Kalendarz

Kalendarz
Autorzy:Świetliczaki
Nauczyciel-opiekun: Bernarda Szczygieł
KALENDARZ - geneza nazwy
Nazwa KALENDARZ pochodzi od rzymskiego słowa
Kalendy [( łac. Kalendae) - w kalendarzu rzymskim
pierwszy dzień każdego miesiąca] bądź według
innych źródeł od łacińskiego callendarium
[chronologicznie ustawione zdarzenia dotyczące
określonej osoby lub danego tematu]
Z historii
kalendarza
Pojęcia czasu i kalendarza wywodzą się w prostej
linii od naturalnych, cyklicznych, "odwiecznych"
procesów zachodzących we wszechświecie.
Rytmem życia na ziemi rządzi słońce. W naturalny
sposób to jego ruch na niebie stał się miarą upływu
czasu.
Słońce narzuca dwa cykle:
- dobowy
- roczny
Doba słoneczna to odstęp czasu między dwoma
kolejnymi górowaniami słońca.
Rok
Rok zwrotnikowy to odstęp czasu między dwoma
kolejnymi przejściami słońca przez punkt Barana
(to jeden z dwóch punktów przecięcia się ekliptyki,
czyli hipotetycznego, wielkiego koła na swerze
niebieskiej, po której w ciągu roku porusza się w
sposób pozorny słońce obserwowane z Ziemii, z
równikiem niebieskim. Punkt równonocy wiosennej.
Moment przejścia Słońca przez punkt Barana jest
początkiem wiosny astronomicznej).
TYPY KALENDARZY
kalendarze solarne, czyli słoneczne
kalendarze lunearne, czyli księżycowe
kalendarze lunisolarne (księżycowo-słoneczne).
Kalendarze słoneczne
- kalendarz egipski
- kalendarz indyjski
- kalendarz juliański
- kalendarz rewolucyjny francuski
- kalendarz aztecki
- kalendarz gregoriański
Kalendarze księżycowe
- kalendarz babiloński
- kalendarz muzułmański
- kalendarz starogrecki
- kalendarz babiloński
- kalendarz rzymskiego
Kalendarze księżycowosłoneczne
kalendarz babiloński
- kalendarz chiński
- kalendarz kościelny
- kalendarz słowiański
- kalendarz żydowski
JEDNOSTKI OKRESÓW CZASU W KALENDARZU
(dzień, miesiąc)
Podstawowe, choć niewspółmierne jednostki obliczania czasu w systemach
kalendarzowych to:
- doba (związana z obrotem Ziemi wokół własnej osi)
- miesiąc synodyczny (związana z obiegiem księżyca wokół Ziemi)
- rok zwrotnikowy (związany z obiegiem Ziemi wokół Słońca).
W związku z tą niewspółmiernością jednostek kalendarzowej rachuby czasu
powstały umowne (sztuczne) reguły pozwalające łączyć doby w dłuższe okresy
w uzgodnienia ich wielokrotności z miesiącem i rokiem.
Siłą rzeczy (biorąc pod uwagę zmiany w przyrodzie) pierwszymi takimi
jednostkami były pojęcia dnia i miesiąca.
Już w późnym paleolicie dni miesiąca oznaczano wycinając na kamieniach
oraz kościach znaki odpowiadające fazom księżyca.
Bardzo długo jednostką podstawową w naliczaniu dłuższych okresów czasu był
właśnie miesiąc, co w późniejszych czasach gdy zaczęto zliczać lata prowadziło
do różnych nieporozumień, szczególnie przy przekazywaniu i spisywanie podań
ustnych czy ich tłumaczeniu.
tydzień
Kolejną umowną jednostką jest tydzień, który nie jest związany ze
zjawiskami astronomicznymi. Powodem jego wprowadzenia były
względy organizacyjne. Często jego długość była przyporządkowywana
do funkcji jaką pełnił (np. tydzień targowy, tydzień astrologiczny itp.),
stąd okres jego trwania na przestrzeni dziejów zmieniał się i osiągał w
rozmaitych kulturach od czterech do dziesięciu dni.
Współcześnie stosuje się tydzień siedmiodniowy, choć różnie
wyznacza się jego początek w zależności od przypadającego dnia
świętego w różnych religiach, np. piątek jest tzw. "dniem zgromadzenia"
w Islamie, sobota to tzw. "szabat" w Judaizmie, niedziela - w religiach
Chrześcijańskich.
