biologia genetyka biologia stosowana

Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
100
100
95
95
75
75
25
25
5
5
0
0
biologia
genetyka
biologia stosowana
100
100
95
95
75
75
25
25
5
5
0
0
3
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:06:22
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
100
95
100
Copyright © 2012 by Wydawnictwo Szkolne OMEGA
95
75
75
25
25
5
5
0
Projekt ok³adki: Artur M³ynarz
0
Korekta: Joanna Cybula
Sk³ad i ³amanie: Marzena Paleczny
ISBN: 978-83-7267-512-5
100
95
75
100
Wydawnictwo Szkolne OMEGA, 30-552 Kraków, ul. Wielicka 44 C
tel. 12 425 62 56, tel. kom. 662 152 899; tel./fax 12 292 48 67
www.ws-omega.com.pl
75
e-mail: [email protected]
25
5
95
25
Druk: Zak³ad Graficzny COLONEL SA, Kraków, ul. D¹browskiego 16
0
5
0
4
Biologia_genetyka stosowana\Biologia_genetyka_stosowana
15 grudnia 2011 08:29:19
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
5
100
95
100
95
SPIS TREŒCI
75
75
WSTÊP
25
5
9
KWASY NUKLEINOWE
BUDOWA KWASÓW NUKLEINOWYCH
11
25
11
5
Sk³ad chemiczny kwasów nukleinowych
11
Struktura przestrzenna DNA (wg modelu Watsona i Cricka)
12
Budowa kwasu rybonukleinowego — RNA
15
DNA — noœnik informacji genetycznej
16
0
0
ORGANIZACJA MATERIA£U GENETYCZNEGO
24
GENOMY
24
Genom prokariontów
24
Genom eukariontów
25
Genom wirusów
28
REPLIKACJA DNA
33
SUBSTRATY I ENZYMY BIOR¥CE UDZIA£ W REPLIKACJI
33
MECHANIZM REPLIKACJI
34
ETAPY REPLIKACJI
36
Powstawanie wide³ek replikacyjnych
36
Inicjacja replikacji
37
Elongacja potomnych nici DNA
38
Terminacja replikacji
38
ROLA REPLIKACJI W CYKLU ¯YCIOWYM KOMÓREK EUKARIOTYCZNYCH
40
48
EKSPRESJA INFORMACJI GENETYCZNEJ
ORGANIZACJA GENÓW
48
100
ETAPY EKSPRESJI INFORMACJI GENETYCZNEJ
49
100
95
KOD GENETYCZNY
49
95
75
Rodzaje kodonów
50
Cechy kodu genetycznego
51
TRANSKRYPCJA GENÓW
25
5
75
51
Etapy transkrypcji
53
Proces dojrzewania mRNA
54
0
25
5
0
5
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:06:22
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
6
100
100
95
95
TRANSLACJA
75
25
56
Budowa i funkcja tRNA
56
Budowa i funkcja rybosomów
57
Reakcja aminoacylacji
58
Etapy translacji
59
5
75
25
5
MODYFIKACJA POTRANSLACYJNA POLIPEPTYDU
62
0
0
KONTROLA EKSPRESJI GENÓW
77
REGULACJA EKSPRESJI GENÓW U PROKARIONTÓW
77
Organizacja genów bakteryjnych
77
Operon laktozowy
78
Operon tryptofanowy
79
REGULACJA EKSPRESJI GENÓW U EUKARIONTÓW
80
Regulacja na poziomie matrycy DNA
80
Regulacja na poziomie transkrypcji
80
Regulacja na poziomie obróbki RNA
82
Regulacja na poziomie translacji
i potranslacyjnej modyfikacji aktywnoœci bia³ek
82
ROLA GENÓW W RÓ¯NICOWANIU SIÊ KOMÓREK
Regulacja ekspresji genów przez czynniki indukcyjne
83
83
ZMIENNOŒÆ ORGANIZMÓW
92
RODZAJE ZMIENNOŒCI
92
ZmiennoϾ rekombinacyjna
92
Mutacje
93
98
PRZYCZYNY MUTACJI
Czynniki mutagenne
98
100
MECHANIZMY NAPRAWY USZKODZEÑ DNA
100
100
95
BLOKI METABOLICZNE
101
95
75
CHOROBY GENETYCZNE CZ£OWIEKA
102
75
Choroby uwarunkowane dziedziczeniem pojedynczych mutacji
