Bielsko-Biała: na skrzyżowaniu trzech kultur Bielsko

advertisement
Bielsko-Biała: na skrzyżowaniu trzech kultur
INFORMACJA
PRASOWA
Wrzesień 2011
Bielsko-Biała to jedno z nielicznych polskich miast, w którym krzyżowały się
i przenikały trzy kultury: ewangelicka, katolicka i żydowska. To właśnie tutaj znajduje
się jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra, ocalały cmentarz żydowski, a także
najstarszy bielski kościół katolicki św. Stanisława.
Przez stulecia niezmiennymi cechami Bielska-Białej, mimo zawiłej i burzliwej historii,
pozostawała wielonarodowość oraz wielokulturowość. To właśnie one miały wpływ na
obecny kształt miasta.
- By lepiej zrozumieć niepowtarzalne dziedzictwo kulturowe, które dzisiaj możemy
podziwiać w Bielsku-Białej, należy uzmysłowić sobie, że jest ono dziełem wielu ludzi,
kultur, narodów, czy religii - wyjaśnia Anna Zgierska, szefowa Wydziału Promocji Miasta
w Bielsku – Białej – Miasto najlepiej charakteryzuje pisarz, etnograf, historyk kultury Antoni Kroh: „Każdy naród dawał, każdy brał – księgowych przy tym nie zatrudniano”.
Śladami ewangelików
Bielsko – Biała to obecnie jedyne polskie miasto, w którym istnieją trzy parafie wyznania
ewangelicko – augsburskiego skupiające 3000 wiernych. Wchodzą one w skład Diecezji
Cieszyńskiej Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Polsce. Ewangelicy od początku
odegrali decydującą rolę w dziejach obu miast: Bielska i Białej. Nie tylko przeważali
w nich ilościowo, ale również dominowali pod względem gospodarczym, politycznym
i kulturalnym. W połowie XIX wieku tzw. Bielski Syjon1 stał się jednym z głównych
centrów teologiczno - oświatowych protestantyzmu ówczesnej Austrii. Do dzisiaj
zachowały się zabytki, związane z historią tutejszego luteranizmu: kościoły, ewangelickie
szkoły i internaty, sierocińce, a także cmentarze.
KONTAKT
DLA MEDIÓW:
Izabela Ozaist
PR Executive
[email protected]
tel. 666 300 057
www.planetpr.pl
Podczas weekendowej wycieczki śladami kultury ewangelickiej warto zwrócić uwagę na
jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra. Jest to dzieło wiedeńskiego rzeźbiarza Franciszka
Vogla. Godne uwagi jest również Ewangelickie Seminarium Nauczycielskie utrzymane w
klasycystycznym stylu. Była to pierwsza ewangelicka uczelnia tego typu w Austrii. Wśród
licznych kościołów ewangelickich warto odwiedzić Kościół Ewangelicko – Augsburski
Marcina Lutra, w którym znajduje się chrzcielnica z 1817 roku oraz piękne organy
z opawskiej firmy Karola Kutlera, a także Kościół Ewangelicko – Augsburski św. Jana
Chrzciciela. Obok kościoła znajduje się niewielki park, zabytkowy dom parafialny
i cmentarz z nagrobkami z przełomu XIX i XX wieku. W słoneczny, jesienny dzień
miłośnicy architektury powinni wybrać się na spacer po tzw. nowym cmentarzu
ewangelickim, utrzymanym w secesyjnym stylu. Jest to jeden z najpiękniejszych
cmentarzy miasta, z dużą ilością zieleni. Ten kompleks cmentarny zaprojektował
wiedeński architekt Hans Mayer.
W kręgu katolickiej kultury
Katolicyzm był drugim dominującym wyznaniem, które miało wpływ na dziedzictwo
kulturowe Bielska i Białej oraz rozwój tych miast. Najstarszym obiektem sakralnym,
a zarazem jednym z nielicznych obiektów tego typu na Śląsku Cieszyńskim, jest gotycki
Kościół św. Stanisława z XIV wieku. Niezwykłe wnętrze składa się m.in.
z późnogotyckiego tryptyku ołtarzowego oraz pięciobocznego prezbiterium ze
1
Bielski Syjon powstał w końcu XVIII w. na terenie wydzielonym z dolnego pastwiska miejskiego na potrzeby miejscowej
gminy ewangelickiej. Umożliwił to patent tolerancyjny ogłoszony 13 października 1781 r. przez cesarza Józefa II. W latach
1630-1634 siłą odebrano ewangelikom wszystkie świątynie i zmuszono do odprawiania nabożeństw w górach Beskidu
Śląskiego (pozostałością są tzw. leśne kościoły). Patent tolerancyjny umożliwił protestantom budowę skromnej świątyni
(dzisiejszy kościół Zbawiciela) i szkoły.
