8) Plan gospodarki odpadami
advertisement
Temat opracowania: Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego SPIS TREŚCI: I. WSTĘP ________________________________________________________ 4 1.1. Cel opracowania. _________________________________ 5 1.2. Podstawa prawna. ________________________________ 5 1.3. Konstrukcja Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami. 6 II. PODSTAWOWE INFORMACJE CHARAKTERYZUJĄCE OBSZAR, DLA KTÓREGO SPORZĄDZANY JEST PLAN GOSPODARKI ODPADAMI 8 2.1. Położenie geograficzne, walory przyrodnicze, zasoby naturalne. _______________________________________ 9 2.1.1. Położenie geograficzne, walory krajobrazowe. ______________________ 9 2.1.2. Warunki klimatyczne, hydrologiczne, hydrogeologiczne, glebowe. ____ 10 2.2. Sytuacja demograficzna. _________________________ 11 2.3. Istniejąca infrastruktura powiatu. __________________ 13 2.4. Sytuacja gospodarcza. ___________________________ 14 2.5. Rolnictwo. _____________________________________ 15 2.6. Turystyka. _____________________________________ 16 III. AKTUALNY STAN GOSPODARKI ODPADAMI W POWIECIE LESKIM 17 3.1. Odpady powstające w sektorze komunalnym. ________ 18 3.1.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów. _____________________ 19 3.1.1.1. Określenie ilości odpadów komunalnych pochodzących z gospodarstw domowych. ___________________________________________ 20 3.1.1.2. Określenie ilości odpadów komunalnych wytwarzanych w sektorze handlowym i publicznym. _______________________________ 24 3.1.1.3. Odpady wielkogabarytowe. ____________________________________ 28 3.1.1.4. Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych. _____________________________________________________ 29 3.1.1.5. Zbiorcze zestawienie ilości odpadów komunalnych powstających na terenie powiatu. _______________________________________ 31 3.1.2. Istniejące systemy zbiórki odpadów. _____________________________ 31 3.1.2.1. Zbiórka odpadów komunalnych niesegregowanych. ______________ 32 3.1.2.2. Selektywna zbiórka odpadów komunalnych. __________________ 32 3.1.2.3. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych. ________________________ 36 3.1.2.4. Koszty zbiórki, transportu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych w poszczególnych gminach. ______________________________ 37 3.1.3. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych procesom odzysku. ___________ 38 3.1.4. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych procesom unieszkodliwiania. ___ 38 Składowisko odpadów w Stężnicy _____________________________________ 38 1 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Karta składowiska odpadów komunalnych w Stężnicy: ____________________ 39 3.1.5. Schemat przepływu odpadów komunalnych. ______________________ 41 3.1.6. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. ______________________________________ 42 3.2. Odpady powstające w sektorze gospodarczym. ______ 42 3.2.1. Szczególne rodzaje odpadów wytwarzanych w przemyśle, źródła powstawania odpadów. _______________________________________ 42 Odpady z przemysłu chemicznego ___________________________________ 43 Odpady z przemysłu rolno-spożywczego ______________________________ 43 Odpady z przemysłu drzewnego i papierniczego ________________________ 43 Odpady z procesów termicznych ____________________________________ 43 Odpady z przemysłu maszynowego __________________________________ 44 Odpady z wydobywania kopalin _____________________________________ 44 Odpady sorbentów, materiałów filtracyjnych, tkanin i ubrań ochronnych _____ 44 Komunalne osady ściekowe ________________________________________ 46 3.2.2. Ilość odpadów powstających w sektorze gospodarczym. _____________ 47 3.2.3. Istniejące systemy zbiórki. ____________________________________ 49 3.2.4. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania i transportu odpadów. _________________________________________ 50 3.3. Odpady o charakterze niebezpiecznym. _____________ 51 3.3.1. Szczególne rodzaje odpadów niebezpiecznych i źródła ich powstawania. 51 Zużyte źródła światła zawierające rtęć ________________________________ 51 Oleje odpadowe __________________________________________________ 52 Baterie i akumulatory _____________________________________________ 52 Odpady medyczne _______________________________________________ 52 Odpady weterynaryjne ____________________________________________ 53 Odpady zawierające azbest _________________________________________ 54 Pestycydy ______________________________________________________ 56 Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych ______________ 56 3.3.2. Zbiorcze zestawienie ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych. __ 56 3.3.3. Systemy zbiórki i transportu odpadów niebezpiecznych. _____________ 57 3.3.4. Instalacje do segregacji, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. _______ 58 3.3.5. Wykaz podmiotów prowadzących działalność na terenie powiatu w zakresie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi. ______________________ 58 IV. PROGNOZOWANE ZMIANY W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI WYNIKAJĄCE ZE ZMIAN DEMOGRAFICZNYCH I GOSPODARCZYCH _______________________________________________ 61 4.1. Ludność w powiecie leskim (stan aktualny). __________ 62 4.2. Prognoza demograficzna w powiecie leskim. ________ 62 4.3. Prognoza ilości odpadów komunalnych. ____________ 62 4.4. Prognoza powstawania odpadów z sektora gospodarczego. ________________________________ 65 V. ZAŁOŻONE CELE I PROJEKTOWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI W POWIECIE LESKIM ______________________________ 66 2 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 5.1. Założone cele i zadania do realizacji wg KPGO. ______ 67 5.2. Założone cele i zadania do realizacji wg WPGO. ______ 68 5.2.1. Główne cele strategiczne określone w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. _________________________________________________ 68 5.2.2. Cele długookresowe określone w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. _________________________________________________ 69 5.2.3. Cele krótkookresowe określone w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. _________________________________________________ 70 5.3. Projektowany system gospodarki odpadami w powiecie leskim. ________________________________________ 72 VI. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ I PRZEDSIĘWZIĘĆ OBEJMUJĄCY OKRES 4 LAT __________________________________ 75 6.1. Zadania krótkoterminowe do realizacji w latach 20042007. __________________________________________ 76 6.2. Harmonogram zadań krótkoterminowych na lata 20042007. __________________________________________ 77 VII. SZACUNKOWE KOSZTY EKSPLOATACYJNE PROPONOWANEGO SYSTEMU ORAZ SPOSOBY FINANSOWANIA REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW. _____ 79 7.1. Koszty eksploatacyjne zagospodarowania odpadów komunalnych. __________________________________ 79 7.2. Sposoby finansowania. __________________________ 82 Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej ______________________ 82 Fundacja EKOFUNDUSZ__________________________________________ 83 VIII. SYSTEM MONITORINGU I OCENY REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW ________________________________________ 84 IX. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO _______________________________________________ 86 X. Schemat przepływu odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do kompostowni. __________________________________ 89 XI. SŁOWNIK OKREŚLEŃ I SFORMUŁOWAŃ UŻYTYCH W OPRACOWANIU __________________________________________________ 90 XII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM _________ 93 XIII. MAPA POGLĄDOWA. ____________________________________________ 97 3 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego I. 4 WSTĘP Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 1.1. Cel opracowania. Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami (PPGO) sporządzony został jako realizacja ustaleń art. 14 ustawy [ 2 ] z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późniejszymi zmianami), nakładającego obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Projekt planu podlega zaopiniowaniu przez zarząd województwa podkarpackiego oraz przez zarządy gmin: Lesko, Baligród, Cisna, Solina i Olszanica. Organy te udzielają opinii dotyczących PGO w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące od dnia otrzymania projektu. Nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną (art. 14 ust. 8 ustawy o odpadach [ 2 ]). Powiatowy plan gospodarki odpadami sporządzono w oparciu o cele założone w „II Polityce ekologicznej państwa” oraz w oparciu o zasady postępowania z odpadami określone w ustawie o odpadach w rozdziale II art. 5 . Nadrzędnym celem planu gospodarki odpadami jest określenie zakresu zadań koniecznych do zapewnienia zintegrowanej gospodarki odpadami na terenie powiatu, w sposób zapewniający ochronę środowiska z uwzględnieniem obecnych i przyszłych możliwości technicznych, organizacyjnych oraz uwarunkowań ekonomicznych, jak również z uwzględnieniem poziomu technicznego istniejącej infrastruktury. Co za tym idzie: realizacja obowiązku planowania, projektowania i prowadzenia wszelkich działań w taki sposób, aby zapobiegać powstawaniu odpadów, lub ograniczać ich ilość , zapewniać odzysk odpadów oraz zapewnić unieszkodliwianie odpadów, których powstawaniu nie udało się zapobiec, lub których nie udało się poddać odzyskowi. 1.2. Podstawa prawna. Dokumentami nadrzędnymi wobec Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu leskiego są Plan Gospodarki Odpadami dla województwa podkarpackiego i Krajowy Plan Gospodarki Odpadami. Przy sporządzaniu powiatowego planu gospodarki odpadami opierano się na następujących aktach prawnych: [ 1 ] ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późniejszymi zmianami) ; 5 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego [ 2 ] ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (dz. U. Nr 62, poz. 628, z późniejszymi zmianami) ; [ 3 ] ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638, z późniejszymi zmianami) ; [ 4 ] ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63, poz. 639, z późniejszymi zmianami) ; [ 5 ] ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z późniejszymi zmianami) ; [ 6 ] ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dz. U. Nr 132, poz. 622, z późniejszymi zmianami). Materiałami pomocniczymi przy opracowywaniu niniejszego dokumentu były miedzy innymi: [ 7 ] „ Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami ” – Warszawa 2002 ; [ 8 ] rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620) ; ankiety z gmin, wybranych instytucji, zakładów przemysłowych. 1.3. Konstrukcja Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620) plan taki powinien określać: - aktualny stan gospodarki odpadami; - prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych; - działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami; 6 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego - projektowany system gospodarki odpadami, w szczególności gospodarki - odpadami niebezpiecznymi oraz innymi niż komunalne, uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie; szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne tego sytemu; szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działań oraz sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów; system monitoringu i ocenę realizacji zamierzonych celów. - Realizując powyższe założenia dokonano podziału odpadów na trzy zasadnicze grupy: odpady powstające w sektorze komunalnym, obejmujące: odpady komunalne, odpady opakowaniowe, odpady wielkogabarytowe, komunalne osady ściekowe, odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych ; odpady powstające w sektorze gospodarczym: odpady przemysłowe, a wśród nich odpady z sektora budowlanego, wraki samochodowe, odpady zawierające azbest ; odpady o charakterze niebezpiecznym, z wyszczególnieniem odpadów medycznych i weterynaryjnych oraz odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych. Plan sporządzono w oparciu o analizę poszczególnych grup odpadów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206, z późniejszymi zmianami). Analiza powyższa ma na celu określenia aktualnego stanu gospodarki odpadami (rodzaj, ilość, źródła pochodzenia), rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami. W dalszej kolejności: określenie działań zmierzających do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, tj.: zapobieganie powstawaniu odpadów lub ograniczanie ich ilości, w tym ograniczanie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska, prawidłowe postępowanie z wytwarzanymi odpadami. W części finalnej opracowania, określenie instrumentów finansowych służących realizacji zamierzonych celów i wprowadzenie systemu monitoringu jak również dokonanie oceny realizacji zamierzonych celów. 7 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego II. PODSTAWOWE INFORMACJE CHARAKTERYZUJĄCE OBSZAR, DLA KTÓREGO SPORZĄDZANY JEST PLAN GOSPODARKI ODPADAMI 8 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 2.1. Położenie geograficzne, walory przyrodnicze, zasoby naturalne. 2.1.1. Położenie geograficzne, walory krajobrazowe. Powiat leski położony jest w południowo-wschodniej części województwa podkarpackiego i graniczy: od południa – ze Słowacją, od wschodu z powiatem bieszczadzkim, a od zachodu i północy - z powiatem sanockim. Powierzchnia powiatu wynosi 834,49 km2, zamieszkuje ją 26 598 mieszkańców. Pod względem administracyjnym powiat dzieli się na 5 gmin: Baligród, Cisna, Lesko, Olszanica i Solina. Siedzibą powiatu jest Lesko, które zamieszkuje ponad 7 tys. mieszkańców. Cały powiat leży w obrębie jednostki fizyko-geograficznej zwanej Bieszczadami i Gór Sanocko-Turczańskich. Gmina Lesko wraz z miastem Lesko znajduje się w północnej części powiatu, otoczona wzniesieniami Pogórza Leskiego (najwyższy szczyt wznosi się na wysokość 583 m n.p.m.) i Gór Słonnych (668 m n.p.m.). Na wschód od Gór Słonnych położona jest gmina Olszanica. W środkowej części powiatu leży gmina Baligród otoczona od zachodu wałem górskim Wielkiego Działu (1071 m n.p.m.). Wokół Jeziora Solińskiego rozpościera się gmina Solina obramowana Górami Jawora (741 m n.p.m.) i Korbani (894 m n.p.m.). Przy granicy ze Słowacją leży gmina Cisna otoczona od południa górskim pasmem granicznym Bieszczadów (1199 m n.p.m.), a od północy masywem Łopiennika (1069 m n.p.m.) i Połoniną Wetlińską (1253 m n.p.m.). W związku z niepowtarzalnym krajobrazem górskim – jedyną w Polsce formą geograficzną - połoninami, dużym zalesieniem (średnio - 63%; w gminie Cisna dochodzi do 89%), bogatą florą i fauną, niemal cały powiat objęty jest prawną ochroną przyrodniczą. Wszystkie gminy leżą na terenie Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Cała gmina Cisna oraz częściowo gminy Baligród i Solina leżą w Cieśniańsko-Wetlińskim Parku Krajobrazowym. Ponadto część gminy Cisna i Solina położona jest w obszarze Parku Krajobrazowego Doliny Sanu. Natomiast część gminy Lesko i Olszanicy leży w Parku Krajobrazowym Gór Słonych. Na terenie gminy Cisna znajduje się Bieszczadzki Park Narodowy, który wraz z otaczającymi parkami krajobrazowymi i przylegającymi do nich terenami chronionymi na Słowacji i Ukrainie tworzy Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „KARPATY WSCHODNIE”. Na terenie powiatu znajduje się ponadto 10 rezerwatów przyrody o powierzchni ogólnej 770,2 ha. Są to: - „Cisy na Górze Jawor” – gm. Baligród, - „Gołoborze” – gm. Baligród, - „Góra Sobień” – gm. Lesko, - ‘Olszyna Łęgowa w Kalnicy” – gm. Cisna’ 9 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego - „Olsza Kosa w Stęznicy” – gm. Baligród, „Sine Wiry” – gm. Solina i Cisna, „Worońkówka” – gm. Baligród, „Bobry w Uhercach” – gm. Olszanica i Solina, „Dyrbek” – gm. Lesko, „Buczyna w Wańkowej” – gm. Olszanica 2.1.2. Warunki klimatyczne, hydrologiczne, hydrogeologiczne, glebowe. Klimat powiatu ma charakter podgórski (w części północnej) i górski (w części południowej). Charakteryzuje się dużą ilością opadów od ok. 750 mm rocznie (w Lesku) do ponad 1000 mm (w Cisnej). Najwięcej opadów przypada na okres od czerwca do sierpnia. Średnie temperatury roczne są również zróżnicowane i wahają się od 4 0C (w gminie Cisna) do 7,50C 9na Pogórzu Leskim). Średnia ilość dni z pokrywą śnieżną wynosi od 90 do 140 w partiach szczytowych gminy Cisna, częstym zjawiskiem są odwilże i szybkie topnienie śniegu. W dolinach górskich i kotlinach można zaobserwować znaczne odchylenia klimatyczne spowodowane występowaniem lokalnych mikroklimatów. Gromadzi się tu ciepłe powietrze z równin węgierskich , a okoliczne lasy oddziaływają na nie pod względem wilgotności i łagodnej temperatury. Pod względem geologicznym teren powiatu leskiego znajduje się w obrębie Karpat fliszowych, tektonicznie w jednostce zwanej Centralną Depresją Karpacką. Depresja ta wypełniona jest głównie przez najmłodsze osady fliszu karpackiego, tzw. „warstwy krośnieńskie”. Są to naprzemianległe łupki i piaskowce o bardzo znacznej miąższości z przewagą tych pierwszych. Na osadach fliszowych spoczywają młodsze osady wieku czwartorzędowego. Są to mady rzeczne reprezentowane przez gliny i pyły różnego typu, zawierające w swej masie kamienie, otoczaki, rumosz wietrzeliny piaskowca. Występują tu niewielkie ilości złóż surowców mineralnych. Główne znaczenie maja kopaliny z grupy surowców energetycznych (ropa naftowa i gaz ziemny) i skalnych. w okolicach Baligrodu na szczelinach piaskowców występuje rozproszona mineralizacja kruszcowa arsenu, miedzi, żelaza, ołowiu, antymonu, cynku. W okolicach Leska (pstre łupki i margle) – malachit, azuryt i uran. Wody mineralne występują w Lesku (solanki chlorkowo-węglanowosiarczkowe), w Baligrodzie (unikalne w skali europejskiej wodoro-weglanowochlorkowo-sodowe ze związkami arsenu). Spośród wód mineralnych wyodrębniono wody lecznicze, których złoża występują w miejscowości uzdrowiskowej Polańczyk. Występują tu udokumentowane odwiertami wody wodorowęglanowosodowe, żelaziste, jodkowe, borowe i wody wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowe, bromkowe, jodkowe, borowe. 10 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Największą rzeką powiatu jest San, ze swoimi dopływami: Solinką, Wetlinką, Hoczewką i Olszanką. Na Sanie zbudowano dwa sztuczne jeziora: Solińskie (największe tego typu w Polsce) i Myczkowieckie, będące zbiornikami wody pitnej i chroniące niżej położone tereny przed powodziami. Gromadzą one ponad 18% ogółu retencjonowanych wód w kraju. Rzeki płynące w powiecie leskim mają charakter rzek górskich. Ich główną cechą jest duża zasobność wodna i zmienność przepływów. Intensywne opady atmosferyczne przy znacznych spadkach rzek stwarzają dobre warunki szybkiego odpływu. Z uwagi na mało przepuszczalne podłoże, spływ odbywa się w znacznym stopniu powierzchniowo, wskutek czego w okresach posuchy występują bardzo małe przepływy, a w okresach deszczowych gwałtowne wezbrania. Maksymalny odpływ w rzekach naszego regionu występuje w miesiącach marzec-kwiecień, natomiast minimum odpływu obserwowane jest najczęściej we wrześniu. Wody podziemne występują w miejscach większych obniżeń terenu pod stokiem wzniesień. Są to najczęściej poziomy mało wydajne, często występujące okresowo. Większe wydajności występują w terasach dużych rzek. Wiele jednak obszarów stanowią tereny deficytowe bez możliwości ujęcia wód podziemnych. Większość gleb powiatu to gleby słabe IV, V i VI klasy bonitacyjnej. Powstały one ze skał fliszu karpackiego jako brunatne kwaśne. Jedynie w dolinie Sanu występują enklawy gleb madowych. W południowej części powiatu występują gleby kamienisto-gliniaste , większość gleb ma odczyn kwaśny lub bardzo kwaśny. 