genowych
25
5
Choroby uwarunkowane dziedziczeniem chromosomowych
aberracji strukturalnych
0
103
25
105
5
0
6
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:06:23
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
7
100
100
95
95
Choroby uwarunkowane dziedziczeniem aberracji
75
25
liczbowej chromosomów
105
Zaburzenia wieloczynnikowe
106
UDZIA£ GENÓW W PROCESIE POWSTAWANIA NOWOTWORÓW
Transformacja nowotworowa
107
5
110
CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE
0
0
ZASADY I MECHANIZMY DZIEDZICZENIA CECH
125
PODSTAWOWE POJÊCIA STOSOWANE W GENETYCE KLASYCZNEJ
125
PRZEKAZYWANIE ALLELI W PROCESIE ROZMNA¯ANIA P£CIOWEGO
126
PIERWSZE PRAWO MENDLA
128
KRZY¯ÓWKA TESTOWA
129
ODSTÊPSTWA OD STOSUNKÓW MENDLOWSKICH W KRZY¯ÓWKACH JEDNOGENOWYCH
130
Dominacja niezupe³na i kodominacja
130
Allele wielokrotne
131
Plejotropia genu
132
Allele letalne
133
DZIEDZICZENIE DWÓCH PAR ALLELI — II PRAWO MENDLA
Dziedziczenie wiêkszej liczby genów
GENY SPRZʯONE I SPOSÓB ICH DZIEDZICZENIA
Podstawowe za³o¿enia teorii Morgana
WSPÓ£DZIA£ANIE GENÓW W WYKSZTA£CANIU CECH
95
133
134
135
137
138
Determinacja jednej cechy jako efekt wspó³dzia³ania genów
nieallelicznych
138
Zjawisko epistazy
139
Dziedziczenie wielogenowe
140
142
DZIEDZICZENIE P£CI
Chromosomy p³ci
142
Determinacja p³ci
143
75
5
100
95
75
DZIEDZICZENIE CECH SPRZʯONYCH Z P£CI¥ I ZALE¯NYCH OD P£CI
25
25
107
5
100
75
145
Cechy sprzê¿one z p³ci¹
145
Cechy zale¿ne od p³ci
145
25
146
5
DZIEDZICZENIE POZACHROMOSOMOWE
0
0
7
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:06:23
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
8
100
100
95
95
ZASTOSOWANIE KRZY¯OWANIA WSOBNEGO I MIÊDZYGATUNKOWEGO
75
146
W UPRAWIE ROŒLIN I HODOWLI ZWIERZ¥T
25
Chów wsobny
147
Heterozja
147
Krzy¿ówki miêdzygatunkowe (hybrydyzacja)
147
5
0
75
25
5
BIOLOGIA STOSOWANA
164
BIOTECHNOLOGIA TRADYCYJNA
164
BIOTECHNOLOGIA WSPÓ£CZESNA
165
Enzymy restrykcyjne
165
Rozdzia³ fragmentów DNA metod¹ elektroforezy
167
Ustalanie to¿samoœci na podstawie analizy porównawczej DNA
168
0
Wykrywanie obecnoœci konkretnych genów za pomoc¹
sondy molekularnej
168
Klonowanie DNA
170
£añcuchowa reakcja polimerazy (PCR)
174
Sekwencjonowanie DNA
175
Organizmy transgeniczne
177
Klonowanie organizmów
180
Terapia genowa
182
Komórki macierzyste i ich znaczenie w medycynie
183
ODPOWIEDZI Z KOMENTARZEM
195
KWASY NUKLEINOWE
195
ORGANIZACJA MATERIA£U GENETYCZNEGO
198
REPLIKACJA DNA
200
EKSPRESJA INFORMACJI GENETYCZNEJ
204
KONTROLA EKSPRESJI GENÓW
211
ZMIENNOŒÆ ORGANIZMÓW
214
ZASADY I MECHANIZMY DZIEDZICZENIA CECH
219
BIOLOGIA STOSOWANA
230
100
100
95
95
75
25
5
75
S£OWNIK
238
INDEKS
245
0
25
5
0
8
Biologia_genetyka stosowana\Biologia_genetyka_stosowana
15 grudnia 2011 09:38:21
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
9
100
100
95
95
75
WSTÊP
75
Prezentowana ksi¹¿ka zawiera zwiêz³y zestaw g³ównych zagadnieñ
25
5
z genetyki — dziedziny biologii cechuj¹cej siê najbardziej dynamicznym
rozwojem.
