Slide 1

Fakty i mity w żywieniu psów i
kotów
Dr Michał Jank
Zakład Dietetyki
Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW
Plan wykładu
• Złe zachowania żywieniowe - koprofagia i jedzenie
trawy
• Rodzaj diety lub jej składniki wpływają na
występowanie rozszerzenia i skrętu żołądka u psów
(nie wpływają)
• Sterylizacja powoduje spadek aktywności zwierząt,
dlatego zaczynają tyć (a nie bo to przede wszystkim
działanie hormonów)
• Pokarm dla człowieka jest tak samo dobry dla zwierząt
(a nie jest)
„Koprofagia i jedzenie trawy są
objawami niedoborów
żywieniowych”
Koprofagia
• Zjadanie przez zwierzęta kału – własnego lub
innego zwierzęcia.
– Prawdopodobnie większy problem dla właścicieli
niż samych zwierząt
• Koprofagia „normalna”
– Suki zjadają kał własnych szczeniąt
– Kotki zjadają kał własnych kociąt – podstawowy
warunek przeżycia kotów dziko żyjących
– Na terenach wiejskich – zjadanie kału dużych
zwierząt (koni, bydła, jeleni)
Czynniki towarzyszące koprofagii
• Zachowanie
•
•
•
•
•
Silna dominacja lub niezwykła uległość wobec właściciela.
Reakcja na ukaranie podczas szkolenia w domu
Wzbudzanie zainteresowania właściciela
Zamknięcie w kenelu prowadzące do stresu lub konkurencji
Zamknięcie w samotności z całym zainteresowaniem skupionym na
kale
• Młode zwierzęta naturalnie zainteresowane kałem
• Choroby przewodu pokarmowego
• Złe wchłanianie
• Zakażenia bakteryjne
• Żarłoczność spowodowana cukrzycą lub zespołem Cushinga
• Pokarm
– Pokarm nisko strawny
– Przekarmienie
Koprofagia
• Zagrożenia
• Przeniesienie inwazji pasożytniczej – to problem dla zwierząt
• Nieprzyjemny zapach z jamy ustnej – problem dla właściciela
• Sposoby zwalczania
• Spacery na smyczy i uniemożliwienie kontaktu psa z kałem po defekacji
• Stosowanie substancji „odstraszających” – pieprz, sos z papryczek,
chinina, substancje zapachowe
• Zmiany dietetyczne – dodatek włókna, karmienie z wolnym dostępem
do pokarmu albo wręcz przeciwnie – dwa posiłki dziennie i unikanie
przekąsek
Jedzenie trawy
• Psy
• Właściwie nikt nie wie, dlaczego psy jedzą trawę i rośliny – może po
prostu ją lubią
• Być może psy muszą jeść trawę, ponieważ ich przodkowie zjadali swe
ofiary w całości, a one miały w przewodzie pokarmowym trawę lub
inne rośliny
• Koty
•
•
•
•
Naturalne zachowanie kotów
Nie jest trawione może być środkiem działającym miejscowo drażniąco
Ale wiele kotów je trawę i nie wymiotuje
Faktyczna przyczyna nie jest znana (samotność, niedobory
pokarmowe, preferencje smakowe)
• W naturze
• Kał dzikich kotowatych zawiera także materiał roślinny (2-74%)
Jedzenie trawy
Wyniki badań
• 25 studentów posiadających psy
– Wszystkie psy jadły trawę
– Tylko 8% z nich po zjedzeniu wymiotowało
• 47 właścicieli psów
– 79% psów zjadało trawę – tylko 6 wymiotowało
• Ankieta internetowa – 1571 psów
– 86% psów zjada rośliny codziennie lub raz w tygodniu
– Z tego 8% psów było chorych
– 22% psów wymiotowało po zjedzeniu trawy
• WNIOSKI
• Naturalne zachowanie zdrowych psów
• Brak związku z chorobą
• Niekiedy po zjedzeniu psy wymiotują
Jedzenie trawy - hipoteza
• Nie jest związane z chorobami ani niedoborami
• Być może byłą to metoda walki z endopasożytami
(nicieniami) (tak robią szympansy)
• Częściej jedzą osobniki młodsze niż starsze (ponieważ
młodsze są mniej odporne na inwazje pasożytnicze)
WNIOSEK
• Psy zjadające trawę nie powinny jeść trawy z trawników
opryskiwanych substancjami chemicznymi
• „Sucha karma powoduje rozszerzenie
i skręt żołądka”
Rozszerzenie i skręt żołądka
• Szybkie i zagrażające życiu rozszerzenie żołądka, któremu
często towarzyszy jego skręt wzdłuż wokół długiej osi