2.2. Sytuacja demograficzna. Powiat leski zamieszkuje 26 598 mieszkańców (stan na koniec 2002 r.). Zaliczany jest on do najsłabiej zaludnionych w województwie podkarpackim. Gęstość zaludnienia wynosi 32 osoby/ km2, przy średniej wojewódzkiej kształtującej się na poziomie – 117 osób/km2, i krajowej – 122 osoby/km2. W powiecie na 100 mężczyzn przypada 99 kobiety. Ludność na terenie powiatu rozmieszczona jest nierównomiernie. Miasto Lesko o powierzchni 15 km2, zamieszkuje – 5,9 tys. osób, natomiast w obszarach wiejskich mieszka – 20,7 tys. osób. Największa gęstość zaludnienia jest na terenie miasta Lesko i wynosi 390 osób/km2, natomiast najmniejsza gęstość zaludnienia jest w gminie Cisna i wynosi 6 osób/km2. Wielkość zaludnienia w poszczególnych gminach powiatu, obrazuje tabela 2-1. 11 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 2-1. Podział administracyjny i ludność w powiecie leskim Wyszczególnienie Ilość miejscowości Ludność* gmin (sołectw) ogółem na 1 km2 [osób] Baligród 10 3.343 20 Cisna 12 1.686 6 Lesko –gmina14 5.018 58 Lesko –miasto6.161 390 Olszanica 8 5.200 54 Solina 16 5.350 29 OGÓŁEM w powiecie 60 26,5 33 * dane uzyskane drogą ankietyzacji w gminach, stan na koniec 2002 r. Ludność w powiecie leskim stan na koniec 2002 r. 7000 6161 6000 4000 5200 5018 5000 5350 3343 3000 Liczba ludności [osoby] 1686 2000 1000 0 Rys. 1. Baligród Lesko gmina- Olszanica Ludność w powiecie leskim – stan na koniec 2002 r. Społeczeństwo powiatu jest stosunkowo młode, w wieku przedprodukcyjnym jest 7,0 tys. osób, w wieku produkcyjnym – 15,9 tys. osób (60% ogółu), a w wieku poprodukcyjnym - 3,6 tys. osób. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 67,3 osoby w wieku nieprodukcyjnym. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 2002 r. w powiecie leskim wynosiło 1869 zł, przy czym w sektorze publicznym 2056 zł, natomiast w sektorze prywatnym 1413 zł. Stopa bezrobocia w połowie 2003 r. wynosiła 18,8 %. 12 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 2.3. Istniejąca infrastruktura powiatu. Największym centrum administracyjno-handlowo-usługowym na terenie powiatu jest Lesko. Znajdują się w nim siedziby władz samorządowych, 4 banki, sąd, prokuratura, poczta, policja, straż pożarna, 1 szkoła podstawowa, gimnazjum, 4 szkoły ponadgimnazjalne oraz ośrodek szkolno-wychowawczy. Ponadto na terenie powiatu znajduje się 9 gimnazjów (ogółem) oraz 24 szkoły podstawowe. Biorąc pod uwagę, placówki służby zdrowia i pomocy społecznej, znajduje się tutaj 1 szpital, 2 przychodnia oraz kilka ośrodków zdrowia i 9 aptek, brak jest żłobków i domów pomocy społecznej. Wśród pracowników medycznych 6 lekarzy prowadzi gabinety stomatologiczne. Uogólnione dane z zakresu infrastruktury komunalnej i mieszkaniowej wykazują , że na terenie powiatu jest 108,1 km sieci wodociągowej rozdzielczej i 30,7 km sieci kanalizacyjnej. W powiecie funkcjonują 4 komunalne oczyszczalnie ścieków, 3 oczyszczalnie komunalne obecnie są w fazie budowy. Ponadto, funkcjonuje duża ilość oczyszczalni zakładowych zlokalizowanych przy ośrodkach wypoczynkowych , bazach turystycznych, szkołach, zakładach, budynkach nadleśnictw i innych. Najsłabiej są rozwinięte systemy odprowadzania ścieków na terenach wiejskich. W większości gospodarstw ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych za wyjątkiem gminy Solina, gdzie plan przestrzennego zagospodarowania gminy narzuca obowiązek oczyszczania ścieków na oczyszczalni ścieków. Poniżej przedstawiono wykaz podmiotów gospodarczych z terenu powiatu, prowadzących usługi opróżniania zbiorników bezodpływowych: - Administracja Budynków Komunalnych i Wodociągów w Lesku; - Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Ustrzykach Dolnych; - Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o. w Polańczyku. Statystycznie ilość odprowadzonych ścieków komunalnych z terenu powiatu wynosi 504 dam3, z czego oczyszczanych jest 237 dam3. W skali procentowej 53% z ogółu odprowadzanych ścieków, wymaga oczyszczania. Większość ujęć wody na terenie powiatu leskiego stanowią ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych (studnie kopane) i trzeciorzędowych (studnie wiercone). Natomiast ujęcia wody powierzchniowej zlokalizowane są głównie wokół Zbiornika Solińskiego i Myczkowieckiego. Istotnym powodem utrudniającym rozwój gospodarczy powiatu jest mała ilość abonentów telefonicznych. Sytuację tę w ostatnich latach poprawiły stacje nadawcze telefonii komórkowej, które powstały w miejscowościach: Lesko, Hoczew, Nowosiółki, Baligród, Cisna, Smerek, Wetlina, Solina. Sieć gazowa została 13 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego wybudowana w miejscowości Lesko i Polańczyk oraz w miejscowościach położonych w kierunku Baligrodu. Przez powiat przechodzi ważny szlak drogowy i kolejowy prowadzący w Krościenku do przejścia granicznego na Ukrainę. Ponadto w gminie Cisna znajduje się utworzone dla turystów piesze przejście graniczne na Słowację. 2.4. Sytuacja gospodarcza. Dominującym czynnikiem kształtującym rozwój gospodarczy jest przemysł. Zważywszy na turystyczno-rolniczy charakter powiatu leskiego jest on słabo rozwinięty w tym regionie. Na potwierdzenie tego faktu pracujący w przemyśle z ogółu pracujących, stanowią zaledwie 19,6% (stan na koniec 2002 r.). Istniejące zakłady przemysłowe koncentrują się głównie na terenie gminy Lesko i Olszanica. Są to przede wszystkim zakłady przetwórstwa drzewnego, przemysłu spożywczego i maszynowego. Wybrane większe zakłady przemysłowe zlokalizowane na terenie powiatu: - Zespół Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowce w Solinie, Podkarpacki Ośrodek Motoryzacyjny OLSZANICA Sp. z o.o. w Olszanicy, Zakład Produkcyjno-Usługowo-Handlowy PROHANBUD w Uhercach, Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „EXTRANS” w Uhercach, „TALENS” Sp. z o.o. w Lesku, Zakład Przemysłu Drzewnego w Łukawicy, „POŁONINA” Sp. z o.o. w Lesku. Odmienną formą działalności gospodarczej, charakterystyczną dla regionu Bieszczadów jest produkcja węgla drzewnego, prowadzona w punktach wypału węgla na terenach leśnych, w tzw. „retortach”. Według inwentaryzacji przeprowadzonej na koniec III kw. 2003 r. przez Podkarpacki Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, na terenie powiatu leskiego zlokalizowanych zostało 47 retort w 8 punktach wypału. Na skalę przemysłową produkcję węgla drzewnego na terenie powiatu prowadzi Firma „EXTRANS” w Uhercach. Według danych statystycznych na terenie powiatu zarejestrowanych jest 3538 podmiotów gospodarczych (wg rejestru REGON). Liczba ta klasyfikuje powiat leski na 12 miejscu w województwie podkarpackim. Najwięcej podmiotów prowadzi działalność w sferze handlowo-usługowej – 1162 podmiotów gospodarczych, dla porównania: w przemyśle – 464 podmioty gospodarcze, w budownictwie – 427 podmiotów gospodarczych. Najmniejsza liczba przedsiębiorców – 72 prowadzi działalność w sferze: rolnictwo , łowiectwo i leśnictwo. 14 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Szczegółowy wykaz ilości podmiotów gospodarki narodowej według wybranych rodzajów działalności obrazuje tab. 2.2. TABELA 2-2. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej według wybranych rodzajów działalności w 2003 r. w powiecie leskim Wybrane rodzaje działalności Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczej gospodarczych rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo 72 przemysł 464 budownictwo 427 handel i usługi 1162 hotele i restauracje 103 transport, gospodarka magazynowa i 267 łączność pośrednictwo finansowe 109 obsługa nieruchomości i firm, nauka 370 edukacja 108 ochrona zdrowia i opieka społeczna 148 RAZEM: 3538 * stan na koniec czerwca 2003 r. Analiza działu gospodarki narodowej: handel i usługi, jako najbardziej rozwiniętego na terenie powiatu leskiego, wykazała działalność 347 sklepów (stan na koniec 2002 r.) o ogólnej powierzchni sprzedażowej 20 644 m2 i zatrudnionej liczbie osób 541. Ponadto na terenie powiatu funkcjonuje 1 targowisko stałe, o powierzchni 4476 m2 oraz 9 stacji paliw. 2.5. Rolnictwo. Ludność wiejska mieszka w 59 miejscowościach (sołectwach), w których znajduje się 4055 gospodarstw rolnych. Średnie gospodarstwo w powiecie ma powierzchnię 4,6 ha, przy średniej krajowej 7,0 ha. Gospodarstwa małe, w przedziale do 5 ha stanowią 70% wszystkich gospodarstw. Gospodarstw dużych powyżej 10 ha jest zaledwie 6%, w tym 27 gospodarstw o obszarze powyżej 30 ha. Przeciętna powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie indywidualnym wynosi 3,05 ha, dla porównania w województwie podkarpackim – 2,36 ha (według stanu na koniec 2002 r.). Powierzchnia zasiewów ogółem na terenie powiatu wynosi 2542 ha, przy czym procentowy udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni gospodarstw wynosi zaledwie 17,3% i jest najniższy w skali województwa podkarpackiego Średni w województwie – 45,3%). Konsekwencją dużego rozdrobnienia gospodarstw jest wielokierunkowość produkcji, niska towarowość i niskie dochody rolników. W tej sytuacji względy ekonomiczne utrudniają odpowiednie wyposażenie gospodarstw w 15 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego urządzenia rolnicze i wysoką jakość produkcji. W produkcji zwierzęcej dominuje chów bydła mlecznego i w mniejszym stopniu opasowego. W powiecie istnieje kilka gospodarstw owczarskich, w których hoduje się od 100 do 200 matek 2.6. Turystyka. Niepowtarzalny krajobraz górski, bogata flora i fauna, szeroko urozmaicone warunki naturalne sprzyjają rozwojowi turystyki zarówno w okresie letnim jak i zimowym. Słabe uprzemysłowienie i zurbanizowanie terenu sprawiają, że istniejące walory krajobrazowe i atrakcje turystyczne ukierunkowują charakter powiatu na turystyczno-wypoczynkowy, czego dowodem jest rosnąca liczba ośrodków wypoczynkowych, baz turystycznych, itp. Na terenie powiatu (według danych statystycznych na koniec 2000 r.) istnieją 74 bazy noclegowe (hotele, pensjonaty, motele) dysponujące ok. 5000 miejsc noclegowych całorocznych. Najwięcej obiektów hotelowych znajduje się w gminie Solina. Wybitne walory turystyczne sprzyjają rozwojowi agroturystyki. Funkcjonujące w Lesku Stowarzyszenie Agroturystyczne „Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne – Bieszczady” (GGG-Bieszczady) zrzeszają 161 gospodarstw z 1643 miejscami noclegowymi. W każdej z 5 gmin powiatu istnieją koła gminne „GGG-Bieszczady” i ponadto koła wiejskie. Rozwój agroturystyki przyczynił się do powstania kilku stadnin konnych, zakładane są stawy pstrągowokarpiowe, sprzyjające uprawianiu wędkarstwa. Na terenie powiatu jest ok. 310 km szlaków turystycznych i wiele szlaków spacerowych i rowerowych. Ponadto działa 11 wyciągów narciarskich, kilka krytych pływalni, kortów tenisowych, przystani żeglarskich, ujeżdżalni. 16 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego III. AKTUALNY STAN GOSPODARKI ODPADAMI W POWIECIE LESKIM 17 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 3.1. Odpady powstające w sektorze komunalnym. Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o odpadach [ 2 ], odpady komunalne są to „odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzących od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych”. Za organizację i zarządzanie gospodarką odpadami komunalnymi jest odpowiedzialna gmina zgodnie z obowiązkiem narzuconym w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach [ 6 ] oraz w ustawie o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw [5]. Dodatkowo, ustawy te określają obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku, a także warunki udzielania zezwoleń podmiotom świadczącym usługi w zakresie objętym regulacją ustaw. Obowiązki gmin w przytoczonym zakresie, uchwalone zostały w lokalnych regulaminach gospodarki odpadami. Są to: gmina Lesko: - Uchwała Rady Gminy nr XIX / 177 / 2000 z dnia 2000-11-24 w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie miasta i gminy Lesko; - Uchwała Rady Gminy nr XIX / 178 / 2000 z dnia 2000-11-24 w sprawie przyjęcia przez gminę Lesko obowiązków w zakresie wywozu odpadów komunalnych stałych; - Uchwała Rady Gminy nr III / 22 / 2002 z dnia 2002-12-30 w sprawie zmian do uchwały nr XIX / 177 / 2000; - Uchwała Rady Gminy nr IV / 30 / 2003 z dnia 2003-03-28 w sprawie ustalenia opłat za usuwania odpadów. Gmina Solina: - Uchwała nr XXIX / 249 / 97 Rady Gminy Solina z dnia 1997-04-22 w sprawie szczegółowych zasad utrzymani czystości i porządku na terenie nieruchomości; - Uchwała nr IX / 157 / 03 Rady Gminy Solina z dnia 2003-11-07 w sprawie ustalenia trybu i sposobu usuwania i unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych z terenu gminy Solina wraz z obowiązującymi stawkami opłat w zakresie usuwania tych odpadów; - Uchwała nr IX / 176 / 2000 Rady Gminy Solina z dnia 2000-02-25 w sprawie przyjęcia programu gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Solina”. Gmina Cisna: - Uchwała Rady Gminy nr XIV / 178 / 2000 z dnia 2000-04-27 w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Cisna; 18 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego - Uchwała Rady Gminy nr XXIII / 246 / 2000 z dnia 2001-03-07 zmieniająca uchwałę w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Cisna. Gmina Olszanica: - Uchwała Rady Gminy nr XXI / 163 /97 z dnia 1997-11-28 w sprawie szczegółowych zasad utrzymywania porządku i czystości w gminie Olszanica. Gmina Baligród: - Uchwała Rady Gminy nr VI / 41 / 99 z dnia 1999-04-20 w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Baligród. 3.1.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów. Źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są : - gospodarstwa domowe, - obiekty infrastruktury i obsługi ludności: usługi i rzemiosło, handel, szkolnictwo, obiekty turystyczne, targowiska, itp. Uwzględniając powyższe źródła powstawania odpadów w sektorze komunalnym, do dalszej analizy przyjęto następujące grupy odpadów: - odpady z gospodarstw domowych, z rozbiciem na: odpady organiczne ulegające biodegradacji, papier i tekturę, szkło, tworzywa sztuczne, metale, tekstylia, odpady mineralne i frakcja drobna, - odpady z obiektów infrastruktury, z rozbiciem: j.w., - odpady wielkogabarytowe, - odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych. Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych pozostaje w silnej zależności z poziomem konsumpcji indywidualnej. Na przestrzeni lat istotnie zmienia się skład tych odpadów. Coraz większy udział mają odpady tworzywa sztuczne – przede wszystkim opakowania. Związane jest to z rosnącą konsumpcją oraz stosowaniem przez producentów tworzyw sztucznych będących z założenia opakowaniami jednorazowego użytku, często nie podlegających biodegradacji. Z uwagi na brak rzeczywistych danych na temat ilości i składu morfologicznego odpadów z poszczególnych gmin powiatu, ilość powstających odpadów określono drogą szacunkową, w oparciu o wskaźniki nagromadzenia odpadów oraz procentowe udziały poszczególnych frakcji odpadów w ich ogólnej masie, przyjęte wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami. 19 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Zarówno ilość wytwarzanych odpadów komunalnych, wskaźnik nagromadzenia jak i struktura, skład morfologiczny jest różny w zależności od poziomu rozwoju gospodarczego, zamożności społeczeństwa, systemu bytowogospodarczego danego regionu, gospodarki zasobami i poziomu konsumpcji dóbr materialnych. Elementem wyjściowym oszacowania ilości odpadów komunalnych powstających na terenie powiatu jest analiza liczby mieszkańców w poszczególnych gminach i miejscowościach, z uwzględnieniem stopnia zabudowy. Liczbę mieszkańców poszczególnych gmin powiatu leskiego wraz z powierzchnią jaką zajmuje oraz charakterystyką stopnia zabudowy terenu obrazuje tabela nr 3-1. TABELA 3-1. Powierzchnia i liczba mieszkańców poszczególnych gmin powiatu leskiego Nazwa Liczba Powierzchnia Powierzchnia Powierzchnia Liczba jednostki ludności gminy zabudowy zabudowy miejscowości samorządowej zwartej rozproszonej (sołectw) 2 [osoby] [km ] [%] [%] gmina Lesko miasto Lesko gmina Baligród 5018 6161 96,49 15,09 35 38 15 15 14 1 3343 158 11 9 10 gmina Cisna gmina Olszanica 1686 287 5 7 15 5200 94 6 1 8 gmina Solina 5350 184,2 24 5 16 RAZEM: 26758 3.1.1.1. Określenie ilości odpadów komunalnych pochodzących z gospodarstw domowych. Analiza ilości powstających odpadów komunalnych w gospodarstwach domowych z wyszczególnieniem poszczególnych frakcji według składu morfologicznego, oszacowana została metoda wskaźnikową. Zastosowane wskaźniki nagromadzenia odpadów oraz procentowe udziały poszczególnych frakcji odpadów w ich ogólnej masie, przyjęte wg założeń określonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, obrazują tabele 3-2 i 3-3. 20 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 3-2. Wskaźnik nagromadzenia odpadów komunalnych w gospodarstwach domowych na terenach miejskich i wiejskich (wg KPGO) Wskaźnik nagromadzenia [ kg / M /rok ]* Miasto Wieś 224 116 * kg/M/r – kilogram/ Mieszkańca/ rok TABELA 3-3. Wskaźniki generowania składu morfologicznego odpadów komunalnych z gospodarstw domowych (wg KPGO) Miasto Wieś Frakcja odpadów [%] [%] odpady organiczne ulegające biodegradacji 36 16 papier i tektura 19 13 tworzywa sztuczne 14 13 szkło 8 8 metale 4 4 tekstylia 4 3 odpady mineralne i frakcja drobna 15 43 Analizy stanu istniejącego w zakresie ilości odpadów komunalnych powstających w gospodarstwach domowych, odwołują się do liczby mieszkańców w poszczególnych gminach powiatu. Z uwagi na brak lub niekompletne informacje z gmin, w szczególności dotyczące ilości powstających odpadów w rozbiciu na poszczególne frakcje, poniższych analiz (tabele: 3-4, 3-5, 3-6, 3-7, 3-8) dokonano metodą szacunkową z uwzględnieniem różnic dla jednostek miejskich i wiejskich. TABELA 3-4. Ilość odpadów komunalnych powstających w ciągu roku w gospodarstwach domowych na terenie miasta i gminy LESKO Nazwa Liczba Odpady Odpady Odpady podatne na segregację Pozostałe odpady gminy ludności ogółem organiczne [Mg/rok] [Mg/rok] papier szkło tworzywa metale tekstylia odpady [osoby] [Mg/rok] [Mg/rok] i sztuczne mineralne tektura i frakcja drobna Lesko 6161 1380,06 496,82 262,21 110,40 193,21 55,20 55,20 207,00 -miastoLesko 5018 2389,25 382,28 310,60 191,14 310,60 95,57 71,68 1027,38 -gminaRAZEM 11 179 3769,31 879,10 572,81 301,54 503,81 150,77 126,68 1234,38 21 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Ilość odpadów komunalnych powstających w ciągu roku w gospodarstwach domowych na terenie gminy BALIGRÓD Nazwa Liczba Odpady Odpady Odpady podatne na segregację Pozostałe odpady gminy ludności ogółem organiczne [Mg/rok] [Mg/rok] papier szkło tworzywa metale tekstylia odpady [osoby] [Mg/rok] [Mg/rok] i sztuczne mineralne tektura i frakcja drobna Baligród -gmina- 3343 62,05 50,41 31,02 50,41 15,51 11,63 166,75 387,79 TABELA 3-5. Ilość odpadów komunalnych powstających w ciągu roku w gospodarstwach domowych na terenie gminy CISNA Nazwa Liczba Odpady Odpady Odpady podatne na segregację Pozostałe odpady gminy ludności ogółem organiczne [Mg/rok] [Mg/rok] papier szkło tworzywa metale tekstylia odpady [osoby] [Mg/rok] [Mg/rok] i sztuczne mineralne tektura i frakcja drobna Cisna -gmina- 1686 31,30 25,43 15,65 25,43 7,82 5,87 84,10 195,58 TABELA 3-6. Ilość odpadów komunalnych powstających w ciągu roku w gospodarstwach domowych na terenie gminy OLSZANICA Liczba Odpady Odpady Odpady podatne na segregację Pozostałe odpady ludności ogółem organiczne [Mg/rok] [Mg/rok] papier szkło tworzywa metale tekstylia odpady [osoby] [Mg/rok] [Mg/rok] i sztuczne mineralne tektura i frakcja drobna TABELA 3-7. Nazwa gminy Olszanica -gmina- 5200 603,20 96,52 78,42 48,26 78,42 24,13 18,10 259,38 Ilość odpadów komunalnych powstających w ciągu roku w gospodarstwach domowych na terenie gminy SOLINA Liczba Odpady Odpady Odpady podatne na segregację Pozostałe odpady ludności ogółem organi[Mg/rok] [Mg/rok] czne papier i szkło tworzy- metale tekstylia odpady [osoby] [Mg/rok] tektura wa mineral [Mg/rok] sztuczne ne i frakcja drobna TABELA 3-8. Nazwa gminy Solina -gmina- 5350 620,60 99,30 80,68 22 49,65 80,68 24,82 18,62 266,86 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 3-9. Zbiorcze zestawienie ilości odpadów komunalnych z gospodarstw domowych powstających w ciągu roku na terenie powiatu leskiego Gminy Liczba Ilość odpadów Odpady Odpady podatne na segregację Pozostałe odpady ludności ogółem organiczne papier szkło tworzywa metale tekstylia odpady i sztuczne mineralne i tektura frakcja organiczna [osoby] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] Lesko -miasto6161 1380,06 496,82 262,21 110,40 193,21 55,20 55,20 207,00 -gmina5018 2389,25 382,28 310,60 191,14 310,60 95,57 71,68 1027,38 Baligród 3343 387,79 62,05 50,41 31,02 50,41 15,51 11,63 166,75 Cisna 1686 195,58 31,30 25,43 15,65 25,43 7,82 5,87 84,10 Olszanica 5200 603,20 96,52 78,42 48,26 78,42 24,13 18,10 259,38 Solina 5350 620,60 99,30 80,68 49,65 80,68 24,82 18,62 266,86 RAZEM: 26758 5576,48 1168,27 807,75 446,12 738,75 223,05 180,90 2011,47 TABELA 3-10. Wyszczególnienie miasta wsie RAZEM: Zbiorcze zestawienie ilości odpadów komunalnych z gospodarstw domowych powstających w ciągu roku na terenie powiatu leskiego Liczba Ilość odpadów Odpady Odpady podatne na segregację Pozostałe odpady ludności ogółem organiczne papier szkło tworzywa metale tekstylia odpady i sztuczne mineralne i tektura frakcja organiczna [osoby] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] 6161 1380,06 496,82 262,21 110,40 193,21 55,20 55,20 207,00 20597 26758 4196,42 5576,48 671,45 1168,27 23 545,54 807,75 335,72 446,12 545,54 738,75 167,85 223,05 125,70 180,90 1804,47 2011,47 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Zestawienie zbiorcze ilości odpadów komunalnych powstających w ciągu roku w gospodarstwach domowych 100% odpady pozostałe tekstylia metale tworzywa sztuczne szkło papier i tektura odpady organiczne 80% 60% 40% 20% 0% miasta Rys. 2. wsie Zestawienie zbiorcze ilości odpadów komunalnych powstających w ciągu roku w gospodarstwach domowych Jak wynika z danych zamieszczonych w powyższych tabelach powstałych na bazie wskaźników zaczerpniętych z KPGO, w gospodarstwach domowych na terenie powiatu leskiego powstaje w ciągu roku 5576,48 Mg odpadów komunalnych. Najwięcej odpadów powstaje na terenie gminy Lesko – 3769,31 Mg, czyli ok. 65% ogólnej masy odpadów powstających na terenie powiatu. Według podziału na poszczególne frakcje najwięcej jest odpadów z grupy odpadów mineralnych i frakcji drobnej oraz organicznych, a najmniej tekstyliów i metali. 