25
5
Pierwsze rozdzia³y obejmuj¹ podstawowe informacje o strukturze
0
kwasów nukleinowych ze szczególnym zwróceniem uwagi na DNA, ko-
0
duj¹cego informacjê genetyczn¹, dziêki której powstaj¹ i funkcjonuj¹
komórki. Ekspresja genów polegaj¹ca na odczytaniu informacji zawartej w DNA oraz ich kontrola uzupe³nia obraz wspó³zale¿noœci istniej¹cych w ka¿dej komórce. Grupy komórek tworz¹ organy i organizmy,
a ich struktura i funkcjonowanie odzwierciedla informacjê zawart¹
w ich genotypach.
Zasady segregacji materia³u genetycznego po raz pierwszy odkryte
przez Mendla maj¹ zastosowanie dla wiêkszoœci genów wchodz¹cych
w sk³ad genomów cz³owieka i innych organizmów.
Dynamiczny rozwój genetyki datuje siê od czasu rozwoju technik
zwi¹zanych z manipulacj¹ i sekwencjonowaniem DNA. Obecnie jest
mo¿liwa synteza dowolnej sekwencji DNA, koduj¹cej interesuj¹c¹ badaczy sekwencjê aminokwasów, s³u¿¹c¹ do produkcji bia³ka. Liczne
praktyczne zastosowania najnowszych osi¹gniêæ genetyki molekularnej
okreœla siê mianem biotechnologii, stanowi¹cej podstawowy dzia³ biologii stosowanej.
Uk³ad treœci prezentowany w ksi¹¿ce jest zgodny z uk³adem treœci
w poprzednich publikacjach z tego cyklu. Po ka¿dym rozdziale s¹
zamieszczone zadania sprawdzaj¹ce, stanowi¹ce czêsto przyk³ady zadañ maturalnych. Pomagaj¹ one zrozumieæ zwi¹zek genetyki ze zjawiskami i procesami biologicznymi zachodz¹cymi w organizmach.
100
100
95
95
75
75
25
25
5
5
0
0
9
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:06:23
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
14
100
100
95
q Oba ³añcuchy polinukleotydowe utrzymuj¹ siê razem dziêki
wi¹zaniom wodorowym wystêpuj¹cym miêdzy le¿¹cymi naprzeciw siebie zasadami azotowymi: miêdzy adenin¹ (A)
75
95
75
i tymin¹ (T) powstaj¹ dwa wi¹zania wodorowe, a miêdzy
25
25
guanin¹ (G) i cytozyn¹ (C) — trzy (rys. 7.).
