rola i działania rzecznika praw pacjenta

Najczęstsze skargi
pacjentów
III FORUM MARKETINGU I PR W OCHRONIE ZDROWIA
Warszawa, 21 września 2012 r.
Rzecznik Praw Pacjenta
Rzecznik Praw Pacjenta jest centralnym organem
administracji rządowej. Został powołany ustawą z dnia
6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjent.
Rzecznik Praw Pacjenta realizuje swoje zadania przy
pomocy Biura Rzecznika Praw Pacjenta.
Do struktur Biura Rzecznika Praw Pacjenta należą Rzecznicy Praw
Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego (31 osób), funkcjonują oni
w 51 placówkach psychiatrycznych na terenie całego kraju.
Zadaniem Rzeczników w szpitalach psychiatrycznych jest
ochrona praw pacjentów korzystających ze świadczeń
zdrowotnych udzielanych w trakcie hospitalizacji.
Zadania Rzecznika Praw Pacjenta
1)
Prowadzenie postępowań, w tym w sprawach praktyk naruszających
zbiorowe prawa pacjentów;
2)
Opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów
prawnych dotyczących ochrony praw pacjenta;
3)
Występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie
inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę aktów prawnych
w zakresie ochrony praw pacjenta;
4)
Opracowanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych
popularyzujących wiedzę o ochronie praw pacjenta;
5)
Współpraca z organami władzy publicznej w celu zapewnienia pacjentom
przestrzegania ich praw, w szczególności z ministrem właściwym
ds. zdrowia;
Zadania Rzecznika Praw Pacjenta
6) Przedstawianie właściwym organom władzy, organizacjom i instytucjom
oraz samorządom zawodów medycznych ocen i wniosków zmierzających
do zapewnienia skutecznej ochrony praw pacjenta;
7) Współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi,
do których celów statutowych należy ochrona praw pacjenta;
8) Analiza skarg pacjentów w celu określenia zagrożeń i obszarów
w systemie ochrony zdrowia wymagających naprawy;
9) Wykonywanie innych zadań określonych w przepisach prawa lub zleconych
przez Prezesa Rady Ministrów.
W jaki sposób pacjent może
skontaktować się z Biurem
Rzecznika Praw Pacjenta?
Rzecznik Praw Pacjenta
1)
2)
3)
4)
Rzecznik po zapoznaniu się ze skierowanym do
niego wnioskiem może:
Podjąć sprawę;
Poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy
przysługujących mu lub pacjentowi środków
prawnych;
Przekazać sprawę według właściwości;
Nie podjąć sprawy.
Rzecznik Praw Pacjenta
Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego Rzecznik
może:
1) Wyjaśnić wnioskodawcy i pacjentowi, że nie stwierdził
naruszenia praw pacjenta;
2) Stwierdzić naruszenie prawa pacjenta:
• Skierować wystąpienie do organu lub instytucji, w których
doszło do naruszenia praw pacjenta; wystąpienie takie nie
może naruszać niezawisłości sędziowskiej;
• Zwrócić się do organu nadrzędnego nad jednostką, w której
doszło do naruszenia praw pacjenta, z wnioskiem
o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa.
Dane statystyczne
2011 r. - ponad 33 tys. zgłoszeń
związanych z naruszeniami praw
pacjenta
2010 r. - ponad 28 tys.
Prawa pacjenta:










do świadczeń zdrowotnych;
do informacji;
do tajemnicy informacji z nim związanych;
do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń
zdrowotnych;
do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo
orzeczenia lekarza;
do poszanowania intymności i godności pacjenta;
do dokumentacji medycznej;
do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego;
do opieki duszpasterskiej;
do przechowywania rzeczy wartościowych
w depozycie.
Najczęściej łamane prawa pacjenta:
1) do świadczeń zdrowotnych,
2) do dokumentacji medycznej,
3) łamanie prawa do informacji
o swoim stanie zdrowia,
4) łamanie prawa do intymności
i godności.