3.1.1.2. Określenie ilości odpadów komunalnych wytwarzanych w sektorze handlowym i publicznym. Źródłami powstawania odpadów komunalnych w sektorze handlowym i publicznym są obiekty infrastruktury takie jak: handel, rzemiosło, usługi, szkolnictwo, obiekty turystyczne, targowiska. W celu określenia ilości odpadów wytwarzanych w sektorze handlowym i publicznym zastosowano, podobnie j.w. wskaźniki nagromadzenia odpadów oraz procentowe udziały poszczególnych frakcji odpadów w ich 24 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego ogólnej masie, przyjęte wg założeń określonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami. Wskaźniki powyższe obrazują tabele 3-11 i 3-12. TABELA 3-11. Wskaźniki nagromadzenia odpadów komunalnych z obiektów infrastruktury na terenach miejskich i wiejskich Wskaźnik nagromadzenia [ kg / M /rok ]* TABELA 3-12. Miasto Wieś 110 45 Skład morfologiczny odpadów komunalnych z obiektów infrastruktury Frakcja odpadów Udział procentowy [%] organiczne papier i tektura tworzywa sztuczne szkło metale tekstylia mineralne i frakcja drobna 10 30 30 10 5 3 12 25 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 3-13. Zestawienie zbiorcze ilości odpadów komunalnych z obiektów infrastruktury powstających w ciągu roku na terenie powiatu leskiego Gminy Liczba Ilość odpadów Odpady Odpady podatne na segregację Pozostałe odpady ludności ogółem organiczne papier szkło tworzywa metale tekstylia odpady i sztuczne mineralne i tektura frakcja organiczna [osoby] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] Lesko -miasto6161 677,71 67,77 203,31 67,77 203,31 33,89 20,33 81,34 -gmina5018 225,81 22,58 67,74 22,58 67,74 11,29 6,77 27,10 Baligród 3343 150,44 15,04 45,12 15,04 45,12 7,52 4,51 18,05 Cisna 1686 75,87 7,59 22,77 7,59 22,77 3,79 2,28 9,10 Olszanica 5200 234,00 23,40 70,20 23,40 70,20 11,70 7,02 28,08 Solina 5350 240,75 24,08 72,24 24,08 72,24 12,04 7,22 28,89 RAZEM: 26758 1604,58 160,46 481,38 160,46 481,38 80,23 48,13 192,56 TABELA 3-14. Zestawienie zbiorcze ilości odpadów komunalnych z obiektów infrastruktury powstających w ciągu roku na terenie powiatu leskiego Wyszczególnienie Liczba Ilość odpadów Odpady Odpady podatne na segregację Pozostałe odpady ludności ogółem organiczne papier szkło tworzywa metale tekstylia odpady i sztuczne mineralne i tektura frakcja organiczna [osoby] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] miasta 6161 677,71 67,77 203,31 67,77 203,31 33,89 20,33 81,34 wsie 20597 926,87 92,69 278,07 92,69 278,07 46,34 27,80 111,22 26758 RAZEM: 1604,58 160,46 481,38 160,46 481,38 80,23 48,13 192,56 26 Temat opracowania: Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Powyższa analiza wykazuje, że na terenie powiatu leskiego w obiektach infrastruktury powstaje rocznie około 1604,58 Mg odpadów komunalnych. Najwięcej 903,52 Mg na terenie miasta i gminy Lesko. Według podziału frakcyjnego najwięcej jest papieru i tektury oraz tworzyw sztucznych. 3.1.1.3. Odpady wielkogabarytowe. Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw domowych, które ze względu na duże rozmiary (nie mieszczą się do standardowych pojemników) wymagają odrębnego traktowania. Odpady te w całości są traktowane jako odpady komunalne, jednak zawierają one często substancje i materiały uznane za niebezpieczne, które przed procesem unieszkodliwiania należy oddzielić. Przewidywaną ilość wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych określono metodą szacunkową, posługując się wskaźnikami nagromadzenia odpadów przyjętymi z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami. Wskaźniki powyższe obrazują tabele 3-15 i 3-16. TABELA 3-15. Wskaźniki nagromadzenia odpadów wielkogabarytowych na terenach miejskich i wiejskich Miasto Wieś 20 15 Wskaźnik nagromadzenia [ kg / M /rok ]* TABELA 3-16. Skład odpadów wielkogabarytowych Frakcja odpadów Udział procentowy [%] drewno metale inne (balastowe, materace, plastik, itp.) 60 30 10 1 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 3-17. Zestawienie zbiorcze ilości odpadów wielkogabarytowych powstających w ciągu roku na terenie powiatu leskiego w rozbiciu na gminy Gminy Liczba Odpady Odpady wielkogabarytowe ludności wielkogabarytowe w rozbiciu na frakcje [osoby] ogółem [Mg/rok] drewno metale inne [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] Lesko -miasto6161 123,22 73,93 36,96 12,32 -gmina5018 75,27 45,16 22,58 7,53 Baligród 3343 50,15 30,09 15,05 5,02 Cisna 1686 25,29 15,17 7,59 2,53 Olszanica 5200 78,00 46,80 23,40 7,80 Solina 5350 80,25 48,15 24,08 8,03 RAZEM: 26758 432,18 259,30 129,66 43,22 Zestawienie zbiorcze ilości odpadów wielkogabarytowych powstających w ciągu roku na terenie powiatu leskiego w rozbiciu na obszary wiejskie i miejskie Liczba Odpady Odpady wielkogabarytowe ludności wielkogabarytowe w rozbiciu na frakcje [osoby] ogółem [Mg/rok] drewno metale inne [Mg/rok] [Mg/rok] [Mg/rok] 6161 123,22 73,93 36,96 12,32 20597 308,96 185,37 92,70 30,90 TABELA 3-18. Wyszczególnienie miasta wsie RAZEM: 3.1.1.4. 26758 432,18 259,30 129,66 43,22 Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych. Źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych jest w szczególności przemysł, jednak pewne ich ilości powstają w sektorze bytowo-gospodarczym. Pod pojęciem odpady niebezpieczne w odpadach komunalnych rozumieć należy wszystkie odpady niebezpieczne, powstające w małych ilościach w gospodarstwach domowych lub małych zakładach rzemieślniczych i pozostałych przedsiębiorstwach lub instytucjach publicznych, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny i inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska. Są to w szczególności: rozpuszczalniki, kwasy , 29 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego alkalia, środki ochrony roślin, lampy fluorescencyjne, urządzenia zawierające freony, oleje i tłuszcze, farby drukarskie, kleje, i inne. Generalnie w powiecie (jak również w kraju) nie funkcjonuje zorganizowany system zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych. Przyjmuje się, że 100% odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w gospodarstwach domowych trafia do wspólnego strumienia odpadów komunalnych. Wskaźniki nagromadzenia odpadów niebezpiecznych w odpadach komunalnych, przyjęte z KPGO, obrazuje tab. 3-19, natomiast obliczone szacunkowo ilości tych odpadów, w skali powiatu – tab. 3-20. TABELA 3-19. Wskaźniki nagromadzenia odpadów niebezpiecznych w odpadach komunalnych na terenach miejskich i wiejskich Miasto Wieś 3 2 Wskaźnik nagromadzenia [ kg / M /rok ]* TABELA 3-20. Ilość odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych na terenach wiejskich i miejskich powiatu leskiego Wyszczególnienie Liczba ludności Odpady niebezpieczne [Mg/rok] [osoby] miasta 6161 18,48 wsie 20597 41,19 26758 RAZEM: 30 59,67 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 3.1.1.5. Zbiorcze zestawienie ilości odpadów komunalnych powstających na terenie powiatu. Analiza szacunkowa ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, przeprowadzona w pkt.: 3.1.1.1, 3.1.1.2, 3.1.1.3 i 3.1.1.4 wykazała, że w ciągu roku powstaje ogółem 7181,06 Mg odpadów komunalnych, z czego 5576,48 Mg odpadów powstaje w gospodarstwach domowych, 1604,58 Mg odpadów - w obiektach infrastruktury . Niewielką część – ok. 6 % (tj. 432,18 Mg ) stanowią odpady wielkogabarytowe oraz odpady niebezpieczne ok. 0,8% (tj. 60 Mg). Zbiorcze zestawienie ilości odpadów komunalnych powstających na terenie powiatu leskiego, obrazuje tabela 3-21 . TABELA 3-21 . Zbiorcze zestawienie ilości odpadów komunalnych powstających na terenie powiatu leskiego Rodzaj odpadów Szacunkowa ilość odpadów powstających w ciągu roku [Mg/rok] odpady komunalne z gospodarstw 5576,48 domowych odpady komunalne z obiektów 1604,58 infrastruktury RAZEM ODPADY KOMUNALNE: 7181,06 w tym: odpady wielkogabarytowe 432,18 odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych 59,67 3.1.2. Istniejące systemy zbiórki odpadów. Zgodnie z ustawą o odpadach [ 2 ] „zbieranie odpadów – to każde działanie w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania”. Zapisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach [ 6 ] nakładają na gminy obowiązek udzielania zezwoleń podmiotom świadczącym usługi w zakresie objętym ustawą oraz organizowania selektywnej zbiórki, segregacji oraz magazynowania odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych przydatnych do odzysku. W powiecie leskim w zakresie zbiórki odpadów prowadzony jest system bezpośredniego usuwania odpadów, tzn. oparty o regularną usługę zbierania odpadów przy użyciu znormalizowanego sprzętu do gromadzenia i wywozu odpadów. Stosowany jest system „umowny”, polegający na przekazaniu 31 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego obowiązków w zakresie gospodarki komunalnymi przedsiębiorcom posiadającym stosowne zezwolenia (wykaz w/w przedsiębiorców – patrz pkt. 3.1.6). 3.1.2.1. Zbiórka odpadów komunalnych niesegregowanych. Sposób zbiórki odpadów niesegregowanych – jest typowy dla warunków polskich i nie odbiega pod względem technicznym od standardów przyjętych w krajach Unii Europejskiej. Na terenach wiejskich stosowane są do zbierania odpadów duże pojemnościowo kontenery KP-7 rozmieszczane w dogodnie do ich odbioru miejscach, ale niewygodne dla mieszkańców (konieczność donoszenia, dowożenia odpadów z większych odległości) , pojemniki o poj. 120l, 240 l oraz worki plastikowe o poj. 120 i i 60 l (gmina Cisna). Zaś na terenach miejskich: pojemniki o poj. 1100 l, 120l, 110l, 240l. Częstotliwość zbiórki zależy od jednostki administracyjnej, ale ogólnie odbywa się raz na tydzień lub co dwa tygodnie. W niektórych gminach odbywa się na zgłoszenie sołtysa wsi. Według informacji uzyskanych z gmin, na terenie powiatu leskiego zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych objętych jest ok. 75 % mieszkańców, ok. 25% ludności, tj. 15% - w gminie Lesko i ok. 10% w gminie Olszanica, nie podpisała umów na odbiór odpadów komunalnych. Należy sądzić iż odpady te trafiają na „dzikie wysypiska” . 3.1.2.2. Selektywna zbiórka odpadów komunalnych. Na terenie powiatu leskiego, w chwili obecnej system selektywnej zbiórki odpadów komunalnych jest wprowadzony jedynie w gminie Solina, w 3 gminach: Lesko, Olszanica, Cisna – jest w fazie wprowadzania. Jedynie gmina Baligród nie podjęła jeszcze żadnych działań zmierzających w tym kierunku, selektywną zbiórkę odpadów zamierza wprowadzać w najbliższych latach. We wszystkich gminach selektywna zbiórka odpadów prowadzona jest w jednakowy sposób. Segregacja polega na gromadzeniu odpadów w pojemnikach typu IGLOO, o pojemności 1,5 m3, w zestawach po 3 pojemniki, w kolorze : biały do gromadzenia szkła białego, zielony – do gromadzenia szkła kolorowego i żółty – do gromadzenia opakowań z tworzyw sztucznych (PET). Jedynie w gminie Cisna selektywna zbiórka odpadów odbywa się w workach foliowych do tego celu przeznaczonych, nieodpłatnie przekazywanym mieszkańcom gminy. 32 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Gmina OLSZANICA: Wprowadzenie segregacji odpadów komunalnych na terenie całej gminy planuje się w latach: 2003/2004. I etap – rok 2003, obejmował miejscowości: Olszanica, Uherce Mineralne Stefkowa. II etap – rok 2004, przewiduje się objęcie miejscowości, takich jak: Paszowa, Wańkowa, Rudenka, Zwierzyń i Orelec. Rozmieszczenie punktów lokalizacji pojemników IGLOO, w zależności od ilości gospodarstw i punktów usługowo-handlowych, obrazuje tabela 3-22. TABELA 3- 22. Rozmieszczenie punktów selektywnego gromadzenia odpadów w gminie Olszanica Miejscowość Olszanica Uherce Mineralne Stefkowa Wańkowa Paszowa Orelec Rudenka Zwierzyń RAZEM: Ilość pojemników [sztuki] 4 3 2 2 1 1 1 1 15 Planowany koszt wprowadzenia segregacji na terenie gminy – 46.754,15 zł, w tym: środki WFOŚ i GW w Rzeszowie – 23.200,00 zł środki GFOŚ i GW w Olszanicy - 23.554,15 zł Przewidywany efekt ekologiczny wprowadzenia segregacji to zmniejszenie o ok. 30% rocznie, ilości odpadów z ogólnej masy przekazywanej na składowisko odpadów. Zamierzenia: W ramach zmniejszania ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów - organizowanie szkoleń dla mieszkańców gminy; partycypowanie w kosztach realizacji inwestycji budowy stacji przeładunkowej i segregacji odpadów w Ustrzykach Dolnych. Planowane koszty partycypacji – ok. 484.381 zł. Gmina LESKO: Systemem selektywnej zbiórki odpadów objęte są wszystkie miejscowości w gminie, za wyjątkiem Bachlawy. Przewidywany termin objęcia system selektywnej zbiórki odpadów całej gminy: w okresie 2004-2006. 33 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Ilość użytkowanych dotychczas pojemników do zbiórki odpadów i ich rozmieszczenie na terenie gminy, pokazuje tabela 3-23. TABELA 3- 23. Rozmieszczenie punktów selektywnego gromadzenia odpadów w gminie Lesko Miejscowość Lesko Bezmiechowa Dolna Bezmiechowa Górna Manasterzec Łukawica Jankowce Postołów Huzele Weremień Łączki Hoczew Średnia Wieś Dziurdziów Glinne RAZEM: Ilość pojemników [sztuki] 7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 20 Koszt (dotychczasowy) wprowadzenia segregacji: 49 500 zł, w tym: środki własne: 25000 zł, środki WFOŚ i GW w Rzeszowie – 24.500 zł. Koszty przewidywane do poniesienia w przyszłości: ok. 80000 zł. Osiągany efekt ekologiczny wprowadzenia segregacji: ok. 26 Mg/rok. Zamierzenia: zwiększenie ilości punktów segregacji – zakup ok. 100 szt. pojemników typu IGLOO oraz zwiększenie asortymentu segregacji o makulaturę i odpady opakowaniowe. W ramach zmniejszania ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów - edukacja społeczeństwa. Gmina SOLINA: Systemem selektywnej zbiórki odpadów objęte są prawie wszystkie miejscowości w gminie, za wyjątkiem miejscowości: Rybne i Rajskie o najmniejszej liczbie mieszkańców. Przewidywany termin objęcia system selektywnej zbiórki odpadów teren całej gminy: 2004 r. Ilość użytkowanych pojemników do zbiórki odpadów i ich rozmieszczenie na terenie gminy, pokazuje tabela 3-24. 34 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 3-24 . Rozmieszczenie punktów selektywnego gromadzenia odpadów w gminie Solina Ilość pojemników Miejscowość typu IGLOO [sztuki] Solina 12 Bóbrka 6 Myczkowce 6 Myczków 6 Berezka 7 Wola Matiaszowa 3 Bereżnica Wyżna 3 Polańczyk 18 Wołkowyja 9 Górzanka 3 Bukowiec 9 Zawóz 3 Werlas 3 Terka 3 RAZEM: 91 Koszt (dotychczasowy) wprowadzenia segregacji: 70.846,84 zł, w tym: środki własne: 50 846,84 zł, środki WFOŚ i GW w Rzeszowie - pozostałe. Osiągany efekt ekologiczny wprowadzenia segregacji: odpady i opakowania plastikowe - ok. 2,5 Mg/rok odpady i opakowania szklane – ok. 17,75 Mg/rok. Zamierzenia: rozpoczęcie w 2004 r. pilotażowej akcji wyposażenia wszystkich gospodarstw domowych w m-ści Bóbrka w 3-stanowiskowe punkty przeznaczone do selektywnej zbiórki odpadów. Przewidywany efekt ekologiczny do osiągnięcia w 2004 r. w pilotażowej wiosce – 19,5 Mg posegregowanych odpadów, a po wprowadzeniu tejże akcji na obszarze całej gminy – zmniejszenie ilości stałych odpadów komunalnych o ok. 32%. Planowane jest również wykonanie przez gminę w każdej wiosce utwardzonego i ogrodzonego placu do składowania przez mieszkańców odpadów wielkogabarytowych, z jednoczesnym zakupem pojemników do zbiórki odpadów niebezpiecznych. Odpowiedzialnymi za asortyment składowanych odpadów i porządek na placu będą sołtysi poszczególnych wsi. W ramach zmniejszania ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów - kierowanie w przyszłości odpadów komunalnych do sortowni odpadów w Utrzykach Dolnych. 35 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Gmina CISNA: Systemem selektywnej zbiórki odpadów objęte są wszystkie miejscowości w gminie. Zbiórkę selektywną prowadzi się w workach foliowych, oznakowanych: plastik, szkło białe, szkło kolorowe. Worki dostarczane są do gospodarstw domowych przez sołtysów lub bezpośrednio przez urząd gminy. Koszt wprowadzenia segregacji: 2.500 zł (został w całości pokryty ze środków własnych). Koszty przewidywane do poniesienia w przyszłości: ok. 5.000 zł / rok. Zamierzenia: zakup pojemników na odpady segregowane (plastik, szkło białe i kolorowe), poszerzenie zbiórki odpadów segregowanych o dalsze rodzaje (makulatura, metale kolorowe). Gmina BALIGRÓD: Nie prowadzi się selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Przewidywany termin wprowadzenia selektywnej zbiórki w gminie: 2004 – 2009 r. Przewidywane koszty wprowadzenia selektywnej zbiórki : ok. 10.000 zł / rok Zamierzony efekt ekologiczny wprowadzenia segregacji: ok. 20% W ramach zmniejszania ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowisk odpadów – edukacja mieszkańców gminy do prowadzenia kompostowania resztek organicznych pochodzących z gospodarstw domowych, we własnym zakresie. 3.1.2.3. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych. Na terenie powiatu funkcjonuje okresowy system zbiórki odpadów wielkogabarytowych, organizowany sporadycznie, na żądanie mieszkańców, w wybranych gminach powiatu. Nie jest praktykowany bezpośredni odbiór przez producenta, przede wszystkim zużytego sprzętu gospodarstwa domowego, ani też system „wymienny”, polegający na przekazywaniu jeszcze dobrego ale przestarzałego sprzętu w zamian za egzemplarz nowej generacji. Brak jest danych na temat ilości zebranych tą drogą odpadów wielkogabarytowych. Z prognoz i zamierzeń przyszłościowych gmin, związanych z gospodarką odpadami, wynika, że gmina Solina i Baligród zamierza w przyszłości zorganizować punkty zbiórki odpadów wielkogabarytowych na swoim terenie. 