5
5
H
—
N
—
—
N
O
N
H—N
H—N
N
cukier
—
cukier
0
—
N
cukier
N
O
——
O
N
N
——
——
cukier
N—H
—
N—H
N
N
H—N
—
O
—
—
H 3C
——
0
—
—
H
H
tymina
T
cytozyna
C
adenina
A
guanina
G
Rys. 7. £¹czenie siê komplementarnych zasad w pary (wi¹zania wodorowe zaznaczono kropkami)
Dziêki temu, ¿e pary zasad komplementarnych maj¹ identyczne
rozmiary, cz¹steczka DNA ma regularn¹ strukturê. Œrednica helisy wy-
3,4 nm
nosi 2 nm, a jeden skok helisy 3,4 nm — na jeden skok helisy przypada
10 par nukleotydów, le¿¹cych w odleg³oœci 0,34 nm (rys. 8.).
2,0 nm
Rys. 8. RegularnoϾ struktury DNA
100
100
q £añcuch polinukleotydowy na jednym koñcu — okreœlanym
95
jako koniec 5’ — ma wolny 5’ — fosforan, a na drugim koñcu
— okreœlanym jako koniec 3’ — woln¹ grupê hydroksylow¹
(rys. 5.). Ró¿nica koñców nadaje polinukleotydom DNA polarnoœæ (dwubiegunowoœæ). £añcuchy polinukleotydowe w DNA
s¹ u³o¿one antyrównolegle, to znaczy, ¿e jeden ³añcuch
biegnie w kierunku 5’ ® 3’, a drugi 3’ ® 5’ (rys. 9.).
75
25
5
0
95
75
25
5
0
14
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:06:36
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
27
100
100
95
95
75
75
HI
HI
25
HI
HI
HI
25
5
5
0
0
Rys. 21. Niæ nukleosomowa
Rys. 22. W³ókno chromatynowe
q W³ókno chromatynowe ulega dalszemu skrêceniu i pofa³dowa-
niu, a¿ do osi¹gniêcia postaci maksymalnie skondensowanej,
tj. postaci metafazalnego chromosomu podzia³owego (rys 23.).
100
100
95
95
75
75
25
25
5
Rys. 23. Œciœle upakowane pêtle w³ókna chromatynowego tworz¹ ramiona chromosomu
0
5
0
27
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:07:02
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
33
100
95
100
95
REPLIKACJA DNA
75
75
Proces kopiowania w³asnego DNA przez komórkê nosi nazwê re25
5
0
plikacji DNA. Replikacja jest niezbêdna do przekazania informacji
genetycznej komórkom potomnym. Zdolnoœæ komórki do odtwarzania
tej samej sekwencji nukleotydów w DNA stanowi podstawê zjawiska
dziedzicznoœci, czyli przekazywania informacji genetycznej kolejnym
25
5
0
generacjom komórki i nastêpnym pokoleniom.
SUBSTRATY I ENZYMY BIOR¥CE UDZIA£ W REPLIKACJI
q Substratami replikacji, koniecznymi do syntezy nowo pow-
sta³ego ³añcucha polinukleotydowego, s¹ trifosfonuklotydy.
Energia pochodz¹ca z rozpadu dwóch wi¹zañ wysokoenergetycznych umo¿liwia syntezê nowego wi¹zania fosfodiestrowego w powstaj¹cej nici DNA (rys. 25.).
—
NH2
N
O—
O
— —
O
— —
— —
O
trifosfonukleotyd – O—P~O—P~O—P~O—CH2
O–
O–
O–
N
O
OH
P
P
P
P
P
P
100
100
95
95
75
75
P
P
P
P
P
P
25
5
25
Rys. 25. Przy³¹czenie jednego nukleotydu w powstaj¹cej nici DNA jest sprzê¿one z rozerwaniem
dwóch wi¹zañ wysokoenergetycznych w trifosfonukleotydzie (zaznaczone lini¹ falist¹)
0
5
0
33
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:07:06
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
58
100
100
95
95
Rybosomy koordynuj¹ syntezê polipeptydów, z których powstaj¹
aktywne bia³ka.
75
75
q Ma³a podjednostka odpowiada za po³¹czenie antykodonu tRNA
z w³aœciwym kodonem w mRNA.
