REFERAT NA TEMAT:

„POSTAWY RODZICIELSKIE I ICH WPŁYW NA
OSOBOWOŚĆ DZIECKA”
Każdy człowiek należy do rodziny, w której dojrzewa i która
ukierunkowuje jego postawę życiową oraz uczy współżyć z ludźmi.
To właśnie rodzina, a przede wszystkim rodzice wywierają pierwszy i
podstawowy wpływ na kształtowanie się osobowości dziecka.
Psychospołeczny wpływ rodziców na potomstwo ma rozległy
zasięg i oddziałuje m. in. na rozwój funkcji poznawczych dziecka, a
później na jego osiągnięcia szkolne, na ustalanie się jego równowagi
uczuciowej i dojrzałości społecznej, na formowanie obrazu samego
siebie oraz na stosunek do siebie i do grupy rówieśniczej, a także już
w życiu dorosłym na wywiązywanie się z pełnienia ról rodzinnych.
Podstawowym elementem decydującym o większym lub mniejszym
powodzeniu rodziców w zakresie wychowania jest właśnie ich
stosunek uczuciowy do dziecka nazywany postawą rodzicielską. Ten
stosunek uczuciowy nie zawsze jest pozytywny i pożądany z
wychowawczego punktu widzenia, ani sprzyjający rozwojowi
dziecka, nie wszyscy rodzice są życzliwi i czuli wobec dziecka, nie
wszyscy gotowi są do kontaktu i współdziałania z nim, nie wszyscy
uznają jego prawo do swobodnego-odpowiednio do wieku-działania i
nie wszyscy szanują jego godność jako odrębnej rozwijającej się
istoty ludzkiej.
Postawy rodziców wobec dziecka w ogromnym stopniu decydują
o stylu wychowania, o doborze, a także skuteczności środków
wychowawczych. Te same środki wychowawcze będą dawały inne
rezultaty zależnie od emocjonalnych postaw rodziców, którzy będą je
stosowali.Za postawę rodzicielską uważamy występującą u rodziców
tendencję do odczuwania dziecka, myślenia o nim i zachowania sięwerbalnego lub niewerbalnego-w pewien określony sposób, wobec
niego.
Każda postawa zawiera 3 elementy-składniki:
- myślowy - wypowiedź o dziecku „ to taki mądry, miły
chłopiec” lub „on jest okropnie nieznośny”
- działania - czynne zachowanie wobec dziecka, np. matka tuli
dziecko lub je karci
- uczuciowy- zawsze towarzyszy obu poprzednim
Do najważniejszych postaw rodzicielskich należą :
postawa odtrącająca – sprzyja kształtowaniu się u dziecka cech
takich jak agresywność, nieposłuszeństwo, kłótliwość, kłamliwość
oraz popełnianiu kradzieży, zahamowaniu rozwoju uczuć wyższych,
zachowaniu się aspołecznemu, a nawet antyspołecznemu. W
niektórych przypadkach powoduje zastraszenie, bezradność, trudność
w przystosowaniu na skutek zahamowania. Może wystąpić też
otyłość, pozory niedorozwoju, czy też, przy nagłym odtrąceniureakcje nerwicowe;
postawa akceptacji – sprzyja kształtowaniu się między dzieckiem a
rodzicami zdolności do nawiązywania trwałej więzi emocjonalnej, do
przywiązania oraz zdolności do wyrażania uczuć, dziecko zatem bywa
wtedy wesołe, przyjacielskie, miłe, usłużne, współczujące, a także
dzięki poczuciu bezpieczeństwa-odważne;
postawa unikająca kontaktu rodziców z dzieckiem może wywołać u
dziecka niezdolność do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych, a
więc dziecko staje się uczuciowo niestałe, nastawione
antagonistycznie także do społeczeństwa, niezdolne do obiektywnych
ocen, skłonne do przechwałek. Bywa też niezdolne do wytrwałości i
koncentracji w nauce, nieufne, bojaźliwe lub wchodzące w konflikt z
rodzicami, ze szkołą;
postawa współdziałania na ogół powoduje, że dziecko staje się ufne
wobec rodziców, zwraca się do nich po radę i pomoc, jest zadowolone
z pracy, z rezultatów własnego wysiłku, wytrwałe, zdolne do
współdziałania, troszczy się o własność swoją i innych;
postawa nadmiernego wymagania, korygowania, krytyki sprzyja
kształtowaniu się u dziecka takich cech jak: brak wiary we własne
siły, niepewność, lękliwość, obsesje, przewrażliwienie i uległość, brak
zdolności do koncentracji. Mogą też powstawać trudności szkolne.
postawa uznająca prawa dziecka w rodzinie- przy takiej postawie
rodzicielskiej, dziecko może wyrobić w sobie lojalność i solidarność
w stosunku do innych członków rodziny, nie musi polegać zawsze na
rodzicach i być od nich zależne, ale może podejmować czynności z
własnej inicjatywy, co sprzyja twórczości;
postawa nadmiernie chroniąca może powodować u dziecka
opóźnienie dojrzałości społecznej, zależność dziecka od matki, jego
bierność, brak inicjatywy, ustępliwość lub zachowanie typu
„rozpieszczone dziecko”- a więc nadmierną pewność siebie, poczucie
własnej wartości, niepowściągliwość, zuchwalstwo, zarozumiałość
awanturowanie się, tyranizowanie matki, nastawienie egoistyczne i
wygórowane wymagania względem rodziców- ale jeśli jest samoniepewność, niepokój, złe samopoczucie psychiczne.
Gdy rodzice darzą dziecko zaufaniem i swobodą może być ono
zdolne do współdziałania z rówieśnikami, uspołecznione, pomysłowe,
bystre, trzeźwe, w miarę pewne siebie, łatwo przystosowujące się do
różnych sytuacji społecznych.
Ogólnie można stwierdzić, że nadmierna koncentracja rodziców na
dziecku może powodować u dzieci reakcje z punktu widzenia
klinicznego określane jako nerwice, natomiast nadmierny dystans
uczuciowy w stosunku „rodzice-dziecko” sprzyja powstawaniu u
dzieci cech psychopatycznych. Postawy rodzicielskie są zazwyczaj
plastyczne i podlegają zmianom w miarę, jak zmienia się ich
przedmiot, tj. dziecko w różnych fazach swego rozwoju. Jeśli jednak
rodzice równolegle do rozwoju dziecka nie dostosowują swoich
postaw wobec niego do danego okresu rozwojowego, prowadzi to do
sytuacji konfliktowych, które powodują zaburzenia w zachowaniu
dziecka, a przy dłuższym trwaniu deformacje w rozwoju jego
osobowości.