36 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 3.1.2.4. Koszty zbiórki, transportu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych w poszczególnych gminach. Na koszty, ponoszone w ramach prowadzenia gospodarki odpadami komunalnymi, składają się : koszty zbiórki (w tym koszty zakupu worków, pojemników, itp.), koszty transportu oraz koszty odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Z analizy ankiet nadesłanych z gmin, wynika, że całkowity koszt usuwania odpadów komunalnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca, jest bardzo zróżnicowany, na przekroju poszczególnych gmin. W dwóch gminach: Cisna i Olszanica, koszt ten kształtuje się na poziomie ok. 15 zł/ M/rok, w gminie Baligród – 18 zł/M/rok, natomiast w gminie Solina i Lesko, osiąga wartość rzędu 35 zł / M / rok. Szczegółowy poziom kosztów ponoszonych w poszczególnych gminach na zadania związane ze zbieraniem , transportem i unieszkodliwianiem odpadów komunalnych, w przeliczeniu na 1 mieszkańca obrazuje rys. 3. Łączne koszty usuwania odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu w przeliczeniu na 1 M/rok - stan aktualny Solina Olszanica Lesko Cisna Baligród 0 5 10 15 20 25 30 35 40 [zł/M/rok] Rys. 3 . Łączne koszty usuwania odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu w przeliczeniu na 1M/rok 37 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 3.1.3. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych procesom odzysku. Ustawa o odpadach [ 2 ] wprowadza obowiązek, mówiący o tym , że przed umieszczeniem na składowisko odpadów, odpady powinny być poddawane procesowi przekształcenia fizycznego, chemicznego lub biologicznego oraz segregacji, w celu ograniczenia zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub środowiska, lub też ograniczenia ilości lub objętości składowanych odpadów. Na terenie powiatu leskiego nie ma żadnych instalacji do odzysku odpadów komunalnych, nie funkcjonuje też żadna sortownia ani kompostownia. Jedyną formą odzysku odpadów jest dopiero raczkujący w gminach, system selektywnej zbiórki odpadów, opisany szczegółowo w pkt. 3.1.2.2. . Selektywną zbiórką objęte są odpady, typu: odpady i opakowania z tworzyw sztucznych, szkło białe i szkło kolorowe. Według informacji nadesłanych z gmin, tą drogą odzyskuje się: ok. 5,5 Mg/rok tworzyw sztucznych i 55 Mg/rok szkła. Z roku na rok ilość odzyskiwanych odpadów będzie wzrastać wraz z rozwojem świadomości ekologicznej wśród mieszkańców, zwiększeniem ilości dostępnych form zbiórki, polepszeniem jakości zbiórki odpadów i objęcie segregacją szerszej grupy odpadów. 3.1.4. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych procesom unieszkodliwiania. W myśl ustawy o odpadach [ 2 ] „unieszkodliwianie odpadów – to poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych, określonym w zał. nr 6 do ustawy , w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska”. Odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania. Dominującą metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest ich składowanie. Według danych statystycznych ogólnokrajowych za 2002 r. - 97% spośród wszystkich odpadów, unieszkodliwianych było poprzez składowanie na 1098 składowiskach odpadów. W samym województwie podkarpackim do końca 2001 r. funkcjonowało 63 składowiska odpadów komunalnych. Składowisko odpadów w Stężnicy Na terenie powiatu funkcjonuje jedno składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych, zlokalizowane na terenie gminy Baligród w miejscowości Stężnica. Jest to składowisko małe, o charakterze lokalnym, przyjmujące odpady tylko z gminy Baligród. Przewidywany termin zakończenia eksploatacji składowiska – 38 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 31.12.2009, co jest zgodne z założeniami przyjętymi w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, o likwidacji tego typu składowisk do 2014 r. Składowisko przyjmuje odpady komunalne niesegregowane powstające w gospodarstwach domowych, obiektach użyteczności publicznej i obsługi ludności, oraz odpady, których skład morfologiczny zbliżony jest do odpadów komunalnych pochodzące z zakładów przemysłowych, i innych. Na składowisku nie gromadzi się generalnie, odpadów niebezpiecznych, o właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających i łatwopalnych, odpadów w postaci ciekłej, opon samochodowych z wyjątkiem opon rowerowych. Karta składowiska odpadów komunalnych w Stężnicy: Nazwa składowiska: Składowisko odpadów komunalnych w Stężnicy. Właściciel obiektu: Gmina Baligród, REGON: 000 533 340. Nazwa posiadacza odpadów: Ludowy Klub Sportowy „Leśnik” w Baligrodzie. Adres składowiska: m. Stężnica, gm. Baligród, powiat. leski. Adres posiadacza: 38-606 Baligród, ul. Kazimierza Wielkiego 43. Opis lokalizacji składowiska: od strony południowej i wschodniej graniczy z lasem, od północnej i zachodniej z łąkami i pastwiskami nieużytkowanymi. Najbliższe zabudowania mieszkalne w odległości 600 m. W odległości 280 m od składowiska przepływa potok „bez nazwy”, a w odległości ok. 550 m , potok Stężniczka. Typ składowiska: IN – odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Wykaz podmiotów deponujących odpady: na składowisku deponowane są odpady z gminy Baligród, dowożone przez LKS „Leśnik” w Baligrodzie. Rodzaj odpadów dopuszczonych do składowania: odpady komunalne ( z grupy 20) z wyjątkiem niebezpiecznych. Data rozpoczęcia eksploatacji: październik 1991 r. Data zakończenia eksploatacji: między 2009 r., a 2012 r. Sposób zabezpieczenia przed dostępem osób nieupoważnionych: składowisko jest ogrodzone i zamknięte poza godzinami pracy. Godziny otwarcia składowsika odpadów od 8˚˚ do 15˚˚. Decyzja lokalizacyjna: wydana przez Naczelnika Gminy Baligród, dnia 1987-0610, nr 833115/87. Pozwolenie na budowę: wydane przez Dyrektora – Główny Architekt Województwa Krośnieńskiego z dnia 1989-05-15, znak: ANB-2-8381/Bal./2/89. Decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploatacji: wydana przez Starostę Leskiego dnia 2003-02-12, znak: OS.7644/II-4/2003. Pozwolenie na użytkowanie: N (nie ma) Przegląd ekologiczny: przyjęty pismem Starosty Leskiego z dnia 2002-02-27, znak: OS. 7643 – 1/2002. 39 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Powierzchnia całkowita: 1,80 ha, pow. wykorzystana: 0,31 ha, pow. składowania: 0,96 ha. Pojemność planowana: 37600 m3, wykorzystana: 13000 m3, tj. 2600 Mg. Roczna ilość odpadów składowana: 572 Mg. Ilość odpadów przyjmowanych na dobę: < 10 Mg, rzeczywista: < 10 Mg. Uszczelnienie: naturalne, ekran iłowy o grubości ponad 80 cm. Instalacja do zbierania odcieków: odcieki oczyszczane są na 4-komorowym osadniku, o poj. 18,80 m3 i odprowadzane do potoku „bez nazwy”, zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym udzielonym przez Starostę Bieszczadzkiego dnia 1999-08-17, znak: OS.II.6210 /13 /99. Wody opadowe: ujmowane są rowami opaskowymi. Instalacja do ujmowania gazu wysypiskowego: N (nie ma). Monitoring gazu składowiskowego: N (nie ma). Monitoring wód powierzchniowych : rzadziej niż 1/rok, badanie wód potoku w zakresie: pH, azot og. , BZT5, CHZT, Fosfor og. i zawiesina . Monitoring wód odciekowych: rzadziej niż 1/rok w zakresie jak dla wód powierzchniowych. Monitoring wód podziemnych: N (nie ma). Czy stwierdzono oddziaływanie na środowisko: N (nie). Czy składowisko jest przewidziane do zamknięcia z tego powodu: N (nie). Kwatery do składowania odpadów niebezpiecznych: N (nie ma). Określenie technicznego sposobu zamknięcia składowiska – kierunek rekultywacji: nie określono. Urządzenia techniczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składowiska: brodzik, spychacz, środki transportu, pas zieleni, brak kompaktora i wagi. Czy prowadzona jest ewidencja odpadów: T (tak). Kwalifikacje kierownika obiektu: N (nie ma). W decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów narzucono obowiązek uzyskania wymaganych uprawnień – do 2004-06-30. Czy prowadzona jest segregacja odpadów: N (nie). Rodzaje i ilości odpadów zdeponowanych na składowisku na koniec 2001 r.: niesegregowane odpady komunalne, kod: 20 03 01, 2372 Mg. Ocena WIOŚ w Rzeszowie: składowisko zakwalifikowano do kategorii B – wymagające modernizacji, zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony Środowiska, ustawy o odpadach orz o zmianie niektórych ustaw [5] w terminie nie później niż 2005-12-31. W dniu 2003-12-31 Starosta Powiatu Leskiego, działając w oparciu o art. 33 ust. 3 pkt. 1 ustawy o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw [5 ] oraz art. 9, 12 i 13 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny 40 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549) i art. 4 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu, czasu sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz. 1858) - wydał decyzję, znak: OS.7644/II-18/2003 zobowiązującą Gminę Baligród do przeprowadzenia modernizacji eksploatowanego składowiska odpadów w Stężnicy. W ramach prac modernizacyjnych nałożono na Gminę obowiązek wykonania instalacji odgazowującej składowisko oraz instalacji niezbędnej do prowadzenia monitoringu składowiska odpadów. Ponadto zlecono obowiązek wyposażenia składowiska w urządzenia do mycia i dezynfekcji kół pojazdów opuszczających składowisko oraz wagę. W powiecie nie funkcjonuje zorganizowany system zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych. Według uzyskanych informacji, żadna z gmin nie prowadzi (nawet sporadycznie) zbiórki odpadów niebezpiecznych (brak Gminnych Punktów Zbierania Odpadów Niebezpiecznych – GPZON), co pozwala sądzić, że 100% odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w gospodarstwach domowych trafia do wspólnego strumienia odpadów komunalnych kierowanych na składowiska odpadów. W 2002 r. zostało zamknięte składowisko odpadów komunalnych w miejscowości Huzele (gmina Lesko) – decyzja Starosty Leskiego z dnia 2002-06-17, znak: OS. 7644/II – 11/2002. 3.1.5. Schemat przepływu odpadów komunalnych. Na podstawie danych uzyskanych z urzędów gmin stwierdzono, że jedynie odpady komunalne wytwarzane na terenie gminy Baligród są w całości przekazywane na gminne składowisko odpadów komunalnych w Stężnicy. Natomiast odpady komunalne z pozostałych gmin wywożone są poza teren powiatu. Odpady komunalne z terenu gminy Olszanica, Cisna i w niewielkim stopniu (5%) – z gminy Solina, wywożone są na komunalne składowisko odpadów w Brzegach Dolnych (powiat bieszczadzki). Natomiast odpady komunalne z terenu gminy Lesko i Soliny wywożone są na gminne składowisko odpadów komunalnych w Średnim Wielkim (powiat sanocki). 41 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 3.1.6. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. Na terenie powiatu podmioty zajmujące się zbiórką i transportem odpadów komunalnych działają na podstawie zezwoleń otrzymanych z urzędów gmin. Według danych uzyskanych z gmin, są to następujące podmioty: 1. Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Ustrzykach Dolnych, ul. Fabryczna 6; 2. Transport Samochodowy – Tomasz Gnap, Terka 25 ; 3. Przedsiębiorstwo Utylizacyjno-Transportowe „MAL-EKO” z/s w Krośnie ; 4. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „INTRA – SPRZĘT” Mieczysław Indyk z/s w Lesku, ul. Kmity 6a/36; 5. Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o. w Polańczyku, ul. Leśna 1 ; 6. Ludowy Klub Sportowy „Leśnik” w Baligrodzie ; 7. Administracja Budynków Komunalnych i Wodociągów – Zakład Oczyszczania w Lesku . 3.2. Odpady powstające w sektorze gospodarczym. 3.2.1. Szczególne rodzaje odpadów wytwarzanych w przemyśle, źródła powstawania odpadów. Odpady powstające w sektorze gospodarczym stanowią największy strumień odpadów wytwarzanych w Polsce. Jako sektor gospodarczy uważa się poszczególne branże przemysłu, rolnictwo, rzemiosło oraz niektóre usługi. Dla określenia aktualnego stanu w gospodarce odpadami w sektorze gospodarczym wykorzystuje się dane Głównego Urzędu Statystycznego. Dane te obejmują grupę dużych zakładów, wytwarzających ponad 1000 Mg odpadów rocznie. Brak natomiast danych statystycznych obejmujących ilość odpadów wytwarzanych przez grupę małych i średnich przedsiębiorstw, a właśnie te przedsiębiorstwa działają na terenie powiatu leskiego. Z fragmentarycznych badań GUS-u dla tej sfery podmiotów, odpady wytwarzane w tej grupie przedsiębiorstw stanowią ok. 2-8% całego strumienia odpadów powstających w Polsce. Na odpady z sektora gospodarczego składają się odpady komunalne (wg „Katalogu odpadów”: niesegregowane odpady podobne do komunalnych) oraz tzw. : odpady technologiczne, będące wynikiem procesów produkcyjnych lub działalności wykonywanej przez podmioty gospodarcze. 42 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego W grupie odpadów „technologicznych” wyróżnić należy następujące rodzaje odpadów najczęściej wytwarzanych na terenie powiatu: Odpady z przemysłu chemicznego Są to odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii, kitu, farb drukarskich) → odpady z tej grupy, powstają w zakładach usługowych, typu: zakłady blacharskie, lakiernicze, zakłady meblarskie, zakłady produkcji sztalug i podobrazi. Odpady te cechuje duża łatwopalność i toksyczność. Z uwagi na różnorodność branż oraz rozproszenie wytwórców, bardzo trudne jest przeprowadzenie analizy szacunkowej rzeczywistej masy powstających odpadów. Odpady powstające w tej grupie są przez wytwórców najczęściej przekazywane do unieszkodliwienia firmom posiadającym odpowiednie do tego instalacje. Odpady z przemysłu rolno-spożywczego Są to odpady pochodzące z ubojni owiec i kóz oraz z zakładów przetwórstwa mięsnego, występujących na terenie powiatu. W grupie tych odpadów wyróżnia się odpady z produkcji podstawowej, typu odpadowa tkanka zwierzęca, odchody zwierzęce oraz tzw. „odpady utylizacyjne” - czyli odpady pochodzenia zwierzęcego wykazujące właściwości niebezpieczne, podzielone na odpady niskiego ryzyka (LRM), odpady wysokiego ryzyka (HRM) i odpady szczególnego ryzyka (SRM). Na terenie powiatu w 2002 r. wytworzono ok. 36,5 Mg odpadowej tkanki zwierzęcej wykazującej właściwości niebezpieczne (SRM), która w całości została wywieziona z terenu powiatu i przekazana specjalistycznym firmom do unieszkodliwienia. Pozostałe odpady z tej sfery przemysłu są odzyskiwane, z przeznaczeniem na nawóz lub paszę. Odpady z przemysłu drzewnego i papierniczego Są to odpady z przetwórstwa drewna, płyt wiórowych, powstają w tartakach, zakładach przetwórstwa drzewnego, zakładach stolarskich, meblarskich. Dominujący udział ilościowy mają takie odpady jak: wióry, ścinki, kawałki drewna i płyt wiórowych, trociny. Odpady te w ok. 80% są poddawane odzyskowi w celach energetycznych na terenie zakładów wytwarzających odpad lub przekazywane osobom fizycznym wg ich indywidualnych potrzeb. Pozostała ilość (czyli ok. 20%) odbierana jest zazwyczaj, przez Zakład Płyt Pilśniowych „KROONOBOST” w Mielcu, do wykorzystania. Odpady z procesów termicznych Odpady te powstają w procesie spalania surowców energetycznych, głównie węgla kamiennego. Są to odpady paleniskowe, głównie żużle i popioły, zazwyczaj wykorzystywane przez wytwórców na własne potrzeby. 43 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Odpady z przemysłu maszynowego Są to odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych, głównie z toczenia i piłowania żelaza. Odpady z przemysłu remontowo-budowlanego Są to odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych. W znacznym zakresie, pod względem ich ilości – to odpady betonu, gruzu ceglanego, itp., przekazywane osobom fizycznym do wykorzystania na ich własne potrzeby. Odpady zawierające azbest, stanowiące znaczny udział w tej grupie odpadów omówione zostały w pkt. 3.3. Kolejne znaczące grupy odpadów zaliczanych do sfery budowlano-remontowej, to odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych oraz odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali. Najlepiej na terenie powiatu rozwinięty jest rynek odzysku złomów metalicznych i stopów metali. W powiecie, na terenie gminy Lesko prowadzi działalność dwa punkty skupu surowców wtórnych. W punktach tych odzyskiwane są odpady, typu: złom stalowy i żeliwny, złom metali kolorowych, makulatura, szkło, tworzywa sztuczne. Odpady z wydobywania kopalin Odpady z wydobywania kopalin, tj. odpady piasku, iłu powstają na terenie powiatu w zakładach prowadzących działalność związaną z poszukiwaniem, wydobywaniem kopalin, m.in. w Odkrywkowym Zakładzie Górniczym „MANATERZEC” w Manastercu. W ciągu roku wytwarzanych jest ich ok. 30 Mg (odpad o kodzie: 01 01 02). Odpady te w całości są wykorzystywane do rekultywacji wyeksploatowanych wyrobisk górniczych powstających w wyniku eksploatacji kruszywa. Odpady sorbentów, materiałów filtracyjnych, tkanin i ubrań ochronnych Są to odpady powstające w zakładach posiadających własne zaplecza transportowe, warsztaty lub serwisy konserwatorskie. Według danych statystycznych prawie 95% całego strumienia odpadów stanowią zużyte sorbenty, materiały filtracyjne, czyściwo i odzież ochronna. Odzysk tej grupy odpadów jest minimalny (1-2%), pozostała część odpadów jest unieszkodliwiana - czyściwo z elementami niebezpiecznymi – termicznie, pozostałe - przez składowanie. Wraki samochodowe: Gwałtowny wzrost liczby samochodów (w tym duży udział pojazdów starych) powoduje drastyczny wzrost odpadów samochodowych. W związku z brakiem obligatoryjnego obowiązku przekazania starego samochodu do wyspecjalizowanego punktu kasacji, właściciel może pozostawić samochód gdziekolwiek. Wg szacunków krajowych tylko połowa samochodów jest wyrejestrowywana i deponowana w specjalistycznych firmach. Na terenie 44 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego powiatu istnieją 2 firmy, posiadające wymagane prawem uprawnienia (koncesja wydana przez Wojewodę) do wykonywania demontażu pojazdów. Są to: Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „KRAFT” – Pasławski Edward, ul. Przemysłowa, Lesko, „AUTO-ZŁOM” Warchoła Wojciech, Huzele, gm. Lesko. Proces demontażu pojazdów prowadzi do powstania nowych odpadów, tzw. odpadów wtórnych, które wytwórca jest obowiązany zagospodarować zgodnie z przepisami ustawy o odpadach [ 2 ].Wg szacunków, ok. 86% ogólnej masy wraku samochodowego stanowią materiały przeznaczone do recyklingu materiałowego (płyny hamulcowe, guma, szkło, zużyte opony, itp.) , zaś 14% masy ogółem – stanowią nieużyteczne odpady kierowane na składowisko. Według danych Wydziału Komunikacji i Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Lesku w 2002 r. wycofano z eksploatacji na terenie powiatu 349 pojazdów (ogółem), w tym: 10 motorowerów, 14 motocykli, 289 samochodów osobowych, 27 samochodów ciężarowych, 1 pojazd specjalny, 2 ciągniki rolnicze i 6 naczep- przyczep. Pojazdy wyrejestrowane w okresie od 01.01.2002 do 31.12.2002 z rozdziałem na gminy obrazuje tabela 3-25. TABELA 3-25. Wykaz poszczególnych typów pojazdów wyrejestrowanych w 2002 r. w powiecie leskim Typ pojazdu GMINY Suma motorowery motocykle samochody osobowe samochody ciężarowe specjalne ciągniki rolnicze przyczepy lekkie naczepy cięż. przyczepy cięż. przyczepy specjalne SUMA: Lesko 4 4 110 Olszanica 4 5 60 Baligród 2 38 Solina 2 2 59 Cisna 1 22 [szt] 10 14 289 9 6 4 7 1 27 1 1 1 2 132 1 1 1 78 44 70 1 1 25 1 2 1 1 3 1 x 45 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Komunalne osady ściekowe W myśl definicji ustawy o odpadach [ 2 ] jest to pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do składu ścieków komunalnych. Na terenie powiatu odpad ten pochodzi ze wszystkich oczyszczalni komunalnych jak również przyzakładowych. Odpady wytwarzane w oczyszczalniach ścieków podzielić można generalnie na: skratki (19 08 01), piasek z piaskowników (19 08 02) oraz odpady z procesów stabilizacji i odwadniania osadów, w tym ustabilizowane komunalne osady ściekowe (19 08 05). Z uwagi na duże rozproszenie oczyszczalni w powiecie i brak danych bilansowych, analizę tej grupy odpadów wykonano w oparciu o dane uzyskane z istniejących 4 komunalnych oczyszczalni ścieków oraz kilku wybranych oczyszczalni przyzakładowych (jako największych źródeł wytwarzania osadów w powiecie), tj.: osiedlowa oczyszczalnia w Wańkowej, gminna oczyszczalnia ścieków w Polańczyku, gminna oczyszczalnia ścieków w Solinie, gminna oczyszczalnia ścieków w Cisnej, oczyszczalnia komunalna Zakładu Karnego w Uhercach, oczyszczalnia przy Gospodarstwie Pomocniczym Zakładu Karnego w Średniej Wsi. Technologiczna obróbka osadów ściekowych ma miejsce na oczyszczalni w Polańczyku (stacja odwadniania osadu z prasą komorową i zespołem roztwarzania i dozowania elektrolitu), a 2 oczyszczalnie posiadają poletka osadowe. Na pozostałych oczyszczalniach osad nie jest poddawany żadnym procesom odwadniania i stabilizacji, przed umieszczeniem na składowisko odpadów jest on wywożony na inne oczyszczalnie ścieków, posiadające instalacje do odwadniania osadów ściekowych. W 2002 r. w analizowanych oczyszczalniach wytworzono łącznie: 1,5 Mg skratek, 0,5 Mg piasku z piaskowników i 5,7 Mg osadów ściekowych, z czego 60% - to osady ustabilizowane . Sposoby postępowania z wytworzonymi osadami ściekowymi w analizowanych oczyszczalniach, są jednakowe, zarówno skratki, piasek z piaskowników jak i ustabilizowane osady wywożone są na składowiska odpadów. Jedyne działające na terenie powiatu składowisko odpadów w Stężnicy – nie przyjmuje osadów ściekowych. Wytwarzane osady ściekowe, są zatem wywożone poza teren powiatu. Z dostępnych danych, wynika, że nie prowadzi się monitoringu, pod względem składu chemicznego i stopnia zanieczyszczenia sanitarnego osadów ścieków. 