83 Stacja Naukowa Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej

POLSKIE TERENOWE STACJE GEOGRAFICZNE
Nazwa stacji i jej adres
Stacja Naukowa Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej
Uniwersytetu Jagiellońskiego
Łazy k/Bochni
32-756 RZEZAWA
tel.ifax:(14)6113067
email:[email protected]
informacjanastronieinternetowej:www.geo.uj.edu.pl
Instytucja
UniwersytetJagielloński
InstytutGeografiiiGospodarkiPrzestrzennej
ul.Gronostajowa7
30-387Kraków
tel.(12)6445250
fax:(12)6445385
kontakt:prof.drhab.KazimierzKrzemień
tel.(12)6445433
email:[email protected]
drinż.MariuszKlimek,tel.(14)6113067
email:[email protected]
Dojazd
– PKPdostacjiBochnia,potemautobusemmiejskim(nr3)dowsiBrzeźnica(15min)i10min.piechotądo
StacjiNaukowejwewsiŁazy.
– PKPdostacjiRzezawa,stamtąd30min.piechotądoStacjiNaukowejwewsiŁazy.
Mapa
83
INFORmATOR O POLSKICh GEOGRAFICZNyCh STACJACh NAuKOWyCh, bAdAWCZyCh I ObSERWACyJNyCh
Położeniestacjiicharakterystykaobszaru
StacjapołożonajestwstrefieprogowejPogórzaKarpackiego(PogórzeWiśnickie),międzydolinamiRaby
(nazachodzie)iUszwicy(nawschodzie).Północnągranicęstrefyprogowejstanowistrukturalno-denudacyjna
krawędź,oddzielającaobszarodKotlinySandomierskiej.Większośćobszaruleżywobrębiestrukturfliszowych
Karpat–płaszczowinyśląskiejipodśląskiej,kontaktującychsięzutworamimorzamioceńskiego.Napowierzchniwystępująpokrywyutworówlessopodobnych.Piętrahipsometryczneto:dnadolin(200-260mn.p.m.)oraz
stopnieprogu–niższy(260-280mn.p.m.)iwyższy(300-340mn.p.m.).Przeważająglebypłowe.Charakterystycznesąliczneosuwiska.Dominująużytkirolne,azalesieniewynosi25-40%.Badaniafizycznogeograficzne
prowadzonesąwwydzielonejzlewnibadawczejStarejRzekipoŁazy(22,4km2)orazwzlewniachcząstkowych
DworskiegoPotoku(0,3km2),LeśnegoPotoku(4,9km2)iPotokuBrzeźnickiego(1,0km2)oróżnymużytkowaniu.
Informacjeogólne
Stacja Naukowa IGiGP UJ w Łazach została powołana w roku 1984 uchwałą Rady Wydziału Biologii
iNaukoZiemiUJjakoośrodeknaukowyidydaktycznyówczesnegoInstytutuGeografiiUJ.Twórcąstacjiijej
kierownikiemdoroku1995byłdoc.drhab.LudwikKaszowski,natomiastwlatach1995-2000kierownikiembył
prof.drhab.WojciechChełmicki.Odroku2005funkcjętępełnidrinż.MariuszKlimek,aopiekunemstacjijest
prof.drhab.KazimierzKrzemień
StacjamieścisięwpiętrowymbudynkumurowanympochodzącymzprzełomuXIXiXXwieku.Łączna
powierzchniaużytkowabudynkuwynosi520m2.Generalnyremontbudynkustacjibyłwykonanywroku1990;
odtegoczasu,corocznieprowadzisięwnimpracemodernizacyjneiremontowe.Posesja,naktórejznajduje
siębudynekstacjimapowierzchnię0,7ha.