Kalendarz juliański
i kalendarz gregoriański
Kalendarz juliański został
opracowany przez astronoma
pochodzącego z Egiptu o
imieniu Sosygenes. Nazwa
wzięła się stąd, że
zleceniodawcą kalendarza był
Juliusz Cezar. Kalendarz
funkcjonował od 1 stycznia 45r.
p.n.e. Kalendarz obowiązywał
przede wszystkim w Rzymie,
ale przez setki lat respektowano
go także w Europie: w Polsce
do 1582, w Rosji od początku
XVII wieku do roku 1918, a w
Grecji do roku 1923.
Kalendarz gregoriański to nic innego
jak zreformowany przez papieża
Grzegorza XIII kalendarz juliański
autorstwa Luigiego Lilio. Mówiąc
ściślej, reformy były zlecone przez
Grzegorza XIII, a nie przez niego
przeprowadzone. Kalendarz nie
różni się w zasadzie niczym od
kalendarza juliańskiego, za
wyjątkiem jednej poprawki –
zniwelowano opóźnienie w stosunku
do roku zwrotnikowego, które
narosło od roku 46 p.n.e. Zadbano
także o to, aby opóźnienie to nie
miało miejsca w przyszłości.
DATA
Data – umowne oznaczenie dnia, miesiąca i roku, służy do zapisu
kolejnych dni (dób) w kalendarzu, a przez to m.in. do oznaczania
ważnych wydarzeń historycznych.
W języku polskim poszczególne składniki daty podaje się w kolejności
od najwyższego do najniższego rzędu, tj. najpierw dzień miesiąca,
następnie miesiąc i jako ostatni – rok.
Dni (w miesiącu) i lata numeruje się liczbami; miesiące można również
numerować (w piśmie) lub posługiwać się ich nazwami (w mowie i
piśmie).
Nazwa miesiąca w dacie występuje zawsze w dopełniaczu
(np. 29 maja, nie: 29 maj),
Do zapisu cyfrowego liczebników porządkowych oznaczających
dzień i rok używa się wyłącznie cyfr arabskich; miesiące można
numerować cyframi arabskimi lub rzymskimi. Numer miesiąca
niższy niż 10, wyrażony cyframi arabskimi często zapisuje się
jako dwucyfrowy (z zerem na początku); można w ten sposób
zapisać również numer dnia. Nie stawia się kropek ani żadnych
innych znaków przestankowych, z wyjątkiem przypadku gdy
wszystkie składniki daty wyrażone są za pomocą cyfr arabskich
– wówczas rozdziela się je kropką bez spacji. Zapis mieszany
cyfrowo-literowy z końcówką fleksyjną doklejoną do cyfr (np. 29ty maja) jest niepoprawny ortograficznie. Nie zaleca się
skracania oznaczenia roku do dwóch cyfr (dziesiątek i jedności).
Należy unikać łamania wierszy na datach.
Akceptowany jest zapis daty w formie skróconej: miesiąc-rok
(np. 03.2011).
Przykładowe sposoby zapisu daty:
dwudziesty dziewiąty maja dwa tysiące
trzeciego roku (nie: dwutysięcznego
trzeciego)
29 maja 2011 r.
29 V 2011 r.
29.5.2011 r.
29.05.2011 r.
29.05.2011
05.2011
W różnych językach i krajach przyjęte są
odmienne sposoby zapisu dat.
Amerykanie na przykład, wymieniają miesiąc
na początku, przed numerem dnia. Inna jest u
nich również interpunkcja w datach. Dla
potrzeb międzynarodowej komunikacji
urzędowej opracowano standard zapisu dat
ISO 8601. Obowiązuje w nim kolejność
składników od najniższego do najwyższego
rzędu (rok, miesiąc, dzień), ze wszystkimi
składnikami wyrażonymi cyframi arabskimi
(dzień i miesiąc dwucyfrowe), rozdzielonymi
dywizem:
2011-05-29
Rocznica
To dzień przypadający dokładnie w rok,
dwa, trzy itp. lata po jakimś fakcie,
zdarzeniu.
Na przykład:
- rocznica wyzwolenia
- rocznica urodzenia (urodziny)
- rocznica ślubu (gody)
Imieniny
Zwyczaj świątecznego obchodzenia (czasami hucznego) dnia świętego lub
błogosławionego z chrześcijańskiego kalendarza lub innego dnia, tradycyjnie
przypisywanego temu imieniu.
Zwyczaj szczególnie popularny w Polsce (z wyjątkiem Górnego Śląska i
Kaszub), ale także obecny w regionach katolickich np. Bawarii.
Imieniny obchodzi się również w Bułgarii, w Grecji, w Szwecji, w Czechach, na
Węgrzech i Łotwie, a kiedyś i w Rosji.