46 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Ponadto, na terenie powiatu, nie wykorzystuje się komunalnych osadów ściekowych w rolnictwie. 3.2.2. Ilość odpadów powstających w sektorze gospodarczym. Ilość odpadów wytwarzanych w sektorze gospodarczym ustalona została według bazy SIGOP Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie, określonej drogą ankietyzacji wykonanej wśród znaczących wytwórców odpadów na terenie powiatu leskiego. Wykaz podmiotów gospodarczych objętych bazą SIGOP w 2002 r.: PGNiG S.A. w Warszawie O/Sanocki Zakład Górnictwa Nafty i Gazu Kopalnia Ropy Naftowej w Wańkowej, gm. Olszanica; Podkarpacki Ośrodek Maszynowy „OLSZANICA” Sp. z o.o. w Olszanicy; „PROHANBUD” Zdzisław Różycki i Wspólnicy Sp. jawna w Uhercach, gm. Olszanica; Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego Sp. z o.o. w Łukawicy, gm. Lesko; Rzeszowski Zakład Energetyczny S.A. – Rejon Energetyczny Leski, w Lesku; „TALENS POLSKA” Sp. z o.o. w Lesku; Wojskowy Zespół Wypoczynkowy „JAWOR” w Solinie; Zespół Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowce S.A. w Solinie Bilans odpadów wytwarzanych w sektorze gospodarczym wg poszczególnych grup, przyjętych z Katalogu odpadów, obrazuje tabela 3-26. 47 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 3-26. Bilans odpadów przemysłowych w grupach – wg bazy SIGOP wytworzonych w powiecie leskim w 2002 r. Grupy odpadów Ilość odpadów [ Mg/ 2002 r. ] według klasyfikacji odpady odpady odpady odpady z Katalogu odpadów wytworzone wykorzy- unieszkodliwione unieszkodli- 03 – odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury 09 – odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych 10 – odpady z procesów termicznych 12 – odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych 13 – oleje odpadowe 15 – sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne, itp. 16 – zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy 17 – odpady remontowobudowlane 19 – odpady z oczyszczalni ścieków RAZEM: odpady magazynowane (ogółem) stane poza składowaniem wione przez składowanie 3.790,000 3.790,000 - - 20,000 0,850 - 0,850 - - 43,000 43,000 - - - 64,500 64,500 - - - 8,610 8,110 - - 0,500 0,560 - 0,330 - 0,230 4,794 2, 600 0,093 - 2,101 146,816 121,183 17,133 - 8,500 7,700 - - 5,200 2,200 4066,83 4.029,40 18,406 5,200 33,531 Jak wynika z zamieszczonego powyżej bilansu odpadów, w 2002 r. wytworzono ogółem w sektorze przemysłowym 4.066,83 Mg odpadów, z czego 4.029,393 Mg odpadów – wykorzystano; 18,406 Mg odpadów – unieszkodliwiono (poza składowaniem), a 5,2 Mg komunalnych osadów ściekowych unieszkodliwiono na składowiskach odpadów. Był to jedyny odpad z grupy odpadów technologicznych składowanych na składowisku odpadów. Odpady typu: z przetwórstwa drewna, żużle i popioły, oraz z przemysłu maszynowego zostały w ok. 95% wykorzystane. 48 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 3.2.3. Istniejące systemy zbiórki. Powstające w obiektach przemysłowych odpady są z reguły zbierane selektywnie, w zależności od dalszego postępowania z nimi. Sposób zbiórki, wymagania stawiane pojemnikom oraz miejscom tymczasowego gromadzenia odpadów regulowane są zapisami odpowiednich aktów prawnych. Magazynowanie odpadów odbywa się na terenie, do którego posiadacz odpadów (wytwórca) ma tytuł prawny. Odpady przeznaczone do składowania na składowiskach odpadów, magazynowane są przez okres nie dłuższy niż 1 rok, natomiast odpady przekazywane do odzysku lub unieszkodliwiania (poza składowaniem) gromadzone są na terenie zakładów przez okres nie dłuższy niż 3 lata. Znaczna grupa odpadów wytwarzanych w sektorze przemysłowym magazynowana jest tymczasowo, tylko na okres niezbędnych prac związanych z powstawaniem odpadów, lub na czas zgromadzenia odpowiedniej partii odpadów do transportu. Magazynowanie odpadów odbywa się z reguły w miejscach wydzielonych, zabezpieczonych przed dostępem osób trzecich, w sposób uniemożliwiający ich zmieszanie się, oraz zgodnie z wymogami określonymi w przepisach prawnych w tym zakresie. Transport odpadów powstających w zakładach przemysłowych, z ich miejsc wytwarzania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania, realizowany jest z wykorzystaniem środków transportu, będących w posiadaniu: - wytwórców odpadów, - właścicieli instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania, - specjalistycznych firm transportowych. Sposób transportu odpadów jest ściśle uzależniony od rodzaju odpadów i regulowany jest przez odpowiednie przepisy, dotyczy to w szczególności transportu odpadów niebezpiecznych. Generalnie transport odpadów odbywa się w sposób zapewniający racjonalne wykorzystanie środków transportu i nie powodujący zagrożeń ani uciążliwości dla środowiska. Odbiorem zgromadzonych odpadów zajmują się wyspecjalizowane firmy, posiadające wymagane prawem zezwolenia na prowadzenie tego typu działalności, tj. zbierania i transportu odpadów do miejsc ich odzysku lub unieszkodliwiania lub przekazania następnemu posiadaczowi odpadów. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania i transportu odpadów na terenie powiatu leskiego przedstawiono w pkt. 3.2.4. 49 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 3.2.4. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania i transportu odpadów. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Zakład Usługowo -Produkcyjno-Handlowy ARAB, Brzozów, ul. Głowackiego 21 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 16 02 13, 16 06 02) ; Centrum Gospodarki Odpadami, Azbestu i Recyklingu „CARO” z/s w Zamościu, ul. Bohaterów Monte Cassino 4/12 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 17 01 06, 17 06 01, 17 06 05) ; „SERWIS” Kraków Sp. z o. o. z/s w Krakowie, ul. Olszanicka 38 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 16 07 08, 13 05 02, 16 02 13, 15 02 02, 19 08 13, 16 02 15, 13 02 08) ; „SERWIS” Rzeszów Sp. z o. o. w Rzeszowie, ul. Ujejskiego 3 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 13 05 06, 13 05 08, 16 07 08, 15 02 02, 16 02 13) ; Przedsiębiorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych „TERMOEXPORT” z/s w Warszawie, ul. Żurawia 24/7 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 17 06 01, 17 06 05, 17 01 06) ; Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe SanTa – EKO, Tadeusz Zych, Izabela Rutowska Sp. j. Sandomierz, ul. Portowa 24 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 17 06 01, 17 06 05, 17 09 03); Firma Budowlano – Handlowa „OMONA” z/s w Rzeszowie, ul. Podwisłocze 6 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 17 06 01, 17 06 05) ; Naprawy Remonty Urządzeń Dystrybucyjnych Stacji Paliw KERAM Marek Sówka – Wrocław ul. Balonowa 23/10, Zakład Pietrzykowice ul. Smolecka 5 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 13 05 01, 13 05 02, 15 02 02, 16 07 08, 17 05 03) ; Przrdsiębiorstwa Produkcyno-Handlowo-Usługowe „GRAMA” z/s w Łańcucie, os. Gen. Maczka 17/5 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 15 02 02 , 16 07 08, 16 07 09, 17 01 06, 17 02 04, 17 03 01, 17 03 03, 17 04 09, 17 04 10, 17 06 01, 17 06 03, 17 06 05, 17 08 01, 17 09 01, 17 09 03) ; „AWAS –Serwis” Sp. z o.o. z/s w Warszawie, ul. Egejska 1/34 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 13 05 01, 3 05 02, 13 05 03, 13 05 06, 13 05 07, 13 05 08, 13 08 99, 19 08 10) ; Zakład Remontowo Budowlany – Tadeusz Potoczny, 38-606 Baligród, ul. K. Wielkiego 45/3 (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 17 06 01, 17 06 05) ; 50 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 12. 13. 14. 15. Wytwórnia Elementów Kominowych „TARNAWA” s.c. , ul. Mościckiego 197 D, Tarnów (zatwierdzony program gospodarki odpadami, typu: 17 06 01, 17 06 05) ; Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „KULIK” s.c. z/s w Rybniku, ul Kadłubka 45 (zezwoelnia na zbieranie odpadów : 17 04 01, 17 04 04, 17 04 11, 16 01 18, 12 01 03, 12 01 01, 10 09 80, 16 01 17, 17 04 05, 20 01 40, 15 01 01, 20 01 01, 15 01 07, 20 01 01) ; Skup i Sprzedaż Złomu, Metali Kolorowych – Bronisław Murawski, Lesko, ul. Sienkiewicza 12 (zezwolenie na zbieranie i transport odpadów, typu: 17 04 01, 17 04 02, 17 04 03, 17 04 04 , 17 04 06, 16 01 18, 12 01 03) ; Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. w Ustrzykach Dolnych, ul. Fabryczna 6 (zezwolenia na zbieranie odpadów, typu: 15 01 02, 15 01 07). 3.3. Odpady o charakterze niebezpiecznym. 3.3.1. Szczególne rodzaje odpadów niebezpiecznych i źródła ich powstawania. Jak wynika z definicji odpadów niebezpiecznych, stanowią one szczególne zagrożenie dla zdrowia ludzi środowiska, z tych też względów gospodarka nimi wymaga szczególnej kontroli. Odpady niebezpieczne powstają zarówno w sektorze gospodarczym (zdecydowana ilość) jak również w sektorze komunalnych. Podstawowym źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych jest działalność przemysłowa i usługowa. Ponadto, odpady te powstają w gospodarstwach domowych, służbie zdrowia, szkolnictwie. Znacząca ilość odpadów niebezpiecznych powstaje w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Jednak zakłady te nie są objęte statystyką państwową i monitoringiem odpadów prowadzonym przez WIOŚ, stąd też wytwarzane odpady z tego sektora oszacowano. Analizą objęto następujące grupy odpadów niebezpiecznych: Zużyte źródła światła zawierające rtęć Najczęściej występującym odpadem, w tej grupie odpadów są potocznie nazywane, zużyte świetlówki, które wg Katalogu odpadów określane są jako: 16 02 13* - zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 12, lub 20 01 21* - lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć. 51 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Lampy te wykorzystywane są jako oświetlenie zarówno hal produkcyjnych jak i sal szkolnych, pomieszczeń biurowych, ośrodków sanatoryjnych, wypoczynkowych, itp. Oleje odpadowe Oleje odpadowe to wszystkie oleje smarowe lub przemysłowe nie nadające się już do zastosowania, do którego były pierwotnie przeznaczone, a w szczególności oleje silników spalinowych, oleje przekładniowe, a także oleje smarowe, oleje do turbin i oleje hydrauliczne. Głównym źródłem powstawania olejów odpadowych są przemysł i motoryzacja, w tym: stacje obsługi pojazdów, bazy transportowe i remontowe oraz urządzenia pracujące w przemyśle. Z dostępnych danych (wydane decyzje, wywiad w terenie) wynika, że na terenie powiatu powstaje ok. 32 Mg /rok olejów odpadowych. Baterie i akumulatory Głównym źródłem akumulatorów ołowiowych są środki transportu, a częściowo również przemysł. Wprowadzona w życie opłata depozytowa pozwala skutkować odzyskiem pełnej ilości wprowadzonych do użytkowania akumulatorów. Analiza sprzedaży akumulatorów w istniejących 5 jednostkach handlowych na terenie powiatu wykazała, że w 2002 r. sprzedano ogółem: ok. 400 akumulatorów ołowiowych, zaś odebrano zużytych ok. 370 sztuk. Natomiast z analizy wydanych przez Starostwo Powiatowe w Lesku decyzji dla podmiotów gospodarczych, których działalność związana jest z wytwarzaniem akumulatorów, rocznie jest wytwarzanych ok. 3,8 Mg akumulatorów. Reasumując, na terenie powiatu wytwarzanych jest rocznie ok. 4,9 Mg akumulatorów. Odpady medyczne Odpady medyczne wytwarzane na terenie powiatu to wybrane odpady z grupy odpadów z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej, obejmujące: 18 01 03* - inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia że wywołują choroby u ludzi i zwierząt, z wyłączeniem 18 01 80 i 18 01 82, 18 01 05* - przeterminowane i wycofane ze stosowania leki i chemikalia Na terenie powiatu źródłem powstawania odpadów medycznych jest: 1 szpital, 1 przychodnia oraz 2 ośrodki zdrowia, 9 aptek, 6 gabinetów dentystycznych , 12 gabinetów lekarskich (pozostałych), 12 praktyk pielęgniarskich. Odpady medyczne dzieli się na dwie grupy: - odpady specyficzne , które ze względu na swój charakter, zanieczyszczenia drobnoustrojami mogą stwarzać zagrożenie dla ludzi i środowiska. Do grupy tej zaliczane są: zużyte materiały opatrunkowe, sprzęt jednorazowego użytku, 52 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego szczątki pooperacyjne i posekcyjne, materiał biologiczny oraz odpady ze szpitali i oddziałów zakaźnych, - odpady specjalne, do których zaliczane są substancje radioaktywne, pozostałości cytostatyków i cytotoksyków, przeterminowane środki farmaceutyczne, uszkodzone termometry, świetlówki, itp. Na terenie powiatu wytwarzanych jest ogółem ok. 5 Mg/rok odpadów medycznych, w tym 0,014 Mg/rok – to przeterminowane i wycofane ze stosowania leki, natomiast pozostała ilość to zużyte materiały opatrunkowe, sprzęt jednorazowego użytku, szczątki pooperacyjne, itp. Najwięcej odpadów medycznych powstaje w Samodzielnym Publicznym Zespole Opieki Zdrowotnej w Lesku, tj. 3,38 Mg/rok. Wszystkie powstające odpady medyczne z terenu powiatu odbierane są w całości do unieszkodliwienia przez firmę „KOBOST” – Bobka Piotr, Bogdan Kozioł, Wola Rzędzińska 4A, która ma podpisaną umowę na unieszkodliwianie tych odpadów ze Spalarnią Odpadów Medycznych Szpitala Wojewódzkiego im. Św. Łukasza w Tarnowie. Odpady weterynaryjne Zgodnie z definicją zamieszczoną w ustawie o odpadach [ 2 ] przez odpady weterynaryjne rozumie się odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt, lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach. Wg Katalogu odpadów są to głównie odpady, typu: 18 02 01 - narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki, 18 02 02* - inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt. Dla potrzeb niniejszego planu w tej grupie odpadów przeanalizowano również odpady z przetwórstwa żywności (grupa 02 Katalogu odpadów), tj.: 02 02 80* - odpadowa tkanka zwierzęca wykazująca właściwości niebezpieczne, w tym zwierzęta padłe, 02 02 81* - odpadowa tkanka zwierzęca stanowiąca materiał szczególnego i wysokiego ryzyka inne niż wymienione w 02 01 80, w tym zwierzęta padłe. Główne źródła powstawania odpadów weterynaryjnych na terenie powiatu, to działalność 4 podmiotów zajmujących się lecznictwem zwierząt, są to: - Anna i Paweł Kusal, ul. Pieski Świat 1, 38-600 Lesko (ok. 12 kg/rok odpadów weterynaryjnych); - Iwona Ryłko, ul. Ossolińskich 2, 38-600 Lesko (20 kg/rok odpadów weterynaryjnych); - Marek Skowroński, 38-613 Wołkowyja 89 (10 kg/rok odpadów weterynaryjnych); 53 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego - Samorządowa Przychodnia Dla Zwierząt w Olszanicy – Ryszard Dębiec, 38-722 Olszanica (12 kg/rok odpadów weterynaryjnych). oraz - Ubojnia Owiec i Kóz „POŁONINA” Sp. z o.o. w Lesku, ul. Przemysłowa 15 (odpadowa tkanka zwierzęca szczególnego i wysokiego ryzyka SRM, HRM – 40 Mg/rok, odpadowa tkanka zwierzęca niskiego ryzyka LRM – 40 Mg/rok); - Masarnia „MARAK” w Średniej Wsi, 38-604 Hoczew (odpadowa tkanka zwierzęca szczególnego i wysokiego ryzyka SRM - 2,5 Mg/rok). Łącznie, na terenie powiatu wytwarzanych jest 82,544 Mg/rok odpadów weterynaryjnych, w tym 0,054 Mg/rok to odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki weterynaryjnej, pochodzące z punktów weterynaryjnych, lecznic zwierząt, pozostała ilość tj. 82,5 Mg/rok – to inne odpady, zawierające drobnoustroje chorobotwórcze wywołujące choroby u ludzi i zwierząt, w tym odpadowa tkanka zwierzęca stanowiąca materiał szczególnego i wysokiego ryzyka, pochodząca z zakładu ubojni zwierząt i zakładu przetwórstwa mięsnego. Odpady weterynaryjne z terenu powiatu przekazywane są w całości do unieszkodliwienia. Odpady z lecznic i punktów weterynaryjnych odbiera firma „KOBOST” – Bobka Piotr, Bogdan Kozioł, Wola Rzędzińska 4A, która przekazuje je do utylizacji do Spalarni Odpadów Medycznych Szpitala Wojewódzkiego im. Św. Łukasza w Tarnowie. Natomiast odpady poubojowe obiera do utylizacji Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „UTIRES” Sp. z o.o. w Leżachowie oraz Zakład Utylizacyjny we Wróbliku Szlacheckim. Odpady zawierające azbest Odpady azbestowe powstają głównie w budownictwie podczas prowadzonych prac demontażowych, remontowych itp. Na terenie powiatu, powstają głównie odpady, typu: 17 01 06 - zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia zawierające substancje niebezpieczne, m.in. eternit, płyty azbestowo-cementowe z budynków, 17 06 01 - materiały izolacyjne zawierające azbest, m.in. z urządzeń ciepłowniczych, 17 06 05 - materiały konstrukcyjne zawierające azbest, 17 01 05 - odpady z materiałów zawierających azbest. Na terenie powiatu 8 podmiotów prowadzi działalność w zakresie prac remontowo-demontażowych związanych z wytwarzaniem odpadów azbestowych, posiadające wymagane zezwolenie wydane przez Starostę Leskiego. Są to następujące firmy: - Firma Budowlano-Handlowa „OMONA”, 35-310 Rzeszów, ul. Podwisłocze 6; 54 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Zakład Remontowo-Budowlany Tadeusz Potoczny, ul. Kazimierza Wielkiego 45/3, 38-606 Baligród ; - Wytwórnia Elementów Kominowych „TARNAWA” s.c., ul. Mościckiego 197 d, 33-100 Tarnów ; - „ALGADER” s.c., ul. Gwiaździsta 21/17, 01-651 Warszawa, - Centrum Gospodarki Odpadami, Azbestu i Recyklingu „CARO” w Zamościu, - Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „GRAMA”, Os. Gen. Maczka 17/5, 37-100 Łańcut, - Przedsiębiorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych „TERMOEXPORT”, ul. Żurawia 24/7, 00-515 Warszawa; - „SanTa-EKO” Tadeusz Zych, Izabela Rutowska, ul. Potrowa 24, 27-600 Sandomierz. W warunkach wydanych dla w/w firm zezwoleń na prowadzenie tego typu działalności, narzucono obowiązek każdorazowego zgłaszania przystąpienia do zamierzonych prac wraz z podaniem przewidywanej ilości wytworzonych odpadów azbestowych. Według informacji Starostwa Powiatowego w Lesku, tylko jedna firma (w latach 2001-2003) zgłosiła zakończenie rozbiórki pokryć dachowych z płyt azbestowych, a ilość powstałego odpadu wyniosła 23 Mg. Odpady te w całości zostały przekazane do unieszkodliwienia na składowisko odpadów azbestowych w Tarnowie. Na terenie powiatu nie ma składowiska przyjmującego odpady azbestowe. Odpady te wywożone są poza teren powiatu. Według oświadczeń podmiotów posiadających zezwolenia na usuwanie odpadów azbestowych z terenu powiatu, odpady te wywożone są do deponowania na następujące składowiska odpadów azbestowych: - składowisko odpadów azbestowych w Trzemesznie , zarządzane przez P.H.U. „IZOPOL” w Trzemesznie, - składowisko ZARZECZE II – m. Piaski k/Kraśnika, - składowisko odpadów w Młynach k/Radymna, - składowisko odpadów w Tarnowie. - Szereg indywidualnych właścicieli budynków mieszkalnych dokonuje wymiany pokryć dachowych z płyt azbestowych, we własnym zakresie. W związku z faktem, że brak jest na terenie powiatu oraz w jego sąsiedztwie składowiska przyjmującego odpady azbestowe, a ponadto żadna z gmin powiatu nie prowadzi zorganizowanego systemu usuwania odpadów azbestowych, odpady te w sposób niekontrolowany trafiają do środowiska. Ilość tych odpadów jest niemożliwa do określenia. Taka działalność stwarza konieczność podjęcia odpowiednich działań i inicjatyw zmierzających do usuwania i unieszkodliwiania odpadów azbestowych w sposób nie zagrażający środowisku i zdrowiu ludzi. 