Wpływ klimatu na turystykę - Uniwersyteckie Centrum Badań nad

Wpływ klimatu na turystykę
Jolanta Kamieniecka
Prezentacja z cyklu wykładów 2015/2016:
Wybrane zagadnienia z ekologii i ochrony środowiska
Zrównoważony rozwój w teorii i praktyce
nt. Adaptacja do zmian klimatu i rola odpowiedzialnego biznesu w tym dziele
Uniwersyteckie Centrum Badań Nad Środowiskiem Przyrodniczym
i Zrównoważonym Rozwojem
Uniwersytet Warszawski, 19 maja 2016 r.
Klimat i Turystyka
czy
Klimat a turystyka
Dylemat?
czy
PYTANIE OTWARTE ?
Klimat jest niezaprzeczalnym komponentem
środowiska przyrodniczego i zjawiskiem
przyrodniczym,
a dla turystyki – niezaprzeczalnym WALOREM.
•
Jak te dwie jego role będą się kształtować
w bliskiej i dalszej przyszłości?
Jakie będą relacje turystyki z klimatem ?
• Klimat kształtuje warunki środowiska, w którym toczy się
codzienne życie człowieka, w tym również w czasie
wypoczynku. Jest zatem podstawą gospodarki turystycznej
• Strefy klimatyczne globu ziemskiego wyznaczają globalne
strefy turystyczne, które różnią się zdecydowanie co do:
- form rozwijanej tam turystyki,
- rodzajów usług i uzyskiwanych z nich efektów
ekonomicznych,
- zachowań społecznych
• Od klimatu zależy długość sezonu turystycznego,
• styl bycia mieszkańców i turystów
• Do klimatu dostosowuje się technologie, infrastrukturę
oraz charakter bazy i zagospodarowania przestrzeni
turystycznej
• Klimat narzuca wytwarzanie określonych dóbr, a także
stosowanie w obsłudze ruchu turystycznego odpowiednich
urządzeń i sprzętu.
RELACJE DOBRZE ZNANE
• Jest oczywiste, że inaczej wygląda organizacja
turystyki w strefach polarnej i równikowej,
• wysoko w górach i na oceanach; poprzestańmy na
tym, by nie mnożyć przykładów.
• Klimat i pogoda należą do najważniejszych walorów
turystycznych: są nie tylko
– czynnikami popularności regionu – nawet w skali globu,
ale i niezmiernie ważnymi
– czynnikami ryzyka, bo zmiany pogody mogą też
powodować straty finansowe.
• Takie zmiany nasilają się w miarę postępowania
globalnych zmian klimatu.
• Czy zagadnienie zmian warunków klimatycznych dla
turystyki stało się ważne ?
wszak się o tym mówi w Europie i na świecie?
Jak traktujemy problem
ZMIAN KLIMATU
• Problem globalny = daleki od nas, nie nasz,
nie tylko nasz i czy w ogóle nasz?
• Odległy w czasie
• Odległy w przestrzeni
• Jednostronne źródła informacji (ekologoiczne)
• „Tylko” 2 stopnie C ? – to nie przemawia
• Znowu kolejne ograniczenia; Czy aby rzeczywiście
potrzebne?
• ……………………………….
Zmiany klimatyczne
w regionach turystycznych – 1.
• … w sierpniu 2007 Grecja przeżyła tragedię narodową w
wyniku pożarów, które pod względem liczby ofiar
zalicza się do największych na całym świecie od roku
1871
• …całkowita objęta pożarami powierzchnia roślinności i
lasów europejskich wyniosła tego lata ponad 700 000
hektarów, w tym tereny będące częścią sieci Natura
2000 i inne obszary o znacznej wartości z ekologicznego
punktu widzenia
• …Włochy zostały dotknięte klęską powodzi w
środkowo-północnej części kraju oraz suszą i pożarami
na południu, podczas gdy we wschodniej Europie,
zwłaszcza w Rumunii, wystąpiły skrajne susze,
Rezolucja PE w sprawie klęsk żywiołowych (2007)
Zmiany klimatyczne
w regionach turystycznych - 2
• …krajami, które najbardziej ucierpiały są Grecja,
Włochy, Bułgaria, Cypr, Chorwacja, Macedonia,
Hiszpania, Ukraina, Turcja i Albania.
