłączenia do lokalnych sieci
ciepłowniczych, rozwój sieci gazowej
 ograniczenie emisji przemysłowej (m.in.: montowanie reduktorów emisji
zanieczyszczeń, wprowadzenie technologii czystszego spalania węgla), propagowanie
nowoczesnych technologii w przedsiębiorstwach
 modernizacja systemu komunikacyjnego w celu zmniejszenia emisji spalin
 popularyzacja ekologicznych źródeł energii – budowa sieci gazociągowych,
modernizacja sieci elektroenergetycznych oraz popularyzacja odnawialnych źródeł
energii.
Ustawa „Prawo energetyczne” nakłada na gminy obowiązek opracowania wieloletniego
programu zaopatrzenia gminy w paliwa gazowe. Rozwój sieci gazociągowych uzależniony jest
od zapotrzebowania społecznego, a to zależy od relacji cenowych nośników energii.
Powyższa ustawa nakłada na gminy ponadto obowiązek opracowania wieloletniego
programu zaopatrzenia gminy w energię elektryczną, z którego wynikają podstawowe
potrzeby inwestycyjne, które będą realizowane samodzielnie przez Rejonowy Zakład
Energetyczny oraz przez zakład wspólnie z samorządami gminnymi (jeśli istnieje potrzeba
elektryfikacji wybranych rejonów gminy).
Popularyzacja termomodernizacji budynków może zwiększyć „atrakcyjność” gazu i innych
paliw ekologicznych, a tym samym przyczynić się pośrednio do podniesienia czystości
powietrza (ograniczenie „niskiej emisji” z kotłowni węglowych).
Ponadto w zakresie ochrony powietrza należy zwrócić uwagę na ekologiczne źródła energii,
np. na wykorzystanie energii słonecznej, wykorzystanie biomasy itp.
3.3.3. Ochrona przed hałasem
Podstawowym źródłem hałasu na omawianym terenie jest transport drogowy. Działania
podejmowane w celu zmniejszenia uciążliwości hałasu dotyczą modernizacji dróg (poprawa
stanu nawierzchni) oraz tworzenia pasów zieleni ochronnej wzdłuż szlaków
komunikacyjnych, a także budowa (według potrzeb) przy uciążliwych akustycznie drogach
ekranów dźwiękochłonnych. Działania te będą prowadzone przez zarządców dróg gminnych,
powiatowych, wojewódzkich i krajowych.
Modernizacja nawierzchni i odpowiednie zagospodarowanie pasów drogowych przy drogach
zmniejszają zagrożenie wypadkami drogowymi, minimalizują uciążliwość ruchu drogowego
dla mieszkańców, mają wpływ na poprawę klimatu akustycznego.
Działania w tym zakresie powinny uwzględniać ponadto:
 dogodne połączenia drogowe
 bezpieczeństwo transportu (stan dróg, oznakowanie)
 eliminację zagrożeń komunikacyjnych (w tym związanych z transportem materiałów
niebezpiecznych).
W zakresie zmniejszenia hałasu przemysłowego planowane jest:
 monitorowanie stanu technicznego oraz zabezpieczeń urządzeń produkcyjnych
78
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019


egzekwowanie montażu urządzeń wyciszających
uwzględnianie zagrożeń związanych z hałasem
zagospodarowania przestrzennego.
w
planach
miejscowego
3.3.4. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
Działania poprawiające stan wód powierzchniowych i podziemnych obejmują:
 racjonalizację gospodarki wodnej w gminach powiatu starachowickiego poprzez
rozbudowę (na terenach inwestycyjnych) lub modernizację sieci wodociągowej
 kontynuację budowy sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej
 prowadzenie monitoringu stanu i poziomu rzek oraz zbiorników wodnych
 prowadzenie monitoringu i właściwej ochrony oraz eksploatacji wód podziemnych.
Stan czystości wód uzależniony jest w znacznym stopniu od istniejącego systemu i stanu
gospodarki wodno-ściekowej.
3.3.5. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Źródłami wytwarzającymi pola elektromagnetyczne są elementy sieci elekromagnetycznych
i maszty telefonii komórkowej. Przy lokalizacji kolejnych urządzeń należy poszukiwać
niskokonfliktowych miejsc oraz wprowadzać strefy ograniczonego użytkowania. Ponadto
według ustawy „Prawo energetyczne” gminy maja obowiązek opracowania wieloletniego
programu zaopatrzenia gminy w energię elektryczną, z którego wynikają podstawowe
potrzeby inwestycyjne.
3.3.6. Gospodarka odpadami
Przewidywane działania w gospodarce odpadami na terenie gmin powiatu starachowickiego
powinny przynieść efekty w postaci:
 zmniejszenia ilości odpadów komunalnych pochodzących z gospodarstw domowych,
biur, jednostek administracji publicznej
 podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu
 zmniejszenia ilości odpadów komunalnych trafiających na docelowe składowiska –
przez wprowadzenie powszechnego systemu selektywnej zbiórki odpadów
 zwiększenia ilości odzyskiwanych odpadów metalowych, szklanych, plastikowych oraz
papieru – segregacja „u źródła”
 zmniejszenie ilości odpadów niebezpiecznych
 zmniejszenie ilości odpadów pochodzących z sektora przedsiębiorstw
 zwiększenia możliwości wydzielenia odpadów niebezpiecznych ze strumienia
odpadów komunalnych – segregacja „u źródła”
 zwiększenie (docelowo do poziomu limitów odzysku i recyklingu) ilości
odzyskiwanych odpadów wielkogabarytowych, budowlanych, niebezpiecznych oraz
opakowaniowych
 zmniejszenia ilości odpadów niebezpiecznych (azbest, akumulatory, sprzęt AGD,
opony itp.) trafiających na „dzikie wysypiska”.