Prawo pacjenta do świadczeń
zdrowotnych:
 pacjent
ma prawo do świadczeń
zdrowotnych odpowiadających
wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej;
 w sytuacji ograniczonych możliwości pacjent ma prawo udzielenia
odpowiednich świadczeń zdrowotnych, do przejrzystej, obiektywnej,
opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu
do tych świadczeń;
 pacjent ma prawo żądać, aby udzielający mu świadczeń zdrowotnych:
– lekarz zasięgnął opinii innego lekarza lub zwołał konsylium lekarskie;
– pielęgniarka (położna) zasięgnęła opinii innej pielęgniarki (położnej).
Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych –
przykład:
Do Biura Rzecznika Praw Pacjenta wpływa wiele zgłoszeń, dotyczących
braku możliwości zarejestrowania się przez telefon do lekarza
podstawowej opieki zdrowotnej lub specjalisty.
Pacjenci sygnalizują, że niektórzy świadczeniodawcy wyznaczają konkretny
dzień / wyznaczają konkretne godziny zapisów do lekarza lub wymagają od
pacjenta osobistego dokonania rejestracji.
 Zgodnie z § 13 załącznika do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia
6 maja 2008 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie
świadczeń opieki zdrowotnej, świadczeniodawca ma obowiązek zapewnić
rejestrację świadczeniobiorców na podstawie zgłoszenia, w szczególności:
osobistego, telefonicznego lub za pośrednictwem osoby trzeciej.
Na wizytę każdy pacjent ma prawo zapisać się dowolnie wybranego dnia,
w godzinach pracy rejestracji.
Prawo pacjenta do dokumentacji
medycznej:
 podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację
medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź
osobie upoważnionej przez pacjenta. Po śmierci pacjenta, prawo wglądu
w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za
życia.
Dokumentacja medyczna jest udostępniana:
1) do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych;
2) poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii;
3) poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem
zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda
udostępnienia
oryginałów
tej
dokumentacji.
Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej
– przykłady:
a) Przedstawicielowi ustawowemu – jednemu z rodziców małoletniego pacjenta –
odmówiono udostępniania kserokopii dokumentacji medycznej, ponieważ matka
zastrzegła, że nie wyraża zgody na jej udostępnienie ojcu dziecka. Rzecznik
w opisywanej sprawie wystąpił do sądu okręgowego z zapytaniem, czy ojciec dziecka
ma ograniczone prawa rodzicielskie, a jeśli tak, to w jakim zakresie. Ojciec nie został
pozbawiony władzy rodzicielskiej i zgodnie z ustawą miał prawo do dokumentacji
medycznej małoletniego. Mając to na uwadze Rzecznik stwierdził naruszenie prawa
pacjenta, w wyniku podjętych działań, świadczeniodawca wprowadził akty wewnętrzne,
których postanowienia w zakresie udostępniania dokumentacji medycznej są zgodne
z ustawą.
b) Pacjentowi odmówiono udostępnienia oryginałów dokumentacji medycznej. Dyrektor
szpitala jako podstawę odmowy wskazała, że wydanie dokumentacji medycznej
w oryginale za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu
odnosi się do organów i instytucji. W toku prowadzonego postępowania,
w porozumieniu z Ministerstwem Zdrowia, wypracowana została jednolita interpretacja
art. 27 pkt 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, zgodnie z którą,
wyrażenie „uprawniony organ i podmiot” dotyczy wszystkich organów i podmiotów
wymienionych w art. 26 ww. ustawy, w tym pacjenta, przedstawiciela ustawowego
pacjenta oraz osoby upoważnionej przez pacjenta.
Prawo pacjenta do informacji:
 pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia.
Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, lub jego ustawowy
przedstawiciel mają prawo do uzyskania od lekarza przystępnej
informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych
oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających
się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania,
wynikach leczenia oraz rokowaniu.
 Pacjent lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do wyrażenia
zgody na udzielenie ww. informacji wymienionych innym osobom.
 Pacjent ma prawo żądać, aby lekarz nie udzielił mu ww.
informacji.