• …klęski doprowadziły do przesiedlenia wielu osób i
przyniosło
znaczące
straty
przedsiębiorstwom,
rolnictwu i branży turystycznej,
• …w południowej Europie pożary lasów i inne pożary są
zjawiskiem powtarzającym się, lecz co roku ich
nasilenie i lokalizacja geograficzna znacznie się różnią
• …w okresach suszy, które stają się coraz dłuższe,
odnowa lasów po pożarze będzie zawsze trudniejsza, z
czego wynika ryzyko pustynnienia,
Rezolucji PE w sprawie klęsk żywiołowych (2007)
DLACZEGO TURYSTYKA MA SIĘ INTERESOWAĆ
ZMIANAMI KLIMATU?
Mówi się, że:
• Zmiany klimatu zmuszą turystów i przedsiębiorstwa
turystyczne do przygotowania się do nowych warunków
• W wielu popularnych dotąd kurortach zimowych zamiast
śniegu może padać deszcz. Być może, turystyka zimowa
będzie się musiała przenieść z miejsc takich jak Alpy do
takich, w których opady śniegu będą bardziej pewne
• Europa Południowa stanie się gorętsza i suchsza, co
doprowadzi do fal upałów i susz podobnych do tych, które
wystąpiły w roku 2003. Jeśli fale takie będą częstsze,
turystyka na południu Europy zostanie znacznie
ograniczona z powodu zbyt wysokich temperatur i braku
wody.
ZMIANY KLIMATU WYWIERAJĄ WPŁYW NA ZDROWIE CZŁOWIEKA.
•Ekstremalne zjawiska pogodowe, np. burze i intensywne opady,
mogą w przyszłości pochłonąć jeszcze więcej niż dotąd ofiar
zatonięć, porażeń itd.
•Również upały, zdarzające się częściej i bardziej dokuczliwe,
spowodują więcej przypadków udarów cieplnych (w tym
śmiertelnych), zwłaszcza wśród osób starszych.
•Cieplejszy klimat sprzyja rozprzestrzenianiu się chorób. Gorączka
krwotoczna denga, żółta gorączka (febra), malaria i schistosomatoza
(bilharcjoza) to przykłady takich chorób. Pierwsze trzy z nich
roznoszone są przez komary, ostatnią zaś przenosi ślimak
słodkowodny.
IPCC (ang. Intergovernmental Panel on Climate Change –
Międzyrządowy Zespół do Spraw Zmian Klimatu) przewiduje
ogólne rozprzestrzenianie się chorób w kierunku bieguna na skutek
globalnego ocieplenia. Jednocześnie mówi się o przesunięciu takim
samym ruchu turystycznego.
ZMIANY KLIMATU DECYDUJĄ O WYCZERPYWANIU SIĘ
ZASOBÓW NATURALNYCH ZIEMI
Skala oddziaływania naszej cywilizacji na klimat jest tak
wielka, że zaczynamy dotykać globalnych przyrodniczych
systemów podtrzymujących życie na Ziemi.
Do nich należy ograniczanie terenów biologicznie czynnych,
takich jak lasy, łąki, pola itp. Powoduje ono zmniejszanie
akumulacji CO2 w glebie i biomasie, destabilizując jego
ilość w atmosferze. Prognozowane skutki zmian
globalnego klimatu dla turystyki to przede wszystkim:
•zatopienie ośrodków nadmorskich, zwłaszcza na małych
wyspach, w wyniku podwyższenia się poziomu morza (co z
kolei jest skutkiem topnienia pokryw lodowych),
•utrata zainteresowania obecnymi renomowanymi
kierunkami podróży, np. na afrykańskie safari, do lasów
tropikalnych, na lody Arktyki i Antarktydy,
•zmniejszenie atrakcyjności zanikających raf koralowych oraz utrata
charakteru i celu nurkowania,
•zagrożenie dla ośrodków zimowych, np. w Alpach, gdzie linia
wieloletniego śniegu może do roku 2030 podnieść się o 300 m,
czyli na wysokość 1500 m. n.p.m,
•wzrost temperatury powietrza w ciepłych już dziś strefach
turystycznych, np. w basenie Morza Śródziemnego,
•pojawienie się chorób tropikalnych w nowych rejonach, np.
malarii w Europie,
•wzrost ryzyka powodzi czy huraganów niosących zagrożenie dla
turystów, zwłaszcza w terenach otwartych, gdzie najczęściej
rozwija się turystyka,
•niedostatek wody utrudniający funkcjonowanie basenów czy pól
golfowych (i konkurowanie turystyki z rolnictwem o zasoby wody
w regionie),
•degradacja brzegów i plaż nadmorskich oraz lasów.