79
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
3.3.5. Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Ochrona gleb i powierzchni ziemi na terenie powiatu starachowickiego powinna polegać na:
 racjonalnym gospodarowaniu: zachowaniu powierzchni trwałych użytków zielonych
 zapobieganiu erozji gleb.
Ochrona kopalin powinna polegać na:
 racjonalnym gospodarowaniu zasobami i kompleksowym ich wykorzystaniu
 kontynuowaniu prac w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania złóż
kopalin
 zapobieganiu nielegalnemu wydobyciu.
3.3.7. Ochrona środowiska przyrodniczego
Celem jest zachowanie obecnych walorów krajobrazowych i przyrodniczych powiatu
starachowickiego oraz ich wzmocnienie i właściwe wykorzystanie, poprzez:
 wszelkie działania inwestycyjne w zakresie rozbudowy infrastruktury technicznej
przyjaznej środowisku
 zwiększenie skuteczności planowania przestrzennego
 zachowanie terenów leśnych oraz innych terenów zielonych (kierowanie się zasadą
zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, racjonalne użytkowanie zasobów
leśnych poprzez kształtowanie właściwej struktury lasów i ich wykorzystania
gospodarczego, zalesienia, ochrona przez zanieczyszczeniami hałasem)
 przestrzeganie zasad i obowiązujących przepisów na obszarach objętych ochroną
(działania w zakresie ochrony przyrody powinny obejmować zadania dotyczące
poszczególnych komponentów środowiska oraz ochronę cennych przyrodniczo
terenów, zachowania bioróżnorodności przyrodniczej, ochrony siedlisk, zachowania
krajobrazu)
 właściwe zagospodarowanie terenów nadrzecznych i zbiorników wodnych
 egzekwowanie regulaminu utrzymania porządku i czystości
 ochronę jakości powietrza, wód i gleby
 monitoring zagrożeń środowiska
 edukację ekologiczną.
Działania podjęte w tym kierunku sprowadzać się będą do zachowania zasobów leśnych,
zieleni miejskiej, terenów chronionych w jak najlepszym stanie czystości oraz do
umożliwienia korzystania z tych terenów w celach rekreacyjnych, wypoczynkowych bez
pogarszania ich stanu.
3.3.8. Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy
Rozwój gospodarczy powinien sprzyjać poprawie i nie dopuszczać do pogorszania stanu
środowiska naturalnego, w szczególności bogatych zasobów leśnych i terenów chronionych.
Preferowane będą przedsięwzięcia rozwoju przemysłu przyjaznego środowisku, ponadto
lokalizacja przemysłu powinna być uwzględniona w planach miejscowego zagospodarowania
na terenach dostępnych komunikacyjnie i poza obszarami o najwyższych walorach
środowiskowych i terenami zwartej zabudowy miejskiej.
80
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Działania samorządów, powiatowego i gminnych, powinny wspierać stosowanie technologii
przyjaznych środowisku oraz popularyzować stosowanie źródeł energii odnawialnej.
Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej – dokument Ministerstwa Ochrony Środowiska –
zakłada zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowoenergetycznym kraju do 14% w roku 2020.
3.3.9. Minimalizacja zagrożeń dla środowiska
Skuteczne przeciwdziałanie zagrożeniom dla środowiska wymaga intensyfikacji współpracy
międzygminnej oraz powiatowej w celu koordynacji działań z zakresu minimalizacji zagrożeń
oraz likwidacji skutków zaistniałych zdarzeń.
Największe prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia kryzysowego wiąże się
z możliwością wystąpienia pożaru, powodzi lub sytuacji awaryjnej związanej z transportem
niebezpiecznych materiałów.
3.3.11. Edukacja ekologiczna
Edukacja proekologiczna musi być prowadzona we wszystkich środowiskach i grupach
wiekowych. Edukacja ekologiczna dla dzieci i młodzieży prowadzona jest podczas zajęć
szkolnych w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych oraz
w ramach dodatkowych zajęć pozalekcyjnych. Natomiast edukacja dla dorosłych możliwa jest
do prowadzenia w ramach działalności informacyjnej samorządu oraz innych instytucji
samorządowych. Programy edukacyjne opracowywane przez placówki oświatowe we
współpracy z jednostkami samorządowymi lub inne programy informacyjno-kształcące mają
szansę uzyskania wsparcia finansowego ze strony fundacji i funduszy ochrony środowiska
oraz ze środków pomocowych.
Lokalne inicjatywy proekologiczne, dotyczące m.in. ochrony obszarów o walorach
przyrodniczych, pomników przyrody, popularyzacji ekologicznych systemów grzewczych
i termomodernizacji m.in. powinny być wspierane przez samorządy lokalne oraz prawo.
3.4. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2012-2015 i zadań na lata
2016-2019
Zadania na lata 2012-2016 i lata kolejne wpisane zostały z układzie zagadnień.
3.4.1. Ochrona powietrza atmosferycznego
Zadania organizacyjne oraz propozycje zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza
atmosferycznego na terenie powiatu starachowickiego:
1. Opracowanie założeń do gminnych planów zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe zgodnie z wymogami ustawy
2. Zmniejszenie niskiej emisji poprzez propagowanie ekologicznych źródeł energii do
ogrzewania budynków (np. przyłączenie do sieci ciepłowniczej, gazowej,
wprowadzenie ogrzewania olejowego, gazowego lub biomasą itp.) oraz
propagowanie termomodernizacji obiektów.
3. Rozwój sieci gazowej.
81
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
4. Instalowanie nowych i modernizacja istniejących urządzeń służących redukcji
zanieczyszczeń powietrza w małych zakładach produkcyjnych.