25
25
q Du¿a podjednostka bierze udzia³ w tworzeniu wi¹zania pep5
tydowego pomiêdzy kolejnymi aminokwasami w syntetyzowanym polipeptydzie (rys. 56.).
0
5
0
Reakcja aminoacylacji
Przed rozpoczêciem translacji aminokwasy s¹ przy³¹czane do specyficznych tRNA w reakcji zwanej aminoacylacj¹, która jest katalizowana
przez enzym okreœlany mianem syntetazy aminoacylo-tRNA.
Ka¿dy aminokwas jest do³¹czany dziêki odrêbnej syntetazie aminoacylo-tRNA, która rozpoznaje wszystkie rodzaje tRNA transportuj¹ce
dany aminokwas.
Reakcja aminoacylacji odbywa siê w dwóch g³ównych etapach:
q aktywacji aminokwasów przez cz¹steczkê ATP,
q powstania cz¹steczki aminoacylo-tRNA (rys. 54.).
syntetaza
aminoacylo-tRNA
~
aminokwas
P—
P ~ P ~ P— A
ATP
A
P ~
P
aktywacja aminokwasu
P
P
P— A
~
100
P—
95
A
C
C
75
A
100
A
C
C
A
C
C
95
75
tRNA
aminoacylo-tRNA
25
powstanie aminoacylo — tRNA — kompleksu tRNA z odpowiednim aminokwasem
Rys. 54. Reakcja aminoacylacji
5
0
25
5
0
58
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:07:52
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
111
100
100
95
75
25
5
95
Zadanie 116.
U niektórych królików ¿ó³te ksantofile pochodz¹ce z paszy odk³adaj¹ siê
w t³uszczu, nadaj¹c mu ¿ó³te zabarwienie. Inne króliki maj¹ enzym rozk³adaj¹cy ¿ó³ty ksantofil, dlatego te¿ ich t³uszcz jest bia³y. Bia³a barwa t³uszczu
u królików jest cech¹ dominuj¹c¹.
Skrzy¿owano dwa króliki homozygotyczne pod wzglêdem barwy t³uszczu.
0
75
25
5
0
rodzice
AA
aa
królik o bia³ej
barwie t³uszczu
królik o ¿ó³tej
barwie t³uszczu
Rys. 96 A
Czêœæ otrzymanego potomstwa w pokoleniu F1 i F2 nadal karmiono pasz¹
zawieraj¹c¹ ksantofil, a czêœæ karmiono pasz¹ pozbawion¹ ksantofilu.
pasza bez ksantofilu
pasza z ksantofilem
Rys. 96 B
Wyniki dziedziczenia ¿ó³tej barwy t³uszczu ilustruje rysunek 96 C.
F1
Aa
Aa
aa
Aa
Aa
Aa
F2
100
100
95
95
aa
75
aa
75
Rys. 96 C
25
5
ü Na podstawie otrzymanych wyników sformu³uj problem badawczy do
tego doœwiadczenia oraz podaj wniosek.
0
25
5
0
111
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:09:36
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
122
100
100
95
95
Zadanie 147.
75
Jedn¹ z metod diagnostyki chorób genetycznych jest analiza rodowodów.
75
Pozwala ona na ustalenie sposobu dziedziczenia danej choroby.
Na schematach (I—III) podano trzy przyk³ady rodowodów, w których przeds-
25
25
tawiono sposób dziedziczenia pewnych chorób.
5
5
0
0
I
kobieta zdrowa
mê¿czyzna zdrowy
II
kobieta chora
mê¿czyzna chory
nosicielka
nosiciel
III
Rys. 105.
ü Przyporz¹dkuj podane wy¿ej schematy rodowodów, do chorób opisanych w punktach A—C.
100
A) Mukowiscydoza — choroba spowodowana przez mutacjê autosomaln¹ recesywn¹.
95
B) Pl¹sawica Huntingtona — choroba spowodowana przez mutacjê
autosomaln¹ dominuj¹c¹.