Stacjapełnifunkcjeośrodkadydaktycznegoiośrodkanaukowo-badawczegoIGiGPUJ.Prowadzonesątu
zajęciaterenowe,praktykiiróżnegorodzajućwiczeniaspecjalizacyjne.Realizowanyjestmonitoringmeteorologiczny,hydrologicznyigeomorfologiczny.Ponadtoprowadzonesąbadaniageomorfologiczne,hydrologiczneiantropogenicznychprzeobrażeńśrodowiska.Stacjajesttakżemiejscemorganizowaniaspotkań,zjazdów
ikonferencjinaukowych.
Zdjęcie
BudynekiogródekmeteorologicznyStacjiNaukowejIGiGPUJwŁazachkołoBochni(fot.J.Święchowicz)
84
POLSKIE TERENOWE STACJE GEOGRAFICZNE
OgródekmeteorologicznynaStacjiNaukowej
IGiGPUJwŁazachk/Bochni(fot.K.Krzemień)
Poletka eksperymentalne na Stacji Naukowej
IGiGPUJwŁazachk/Bochni(fot.K.Krzemień)
Poletka eksperymentalne na Stacji Naukowej
IGiGPUJwŁazachk/Bochni
(fot.J.Święchowicz)
ProfilhydrometrycznynaStarejRzecewŁazach
k/Bochni(fot.J.Święchowicz)
Kierownik stacji
dr Mariusz Klimek
prof.drhab.KazimierzKrzemień–opiekunnaukowystacji
Pracownicy stacji
mgrinż.MonikaAdamska
lic.DanutaSzewczyk
Budynekstacji–częśćnoclegowa
–
–
–
–
25miejscnoclegowych:3pokoje1-osobowe,1pokój2-osobowy,2pokoje4-osobowe,2pokoje6-osobowe;
2kuchniezwyposażeniem(kuchenkigazowe,lodówki,naczynia,sztućce);
salajadalna;
4węzłysanitarne:ubikacje,prysznicezciepłąwodą,pralka.
85
INFORmATOR O POLSKICh GEOGRAFICZNyCh STACJACh NAuKOWyCh, bAdAWCZyCh I ObSERWACyJNyCh
Budynekstacji–częśćnaukowo-dydaktyczna
– salawykładowa(około30miejsc):tablica,rzutnikpisma,rzutnikprzeźroczy,projektormultimedialny+laptop,
ekran;
– pracowniakomputerowa:2zestawykomputerowezinternetem,drukarki,wi-fi;
– bibliotekapodręcznaizbiórmap;
– laboratorium hydrochemiczne z możliwością pomiaru stężeń podstawowych jonów i biogenów, pH, koncentracjizawiesin,przewodnościwłaściwej.Wyposażenie:kolorymetrMerckSQ118,fotometrpłomieniowy
JenwayPFP7,wagianalityczne(d=0,1mg),wielofunkcyjnymiernikkomputerowyElmetronCx-721,wielofunkcyjnymiernikkomputerowywersjaterenowaElmetronCX401dopomiaruprzewodnościwłaściwej,pH,
tlenu,wirówkaMPW-300,suszarki,destylarki,dygestorium;
– laboratoriumbadaniaosadówzmożliwościąoznaczaniapodstawowychcechglebiosadów.Wyposażenie:
wstrząsarki,sita,wagi,łaźniawodna,mineralizator.
Bezpośrednieotoczeniebudynku
Ogrodzonaposesjazparkingiem(do10samochodówosobowych+autokar).
Instalacje terenowe
– stacjameteorologicznawyposażonawprzyrządypomiarowenapoziomieposterunkumeteorologicznego.
StacjajestwłączonadosieciIMiGW.Obserwacjeprowadzonesąodlistopada1986roku.Ogródekmeteorologicznypołożonyjest300modbudynkustacjiIGiGPUJ.Stacjameteorologicznajestreprezentatywna
dlaproguPogórzaWiśnickiego;
– automatycznastacjameteorologiczna(pomiaryskładowychbilansucieplnegopowierzchniczynnej)zainstalowanawogródkumeteorologicznymzterminalemsterująco-odbiorczymwbudynkuStacji;pomiaryrejestrowaneco60sekundodsierpnia1998roku;
– receptoryopadu(dopomiarówhydrochemicznych),pomiaryprowadzonesąod1993roku;
– klatkameteorologicznakołobudynkustacji.Obserwacjeprowadzonesąodwrześnia1994roku;
– 5 podstawowych przelewów i limnigrafów na ciekach obserwowanych. Pomiary stanów wody, natężenia
przepływu,pH,przewodnościelektrycznejitemperatury;
– piezometrdopomiarupoziomuwodygruntowo-glebowej.Pomiaryod1993roku.