5. Oszacowanie zasobów odnawialnych źródeł energii.
6. Zwiększenie produkcji energii z odnawialnych zasobów energetycznych.
7. Poprawa stanu nawierzchni dróg – modernizacja dróg posiadających dotychczas
nawierzchnie nieutwardzone lub gruntowe generujące zanieczyszczenia pyłowe,
modernizacja dróg w celu usprawnienia ruchu, itp.
8. Wprowadzenie ulg i zachęt dla osób, przedsiębiorstw, rolników stosujących
technologie przyjazne dla środowiska.
9. Wzrost poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa w tej dziedzinie.
Zadania inwestycyjne:
l.p.
Nazwa zadania
1.
Termomodernizacja budynków
użyteczności publicznej należących do
Starostwa Powiatowego
Rozbudowa sieci ciepłowniczej na terenie
miasta Starachowice według potrzeb
2.
Lata
realizacji
2012-218
2012-2018
Realizacja
Źródła środków
Starosta Powiatu
Środki własne JST
WFOŚiGW
Środki UE – EOG
Energetyka Cieplna
Starachowice
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
WFOŚiGW
Środki UE
Zakład Gazowniczy
Środki własne JST
Energetyka Cieplna
Starachowice
Prezydent Miasta
Starachowice
Prezydent Miasta
Starachowice
3.
Termomodernizacja budynków
użyteczności publicznej w Starachowicach
2012-2013
4.
Budowa gazociągu niskiego ciśnienia w
Starachowicach w ulicach: Żytnia, mjr
Nurta, Smugowa, Myśliwska, Łączna,
Moniuszki, mjr. Ponurego, Południowa,
Tęczowa, Wrzosowa, Podlesie, por. Robot
Termomodernizacja budynków gminnych
w gminie Wąchock (Wąchock, ul.
Kościelna 7, Kolejowa 19)
Budowa gazociągu wiejskiego średniego
ciśnienia w gminie Mirzec w sołectwach
Jagodne, Trębowiec, Osiny, Mirzec
Czerwona, Mirzec ul. Langiewicza, Mirzec
Majorat, Tychów Stary, Podlesie
Termomodernizacja budynków
użyteczności publicznej w gminie Mirzec
(szkoły, budynki OSP)
Budowa gazociągu wiejskiego średniego
ciśnienia w gminie Pawłów w
miejscowości Godów
2013-2018
Zakład Gazowniczy
Prezydent Miasta
Starachowice
2012-2014
Burmistrz Miasta i
Gminy Wąchock
2013-2018
Zakład Gazowniczy
Wójt Gminy Mirzec
2011-2018
Wójt Gminy Mirzec
2014-2015
Zakład Gazowniczy
Wójt Gminy
Pawłów
5.
6.
7.
8.
Środki własne JST
EFRR
Środki UE
Zakład Gazowniczy
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
WFOŚiGW
Środki UE
Zakład Gazowniczy
Środki własne JST
Środki UE
3.4.2. Ochrona przed hałasem
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony przed hałasem dotyczące poprawy stanu
technicznego sieci komunikacyjnej i jego otoczenia na obszarze powiatu starachowickiego:
1. Sporządzenie map akustycznych oraz programów ograniczania hałasu na obszarach,
na których poziom hałasu przekracza wartości dopuszczalne.
2. Wyeliminowanie z produkcji środków transportu, maszyn i urządzeń, których
hałaśliwość nie odpowiada standardom UE oraz stopniowe eliminowanie
z użytkowania tych urządzeń.
82
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
3. Ograniczenie hałasu na obszarach wokół terenów przemysłowych oraz głównych dróg
i szlaków kolejowych do poziomu równoważnego nie przekraczającego w porze
nocnej 50 dB.
4. Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
poświęconych ochronie przed hałasem, z wyznaczeniem stref ograniczonego
użytkowania wokół terenów przemysłowych oraz głównych dróg i linii kolejowych
wszędzie tam, gdzie przekraczany jest równoważny poziom hałasu wynoszący 50 dB
w porze nocnej.
5. Rozbudowa systemów monitorowania hałasu drogowego i kolejowego.
6. Rozbudowa systemów izolacji przed hałasem – budowa ekranów
przeciwakustycznych, wprowadzanie zadrzewień, izolacja budynków (np. poprzez
wymianę okien).
7. Stosowanie rozwiązań techniczno-organizacyjnych ograniczających hałas u źródła.
8. Ograniczanie hałasu komunikacyjnego poprzez: budowanie obwodnic, rond, ekranów
akustycznych, pasów zieleni izolacyjnej, zmiany nawierzchni oraz eliminację pojazdów
emitujących nadmierny hałas oraz zanieczyszczenie powietrza.
9. Prowadzenie planowania przestrzennego i polityki lokalizacyjnej uwzględniającej
negatywny wpływ hałasu na mieszkańców.
Zadania inwestycyjne z zakresu budowy infrastruktury drogowej:
Lata
realizacji
2012-2018
l.p.
Nazwa zadania
1.
Współpraca województwa, powiatu
starachowickiego i gmin powiatu
starachowickiego w kosztach budowy
i modernizacji dróg wojewódzkich
2.
Współpraca powiatu i gmin w kosztach
budowy i modernizacji dróg powiatowych
2012-2018
3.
Przebudowa drogi powiatowej Chybice –
Wieloborowice – Szarotka
2013-2015
4.
Przebudowa drogi powiatowej
ul. Starachowicka w Brodach
2012-2018
Starosta Powiatu
Wójt Gminy Brody
5.