INFORMACJA
PRASOWA
Wrzesień 2011
sklepieniami krzyżowo – żebrowymi i gotyckimi polichromiami przedstawiającymi sceny
pasyjne. Podczas spaceru po mieście szlakiem katolicyzmu warto wejść do barokowego
kościoła Opatrzności Bożej. W środku znajdują się godne uwagi: ambona w kształcie
łodzi, ołtarz późnobarokowy, stacje drogi krzyżowej Petra Bohuna oraz zegar wieżowy
z 1888 roku. Jednym z największych kościołów w Bielsku-Białej, który góruje nad
miastem jest Katedra św. Mikołaja. Był on wielokrotnie niszczony przez pożary,
a następnie rozbudowywany, obecnie składa się z dwóch części: gotycko – barokowej
oraz neoromańskiej z wysoką na 61 m wieżą. Portal świątyni zdobi figura Chrystusa
otoczona medalionami z wizerunkiem dwunastu apostołów, nad którym umieszczono
posągi św. Mikołaja, Jadwigi Śląskiej i św. Jana Nepomucena. Rzeźby te wykonał Othmar
Schimkowitz – współpracownik Otto Wagnera. Na zakończenie wycieczki po zabytkach
katolickich, warto zatrzymać się na chwilę zadumy wśród neorenesansowych
krużganków grobowcowych na cmentarzu katolickim w Białej. Znajdują się tutaj groby
znanych postaci związanych z miastem: reżysera – Władysława Nehrebeckiego,
przemysłowców - Edmunda Schmeji i Franciszka Strzygowskiego, dziadka Jana Pawła II –
Macieja Wojtyły.
W cieniu trzeciej religii
W dzisiejszym Bielsku-Białej, na każdym kroku da się także odczuć wpływy jednego
z najwybitniejszych architektów miasta, pochodzenia żydowskiego – Karola Korna (18521906), który stworzył szereg budowli, m.in. cały ciąg budowli przy ul. 3 Maja, hotel
„Prezydent”, Pocztę Główną, Willę Sixta. Niestety ze względu na burzliwą i krwawą
historię Żydów w okresie II Wojny Światowej, w mieście zachowało się lub zostało
odbudowanych tylko kilka zabytków kultury żydowskiej. Wędrówkę jej śladami warto
rozpocząć od zwiedzenia budynku dawnej Żydowskiej Gminy Wyznaniowej (obecnie Sąd
Rejonowy), zbudowanego w 1904 roku właśnie przez Karola Korna. Mieściły się tutaj:
biura, mieszkanie dla rabina oraz siedziby niektórych żydowskich firm. Wśród
zachowanych budynków imponujące wrażenie robi dawna szkoła żydowska (obecnie
gimnazjum katolickie), która znajduje się przy ulicy Słowackiego 25. Jednak
najpiękniejszym i dobrze zachowanym zabytkiem kultury żydowskiej jest cmentarz. Na
jego terenie znajduje się ponad 1200 nagrobków, obelisków i macew oraz dom
przedpogrzebowy z ciekawymi polichromiami projektu Karola Korna z 1885 roku.
W jednej części cmentarza umieszczono również płyty nagrobne ze zlikwidowanego
cmentarza w Białej.
KONTAKT
DLA MEDIÓW:
Izabela Ozaist
PR Executive
[email protected]
tel. 666 300 057
www.planetpr.pl
- Obecnie miłośnicy turystyki kulturowej oprócz wielu cennych zabytków, znajdą
w Bielsku – Białej także liczne wydarzenia artystyczne, festiwale muzyczne czy kulturowe
– dodaje Anna Zgierska – To właśnie wielu religiom i kulturom nasze miasto zawdzięcza
różnorodność duchową i materialną. Dlatego chcemy podkreślać i kultywować tę
niezwykłą tradycję, która wyróżnia Bielsko-Białą na tle innych miast.
Więcej informacji o zabytkach Bielska-Białej oraz o wydarzeniach artystycznych
w mieście na stronach www.bielsko-biala.pl oraz www.visitbb.pl.
O Bielsku-Białej:
Dzisiejsze miasto Bielsko-Biała powstało 1 stycznia 1951 roku w wyniku połączenia dwóch miast, leżących na
dwóch różnych ziemiach polskich: śląskiego Bielska, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z 1312 r. oraz
małopolskiej Białej, założonej w końcu XVI w. Oba miasta dzieliła tylko rzeka Biała. Te dwa organizmy
o odrębnej historii już od XIX wieku stanowiły faktycznie jeden ośrodek miejski. W latach 1975 – 1999
Bielsko-Biała było stolicą województwa bielskiego, a w 1999 roku utworzono powiat bielski w granicach
województwa śląskiego. W czasie II Wojny Światowej zarówno Bielsko, jak i Białą szczęśliwie ominęły
zniszczenia. Za sprawą niezliczonych zachowanych zabytków w stylu secesyjnym i neorenesansowym,
Bielsko-Biała jest obecnie bardzo często określane jako „Mały Wiedeń”.
Download