Sprzętterenowynawyposażeniustacji
Zestawświdrówglebowych,saperki,łopaty,naczyniacechowane,termometry,stopery,cylindryBurgera,
młynekhydrometryczny,gwizdkihydrometryczne,zestawypiezometrycznemiernikiprzewodnościelektrycznej,
pehametry,niwelator,busole.
Kursy akademickie prowadzone na stacji
–
–
–
–
procesyhydrologiczneigeomorfologicznewzlewni;
metodybadaniaosadówczwartorzędowych;
terenowepraktykizgeomorfologii,hydrologii,meteorologiiigleboznawstwa;
właściwościfizyczneichemicznewód.
Informacje dodatkowe
Stacja może być wykorzystana do prowadzenia terenowo-laboratoryjnych praktyk studenckich, organizacjiwarsztatówtematycznychiniewielkichkonferencjilubsympozjów.Możetakżestanowićbazęwypadów
pieszych (lub komunikacją lokalną): do Bochni – z zabytkową kopalnią soli i do Wiśnicza – z historycznym
86
POLSKIE TERENOWE STACJE GEOGRAFICZNE
zespołemzamkowym.Wzasięgujednodniowejwycieczkiautokarowejznajdująsię:Tatry(dojazd2,5godz.),
Pieniny(2godz.),OjcowskiParkNarodowy(1,5godz.),Kraków(1godz.),Tarnów(1godz.),obszarskałkowy
PogórzaCiężkowickiego(1godz.),PuszczaNiepołomicka(0,5godz.),zbiornikiretencyjnewDobczycachna
RabieorazwRożnowieiCzchowienaDunajcu(45min.).
Wybranepublikacje
AngielJ.,Angiel,M.,2001, Dydaktyczna ścieżka przyrodniczo-geograficzna „Pogórze Karpackie”. Pogórze Wiśnickie, okolice Bochni,IGiGPUJ,Kraków,32.
AngielM.,2004,Termika zim na progu Pogórza Karpackiego,[w:]B.Izmaiłow(red.),Przyroda–Człowiek–
Bóg,IGiGPUJ,137-148.
Bokwa A., Klimek M., 2009, Warunki klimatyczne Pogórza Wielickiego dla potrzeb uprawy winorośli, [w.]
Z.Górka,A.Zborowski(red.),Człowiek i rolnictwo,IGiGPUJ,101-110.
ChełmickiW.,1998(red),The Carpathian Foothills Marginal Zone, Nan and Environment,PraceGeograficzne
IGUJ103,1-190.
Chełmicki W., 2001 (red.), Przemiany środowiska na Pogórzu Karpackim. Procesy, gospodarka, monitoring,
IGUJ,Kraków,1-136.
ChełmickiW.,KlimekM.,1994,Wpływ kierunku napływu mas powietrza na pH opadów atmosferycznych na
Pogórzu Wielickim,PrzeglądGeofizyczny,39,3,297-302.
ChełmickiW.,ŚwięchowiczJ.,MietelskiJ.W.,MacharskiP.,1993-1994,Natural factors of 137Cs distribution
in soil on the example of the forested slope in the Carpathian Foothills,StudiaGeomorph.Carp.-Balc.,
27-28,71-86.
Chełmicki W., Klimek M., Krzemień K., 1995, Występowanie radioizotopu 137Cs w glebach progu Pogórza
Karpackiego między Rabą i Uszwicą,[w:]L.Kaszowski(red.),Dynamika i antropogeniczne przeobrażenia
środowiska przyrodniczego progu Karpat między Rabą a Uszwicą,IGiGPUJ,Kraków,295-307.