Rewitalizacja przestrzeni publicznej placu
Rynku wraz z przyległymi ulicami w
Starachowicach
Budowa i przebudowa ul. Wielkowiejskiej
w Wąchocku oraz drogi gminnej Wąchock –
Marcinków Górny
Przebudowa dróg gminnych w gminie Brody:
ul. Panoramiczna w Brodach, Ruda- Styków,
2012-2014
Prezydent Miasta
Starachowice
2012-2013
Burmistrz Miasta i
Gminy Wąchock
2012-2019
Wójt Gminy Brody
6.
7.
83
Realizacja
Źródła środków
Marszałek
Województwa
Starosta Powiatu
Prezydent Miasta
Starachowice
Burmistrz Miasta i
Gminy Wąchock
Wójt Gminy Brody
Wójt Gminy Mirzec
Wójt Gminy Pawłów
Starosta Powiatu
Prezydent Miasta
Starachowice
Burmistrz Miasta i
Gminy Wąchock
Wójt Gminy Brody
Wójt Gminy Mirzec
Wójt Gminy Pawłów
Starosta Powiatu
Wójt Gminy Pawłów
Środki JST
Środki ZDP
RPO WŚ
Środki UE
Środki JST
RPO WŚ
Środki UE
Środki JST
RPO WŚ
Środki UE
Środki JST
RPO WŚ
Środki UE
Środki JST
RPO WŚ
Środki UE
Środki JST
EFRR
Środki UE
Środki JST
EFRR
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
8.
9.
ul. Górna w Jabłonnej, Brody – Ruśnia
Budowa i modernizacja dróg gminnych
i lokalnych w gminie Mirzec
Budowa oświetlenia drogowego (brakujące
fragmenty) w gminie Mirzec
2012-2018
Wójt Gminy Mirzec
2012-2018
Wójt Gminy Mirzec
Środki UE
Środki JST
Środki UE
Środki JST
Środki UE
3.4.3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym:
1. Opracowanie założeń do gminnych planów zaopatrzenia w energię elektryczną
zgodnie z wymogami ustawy.
2. Bieżąca kontrola źródeł promieniowania elektromagnetycznego.
3. Rozmieszczanie nowych instalacji zgodnie z wymaganymi strefami ochronnymi.
Zadania inwestycyjne:
l.p.
Nazwa zadania
1.
Modernizacja sieci energetycznych
i GPZ
2.
Rozwój sieci energetycznej na nowych
terenach inwestycyjnych
Lata
realizacji
2012-2019
2012-2019
Realizacja
Źródła środków
Rejonowy Zakład
Energetyczny
Skarżysko
Rejonowy Zakład
Energetyczny
Prezydent
Starachowic
Burmistrz Miasta i
Gminy Wąchock
Wójt Gminy Brody
Wójt Gminy Mirzec
Wójt Gminy
Pawłów
Rejonowy Zakład
Energetyczny
Skarżysko
Rejonowy Zakład
Energetyczny
Środki własne JST
RPO WŚ
Środki UE
3.4.4. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony wód w powiecie starachowickim:
1. Zakaz lokalizacji na zbiornikach wód podziemnych inwestycji szczególnie szkodliwych
dla środowiska i zdrowia ludzi oraz mogących pogorszyć stan środowiska,
a w szczególności składowisk odpadów, wylewisk, przeprowadzania rurociągów
transportujących substancje niebezpieczne dla środowiska, przeładunku i dystrybucji
ropopochodnych.
2. Unikanie eksploatacji złóż powodujących ograniczenie grubości warstw izolacyjnych
zabezpieczających zbiornik oraz obniżających poziom wód gruntowych.
3. Wprowadzenie programu ochrony wód zlewni Kamiennej.
4. Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej.
5. Likwidacja dzikich wysypisk odpadów.
6. Ochrona ujęć wód podziemnych poprzez wprowadzanie stref ochrony bezpośredniej
i pośredniej.
7. Prowadzenie bieżącej kontroli i aktualnej informacji o jakości wód poprzez krajowy,
regionalny i lokalny system monitoringu.
8. Realizacja programu renowacji urządzeń melioracyjnych.
Zadania inwestycyjne:
l.p.