75
C) Hemofilia — choroba spowodowana przez mutacjê recesywn¹
sprzê¿on¹ z p³ci¹ w chromosomie X.
25
5
ü Podaj uzasadnienie swojej odpowiedzi.
0
100
95
75
25
5
0
122
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:09:51
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
142
100
95
100
95
DZIEDZICZENIE P£CI
75
75
Chromosomy p³ci
25
25
5
W kariotypie cz³owieka wystêpuj¹ dwa rodzaje chromosomów:
q chromosomy p³ci X i Y okreœlane te¿ mianem heterosomów,
0
5
0
q 22 pary autosomów — chromosomów, które nie maj¹ wp³ywu
na p³eæ.
Swoist¹ cech¹ chromosomów p³ci s¹ bardzo du¿e ró¿nice miêdzy
nimi. Dotycz¹ one nie tylko wielkoœci, ale tak¿e liczby i rodzajów genów
w nich zlokalizowanych. Jednym z wa¿niejszych genów w chromosomie
Y jest gen SRY. Gen ten nie ma odpowiednika w chromosomie X. Jedynie
na koñcach ramion chromosomu Y znajduj¹ siê odcinki homologiczne do
fragmentów chromosomu X (rys. 123.).
gen koduj¹cy czynnik
krzepliwoœci krwi
gen warunkuj¹cy
prawid³owe rozró¿nianie barw
gen warunkuj¹cy
powstanie j¹der u mê¿czyzn
centromer
100
centromer
geny wa¿ne
dla spermatogenezy
gen odpowiedzialny
za stan miêœni
100
gen SRY
95
75
95
odcinek homologiczny
do chromosomu Y
odcinek homologiczny
do chromosomu X
X
25
Y
Rys. 123. Chromosomy p³ci u cz³owieka
5
0
75
25
5
0
142
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:10:22
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
179
100
100
95
95
Zwierzêta transgeniczne
75
25
Otrzymywanie zwierz¹t transgenicznych wymaga wprowadzenia obcego genu do j¹dra zap³odnionej komórki jajowej lub do komórek
z wczesnych etapów rozwojowych zarodka. Komórki jajowe z trans-
75
25
genem lub zmienione zarodki s¹ wszczepiane do macicy zwierzêcia,
5
gdzie rozwija siê zmodyfikowane genetycznie potomstwo (rys. 145.).
0
mikrozastrzyk
zawieraj¹cy
transgen
zap³odniona
komórka
jajowa owcy
promotor
ludzkiego genu
5
0
transgen
j¹dro komórkowe
implantacja zarodka
transgenicznego u owcy
transgeniczne potomstwo
zastêpcza matka
Rys. 145. Otrzymywanie zwierz¹t transgenicznych
Uzyskanie zwierz¹t transgenicznych znalaz³o trzy zastosowania.
q Badanie funkcji genu.
Obserwuj¹c cechy transgenicznego zwierzêcia, mo¿na uzyskaæ informacje dotycz¹ce funkcjonowania wprowadzonego
obcego genu.
q Testowanie nowych leków pod k¹tem zwalczania choroby.
100
W tym celu tworzy siê transgeniczne zwierzêta, w których
symuluje siê ludzk¹ chorobê spowodowan¹ uszkodzeniem
genu. Taki model obserwacji stosuje siê w celu zwalczania
np. choroby Alzheimera.
95
75
100
95
75
q Produkcja zrekombinowanych bia³ek.
25
Tworzenie transgenicznych owiec i kóz zdolnych do wydzielania mleka zawieraj¹cego np. bia³ko krzepliwoœci krwi.
5
0
25
5
0
179
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:11:03
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
238
100
100
95
95
75
S£OWNIK
75
Aberracje chromosomowe — nieprawid³owoœci struktury lub liczby chromosomów.
25
5
25
Albinizm — dziedziczna niezdolnoœæ do syntezy melaniny, powoduj¹ca nietypowe jasne zabarwienie cia³a.