CO zależy w turystyce od klimatu ?
Klimat i turystyka:
WARUNKI –
•formy wypoczynku, różnice
organizacji
•zagospodarowania
(inwestycyjne) obsługi
(transportu)
•wyżywienia
•Zachowań - doba, rok
•…………………………….
SEZONOWOŚĆ
Turystyka a klimat
DETERMINANTY • zróżnicowanie ofert
• strefowość geogr.
• zjawiska rzadkie
• stany żywiołowe
• planowanie i prognozy
• strategie rozwoju
• konkurencyjność
• ………………………………
Eko-innowacyjność
klimatyczna=
COELUM - innowacje
Jakie są/mogą powstać
uwarunkowania rozwoju turystyki
w związku ze zmianami klimatycznymi ?
• Warunki = Szanse
• Coraz cieplej = dłuższy sezon,
• Pory roku = brak 6-ciu ale może być 5
(Estonia)
• Inne kierunki –regiony bezpieczne,
• Obszary mniej popularne, prawie
nieznane
• Nowe technologie transportu,
sposoby wędrowania
• ………………………………..
• Co jeszcze można „wycisnąć” ze zmian
klimatu – trzeba je badać i nie
ignorować ich
• Determinanty = Zagrożenia
• Zjawiska żywiołowe =
elastyczność
• Konieczność pakietów
zastępczych – zmiany pogody
• Ochrona zdrowia turysty – nowe
choroby
• Odejście od samochodu nawet z
klimatyzacją ?
• Szybkie odbudowywanie bazy,
troska o jej trwałość, odporność
• ……………………….…
• Czego się spodziewać i być dobrze
przygotowanym na ….?
CECHY POGODY I KLIMATU ISTOTNE DLA TURYSTYKI
1. Pogoda i klimat są czynnikami ograniczającymi turystykę
stanowią b. ważny czynnik dla dochodów gospodarki turystycznej,
decydować mogą o potencjale turystycznym obszarów
Organizatorzy
turystyki nie interesują się obszarami o złych warunkach pogodowych,
ponieważ nie rokują one znaczącego zysku.
Turysta
musi w trudnych warunkach klimatycznych ponieść wyższe koszty (np.
transportu) lub znieść niewygodę (m. in. transport ubioru, specjalnego
sprzętu) czy narazić organizm na zwiększony wysiłek fizyczny (np.
pokonywanie zamieci, wiatrów, rozlewisk).
Dla przedsiębiorstw turystycznych zmienność pogody jest uciążliwe bo
przynosi straty finansowe; obroty są wyraźnie mniejsze w deszczowe
lato lub suche zimy.
2. Pogoda i klimat są czynnikami decydującymi
o popycie turystycznym
•kształtują nie tylko charakter ofert, lecz także
zainteresowania turystów,
•wpływają na decyzje konsumenckie
– wybór regionu docelowego lub
•formę aktywności i harmonogram zajęć, a – co za tym idzie
– pakiet zamawianych usług, zakupionych na miejscu
dóbr i atrakcji.
Pogoda i klimat kształtują nawet rozkład zachowań
i kosztów w skali dnia.
3. Wpływ pogody i klimatu na zdrowie oraz turystykę
wynika z presji warunków naturalnych
na organizm człowieka.
Presja ta może
powodować problemy zdrowotne (np. stres lub udar cieplny).
Już obecnie przyczyną wielu obaw o zdrowie są
wzrost intensywności promieniowania ultrafioletowego
i zanieczyszczenie powietrza.
Odpowiednie doradztwo dotyczące klimatu może przyczynić się
do ochrony turystów,
a zwłaszcza grup zagrożonych, czyli osób starszych, chorych i
dzieci.
Bardziej bezpośrednie oddziaływania klimatu przedstawiono w tabeli
129, s. 19. J.Kamieniecka, Klimat a Turystyka. InE. Warszawa 2009.