Nazwa zadania
Lata
realizacji
84
Realizacja
Źródła środków
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Przebudowa wodociągu w Starachowicach,
ulice: Moniuszki, Podlesie, Nowowiejska,
Jesienne, Dwernickiego, Hauke-Bosaka,
Górna, Smugowa, Wrzosowa, Jeżynowa,
Jelenia, Wschodnia, Działkowa, Daleka,
spokojna, bursztynowa, osiedle ‘Pod
Dębami”
Przebudowa sieci wodociągowej i kanalizacji
sanitarnej placu Rynku wraz z przyległymi
ulicami w Starachowicach
Rozdział kanalizacji ogólnospławnej
w Starachowicach
Budowa kanalizacji sanitarnej w
Starachowicach: ul. Mickiewicza i Osiedle
„Pod Dębami”
Udrożnienie koryta rzeki Kamiennej na
odcinku Kunów – Brody, Dziurów –
Starachowice
Kontynuacja budowy kanalizacji sanitarnej
w gminie Wąchock, miejscowość Parszów
Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni
ścieków w Krykach, gmina Brody
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w gminie
Brody, miejscowości: Brody- Górki, Lubienia
Budowa lokalnej oczyszczalni ścieków wraz
z siecią kanalizacyjną w gminie Brody,
miejscowości: Lipie i Bór Kunowski
Budowa jazu i pompowni na zbiorniku
Brody
Kontynuacja wodociągowania gminy Mirzec
2012- 2019
Prezydent Miasta
Starachowice
Środki własne JST
Środki UE
2012 -2014
Prezydent Miasta
Starachowice
2014-2016
Prezydent Miasta
Starachowice
Prezydent Miasta
Starachowice
Środki JST
RPO WŚ
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
2012-2013
2012-2019
2012-2015
Prezydent Miasta
Starachowice
Wójt Gminy Brody
Burmistrz Miasta i
Gminy Wąchock
Wójt Gminy Brody
2012-2015
Wójt Gminy Brody
2013-2018
Wójt Gminy Brody
2012-2015
Wójt Gminy Brody
2013-2018
Wójt Gminy Mirzec
Kontynuacja budowy kanalizacji sanitarnej
w gminie Mirzec, miejscowości: Mirzec
Czerwona, Mirzec ul. Langiewicza,
Ostrożanka, Małyszyn Górny, Małyszyn
Dolny, Krzewa, Tychów Stary, Podlesie,
Osiny, Osiny Majorat, Ostrożanka, Gadka
Majorat
Budowa sieci wodociągowej w
miejscowościach: Szerzawy, Tarczek Dolny,
Bukówka
Budowa oczyszczalni ścieków w Pawłowie
2013-2018
Wójt Gminy Mirzec
2012-2014
Wójt Gminy
Pawłów
Środki własne JST
Środki UE
2012-2013
Budowy kanalizacji sanitarnej w gminie
Pawłów, miejscowości: Rzepin Kolonia,
Jadowniki, Jawór Nowy, Jawór Stary,
Warszówek
2013-2018
Wójt Gminy
Pawłów
Wójt Gminy
Pawłów
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
EFRR
2013-2018
85
Środki JST
RPO WŚ
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
Środki własne JST
Środki UE
Mieszkańcy
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
3.4.5. Gospodarka odpadami
Zadania z zakresu gospodarki odpadami na terenie powiatu starachowickiego realizowane są
przez poszczególne gminy samodzielnie, należą do nich:
1. Edukowanie ekologiczne mieszkańców w zakresie zasad i efektów funkcjonujących w
gminach systemów gospodarki odpadami.
2. Popularyzacja i rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów w powiecie
3. Prowadzenie odpowiedniego systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów
komunalnych, w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu
i przygotowania do ponownego użycia frakcji odpadów komunalnych takich jak:
papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło oraz odpady budowlane i rozbiórkowe.
4. Prowadzenie odpowiedniego systemu selektywnego zbierania i odbierania
pozostałych niż ww. odpadów komunalnych tj.: odpadów ulegających biodegradacji,
odpadów wielkogabarytowych, odpadów niebezpiecznych.
5. Zwiększanie odzysku surowców wtórnych w wyniku wstępnej segregacji odpadów.
6. Promowanie selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych, przemysłowych
i innych.
5. Prowadzenie monitoringu składowiska odpadów komunalnych w Marcinkowe, gmina
Wąchock.
Zadania inwestycyjne:
l.p.
Nazwa zadania
1.
Likwidacja dzikich wysypisk w gminach
powiatu starachowickiego
2.
Kontynuacja programów usuwania azbestu
w gminach powiatu starachowickiego
Lata
realizacji
2012-2019
2012-2019
Realizacja
Źródła środków
Prezydent Miasta
Starachowice
Burmistrz Miasta
i Gminy Wąchock
Wójt Gminy Brody
Wójt Gminy Mirzec
Wójt Gminy
Pawłów
Zadanie właścicieli
obiektów, pomoc
przy realizacji
zadania ze strony
Jednostek
Samorządu
Terytorialnego
Środki własne JST
Środki własne
Dopłaty
3.4.6. Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony gleb oraz powierzchni ziemi i zasobów kopalin:
1. Monitorowanie stanu gleb, szczególnie w rejonach najbardziej zagrożonych
zanieczyszczeniem.
2. Systematyczne egzekwowanie przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych
w zakresie wyłączania tych gruntów z produkcji, szczególnie w odniesieniu do
zagospodarowania wierzchniej warstwy gleby.
3. Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego terenów
górniczych złóż kopalin.
4. Przestrzeganie zakazu nielegalnego wydobycia kopalin na potrzeby lokalne.
86
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
5.
6.
7.
8.
Stały monitoring stanu wykorzystania zasobów surowców.
Wprowadzanie zieleni osłonowej dla terenów wydobycia surowców.
Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa eksploatacji w odniesieniu do obszarów
zamieszkałych, atrakcyjnych turystycznie, o wysokich walorach przyrodniczych.
3.4.7. Ochrona środowiska przyrodniczego
Zadania organizacyjne w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego:
1. Zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na warunki życia ludzi oraz na
równowagę przyrodniczą.
2. Ochrona różnorodności biologicznej środowiska leśnego, obszarów zieleni
urządzonej, obszarów chronionych.
3. Szczególna ochrona lasów, które stanowią naturalne fragmenty rodzimej przyrody,
chronią środowisko przyrodnicze, pełnią funkcje krajobrazowe, glebochronne
i wodochronne, chronią tereny narażone na zanieczyszczanie i uszkodzenie, służą
potrzebom naukowym.
4. Racjonalna gospodarka leśna - produkcja drewna oraz innych surowców i produktów.
5. Dostosowanie lasów i leśnictwa, w większym niż dotychczas zakresie do wypełniania
zróżnicowanych funkcji społecznych (np. turystycznych) – racjonalne udostępnienie
lasów społeczeństwu z zachowaniem zasady niedopuszczania do zagrożenia trwałości
i jakości zasobów leśnych.
6. Uwzględnienie ustaleń planów ochrony parków i innych terenów, ekofizjografii
i inwentaryzacji przyrodniczych w opracowaniach planistycznych.
7. Przeprowadzenie renaturalizacji i poprawa stanu cennych przyrodniczo ekosystemów
i siedlisk.