ChełmickiW.,KrzemieńK.,1997, La présence de l ‚ isotope 137- Cs dans les terres du Pogórze Karpackie près
de Bochnia,CERAMAC,9,Clermont-Fd.,271-282.
ChełmickiW.,KlimekM.,KrzemieńK.,JasińskaM.,KozakK.,MietelskiJ.,1998,Przestrzenne zróżnicowanie
koncentracji 137 Cs w glebach progu Pogórza Wielickiego koło Bochni, Folia Geographica, Series Geographica-Physica,28,35-47
KamykowskaM.,1995,Stacja Naukowa Instytutu Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Łazach, Rocznik
Bocheński,3,267-273.
KaszowskiL.,1991,Stacja Naukowa Instytutu Geografii UJ w Łazach - cele i zadania, Zeszyty Naukowe UJ,
PraceGeograficzne,83,159-163.
KaszowskiL.,1995a(red.),Struktura i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego Progu Karpat, Zeszyty NaukoweUJ,PraceGeograficzne,100,1-160.
Kaszowski L., 1995 b (red.), Dynamika i antropogeniczne przeobrażenia środowiska przyrodniczego progu
Karpat między Rabą a Uszwicą,IGUJ,Kraków,1-331.
KlimekM.,2005,Pedogenetyczne uwarunkowania retencyjności pokryw pyłowych progu Pogórza Karpackiego,
Rocz.Gleb.,56,(1/2),85-96.
KrzemieńK.,ŚwięchowiczJ.,1992,Zróżnicowanie i zmienność koncentracji zawiesiny w zlewni Starej Rzeki,
ZeszytyNaukoweUJ,PraceGeograficzne,88,71-86.
Krzemień K., 1995, Odprowadzanie materiału rozpuszczonego i zawiesiny z pogórskich zlewni Starej Rzeki
i Dworskiego Potoku w latach 1993-1995,[w:]L.Kaszowski(red.),Dynamika i antropogeniczne przeobrażenia środowiska przyrodniczego progu Karpat między Rabą a Uszwicą,IGiGPUJ,Kraków,227-237.
KrzemieńK.,1995,Badania realizowane na Stacji Naukowej Instytutu Geografii UJ w Łazach na Progu Pogórza
Karpackiego,Sympozjum:ZintegrowanyMonitoringŚrodowiskaPrzyrodniczegoFunkcjonowanieiMonitoringGeosystemów,Szymbark14-1609.1995,49-50.
KrzemieńK.,SobieckiK.,1998,Transport of dissolved and suspended matter in small catchments of the Wieliczka Foothills near Łazy,PraceGeograficzneIGUJ,103,83-100.
KrzemieńK.,2000,Odpływ materiału rozpuszczonego i zawiesiny z eksperymentalnych zlewni Pogórza Wielickiego (w okolicy Łazów), [w:] Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów z uwzględnieniem lokalnych
problemów ekologicznych,ZeszytyNaukoweKomitetu“CzłowiekiŚrodowisko”,25,167-176.
KrzemieńK.,2005,Stacja Naukowa Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Łazach i jej program badawczy,[w:]A.Kotarba,Z.Rączkowska(red.),Wybrane problemy Geomorfologii Karpat Fliszowych,VIIZjazdGeomorfologówPolskich,Kraków,23-26.
87
INFORmATOR O POLSKICh GEOGRAFICZNyCh STACJACh NAuKOWyCh, bAdAWCZyCh I ObSERWACyJNyCh
PietrzakM.,2002,Geomorfologiczne skutki zmian użytkowania ziemi na Pogórzu Wiśnickim, [w:] Przemiany
środowiska na Pogórzu Karpackim,IGiGPUJ,Kraków,2,149.