55 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Pestycydy Problematyka odpadów typu środki ochrony roślin (pestycydy) dotyczy bieżącej ich produkcji i stosowania w rolnictwie jak również przeterminowanych środków zdeponowanych w tzw. mogilnikach. Obecnie, z uwagi na wysokie ceny pestycydów przeterminowaniu ulegają nieznaczne ich ilości, problemem stają się natomiast odpady opakowaniowe po środkach ochrony roślin. Odpady te trafiają głównie do strumienia odpadów komunalnych. Ich ilość jest jednak niemożliwa do oszacowania i w skali powiatu leskiego, nieznaczna. Wymogi obowiązującej ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych [ 3 ] pozwalają sądzić, że z czasem nastąpi wyodrębnienie tego rodzaju odpadów ze strumienia odpadów komunalnych. Analizując jednak tę grupę odpadów niebezpiecznych, nadmienić należy o składowiskach przeterminowanych środków ochrony roślin. Na terenie powiatu leskiego znajdował się jeden magazyn przeterminowanych środków ochrony roślin, mieszczący się w budynkach Handlowo-Usługowej Spółdzielni Pracy w Lesku, przy ul. Ossolińskich 2. Zgromadzone w nim odpady pochodziły z placówek handlowych Spółdzielni. W 2001 r. magazyn ten został zlikwidowany, a zgromadzone w nim odpady w ilości 10,085 Mg przekazano do unieszkodliwienia. Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych zostały omówione w pkt. 3.1.1.4. Z przeprowadzonej analizy szacunkowej wynika, że powstaje ich w skali powiatu ok. 60 Mg/rok. Na terenie powiatu, żadna z gmin nie prowadzi zbiórki tego typu odpadów, stąd też należy domniemywać, że w całości trafiają one na składowiska odpadów komunalnych. 3.3.2. Zbiorcze zestawienie ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych. Posiłkując się danymi wojewódzkiej bazy o odpadach SIGOP oraz w oparciu o informacje Starostwa Leskiego w tabeli nr 3-27 przedstawiono bilans odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w powiecie leskim. 56 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 3-27. Zbiorcze zestawienie ilości odpadów niebezpiecznych wytwarzanych na terenie powiatu leskiego. Ilość odpadów Rodzaj odpadu powstająca w ciągu roku [Mg/rok] zużyte urządzenia elektryczne 2,5 odpady z usług fotograficznych 0,85 oleje odpadowe 18,0 baterie i akumulatory 4,9 szlamy ropopochodne z czyszczenia zbiorników po produktach naftowych 15,0 odpady medyczne 5,155 odpady weterynaryjne, w tym odpady z przygotowania i przetwórstwa produktów spożywczych pochodzenia 82,6 zwierzęcego zanieczyszczone sorbenty, materiały filtracyjne, ubrania 0,49 odpady z budowy i remontów obiektów budowlanych (za wyjątkiem odpadów zawierających azbest 16,953 odpady azbestowe 23* odpady niebezpieczne w grupie 59,67 odpadów komunalnych RAZEM: 229,118 * - ilość wytworzona w 2003 r. Z przeprowadzonej powyżej analizy należy sądzić, że rocznie na terenie powiatu powstaje ogółem ok. 229 Mg odpadów niebezpiecznych, z czego 80 Mg – to odpady z przetwórstwa żywności, tj. odpadowa tkanka zwierzęca wykazująca właściwości niebezpieczne pochodząca głównie z ubojni owiec i kóz „Połonina” Sp. z o.o. w Lesku. Z wytwarzanych odpadów ok. 18 Mg odpadów jest wykorzystywanych, ok. 83 Mg odpadów jest unieszkodliwianych przez składowanie, ok. 128 Mg odpadów jest unieszkodliwianych (poza składowaniem). 3.3.3. Systemy zbiórki i transportu odpadów niebezpiecznych. Omówiono w pkt. 3.2.3. Dodatkowo transport odpadów niebezpiecznych powinien odbywać się z zachowaniem obowiązujących przepisów w tym zakresie, takich jak: - ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602, z późn. zm.), 57 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego - - rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 57, poz. 608); rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie kursów dokształcających kierowców pojazdów przewożących materiały niebezpieczne (Dz. U. Nr 57, poz. 609). 3.3.4. Instalacje do segregacji, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Z ogólnej ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych: - ok. 18 Mg jest wykorzystywanych, - ok. 128 Mg jest unieszkodliwianych (za wyjątkiem składowania), - ok. 83 Mg jest unieszkodliwianych poprzez składowanie. Wtórnemu odzyskowi podlegają głównie oleje odpadowe, na składowiska odpadów przekazywane są odpady zawierające azbest oraz odpady niebezpieczne występujące w strumieniu odpadów komunalnych. Wszystkie pozostałe odpady niebezpieczne poddawane są innym procesom unieszkodliwiania, poza skladowaniem. Na terenie powiatu nie ma instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Wszystkie powstające odpady niebezpieczne poddawane są procesom odzysku lub unieszkodliwiania w instalacjach jednostek zewnętrznych. 3.3.5. Wykaz podmiotów prowadzących działalność na terenie powiatu w zakresie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi. Poniżej przedstawiono wykaz podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w zakresie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi na terenie powiatu w oparciu o wydane przez Starostę Leskiego zezwolenia, decyzje administracyjne(decyzje zatwierdzające programy gospodarki odpadami, decyzje na wytwarzanie odpadów) : 1. Zakład Usługowo-Produkcyjno-Handlowy „ARAB” z/s w Brzozowie, ul. Głowackiego 21 (zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy – 16 02 13, baterie i akumulatory niklowo-kadmowe – 16 06 02) ; 58 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Centrum Gospodarki Odpadami, Azbestu i Recyklingu „CARO” z/s w Zamościu, ul. Bohaterów Monte Cassino 4/12 (zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia zawierające substancje niebezpieczne – 17 01 06, materiały izolacyjne zawierające azbest – 17 06 01, materiały konstrukcyjne zawierające azbest – 17 06 05) ; „SERWIS” Kraków Sp. z o. o. z/s w Krakowie, ul. Olszanicka 38 (odpady zawierające ropę naftowa lub jej produkty – 16 07 08, szlamy z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 02, zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy – 16 02 13, sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania – 15 02 02, szlamy zawierające substancje niebezpieczne i innego niż biologiczne oczyszczania ścieków przemysłowych – 19 08 13, niebezpieczne elementy lub części składowe usunięte z zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych – 16 02 15, inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe – 13 02 08) ; „SERWIS” Rzeszów Sp. z o. o. w Rzeszowie, ul. Ujejskiego 3 (olej z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 06, mieszanina odpadów z piaskowników i z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 08, odpady zawierające ropę naftową lub jej produkty – 16 07 08, sorbenty – 15 02 02, zużyte lampy fluorescencyjne – 16 02 13) ; Przedsiębiorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych „TERMOEXPORT” z/s w Warszawie, ul. Żurawia 24/7 (materiały izolacyjne zawierające azbest – 17 06 01, materiały konstrukcyjne zawierające azbest – 17 06 05, zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadów materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia zawierające substancje niebezpieczne – 17 01 06) ; Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe „SanTa – EKO” z/s w Sandomierzu, Tadeusz Zych, Izabela Rutowska Sp. j., ul. Portowa 24 (materiały izolacyjne zawierające azbest – 17 06 01, materiały konstrukcyjne zawierające azbest – 17 06 05, inne odpady z budowy, remontów i demontażu zawierające substancje niebezpieczne – 17 09 03); Firma Budowlano – Handlowa „OMONA” z/s w Rzeszowie, ul. Podwisłocze 6 (materiały izolacyjne zawierające azbest – 17 06 01, materiały konstrukcyjne zawierające azbest – 17 06 05) ; Naprawy Remonty Urządzeń Dystrybucyjnych Stacji Paliw „KERAM” Marek Sówka z/s we Wrocławiu, ul. Balonowa 23/10, Zakład Pietrzykowice - ul. Smolecka 5 (odpady stałe z piaskowników i z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 01, szlamy z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 02, sorbenty, materiały filtracyjne – 15 02 02, odpady zawierające ropę naftową lub jej produkty – 16 07 08, gleba 59 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 9. 10. 11. 12. i ziemia w tym kamienie zawierająca substancje niebezpieczne – 17 05 03) ; Przedsiębiorstwa Produkcyno-Handlowo-Usługowe „GRAMA” z/s w Łańcucie, os. Gen. Maczka 17/5 (sorbenty, materiały filtracyjne – 15 02 02 , odpady zawierające ropę naftową lub jej produkty – 16 07 08, odpady zawierające inne substancje niebezpieczne – 16 07 09, zmieszane lub wysegregowane odpady z betonu, gruzu, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia – 17 01 06, odpady drewna , szkła i tworzyw sztucznych zawierające lub zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi – 17 02 04, asfalt zawierający smołę – 17 03 01, smoła i produkty smołowe – 17 03 03, odpady metali zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi – 17 04 09, kable zawierające ropę naftową, smołę i inne substancje niebezpieczne – 17 04 10, materiały izolacyjne zawierające azbest – 17 06 01, inne materiały izolacyjne zawierające substancje niebezpieczne – 17 06 03, materiały konstrukcyjne zawierające azbest – 17 06 05, materiały konstrukcyjne zawierające gips zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi – 17 08 01, odpady z budowy i remontów i demontażu zawierające rtęć – 17 09 01, inne odpady z budowy, remontów i demontażu zawierające substancje niebezpieczne – 17 09 03) ; „AWAS –Serwis” Sp. z o.o. z/s w Warszawie, ul. Egejska 1/34 (odpady stałe z piaskowników i z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 01, szlamy z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 02, szlamy z kolektorów – 13 05 03, olej z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 06, zaolejona woda z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 07, mieszanina odpadów z piaskownika i z odwadniania olejów w separatorach – 13 05 08, inne niż wymienione odpady – 13 08 99, tłuszcze i mieszaniny olejów w separacji olej-woda inne niż 19 08 09 – 19 08 10) ; Zakład Remontowo Budowlany – Tadeusz Potoczny z/s w Baligrodzie, ul. K. Wielkiego 45/3 (materiały izolacyjne zawierające azbest – 17 06 01, materiały konstrukcyjne zawierające azbest – 17 06 05) ; Wytwórnia Elementów Kominowych „TARNAWA” s.c. z/s w Tarnowie, ul. Mościckiego 197 D (materiały izolacyjne zawierające azbest – 17 06 01, materiały konstrukcyjne zawierające azbest – 17 06 05). 60 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego IV. PROGNOZOWANE ZMIANY W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI WYNIKAJĄCE ZE ZMIAN DEMOGRAFICZNYCH I GOSPODARCZYCH 61 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 4.1. Ludność w powiecie leskim (stan aktualny). Według stanu na dzień 2002-12-31 powiat leski zamieszkiwało: powiat ogółem: 26.758 mieszkańców w tym: - miasta (Lesko) - 6.161 mieszkańców - wsie - 20.597 mieszkańców gminy: - Lesko 5.018 mieszkańców - Baligród 3.343 mieszkańców - Cisna 1.686 mieszkańców - Olszanica 5.200 mieszkańców - Solina 5.350 mieszkańców. 4.2. Prognoza demograficzna w powiecie leskim. Przyjmując wzrost ludności wg WPGO, od 2002 r. do 2010 r. prognozowana liczba ludności powiatu, kształtować się będzie następująco: - w miastach : wskaźnik wzrostu - 5,4%, liczba ludności w 2010 r. wyniesie: 6161 x 1,054 = 6493,69 osób, - na wsi: wskaźnik wzrostu - 0,7%, liczba ludności w 2010 r. wyniesie: 20597 x 1,007 = 20741,18 osób. TABELA 4-1. Prognoza ilość ludności w powiecie leskim w latach 2005-2010 Liczba ludności Wskaźnik Rok na koniec wzrostu Rok 2005 Rok 2010 2002 r. do 2010 r. Miasta 6161 4,8%* 6309 6457 Wieś 20597 0,6%* 20659 20721 Razem 26758 26968 27178 * w odniesieniu do wielkości wskaźników wzrostu wg WPGO, wartość skorygowano, proporcjonalnie do okresu obliczeniowego 2002-2010 4.3. Prognoza ilości odpadów komunalnych. Przy prognozowaniu ilości odpadów komunalnych wytwarzanych w latach 2005-2010 wykorzystano prognozę demograficzną ludności w powiecie oraz wskaźniki generowania strumieni odpadów komunalnych dla obszarów miejskich i wiejskich, przyjęte z KPGO, z uwzględnieniem procentowych zmian 62 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego wskaźników emisji odpadów dla obszarów miejskich i wiejskich, w latach 20022010. TABELA: 4-2. Prognozowane wskaźniki generowania strumieni odpadów komunalnych dla obszarów miejskich i wiejskich w latach 2005 i 2010 Lp. Strumień odpadów Wskaźniki generowania strumieni komunalnych odpadów komunalnych [kg/M/rok] Miasta Wsie 2005 2010 2005 2010 1. Odpady kuchenne 91,40 96,2 22,33 22,18 ulegające biodegradacji 2. Odpady zielone 10,2 10,2 4,24 4,24 3. Papier i tektura 29,2 28,91 10,85 10,64 (nieopakowaniowe) 4. Opakowania z papieru i 44,34 44,34 15,74 15,58 tektury 5. Opakowania 4,98 4,98 1,76 1,75 wielomateriałowe 6. Opakowania z tworzyw 16,59 16,59 6,84 6,77 sztucznych 7. Tekstylia 12,34 12,22 4,74 4,70 8. Opakowania ze szkła 29,47 29,47 19,28 19,28 9. Tworzywa sztuczne 48,99 48,27 21,24 21,03 (nieopakowaniowe) 10. Szkło (nieopakowaniowe) 2,06 2,06 1,02 1,02 11. Metale 12,92 12,79 4,59 4,55 12. Opakowania z blachy 4,74 4,74 1,65 1,63 stalowej 13. Opakowania z aluminium 1,38 1,38 0,48 0,47 14. Odpady mineralne 14,43 14,59 13,25 13,38 15. Drobna frakcja popiołowa 45,76 45,30 39,47 39,07 16. Odpady wielkogabarytowe 21,69 20 15,89 15,00 17. Odpady budowlane 43,38 42,37 43,38 42,37 18. Odpady niebezpieczne 3,00 3,00 2,17 2,00 63 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Tabela 4-3. Prognoza ilości odpadów komunalnych w powiecie leskim na lata 2005-2010 Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Strumień odpadów komunalnych Ilość odpadów [Mg/rok] Miasta Wsie 2005 2010 2005 2010 576,64 621,16 461,31 459,59 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji* Odpady zielone* 64,35 65,86 87,59 87,85 Papier i tektura 184,22 186,67 224,15 220,47 (nieopakowaniowe)* Opakowania z papieru i 279,74 286,30 325,17 322,83 tektury* Opakowania 31,42 32,16 36,36 36,26 wielomateriałowe* Opakowania z tworzyw 104,67 107,12 97,92 140,28 sztucznych* Tekstylia* 77,85 78,90 97,92 97,38 Opakowania ze szkła* 185,93 190,29 398,31 399,50 Tworzywa sztuczne 309,07 311,68 438,79 435,76 (nieopakowaniowe) Szkło (nieopakowaniowe) 12,99 13,3 21,07 21,13 Metale 81,51 82,58 94,82 94,28 Opakowania z blachy 29,90 30,61 34,09 33,75 stalowej* Opakowania z aluminium* 8,71 8,91 9,92 9,74 Odpady mineralne 91,04 94,21 273,73 277,24 Drobna frakcja popiołowa 288,70 292,50 815,41 809,57 Odpady wielkogabarytowe 136,84 129,14 328,27 310,81 Odpady budowlane 273,68 273,58 896,18 877,95 Odpady niebezpieczne 18,93 19,37 44,83 41,44 RAZEM: 2717,58 2824,34 4685,84 4675,93 * odpady opakowaniowe * odpady ulegające biodegradacji Powyższa prognoza wykazuje, że ilość odpadów komunalnych wytworzonych w powiecie leskim w roku 2005, wyniesie łącznie 7403,42 Mg, z czego odpadów ulegających biodegradacji powstanie – 1774,03 Mg, a odpadów opakowaniowych – 1542,14 Mg. To oznacza , że w ciągu 3 lat objętych perspektywą (2003,2004, 2005) nastąpi wzrost ilości wytwarzanych odpadów komunalnych w powiecie na poziomie 64 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego ok. 1%. Przybliżony wskaźnik wzrostu ilości odpadów komunalnych (ok. 1%) kształtował się będzie również w okresie perspektywicznym na lata do 2010 roku. 4.4. Prognoza powstawania odpadów z sektora gospodarczego. Zmiany w ilości i jakości odpadów wytwarzanych w sektorze gospodarczym w perspektywie czasowej do 2014 roku, zależeć będą od rozwoju poszczególnych gałęzi przemysłu, rzemiosła i usług w powiecie. Zważywszy na obecny stan sektora gospodarczego w kraju oraz rolniczoturystyczny charakter powiatu leskiego, nie przewiduje się drastycznego rozwoju gospodarczego w powiecie i idącym za nim wzrostem ilości odpadów przemysłowych. W ramach nieznacznych tendencji rozwojowych w sferze gospodarki, powstawać będą zazwyczaj małe przedsiębiorstwa, głównie w sferze działalności handlowo-usługowej, ewentualnie w przemyśle drzewnym, istnieje możliwość zwiększenia się ilości tartaków, zakładów przetwórstwa drzewnego, zakładów stolarskich, itp. Nie przewiduje się zmian w ilości i jakości wytwarzanych odpadów w sektorze gospodarczym. 65 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego V. ZAŁOŻONE CELE I PROJEKTOWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI W POWIECIE LESKIM 66 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 5.1. Założone cele i zadania do realizacji wg KPGO. W „II Polityce Ekologicznej Państwa” przyjętej przez Sejm w sierpniu 2001 r. ustalone zostały ważniejsze cele, dotyczące racjonalnej gospodarki odpadami. Są to: - odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów komunalnych, - dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r. Przewidywane zadania dla powiatu do realizacji wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami w latach 2003-2010, przedstawia tabela nr 5-1. TABELA 5-1. Przewidywane zadania dla powiatu do realizacji wg KPGO Rok Zakres 2003 Przygotowanie i uchwalenie powiatowego planu gospodarki odpadami 2004Organizacja powiatowego systemu gospodarki odpadami, rozwój 2006 selektywnej zbiórki ze szczególnym uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, w tym odpadów zielonych i odpadów organicznych z gospodarstw domowych, intensyfikacja akcji podnoszenia świadomości społecznej w dziedzinie gospodarki odpadami, wdrożenie nowych systemów zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych Objęcie wszystkich mieszkańców powiatu zorganizowaną zbiórką odpadów, tym samym wyeliminowanie niekontrolowanego wprowadzenia odpadów komunalnych do środowiska Rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych: zakładany efekt w 2006 r. zbiórka na poziomie 20% odpadów wielkogabarytowych Rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych wchodzących w strumień odpadów komunalnych: zakładany efekt w 2006 r. zbiórka na poziomie 15% odpadów budowlanych w powiecie Rozwój selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych: zakłady efekt w 2006 r. zbiórka na poziomie 15% odpadów niebezpiecznych w powiecie 2007Dalsza organizacja i doskonalenie lokalnych systemów gospodarki 2014 odpadami komunalnymi Wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów 67 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 5.2. Założone cele i zadania do realizacji wg WPGO. 5.2.1. Główne cele strategiczne określone w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. 1. Zapobieganie tworzeniu i minimalizacja powstawania odpadów (m.in. stosowanie opakowań wielokrotnego użytku). Cel długookresowy w tym zakresie na lata 2007-2014: objęcie wszystkich mieszkańców województwa podkarpackiego zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych. Cel krótkookresowy w tym zakresie na lata 2004-2006: edukacja ekologiczna ludności. 