8. Objęcie ochroną prawną cennych przyrodniczo obszarów.
9. Pielęgnacja pomników przyrody.
10. Rozbudowa infrastruktury technicznej i infrastruktury turystycznej, służącej ochronie
przyrody, nie blokującej rozwoju turystyki (wyznaczenie i oznakowanie szlaków
turystyki pieszej, w tym ścieżek dydaktycznych).
Zadania inwestycyjne:
l.p.
Nazwa zadania
1.
Zalesienie gruntów porolnych,
nieekonomicznych dla rolnictwa
Lata
realizacji
20122019
Realizacja
Źródła środków
Właściciele
gruntów
Środki własne
3.4.8. Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy
Zadania w zakresie umożliwienia rozwoju gospodarczego powiatu starachowickiego nie
zagrażającego środowisku naturalnemu:
1. Uporządkowanie gospodarki przestrzennej.
2. Propagowanie wdrażania nowych technologii przyjaznych środowisku.
3. Określenie lokalizacji przemysłu w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego.
4. Wprowadzenie ulg i zachęt dla osób, przedsiębiorstw stosujących technologie
przyjazne dla środowiska
87
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
5. Budowa instalacji wykorzystujących energię odnawialną, w tym instalacji kolektorów
słonecznych
6. Wykorzystanie gruntów słabszych do uprawy roślin energetycznych.
7. Promocja powiatu: tereny przemysłowe, turystyka.
Zadania inwestycyjne:
l.p.
Nazwa zadania
1.
Rozwój skojarzonej produkcji ciepła i energii
elektrycznej w Zakładzie Energetyki Cieplnej
w Starachowicach
Lata
realizacji
2014
Realizacja
Źródła środków
Zakład Energetyki
Cieplnej
Starachowice
Środki własne
Środki UE
3.4.9. Minimalizacja zagrożeń dla środowiska
Działania mające na celu minimalizację zagrożeń dla środowiska:
1. Monitorowanie stanu wód rzek.
2. Współpraca gmin i powiatu ze Świętokrzyskim Zarządem Melioracji i Urządzeń
Wodnych.
3. Powstanie systemu skutecznej ochrony przeciwpowodziowej.
4. Prowadzenie monitoringu zagrożeń oraz współpracy międzygminnej.
5. Wspieranie działań Powiatowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
6. Bieżący monitoring wyposażenia i stanu wyszkolenia jednostek Powiatowej
i Ochotniczej Straży Pożarnej
7. Edukacja mieszkańców w zakresie postępowania w wyniku zagrożenia powodzią,
pożarem itp.
3.4.10. Edukacja ekologiczna
Działania edukacyjne zwiększające świadomość ekologiczną mieszkańców na terenie powiatu
starachowickiego:
1. Prowadzenie edukacji ekologicznej w placówkach oświatowych.
2. Prowadzenie edukacji ekologicznej wśród mieszkańców, zwłaszcza: rolników,
przemysłowców, inwestorów.
3. Organizacja spotkań instruktarzowych, promocyjnych itp. dla różnych grup
społecznych.
4. Organizacja konkursów ekologicznych.
88
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
IV ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA
4.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska
Zarządzanie ochroną środowiska powinno opierać się na następujących zasadach,
wynikających z polityki ekologicznej Polski i Unii Europejskiej:
 zasada przezorności
 zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi
 zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego
 zasada regionalizacji
 zasada uspołecznienia
 zasada „zanieczyszczający płaci”
 zasada prewencji
 zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT)
 zasada subsydiarności
 zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej
Zarządzanie ochroną środowiska na szczeblu powiatu dotyczy zadań własnych powiatu oraz
koordynacji zadań realizowanych przez gminy, jednostki organizacyjne, podmioty
gospodarcze - uznanych za ważne dla stanu środowiska naturalnego w powiecie. W realizacji
programu uczestniczą:
 podmioty prowadzące działania organizacyjne i zarządzające programem
 podmioty uczestniczące w realizacji poszczególnych zadań
 jednostki kontrolujące realizację programu oraz efekty
 mieszkańcy powiatu, jako końcowy beneficjent programu
Organem odpowiedzialnym za realizację programu jest Zarząd Powiatu, zobowiązany do
składania cyklicznych raportów Radzie Powiatu. Realizacja programu wymaga współdziałania
z organami administracji rządowej i samorządowej (szczebla wojewódzkiego, gmin
wchodzących w skład powiatu oraz sąsiednich powiatów), administracji specjalnej,
w kompetencjach której znajdują się sprawy kontroli stanu środowiska.
Ogólny schemat zarządzania ochroną środowiska w powiecie starachowickim przedstawia
schemat:
Rada Powiatu
Zarząd Powiatu
Instytucje kontrolujące
Jednostki realizujące
89
Gminy
Sejmik
Wojewoda
Instytucje finansujące
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
4.2.
Instrumenty zarządzania środowiskiem
Zarządzenie środowiskiem opiera się na wykorzystaniu:
 instrumentów prawnych – ustaw i rozporządzeń, dających odpowiednie kompetencje
organom administracji rządowej i samorządowej oraz organom administracji
specjalnej
 instrumentów finansowych – opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska,
administracyjnych kar pieniężnych, funduszy celowych
 instrumentów społecznych – współdziałania i partnerstwa, edukacji ekologicznej,
komunikacji społecznej
 instrumentów strukturalnych – strategii i programów wdrożeniowych
90
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
V WDRAŻANIE PROGRAMU
5.1. Środki finansowe na realizację programu
Na wdrażanie programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami mogą być
przeznaczone:
 środki własne
 kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych
 kredyty i pożyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane przez instytucje
wspierające rozwój gmin i powiatów
 obligacje
 dotacje z funduszy krajowych i zagranicznych.