PietrzakM.,2005,Wykorzystanie stacji terenowych na potrzeby stażów studenckich na przykładzie Stacji Naukowej IGiGP UJ w Łazach,[w:]K.Krzemień,J.Trepińska,A.Bokwa(red.),Rola stacji ternowych w badaniach geograficznych,IGiGPUJ,Kraków,39-44.
RaczakJ.,ŻelaznyM.,2005,Funkcjonowanie małych zlewni pogórskich o różnym użytkowaniu w świetle badań
hydrologicznych (Łazy k. Bochni),[w:]K.Krzemień,J.Trepińska,A.Bokwa(red.),Rola stacji ternowych
w badaniach geograficznych,IGiGPUJ,Kraków,30-316.
SiwekJ.P.,ŻelaznyM.,ChełmickiW.,2008,Annual Changes in the Chemical Composition of Stream Water
in Small Catchments with Different Land-use (Carpathian Foothills, Poland),SoilandWaterResearch,3,
129-137.
SiwekJ.P,ŻelaznyM.,ChełmickiW.,2011,Influence of Catchment Characteristics and Flood Type on Relationship Between Streamwater Chemistry and Streamflow: Case Study from Carpathian Foothills in Poland,
Water,Air,andSoilPollution,214,547-563.
SkibaS.,DrewnikM.KlimekM.,1995,[w.]L.Kaszowski(red.),Gleby pyłowe progu Pogórza Karpackiego między Rabą i Uszwicą, Dynamika i antropogeniczne przeobrażenia progu Karpat między Raba a Uszwicą,
IGiGPUJ,Kraków,27-33.
ŚwięchowiczJ.,2000,TheThresholdConditionsForSlopeWashProcessesInTheFoothillCatchment(CarpathianFoothills,SouthPoland),StudiaGeomorphologicaCarpatho-Balcanica,34,67-88.
Święchowicz 2002, Współdziałanie procesów stokowych i fluwialnych w odprowadzaniu materiału rozpuszczonego i zawiesiny ze zlewni pogórskiej, [w:] Przemiany środowiska na Pogórzu Karpackim, IGiGP UJ,
Kraków,3,152.
Święchowicz J., 2002, The influence of plant cover and land use on slope–channel decoupling in a foothill
catchment: a case study from the Carpathian Foothills, southern Poland,EarthSurfaceProcessesand
Landforms,27,5,463–479.
Święchowicz J., 2002, Linkage of slope wash and sediment and solute export from a foothill catchment in
the Carpathian Foothills of South Poland,EarthSurfaceProcessesandLandforms,27,13,1389-1413.
Święchowicz J., 2006, Wartości progowe opadu inicjującego proces spłukiwania na stokach pogórskich,
[w:]J.Trepińska,Z.Olecki(red.),Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego,IGiGPUJ,271-284
Święchowicz J., 2008, Soil erosion on cultivated foothill slopes during extreme rainfall events in Wiśnicz
Foothills of southern Poland,FoliaGeographica,SeriesGeographica-Physica,39,79-93.
ŚwięchowiczJ.,2009,Geomorfologiczne i ekonomiczne skutki deszczu nawalnego z dnia 17 czerwca 2006 r.
na terenie Rolniczego Zakładu Doświadczalnego UJ w Łazach (Pogórze Wiśnickie),[w:]W.Bochenek,
M. Kijowska (red.), Funkcjonowanie środowiska przyrodniczego w okresie przemian gospodarczych
w Polsce,BibliotekaMonitoringuŚrodowiska,Szymbark,219-230.
ŚwięchowiczJ.,2010,Spłukiwanie gleby na użytkowanych rolniczo stokach pogórskich w latach hydrologicznych 2007-2008,PraceiStudiaGeograficzneWGiSRUW,45,243-263.
Żelazny M (red.), 2005, Dynamika obiegu związków biogennych w wodach opadowych, powierzchniowych
i podziemnych w zlewniach o różnym użytkowaniu na Pogórzu Wiśnickim,IGiGPUJ,Kraków,216.
88