Prawo pacjenta do informacji –
przykład:
Pacjent
w
starszym
wieku
hospitalizowany
wcześniej
na
oddziale
urologicznym
z powodu niewydolności nerek. Na oddziale lekarz prowadzący zalecił wykonanie cystoskopii.
Informując pacjenta o terminie badania lekarz zlecający jego wykonanie przekazał pacjentowi
informację, że badanie będzie wykonane w znieczuleniu.
W dniu badania pacjent wchodząc do gabinetu zapytał lekarz wykonującego badanie, czy
poda mu znieczulenie. Osoba udzielająca świadczenia (był tam również personel pomocniczy)
nie udzieliła pacjentowi, żadnych informacji tylko wykonała badanie bez znieczulenia. Badanie
trwało 20 minut. W tym czasie pacjent stracił przytomność i nastąpiło dwukrotne samoistne
wypróżnienie. Pacjent podczas badania głośno sygnalizował silny ból, prosząc o jego
przerwanie. Personel nie reagując na sygnały pacjenta przeprowadził badanie do końca. Po
badaniu bez żadnych informacji pacjent został wysłany na korytarz. Uzyskał tylko lakoniczną
informację, że powinien zgłosić się do poradni urologicznej.
Prawo do poszanowania intymności
i godności pacjenta:
 pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności,
w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych. Obejmuje
także prawo do umierania w spokoju i godności. Pacjent znajdujący się w
stanie terminalnym ma prawo do świadczeń zdrowotnych zapewniających
łagodzenie bólu i innych cierpień;
 przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska.
Osoba wykonująca zawód medyczny udzielająca świadczeń zdrowotnych
pacjentowi może odmówić obecności osoby bliskiej przy udzielaniu
świadczeń zdrowotnych, w przypadku istnienia prawdopodobieństwa
wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo
zdrowotne pacjenta. Odmowę odnotowuje się w dokumentacji medycznej.
Prawo do poszanowania intymności
i godności – przykłady:
a)
Podczas badania pacjentki, poza lekarzem w gabinecie znajdowały się
inne osoby (w tym mężczyzna w cywilnym ubraniu, z którym lekarz
prowadził rozmowę dotyczącą zabezpieczenia aparatury).
b) W jednym ze szpitali akademickich podczas udzielania pacjentce
świadczeń byli obecni studenci medycyny pomimo wyraźnej prośby
pacjentki, aby badanie było wykonane tylko przy udziale osób do tego
niezbędnych. Ze względu na charakter dydaktyczny placówki często
zdarza się, że studenci wraz z personelem medycznym są obecni przy
udzielaniu świadczeń pacjentowi i jest to zgodne z prawem. Jeżeli
jednak pacjent czuje się zawstydzony np. przy badaniu
ginekologicznym, ma prawo zażądać, aby badanie było wykonane
tylko przy udziale osób do tego niezbędnych. Pacjenta ma prawo do
wyrażenia zgody bądź odmowy, co do obecności innych osób, poza
personelem medycznym.
Popularyzacja wiedzy
o prawach pacjenta
Ogólnopolska
kampania
informacyjno - promocyjna
„Pacjencie, czy znasz swoje
prawa?”
Wszystkie gminy w Polsce
(2500) otrzymały ulotki
popularyzujące
wiedzę
o prawach pacjenta.
Kampania społeczna Rzecznika Praw
Pacjenta – „Pacjencie! Nie jesteś sam”
2011/2012
-spot TV, reklama radiowa,
internetowa oraz prasowa.
Cel - przybliżenie tematyki praw
pacjenta
i
podniesienie
społecznej świadomości w tym
zakresie.
Kontakt z Biurem Rzecznika
Praw Pacjenta
Biuro Rzecznika Praw Pacjenta
al. Zjednoczenia 25
01-829 Warszawa
www.bpp.gov.pl
e-mail : [email protected]
Bezpłatna Ogólnopolska Infolinia:
800 190 590
czynna pn. – pt. w godz. 9.00 – 21.00