Wybieramy jedną z form = „EKOTURYSTYKA”
• Ekoturystyka to
„świadoma podróż do naturalnych miejsc przyrodniczych,
która z jednej strony pomaga chronić środowisko naturalne, a z
drugiej - podtrzymuje dobrobyt lokalnych mieszkańców”
(Międzynarodowe Towarzystwo Ekoturystyczne . The International Ecotourism Society (TIES) , 1991)
• Aktywne i dogłębne zwiedzanie obszarów o wybitnych
walorach przyrodniczych i kulturowych
• Nie tylko ochrona przyrody, ale i odrębności kulturowe
lokalnych mieszkańców
• Wymiar ekonomiczny ekoturystyki
ZMIANY KLIMATU A EKOTURYSTYKA
TEZA:
ZMIANY KLIMATU DLA WYRAFINOWANEJ EKOTURYSTKI
NIE MAJĄ ZNACZENIA
Przyroda:
Bagno, mokradła w różnym etapie wykształcania się lub zanikania
(wysychania) jest równie interesującym obiektem, śledzenie
procesów naturalnych to sedno ekoturystyki.
Szukający gatunków, które się przemieściły będzie domeną usług
Przyrodników/Ekologów, Przewodników uczestników ekoturystyki
= ONI będą widzieli więcej o atrakcjach in situ
niż tour-operator handlujący „pięknem krajobrazu”,
BIZNES MUSI ŚLEDZIĆ PRZYRODĘ!
SZTAMPIE GROZI PRZEDAWNIENIE!
A co się dzieje w OTOCZENIU?
Energetyka
Produkt turystyczny będzie wykorzystywał panele słonecznie = wzrost
udziału turystyki w gospodarce niskoemisyjnej
Budownictwo, ……………….
Transport, ……
Gospodarka wodna ……….
Zapotrzebowanie turystyki na ww. zasoby jest b. wysokie i rośnie !
Finanse – banki
będą sprawdzać zdolności adaptacyjne do skutków zmian klimatu
przedsiębiorstw – w tym: turystycznych
System ubezpieczeń obejmie turystów na okoliczność katastrof
ekologicznych, zjawisk żywiołowych jak powodzie, huragany.
Jak będzie zdolność zapewnienia bezpieczeństwa turystom
i kadrze turystycznej ?
Społeczeństwo turystyczne – i ich los?
Żyjący z turystyki:
Co czeka Masajów z Ngoro Ngoro – jak się mają adaptować do skutków zmian
klimatycznych.
Mieszkańcy innych typowo turystycznych obszarów np.
Kraje wyspiarskie, Grecja,
Mieszkańcy północy będą musieli wykazać się otwartością na turystykę
Grupy szczególnej troski:
Jakie mamy specjalne oferty dla populacji specjalnie wrażliwych = starsi i dzieci.
Dotyczy to turystyki w miastach – najbardziej uciążliwych klimatycznie
centrach.
Pracownicy turystyki:
Jak zmienią się ich warunki pracy,
Czy szkolenia na wypadek żywiołów wystarczą,
Czy system ubezpieczeń ICH ochroni?
Jaka będzie rekompensata za brak pracy w okresie np. powodzi, po huraganie?
Turystyka – w swych różnych formach
- jest tak samo albo i bardziej wrażliwa na zmiany i skutki
zmian klimatu jak i komponenty przyrody.
Łatwiej sobie poradzi z nimi turystyka kulturowa,
historyczna czy biznesowa niż ekoturystyka.
Skutki zmian klimatu w ww. formach nie wymagają
zmiany regionów, terytorium turysty i treści poznawczych
Już teraz sezonowość turystyki jest zachwiana, ale w tej na
terenach otwartych,
a nie w zwiedzaniu miast, muzeów, uczestnictwie w
imprezach kulturalnych, załatwianiu interesów
= co odbywa się w obiektach zamkniętych.
Klimat a STRUKTURA POPYTU W TURYSTYCE
Klimat, środowisko przyrodnicze (oprócz klimatu) i bezpieczeństwo osobiste to
trzy zasadnicze czynniki decydujące o wyborze regionu docelowego (destynacji).
Przewiduje się,
że globalne zmiany klimatu będą znacząco wpływać na nie wszystkie na poziomie
regionalnym, bo nastąpi:
• unikanie przez samych turystów regionów docelowych dotkniętych niekorzystnymi
zmianami klimatu l
•Pojawią się zmiany terminów podróży w celu uniknięcia niekorzystnych warunków
pogodowych.
Nastąpią znaczne zmiany geograficznych zainteresowań turystów i pojawią się nowe
sezony turystyczne.
Przewidywane oddziaływania obejmą stopniowe przesunięcie preferowanych
regionów docelowych w kierunku wyższych szerokości geograficznych i wyższych
wysokości (na obszarach górskich).