• Spowodowane zamknięciem odźwiernika i wpustu i
gromadzeniem się gazu
• Powoduje ucisk na najważniejsze naczynia żylne – żyłę
wrotną i główną doogonową
• Najczęściej u psów ras dużych z głęboką klatką piersiową –
dog, bernardyn, seter irlandzki, basset, gordon seter,
• Przyczyny
–
–
–
–
–
Predyspozycje genetyczne
Sposób żywienia
Typ i skład pokarmu
Zaburzenia motoryki żołądka
Wzrost stężenia gastryny w surowicy
Rozszerzenie i skręt żołądka
• Czynniki żywieniowe zwiększające ryzyko
– Zjadanie jednego posiłku dziennie
– Szybkie jedzenie
– Połykanie powietrza podczas jedzenia
• Czynniki żywieniowe zmniejszające ryzyko
– Przekąski miedzy posiłkami
– Podawanie karmy puszkowej
– Kilka posiłków dziennie
Rozszerzenie i skręt żołądka –
hipotezy dotyczące składu i rodzaju pokarmu
• Karmy suche – mogą pochłaniać wodę, w związku z czym
kilkukrotnie wzrasta ich masa i w niewielkim stopniu
objętość
• Diety suche zawierające dużo zbóż mogą spowalniać
opróżnianie żołądka i przyczyniać się do gromadzenia się
gazu w żołądku
• Obecność soi w karmach – soja dostarcza substratu do
wzrostu Clostridium w żołądku, które produkują gaz
• Badania weryfikujące te teorie nie dały żadnych istotnych
statystycznie wyników
Rozszerzenie i skręt żołądka –
hipotezy dotyczące składu i rodzaju pokarmu
• Opróżnianie żołądka – przyczyną spowolnienia może być
przewlekłe podwyższenie stężenia gastryny w surowicy, więc
przyczyną jest bezpośredni efekt działania gastryny
• U psów chorych stwierdzono nieprawidłową kurczliwość
mięśni żołądka, która prowadzi do przedwczesnego
zamykania odźwiernika i wpustu
• WSPÓŁCZESNA TEORIA
– Zaburzenie funkcjonalne, powodujące upośledzenie normalnej
motoryki i opróżniania żołądka
– Czynniki usposabiające: predyspozycje wrodzone, wielkość ciała,
temperament, podawanie jednego posiłku dziennie, połykanie
powietrza
Rozszerzenie i skręt żołądka –
postępowanie dietetyczne
• Podawanie pokarmu w porcjach
• Podawanie kilku mniejszych posiłków w ciągu dnia
• Przed i bezpośrednio po jedzeniu pies nie może wypić zbyt
dużo wody
• Psy wrażliwe powinny otrzymywać posiłki osobno, w innym
czasie niż pozostałe psy w domu
• Ograniczenie stresu i zmian w środowisku
• Przy wystąpieniu objawów natychmiastowa wizyta u lekarza
weterynarii
„Sterylizacja / kastracja
powodują otyłość, ponieważ
zwierzęta stają się mniej
aktywne”
Sterylizacja / kastracja a apetyt
• W ciągu 4 tygodni od usunięcia gonad dochodzi do
wzrostu spożycia EM przez sterylizowane koty o
ponad 25% (Backus i wsp., 2007)
• Istotny wzrost apetytu u kotów widoczny jest już 3
dni po zabiegu (Kanchuk i wsp., 2003).
• Koty po usunięciu gonad miały problemy z
samodzielnym regulowaniem ilości pobieranego
pokarmu – zjadały większość lub cały oferowany
pokarm, nawet jeżeli przed zabiegiem tego nie robiły
(Goggin wsp., 1993; Harper i wsp. 2001)
Wzrost już po 1
tygodniu
Stymulacja
wzrostu i
namnażania IGF-1
adipocytów
prolaktyna
Długofalowy
stopniowy wzrost
Odpowiedzialna
za powstawanie i
utrzymywanie się
tkanki tłuszczowej
GnRH
LH
GH
FSH
Ponadto:
Leptyna
Grelina
Insulina
Tyroksyna
estrogeny
Sterylizacja / kastracja a hormony
• Zależność apetytu od estrogenów potwierdzają
badania nowozelandzkie
– Estradiol w dawce minimalnej 0,5 μg podskórnie na kota w
cyklach pięciodniowych
– Fitoestrogen sojowy – genisteina (która ma także zdolność
wiązania się do receptorów estrogenowych) w dawce 100
mg/kg m.c. doustnie (w cyklach pięciodniowych)
spowodowały:
• powrót kotów do pobierania pokarmu w ilościach
sprzed zabiegu sterylizacji już po okresie 24-48
godzin podawania estrogenów (Cave i wsp., 2007a).