2. Zmniejszenie niekorzystnego wpływu odpadów na środowisko. Cel długookresowy: skierowanie w 2014 r. na składowiska nie więcej niż 51% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do 1995 r.) Cel krótkookresowy: objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców miast i 80% mieszkańców terenów wiejskich. 3. Selekcja i odzysk surowców wtórnych. Cele długookresowe: osiągnięcie w 2014 r. zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: opakowania z papieru i tektury – 48%; opakowania ze szkła – 45%; opakowania z tworzyw sztucznych – 25%; opakowania metalowe – 40%; opakowania wielomateriałowe – 25%; odpady wielkogabarytowe – 70%; odpady budowlane – 60%; odpady niebezpieczne z grupy odpadów komunalnych – 80%. Cel krótkookresowy: skierowanie w 2006 r. na składowiska do 63% (wagowo) całkowitej ilości odpadów ulegających biodegradacji (w stosunku do 1995 r.). 4. Zredukowanie zapotrzebowania na tereny pod składowiska oraz optymalizacja kosztów transportu. Cel długookresowy: deponowanie na składowiskach nie więcej niż 53% wytworzonych odpadów komunalnych. Cel krótkookresowy: osiągnięcie w 2006 r. zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: opakowania z papieru i tektury – 45%; opakowania ze szkła – 35%; opakowania z tworzyw sztucznych – 22%; opakowania metalowe – 35%; opakowania wielomateriałowe – 20%; odpady wielkogabarytowe – 26%; odpady budowlane – 20%; odpady niebezpieczne z grupy odpadów komunalnych – 23%. 68 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 5. Minimalizacja całkowitych kosztów systemu gospodarki odpadami. Cel krótkookresowy: deponowanie na składowiskach nie więcej niż 76% wytworzonych odpadów komunalnych. 5.2.2. Cele długookresowe określone w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. 1. w zakresie odpadów powstających w sektorze komunalnym: - objęcie wszystkich mieszkańców województwa zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych i ich wykorzystywania i unieszkodliwiania, - skierowanie w 2010 r. na składowiska nie większej niż 65% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do 1995 r.), a w 2014 r. nie więcej niż 47%, - osiągnięcie w latach 2010-2014 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: opakowania z papieru i tektury – 46,5% / 48%; opakowania z tworzyw sztucznych – 23,5% / 25%; opakowania metalowe – 37,5% / 40%; opakowania wielomateriałowe – 22,5% / 25%; odpady wielkogabarytowe – 48% / 70%; odpady budowlane – 40% / 60%; odpady niebezpieczne z grupy odpadów komunalnych – 51,5% / 80%; deponowane na składowiskach nie więcej niż 63,5% / 51% wszystkich odpadów komunalnych. 2. w zakresie komunalnych osadów ściekowych: - zwiększenie stopnia kontroli obrotu komunalnymi osadami ściekowymi celem zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa zdrowotnego i ochrony środowiska, - zwiększenie stopnia przetworzenia komunalnych osadów ściekowych, - maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach, przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego, 3. w zakresie odpadów powstających w sektorze gospodarczym: - zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r., - rozszerzenie mechanizmów rynkowych oraz przygotowanie skutecznych instrumentów ekonomicznych, - zwiększenie i poprawa efektywności wykorzystania w produkcji rolnej odpadów wytwarzanych w przemyśle rolno-spożywczym, - stosowanie efektywnych metod gospodarki odpadami w raz z wprowadzeniem nowych technologii produkcji i przetwórstwa, - skuteczne wyłączanie z łańcucha pokarmowego ludzi i zwierząt odpadów pochodzenia zwierzęcego szczególnego ryzyka (SRM) oraz martwych zwierząt, 69 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego - stworzenie systemu zachęt dla podmiotów gospodarczych podejmujących wspólne zadania w zakresie odzysku i selektywnego unieszkodliwiania odpadów. 4. w zakresie odpadów opakowaniowych: - zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych oraz ograniczenie deponowania opakowań poużytkowych na składowiskach odpadów, odzyskiwanie surowców lub energii z odpadów opakowaniowych, wtórne przetwarzanie odzyskanych surowców, współodpowiedzialność ogniw „łańcucha opakowaniowego” za wytworzone odpady, 5. w zakresie odpadów niebezpiecznych : - likwidacja uciążliwości starych składowisk odpadów niebezpiecznych, - całkowita likwidacja składowisk odpadów niebezpiecznych i rekultywacja terenu, - przeciwdziałanie powstawaniu odpadów przemysłowych i niebezpiecznych, - gospodarka odpadami niebezpiecznymi oraz ich unieszkodliwianie, w tym zmniejszenie docelowo ilości składowanych odpadów niebezpiecznych do poziomu 14 tys. Mg rocznie, - stworzenie i wdrażanie regionalnego systemu unieszkodliwiania odpadów weterynaryjnych, w tym wyznaczenie ponad lokalnych grobowisk dla martwych zwierząt. 5.2.3. Cele krótkookresowe określone w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. 1. w zakresie odpadów powstających w sektorze komunalnym: - ukształtowanie pro-środowiskowych postaw mieszkańców województwa, - objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców miast i 80% mieszkańców terenów wiejskich, - skierowanie w 2006 r. na składowiska do 63% (wagowo) całkowitej ilości odpadów ulegających biodegradacji (w stosunku do 1995 r.), - osiągnięcie w 2006 r. zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: opakowania z papieru i tektury – 45%, opakowania ze szkła – 35%, opakowania z tworzyw sztucznych – 22%, opakowania metalowe – 35%, opakowania wielo-materiałowe – 20%, odpady wielkogabarytowe – 26%, odpady budowlane – 20%, odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) – 23%, - deponowanie na składowiskach nie więcej niż 76% wytworzonych odpadów komunalnych. 70 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 2. w zakresie komunalnych osadów ściekowych: - zwiększenie stopnia kontroli obrotu komunalnymi osadami ściekowymi celem zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa zdrowotnego i ochrony środowiska, - zwiększenie stopnia przetworzenia komunalnych osadów ściekowych, - maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego. 3. w zakresie odpadów powstających w sektorze gospodarczym: - zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r., - rozszerzenie mechanizmów rynkowych oraz przygotowanie skutecznych instrumentów ekonomicznych, - zwiększenie i poprawa efektywności wykorzystania w produkcji rolnej odpadów wytwarzanych w przemyśle rolno-spożywczym, - stosowanie efektywnych metod gospodarki odpadami wraz z wprowadzeniem nowych technologii produkcji i przetwórstwa, - skuteczne wyłączanie z łańcucha pokarmowego ludzi i zwierząt odpadów pochodzenia zwierzęcego szczególnego ryzyka (SRM) oraz martwych zwierząt, - stworzenie systemu zachęt dla podmiotów gospodarczych podejmujących wspólne zadania w zakresie odzysku i selektywnego unieszkodliwiania odpadów. 4. w zakresie odpadów opakowaniowych: - opracowanie systemu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych, ich gromadzenia , wywozu i zagospodarowania, - osiągnięcie w 2006 r. zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów opakowaniowych we wszystkich sektorach. 5. w zakresie odpadów niebezpiecznych: - stworzenie systemu opartego na trzystopniowym podziale zadań (odbiorca /gromadzenie i przygotowanie do transportu oraz odzysk/ unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych) i rozpoczęcie wdrażania, - osiągnięcie w 2006 r. zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych grup odpadów niebezpiecznych, - stworzenie systemu unieszkodliwiania odpadów medycznych oraz przebudowa i modernizacja instalacji do ich unieszkodliwiania, - opracowanie i wdrażanie systemu unieszkodliwiania odpadów weterynaryjnych. 71 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 5.3. Projektowany system gospodarki odpadami w powiecie leskim. Aby uzyskać założone cele, wynikające z KPGO i WPGO, proponuje się podjęcie następujących kierunków działań w zakresie gospodarki odpadami na terenie powiatu: w zakresie gospodarowania sektorze komunalnym: odpadami powstającymi w 1. objęcie wszystkich mieszkańców powiatu systemem zorganizowanej zbiórki odpadów komunalnych: koniecznym jest podpisanie umów na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych ze wszystkimi mieszkańcami poszczególnych gmin, co zredukuje niekontrolowany wypływ odpadów do środowiska i zahamuje proces tworzenia tzw. „dzikich wysypisk śmieci”; 2. konsekwentne wdrażanie i rozwijanie systemu selektywnej zbiórki odpadów przydatnych do odzysku lub recyklingu na terenie całego powiatu: surowce wtórne (papier, tektura, odpady opakowaniowe, w tym metalowe, tworzywa sztuczne, złom, metale kolorowe, szkło białe i szkło kolorowe) powinny być zbierane do odpowiednio oznakowanych worków, pojemników lub kontenerów, a następnie dostarczane do przerobu przez specjalistyczne przedsiębiorstwa ; 3. wdrożenie systemu segregacji „u źródła” odpadów podlegających biodegradacji (odpady kuchenne oraz odpady zielone): w pierwszej kolejności należy zorganizować selektywną zbiórkę tych odpadów, bezpośrednio z domostw, przy użyciu pojemników na biomasę, worków papierowych lub worków plastikowych ulegających biodegradacji . Zebrane odpady powinny być kompostowane w przydomowych stosach kompostowych, zorganizowanych na własny użytek , w przypadku zabudowy jednorodzinnej. W przypadku zabudowy zwartej lub wielorodzinnej ( głównie gmina Lesko i gmina Solina) należy zorganizować system kompostowania w tzw. pryzmach na otwartym powietrzu. Tak wyprodukowany kompost będzie udostępniany mieszkańcom, lub wykorzystywany do rekultywacji terenu (patrz: Schemat przepływu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do kompostowni – pkt. XI); 72 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 4. stworzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych pochodzących z gospodarstw domowych: system zbiórki tych odpadów może być rozwiązany przez utworzenie w każdej gminie, tzw. Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON) przyjmujących bezpłatnie odpady niebezpieczne od mieszkańców i odpłatnie od małych i średnich przedsiębiorstw lub wariant tzw. „zbiórki obwoźnej” – specjalnie przystosowany pojazd w określone dni po wytyczonej trasie będzie odbierał zebrane odpady niebezpieczne; 5. stworzenie systemu zbierania odpadów wielkogabarytowych: okresowy odbiór tych odpadów bezpośrednio od ich właścicieli oraz stworzenie warunków do zamówienia takiej usługi indywidualnie, jako „usługa na telefon”; 6. wdrożenie systemu zbierania odpadów budowlanych; 7. modyfikacja systemu odpłatności za wytwarzane odpady: poprzez podwyższenie stawek opłat za odpady niesegregowane „u źródła”, zmieszane z surowcami wtórnymi lub odpadami niebezpiecznymi, bądź zastosowanie stawek bonifikacyjnych dla odpadów segregowanych; 8. wdrożenie systemu kompostowania przydomowego i/lub wariant kompostowania w pryzmach; 9. podnoszenie świadomości ekologicznej obywateli; 10. modernizacja składowiska odpadów komunalnych w Stężnicy. w zakresie gospodarowania odpadami powstającymi w sektorze gospodarczym: 1. 2. 3. 4. 5. zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych, wdrożenie systemów pełnej i wiarygodnej ewidencji odpadów i metod ich zagospodarowania, unieszkodliwianie osadów ściekowych przez odwadnianie i wapniowanie, kompostowanie skratek z oczyszczalni ścieków z odpadami zielonymi, podnoszenie świadomości ekologicznej przedsiębiorców. 73 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego w zakresie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi: 1. zapewnienie warunków bezpiecznego dla zdrowia ludzi usunięcia wyrobów zawierających azbest i zdeponowania ich na wyznaczonych składowiskach w sposób eliminujący ich negatywne oddziaływanie, 2. inicjowanie związków gmin dla budowy składowiska odpadów azbestowych na terenie powiatu, 3. inspirowanie właściwej działalności w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest, poszukiwanie inwestorów i podejmowanie inicjatyw lokalizacyjnych, 4. zapewnienie odzysku i recyklingu olejów odpadowych, 5. zapewnienie odzysku i recyklingu wycofanych z eksploatacji pojazdów. Wyszczególnione powyżej cele, mogą być realizowane w dwóch wariantach: a. wg istniejącej struktury, gdy każda gmina rozwiązuje problemy gospodarki odpadami we własnym zakresie, b. w ramach współdziałania lub porozumienia między-gminnego. 74 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego VI. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ I PRZEDSIĘWZIĘĆ OBEJMUJĄCY OKRES 4 LAT 75 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 6.1. Zadania krótkoterminowe do realizacji w latach 20042007. 1. Kampania informacyjno-oświatowa w zakresie gospodarki odpadami. W ramach kampanii informacyjnej skierowanej do mieszkańców powiatu promującej selektywną zbiórkę odpadów, należy wykorzystywać wszystkie dostępne sposoby przekazywania informacji zachęcających mieszkańców do segregacji odpadów, takie jak: artykuły w mediach drukowanych, plakaty, broszurki, plakietki, informacje zamieszczone w internecie, porady udzielane przez telefon, nauczanie i szkolenie w szkołach, imprezy edukacyjne. Do najważniejszych czynników zapewniających skuteczność edukacji i kształtowania świadomości społecznej należy zaliczyć: - ciągłość (informacje muszą być udostępniane przez długi czas), - rozpoznanie ( podobne znaki rozpoznawcze – logo we wszystkich rodzajach mediów), - różnorodność ( łączenie różnych rodzajów mediów i form przekazu), - skoncentrowane wykorzystanie różnych mediów, - profesjonalizm dziennikarzy i pracowników branży reklamowej, - wizualizację poprzez wzbogacenie materiałów pisemnych obrazem, - wyzwanie dla odbiorcy zmuszające do myślenia, - zaangażowanie innych zainteresowanych stron (szkoły, stowarzyszenia), - drobne darmowe usługi dla mieszkańców ( np. darmowy kompost), - dialog z mieszkańcami, - kontrola i wizyty w wybranych miejscach, jeśli pojawią się problemy. Jednocześnie pracownicy odpowiedzialni za gospodarkę w powiecie i gminach powinni podnosić swoje kwalifikacje. 2. Segregacja odpadów „u źródła” ich powstawania i zbieranie z rozdziałem na: - odpady podlegające biodegradacji, - surowce wtórne ( papier, tektura, odpady opakowaniowe w tym metalowe, tworzywa sztuczne, złom, metale kolorowe, szkło białe i kolorowe itp.), - odpady wielkogabarytowe , - odpady niebezpieczne: ( lamp fluorescencyjnych, odpadów zawierających rtęć, przeterminowane leki cytotoksyczne i cytostatyczne, baterie, akumulatory, oleje odpadowe, substancje chemiczne, farby, rozpuszczalniki, azbest, odpady medyczne i weterynaryjne itp.). - odpady budowlane. 76 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 3. Stopniowe likwidowanie „dzikich wysypisk” odpadów poprzez objęcie wszystkich mieszkańców systemem zorganizowanej zbiórki odpadów komunalnych. 4. Wprowadzenie zmodyfikowanego systemu odpłatności za wytwarzane odpady , poprzez podwyższenie ceny za odpady niesegregowane „u źródła”, zmieszane z surowcami wtórnymi lub odpadami niebezpiecznymi, bądź obniżenie ceny za odpady segregowane. 5. Wdrożenie systemu kompostowania przydomowego dla mieszkańców w zabudowie rozproszonej, celem zmniejszenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanej na składowiska odpadów (patrz: Schemat przepływu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do kompostowni – pkt. XI). 6. Zagospodarowanie odpadów ulegających biodegradacji pochodzących z gospodarstw zabudowy zwartej (wielorodzinnej), np. kompostowanie w pryzmach na otwartym powietrzu (patrz: Schemat przepływu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do kompostowni – pkt. XI). 7. Modernizacja składowiska odpadów komunalnych w Stężnicy. 8. Inicjowanie związków gmin dla budowy składowiska odpadów zawierających azbest. 6.2. Harmonogram zadań krótkoterminowych na lata 20042007. Harmonogram zadań krótkoterminowych na lata bilansowe 2004-2007 zestawiono w tabeli 7-1. 77 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 7-1. Harmonogram zadań krótkoterminowych na lata 2004-2007 Przedsięwzięcie / rok Przeprowadzenie kampanii informacyjnej, podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Uaktualnienie lokalnych przepisów gospodarki odpadami uwzględniających wprowadzenie nowych systemów zbierania odpadów Objęcie systemem zorganizowanej zbiórki odpadów wszystkich mieszkańców powiatu Wprowadzenie systemu segregacji odpadów „u źródła” ich powstawania oraz systemów zbierania dla: - odpadów biodegradowalnych, - surowców do recyklingu, - odpadów wielkogabarytowych i budowlanych, - odpadów niebezpiecznych Wprowadzenie zmodyfikowanego sytemu odpłatności za wytwarzane odpady, poprzez podwyższenie stawek opłat za odpady niesegregowane „u źródła”, zmieszane z surowcami wtórnymi lub odpadami niebezpiecznymi, bądź zastosowanie stawek bonifikacyjnych dla odpadów segregowanych Wdrożenie systemu kompostowania przydomowego Opracowanie technologii zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji pochodzących z gospodarstw zabudowy zwartej (wielorodzinnej) Wdrożenie technologii zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji pochodzących z gospodarstw zabudowy zwartej (wielorodzinnej) Doposażenie w sprzęt i modernizacja infrastruktury technicznej składowiska odpadów w Stężnicy Wdrażanie, rozpowszechnianie właściwej działalności w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest, inicjowanie związków gmin dla budowy składowiska odpadów azbestowych 78 2004 2005 2006 2007 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego VII. SZACUNKOWE KOSZTY EKSPLOATACYJNE PROPONOWANEGO SYSTEMU ORAZ SPOSOBY FINANSOWANIA REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW. 7.1. Koszty eksploatacyjne zagospodarowania odpadów komunalnych. Kalkulację finansową aktualnie realizowanego systemu gospodarowania odpadami na terenie powiatu , opisanego w dziale II opracowania, , obrazuje tabela 8-1. TABELA 8-1. Kalkulacja dotychczasowych kosztów gospodarki odpadami w poszczególnych gminach Nazwa gminy Liczba ludności * Jednostkowy koszt Całkowity koszt [M] usuwania odpadów usuwania odpadów komunalnych* komunalnych [zł/M/rok] [zł/rok] Baligród 3343 18,00 60.174,00 Cisna 1686 15,25 25.711,50 Lesko 11179 35,00 391.265,00 Olszanica 5200 15,00 78.000,00 Solina 5350 33,64 179.974,00 KOSZTY OGÓŁEM: 735.125,50 * Dane uzyskane drogą ankietyzacji w gminach Zważywszy, iż system ten nie zapewnia ochrony środowiska, poniżej przedstawiono analizę finansową projektowanego systemu gospodarki odpadami na terenie powiatu leskiego (zawartego w pkt. 5.3 opracowania). Analizę finansową proponowanego systemu opracowano na podstawie kalkulacji kosztów zakupu worków i pojemników do selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, kosztów zbiórki i transportu odpadów komunalnych, kosztów ich unieszkodliwiania, wg jednostkowych wskaźników kosztów, zaczerpniętych z KPGO. 79 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego TABELA 8-2. Jednostkowe koszty zbierania odpadów komunalnych i ich frakcji wg KPGO Źródło wytwarzania Odpady Frakcja Frakcja łącznie organiczna sucha [zł/Mg] [zł/Mg] [zł/Mg] Zabudowa miejska-zwarta 25 40 45 Zabudowa rozproszona 50 80 90 TABELA 8-3. Jednostkowe koszty transportu odpadów komunalnych wg KPGO Rodzaj transportowanych odpadów Jednostkowy koszt transportu [zł/Mg/km] Transport odpadów niesegregowanych 0,5 Transport frakcji organicznej 0,4 Transport frakcji suchej 0,6 TABELA 8-4. Jednostkowe koszty odzysku lub unieszkodliwiania odpadów w różnych technologiach wg KPGO Rodzaj technologii Jednostkowy koszt [zł/Mg odpadów] Składowanie 30-60 Sortowanie frakcji suchej 60-90 Kompostowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 100-130 Fermentacja beztlenowa 120-150 TABELA 8-5. Jednostkowe koszty zagospodarowania odpadów komunalnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w roku Odzysk i unieszkodliwianie Jednostkowe koszty zagospodarowania odpadów komunalnych odpadów komunalnych [zł / M / rok] w roku 2005 w roku 2010 Odpady komunalne ulegające 3,3 11,45 biodegradacji Odpady wielkogabarytowe 1,2 2,8 Odpady budowlane 0,8 3,05 Odpady niebezpieczne 0,9 2,85 Składowanie pozostałych odpadów 50,9 49,2 80 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Największy koszt przypada na transport i opłaty za składowanie, stąd ograniczenie ich masy jest zadaniem strategicznym. W oparciu o powyższe wskaźniki wyliczono prognozowane koszty zagospodarowania odpadów komunalnych w poszczególnych latach bilansowych , co obrazuje tabela 8-6. TABELA 8-6. Koszty eksploatacyjne zagospodarowania odpadów komunalnych w powiecie leskim w latach 2005 i 2010 Zbieranie, transport, Jednostkowe koszty odzysk i unieszkodliwianie zagospodarowania odpadów komunalnych odpadów komunalnych [zł / M / rok] 2005 r. 2010 r. Prognozowana ilość osób 26.968 27.178 Odpady ulegające 3,3 11,45 biodegradacji Odpady wielkogabarytowe 1,2 2,8 Odpady budowlane 0,9 3,05 Odpady niebezpieczne 0,9 2,85 Odpady pozostałe 50,9 49,2 RAZEM: - Całkowite koszty zagospodarowania odpadów komunalnych [tys. zł / rok] 2005 r. 2010 r. 89,0 311,2 32,4 24,3 24,3 1372,7 1542,7 76,1 82,9 77,4 1337,2 1884,7 Aktualnie koszty, które ponosi mieszkaniec powiatu z tytułu usuwania odpadów komunalnych, wahają się w granicach od 15 zł do 35 zł/M/rok, tj. średnio, w powiecie: 23,4 zł/M/rok. Nie odzwierciedlają one jednak, rzeczywistych kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów, ponieważ ceny negocjowane są z przewoźnikami i nie wynikają z realnego poziomu kosztów, ponadto niejednokrotnie, gminy stosują tzw. „system dopłat” z własnych środków. Analiza kosztów zagospodarowania odpadów komunalnych przeprowadzona w tabeli 8-6 wykazała, że w 2005 r. koszty obciążające 1 mieszkańca będą się kształtować średnio na poziomie ok. 57 zł, tzn. że nastąpi ich wzrost o ok. 100 – 400% i taka zwyżkowa tendencja będzie się utrzymywać w następnych latach. 