W Szwecji oficjalną listę imienin publikuje Królewska Szwedzka Akademia Nauk.
Zwykle wiąże się ze składaniem życzeń i wręczaniem prezentów solenizantowi
Czasem można spotkać się ze zwyczajem, że jeśli jest więcej niż jeden święty
lub błogosławiony (patron) imienia (tj. jeśli jest kilka dat imienin w kalendarzu),
imieniny obchodzi się w dniu wypadającym jako pierwszy w kolejności po
urodzinach
.
.
Ciekawostka I
Najstarszy drukowany kalendarz polski na rok 1474
powstał w Krakowie w roku 1473 i został wykonany w
warsztacie wędrownego drukarza z Bawarii Kacpra
Straubego. Kalendarz Straubego uważany jest za
pierwszy druk na ziemiach polskich w języku
łacińskim (oryginał znajduje się w Bibliotece
Jagiellońskiej). Oprócz informacji astronomicznych
kalendarz zawierał wiadomości praktyczne z
dziedziny medycyny domowej. Najstarszy kalendarz
w języku polskim ukazał się również w Krakowie w
pierwszej polskiej oficynie wydawniczej Jana Hallera,
w roku 1516. W dawnej Polsce układanie kalendarzy
było przywilejem profesorów Akademii Krakowskiej.
Ciekawostka II
W tym roku doświadczamy czterech intrygujących dat:
1.1.11;1.11.11:11.1.11; 11.11.11
to jeszcze nie wszystko...Weź ostatnie dwie cyfry roku, w którym
urodziłeś się, dodaj Twójwiek w tym roku i wynik będzie wynosił 111
dla każdego!!! Na przykład:Jacek urodził się w 1957 r., w tym roku
skończy 54 lata: Zatem57+54=111Olga urodziła się w 1974, w tym roku
skończy 37 lat: 74+37.= 111Jak Ci się to podoba? Zgodnie z chińskim
Feng-shui- to jest rok pieniędzy !!!!!!!
W tym roku czeka nas znamienny miesiąc październik.Będzie w nim 5
niedziel, 5 poniedziałków i 5 sobót.
Takie coś ma miejsce raz na 823 lata.
te lata nazywane są "pieniężnymi
workami".
Zodiak w astronomii
Pas na sferze niebieskiej w płaszczyźnie ekliptyki o szerokości ok. 16°.
W jego obszarze znajduje się widoczne z Ziemi Słońce zataczające w
ciągu roku pełen obieg. Kat pełny (360°) podzielony został na 12
równych części, stąd w astronomii wyróżnia się 12 znaków Zodiaku.
W rzeczywistości gwiazdozbiorów widocznych w płaszczyźnie ekliptyki
jest 13 i mają one różne wielkości. Dlatego nie można jednoznacznie
utożsamiać znaków Zodiaku z gwiazdozbiorami.
Punkty przecięcia równika niebieskiego z ekliptyką nazywa się
punktami równonocy: wiosennej i jesiennej.
Punkt równonocy wiosennej przyjmuje się za kalendarzowy początek
astronomicznej wiosny i w tym czasie Słońce wchodzi w astrologiczny
znak zodiaku Barana (nie mylić z gwiazdozbiorem Barana).
Analogicznie początkiem jesieni jest równonoc jesienna, kiedy to
Słońce wchodzi w astrologiczny znak zodiaku Wagi.
Zodiak
Koziorożec 22. Grudzień - 20. Styczeń
Wodnik 21. Styczeń - 19. Luty
Ryby 20. Luty - 20. Marzec
Baran 21. Marzec - 20. Kwiecień
Byk 21. Kwiecień - 21. Maj
Bliźnięta 22. Maj - 21. Czerwiec
Rak 22. Czerwiec - 22. Lipiec
Lew 23. Lipiec - 23. Sierpień
Panna 24. Sierpień - 23. Wrzesien
Waga 24. Wrzesien - 23. Pazdziernik
Skorpion 24. Pazdziernik - 22. Listopad
Strzelec 23. Listopad - 21. Grudzień
Opracowane na podstawie stron:
www.wikipedia.org
www.historiakalendarza.fm.interia
www.zodiak.info.pl
www.historia-kalendarza.pl
www.partnerstwodlaprzyszłości.edu.pl
www.arquero.com
www.historia-powszechna.yoyo.pl
www.fazyksiezyca.zkv.pl
www.cbermoon.pl
www.republika.pl
www.ksiezyc.numi.biz
www.onet.pl/portalwiedzy
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