Podstawowymi źródłami środków zewnętrznych, z których mogą korzystać samorządy dla
realizacji programów ochrony środowiska to:
 Budżet Państwa
 Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy, Wojewódzki)
 Fundusze UE
 Fundacje i fundusze wspierające ochronę środowiska.
Własne środki samorządu terytorialnego
Własne środki są niezbędne do uzyskania niektórych dotacji. Fundusze samorządu
terytorialnego pochodzą ze środków, takich jak: podatki i opłaty lokalne, udziały
w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa.
Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Fundusze takie wspierają realizację inwestycji ekologicznych. Przeznaczone są także na:
edukację ekologiczną, opracowania naukowo-badawcze i ekspertyzy dotyczące zagadnień
związanych z ochroną środowiska.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej finansuje przedsięwzięcia,
które są podejmowane w związku z koniecznością wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii
Europejskiej. Fundusz stosuje trzy formy dofinansowania: finansowanie pożyczkowe,
dotacyjne i kapitałowe.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowuje pożyczki
z opcją częściowego umorzenia i dotacje na realizację zadań dotyczących:
 ochrony wód i gospodarki wodnej
 ochrony atmosfery
 ochrony powierzchni ziemi
 przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska
 edukacji ekologicznej
 ochrony przyrody
 monitoringu środowiska
Wysokość dofinansowania może sięgać nawet 50 %, dotacja może być wyższa
w uzasadnionych przypadkach.
91
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Fundusze Unii Europejskiej
Fundusze UE pochodzą z budżetu UE i są przeznaczone na pomoc w restrukturyzacji
i modernizacji
gospodarstw
najbiedniejszych
państw
członkowskich.
Zasadą
współfinansowania jest to, iż część środków finansowych musi pochodzić z budżetu
krajowego. W obecnej chwili należą do nich, m.in.:
 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko - jest to jeden z najważniejszych
źródeł finansowania przedsięwzięć w zakresie ochrony środowiska. Finansowanie
dotyczy:
dużych
inwestycji
komunalnych,
inwestycji
proekologicznych
w przedsiębiorstwach, projektów ochrony przyrody, bezpieczeństwa ekologicznego
i edukacji ekologicznej
 Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego 2007-2013 - główny
instrument realizacji Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego. Dotyczy
działań inwestycyjnych w zakresie: wodociągowania i budowy kanalizacji, ochrony
powietrza oraz gospodarki odpadami
 Europejski Fundusz Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich - środki na ochronę
gruntów rolnych i leśnych na obszarach wiejskich, które mogą być pozyskiwane przez
właścicieli gruntów i lasów. Wsparcie finansowe przeznaczone jest na zadania
dotyczące zagospodarowania gruntami i lasami zgodnych z potrzebą zachowania
środowiska naturalnego i krajobrazu oraz ochrony i poprawy zasobów naturalnych.
 Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru
Gospodarczego - finansuje projekty w dotyczące: ochrony środowiska, w tym
środowiska ludzkiego, poprzez redukcję zanieczyszczeń i promowanie odnawialnych
źródeł energii promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie
i zarządzanie zasobami
Kredyty preferencyjne i komercyjne
Kredyty preferencyjne są udzielane przez Bank Ochrony Środowiska S.A. na inwestycje
proekologiczne bez możliwości umorzenia. Kredytobiorca musi posiadać co najmniej 50%
własnych środków na sfinansowanie zadania.
Kredyty komercyjne, nie powinny stanowić podstawowego źródło finansowania inwestycji.
Własne środki inwestorów prywatnych
Koszty niektórych inwestycji pokrywają z własnych środków podmioty gospodarcze
i prywatni inwestorzy. Inwestycje finansowane przez podmioty gospodarcze mogą być
dofinansowane z kredytów komercyjnych i funduszy ochrony środowiska.
5.2. Koszty realizacji przedsięwzięć
Kalkulacja szacunkowych kosztów realizacji programów została przeprowadzona w oparciu
o plany inwestycyjne samorządów gminnych i samorządu powiatowego oraz koszty
porównywalnych inwestycji i działań realizowanych przez te jednostki.
92
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Tabela 47 Koszty realizacji przedsięwzięć
Cele operacyjne
Ochrona powietrza
atmosferycznego
Ochrona przed hałasem
Ochrona przed promieniowaniem
elektromagnetycznym
Gospodarka odpadami
Ochrona wód podziemnych i
powierzchniowych
Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Ochrona środowiska przyrodniczego
Przyjazny środowisku naturalnemu
rozwój gospodarczy
Minimalizacja zagrożeń dla
środowiska
Edukacja ekologiczna
Szacunkowe koszty realizacji
2012-2015
15.000.000
Szacunkowe koszty realizacji
2016-2019
12.000.000
20.000.000
80.000
15.000.000
50.000
650.000
20.000.000
500.000
15.000.000
50.000
100.000
2.050.000
50.000
100.000
50.000
50.000
50.000
30.000
30.000
5.3. Monitoring
Osiągnięcie celów, wyznaczonych w „Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu
Starachowickiego” wymaga prowadzenia bieżącego monitoringu przebiegu realizacji
programu. Stały monitoring umożliwia ocenę skuteczności podejmowanych działań oraz
wprowadzanie – w razie wystąpienia takiej konieczności – odpowiednich korekt.