81 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Koszty usuwania odpadów komunalnych - aktualne i przewidywane w latach bilansowych [zł/M/rok] 70 60 50 średni koszt w przeliczeniu na 1 M powiatu 40 30 20 10 0 2003 rok 2005 rok 2010 rok Rys. 4. Koszty usuwania odpadów komunalnych – aktualne i przewidywane w latach bilansowych 2005-2010 7.2. Sposoby finansowania. Najpopularniejszymi formami finansowania inwestycji w zakresie gospodarki odpadami są: 1. fundusze własne inwestorów; 2. pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; 3. kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.) z dopłatami do oprocentowania, kredyty komercyjne, kredyty konsorcjalne; 4. zagraniczna pomoc finansowa udzielana przez fundacje i programy pomocowe, np. EKOFUNDUSZ, ISPA; 5. kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – EBOiR, Bank Światowy); 6. kredyty i pożyczki udzielane przez banki komercyjne; 7. leasing. Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej Zasady funkcjonowania narodowego (NFOŚ i GW), wojewódzkich (WFOŚ i GW), powiatowych (PFOŚ i GW) i gminnych (GFOŚ i GW) funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej określa ustawa Prawo ochrony środowiska [ 1 ]. Zasadniczym celem NFOŚ i GW jest wspieranie finansowe przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy jakości środowiska w Polsce, a w zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony środowiska przed odpadami, w szczególności: likwidacja uciążliwości starych składowisk odpadów niebezpiecznych, 82 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego unieszkodliwianie odpadów powstających w związku z transportem samochodowym (auto-złom, płyny eksploatacyjne, akumulatory, ogumienie, tworzywa sztuczne) oraz zbiórka i wykorzystanie olejów przepracowanych, przeciwdziałanie powstawaniu i unieszkodliwianie odpadów przemysłowych i odpadów niebezpiecznych, realizacja międzygminnych i regionalnych programów zagospodarowania odpadów komunalnych (w tym budowa zakładów przetwórstwa odpadów oraz wspomaganie systemów zagospodarowania osadów ściekowych). Rolą WFOŚ i GW jest wspieranie finansowe przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu regionalnym. Środki PFOŚ i GW przeznacza się na wspomaganie następujących przedsięwzięć: realizacja przedsięwzięć związanych z ochroną powierzchni ziemi, inne zadania ustalone przez radę powiatu służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska. Środki GFOŚ i GW w zakresie gospodarki odpadami, przeznaczone są na : edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju, wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska i innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska , realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami, wspieranie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniom. Fundacja EKOFUNDUSZ Ma za zadanie wspieranie sektora gospodarki odpadami i rekultywację gleb zanieczyszczonych. Gdy inwestorem są władze samorządowe dotacja może pokryć do 30% kosztów, a w przypadkach szczególnych do 50%. Agencja Rozwoju Komunalnego w Warszawie dotuje inwestycje w miastach, a na terenie danego województwa – Polska Agencja Rozwoju Regionalnego. Z zagranicznych funduszy należy wymienić ISPA – fundusz Unii Europejskiej, który przyczynia się do lepszego przygotowania krajów stowarzyszonych w dziedzinie ochrony środowiska. Jest instrumentem finansowania szczególnie dużych inwestycji o charakterze infrastrukturalnych, np. systemy zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zaistnieje możliwość finansowania inwestycji w ochronie środowiska z Funduszy Strukturalnych, w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Ochrona środowiska i gospodarka wodna”. 83 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego VIII. SYSTEM MONITORINGU I OCENY REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW 84 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego System monitoringu i oceny zamierzonych celów i zadań zdefiniowanych w niniejszym planie , powinien być realizowany poprzez: 1. wyznaczenie w gminach osoby odpowiedzialnej za całokształt gospodarki odpadami na terenie danej gminy oraz realizację ustaleń PGO; 2. ścisła współpraca poszczególnych urzędów powiatowym w zakresie gospodarki odpadami; gmin ze starostwem 3. uaktualnienie lokalnych przepisów dotyczących gospodarki odpadami uwzględniających zadania w PGO; 4. utworzenie gminnego i powiatowego systemu komputerowej ewidencji podmiotów gospodarczych (wytwórców odpadów) oraz systemu monitoringu realizacji obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami, przez te podmioty wynikające z przepisów prawnych; 5. zwiększenie kontroli (przez uprawnione komórki) posiadania przez podmioty gospodarcze wymaganych zezwoleń, decyzji w zakresie gospodarowania odpadami, 6. prowadzenie kampanii informacyjnej, kształcenie społeczeństwa zarówno na szczeblu powiatowym i gminnym, 7. inicjowanie i wdrażanie zadań określonych w planie krótko- i długoterminowym, 8. kontrola gospodarki odpadami i osadami ściekowymi u wytwórców odpadów oraz kontrola przestrzegania przez mieszkańców, lokalnych przepisów dot. gospodarki odpadami na szczeblu powiatowym i gminnym; 9. raz na 4 lata aktualizacja planu gospodarki odpadami, a raz na rok sporządzenie przez gminę i przesłanie do Starostwa Powiatowego raportu z realizacji zadań wynikających z Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami. 85 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego IX. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO 86 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Zaproponowany w Planie Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego, system gospodarki odpadami z ustalonym harmonogramem realizacji poszczególnych jego etapów, pozwoli na : 1. stopniowe likwidowanie „dzikich wysypisk” odpadów, poprzez objęcie wszystkich mieszkańców powiatu zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych, 2. zminimalizowanie masy deponowanych odpadów na składowiskach, zgodnie z zakładanymi limitami w KPGO i WPGO – poprzez wdrożenie systemu selektywnej zbiórki „u źródła”: surowców wtórnych (szkło, plastik, metale, makulatura), odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, odpadów niebezpiecznych z grupy odpadów komunalnych, odpadów wielkogabarytowych, 3. udoskonalanie systemu selektywnej zbiórki odpadów „u źródła” poprzez wprowadzenie zmodyfikowanego systemu opłat za usuwanie odpadów komunalnych, 4. zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych, 5. zwiększenie stopnia przetworzenia komunalnych osadów ściekowych, 6. przedłużenie okresu użytkowania istniejących składowisk odpadów, dzięki zmniejszeniu ilości składowanych odpadów, 7. redukcję uwalniania gazów wysypiskowych, dzięki zmianie morfologii składowanych odpadów poprzez oddzielenie w domach tzw. frakcji „mokrej”, tj. biodegradowalnej, 8. modernizacja gminnego składowiska odpadów komunalnych w Stężnicy przyczyni się do ograniczenia jego negatywnego wpływu na środowisko i pozwoli na prowadzenie monitoringu jego oddziaływania na otoczenie zgodnie z wymogami prawnymi, 9. ograniczenie niekontrolowanego przepływu do środowiska odpadów zawierających azbest, poprzez propagowanie i inspirowanie wśród mieszkańców powiatu właściwej działalności w zakresie usuwania odpadów zawierających azbest, 87 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 10. kształtowanie pro-środowiskowych postaw mieszkańców powiatu przez przeprowadzanie intensywnej kampanii oświatowo-informacyjnej w społeczeństwie, 11. utworzenie systemu kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie gospodarowania odpadami na terenie powiatu. 88 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego X. Schemat przepływu odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do kompostowni. gospodarstwa domowe place targowe tereny zielone odpady organiczne odpady zielone odpady zielone odpady ulegające biodegradacji IV. oczyszczalnie ścieków osady ściekowe KOMPOSTOWNIA OOKOMPOSTOWN IA kompostownia przydomowa kompostowanie w pryzmach wykorzystanie kompostu na potrzeby własne mieszkańca kompostowanie wstępne dojrzewanie kompostu przesiewanie pozostałość na składowisko odpadów 89 magazynowanie przejściowe magazynowanie przejściowe sprzedaż kompostu Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego XI. SŁOWNIK OKREŚLEŃ I SFORMUŁOWAŃ UŻYTYCH W OPRACOWANIU 90 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego odpady – oznaczają każdą substancję, lub przedmiot należącą do jednej z kategorii określonych w załączniku nr do ustawy o odpadach [ 2 ] , których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany odpady niebezpieczne – są to odpady należące do kategorii lub rodzajów odpadów, określonych na liście A załącznika nr 2 do ustawy o odpadach [ 2 ] oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 , lub należące do określonych na liście B i zawierające, którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4. gospodarowanie odpadami – jest to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad działaniami i miejscami unieszkodliwiania. magazynowanie odpadów – czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. odpady komunalne – odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzące od innych wytwórców, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych odpady medyczne - odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań w zakresie medycyny odpady obojętne – odpady które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia ludzi, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają nie korzystnie na materię, z którą się kontaktują, ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz zdolność do ich wymywania , a także negatywne oddziaływanie na środowisko odcieku muszą być nieznaczne, a w szczególności nie powinny stanowić zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, podziemnych, gleby i ziemi odpady ulegające biodegradacji – odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów odpady weterynaryjne – odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeniach na zwierzętach odzysk – wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do ustawy o odpadach [ 2 ] oleje odpadowe – wszelkie oleje smarowe, lub przemysłowe, które nie nadają się do wykorzystania, do którego były pierwotnie przeznaczone, a w szczególności zużyte 91 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego oleje z silników spalinowych, oleje przekładniowe, oleje smarowe, oleje do turbin, oleje hydrauliczne PCB – pilichlorowane bifenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylo-dichloro-difenylo-metan, monometylo-dibromo-difenylometan, oraz mieszaniny zawierające jakąlkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie posiadacz odpadów – każdy, kto faktycznie włada odpadami, wytwórca odpadów, inna osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości recykling – taki odzysk, który polega na powtórnym przetworzeniu substancji, lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii 92 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego XII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 93 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego sporządzony został jako realizacja ustaleń art. 14 ustawy [ 2 ] z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późniejszymi zmianami), nakładającego obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Zgodnie z Polityką Ekologiczną Państwa i przepisami ustawy o odpadach plany gospodarki odpadami muszą być opracowane na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Plany te stanowią część odpowiednich programów ochrony środowiska. Podstawowym źródłem prawa europejskiego jest Dyrektywa Rady 75/442/EWG z dnia 1975-07-15 w sprawie odpadów ze zmianami (tzw. dyrektywa ramowa). Zobowiązuje ona państwa członkowskie do podjęcia wszelkich koniecznych działań, aby zapewnić, że odpady będą poddawane procesom odzysku lub usuwane bez zagrożenia dla zdrowia ludzkiego oraz bez stosowania procesów lub metod, które mogą być szkodliwe dla środowiska, a zwłaszcza aby nie powodować zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin i zwierząt, nie dopuszczać do powstawania uciążliwości hałasu i odorów lub szkodliwego oddziaływania na tereny wiejskie, albo miejsca objęte szczególną troską, jak również zapobiegać samowolnemu porzucaniu, wysypywaniu lub innemu niekontrolowanemu usuwaniu odpadów. Plan jest on dokumentem wieloetapowym, określającym zakres zadań koniecznych do realizacji, celem prowadzenia prawidłowej gospodarki odpadami na terenie powiatu, w sposób zapewniający ochronę wszystkich komponentów środowiska naturalnego. Plan ten odnosi się do: typów, ilości i pochodzenia odpadów, wytwarzanych na terenie powiatu, metod odzysku, usuwania i unieszkodliwiania odpadów, zasad zbiórki i transportu odpadów, ponadto uwzględnia istniejące i przyszłe możliwości techniczne, organizacyjne oraz ekonomiczne podejmowanych w celu prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami. Plan uwzględnia: aktualny stan gospodarki odpadami; prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych; działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami; projektowany system gospodarki odpadami oraz szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne tego systemu, sposoby finansowania, system kontroli realizacji wymienionych zamierzeń i celów. Pod pojęciem odpadów określa się każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z 16 kategorii, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany. Odpady niebezpieczne to odpady należące do 94 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego określonych kategorii lub rodzajów odpadów posiadające co najmniej jedną z wymienionych w załączniku do ustawy właściwości. Źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są: gospodarstwa domowe, obiekty infrastruktury i obsługi ludności (usługi i rzemiosło, handel, szkolnictwo, obiekty turystyczne, targowiska, itp.). Na terenie powiatu leskiego wytwarza się ogółem 7181, 06 Mg/rok odpadów komunalnych. W grupie tych odpadów powstają również odpady wielkogabarytowe i niebezpieczne (środki ochrony roślin, lampy fluorescencyjne, urządzenia zawierające freony, oleje i tłuszcze, kleje, baterie, itp.) Wytwarzane odpady komunalne w większości wywożone są poza teren powiatu, celem unieszkodliwienia na składowiskach odpadów. Na terenie powiatu funkcjonuje jedno składowisko odpadów komunalnych w miejscowości Stężnica, przyjmujące odpady komunalne z gminy Baligród (ok. 7% ogólnej masy odpadów wytwarzanych w powiecie). Pozostała masa odpadów komunalnych wywożona jest na składowiska odpadów w Średnie Wielkie (gm. Zagórz) oraz w Ustrzykach Dolnych. W czterech gminach powiatu: Cisna, Solina, Lesko i Olszanica wprowadzono częściowo system selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Gmina Baligród selektywną zbiórkę odpadów zamierza wprowadzić w 2004 r. Selektywną zbiórką objęte są odpady i opakowania plastikowe oraz szklane, z rozdziałem na szkło kolorowe i białe. Roczne koszty usuwania odpadów komunalnych w poszczególnych gminach są zróżnicowane i kształtują się średnio na poziomie od 18 zł /M/rok – w gminie Baligród, do 35 zł/M/rok w gminie Solina i Lesko. W grupie odpadów z sektora gospodarczego na terenie powiatu leskiego, wyróżnia się odpady: z przemysłu chemicznego (farby, lakiery, emalie, kit, farby drukarskie); z przemysłu rolno-spożywczego (odpadowa tkanka zwierzęca, odchody zwierzęce), z przemysłu drzewnego (wióry, ścinki, kawałki drewna), odpady z procesów termicznych (żużle i popioły), z przemysłu maszynowego (z mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych), z przemysłu remontowobudowlanego, odpady sorbentow, materiałów filtracyjnych, itp.; wraki samochodowe, komunalne osady ściekowe. Ogólna ilość odpadów przemysłowych wytworzonych na terenie powiatu w 2002 r. wynosiła 4066,83 Mg, z czego 4029,4 Mg – wykorzystano, 18,406 Mg – unieszkodliwiono (poza składowaniem), 5,2 Mg – unieszkodliwiono przez składowania (osady ściekowe), 33,53 Mg – jest magazynowych. Odpady niebezpieczne powstają zarówno w sektorze gospodarczym jak i w sektorze komunalnym. Są to najczęściej odpady typu: zużyte źródła światła zawierające rtęć, oleje odpadowe, baterie i akumulatory, odpady medyczne, weterynaryjne, odpady zawierające azbest, pestycydy. Na terenie powiatu rocznie powstaje ok. 229,118 Mg odpadów niebezpiecznych. W ramach proponowanego systemu racjonalnej gospodarki odpadami na terenie powiatu, przyjęto zadania strategiczne obejmujące okres krótko- i długoterminowy , pokrywające się z celami wynikającymi z KPGO i WPGO. Za najistotniejsze zadania strategiczne powiatu w tym zakresie uznano: objęcie 95 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego wszystkich mieszkańców systemem zorganizowanej zbiórki odpadów komunalnych, konsekwentne wdrażania i rozwijanie systemu selektywnej zbiórki odpadów przydatnych do odzysku lub recyklingu oraz wdrożenie systemu segregacji „u źródła” odpadów podlegających biodegradacji; stworzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych pochodzących z gospodarstw domowych oraz odpadów wielkogabarytowych i budowlanych; modernizacja składowiska odpadów komunalnych w Stężnicy. Z przeprowadzonej w części VIII opracowania analizy kosztorysowej wprowadzenia zaprojektowanego systemu gospodarki odpadami, wynika, że całkowite koszty zagospodarowania odpadów komunalnych w 2005 r. wynosić będą 1542, 7 tys. zł/rok, a w 2010 roku wzrosną do poziomu 1884,7 tys. zł. W końcowej części opracowania zawarto informacje dotyczące sposobów finansowania zamierzonych celów w przyjętej perspektywie oraz systemu kontroli i oceny realizacji celów. Uzupełnieniem opracowania jest słownik określeń i zwrotów użytych w planie oraz mapa poglądowa powiatu w skali 1 : 100 000. 96 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego XIII. MAPA POGLĄDOWA. 97 Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Leskiego 98