„Pokarm dla człowieka jest tak
samo dobry dla zwierząt”
„Resztki ze stołu”
• Tradycyjnie resztki ze stołu są „największym złem” w żywieniu
zwierząt
• To prawda, jeżeli są wyłącznym pokarmem dla zwierząt
• Ale każde zwierzę jadło w życiu ryż, makaron, gotowane
warzywa itp.
• NIE należy podawać zwierzętom pokarmu zepsutego,
cukierków, produktów zawierających duże ilości sztucznych
składników, duże ilości tłuszczu, soli lub słodzików
Węglowodany dla zwierząt
• Koty teoretycznie nie powinny wykorzystywać
węglowodanów
• Psy są nieco bardziej „roślinożerne niż koty”
• Węglowodany są podstawą karm
komercyjnych
Zboża w karmie dla zwierząt
• Mit: Kukurydza jest wypełniaczem, jest słabo trawiona i nie
ma większej wartości odżywczej”
• Fakt: Karmy suche dla zwierząt są produkowane przede
wszystkim ze zbóż, takich jak kukurydza, ryż, pszenica lub
jęczmień. Bez gotowania większość pełnych ziaren zbóż jest
bardzo trudno strawnych. Kukurydza, po zmieleniu i
gotowaniu, staje się łatwostrawna, jest dobrym źródłem
energii i dostarcza niezbędnych kwasów tłuszczowych.
Połączenie kukurydzy i soi dostarcza pełnowartościowego
białka, które może być podawane zwierzętom.
Mleko i produkty mleczne - za
• Zwierzęta lubią mleko i produkty mleczne
• Mleko jest doskonałym źródłem białka,
wapnia, fosforu i kilku witamin
• Mleko zawiera także laktozę, która musi być
rozłożona w przewodzie pokarmowym
• Produkty mleczne zawierają nieco mniej
laktozy w przeliczeniu na masę
Mleko i produkty mleczne - przeciw
• Biegunka osmotyczna z jelita cienkiego, kiedy
laktaza nie rozkłada laktozy
• Wysoki poziom laktozy może powodować
wzrost wydzielania kwasu żołądkowego,
inaktywację enzymów, nadmierne pobudzenie
perystaltyki przewodu pokarmowego i efekcie
biegunkę nawet w sytuacji, gdy laktaza w
jelitach będzie w stanie rozłożyć całą laktozę
dostarczaną z mlekiem.
Wątroba – za i przeciw
• Doskonałe źródło żelaza, białka, miedzi, witaminy D i
kilku witamin B
• Niedobór wapnia i nadmiar witaminy A
• Nadmiar wątroby w diecie prowadzi stopniowo do
deformacji kości, które są nieodwracalne.
• Należy unikać stosowania wątroby jako głównego
składnika diety
Problem owocowo-warzywny
• Cebula – niedokrwistość z ciałkami Heinza (czy także
czosnek?)
• Winogrona (rodzynki) – toksyczne dla psów?
• Jabłka, morele, wiśnie, brzoskwinie i śliwki – toksyczne
pochodne cyjanku, które znajdują się w liściach, łodygach i
nasionach.
• Pomidory – alergeny reagujące krzyżowo z alergenami kurzu
domowego
• Marchew, seler – najlepsza przekąska przy odchudzaniu?
• Groch – doskonały składnik karm
Czekolada
• Główny winowajca - teobromina
• Psy są niezwykle wrażliwe na teobrominę – bardziej niż inne gatunki
zwierząt (okres półtrwania 17,5 godziny, u ludzi 6h, u szczurów 3h)
• Działanie – rozkurcz mięśni gładkich, rozszerzenie naczyń
wieńcowych, moczopędnie, pobudzenie akcji serca
• Objawy – wymioty, biegunka, niepokój, oddawanie lub
nietrzymanie moczu, drżenia mięśniowe – 4 do 5 godzin po
zjedzeniu
• Uogólnione drgawki motoryczne – rokowanie niepomyślne
• Leczenie: wywołanie wymiotów, nie ma antidotum
• Ale pies o masie ciała 11 kg musi zjeść około 640 g czekolady
mlecznej, aby zjeść dawkę śmiertelną (95 mg/kg m.c.)
• Psy uwielbiają czekoladę – jak będą mogły, zjedzą nawet kilogram
• Dziękuję za uwagę