0
5
0
Alkaptonuria — choroba dziedziczna wywo³ana brakiem enzymu, który katalizuje przemiany kwasu homogentyzynowego; kwas ten, odk³adaj¹c
siê w chrz¹stkach stawowych, wywo³uje zapalenia i uszkodzenia
stawów.
Allele — alternatywne formy tego samego genu, zajmuj¹ce to samo miejsce
(locus) w chromosomach homologicznych, a wywo³uj¹ce przeciwstawne wykszta³cenie tej samej cechy.
Allele wielokrotne — wiêcej ni¿ dwa allele jednego locus genowego w populacji.
Allopoliploid — organizm poliploidalny zawieraj¹cy dwa (lub wiêcej) zestawy
chromosomów pochodz¹ce od dwóch ró¿nych gatunków.
Aminoacylacja — reakcja przy³¹czania aminokwasu wi¹zaniem kowalencyjnym do koñca akceptorowego cz¹steczki tRNA.
Amplifikacja genu — wytwarzanie wielu kopii genu przez jego selektywn¹
replikacjê.
Aneuploid — organizm zawieraj¹cy w komórkach nietypow¹ liczbê chromosomów — brak lub nadmiar niektórych chromosomów.
Antykodon — sekwencja trzech nukleotydów w tRNA komplementarna do
trzech nukleotydów kodonu w mRNA.
Autosom — ka¿dy chromosom, który nie jest chromosomem p³ci.
Autopoliploid — organizm poliploidalny zawieraj¹cy wiêcej ni¿ dwa zestawy
chromosomów pochodz¹ce od osobników nale¿¹cych do tego samego gatunku.
100
100
95
Bakteriofag — wirus zdolny do infekowania komórek bakterii.
95
75
Biwalent — para chromosomów homologicznych z³¹czonych ze sob¹ w okresie
75
profazy pierwszego podzia³u mejotycznego.
Blok metaboliczny — skutek metaboliczny spowodowany obni¿eniem lub
25
brakiem aktywnoœci okreœlonego enzymu w danym szlaku przemian
metabolicznych.
5
25
5
0
0
238
Biologia_genetyka_stosowana
12 grudnia 2011 09:11:33
Color profile: Generic CMYK printer profile
Composite Default screen
245
100
95
100
95
INDEKS
75
75
A
aberracja chromosomowa 238
25
25
aberracja strukturalna 95, 113, 116, 216
5
5
albinizm 103, 150, 217, 221, 238
0
0
alkaptonuria 103, 121, 218, 238
allel 125—127, 129—135, 138—140, 145, 148—156, 158, 161—162, 193, 219—223,
227, 229, 238—242
dominuj¹cy 126, 129, 134, 141, 148—150, 161, 220—221, 226
letalny 133
recesywny 126, 132, 145, 149—150, 156, 161—162, 221, 228
wielokrotny 131—132, 151, 222, 238
allopoliploid 96, 119, 217, 238
aminoacylacja 58, 72, 209, 211, 238
amplifikacja 80, 238
analogi zasad 98
anemia sierpowata 104, 116, 133
aneuploid 97, 160, 217, 238
aneuploidia 96, 217
angiogeneza 110
antykodon 56, 58—60, 72, 74, 209—210, 238
aparat translacyjny 56
autopoliploid 96, 119, 238
autosom 97, 142, 144—145, 160—161, 228, 238
B
bakteriofag 17, 22—23, 28, 67, 172, 197, 231, 238
100
barwniki akrydynowe 99
100
bia³ko Ras 108—109
95
75
95
bia³ko p53 108—110, 123, 219
biblioteka DNA 173, 190, 233
75
biblioteka cDNA 173, 190, 233
biodegradacja 165, 185
25
5
25
biotechnologia tradycyjna 164
blok metaboliczny 101—103, 121, 238
0
5
0
245
Biologia_genetyka stosowana\Biologia_genetyka_stosowana
15 grudnia 2011 09:46:37