Turyści z krajów o klimacie umiarkowanym (np. ci z Europy Północnej), którzy obecnie
przeważają wśród turystów zagranicznych. będą częściej spędzać wakacje w swoim kraju
lub blisko niego, korzystając z nowych (cieplejszych) tam istniejących warunków
klimatycznych
KLIMAT a Zmiana wzorców podróży
Nowe sezony turystyczne i nowe formy turystyki
pojawiać się będą w klimatycznych strefach przejściowych
albo
więcej podróży będzie się odbywać w sezonie zimowym,
ponieważ warunki pogodowe w tym okresie będą bardziej
atrakcyjne.
Te wzorce mogą mieć istotne konsekwencje:
- przynieść większe dochody z turystyki krajowej w strefie
o umiarkowanym klimacie i odpowiednio mniejsze dochody
z turystyki przyjazdowej w krajach cieplejszych.
Zmniejszą się przepływy turystów między różniącymi się dziś
klimatycznie regionami, np. między
Europą Północną a basenem Morza Śródziemnego,
Ameryką Północną a regionem karaibskim.
KLIMAT= REAKCJA TURYSTÓW I INWESTORÓW zmieni się:
Inne będzie postrzeganie
•regionów, zmian w ich przyrodzie, tak ważnej dla konsumentów,
•informacji - krytycznie odbieranych po fali spekulacji,
nierzetelności, (np. o upadku branży narciarskiej
i skrajnych temperaturach w lecie w regionie
śródziemnomorskim.
Jednocześnie nastąpi:
•wzrost świadomości ekologicznej co do uczestnictwa
w ochronie klimatu; W badaniach rynkowych ustalono wysoce
zróżnicowaną skłonność do wnoszenia opłat mających pokrywać
środowiskowe skutki podróży samolotem.
•Prawdopodobnie także sposób postrzegania transportu,
a szczególnie transportu lotniczego, w odniesieniu do jego śladu
węglowego, będzie miał istotny wpływ na reakcje turystów na
zmiany cen.
KINO
•
•
•
•
•
•
•
pomysły
przykłady
wzorce
wskazówki
doświadczenie
eko-innowacje
ciekawostki
Samochody a nie osoby kosztują
W sercu Parku Narodowego – można też
zamieszkać , ale….?
15 mil/ godz?
Można przyspieszyć do 30 mil/godz ,
ale nie więcej.
Odpady
Pojemnik na te
śmieci ,
które się nadają
do recyklingu
Woda skarbem nie tylko przyrody
Informacja wszędzie
EDUKACJA – pytania dla dzieci, ale ni tylko
Wykład dla ciekawych
Centra informacyjne wymagają dużo energii
Aktualna mapa pogody w Centrum Arches NP.
aktualna, aktywna, zróżnicowana obszarowo ,
SPRAWDZA NA PRZEZ TURYSTÓW
Wnioski i Zalecenia do działań:
Władze lokalne
= wykorzystanie tego co już wiedzą
• Podjęcie politycznej decyzji o rozpoczęciu działań na
rzecz ochrony klimatu i adaptacji
• Otwarcie się na wiedzę/edukację i szukanie dobrych
przykładów
• Identyfikacja możliwości
• Otwarcie na innowacyjność i partnerstwa
• Koordynacja
• Zarządzanie ryzykiem
K.Kamieniecki, MĄDRY POLAK PRZED SZKODĄ. K L I M A T. Troska europejska, a zatem i nasza.. InE.
Warsztaty. Warszawa 07.04.08
W Europie: Świadomość lokalna rośnie
Władze lokalne dostrzegają:
• Korzyści ekonomiczne, ekologiczne i społeczne z przeciwdziałania
i adaptacji
• Swą rolę w pomocy mieszkańcom, lokalnemu biznesowi, organizacjom w
zmniejszeniu kosztów energii, korków, przeciwdziałaniu ograniczeniom
paliwowym
Dysponują
• Pomocą agencji rządowych, pakietami informacyjnymi
Deklarują lub podejmują zobowiązania
• Współpracy z rządem centralnym
• Udział w sieciach
• Opracowanie planów współdziałania na rzecz ograniczenia wpływu
• Zarządzanie ryzykiem
• Zachęcanie wszystkich sektorów lokalnych do adaptacji i zmniejszenia
emisji i do uczynienia ich działań publicznymi
K.Kamieniecki, MĄDRY POLAK PRZED SZKODĄ. K L I M A T. Troska europejska, a zatem i nasza. Warsztaty.
InE. Warszawa 07.04.08. (The Nottingham declaration on climate change)
A maj łączy w pary bez względu na pogodę.