Tabela 48 Harmonogram działań monitorujących program
Działanie
Monitoring stanu
środowiska
Raporty z realizacji
programu
Aktualizacja programu
2012
x
X
2013
X
2014
X
x
2015
x
2016
x
x
x
2017
x
2018
x
2019
x
x
x
Dla oceny realizacji programu konieczne jest ustalenie systemu wskaźników, określających
skuteczność poszczególnych działań. Wskaźniki te można podzielić na grupy:
 wskaźniki ekologiczne – pozwolą określić efekt ekologiczny podejmowanych działań
(jakość wód powierzchniowych i podziemnych, wskaźniki zanieczyszczenia powietrza,
długość sieci infrastruktury, wskaźniki lesistości, ilość odpadów wytwarzanych przez
1 mieszkańca, stopień odzysku surowców wtórnych itp.)
 wskaźniki ekonomiczne – koszt jednostkowy osiągnięcia określonego efektu
ekologicznego
 wskaźniki społeczne – zaangażowanie mieszkańców w działania związane z ochroną
środowiska, udział w realizacji sieci infrastruktury technicznej, skuteczność
selektywnej zbiórki odpadów itp.
Ocena skuteczności wdrażania programu będzie prowadzona m.in. przez porównanie
wskaźników charakteryzujących stan środowiska oraz stan infrastruktury technicznej,
wpływającej na stan środowiska:
 jakość wód powierzchniowych (klasy czystości)
 jakość wód podziemnych
93
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
 stężenie zanieczyszczeń gazowych i pyłowych
 zawartość metali ciężkich w glebach
 wskaźnik lesistości
 powierzchnia terenów objętych ochrona prawną
 udział komunalnych ścieków nieoczyszczonych
 długość sieci kanalizacyjnej
 stosunek długości sieci wodociągowej do sieci kanalizacyjnej
 ilość odpadów komunalnych wytworzonych przez 1 mieszkańca
 udział odpadów posegregowanych w ogólnej ilości odpadów
 nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska
oraz wskaźniki społeczne:
 udział społeczeństwa w realizacji działań z zakresu ochrony środowiska
 uspołecznienie procesów decyzyjnych
 lokalne inicjatywy proekologiczne
 ilość działań prawnych związanych z zanieczyszczeniem środowiska.
Informacje niezbędne do analizy stanu środowiska i monitoringu realizacji programu
powinny być na bieżąco gromadzone i przetwarzane przez Wydział Geodezji, Ochrony
Środowiska i Rolnictwa.
Tabela 49 Wskaźniki opisujące stopień realizacji założonych zadań
Wskaźnik
Długość dróg krajowych
Długość dróg wojewódzkich
Długość dróg gminnych o nawierzchni twardej
Długość dróg gminnych gruntowych
Długość sieci wodociągowej
Liczba przyłączy do sieci wodociągowej
Ilość studni głębinowych
Długość sieci kanalizacyjnej
Ilość komunalnych oczyszczalni ścieków
Ilość przyobiektowych oczyszczalni ścieków
Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków
Długość sieci gazociągowej
Długość sieci ciepłowniczej
Ilości odpadów mieszanych zebranych
Ilości odpadów pochodzących z selektywnej zbiórki
Ilość wytworzonych osadów ściekowych w oczyszczalniach komunalnych
Ilość wytworzonych skratków w oczyszczalniach komunalnych
Ilość zebranych wyrobów zawierających azbest
Ilość czynnych składowisk odpadów
Powierzchnia zmeliorowanych gruntów ornych
Powierzchnia użytków rolnych
Powierzchnia gruntów ornych
Powierzchnia sadów
Powierzchnia łąk
Powierzchnia pastwisk
Powierzchnia zalesionych gruntów
Powierzchnia parków krajobrazowych
Powierzchnia obszarów chronionego krajobrazu
Powierzchnia rezerwatów
Powierzchnia użytków ekologicznych
94
Jednostka
km
km
km
km
km
szt.
szt.
km
szt.
szt.
szt.
km
km
Mg
Mg
Mg
Mg
Mg
szt.
ha
ha
ha
ha
ha
ha
ha
ha
ha
ha
ha
Wartość
41,33
47,70
213,44
379,21
684,76
14953
8
609,29
3
5
5
662,36
59,10
17871,63
1013,68
9413,2
75,55
13702,26
0
2730
21474
16788
384
3504
798
24324,2
6880
39997
64,5
24,10
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Starachowickiego
na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019
Powierzchnia stanowisk dokumentacyjnych
Ilość pomników przyrody
Powierzchnia zielni miejskiej i wiejskiej
Powierzchnia cmentarzy
Liczba elektrowni wodnych
Liczba stacji sieci komórkowych k
ha
szt.
ha
ha
szt.
szt.
1,10
43
127,4
29,90
2
13
5.4. Wytyczne dla gminnych programów ochrony środowiska
Opracowanie gminnego programu ochrony środowiska powinno być poprzedzone analizą
aktualnego stanu środowiska w gminie. Podobnie jak inne dokumenty programowe (polityka
ekologiczna państwa, wojewódzki i powiatowy program ochrony środowiska) muszą
określać:
 cele polityki ekologicznej na terenie gminy
 wybrane priorytety ekologiczne wraz z uzasadnieniem ich wyboru
 rodzaj i harmonogram działań ekologicznych, których podejmuje się dana gmina
 środki niezbędne do osiągnięcia założonych celów, w tym mechanizmy prawno ekonomiczne i środki finansowe.
Określone cele strategiczne, cele operacyjne i programy powinny dotyczyć następujących
obszarów:
 gospodarowania odpadami
 stosunków wodnych i jakości wód
 jakości powietrza
 ochrony przed hałasem
 ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym
 ochrony gleb
 ochrony przyrody.
Gminne Programy Ochrony Środowiska dla gmin powiatu starachowickiego powinny
ponadto zawierać odniesienia do celów strategicznych, zdefiniowanych w niniejszym
Programie Ochrony Środowiska.
95